REIZEN
SPANJE MEDES-EILANDEN
Tekst: Judith Vlaardingerbroek Foto’s: René Lipmann
Medes-eilanden
Flirten met de Costa Brava Ooit was het een roversnest van piraten, nu is het een van de belangrijkste natuurparken in de Middellandse Zee. Zowel boven als onder water. Al meer dan 20 jaar worden de Medeseilanden van de Costa Brava in Spanje beschermd. Laat je verleiden door het rijke onderwaterleven van deze kleine archipel.
36 Duiken april 2012
Duiken april 2012 37
SPANJE MEDES-EILANDEN
REIZEN
Foto: Alex Lorente
De koegrot is vernoemd naar de nudibranch met de koeienvlekken (Discodoris atromaculata); je moet wel goed zoeken om er eentje tegen te komen.
De enorme bruine tandbaars blijft de gehele duik bij ons in de buurt.
I
k heb een aanbidder. Sinds het moment dat ik hier ben, houdt hij me in de gaten. Ik kijk achterom en zie zijn grote, vragende ogen. Doordringend blijft hij me aanstaren. Met dansende bewegingen komt hij steeds dichterbij. Op dat moment komt René eraan en is mijn Spaanse vlam afgeleid. Ik merk dat zijn bewondering voor mij van korte duur was, want al zijn aandacht is weg. Hij is als een blok gevallen voor René. Dat de Spanjaarden echte charmeurs en macho’s zijn, wist ik. Maar onder water kunnen ze er ook wat van: mijn ‘aanbidder’ is (of was in dit geval) namelijk een enorme bruine tandbaars van een meter. Alleen deze muchacho heeft niet echt een voorkeur voor mannen of vrouwen, zolang hij maar lekker met ze mee kan zwemmen en alle aandacht krijgt. En dat krijgt hij. We zijn nog geen 10 38 Duiken april 2012
minuten bezig met onze duik en we hebben er een nieuwe buddy bij. We duiken bij La cueva de la vaca, ofwel koegrot. Deze grot is vernoemd naar de nudibranch met bruine vlekken die hier veel voorkomen (bij ons bekend als de luipaardslak Discodoris atromaculata). De grot zelf ligt op een diepte van 12 meter en is daardoor makkelijk te bereiken. Voordat we de grot in kunnen, moeten we langs een grote groep zeebrasems die als poortwachters voor de ingang patrouilleren. De tunnel is 30 meter lang en het licht van de uitgang zorgt dat je niet in het pikkedonker hoeft te zwemmen. Toch is een goede duiklamp hier onontbeerlijk anders mis je echt een hoop. Overal waar ik mijn lamp op schijn, zie ik een kleurenpracht aan koraal, sponzen en waaierkoralen. De grot is 5 meter hoog dus zelfs duikers met
claustrofobie hoeven geen angst te hebben voor deze koegrot. Bij de uitgang zie ik in mijn ooghoeken ineens iets groots opdoemen uit de schaduw. Dit is het moment dat onze nieuwe buddy, de bruine tandbaars Epinephelus marginatus, zich bij ons aansluit. Bij een prachtig bedekte koraalwand hangen we samen model en ik ben jaloers op zijn trim. Onze Latin Lover begint ineens te flirten met de camera van mijn buddy, waarbij zijn dikke pruillip haast tegen de lens aanzit. Het is een komisch gezicht wanneer René probeert toch nog wat foto’s van mij te maken in een ietwat ongelukkige houding: om een nieuwsgierige tandbaars heen fotograferen is niet iets wat hij dagelijks doet. We moeten terug en onze grote vriend blijft teleurgesteld bij de wand hangen. Maar lang hoeft hij niet alleen te zijn: een nieuw buddypaar komt
aangezwommen en ook dit koppel weet hij weer te charmeren. Aan boord horen we van onze Nederlandstalige duikgids Willy le Griep van duikschool Unisub dat de tandbaarzen vaste bewoners zijn bij de Medes-eilanden. Vroeger werden ze gevoerd waardoor ze nu totaal niet schuw zijn. Het aanbieden van voedsel gebeurt nu niet meer, maar de grote vissen - waarvan sommige zelfs 20 jaar oud zijn! - verkeren graag in het gezelschap van mensen.
