Special Ruimte voor de voetganger
es
ankj b r e t e m e v l a h Ander
234ps
 
Nieuws brief ps
Damesbende van Buiksloot 17 april 2020
Inhoud Ruimte voor de voetganger ..............................................................................................3 De damesbende en de voetpaden ...........................................................................4 Verslechteringen ...................................................................................................5 De maatregelen voor voetgangers in het kort ........................................................7 Twee meter doorloopruimte ........................................................................................7 Verblijfsruimte ...........................................................................................................7
Afwijken van de norm ............................................................................................9 Teleurgesteld ........................................................................................................9 Voorbeelden van olifantenpaden ..........................................................................10 Verworden vluchtweg .................................................................................................13 Dubbel olifantenpad ...................................................................................................15
Rudimentair voetgangersnetwerk ....................................................................................17 Naar park (1), een voorbeeld................................................................................18 Naar park (2), nog een voorbeeld .........................................................................19 Voor Plusnet Voetganger dezelfde randvoorwaarden ...........................................20 Menging van plusnetten en een circuit ................................................................21 Dubbel plusnet ..............................................................................................................22 Vormgeving Plusnet Fiets op parkcircuit ........................................................................23 Wat zegt de kleur van het asfalt ........................................................................24 Niet in het hele park fietsen ...............................................................................25 Verwarrende vormgeving (1) .................................................................................28 Verwarrende vormgeving (2) .................................................................................29 Ruimte voor voetgangers langs bouwwegfietspad ...........................................................30 Verbeteringen Hoofd- en Plusnet Voetganger......................................................32 Voetgangerszones tegen snorfietsen ..............................................................................33 Niet meer nodig ...................................................................................................35 Conflicten ...........................................................................................................37 Verzoek .........................................................................................................................37
 
2
Ruimte voor de voetganger Voetgangers krijgen meer ruimte, beloofde wethouder Dijksma vorig jaar in de “Agenda autoluw”1. Om het voetgangers-netwerk op orde te krijgen, kondigde ze het beleidskader “Ruimte voor de Voetganger”2 aan. Dit is er nu, met een uitnodiging om uiterlijk 17 april 2020 te reageren. 1
https://www.amsterdam.nl/parkeren-verkeer/agenda-amsterdam-autoluw/
2
https://www.amsterdam.nl/parkeren-verkeer/inspraak-voetganger Inspraak tot 17 april 2020 3
Het tunneltje tussen de Buiksloterdijk en de Waddendijk, waar de damesbende zich sterk voor heeft gemaakt, net voor de sloop in 2005. Zoals in alle tunneltjes was er een royaal trottoir.
De damesbende en de voetpaden De damesbende, die zich sinds 2005 inzet voor fietsers en voetgangers, keek uit naar “Ruimte voor de voetganger”, want er valt in Noord voor voetgangers veel te herstellen en te verbeteren.
4
Het viaduct dat voor het tunneltje in de plaats is gekomen, heeft een smal trottoir, met een overhangend hek en lantaarns op de stoep. Er is plaats voor ĂŠĂŠn voetganger. Tegemoet komende voetgangers kiezen in deze corona-tijd de andere kant van het fietspad. De damesbende zou op de viaducten de lantaarns graag aan de hekken bevestigd zien om wat meer ruimte te krijgen.
Verslechteringen De nieuwe normen Ruimte voor de voetganger gaan gelden bij herinrichting van straten. De damesbende zou willen dat actief fouten hersteld worden.
5
In 2018 is geprobeerd de vijfspong Buiksloterweg/Varenweg overzichtelijker te maken, maar de route voor voetgangers naar scholen en metro blijft krap en 
 met een oversteek over een fietsers-vijfsprong.
6
De maatregelen voor voetgangers in het kort Omdat het trottoir ook wordt gebruikt voor fietsparkeren, lantaarns, verkeersborden, terrassen, afvalcontainers, reclamezuilen, winkeluitstallingen e.d. komt er een minimum norm voor de doorloopruimte op trottoirs.
