21 - 2002 iraila by DANBOLIN

21 I R A I L A

2002ko

izitza gogorra da, beti aurkakoa pentsatu izan badut ere. Festa ondorenean, behinik behin. Buruko min latza, eta Bainuetxeko urei konpetentzia eginez, kalimotxoa. Hala ere, horrelako ajeak hartuko nituzke sarriago. F e s t a h a s i e r a , b i k a i n a : a f a r i a e t a k o n t z e r t u a . L a r u n b a t ean paella jana, lehiaketarik egin ez bazen ere denak k o n f o r m e , b a k o i t z a k b e r e a o n e n a b e z a l a j o t a , e g u n k o npletoa. Igandean, zaparradak brastiatutako korrida ez dakit nolakoa aterako zen, bertso saioa behintzat, polita. Hortik aurrerakoak beste norbaiti galdetu, ni lasai ibili nintzen, lasaiegi agian. Astelehena, horrelako astelehenik! Urte osorako bizi-poza emango didan eguna. Azken egunek beti dute zerbait berezia, eguerdi-eguerditik hasita, gainera. Gure

Txokoan egindako tortillak, Laranjadira iristerako jaten ziren kasik; bat baino gehiagok bazkaldu behar handirik ez zuen izango etxera joandakoan. Arratsaldean, haurrek eskuko h a t z e z h a i n b e s t e a l d i z k o n t a t u t a k o l o a k p a s a e t a g e r o , a z k e n e a n T a k o l o , P i r r i t x e t a P or r o t x . A z e u m e d a d e a! N o r k e s a n o t e z u e n Z e s t o a n e z z e g o e l a u m e r i k ? E z n i h a i e i b e g i r a d e n b o r a a s k o a n e g o n n i n t z e l a k o , b a i n a . . . b a n u e n a u r r e r a g o k o l a n i k . A u r r e z n o r k a s m a t uk o z u e n b a , K a n a r i o k p a ñ u e l i t o s k a e g i n b e h a r g e n u e l a e s a n z i d a n e a n , g a i n e r a z e t o r k i g un a ? A l p e r - a l p e r r i k e g i n g o d i t u g u h a m a i k a j a i b a t z o r d e ; i n p r o b i s a z i o a r i e z d i o g u i n o i z a urrea hartuko. Festetako programan jartzen ez bazuen ere, astelehenean pailazo garaian jokoak izan ziren. Ia Laranjadin baino pailazo handiagoak plazan. Hasteko, pañuelitoska e t a s i l l a j o k o a. M u s i k a r i k e z e t a h a r r i a z p i t i k a t e r a t a k o p o s p o l i n a p r o t a g o n i s t a . E z z e n k o n t s e r b a t o r i o a n h a i n b e s t e u r t e a n t x i s t u a i k a s t e n a l p e r r i k j a r d u n J o s e b a A i t t o l a! L o k o t x biltzea ondoren, edo zapata biltzea esan behar al da? Lokotxen ordez festa egun guztietan k e n d u e r e e g i n g a b e i b i l i t a k o o i n e t a k o z i k i n a k e r r e s k a n . I n o i z i k u s i a l d u z u e h o r r e l a k orik? Etxean egonda ez behintzat! Eta jokoak bukatuta Nekaezinak txaranga: bonbo, txistu eta danbolin, kazuela tapa, pandero, saxofoi, kastañuela eta soinua ateratzen zuen edozer gauza. Guztiak Aloñaren zuzendaritzapean. Eta atzetik? Zenbat? Berrogeita hamarren bat l a g u n ? A d i n g u z t i e t a k o h a i n b e s t e k o a d r i l a n a h a s t u t a , Z e s t o a n b a k a r r i k , m a i l l o t h o r i a g u ztientzat. Ez zuen arrazoirik falta “eskerrak garaiz atera garen kalera” esan zuenak. Bat baino gehiago berandu atera eta giroan sartu ezinda eztarriko korapilo ederrarekin joan z e n e t x e r a . M u n d i a l a b e n e t a n . E t a b u k a t z e k o , J u a n A l b e r t o r e n “G l o r i a G l o r i a ” a r i t m o d e m o n j a , I k u s i m e n d i z a l e a k e t a I t z i a r r e n s e m e a, g i t a r r a e t a g u z t i e s k e n a t o k i t i k . A ! e t a j a i etan ikusi ez badut ere, azken egunean bertsoak botatzeko bada ere, han agertu zen Mikel Irure. Aurreko urtetik batere mejoratu al du? Nik beti esan izan dut Jon Maiak milagrorik ez duela egiten, nirekin ez behintzat! Plazako hondarraren kirri-marrak iraun dezala luzaroan herriko kaleetan, azken eguneko oroitzapenen freskagarri. Soroperiak arte!

one bergara

E K

b d a n b o l i n

E Z

D U

B E R E

G A I N

H A R T Z E N

A L D I Z K A R I A N

A D I E R A Z I T A K O

este behin ere festa ondorena. Ni neu ihaz baino biziago nago, inoiz bizirik egon banaiz. Gauza bitxia gertatu zait, gainera, barrerak ikusi ditudanean. Akordatze ez. Ez nekien herriko festak nolakoak ziren, enbidoa, inkesta eta autotxokeak ikusi nituenean, a! bai esanez joan nintzen, baina desagertuta zeuden nire oroimenetatik. Psikologoen esanetan, batzuetan heriotza gertu ikusten deneko bizipen bortitzek horrelako ahazturak eragiten omen dituzte. Ez nuen sekula pentsatuko nire egutegi partikularreko egun gorriak burutik ezabatu behar zitzaizkidanik. gertatu izan Festetan jardunian: txanber zaizkit gauza inportanteak, beti bihotzean eramango ditudan horietakoak ere bai. Nire ustez, gainera, gogoan ditut herriko festetan brometan esandako asko eta benetan esandako esaldi bakanak ere bai. Baina akaso buruko hilerrira joango ziren beste asko, batek daki! Lagunek gogorarazi aizarna dizkidate gogoan izatea merezi duten zenbait. Azken eguneko parrandak ere merezi zuen, horrelako herri giroak bakarrik. Mestizajearen adibide ederra izan zen orkestra. atzera begira: La marcha de Cadiz Bertso eta kastañuela, perkusio eta pandero, hobe lukete horrelako atzerritartasun legea. Beste lagun batek kotxeko matrikulak ohostu zizkiotela kontatu zidan, eta azpeitiar txatxu batek herri bazkarian sobratutako mantela saldu nahi izan zidan metroka. Lehengo lepotik burua! agenda Baina onena, antiglobalizazio ikastaro trinkoa. Berbeneroak