Zeven eilanden
De zeven eilanden van Medes liggen op nog geen kilometer afstand uit de kust. De ‘eilanden’ zijn eigenlijk gewoon rotsen, waarvan de grootste bedekt zijn met een witte laag meeuwenpoep. Voor de vogels is het een uitstekend broedgebied en erg rustig is het daarom boven water niet. Logisch, want de
De zeldzame kuifaalscholvers wonen met een dertigtal in dit kleine vogelparadijs. Uniek.
INFO Facts Medes-eilanden
D
e Medes-eilanden bestaan uit zeven grote rotsen en liggen nog geen kilometer uit de kust. Door erosie van de ondergrond van kalksteen zijn onderzeese ravijnen, grotten en gangenstelsels ontstaan. Veel gangen lopen helemaal onder de eilanden door. Ooit opereerden Algerijnse en Turkse piraten vanaf het eiland. Vele jaren later bouwden de inwoners een vuurtoren die in 1932 geautomatiseerd werd. Sindsdien is het eiland verlaten maar misbruik van de rijkdom van de archipel leidde tot kaalslag. Dit had desastreuze gevolgen voor de flora en fauna. Halverwege de 20e eeuw was dit dermate ernstig dat in 1983 vissen bij de eilanden verboden werd. In 1990 kwamen de beschermingswetten die tot doel hadden de flora en fauna zowel boven als onder water te beschermen. Sindsdien is het gebied uitgeroepen tot nationaal park en heeft de natuur weer bezit gekregen over het eiland. Doordat de eilanden vlak voor de kust liggen, dicht bij de monding van de rivier de Ter, wordt er veel voedselrijk water aangevoerd. Samen met de invloedrijke stromingen en de wind zorgen deze factoren voor een optimaal habitat voor het onderwaterleven.
Duiken april 2012 39
REIZEN
SPANJE MEDES-EILANDEN
L’Estartit Meda PETITA 9
Meda Gran
11
Carall Bernat 10
Les Ferranelles
Tascó Petit
7 8
Dofí Sud
Tascó Gros
6 Dofí Nord
5 1
La Vaca
El Salpatxot
4 Pota del Llop
2 Pedra de Déu
Zeereservaat
medes-eilanden
3 El Medallot
40 Duiken april 2012
Duiken april 2012 41
REIZEN
SPANJE MEDES-EILANDEN
«Duikers veroorzaken onbewust veel schade»
J
INFO
Marien bioloog Alex Lorente Torrano is al twee jaar verantwoordelijk voor het mariene leven bij de Medes-eilanden. Hij bestudeert de impact van de duikactiviteiten en houdt de vissers in de gaten.
e bent belast met een grote verantwoordelijkheid. De Medes zijn de enige eilanden van Catalonië en nergens zie je zoveel diversiteit. We willen het gebied conserveren, maar ook de toeristen laten delen in de onderwaterpracht. Bij veel nationale parken houden ze maar met één van deze twee dingen rekening, wij met beiden. Dat is best ingewikkeld. Het aantal duikers is beperkt? Per dag mogen er maximaal 396 duiken gemaakt worden. Per duikschool geven we autorisatie wanneer, op welk tijdstip en hoeveel duikers ze mee mogen nemen naar
de eilanden. Zo weten we wie zich waar bevindt en kunnen we de bescherming goed handhaven. Hoe wordt dit gecontroleerd? Twee inspecteurs houden dagelijks de activiteiten in de gaten; dit doen zij zowel boven als onder water. Ze kijken ook of de boten gebruik maken van de speciale boeien. Het is namelijk verboden om te ankeren. De andere gemarkeerde boeien geven de snorkel- en duik gebieden aan. Is de impact van duikers groot? We onderzochten een groep van 166 duikers en welke impact ze hadden op 10 meter diepte. 53%
raakte niets aan. De rest raakte voornamelijk de gorgonen met hun vinnen. Deze hoornkoralen zijn al meer dan 60 jaar oud en bijzonder fragiel. Dat is wel iets om je z orgen over te maken. Een kwart van deze mensen was fotograaf. Door ecobriefingen te geven probeer ik de duikers bewust te maken van de schade die ze aanrichten. Je merkt echt dat ze dit oppakken en het veel beter in de gaten houden. Hoe staat het er nu voor? In de afgelopen jaren zijn er steeds meer verschillende soorten vis bijgekomen. De populatie van de tandbaars blijft groeien en dat is goed
om te zien. De gorgonen h erstellen helaas minder snel want ze zijn erg gevoelig voor de stroming. Wat is jouw tip aan duikers? Respecteer de onderwaterwereld en blijf eraf. We vinden het fijn dat mensen kunnen genieten van de natuurpracht hier, maar dan moeten ze ook consistent zijn. Meer info: In de haven bij L’Estartit kun je Alex zelf ontmoeten en meer informatie verkrijgen over bewust duiken. Je vindt hem in het gebouw naast het vulstation. Lees de folder The respectful diver eens een keer door. Deze kun je daar gratis afhalen. Zeenaaktslakken (Cratena peregrina) staan graag model voor de macrofotografen. Het beeldje van de Dolfijn moet je gewoon even gezien hebben.
