Cultuurkaart Magazine Winter

CuLtuurkaart

MAGAZINE Voor DoCent en eDuCatieF MeDewerker DeCeMber 2009 Cultuurkaart.nl

Directeur Centraal Museum edwin Jacobs

'EEN musEum Is EEN kraChtIgE LEErOmgEvINg'

dE JONgErENrEdaCtIE van het Frascati theater

kLassENuItJE naar het Continium Discovery Center

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 1

11/30/09 2:52:27 PM

inhoud

voorwoord

Een grote klus Als ik dit schrijf, is de inenting tegen de Mexicaanse griep volop aan de gang. Met bewondering kijk ik naar de efficiëntie van ons gezondheidssysteem dat zoveel mensen tegelijk kan bedienen. Hoewel er wachtrijen zijn, en sommige dingen niet altijd goed gaan, worden duizenden mensen in korte tijd geholpen. Ik weet een beetje hoe zoiets voelt, want ook de Cultuurkaart is een geweldige klus voor iedereen die erbij betrokken is.

De medewerkers van de administratie die alles op tijd moeten aan­ leveren, de mensen achter de inpakmachines, de medewerkers van de distri­butiecentra, conciërges en medewerkers van culturele instellingen. En niet te vergeten de docent, die met schema’s in de weer is, de leerlingenkaarten uitdeelt en deze laat activeren. Een grote klus voor ons allemaal, maar de moeite waard. Het afgelopen jaar is dankzij u zeer succesvol afgesloten. De hoeveel­heid onder­ nomen activiteiten is sterk gestegen ten opzichte van het afgelopen jaar. Het aanbod is diverser, de actieve cultuur­beoefening neemt sterk toe. Veel winstpunten dankzij uw inzet en die van vele anderen.

Ik wens voor het nieuwe jaar dat we dit niveau vast kunnen houden, en ik wens u daarbij alle succes.

04

Nieuws scholen

06

Interview

Het nieuwe jaar in 5 stappen

Edwin Jacobs, de nieuwe directeur van het Centraal Museum

09

Prikbord Ingezonden brieven en cultuurtips

10

Reportage Het Citaverde College bezoekt het Continium Discovery Center

13

Contact gezocht (1) Kiki Rosingh over de jongeren­­redactie van het Frascati Theater

14

Interview Twee cultuurcördinatoren over hun werk en de Cultuurkaart

Met vriendelijke groet,

16

Walter Groenen Directeur CJP

Redactie: Corine van Renswoude Eindredactie: Arne van Terphoven, Suzan Damen en Kim van der Meulen Basisontwerp: lava.nl (Daan Hornstra) Vormgeving: Marie Beerenhout Bladmanagement: Hester Leeflang Uitgever: CJP Drukwerk: Roto Smeets Grafiservices Distributie: Sandd ISSN: 1877-7112

Topinstellingen en info over weborders en betalingen

COLOFON Cultuurkaart Magazine December 2009, NUMMER 2 CULTUURKAART MAGAZINE IS HET MAGAZINE OVER CULTUUREDUCATIE VOOR DOCENTEN EN EDUCATIEMEDEWERKERS VAN CULTURELE INSTELLINGEN. PERSBERICHTEN KUNT U MAILEN NAAR corine@CJP.NL

Nieuws instellingen

MEDEWERKERS MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: Alwin Slomp, Geert Snoeijer en Peter Heerschop.

MET DANK AAN Walter Groenen, Anneke van der Vaart en Jennet Sintenie.

18

Contact gezocht (2)

19

Column Peter Heerschop

Het succes van RiMa-educatie

Herinneringen aan een theaterbezoek

OVER CJP CJP stelt jongeren in staat hun culturele smaak te ontwikkelen en hun culturele horizon in Nederland en wereldwijd te verbreden. CJP brengt jongeren in contact met cultuur in de breedste zin en geeft daarbij voordeel en voorrang.

CJP, Westerstraat 187, 1015 MA Amsterdam Postbus 3572, 1000 AJ Amsterdam Tel 020 - 5210220, Fax 020 - 5210221 www.cultuurkaart.nl

Foto cover: Alwin Slomp Op de cover: Edwin Jacobs cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 2

11/30/09 2:52:29 PM

cultuurkaart.nl

3

mijn cultuur

'Ik wil wel meer met de Cultuurkaart doen' Lara Leeftijd: 14 School: RSG Broklede, Breukelen Klas: 3 havo Tv: Ik kijk niet zo veel tv Boek: Komt een vrouw bij de dokter van Kluun Film: Twilight Voorstelling: musical Tarzan Muziek: Joss Stone Museum: Rijksmuseum Amsterdam

Lara (rechts)

Wat doen jullie op school met de Cultuurkaart?

‘Nu nog niet zoveel. De pas werd uitgedeeld en ons werd verteld dat we hem moesten activeren.

We kregen er verder niet veel uitleg bij. Ik vind het jammer dat we de Cultuurkaart nog weinig gebruiken. Ik zou er wel meer mee willen doen. Het lijkt me leuk als we een keer een workshop op school zouden hebben of zo.’

Wat hebben jullie al wel gedaan met de Cultuurkaart?

‘Vorig jaar zijn we met een paar

klassen naar het CoBrA Museum geweest. We mochten gewoon zelf rondkijken, maar moesten wel aantekeningen maken. Later moesten we er een verslag over schrijven.’

Wat vond je van het CoBrA Museum?