E T A

I R I T Z I E N

E R A N T Z U K I Z U N A

Chihuahua jotzen hasi eta “coca cola asesina” zerbitzuak oihuak entzun nituenean esperantza piztu zitzaidan barruan. (Gaztelaniari kontzesioa interkulturalitatearen mesedetan izango zela pentsatu nahi dut, bestela ez baitauka barkaziorik) Une hartan memoria berpiztu zitzaidala sentitu nuen, porrusalda barre gustura egiten denean zoriona hori dela sentitzen den bezala. Zorion puska batzuk akaso desegingo zituen nire autoko zartadak, eta akaso bizitako zenbait apur ez ditut gogoratuko. Puska gehiago biltzea, besteeskuan rik ez dut denbora udaletik dudan bitartean. Portzierto, danbolineko denbora, lerroak alegia, nire abuztuko oporrak eta batasunaren ilegalizazioaz hitz egiteko erabiltzea pentsatuta neukan. iparraldea Ideia askatasuna ere izan liteke ahaztutako ideiez hitz egitea, eta pentsatzea ukatzen ez diguten bitartean ideia berriak ere izango ditugu. Danbolinen segiko dugu paperezko manifak antolatzen. Eta zentsura iristen ez bada, eta uda amaierako ipuina Ana Aznarren ezkontzaz idaztera derrigortzen ez bagaituzte, kontatuko dizkizuet abuztuko oporrak urrian, egutegiak orduan ez du pintura 3: izenbururik gabea gainera gorririk. Akordatzea bakarrik falta zait!

atar ikoa 06

E S A N E N

agore telleria

a r g i t a r a t z a i l e a : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) d a n b o l i n :

Telefonoa: 943 14 71 23 e-mail: danbolin@topagunea.com

Jone Bergara , Edurne Korta, Joxeba Larrañaga, Olaia Salegi, Manuel Arregi,

Urko Canseco, Nagore Telleria, Margari Eizagirre, Jon Artano, Onintza Irureta

d i s e i n u a e t a m a k e t a z i o a : Eneko Aristi i n p r i m a t e g i a : Gertu (Oñati). l e g e g o r d a i l u a : SS- 1108/2000 I S S N : 1576-9429

8, EGUN GOGORRA. Abuztuko egunak, festa girokoak, oporraldikoak, eguneroko lanak ahaztu eta ondo merezitako atsedenerako egunak izan ohi dira; nik esango nuke “izan ohi zirela”. Izan ere, niretzat eta beste askorentzat (familiarentzat zer esanik ez) markatuta geldituko den data izango baita abuztuaren 8a. anbolin aldizkarian hainbat eratako notizia, berri emate, elkarrizketa eta bitxikeria izan ohi ditugu, eta abuztuaren 8a dela medio, neure zenbait gogoeta plazaratzera ausartu naiz. Lehen momentuan, familiartekoak edo ingurukoak elkarrizketatzea burutik pasa zitzaidan, zenbait galdera ere prestaBUZTUAK

nbidoa. I Joxe Mari Kortari, ohorez

Zer gustatu zaizu gehien eta Festetan gehiena gustatu zaidana azken eguneko anbientia izan da. Bertako jendea, lasai-lasai. Eta jendeak parte hartu duela, eta dantza egin duela, eta …, bueno, hori gehiena. Eta txarrena, ba…, hor, Gaztetxean ostiralean musika ez dakit zer ordu arte izan zela, zortziak arte, eta jendea lo egin ezinik. Gehiegi!

Nire ustetan Zestoako festetako gauzarik txarrena motzetxoBa... onena ko- ak izan direla rrida,… rock kon- izan da; ea hutzertua,… zezen rrengo urterako txikiak, ta … ume- luzeagoak jarentzako egon di- tzen dituzten! ren gauzak. Eta onena, Eta txarrena, ba …, Triki Ta ba… ez dakit ba. Ke-ren kontzerEz dira gauza txar tua asko egon, gutxigutxi.

tu nituen, baina duda-mudak bat bestearen atzetik pilatzen zitzaizkidan, eta barneko korapiloa neuk askatzea erabaki dut; neu izango naiz neuk esaten dudanaren erantzule, eta kito. oxe Mari Korta, jaiotzez, Zestoako herriko seme izateaz aparte, urte berean jaioak gara eta beraz kinto lagunak. Ez noa bere biografia hemen azaltzera; kinto lagun bezala gogoratu nahi dut momentu honetan. Ez zen 1 2 urte beti etortzen lagunarteko urteroko afarira, 1 1 urte baina etortzerik ez zuenean, beti jakinarazten zigun, eta etortzen zenean, lagun giroan murgiltzen zen. Jaiotzez baserritarra zenez, gaur egun baserrian bizi direnen ondoan jarri ohi zen: Antonio Eizagirre “Zubigoena” edo 3 8 urte Joxe A. Astigarraga “Laxaro” edo Simon Artolaren ondoan. “Laxaroren” bertsoak biziki txalotu ohi zituen; bera zenbait gaitan hain aditua izan arren, bertso bat osatzea oso zaila egiten zitzaiola aitortzen zigun. Urte batetik bestera bere hutsunearekin geldituko gara eta ez dugu gure artean gehiago ikusiko. i urte pasa dira hil zutenetik, bere hileta eta manifestaldi erraldoia izan zenetik; denbora bera pasa da udal batzar berezi batean udal ordezkari batzuk galdera zuzenak bota zituztenetik; baita senitartekoek, behin eta berriz, Euskal Herritarrok-eko alkateari, “zergatik?” zuzenean galdetu eta aurrez aurre erantzuna eskatu zutenetik. Orduan ez zen erantzunik izan, zoritxarrez. Gaur egun, are gutxiago. Urteak aurrera, eta erantzunaren zain jarraitu beharko dugulakoan nago. estoako Udaleko balkoian, presoen eskubidea aldarrikatuz, “Presoak Etxera” pankarta ikusten dugu, ofizialtasun osoz jarria, baina oraindik ez dut ikusi herriko seme bat erail eta bere

Itxaso Lopetegi

Egoitz Arregi

Eva Jauregi

Joxe Mª Korta kinto afari batean Zestoan

...