De bruine tandbaars heeft een territorium met verschillende schuilplaatsen.
kolonie bestaat uit meer dan 8000 paren! De zeemeeuwen krijsen en schreeuwen uit volle borst en vliegen af en aan over hun paradijsje. Toch hebben ze ruimte overgelaten voor nog 59 andere vogelsoorten, waaronder de zeldzame kuifaalscholver. Deze vogel is met een dertigtal aanwezig en dat is uniek, want de gehele populatie in Spanje bestaat uit slechts 500 van deze dieren. De kuifaalscholver is kleiner dan de gewone aalscholver, maar heeft 42 Duiken april 2012
een dunnere snavel, een groenachtige glans en de volwassen hebben een zichtbare kuif. De eilanden mag je niet zomaar bezoeken, dat moet onder leiding van een gids. En zo zijn er nog veel meer regels voor de bescherming van dit mariene park; ook voor onder water (zie kader pag 42). Wanneer ik de eilanden aan het tellen ben, kom ik uit op vijf. Nu blijkt dat twee kleine stenen die net boven het water uitsteken, ook tellen als ‘eiland’.
We maken ons gereed voor de tweede duik bij Carall Bernat, de meest zuidelijke duikspot van de archipel. Hoewel je bij Spanje aan warmte en zon denkt, zit het weer ons helaas niet mee. Het is maar 16 graden en dat in juni! Vanmiddag moet ik dus maar even wat warme kleding kopen, want mijn zomerse kleren die ik in mijn koffer heb zitten zijn toch echt te fris. Om het nog even te bevestigen begint het zachtjes te regenen. Gelukkig mogen we het water in. De zee zelf is ook niet van een subtropische temperatuur. Maar in een natpak met shorty is het goed te doen in het 17 graden warme water. Een bijzonder symmetrisch gevormd rotsblok komt in zicht. Het lijkt wel alsof het zo is uitgehouwen. Toch is dit het werk van Moeder Natuur. We zwemmen verder naar het kleine kanaal zoals bij de briefing was verteld. Bedriegen mijn ogen me nu niet? De golvende bewegingen zoals alleen een rog die kan maken met zijn vleugels, laten me niet meer los. Het groepje adelaarsroggen zweeft rustig voorbij en ik heb alle tijd om ze te bekijken. Ook deze dieren spotten duikers hier regelmatig. Ik word zo in beslag genomen door deze ontmoeting dat ik vergeet mijn diepte bij te houden. Even blijven opletten dus. Wanneer we verder zwemmen langs een aantal rotsen zie ik een enorme schaduw. Een bruine tandbaars! Hij
voldoet zeker niet aan de eisen van knappe macho, maar toch weet dit dier een bepaalde aantrekkingskracht om me uit te oefenen. Schoonheid zit zeker niet alleen van buiten. Deze tandbaars is echter niet zo van het flirten en zwemt verder tussen de rotsen. Hij verschiet daarbij van kleur en valt zo minder op, geweldig! De adelaarsroggen maken nog een rondje en scheren enkele meters boven ons langs de rotsen. Scholen zebrabrasems en rode gorgonen zorgen voor kleur langs de drop-off die we bereiken. Uiteraard weet René ook hier weer de kleinste bewoners te spotten en legt een bijzonder mooie zwervende draadslak vast. Een barracuda komt nog even om de hoek kijken maar dan moeten we helaas weer naar boven. Je kunt wel merken dat de vissen het hier goed naar hun zin hebben.