‘Ik vond een stuk leuker dan school, maar misschien niet echt iets voor mensen van veertien of vijftien. Nadat we naar het museum waren geweest, moesten we bij Beeldende Vorming een schilderij maken in de CoBra-

stijl. Dat soort dingen vind ik erg leuk om te doen. Als ik zelf mocht kiezen, dan zou ik wel met de hele klas naar de film This Is It over Michael Jackson willen gaan.’

Gebruik je de cultuurkaart zelf vaak?

‘Ik gebruik m’n Cultuurkaart regelmatig voor korting in de bioscoop of bij Accessorize. Ik let er niet speciaal op of een winkel of bioscoop korting geeft. Je kunt het vaak ook niet zien, dus ik laat gewoon mijn kaart zien en vraag of ik korting krijg.’

cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 3

11/30/09 2:52:33 PM

nieuws scholen

4

hEt NIEuwE CuLtuurkaart-Jaar

Het nieuwe Cultuurkaart-jaar is van start gegaan en de dozen met Cultuurkaarten zijn inmiddels naar bijna alle scholen verstuurd. De volgende vijf punten zijn nodig om het nieuwe jaar goed te laten verlopen.

1

Projectcoördinatoren leveren voor 10 januari 2010 leerling- en docentgegevens aan.

2

Projectcoördinatoren wijzen aan alle klassen een budgethouder toe.

Dit gaat een stuk makkelijker dan vorig jaar, want we hebben een flink aantal verbeteringen aangebracht.

3

Budgethouders activeren hun nieuwe Cultuurkaart en verdelen de budgetten in een individueel en/of een klassikaal deel. Deze handeling is verplicht, ook als het geld klassikaal gebruikt gaat worden.

4

Alle leerlingen krijgen een nieuwe Cultuurkaart. De Cultuurkaarten worden in de klas uitgedeeld. De leerlingen worden geïnformeerd over wat de Cultuurkaart is en wat de mogelijkheden zijn.

5

De leerlingen activeren de Cultuurkaart. Dit kan klassikaal gedaan worden, maar het activeren kan ook als huiswerkopdracht aan de leerling meegegeven worden.

Download de uitgebreide handleiding op www.cultuurkaart.nl/scholen.

A

CULTUURKAART.NL

008_CJP_A0_Po

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 4

11/30/09 2:52:51 PM

cultuurkaart.nl

A CT IV E E R ‘M N U OP CULTUURKAART.NL 008_CJP_A0_Poster_207,5x295.indd 1

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 5

04-11-2009 16:50:41

11/30/09 2:53:01 PM

interview

6

Edwin Jacobs Leeftijd: 49 Tv: The Sopranos Boek: The Plot against America van Philip Roth Film: Festen Voorstelling: Dancing the Czar van William Forsyth Muziek: Editors Museum: The New Museum in New York

Edwin Jacobs

'Musea dragen bij aan een vollediger leven' Sinds 1 april is Edwin Jacobs directeur van het Centraal Museum in Utrecht.

Mede door zijn onderwijsachtergrond, vindt hij het belangrijk om jongeren meer te betrekken bij het museum. ‘Het Centraal Museum moet voor hen aantrekkelijk, herkenbaar en toegankelijk worden.’ cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 6

11/30/09 2:53:05 PM

cultuurkaart.nl

Fotografie: Alwin Slomp

Hoe omschrijft u uzelf als museumdirecteur?

‘Ik ben iemand die erg geïnspireerd raakt door met anderen in gesprek te gaan. Ik probeer goed naar medewerkers te luisteren en te zoeken naar wat we samen kunnen doen. Als ik met collega’s in gesprek raak, merk ik dat iedereen een bepaalde creativiteit heeft. Ik vind het belangrijk om die verschillende creatieve ideeën te bundelen. Die manier van werken past goed bij mij. Dat komt, denk ik, deels door mijn onderwijsachtergrond. Ook daar had ik te maken met veel verschillende mensen en achtergronden. In essentie draait het in het onderwijs en in een museum om hetzelfde.’

‘Als iets je diep in je hart raakt, is het kunst’ Wat is die gemeenschappelijke factor dan?

‘Of je school nou leuk vindt of niet, aan het einde van je schooltijd heb je iets meegekregen. Er is iets veranderd in je leven. Goede kunst doet hetzelfde.

Een museum is net als een school een krachtige leeromgeving. Je doet er een bijzondere ervaring op. Je wordt ergens in ondergedompeld, ergens door gegrepen. In ieder geval kom je met iets nieuws in contact. Dat vergeet je niet meer. Ook al vind je een kunstwerk niet echt mooi, als het goed is, doet het iets met je. Musea dragen net als het onderwijs bij aan een vollediger leven.’

Een vollediger leven. Dat is nogal wat.

‘Misschien is het arrogantie, maar ik denk echt dat kunst voor iedereen goed is. Als je nooit in aanraking met kunst bent geweest, heb je iets gemist. Het klinkt nu wat gewichtiger dan het eigenlijk is, want zo’n bijzondere, onvergetelijke ervaring heb je veel vaker dan je denkt. Bijvoorbeeld als je naar de film gaat.

77

Er is voor mij geen hiërarchie in kunst, ik heb geen waardeoordeel over wat beter is. Kijk bijvoorbeeld naar wat er op Lowlands gebeurt.

Lowlands is veel meer dan alleen muziek.

Optredens worden aangekleed met andere activiteiten, zoals video­projecties en installaties.

Het is heel beeldgericht. Ook dat is kunst. Alles wat uitstijgt boven de norm en je diep in je hart raakt, is kunst.’