E KRISTO GERTATZEN DA ZEZENKETEKIN ? I ZAN

ERE , GERTATU... GAUZA BITXIA GERTATZEN BAITA GURE HERRIAN .

A LKATEA

ZEZENKETEN AURKA

OMEN DAGO, KULTUR ZINEGOTZIA ERE BAI ; ZER

ESANIK EZ JAIAK ANTOLATZEN DENBORA GEHIENA PASATZEN DUEN KULTUR TEKNIKARIA . GEHIENGOA DUEN TALDEA

U DALEAN (EH/BATASUNA ) OFI -

ZIALKI ZEZENKETAK KENTZEAREN ALDEKOA OMEN DA .

zer gutxien aurtengo festetan? Niretzako fesNiretzat gus- tetako onena hetokoena rock rrian bertan juerga jaialdia eta zeze- botatzea izan da, nak izan dira. eta, gero, kotxerik Eta gustatu hartu behar ez izaez zaidana, afatea. ria batzuentzat Eta txarrena, bakarrik prepaba…, ez da ezer ratua egotea izan txarrik izan. Nireda. tzako dana oso ondo joan da.

Unai Gonzalez 2 9 urte

Idoia Errasti 2 4 urte

EAJ

EA ALDERDIEK AUSKALO ZER PENTSA Z ENZENKETAREN AURKAKO EDO ZE ALDEKO TALDEAK JAIAK HASI BEZPERAN GO ETA

TZEN DUTEN . ZENEN

GORATZEN DIRA PANKARTA DOTOREAK EGIN BEHAR

Ba… festetan gauza txarrik ez dago. Bakarrikan, igual... eguraldia. Eta onena, ba, azken eguneko giroa. Oso polita izan zen eta beste txaranga berri hori...

Jesus Mari Landa 5 1 urte

DITUZTELA , ZENBAT ETA HANDIAGOAK HOBE .

A RRAUTZEKIN

EZ DAGO ARAZORIK , DENDAK EDO -

ZEIN EGUNETAN EGOTEN DIRA ZABALIK ETA ESTUA SUNAK JOZ GERO, ETXEKO HOZKAILUA BETI DAGO MARTXAN , GAU ETA EGUN .

DAKIGU ZEIN TAL -

DETAKO ARTISTAK ANTI TAURINOAK INONDIK ERE ,

IZUGARRIZKO DESPLIEGEA EGIN DUTE ; EZ DAKIGU

AZKENENEAN ZER FUNTZIO BETETZEKO : ALDE ALA KONTRA , ALEGIA .

G AZTETXEKOEK

UNAI IKASTAROA

ANTOLATU BEHAR OMEN DUTE , KALERA EKARRITA -

KO ZEZENAK M E N D I R A EDO Z E L A I R A ZUZEN ETA

BEHAR BEZALA ERAMATEKO, MINIK HARTU GABE .

B ITARTEAN

ZEZENKETAK BIZI - BI -

ZIRIK DIRAUTE HERRI JAIETAKO

EGITARAUAN ETA HERRITAR ASKO REN BURU - BIHOTZETAN .

H ERRI HONETAN ZEIN DA E DO BESTE ERA BATERA ZEZENKETEN ALDE ? I ZAN ERE

GO ZEZENKETEN AURKA ?

ESANDA :

Z EIN

DAGO

anuel arregi

AURTENGO ANTITAURINORIK ERAGINKORRENAK

E L E M E N T U A K IZAN DIRA , EZBAIRIK GABE : EURI

ZAPARRADAK , ALEGIA .

H ORRELAKOXEAK GARA GURE TE ? U RTE ASKOTARAKO ?

...

HERRIAN !

N OIZ

AR -

aipamena egiten duen inolako aztarnarik. Dirudienez, batzuen giza eskubideak aipagarriak eta beharrezkoak dira; besteak hor konpon marianton, eta “ixilik”, badaezpada ere. oxe Mari Korta zena Zumaian bizi zen. Udalaren erabakiz hil zuten industrialdeari Joxe Mariren izena jarri diote, bere ohoretan; txirrindulari lagunek, bere izeneko probaren bat ere antolatu dute; ADEGI-k bere izena daraman sari bat ematen du; fundazio bat ere sortu dute, beka batekin batera; Zumaiako udako musikaldiak bere omenaldia eskaini dio; ikastolako gurasoek beren ahotsa eta dolumina plazaratu zuten, bere lana publikoki eskertuz; Arroabeko auzoZu eraila izandu zinan, kideek bere irudia Karmengo Amaren Elizaren ondoan jarri zuegun tristea hor, horra! ten, eta abar eta abar. Eta guk, kinto lagunok, eta beste hainbat notizi hura mingarria zen, pertsonak oraindik lehen aipatutako galderaren erantzunaren egin zitzaigun gogorra. zain jarraitzen dugu: Joxe Mari, zergatik erail zintuzten? Euskal Herrian jasaten degu z noa gehiago luzatzera; hitz asko esan dira Joxe Mari Korhainbat faxisten zigorra; taren inguruan, gogoeta asko egin dira bere lanaren inguelkarrizketa zendun helburu, ruan, bertsoak kantatu ziren bere hileta egunean (Jexux Mari ez zinen izan koldarra. Mujikak kantatu zituen), Arroabean Olalderen bertsoak lau haiItzali gabe iraun dezala zetara kantatu genituen. Nik, umiltasun osoz eta errespetu osoz, zuk piztu zenun txondorra. hitz hauekin nire agurra egin nahi diot.

abier Unanue

Agur eta ohore, Joxe Mari Korta kinto laguna!