Kasteel Montrgí
We varen terug naar de haven van de Spaanse badplaats L’Estartit waar we binnen korte tijd zijn. Het is Pinksteren en ook vindt dit weekend het MIMA-Festival plaats; het 5 dagen durende Internationaal Onderwaterfotografie Festival. Het stikt daarom van de onderwaterfoto- en videografen die mooie plaatjes willen schieten en dat moet naar mijn idee geen probleem zijn: er zijn genoeg bereidwillige
onderwatermodellen bij de eilanden. In de haven laten we onze spullen op de boot, onze fles moeten we wel zelf meenemen. Het enige vulstation van de badplaats bevindt zich in de haven, waar alle duikscholen de flessen vullen. Er is bewust maar één vulstation in deze badplaats omdat dit veel beter is voor het milieu. Ons Hotel Santa Anna ligt aan de winkelstraat van het stadje waar je wordt overstelpt met toeristische koopwaar. Hier kan ik gelijk even een warme broek kopen! Je hoeft niet bang te zijn dat je je Nederlandse kroket of frikandel moet missen, want ze verkopen deze snacks gewoon op de hoek. Aan het begin van de straat staat zelfs een reclamebord dat ze appeltaart met koffie hebben… Uiteraard kun je ook genieten van lokale gerechten zoals tapas of een lekker bord paella. We willen nog iets van de omgeving zien en besluiten naar het kasteel van Montgrí te rijden. Dit fort werd in opdracht van koning Jakob II gebouwd op de top van de berg Montgrí van 302 meter hoogte. Het moest dienen als verdedigingsvesting op de uiterste grens van zijn domein. Onderaan de voet van de berg slingert een pad omhoog, waarbij je kunt kiezen uit de eenvoudige route of de short-cut. Bij de laatste moet je wel goed opletten waar je gaat staan en is zeker niet aan te raden voor mensen die weinig wandelen.
INFO Topspots El Salpatxot Ideaal voor een relaxte duik tussen grote rotsen en gorgonen. Een waar fotografen paradijs. Eindig bij de posidonia meadow, een van de belangrijkste mediterrane marine ecosystemen dankzij de kraam kamers. Diepte: 25 m. Niveau: eenvoudig. Padre de Déu Pinnacles bedekt met gele gorgonen die tot 20 meter de diepte ingaan. Indien het zicht goed is, kun je de canyon zien die dieper is dan 40 meter. Tandbaarzen, schorpioenvissen en octopussen kom je hier ook tegen. Diepte: 20 m. Niveau: eenvoudig. Tascó Gros Op 22 meter diepte een Walhalla voor de macroliefhebber: op de rotsen vind je nudibranch, krabben en allerlei soorten macro-organismen. Eindig de duik in de canyon waarvan de muren vol hangen met kleurrijke gorgonen. Diepte: 22 m (canyon 40). Niveau: eenvoudig.
Duiken april 2012 43
REIZEN
SPANJE MEDES-EILANDEN
INFO
Op de camping... Cypsela Resort
Houd je niet zo van toeristische badplaatsen maar wil je wel graag in de buurt van de Medes-eilanden verblijven? Dan kun je terecht bij Cypsela Resort.
D
eze 5 sterren camping heeft luxe bungalows en stacaravans, maar je kunt uiteraard ook je eigen kampeerspullen meenemen. Het ligt middenin een bosrijk gebied waardoor je in alle rust kunt genieten van een welver diende v akantie. Indien je familie niet duikt, hoef je je geen zorgen
te maken dat ze zich zouden vervelen: jij gaat lekker met een verzorgde trip naar de kust, terwijl zij zich vermaken bij het grote zwembad of het strand in de buurt. Voor de kids is er de Cypsy Club waar ze dagelijks activiteiten organiseren. Indien je familie ook wel iets voelt voor duiken, moeten ze zeker deelnemen aan
de gratis introduik die wekelijks georganiseerd wordt in het zwembad (vanaf 10 jaar). Onder leiding van ervaren instructeurs van Xaloc Diving Center maken ze kennis met de duiksport. Enkele oefeningen onder water staan ook op het programma. D eelnemers (vooral kinderen) is wel aan te raden om zelf een shorty of
etsuit mee te nemen: dit is het w enige dat niet door de duikschool wordt verstrekt. Zijn ze helemaal enthousiast, dan kunnen ze zelfs een funduik maken tot 5 meter met instructeur bij de Medes-eilanden! Kosten hiervan b edragen € 45. Wie weet duiken jullie dan volgend jaar wel met heel het gezin onder.
Je waant je even terug in de tijd bij het spectaculaire fort Montgrí. In Cueva de dofí ontdekken we een kleurrijke bodembewoner. De schorpioenvis blijft bij toenadering meestal rustig liggen.