Hoe wilt u jongeren die onvergetelijke kunst­ervaring geven?

‘Ik begon mijn museumloopbaan in het Jan Cunen Museum in Oss. Daar was al sprake van substan­ tieel en structureel contact met het onderwijs. Dat fascineerde me enorm. Ik ontdekte dat die relatie met het onderwijs meerdere contactmogelijkheden bood. Een school heeft connecties met sportverenigingen, kinderopvang, scouting enzovoorts. Als een museum goede banden heeft met een school, kun je meteen contact maken met die andere groepen binnen een wijk.

Ik begon na te denken over de vraag hoe ik al deze groepen mensen bij het museum kon betrekken. De oplossing bleek een­voudig. Ik koos één school uit, die al veel met cultuur deed, en ging daar een intensieve samenwerking mee aan. Er ontstond een bijzondere wisselwerking tussen die school en het museum. Uiteindelijk kwam de hele bevolking van Oss in beweging.’

Wat gebeurde er dan precies?

‘Het bijzondere was dat veel mensen bekend raakten met het museum. Ook jongeren begonnen het museum interessant te vinden. Dat de toegang gratis was hielp ook: iedereen kon zo binnenlopen.

Leerlingen kwamen bijvoorbeeld tussen de middag even lunchen. Er was echt sprake van een omslag.

Het duurde wel een jaar of vijf voordat het zover was; zoiets doe je niet in een dag. Je moet er elke dag opnieuw aan werken en erin blijven geloven.’ 

cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 7

11/30/09 2:53:06 PM

interview Dat klinkt als een fantastisch concept. waarom wordt dat niet bij alle musea ingevoerd?

‘Dat is gedeeltelijk ook gebeurd. Op verzoek van het VSBfonds ben ik in 2001, samen met John Duivesteijn van het Volksbuurtmuseum in Den Haag, begonnen met het project ‘Blauwdruk’. Dit leverde een museumconcept op waar andere musea in hun eigen omgeving mee kunnen werken.

8

een patroon ter beschikking die jongeren zelf mogen bewerken. Scholieren kunnen zo in de huid van een ontwerper kruipen. We willen zijn werk zo presenteren, dat het veel jongeren aanspreekt.

Hopelijk weten ze daardoor ook makkelijker de weg naar het Centraal Museum te vinden.

Een ander idee is om jongeren bij de tentoonstelling Rietvelds Universum in een soort ateliersetting

‘Leerlingen kwamen tussen de middag even lunchen’ Inmiddels is dit uitgangspunt als een soort inktvlek over Nederland verspreid en hebben al veel musea met dit project gewerkt. Je merkt het nu ook als je naar het museum gaat. De sfeer is anders. De musea zijn actiever en je ziet er steeds meer jongeren en jongvolwassenen. Er komen ook steeds meer speciale programma’s voor jongeren, zoals de Museumnacht.’ gaat u ook in utrecht met dit idee aan de slag?

‘Met die vraag worstel ik momenteel. Het is inmiddels jaren geleden dat ik met dat concept begon. Inmiddels wordt er al veel meer georganiseerd in musea. Dat is ook in Utrecht het geval. Er is een goed museumoverleg en er zijn bijvoorbeeld Culturele Zondagen. Dat is een initiatief waarbij verschillende groepen mensen actief met cultuur en met elkaar in contact worden gebracht. Ik vind wel dat het Centraal Museum vanzelfsprekender moet worden voor mensen die het museum nog niet zo makkelijk weten te vinden. Bijvoorbeeld door projecten op te zetten die een jongere doelgroep aanspreken.’ wat gaat het Centraal Museum doen voor jongeren?

‘We gaan volgend jaar iets doen met modeontwerper Alexander van Slobbe. Hij is een pionier op het gebied van experimentele mode. Van Slobbe stelt

te laten experimenteren met onderdelen van de Rietveldstoel, zoals latten en planken. We willen ook een ruimte creëren om zogenaamde teen-nerds, jongeren die begaafd zijn in bijvoorbeeld wiskunde of natuurkunde, uit te dagen om met speciale blokkendozen Rietveld te verbeteren. Zo willen we de hogere kunst en het ambacht samenbrengen en het museum aantrekkelijk, herkenbaar en toegankelijk maken.’

Nu IN hEt CENtraaL musEum: bEYONd thE dutCh Beyond the Dutch is een grote overzichtstentoonstelling die volledig is gewijd aan de wisselwerking tussen de Nederlandse en de Indonesische beeldende kunst. De tentoonstelling biedt een vernieuwend inzicht in de invloed van de Nederlandse cultuur op Indonesische beeldende kunst en andersom.

Op www.centraalmuseum.nl is voor de bovenbouw havo/vwo een kijkwijzer te downloaden, die leerlingen via opdrachten door de tentoonstelling leidt.

CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 8

11/30/09 2:53:07 PM

RT.NL

prikbord

99

Ontdek de vele kortingen van BCA

MTV en REP presenteren Extreem Extreem is een heftige, maar ook grappige voorstelling met Birgit Schuurman, Loek Peters, Jennifer Hoffman en Eva Duijvestein. In Extreem overmeesteren drie huisgenoten een mannelijke indringer. Wat doen ze nu met hem?

Bij deze voorstelling hoort een lesbrief met een maatschappelijke invalshoek en aandacht voor het fenomeen theater en acteren, het ‘doen alsof’. Meer info www.rep.nu.