Twee meter doorloopruimte Overal is 2 meter vrije doorloopruimte gewenst en op drukke routes méér. Hoeveel meer, hangt af van het aantal voetgangers per minuut in het drukste uur:
De maatgevende voetganger is 60cm breed. Hij is 90cm als hij iets bij zicht heeft (boodschappentas, rolstoel, kinderwagen)
• tot 10 voetgangers per minuut 1,80-2,20m, • tot 20 per minuut 2,20-2,90m en • tot 30 per minuut 2,90-3,60m.
Verblijfsruimte Behalve verkeersruimte is op trottoirs extra verblijfsruimte nodig: ruimte om te te spelen en elkaar te ontmoeten.
7
Vrije doorloopruimte is de ‘netto’ ruimte op het trottoir om te lopen, dus ruimte waar geen objecten zoals terrassen, fietsenrekken, bomen of reclameborden staan.
Ook na de verbeteringen van 2018 hebben voetgangers naar de N-brug het krap bij de vijfsprong 
 Buiksloterweg/Varenweg, die ze op de een of andere manier moeten kruisen.
8
Afwijken van de norm Als de norm niet gehaald wordt, worden volgens “Ruimte voor de voetganger” 1. terrassen, fietsenrekken, bankjes, uitstallingen en dergelijke verplaatst. Als dat niet helpt worden 2. parkeervakken of terrassen opgeheven of 3. ruimtes dubbel gebruikt (bijvoorbeeld laad- en losplekken voor fietsparkeren) of 4. verkeer gemengd (fiets+auto of auto+tram). 5. De laatste optie is het autovrij maken van een straat, d.w.z. 1. de straat omvormen tot voetgangersgebied, 2. eventueel met fiets- en/of autoverkeer te gast, dat wil zeggen gemengd verkeer (shared space, voetganger+fiets±auto) met voorrang voor de voetganger. De normen gaan pas gelden • bij herinrichting van straten, en • bij nieuwe of vernieuwde vergunningen voor • objecten op het trottoir of voor • terrassen.
Teleurgesteld De damesbende komt sinds 2005 op voor het langzame verkeer, vooral voor fietsers en voetgangers. De titel van de nota “Ruimte voor de voetganger” belooft meer dan wordt waargemaakt. De dames zullen deze nieuwsbrief als zienswijze indienen om te tonen wat zij missen in de nota: meer paden, een compleet voetgangersnet, onderhoud en oplossingen voor gemengd gebruik. 9
Wandelclub met gids voorop, laat zien dat zij niet willen lopen op de smalle voetgangersstrook op het rode asfalt van het fietspad, maar vrij en veilig twee aan twee op de kruin van de dijk.
Voorbeelden van olifantenpaden Olifantenpaden heten “desire paths” in het engels (wenspaden). Op een olifantenpad wordt gesproken met de voeten. Een olifantenpad geeft feedback aan stedenbouwers en bestuurders. Er zijn tientallen olifantenpaden in Noord. De damesbende heeft door de jaren heen foto’s van olifantenpaden in de nieuwsbrief gezet. Er zijn meer olifantenpaden. Een enkele wens is in vervulling gegaan. 10
Zijpad van het Kaagmanpad bij de scholen.
Al jaren geleden stelde de heer Kaagman, die in de bejaardenflat op de Texelweg woont, voor om langs de Nieuwe Leeuwarderweg een voetpad aan te leggen naar de Nieuwe Purmerweg. Langzamerhand is het er gekomen, door de buurt zelf —met de voeten— aangelegd. Het is populair bij mensen met honden. Het heeft een zijpad naar de scholen bij de Rode Kruisstraat (inzet). De damesbende vindt dat het pad —met omgeving— bij het park moet worden getrokken en onderhouden. De damesbende zou willen dat de wethouder olifantenpaden niet afdoet als burgerlijke ongehoorzaamheid, maar respecteert dat mensen hun eigen wegen gaan. De damesbende hoopt dat de wethouder de wensen begrijpt en van de olifantenpaden trottoirs en voetpaden maakt. 11
Een olifantenpad aanleggen gaat eenvoudig zo: Loop de route dertien keer. Klaar. Geregeld gebruik zorgt voor het onderhoud.