C
amping Cypsela ligt aan de Costa Brava en heeft verschillende type kampeerplaatsen en luxe bungalows. Groot aanbod van voorzieningen en activiteiten. Twee restaurants (voor € 12 al een driegangendiner), snackbar, Take away, bar en grote supermarkt aanwezig. Onder andere mogelijkheid tot aqua gym, fitness, tennis
De klim duurt langer dan verwacht maar het is zeker de moeite waard. Wat een uitzicht! Vanaf de torens zien we aan de ene kant de berggebieden Canigó, Gavarres en de Montseny en aan de andere kant de zee met de Medes-eilanden. Helaas is het kasteel nooit afgerond door gevechten en ziet het
en voetbal. Schoon sanitair, gratis douches. Prijzen kamperen vanaf € 25 laagseizoen (per staanplaats per nacht). Hier komt nog € 6,40 (volwassene) of € 4,80 (kind) bij per nacht in het laagseizoen. Mobile Cypsela voor 5 personen vanaf € 77 laagseizoen. Diverse pakketten met korting. Meer info: www.cypsela.com
er van buiten mooier uit dan van binnen: alleen de muren van de omtrek en de ronde torens werden voltooid. Binnen is het een troosteloos landschap bedekt met stenen. We sluiten de dag af met een heerlijk glas sangria in de bar. Dit mag uiteraard niet ontbreken als je in Spanje bent.
MIMA-festival 2012
D
it jaar vindt het MIMA-Festival ook weer plaats bij de Medes-eilanden. Als onderwaterfoto- en videograaf kun je meedoen aan drie wedstrijden: Internationaal Open Kampioenschap onderwaterfotografie, online competitie en internationale cinema en videocompetitie. Inschrijven via de site. Prijzen per categorie kunnen oplopen tot € 1500 of maak kans op gave duikproducten! Data: 30 mei tot 3 juni 2012. Meer info op de website: www.mima-medes.org. Facebook: www.facebook.com/mimamedes. Nederland is gastland tijdens MIMA 2012.
44 Duiken april 2012
Grottencomplex
Wat een herrie aan boord! De Franse duikers schreeuwen hun longen uit hun lijf om met elkaar te kunnen communiceren - hoewel ze maar een paar meter van elkaar afstaan en de boot echt niet zoveel lawaai maakt. Dat is wel een nadeel als je in de vakantieperiode gaat duiken in zo’n toeristisch gebied als L’Estartit. We mogen gelukkig als eerste het water in en een zalige rust overspoelt me als ik alleen nog maar het in- en uitademen hoor van mijn automaat. Dankzij Willy kunnen we in alle rust de Cueva de dofí verkennen, aangezien hij de drukke fransozen nog even aan de praat houdt met een briefing. Deze grot dankt haar naam aan het beeldje van een dolfijn dat middenin het gewelf prijkt. Dit dolfijntje is hier jaren geleden geplaatst door een Duiken april 2012 45
SPANJE MEDES-EILANDEN
duikvereniging om haar jubileum te vieren. Het is helaas niet meer het origineel: hij is een keer gejat en een aantal keren afgebroken, heb ik me laten vertellen. Hoelang deze er al staat, weet ik niet maar het levert wel een leuke foto op. Toch zijn we snel uitgekeken en zetten koers richting Le Catedral wat deel uitmaakt van Dofí Nord, een gigantisch grottencomplex. De ingang is een grote, hoge kamer waar ons donkere avontuur start. Hier is een duiklamp zeker een must want het is echt aardedonker. Maar wat een kleuren verschijnen er in mijn lichtbundel als ik op de wanden schijn! Blauw, rood, geel… Bloedkoraal, waaierkoralen en gorgonen sieren de muur. De Catedral heeft vier in- en uitgangen maar we treuzelen zo door het bekijken van al die kleurenpracht dat we maar een uitgang bereiken. Wat een fantastische duik! Boven water slaat de kou echter weer toe en weet ik niet hoe snel ik me om moet kleden. Dan hoor ik ineens de Fransen weer schreeuwen, nee he… Wat nu weer. Maar ze wijzen naar een gigantische maanvis die met zijn vinnen op het water klapt. Helaas zijn ze daardoor weer zo opgewonden dat ze niet meer stil te krijgen zijn. Gelukkig duurt de terugweg niet lang… Bij