Inschrijving Kunstbende De twintigste editie van Kunstbende gaat van start. Jonge creatieven tussen 13 en 18 jaar kunnen zich nu inschrijven voor de genres dans, dj, expo, fashion, film & animatie, taal & theater, muziek en performance. Deelnemers maken kans op geweldige prijzen, waaronder een eigen optreden op Mystery Land. Leerlingen kunnen zich inschrijven op www.kunstbende.nl. De voorrondes zijn overal in Nederland van januari tot en met maart 2010. Ook een leuk idee voor een klassenuitje met de Cultuurkaart.

Als CKV-docent bent u lid van het Bedrijfs Cultureel Abonnement (BCA). Hiermee krijgt u korting die oploopt tot wel 60% op live entertainment, zoals cabaret, concerten, musicals, toneel, dans, jeugd- en familievoorstellingen. Daarnaast kunt u wekelijks vrijkaarten of andere leuke extra’s winnen. Ga naar www.mijnbca.nl en meld u aan voor de nieuwsbrief.

Zo blijft u wekelijks op de hoogte van het nieuwste aanbod. Log in met onderstaande codes: gebruikersnaam: Docent wachtwoord: Cultuur Geachte redactie, Hierbij deel ik u mede dat ik per 1 april 2010 uw blad niet meer wens te ontvangen. Ik ben heel tevreden over het blad, maar per 1 april stop ik met werken. Niet omdat ik het niet meer leuk vind, maar omdat ik dan de pensioensgerechtigde leeftijd bereik. Hartelijk dank voor het mogen ontvangen van uw blad al die jaren.

Mw. S.N. Amsterdam bedankt voor uw brief. als uw school de nieuwe contactpersoon doorgeeft via administratie@cultuurkaart.nl, blijft uw school het Cultuurkaart Magazine gewoon ontvangen en uw opvolger op de hoogte van het laatste nieuws over de Cultuurkaart.

een tip voor op dit prikbord? een opmerking over Cultuurkaart Magazine? Mail het

naar corine@cjp.nl.

CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 9

11/30/09 2:53:20 PM

reportage

10

Klassenuitje naar continium

'Leerlingen kunnen hier veel zelf doen' Veel scholen geven het Cultuurkaart-budget klassikaal uit. Met dit budget wordt bijvoorbeeld een bezoek aan een culturele instelling georganiseerd. CJP gaat elke editie met een school mee op pad. Deze keer gaan we met vmbo-leerlingen van het Citaverde College uit Heerlen naar het Continium Discovery Center in Kerkrade.

Harrie Schlechtrien Educatief medewerker Continium ‘In het Continium Discovery Center kun je zelf experimen­teren met wetenschap en ervaren hoe de toekomst eruit ziet. Scholen kunnen het museum al vanaf € 2,50 per leerling bezoeken. Als docenten dat willen, kunnen ze hun bezoek voorbereiden, uitbreiden of verdiepen met opdrachten, workshops of leskisten. In het Science Lab kunnen kinderen onder begeleiding zelf iets maken, zoals een zenuwspiraal of een deurmatalarm. Door de komst van de Cultuurkaart merken we dat er meer scholen naar ons museum komen. Ons brede aanbod aan wetenschappelijke onderwerpen wordt vanuit het verleden, heden en de toekomst belicht en dat maakt een bezoek aan Continium geschikt voor docenten van veel verschillende vakken. Door maatwerk te bieden en ons tarief laag te houden, hopen we bij veel scholen een basisplaats in hun onderwijsprogramma te bemachtigen.’

Dion: ‘Hier zie je wat er in je eten zit. Niet alle ingrediënten staan op de verpakking, dat wist ik nog niet.’

cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 10

11/30/09 2:53:25 PM

cultuurkaart.nl

Fotografie: geert Snoeijer

11

Manon: ‘Je moet een autootje laten rijden door met het licht op de sensor te schijnen. Het werkt net als zonne-energie. Wie als eerste het autootje over de finish krijgt, heeft gewonnen.'

DICK (14) ar ven Seagal.

Ik ben ook een keer na den en films met Ste rkt en wordt gemaakt. we Houdt van: snowboar es nste all mi e ho ten r je hie n t en, dan be interessant. Je zie n je zelf dingen kunt do ari wa ‘Ik vind het museum um se mu n ee .’ n de film rdam. Ik hou va n van die 3D-bril bij NEMO geweest in Amste wel een beetje hoofdpij eg kre Ik n. ke kij t he niet alleen maar aan

DION (14) Houdt van voetbal en muziek van Yes-R. ‘Dit museum is leerzaam, maar het is wel veel leuker dan leren op school. Ik ben vorig jaar in Het Mijnmuseum geweest, dat was ook leuk.

Daar zie je hoe het vroeger was en hoe mensen werkten in de mijnen . Ik gebruik de Cultuurkaart soms als kor tingskaart bij het theater of de bioscoop. ’

 cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 11

11/30/09 2:53:35 PM

reportage

Dick: ‘Ik vind het wel ingewikkeld.

Ik doe soms maar wat. Wat heb jij bij die vraag?'

12

Manon (13) Houdt van: nick & simon, musicals, dansen en scoutin g.

‘De 3D-film aan het begin von d ik best eng. Het ging over din o’s en ze kwamen echt op je af.

Ik gebruik mijn Cultuurkaart bes t veel, bijvoorbeeld voor korting bij SIX of Accessorize. Ik ben er ook al een keer mee naar een mu sical geweest. Ik vind musicals leuker dan films. Bij een musical zie je het tenminste als er iets verkeerd gaat.

Dat vind ik wel lachen.’

silvia palmen Docent Citaverde College Af en uur per week aan vakoverstijgende projecten.