Pad bij het viaduct over de Nieuwe Leeuwarderweg bij Texelweg/Urkstraat. In de klankbordgroep van het Noorderpark is indertijd dringend gevraagd om hier een trap te maken. Toen het verzoek niet werd ingewilligd heeft de damesbende een olifantenpad aangelegd. Dit pad is inmiddels diep ingesleten door druk gebruik.
Geen stedenbouwkundig plan kan op tegen de logica van wat mensen voor zichzelf maken. Organische routes bewijzen waar de beweging is, en dat is belangrijk. Ze onthullen de wortels van de steden, tot ze vervagen.
12
Het lindenlaantje in Volewijkspark-west is een vluchtweg van de verlaagde Nieuwe Leeuwarderweg. Oorspronkelijk was het één meter breed . Aan het eind van de zomer raakt het telkens overwoekerd. Eenmaal per jaar wordt geklepeld. De laatste tijd wordt het pad zo vaak gebruikt —ook door fietsers—, dat de oorspronkelijk steenslag te voorschijn komt. Verworden vluchtweg De strook langs de Nieuwe Leeuwarderweg ligt buiten het laatste ontwerp van Volewijkspark-west. De damesbende denkt dat de vluchtweg als fietspad en wandelpad deel van het park zal blijven, al staat het niet in het ontwerp. 13
Hier heeft een trap een steil olifantenpad vervangen. Voetgangers naar de Vogelbuurt en schoolkinderen nemen na de trap het dubbele (!) olifantenpad. NB. De drempel en de waarschuwing ‘school’ liggen voorbij de school. 14
Voetgangers van de metro of de N-brug die de trap nemen kunnen in principe alleen linksaf het viaduct onderdoor. Velen steken echter over en hebben een dubbel olifantenpad aangelegd. Voetgangers vanaf de metro die het trottoir volgen, steken dwars de haarspeld bocht van het fietspad over, want anders moeten ze buiten de haarspeldbocht om naar de Fazantenweg.
Dubbel olifantenpad Het dubbele olifantenpad bij de Kinderboom is het gevolg van het verschuiven van het metrostation om ruimte te maken voor een kantoorpand over de de Nieuwe Leeuwarderweg —dat er niet kwam. Het gevolg zijn ongelukkige voet- en fietsverbindingen.
De officiële omweg voor voetgangers om de haarspeldbocht van het fietspad(groen) en de afsteker (rood). 15
Een voetganger die vanaf de metro inderdaad bij de trap linksaf het viaduct neemt (p. 15), moet aan het eind oversteken en een stukje over het oude trottoir. Daarna moet hij kiezen, want het stopt.
Hij kan bij het Meeuwenplein de Adelaarsweg over steken of
over het ambtenarenfietspad gaan lopen.➥ 16
Plusnet en hoofdnet voetgangers in Noord
Rudimentair voetgangersnetwerk “Het voetgangersnetwerk binnen Amsterdam bestaat uit een samenhangend en fijnmazig netwerk van voetgangersroutes te onderscheiden op twee niveaus: plusnet en hoofdnet.”3, staat in Beleidskader Verkeersnetten4, maar in Noord is het voetgangersnetwerk incompleet.
3
https://maps.amsterdam.nl/plushoofdnetten/?LANG=nl
4
Beleidskader Verkeersnetten (2018), p. 14 17
Naar park (1), een voorbeeld Drie mensen wandelen van de Waddendijk naar het park. Ze steken een stuk gras over, lopen een eind over het fietspad, en dan over een smal trottoir, steken weer een fietspad over en gaan verder door het gras het park in.  