ardunian

Pasa berri zaizkigun

d. Noiz eta nola hasi zinen zezenketen antolaketan? r.e. Euskal Herritarrokek hauteskundeak irabazi zituenean Udalak galdetu zidan ea zezenketen antolaketa nire gain hartu nahi nuen. Udalak ez zuen antolatzaile moduan segi nahi eta talde bat sortzea proposatzen zidaten. Horrela neu egin nintzen taldearen buru Esteban Lopetegi, Luis Odriozola eta Juan Migel Izeta koinatuaren laguntzarekin. Dena den, egokiena litzateke Udalak antolatzea zezenketak, errazago egingo litzaiokeelako eta ardura handia delako. Orain babesle moduan aritzen da eta galerak zein irabaziak izan, udala bera egiten da horren kargu. d. Eta zezenketetako presidentea nork aukeratzen du? r.e. Horrek ez dauka zerikusirik nik buru egiten dudan taldearekin. Presidentea Udalak aukeratzen du eta orain Jabier Zulaika da presidentea. Garai batean Barne Ministerioko kargudunen bat jartzen zuten presidente lanetan, askotan poliziak. d. Nondik ekartzen dituzue zezenak? Nori erosten dizkiozue? r.e. Hasi ginenetik ganaduzale berberari erosten dizkiogu zezenak. Adolfo Rodriguez Montesinos Madrilekoa da eta Toledoko Oropesa herrian ditu zezenak. Orain arte txintxo portatu da gurekin eta Santa Coloma kastako zezenak onak atera dira. d. Aurtengo nobilladak zer moduzkoak izan dira? r.e. Kasta oneko zezenak dira Rodriguez Montesinosenak. Amabirjin bezperako lehenengo zezena ona zen, toreroek beraiek izorratu zuten. Bigarrena, berriz, oso ona izan zen. Igandeko lehenengo zezena oso-oso ona izan zen eta bigarrena berriz oso txarra. Mantsoa zen, baina arriskutsua. Asko astintzen zituen bazterrak eta banderileroak tokia nola hartu ez zekitela ibili ziren. d.Hirugarren zezena ere jarriko ote den zurrumurrua zabaldu da. r.e. Bi zezenketak asteburuan izanez gero, egin daiteke. Bi toreroren artean seiak hil ditzakete, ordezkorik ez litzateke behar eta koadrila bera erabil liteke bi egunetan. Baina, kostuak asko igoko lirateke eta plazan jende gehiago ez da sartzen. d. Zenbat kostatzen dira bada bi zezenketak? r.e. 12.020 euro. Eta ez zaude ziur plaza beteko zaizun. Euria egin ala ez egin jende kopurua ez da bera. Amabirjinetan urtero bezala bi zekorketa edo nobillada Aurten Amabirjina egunean kristoren zaparrada bota zuen arratsaldeizan ditugu. Beste batzuen laguntzarekin, ko 18:00etan. Zaparrada R a m o n E t x e b e r r i a A r a n g u r e n hori ordubete lehenago bota izan balu... d. Zenbat ikusle sartzen dira plazan eta zenbat jende joan da aurten? r.e. Helduen eta haurren sarrerak kontuan hartuezizenez askoz ere ezagunagoa, aritu da ta 600-700 bat sarrera jartzen ditugu salmentan. Aurten larunbatean antolaketa lanetan. Bi zezenketak nolakoak 519 sarrera saldu ditugu eta igandean 532. izan diren eta zezenketen aurka den/diren d. Plazara hurbiltzen batek/batzuek herrian zabaldutako agiria ere den jende kopuruarekin konforme al zarete? r.e. Bai. Zestoako festehizpide izan dugu. NINTZA IRURETA tan ez dago beste ekitaldirik hainbeste jende biltzen duenik. Esate baterako, pilota partidetan urtero punta-puntako pilotariak ekartzen ez badituzu jendeak atzera egiten du. Aurten hori gertatu da Olaizolarekin. Zezenetan berriz, toreroak gazteak dira, ez dakizu zer aterako den eta hala ere ikusleak ba-

Txanber O

7 1

datoz. Zezenik gabe ez dago barrerarik Zestoan. Zezenketarik ez balego, enboladun zezena ateratzeko hesiak jartzea nahikoa da. d. Nola erabakitzen duzue zein torero ekarri? r.e. Torero gazteak etortzen dira eta gazte hauek ezagutzea ezinezkoa da. Beraz, ganaduzaleak berak laguntzen digu aukeratzen. Madril inguruko eskoletakoak dabiltza orain ondoen. Andaluziako eskolak ez da dabiltza oso fin. d. Aurtengo toreroak zer moduzkoak izan dira? r.e. Igandeko mutila oso polita zen. Niri behintzat asko gustatu zitzaidan. Behar zen tokian jartzen zen alferrikako pauso asko eman gabe. d. Zestoako plazan toreatu eta gero torero ezaguna izan denik ba al da? r.e. Bai. Hor dira Gabriel Puerta (Curro Romeroren koadrilan aritu zena), Curro Camacho, Trujillo... eta baita alternatiba hartu dutenak ere. Kontuan izan behar da hemen, futbolean bezalaxe, gutxi batzuk iristen direla punta-puntako toreroak izatera. d. Behin zezena hildakoan haragiaz ere zuek ardu-

â&#x20AC;&#x153;Zezenik g a b e ez dago barrerarik Zestoan

ratzen al zarete? r.e. Bai eta gainera behi eroen kontua dela-eta larri gabiltza. Iaz erre egin zen haragia. Aurten ez dago erre beharrik, baina saldu aurretik osasun neurri ugari pasa behar da eta gastu horiek guk ordaindu behar ditugu. Saldu aurreko gastuak izugarriak dira. d. Festa aurretik Joseba Azpeitia alkatea eta zu agertzen zinen zezenketen kontrako papera banatu zen herrian. Zer iruditu zaizu? r.e. Oso gaizki. Zezenketen kontrako kolektibo batek zezenketak antolatzen dituen taldeari zuzendutakoa balitz agiri hori, ondo irudituko zitzaidan. Baina paper hori pertsonalizatua da eta ni ez naiz gizon publikoa. Zestoan festa bat antolatzen laguntzen saiatzen naiz eta utz nazatela bakean. Berriro diot, talde batek beste taldeari eginiko agiria bada, ados nago. Eta gainera, sinatu gabe zegoen, zer gutxiago egin daiteke? Zezenketan arrautzak bota zituzten. Zezenak festetan izaten dira, baina urte osoan akordatzen al dira zezenekin? Zer egiten dute urte osoan zehar? Ezer ere ez. Sentsibilitaterik ez dugula esaten digute. Bizi garen gizartean niri hori esateak ez dit balio. Nik ez daukat argumenturik zezenketa justifikatzeko, niri gustatu egiten zait eta kito. Baina gizarte honetan elkarri kristorenak egiten ari gara eta niri nork esan behar dit ez dudala sentsibilitaterik?