‘Bij ons op school besteden we twee tot vier het van begin het we met de Cultuurkaart betalen. Aan toe maken we daarvoor een uitstapje dat voor ij hierb n kieze de directie in wat we gaan doen. We jaar plannen we met een paar collega’s en aag. vand zoals workshops op school of een museum, veel afwisseling: een theatervoorstelling, vmbo-leeris en besloten hierheen te gaan met onze We hoorden dat dit museum net verbouwd ns mij vindt Volge . is bij deze kinderen erg belangrijk lingen. Ze kunnen hier veel zelf doen en dat e-energie zonn hoe wat geleerd vandaag. Bijvoorbeeld iedereen het erg leuk. Ze hebben ook zeker .’ lijken n niet zo vanzelfsprekend zijn als ze werkt en dat voorwerpen als een magnetro CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 12

11/30/09 2:53:47 PM

cultuurkaart.nl

13

contact gezocht 1

Frascati’s jongerenredactie

Kiki Rosingh

Het Amsterdamse theater Frascati begon acht jaar geleden met een multidisciplinair theaterfestival voor jongeren: Breakin’Walls. Bijzonder is dat het festival grotendeels wordt samengesteld door een gedreven jongeren­redactie. Educatief medewerker Kiki Rosingh: ‘Ze zijn rete-enthousiast.’

‘De jongerenredactie bestaat uit gemiddeld vijftien leden tussen de 16 en 23 jaar, met verschillende achtergronden en opleidingsniveaus.

Ik neem ze minimaal twee keer per maand mee naar voorstellingen. Achteraf praten we daar uitgebreid over. Op basis van die gesprekken wordt het programma van het festival samen­ gesteld. Zo wordt Breakin’Walls echt iets van henzelf. Omdat deze jongeren uitgebreid bij de organisatie betrokken worden, zijn ze ook extra gemotiveerd om anderen enthousiast te maken voor het festival.’

In kubuspak naar school Ter promotie van het festival gaat de redactie de straat op. ‘Dit jaar is het logo van Breakin’Walls een hele grote kubus. We hebben enorme kubuspakken laten maken en de jongeren zijn in die

outfit naar cafés en feestjes gegaan – en zelfs naar school en college. Je zou denken dat ze dat gênant vinden, maar ze waren rete-enthousiast.’

Door het succes van de jongerenredactie wordt deze fanatieke groep ook ingezet bij het reguliere jeugdaanbod en de educatieve voorstellingen.

‘Ik selecteer elke maand een paar voorstellingen uit ons gewone programma, die mij geschikt lijken voor jongeren. Nieuw is dat de jongeren­ redactie daarbij een sideshow organiseert; bijvoorbeeld een debat, bandjesavond of expositie.’

Speciaal voor scholen heeft Frascati elke maand een jeugdvoorstelling met een bijpassende workshop. Ook hiervoor zet Kiki de redactieleden in: zij gaan mee naar de scholen en geven een korte introductie bij de workshops. ‘Ik merk dat de scholieren daar goed op reageren.’

‘Theater kan jongeren wakker schudden‘ Kiki hoopt dat jongeren zich door theater en cultuureducatie verder kunnen ontplooien en vooral een mening leren vormen. 'We willen met onze experimentele voorstellingen laten zien dat theater je kan prikkelen en wakker schudden. Ik zie van dichtbij dat educatie zo kan werken. Een meisje uit de jongerenredactie kwam als een stil muisje bij ons terecht, maar heeft inmiddels een duidelijke mening over wat ze wel en niet mooi vindt, en waarom. Dit eerst zo verlegen meisje gaat nu bij een toneelclub.’

TIP Vanaf dit seizoen is het Amsterdamse festival Breakin'Walls niet alleen in november, maar ook in april. www.theaterfrascati.nl

cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 13

11/30/09 2:53:49 PM

interview

14

Cultuureducatie op school 'waar is de popcorn?'

Matthijs Kegge en Maarten Goedhart, cultuurcoördinatoren van twee verschillende scholen uit Spijkenisse, vertellen over hun ervaringen met cultuureducatie en de Cultuurkaart. Hoe verdelen ze het budget, wie doet wat op school en wat vinden de leerlingen van al die aandacht voor kunst en cultuur?

Het Cultuurkaart-budget kan individueel en/of klassikaal worden besteed. Waar kiest uw school voor?

Matthijs: ‘Wij besteden het hele budget klassikaal.

Dat was al zo in de tijd van de CKV-bonnen en dat is zo gebleven. Op deze manier zorgen we ervoor dat het hele budget ook daadwerkelijk aan cultuur uitgegeven wordt. Dat klinkt een beetje als een communistisch systeem, maar er zit meer vrijheid in dan je denkt. Leerlingen kunnen aan het begin van het jaar aangeven naar welke voorstellingen ze willen. Het maakt me niet uit wat ze kiezen, als ze er maar ontzettend van genieten. Ik vertel ze wel dat ze hun grenzen moeten proberen te verleggen.’

Maarten: ‘In de onderbouw houden we het budget in eigen beheer en regelen we vooral activiteiten bij ons op school. In de bovenbouw krijgen de leerlingen voor een deel een eigen budget. We merken dat leerlingen daar heel ondernemend van worden. Ze gaan bijvoorbeeld uit zichzelf naar Amsterdam om een culturele instelling te bezoeken. Het risico van dit systeem is wel dat ze een deel van hun budget niet besteden, maar gelukkig kunnen we dat in mei weer overzetten naar het klassikale tegoed.’