18
Naar park (2), nog een voorbeeld
Naar park (2), nog een voorbeeld Gezin van de Vogelbuurt op weg naar het park. Zij moeten over het fietspad. 19
Beide wegen, zowel het rode asfalt van het ‘ambtenarenfietspad’ als het grijze asfalt van het parkcircuit, zijn èn Plusnet Fiets èn Plusnet Voetganger
Voor Plusnet Voetganger dezelfde randvoorwaarden Plusnetten en hoofdnetten bieden verkeersdeelnemers doorlopende routes. Plusnetten hebben prioriteit. Randvoorwaarde bij het instellen of veranderen van een plusnet is dat andere plusnetten daardoor niet onder hun minimale waarden uitkomen of onevenredig verslechteren. Plusnet voetganger heeft iets extra’s. De openbare ruimte heeft er niet alleen een doorgaande functie (een route) maar ook een verblijfsfunctie. Ook voor een park dat voetgangerszone wordt, geldt de randvoorwaarde dat het niet als plusnet-gebied kan worden aangewezen, als daarmee plusnet fietsroutes hun kwaliteit verliezen.
20
Het kind mag skaten in het park en legt zijn skateboard neer. Zijn vader grijpt hem bij zijn schouder, want er komt een fietser langs. Dit is onveilig voor kind èn fietser.
Menging van plusnetten en een circuit Door het Noorderpark lopen vier Plusnet fietsroutes. In het parkontwerp van Adriaan Geuze zit bovendien een fietscircuit. De delen van het circuit die al af zijn, maken deel uit van plusnetten. Volgens het Beleidskader Verkeersnetten is het niet de bedoeling dat plusnetten van dezelfde wegen gebruik maken. Het Noorderpark laat zien de gevolgen zien. 21
Dubbel plusnet Dat het park èn Plusnet voetganger is èn doorgaande fietspaden van Plusnet fiets bevat, is niet duidelijk. De damesbende stelt voor de paden te scheiden, zoals het vroeger was. De fietsroutes van Plusnet fiets worden fietspaden van rood asfalt. Fietsen in de rest van het park is
Ouders laten hun kinderen spelen met stepjes. Ze zijn voortdurend op hun hoede. (Snorfietsen zijn verboden, maar het verbod wordt niet gehandhaafd.)
22
niet toegestaan. Dat wil zeggen dat de vormgeving van het parkcircuit moet worden aangepast.
Vormgeving Plusnet Fiets op parkcircuit
Voetganger vermijdt de blaadjesstrook.
Vormgeving Plusnet Fiets op parkcircuit Volgens het ontwerp van West 8 (Adriaan Geuze) is op het grijze asfalt van het circuit in het park voor voetgangers een strook met witte blaadjes afgebakend. Dit geeft twee praktische problemen: 1. Plusnet Fiets wordt niet onderscheiden door rood asfalt 2. Voetgangers vermijden de blaadjes —vooral rolstoelen— omdat ze hobbelig zijn (volgens Geuze om fietsers van deze strook te houden). 23
Deze voetgangsters lopen op de overgang van een fietspad en een voetpad (inzet toont andere kant bord). Niets waarschuwt hen dat zij een fietspad op lopen, behalve dan dat het pad rood is. Fietsers die hier over het fietspad komen aanrijden realiseren zich niet gauw dat ze een voetgangers-zone in gaan. Ze moeten het bord zien, maar het pad blijft rood asfalt. Let op de haaientanden!
Wat zegt de kleur van het asfalt Aan rood asfalt herkennen mensen in Amsterdam een fietspad, maar in het Noorderpark zijn fietsroutes over grijs asfalt en voetgangerszones op rood asfalt. De damesbende vindt dat deze verwarring moet worden opgeheven. Rode asfalt = fietspad. Voetgangers mogen er lopen, maar met respect voor de fietsers.   24
Fietser nemen de kortste weg naar restaurant Pompet.