tero bezala, ospatu ditugu Amabirjinak Aizarnan, eta esan beharra dago bezperako afaritik hasi eta bi egunetan zehar ez dela alaitasunik falta izan herrian. zperako herri afarira, jende ugari hurbildu zen, gero eta estimazio handiagoa lortzen ari baita ohizko afaria, nahiz eta menuan astoa ez sartu, garai batean bezala. Sarrerak lortzeak ere, gero eta zailtasun handiagoak ditu herriko jendearentzat. Gaur dugun sarrera kopurua gehitzea egokia izan liteke, beharbada. Afari ondorena, berriz, Gelatxok oso ondo alaitu zuen. abirjina egunean bertan ez genuen ikuskizun faltarik izan: eguerdian pilotariak, arratsaldean herri kirolak eta Errota, Karter, eta Martittak oso egoki alaitu zuten arratsaldea. Bertsolariak entzuteko aukera ere ez da falta izan. garren egunean oilasko biltzea. Dantza honen jatorria, oilaskoak eta ardoa biltzen aritzea izan da, kantak dioen bezala, herrira hurbildutako gazteak jaietan jarraitu ahal izateko. Nahiz eta gaur egun, ardo eta janaririk ez falta izan jaietan, ohitura honek jarraitu egiten du. isialdiak ere izan ditu ekintza honek urte batzuetan, gazte falta handia dagoelako herrian. Baina gaur egun errotuta dagoela esan dezakegu. Eta honen jarraian, erromeria izan genuen goizaldera arte.

JOKIN OLAIZOLA

Ju Jo Ja

bilatuak ere hamaiketakoa eginez elkartu ziren, urtean zehar izandako gorabeherak elkarri kontatuz. se A. Letamendia, Venezuelan 50 urtez kristautasuna zabaltzen ari den jesuita ere ikusteko aukera izan dugu beraien artean. Herri zahar hau ez dauka ahaztuta oraindik. ietan zehar argazki erakusketa bat ere izan dugu ikusgai, BegoĂąa Bergarak azaldu diguna hain zuzen ere. Aizarnako baserrien argazkiak zeuden: â&#x20AC;&#x153;100 urtetik honuntza herriarekin lotura izan dutenakâ&#x20AC;?. Oso bilduma polita, herriak dituen baserriak ezagutu ahal izateko. 02ko jaiak alaiak eta politak izan direla esan dezakegu, nahiko arrakasta ere izan dutela, nahiz eta Aizarnak jaiak ospatzeko dituen egunak oso egokiak ez izan jendea hurbiltzeko.

aizarna koamab 20 irjinak J

on Egiguren

La ospa! M

aldizio hori bakarrik entzun nion nik nire bizitzan gure Agustini. Elkarrekin makina bat kontu eta komeria bizi izan ondoren, nire aitona bihurtu zen. Ez bainuen neure aitonarik ezagutu. Horren arabera kontatuko dudan istoriotxoa. Iraetan garai haietan maisuak kanpokoak izan ohi ziren, beraz euskaraz piperrik ez zekitenak. Baina gure Agustin ondo moldatzen zen erdaraz, nola ez!. Gu berriz, ardi galduen antzera ibili ohi ginen eskolan. Maisuak euskararik ez, eta guk erdaraz bapo, alajainkoa. Egun batean nik ez dakit zergatik, baina egun-

oan Azkue “Etxeluze”

aizarnak otriptiko adelaeta

Danbolin aldizkariko ekaineko alean (19. zenbakia) Aizarnako triptiko flandestarraren berri ematen da. Altzolarastarren kaperan kokatua dagoela dio, baina hori ez da zuzena. Aizarnako Elizako kapera hori ez da Altzolarastarrena, Vicente Davilak esaten duen moduan, Granada de Egako Dukearena bauzik –Iraetako jaunarena, alegia– edo hobeto esanda, gaur egun Azlor de Aragón y Guillamas ahizpena da. Hori arrazoitzeko, nik ikusi izan ditudan gauza batzuk azalduko ditut hemen. Esate baterako, orain dela urte batzuk, triptikoa ez zegoela hain itxura onean eta garbitzera eraman zen, baina Dukearen ordezko edo administratzaile Pedro Eizagirreren baimenarekin eraman zen; hor ikusten da garbi norena zen koadroa. Ez zen hark nahi baino lehen iritsi triptikoa lehen zegoen tokira. Beste gauza bat: orain 54 urte elizako obrak zirela-eta, kapera horren zorua ere berritu egin zen; ordura arte nabarmen-nabarmen ageri zen Granada de Ega-tarren hilobia. Ei-

ira -

zagirre jaunak ordaindu zituen konponketalanak eta hango hilobian aurkitutako gorpuzkinak haiek (Arlor de Aragón familiak, alegia) eraman zituzten. Eta azkenik, duke horrek hamar etxe zituen Aizarnan, denak, gutxi edo gehiago, beren lur zatiekin eta horien artean bi errota, artoa eta garia ehotzeko. Elizarekin beti zuten harremana, urtean bost igande berezitan (Eguberri eguna, Pazko Piztuera, Pazko Espirituarena, Andre Maria herriko zaindariaren eguna, Santu Guztiak eta Arimen Eguna) eskaintza egiten zen –guk ofrenda esaten genion– eta emakume denek kandela eta librako ogia eramaten zuten elizara. Gu, akolitook, zakuak hartuta egoten ginen, lau akolito, eta sei-zazpi zaku betetzen ziren ogiekin. Iraetako Duke honen izenean, bere maizter Roman Agirre jaunak jartzen zituen bere kaperan sei lau-librako ogi eta kandela gorri bat zapi-otarra batean. Urtean bi meza ateratzen ziren kaperan bertan eta bukatutakoan, errespontsu kantatua egiten zen hilobi gainean. Altzolarastarrena, berriz, elizaren aurreko atetik sartuta dagoena da. Familia horrek bost etxe zituen Aizarnan eta horrek ere, bere eskaintza edo ofrenda egiten zuen: zapi-otar batean sei ogi laukoak eta kandela gorria; hori Maria Mujikak, Beneziko amona zenak, egiten zuen, bera haien maizterra zen eta. Xehetasun horiekin ez nuke inor mindu nahi; niretzako biak berdinak dira, nola Pedro Eizagirre hala Karmen Egoskozabal (hau Altzolarastarren administratzailea da); biekin izan nituen hartuemanak, aldi berean, bien maizter baikinen gu. Oraindik ere gordeta dauzkat haien azkeneko ordainagiriak.