Matthijs Kegge (links) Docent Beeldende Vorming/CKV op de Ring van Putten in Spijkenisse Leeftijd: 36 Film: Das Leben der Anderen Voorstelling: Ben-Hur van De Ploeg Museum: Gemeentemuseum in Den Haag Maarten Goedhart (rechts) Docent Duits/CKV op het Penta Collega Angelus Merula in Spijkenisse Leeftijd: 57 Film: The Pianist Voorstelling: Dreigroschenoper (Driestuiversopera) Museum: Boijmans Van Beuningen in Rotterdam

Hoe zijn de taken rond de Cultuurkaart geregeld bij u op school?

Maarten: ‘Het budgetbeheer wordt door twee collega’s gedaan: de een houdt zich bezig met de onderbouw en de ander met de onderbouw. Ook hebben we een cultuurcommissie die beslist wat er met het Cultuurkaart-budget wordt gedaan, maar andere docenten kunnen natuurlijk altijd ideeën aandragen. Zelf coördineer ik alle taken. cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 14

11/30/09 2:53:52 PM

RT.NL

15

Matthijs: ‘Bij ons gaat het wel iets anders. Ik regel in principe alles wat met de Cultuurkaart te maken heeft. Het invullen en regelen van voorstellingen en workshops doe ik wel samen met een team van vier CKV-docenten.’

De nieuwe Cultuurkaarten zijn bezorgd en grotendeels geactiveerd. wat zijn nu de plannen voor het komende jaar?

Maarten: ‘We zijn laatst met 180 leerlingen naar de film De Storm geweest. Dat vonden ze leuk, maar de film begon pas echt te leven toen een leerling een krantenartikel over de watersnoodramp mee naar school nam. In dat artikel vertelde de opa van die leerling zijn verhaal over de ramp.

Iedereen was echt ontroerd.’

‘De leerlingen vragen zelf om hun nieuwe kaart‘ Matthijs: ‘Wij gaan binnenkort met een grote groep naar Ali B. Die is erg populair onder jongeren, dus dat heeft weinig voorbereiding nodig. Bij dansvoorstellingen is dat een heel ander verhaal. Omdat zoiets verder van de leerlingen afstaat, is een goede voorbereiding daarbij essentieel. We laten dan vooraf filmpjes in de klas zien en leggen het verschil uit tussen klassiek en modern ballet. Als het kan, regelen we een gesprek met de choreograaf of de regisseur. Dat helpt ontzettend. Als de leerlingen weten wie de voorstelling gemaakt heeft, zijn ze meer bereid om ernaar te kijken.’

Maarten: ‘Dansvoorstellingen zijn inderdaad lastig.

Toen we voor de eerste keer naar een dansvoorstelling gingen, waren we niet goed voorbereid. We kregen toen alleen maar reacties als "Waar is de popcorn?". Op een gegeven moment is de voorstelling zelfs stilgelegd. Daar hebben we wel van geleerd. Nu we onze bezoeken beter voorbereiden, gebeuren zulke dingen niet meer.’

Matthijs: ‘Naast een goede voorbereiding speelt

gewenning bij de leerlingen ook een rol. Toen CKV een nieuw vak was, vonden ze alles wat met cultuur te maken had maar raar. Nu weten ze precies wat cultuur is en wat er van ze verwacht wordt als ze naar het theater gaan.’

Maarten: ‘CKV en cultuureducatie horen er nu inderdaad helemaal bij. Vroeger schreven leerlingen in hun CKV-verslag: “Ik moest naar”; dat kom ik nu niet meer tegen. Scholieren ontdekken dankzij CKV al op jonge leeftijd dat kunst een meerwaarde kan hebben in hun leven.

Dat gebeurt nu nog onbewust, maar later hebben ze daar profijt van.’

Matthijs: ‘Dat denk ik ook. Ik heb een aantal onderzoeken gelezen waaruit bleek dat jongeren tegenwoordig na hun middelbareschooltijd meer met cultuur blijven doen dan vroeger. De drempel om naar een museum of theater te gaan is lager geworden. Leerlingen krijgen geen koude rillingen meer bij het woord cultuur, maar ontdekken dat het ook heel leuk kan zijn.’

Hoe heeft u de invoering van de Cultuurkaart ervaren?

Maarten: ‘Ik vind dat het nieuwe systeem goed werkt, ook al vind ik het wel heel bewerkelijk. In het begin waren er wat kinderziektes en soms zijn er problemen met inloggen. Dat is natuurlijk ook begrijpelijk bij een nieuw systeem. Maar als ik naar CJP bel met een vraag, word ik altijd heel vriendelijk en snel geholpen.’

Matthijs: ‘Ik vind het bewonderenswaardig hoe snel dit nieuwe systeem is ingevoerd. Over het algemeen verlopen de handelingen die ik moet uitvoeren zonder problemen. Soms duizelt het me wel een beetje. Er moeten veel handelingen worden verricht en je moet er meer bij nadenken dan in de tijd met de CKV-bonnen. Ik heb soms het idee dat ik met die bonnen meer overzicht had. Voor de leerlingen is er natuurlijk wel een groot voordeel: de korting. Toen de Cultuurkaarten nog niet eens bezorgd waren, vroegen de eerste leerlingen al om hun nieuwe kaart.’

CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 15

11/30/09 2:53:52 PM

nieuws instellingen

16

tOpINstELLINgEN Het nieuwe Cultuurkaart-jaar is al volop aan de gang. De hoogste tijd om de balans op te maken van seizoen 2008/2009. welke culturele instellingen hebben het meeste Cultuurkaart-geld ontvangen in seizoen 2008/2009?