Niet in het hele park fietsen Bij ingangen van sommige parken staat “Voetgangerszone Fietsen toegestaan�. Door fietsers wordt dit opgevat als toestemming tot fietsen op alle paden. 
 Op de smalle paden van het Florapark en in het Vliegenbos geeft dit aanleiding tot zulke conflicten dat mensen het park niet in durven.
25
Langs de Buiksloterweg kan het fietspad fietspad blijven en ernaast een apart voetpad gelegd worden over de kruin van de dijk of langs het water. 26
Het ‘ambtenarenfietspad’ (het pad van de IJpleinpont naar het stadsdeelkantoor) is voor de vele mensen uit de buurt die geen auto of fiets hebben, een veel gebruikte doorgaande looproute. De damesbende vindt dat het oorspronkelijke vrije voetpad terug moet komen. Het fietspad moet zeker blijven, maar het is te druk en te smal voor gemengd verkeer van fietsers en voetgangers (zeker met de brommers en scooters die gedoogd worden).
27
De ouders waarschuwen de kinderen voor de fietsers.
Verwarrende vormgeving (1) Het pad waar de fietser op rijdt is zowel Plusnet Fiets als Plusnet Voetganger, maar niet volgens de borden langs het fietspad. Toch is het rood = fietspad en heeft het achter een streep een smalle baan voor één voetganger. Het herhalingsbordje “voetganger” wordt door fietsers geïnterpreteerd als: fietsers toegestaan, zoals bij de ingang staat. 28
Verwarrende vormgeving (2) Twee jaar geleden is in het park de Eva Schalkbrug gebouwd. Hij is onderdeel van het parkcircuit, en aangelegd als route naar het zwembad. Hij is onderdeel van Plusnet Fiets, maar even belangrijk als verbinding voor voetgangers. Dat hij bestemd is voor voetgangers èn fietsers is niet herkenbaar: het plaveisel is niet rood asfalt en heeft niet de vormgeving van het parkcircuit. De brug is smal en steil; fietsers zonder motor gaan veterend omhoog —sommige fietsers gaan lopen. Ze racen naar beneden. Brommers en snorfietsen worden gedoogd..  29
Voetgangers op de oude bouwweg. Het fietspad langs de Elzenhagensingel wordt doorgetrokken over de bouwweg (rood gestippeld). De geplande trottoirs (geel) gaan niet verder dan de botonde.
Ruimte voor voetgangers langs bouwwegfietspad Als uitvloeisel van Elzenhagen Zuid wordt de bouwweg achter Buiksloot fietspad. Het wordt een mooie fietsverbinding in het verlengde van de Elzenhagensingel naar het park en via het ‘ambtenarenfietspad’ naar de pont. Het is nu al een sluiproute voor fietsers, maar ook voor voetgangers. De damesbende vindt het een gemiste kans als het trottoir van de Elzenhagesingel niet ook wordt verlengd tot het park. 30
Reconstructructie van ongeluk met twee fietsers op de botonde. Er gebeuren veel ongelukken en bijna-ongelukken, meestal niet geregistreerd. Daarom is het goed dat het bouwwegfietspad er komt. Dit houdt fietsers weg van de kruisingen met de op- en afrit. Voor voetgangers is het even belangrijk de botonde te vermijden. Daarvoor is een trottoir langs het bouwwegfietspad nodig.
Foto van AT5, Martin Damen 31
Fragment van de kaart met Plus- en Hoofdnet Voetganger. Donkerbruin en groen is plusnet. Licht bruin is hoofdnet.