altzola -

doko kuerda eman zigun atzeko titarean bere haserrealdi batean gure maisu santu hark. Nik, neure erara kontatu nion Agustini gertatutakoa. Hala, etorri zen hurrengo eguna eta gure aitona zai-zai, maisua noiz pasako etxe aurretik. Ikusi eta etxeko atarira ailegatu zenean, honela bota zion erretolika Agustinek, burura etorrita bezala: “Tu, maestro, si pegas umiak, yo txakurra xaxar”. Nik ez dakit esanahia nork itzuli traduzituko zion, baina niri, behitzat, ez zidan gehiago eskurik altxa maisuak.

abier Unanueri zor diogu artikulu hau egiteko ideia. Hark aipatu zigun lehenengo aldiz La Marcha de Cádiz eta argazki bat edo beste ere ekarri zizkigun. La Marcha de Cádiz... izenak berak eta argazkietako jendearen exotismoak jakin-mina eragin ziguten, ezin ukatu. Eta pentsatu genuen: zergatik ageri diren hiruzpalau lagun? Esan eta egin. Solaskide bikain suertatu zaizkigu Matilde Aizpuez gonbidatu hizketalditxo rua, Gloria Alkorta, Pilar Alkorta eta Kontxita batera argazki haietan age- Garaizabal; boladatan errietatxoa ere egin be-

har izan diegu, elkarri hitzik eman ezin, eta beldur baikinen han grabatutakoa ulertzerik ez ote genuen izango. La Marcha de Cádiz. Hala zuen izena zestoar mordoska batek, 1940ko hamarkadaren bukaera aldera, herriko Onbide aretoan interpretatu zuten zartzuelak (Onbide Asuntzion hotelaren aurrean zegoen). Ikuskizuna oso berezia izan zen eta ez zeukan zerikusirik ordura ar-

d e a C h ádi cr

z Antze

zlan bitx

te, eta geroago ere, Zestoan eskaini ziren antzezlanekin. Urte zehatza ezin izan dugu jakin: “Nik zenbat urte izango nituen? Hamabost bat urte? Hamasei gehienez” esan digu Gloriak. Eta Kontxitak, berriz: “Ba ni, egia esan, ez naiz gogoratzen. Gogoratzen naiz, bai, entseguetara joaten ginela, bai, hori bai. Orduan oso probisional zegoen hura (...) zine bat izateko egin zen hura, baina gero erabaki zuten antzerkia ere egin behar zela han, noizbehinka, eta uste dut bat baino gehiago egin zirela”. Astean bitan joaten omen ziren entseatzera, hala dio behintzat Matildek; Gloriak, berriz, sarriagotan joaten zirela uste du. Hori bai... nahiko berandu izaten omen ziren entseguak eta horrek ba omen zuen bere lilura; garai haietan goiz erretiratzen baitzen jendea, eta are gehiago neska koskorrak izanez gero. La Marcha de Cadiz zartzuela txiki bat da, edo gaztelaniaz genero chico izenez ezagutzen diren obra horietako bat. Quinito Valverde madrildarrak konposatu zuen Ramon Estellés valentziarraren laguntzarekin, eta 1896an estreinatu zen Madrilgo Teatro Eslavan. Arrakasta handia izan zuen zartzuela txiki hark estatu osoan. Zestoarako, hala ere, nahiz eta 50 bat urte geroago antzeztu zen, oso berezia zen hura, oso exotikoa normalean antzezten ziren gauzekin konparatuz, apartekoa. Orduan, izan ere, gehienetan, euskal tradizioan edo ohituretan oinarritutako lanak plazaratzen baitziren gure herrian eta euskaraz: Uste diñat, Mutil zar, Gizon bikañak eta abar. La Marcha de Cádiz, ordea, bestelakoa zen, eta gainera gaztelaniaz. Pilarrek uste du, eta besteak ere bat datoz berarekin, ideia Luis Susorena izan zela (Luis Suso Diaz gasteiztarra zen, eta 1923an, hogei bat urterekin, etorri zen Zestoara, bertan bizitzera; 1947tik 1952ra arte alkate izan zen). Susori Jesus Odriozolak lagunduko zion, eta horrela gauzatu zen zartzuela hori. Odriozola lanbidez tallista zen baina antzerkirako egundoko grina izan behar zuen. Zartzuelatxoa neguan estreinatu zela diote gure solaskideek. Rosario Gaztañaga omen zen artista nagusia, Jesus Odriozolarekin batera. Obrak zalaparta pixka bat sortu zuela, esan digu Gloriak, batez ere eliz taldeetan. Orduko bikarioa ez omen zen, ez, oso konforme! Izan ere, gure solaskideak oker ez badaude, lehenengo aldiz hartzen baitzuten parte antzezlan batean mutilek eta neskek batera. Ordura arte obra batzuetan mutilak bakarrik izaten omen ziren aktore, beste batzuetan nes-