Top 3 cultureel educatieve dienstverlening

Top 3 poppodia

1. RiMa-educatie

1. Groene Engel, Oss

2. Hall 4/ Digital Playgrounds

2. Podium ’t Beest, Goes

3. Stichting SWING

3. Burgerweeshuis, Deventer

Top 3 impresariaten

Top 3 theaters

1. Impresariaat kunsteducatie Uit de Kunst

1. Parktheater, Eindhoven

2. Klasse Kunst

2. ChassĂŠ Theater & Cinema, Breda

3. Impresariaat Kleinkunstig

3. De Harmonie, Leeuwarden

Top 3 dansgezelschappen

Top 3 theatergezelschappen

1. Jeugd Dans Theater (Scapino in School)

1. Roet

2. Stichting Dans en Theater

2. Stichting Theatergroep PlayBack

3. Dans Theater Aya

3. Xplosief

Top 3 musea

Top 3 alle instellingen

1. Archeon, Alphen aan de Rijn

1. Impresariaat kunsteducatie Uit de Kunst

2. Beeld en Geluid, Hilversum

2. EDU-ART advies en organisatie in cultuur

3. Nemo, Amsterdam

3. RiMa-educatie

CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 16

11/30/09 2:53:58 PM

RT.NL

17

waNNEEr wOrdt EEN wEbOrdEr OF

pINbEtaLINg uItbEtaaLd? aLLEs OvEr hEt bEtaLINgsprOCEs

betalen Met De pinterMinal Wanneer een klas of leerling bij een pinterminal afrekent, staat het bedrag niet meteen op de rekening van de instelling. Dit komt doordat er op een Cultuurkaart geen geld staat, maar een virtueel tegoed. Alle transacties komen aan het eind van elke week binnen bij CJP en worden gecontroleerd. Daarna betalen wij het bedrag uit.

Het duurt ongeveer twee weken voordat het bedrag op uw rekening staat. betalen Met een weborDer Na het aanmaken van een weborder krijgt de budgethouder van de betreffende school bericht dat er een weborder klaar staat. Deze docent moet de weborder vervolgens goedkeuren. Als de weborder is goedgekeurd, komt deze aan het eind van de week bij CJP terecht. CJP controleert de order en maakt vervolgens het bedrag over naar de rekening van de instelling. Vanaf het moment dat de weborder bij CJP ligt, wordt deze binnen twee weken uitbetaald. status Van een weborDer Volgen Na het aanmaken van een weborder kunnen instellingen de status van de order volgen op Cultuurkaart.nl. Log in en klik op ‘Overzicht transacties’. Hier ziet u onder meer of de weborder zich bij de docent of bij CJP bevindt. Als hier te zien is dat een weborder al een tijdje bij de budgethouder ligt en nog niet is goedgekeurd, kunt u zelf contact opnemen met de budgethouder van de school.

tIp OvEr wEbOrdErs sinds 1 november kunnen er weer weborders geplaatst worden. Deze weborders worden door culturele instellingen aangemaakt en moeten door de betreffende school worden goedgekeurd. De budgethouder op school kan pas een weborder goedkeuren als het budget van de klas(sen) is vrijgekomen.

Dit gebeurt als 75% van de leerlingen hun Cultuurkaart heeft geactiveerd. zelf informeren Wij adviseren om vóór het aanmaken van een weborder te informeren bij de betreffende school of het klassenbudget al is vrijgekomen. Zo weet u zeker dat uw weborder kan worden goedgekeurd en betaald. belangrijke kassa-info Scholen zijn bezig met het toewijzen van budgethouders, het uitdelen van de kaarten aan leerlingen en het activeren daarvan. CJP wil leerlingen die nog geen nieuwe Cultuurkaart hebben, toch CJP-korting geven. Daarom zijn de Cultuurkaarten van seizoen 08/09 tot en met 31 december geldig als kortingskaart.

Maar let op: met deze oude kaarten kan niet meer betaald worden.

CULTUURKAART

2009 /

2010

Sylvia Bakker (v) 31/10/1994 Flevoland College 6529 4B1 CJP NR 98765432

CULTUURKAART.NL

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 17

11/30/09 2:54:00 PM

contact gezocht 2

18

RiMa-educatie zwolle Zes jaar geleden begonnen de bevriende muziek­ docenten Riemer Monsma en Martijn Straathof met RiMa-educatie. Inmiddels is RiMa uitgegroeid tot een succesvolle organisatie met een uitgebreid aanbod aan workshops en projecten, waar scholen uit het hele land massaal gebruik van maken. Hoe verklaart Riemer dit succes?

‘Het begon allemaal met een idee van Martijn.

Hij wilde een workshop ontwikkelen waardoor grote groepen leerlingen met elkaar aan het werk konden. Hij vroeg mij om mee te denken en samen ontwikkelden we Beat the City. Dat is een workshop waarin muziek wordt gemaakt met alledaagse voorwerpen, zoals tonnen, blikken, emmers en basketballen.’ Het duo ontwikkelde een pilot en voerde deze in een jaar tijd meer dan honderd keer uit op verschillende scholen. Na een proces van constant proberen, bijschaven en perfectioneren, groeide Beat the City uit tot een succesvol project met een aantal vaste criteria: geschikt voor grote groepen, een duidelijke prijs en een gestructureerde opbouw.

Deze blauwdruk wordt inmiddels voor meerdere projecten gebruikt.