Verbeteringen Hoofd- en Plusnet Voetganger In november 2019 had de damesbende contact met de gemeente over de kaart van Hoofd- en Plusnet Voetganger. • Er ontbreken doorgaande voetgangersroutes, zoals de Buiksloterweg en het ‘ambtenarenfietspad’, die de damesbende graag beschermd zou zien (geel). • De routes over de Van Hasseltweg en over het Meeuwenei kloppen niet meer. Voetgangers gaan nu langs de metro en over de N-brug (rood). Zie kaartje. De dames kregen de ambtelijke belofte dat hun opmerkingen zouden worden mee genomen in de eerstvolgende correctieronde. Dit is nog niet gebeurd.
32
Voetgangerszones tegen snorfietsen Op 5 oktober 2018 besloot de gemeente in Noord met G7-borden met onderborden “voetgangerszone, fietsen toegestaan, snorfietsen verboden, cameracontrole” snorfietsen te weren uit vier parken: Baanakkerspark, Noorderpark, Vikingpark en Vliegenbos. Het was een noodmaatregel omdat Amsterdam snorfietsen niet naar de rijbaan kon sturen, omdat ze geen helm droegen. Met de G7-borden lukte het de snorfietsen in elk geval in parken van de fietspaden te weren. Deze maatregel heeft dus niet als doel de hele parken tot voetgangers gebied te verklaren, maar om snorfietsen van fietspaden te weren.
Fragment van Kaart 1 bij besluit Amsterdam Noord, verkeersbesluit parken, weren van snorfietsen. https://data.amsterdam.n1/#?atp—T&mpb=topografie&mpz=12&mpfs—T&mpv=52.3895472:4.9302241&pgn=home
33
Niet alle vier parken waar snorfietsen geweerd worden behoren tot Plusnet Voetganger. Daartoe behoren Baanakkerspark, Noorderpark, Schellingwouderbreekpark en Tolhuistuin. Het Vliegenbos niet.
34
Niet meer nodig De maatregel met G7-borden is inmiddels niet meer nodig, want Amsterdam kreeg van de minister toestemming snorfietsen een helmplicht op te leggen en van fietspaden te weren met een G11bord met onderbord “snorfietsen niet toegestaan�. De G7-borden werden niet vervangen. Het verschil is dat op fietspaden voetgangers aan de kant
moeten lopen. Op voetpaden
lopen ze overal en moeten fietsers hen voorrang geven.
Drie verschillende regimes bij ingang Vliegenbos 35
Hoe hoog de conflicten tussen fietsers en voetgangers kunnen oplopen is zichtbaar in het Vliegenbos. Daar is om handtastelijkheden tussen voetgangers en fietsers te vermijden een voetgangerssluis geplaatst. Het hek is herhaaldelijk vernield. 36
Conflicten De vier parken die onder het G7-regime (voetpad) vallen zijn uitgezonderd van de het snorfietsverbod (G11-bord, fietspad). Door de G7-borden en het woord “voetgangerszone” denken voetgangers dat in het hele park voetgangers voorrang hebben (wat niet zo zou moeten zijn op de fietspaden) en fietsers dat zij overal mogen fietsen (wat niet de bedoeling is). Fietsers op Plusnet Fiets accepteren niet dat voetgangers voorrang hebben, vooral niet als ze over roodasfalt gaan; voetgangers willen er ook eigenlijk niet lopen. Juridisch is onduidelijk wat waar geldt. Wat zorgwekkend is, is dat op verschillende plekken sociale onrust is tussen voetgangers en fietsers, zoals in het Vliegenbos en het Florapark.
Verzoek De damesbende verzoekt de gemeente ook in Noord een inzichtelijk en compleet voetgangersbeleid te voeren en te zorgen dat voetgangers overal veilig kunnen komen. De damesbende verzoekt de belangen van fietsers op de Plusnet-routes niet te verwaarlozen als voetgangerszones worden aangewezen. Verder dringt de damesbende erop aan de normen voor trottoirs uit de nieuwe nota “Ruimte voor de voetganger” ook in Noord toe te passen.
37