1 1

kak bakarrik. Zalapartaren kontua ez dute denek berdin gogoratzen, eta adibide bat jarri behar izan die Gloriak, bere ustea indartzeko: “Ez al zarete gogoratzen zer aztoramendu sortu zen neska eta mutil elkarrekin mendira joaten hasi ginenean?” (Eta horrela ari direla Izarraitzera egindako ibilaldi eder bat ekarri digute gogora). Kontuak kontu, oso antzezlan arrakastatsua eskaini zuten eta, gutxienez, beste bi herritan ere antzeztu zuten delako zartzuela: Azkoitiko Olimpia zineman eta Eibarren. Matildek uste du “Zartzuela horretako orkestran jotzen zuten musikari bat edo beste eibartarrak zirela, eta horregatik antzeztu zutela Eibarren”. Baina, gure laukotea gogoratzen ez bada ere, beste zenbait lekutan ere antzeztu omen zuten La marcha de Cádiz hura, esaterako Bainuetxean. Hala esan zigun, egun batzuk geroago, zartzuela hartako beste partaide batek, Karlos Alkortak: “Gaur egun, pentsatuta bakarrik ere, barregarri sentitzen naiz; EZKERRETIK ESKUBIRA ETA GOITIK BEHERA: han, guri begira, Pastora Imperio zegoen (gaurko ANTONIO MAKAZAGA, JOSE MARI BARRENA, ALBERTO GARAIZABAL, JOSE ZUgazteek ez dute jakin ere egingo zein zen Pastora LAIKA, (…), ALEJANDRO TRUEBA, (…), JESUS AIZPURUA, JULIAN LIZASO, JOSE JOAImperio, baina mende hasierako flamenko dantzari KIN KORTA, JUAN EGIGUREN, JESUS TRUEBA, (…), ¶ MIGEL GOIKOETXEA, BLAS MAospetsuena zen, eta pelikula ezagun askoak ere egin KAZAGA, NIKOLAS GAZTAÑAGA, CASILDA RUIZ, PATXI ZULAIKA, EVARISTO LARRAÑAGA, JUANITA IZETA, MARCELINO AIZPURUA, ROSARIO GAZTAÑAGA, (…), JESUS ODRIOZOLA, zituen). Bai, han zegoen Pastora Inperio, eta zer nolaLUIS UNANUE, ANGEL GARAIZABAL, FELIS IRURE, LUIS SUSO, ¶ MATILDE AIZPURUA, ko lotsa sentitu ote zuen gu, ezjakin batzuk, han zarJUANITA MAKAZAGA, GLORIA ALKORTA, KONTXITA GARAIZABAL, M. PILAR ALKORTA, tzuela egiten ikustean?”. BLANCA CHABARRI, TERE TRUEBA, MARITXU IRIONDO, M. TERE SUSO KARLOS ALKOR- La Marcha de Cadiz hura orduko zestoarren antzerki zaTA, ¶ AGUSTIN KORTA, J. LUIS ETXAIDE, JOSE TRUEBA, MIGEL LARRAÑAGA. letasunaren adierazgarri zen, aspalditik zetorren zaletasunaren perla bitxi bat. Pilar ondo gogoratzen da Onbiden baino lehenago, Blasa hotelean egiten zirela antzerkiak (aktoreak txinatar jantziekin azaltzen diren argazki hartako antzezlana han egina izango da, seguru asko). Matildek atzerago jo du: “Nik gogoan dut, Circulo-an, gaur egun Julian Etxeberria-eta bizi diren etxean zen Círculo Carlistan, funtzio baten amaieran, El Danubio Azul dantzatu zela, eta Rosario Gaztañaga hantxe, lehenengoetan”. Beraz, aspalditik zetorren antzerkirako joera: Zirkuluan, Blasa hotelean, Onbiden, eta azkenik, Eliz Ondo zineman. “Orduko giroa oso ederra zen” dio Kontxitak. “Atzera begiratzean, batzuetan pentsatzen dut egiten genuen dena alferrikakoa ote zen, ez ote zuen ezertarako balio, baina ez da egia: orduan ezer ez zegoenez, egundoko aktibitatea sortzen genuen; esaterako, antzerki bat egiten bazen, herri osoa joaten zen bertara eta, gainera, bi hilabete lehenagotik etxe guztietako jendeak hartzen zuen parte prestaketan”. “Orduko giroa zoragarria zen” esaten digu Pilarrek ere. Berak eta Matildek ondo asko gogoratzen dute Izarraitzera egindako ibilaldi hura eta hango giroa: jende ikaragarri, mutil eta neska denak batera. “Batzuk futbolean ibili ziren, han, Izarraitz gainean (...) Ez dakit han prestatzeko janaria eraman genuen edo ogitartekoak. Batzuek ardo-txanbilak eraman zituzten eta kafea, han egiteko. Sua egin zen eta han ibili ginen. Eguzki bizia zegoen, bizkarrak erretzeko modukoa. Zoragarri pasatu genuen eguna”. Zoragarri pasatu genuen guk ere arratsaldea gure solaskideekin: orkestraz, antzerkiz, zartzuelaz, Danubio Azul-ez, organdiz... betetako mundu liluragarri bat irudikatzen.

o t eZ s

i bat

AILA OSTIRALA

uskaraz bizi nahi dugu baina... gure esku dagoen guztia egiten al dugu?