het duikcenter spoelen we onze materialen uit want onze duiktrip zit erop. René blijft nog even staan kijken bij wat luchtfoto’s van het eiland. «Als je die zelf wilt maken, moet je eens met een ultralight vliegtuigje meegaan», vertelt de eigenaar van Unisub. Dat lijkt ons wel wat en het plan is snel gemaakt. Leuk om dit de laatste dag nog even mee te pakken! Eén van de piloten haalt ons met de auto op en ik kijk verbaasd rond wanneer we langs een openbare weg stoppen. In geen velden of wegen is een vliegveld te bekennen, ik zie alleen enkele lage gebouwen staan. «We zijn er!» grijnst hij breed. Een irritant gesnor, alsof iemand aan het grasmaaien is, komt steeds dichterbij. Ik kijk omhoog om te traceren waar het vandaan komt en zie de veroorzaker: een ultralight vliegtuigje zweeft elegant naar het grote grasveld en maakt een soepele landing. Dít is dus het vliegveld… René gaat als eerste zodat hij foto’s kan maken van de Medeseilanden. Dolenthousiast komt hij terug met prachtige foto’s. Mijn man en ik worden echter verrast: «Dit vliegtuigje is nu verhuurd, maar je kunt wel een rondje maken met die!» wijst de piloot. Ik moet even slikken, want het apparaat waar hij naar wijst, is niet meer dan een stoel met twee vleugels, een grote ventilator en een doorzichtige jerrycan met brandstof. Juist. Mijn man zit voor ik het weet al in de stoel. Voordat ik nog maar iets kan zeggen, 46 Duiken april 2012
REIZEN
Kleurige hoornkoralen in overvloed. Een octopus houdt zich schuil.
zijn ze al in de lucht. De minuten tikken zenuwslopend voorbij als ik in de verte eindelijk gepruttel hoor. Uitgelaten stapt hij uit: nu wil ik me dus niet laten kennen. Ik hou zelfs mijn ogen open bij het opstijgen en toegegeven, het is fantastisch. We scheren over het heuvelachtige landschap en snorren over de Medes-eilanden. Ik zie enkele duikboten liggen en de meeuwen cirkelen boven de rotsen. Fantastisch! Gaaf om de
eilanden ook eens vanuit de lucht te zien. Zou onze charmeur de bruine tandbaars alweer druk bezig zijn met duikers te versieren? En de adelaarsroggen, zweven die daar nu ook ergens rond? Ik had nooit verwacht dat er zo’n rijk onderwaterleven zou zijn in Spanje. En zeker niet dat ik er zo door gecharmeerd zou raken. En dat lag echt niet alleen aan die ontzettend leuke Latin Lover van de eerste duik…
Reisinformatie Verblijf: 3 sterren Hotel Santa Anna ligt 100 meter van de haven vandaan en 150 meter van het strand. Beschikt over 50 kamers, restaurant, bar, dakterras voor het ontbijt en zwembad. Het hotel ligt aan de winkelstraat van L’Estartit. Kamerprijs: vanaf € 60 per nacht. www.hotelsantaanna.com Vlucht: Veel verschillende maatschappijen vliegen op Barcelona. Vanaf daar is het ongeveer nog twee uur rijden naar L’Estartit. Ook kun je op Girona vliegen met Ryanair of transavia.com, deze plaats ligt op slechts 45 km afstand van de Spaanse badplaats. Opstap onder andere in Rotterdam, Eindhoven en Charleroi (BE). De vlucht duurt maximaal 2 uur. www.ryanair.com en www.transavia.com Duikschool: Unisub is een van de oudste duikbasis in Spanje en is gelegen aan de Catalaanse kust in het centrum van L´Estartit. Beschikt over twee duikboten met zodiac. Duikmateriaal te huur, opslagruimte en spoelgelegenheid. Vaart twee tot driemaal daags uit naar de Medeseilanden en naar de kust, met keuze uit meer dan 15 duikplaatsen. Een duik inclusief boot, fles, lucht en lood vanaf € 28 per duik en € 104 voor 4 duiken (laagseizoen). www.unisub.es Ultralight vliegen: Bij Aeroclub L’Estartit kun je kiezen uit verschillende vliegtuigjes. Een vlucht van 15 minuten is vanaf € 90. Je kunt zelf bepalen waar je heen wilt vliegen. Wel van tevoren reserveren. www.ultraligeros.net Toeristische info: www.visitestartit.com.
Duiken april 2012 47