Individueel talent De projecten van RiMa zijn gericht op groepen en samenwerking, maar het individuele talent

Riemer Monsma (links) en Martijn Straathof

van leerlingen wordt daarbij niet vergeten. ‘Natuurlijk willen we leerlingen iets nieuws leren en over een drempel helpen, maar we willen ze niet ‘drillen’. We houden daarom, tot op zekere hoogte, rekening met wat scholieren kunnen én willen.

Als iemand niet wil dansen, maar wel van techniek houdt, mag hij of zij bijvoorbeeld ook aan de slag met licht en geluid. Leerlingen mogen bij ons alles zelf doen en overal aankomen.’

‘Persoonlijk contact met scholen blijft belangrijk’ Deze benadering betaalt zich terug tijdens de eindpresentatie, de vaste afsluiting van elk project. ‘De leerlingen zetten uiteindelijk een spectaculaire presentatie neer. Iedereen doet mee. Het leerproces is voor ons het belangrijkste, maar het is ook fantastisch om aan het eind van een project leerlingen te laten schitteren op het podium.’

De taal van het onderwijs Naast hun vermogen om grote groepen jongeren op een podium te laten samenwerken, profiteren Martijn en Riemer ook van hun onderwijsachtergrond. ‘Omdat we allebei zelf ook docent zijn geweest, spreken we de taal van het onderwijs.

We weten welke leerdoelen scholen hebben, dus daar kunnen we rekening mee houden bij onze projecten. Door zelf contact met het onderwijs te hebben, houden we feeling met onze doelgroep.

Ook nu ons bedrijf groter geworden is, blijft dit persoonlijke contact met scholen erg belangrijk.

Als we een project hebben gedaan op een school, worden we meestal teruggevraagd. Dat is voor ons het bewijs dat we goed bezig zijn.’ cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 18

11/30/09 2:54:02 PM

cultuurkaart.nl

19

column peter heerschop

Waaierende programmaboekjes ‘Toen ik zelf nog op school zat, hadden we een soort cultureel abonnement. Daarmee ging je met alle vierde en vijfde klassen, onder lestijd, naar vier verschillende voorstellingen per jaar.

Onder lestijd betekende natuurlijk dat het verplicht was. We gingen naar trage muziekvoorstellingen en ouderwetse toneelstukken.

Ik weet nog dat we naar een mimevoorstelling gingen, van de legendarische Rob van Reijn.

Dat was waarschijnlijk een geweldig stuk, maar voor pubers is mime misschien niet de meest interessante kunstvorm. Bovendien was het heet in het theater. Een aantal meisjes met hoog aanzien en lage truitjes begon met het programma­boekje te waaieren en dat werd langzaam overgenomen. Na tien minuten zaten 350 leerlingen te wapperen. Dat was te veel voor de concentratie van Rob. Hij legde de voorstelling stil en sprak de zaal kwaad toe. Maar hij had het natuurlijk tegen zestienjarigen die al niet veel zin hadden. En dus werd hij al gauw door 200 leerlingen nagedaan. Ik vrees dat ik ook bij die groep hoorde. Daar schaam ik me nog steeds dood voor.

Waren er dan geen docenten om het in de hand te houden? Natuurlijk wel. Maar die zaten allemaal achterin de zaal en hadden geen overzicht. Eigenlijk hadden ze ook weinig zin in de voorstelling; ze stonden de opkomende chaos oogluikend toe.

Nu, jaren later, sta ik zelf op het podium en zitten er bij mij groepen CKV-leerlingen in de zaal. Laatst zelfs een groep van 250 leerlingen.

Foto: Alwin Slomp

Aanvankelijk praatten ze nog hard met elkaar, omdat ze verwachtten dat er eerst reclame en previews zouden komen, net als in de bioscoop.

Ik hoorde docenten en andere begeleiders om stilte sissen. Eerst ergerde ik me kapot, tot ik me de voorstelling van Rob van Reijn herinnerde.

Maar ik dacht: als iets goed is, gaan ze er echt

‘Ik schaam me nog dood’ wel in mee. En na tien minuten werden ze inderdaad aandachtiger. Toneelspelen leek ineens wel lesgeven. Het kleine aantal leerlingen dat het echt niet aankon, zat keurig aan het gangpad naast de docenten. Goede docenten weten natuurlijk heus wel naast wie ze moeten gaan zitten. Ik genoot, omdat het misschien wel moeilijk was, maar ook zo herkenbaar.

Na afloop van de voorstelling gingen de eerste mensen staan. De docenten wezen hun leerlingen erop dat ze moesten klappen als ze het goed vonden. Ik hoorde een jongen vragen: “Net als bij een applauswissel bij voetbal?”. Er begonnen leerlingen te klappen. Tevreden liep ik van het podium. Doel bereikt.’

cultuurkaart.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 19

11/30/09 2:54:05 PM

- ADVERTENTIE -

Impresariaat Uit de Kunst is een gespecialiseerd impresariaat in voorstellingen en concerten voor scholieren. Wij bieden zowel op scholen als in theaters dans-, muziek- en theatervoorstellingen aan. En dat valt in de smaak: Uit de Kunst was afgelopen schooljaar een van de grote Cultuurkaart-acceptanten.

Kom naar de jaarlijkse Etalagedagen en bekijk het aanbod voor komend schooljaar.

20 en 21 januari 2010 www.etalagedagen.nl

Impresariaat Uit de Kunst / 030-236 12 34 / info@iudk.nl

CJP_Cultuurkaart winter2.indd 20

11/30/09 2:54:05 PM