la sortzekoak dira, Oskar Alberdi irakasle lanetan jarrita. Eguna eta ordua LARUNBATA oraindik zehaztu gabe badaude ere, interesatuak OsXabin Etxaideren karrekin nahiz Mikel Irureerailketaren XVII. urteurrerekin jar daitezke harremana. Ertxina mendira irteera netan. Aitzakiarik ez, beraz, 9:00etan; bertan ohikoa den bertso munduaz zertxobait bezala, suziriak botako dira Datorren hilean... gehiago ikasteko. Anima eta argazkia aterako dute. zaitez zu ere! 13:00etan, herrian bertan ... hasiko naiz kirol pixka bat egiten gorputza manifestaldia izango da eta ainika ikastaroa sasoian mantentzeko, omenaldia geltokiko monoliAzken urteetan ohi ... etxean konponketatxo batzuk egiteko ere denbora to aurrean. den bezela, aurten ere bainihartu behar dut, ... autoa eramango dut erregulatzera, IGANDEA ka ikastaroa eskainiko da ... aspaldi ikusten ez dudan lagunari deituko diot, Goizeko 8:00etan ErZestoan. Lehengo saioa niora irteera Zestoako Askaurriaren 7an izango da, ... nire euskara hobetzeko ere zer tasunak antolatuta . arratsaldeko 15:00etatik edo zer egin beharko nuke... 12:00etan Zelatunen eskual17:00etara. Oraindik badau... hilero euskal libururen bat deko konzentrazioa izango de plaza bakan batzuk, nahi irakurri edo, gutxienez, egunero da. izanez gero. Informazioa euskal prentsa, Kultur Etxean (tel. 943 147 ... euskal irratiak eta telebista, RIA 123). ... egia esan, ondo legoke euskara uskara ikastaroak ASTEARTEA AEK eta Zestoako ikastaroren bat egitea, San Joan egoitzakoUdalaren eskutik. ... balkoiko loreei inausketa on bat egingo diet, ak Lasaoko Gizakia HelbuAurten ere iazko eskaintza negurako prestatzeko, ruko jendea izango dute biberdina luzatuko da: eus... ordenadorean ere garbiketa bat egingo dut, sitan. kalduntzeko maila guztiak, fitxategi zaharrak kendu, hobeto antolatu, ... eta argazkiak ordenatu behar ditut. ASTEAZKENA EGA eta alfabetatzea. Irai... laren 30ean bukatuko da Gurutze Jubilatu eta Eman lehentasuna zure euskarari. izena emateko epea eta klaPentsionisten elkarteak hiseak urriaren 7an hasiko ditzaldia antolatu du Ikusmena Euskara Aholku Batzordea ra. Urriaren lehenengo asteeta entzumena zaindu izenbuan deituko zaie izena emaruarekin. Hizlaria: Marisa ten dutenei, mailaketa egiteko. Ikastaroak doakoak izango Bouzas. Kultur Etxean arratsaldeko 18:00etan. IGANDEA dira eta egun eta ordutegiak matrikulatzen direnen artean hitz egin eta egokituko dira. Arroabean talderik osatuko Agiro mendi taldeak Zumarraga - Urretxun izanbalitz, bertako Kultur Etxean izango lirateke klaseak. Inforgo den Kilometrotara irteera antolatu du. Oinez joango mazio gehiago eskuratu nahi duenak honako telefonoetara dira Zestoatik eta autobusean itzuliko dira. IGANDEA dei dezala: AEK, 943 151 089; Kultur Etxea 943 147 123. San Joan egoitzakoek, eskualdeko beste egoiliar batzuekin batera, irteera egingo dute Guadalupe eta Hondarribira. rralla bertso eskola martxan hasiko da urriaren 1ean. Orain arte bezala asteartero bilduko dira 20:30ean. Aurten, Iñigo Manzisidor Mantxi izango da irakaslea. Aurreko urtetako esperientzia ikusirik, bi maila bereizteko asmotan dira aurtengoan. Gaztetxoentzat ere esko20:00etan kontzentrazioa plazan Etxeratek deituta.

•B

•E

01 02 06 20

•E

agenda

udaletxea udaltzaingoa gizarte zerbitzuak kultur etxea liburutegia hilerrietako zerbitzua asteburuetan:

larunbata: 18:00-20:00, igandea: 8:00-10:00

musika eskola jubilatu eta pentsiodunen elkartea san juan egoitza sastarrain baserri eskola gizakia helburu parrokia postetxea suhiltzaileak zerga bulegoa inem urkome lapatx zabortegia kiroldegia ertzaintza OSASUNA

anbulategia farmazia gurutze gorria anbulantzia dya anbulantzia larrialdiak

KOMUNIKABIDEAK

DV berriemailea Arrate Irratia berriemailea Loiola Irratia IKASTETXEAK

Zestoako herri eskola ikasberri ikastola iraurgi urola ikastola GARRAIOAK

eusko tren la Guipuzcoana pesa piper u. elkartea TAXIAK

patxi Arregi "lopene" joxe mª Olaizola (uztapide) FARMAZIAK

irailaren 23tik 29ra otaño (zumaia) E. Gurrutxaga Enp. irailaren 30etik urriaren 6ra ajuria (zumaia) Harategiko, 2 urriaren 7tik 13ra zurutuza (zestoa) portale kalea, 1 urriaren 14etik 20ra mutiozabal (zumaia) alai, z/g. urriaren 21etik 27ra fuldain (getaria) elkano kalea, 1

autobusak 943 656 943 943 943

147 784 147 147 147

010 867 132 123 062

656 943 943 943 943 943 943 943 943 943 943 943 943 943 943

784 147 147 147 148 148 147 147 151 811 140 816 815 147 851

869 911 091 019 115 069 001 621 313 368 402 500 505 942 000

943 943 943 943 943 943 112

147 147 813 222 813 464

231 006 297 222 849 622

943 147 133 943 812 632 943 814 458 943 943 943 943

147 151 810 150

977 246 210 228

902 943 902 943

543 811 101 852

210 159 210 587

607 186 006 670 431 906 943 861 104 636 829 242 943 147 006 943 860 022 943 140 441

JOATEKO

zestoa-donostia astegunak:

larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: zestoa-azpeitia astegunak:

asteburua eta jaiegunak: zestoa-zarautz astegunak: asteburua eta jaiegunak: zestoa-zumaia astegunak:

asteburua eta jaiegunak: oharra:

zestoa-zumarraga astegunak: asteburua eta jaiegunak:

zestoa-bilbo-leioa astegunak: ITZULTZEKO

donostia-zestoa enpresa: astegunak: larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: azpeitia-zestoa astegunak:

asteburua eta jaiegunak: zarautz-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak: zumaia-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak: oharra:

zumarraga-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak:

leioa-bilbo-zestoa astegunak:

zerbitzuak

E R A K UN D E E D O T O K I P UB L I KO A K

la guipuzcoana 7:02(1)/8:00(1)/8:20(3)/9:12(1)/10:12/13:22(1)/ 14:12(1)/15:22/16:22/18:57(2)/19:57(2) 8:00/10:12/13:52/15:22/16:22/19:27 15:22/19:27 (1) “este”tik pasatzen da. (2) sarrera amaratik. (3)eskola egunetan. eusko tren 6:15/6:45/7:15/8:15/9:15/10:15/11:15/12:15/13:15/ 14:15/15:15/16:15/17:15/18:15/19:15/20:15/22:15 6:50/7:30/8:30/10:30/11:10/12:30/13:10/14:30/ 16:30/17:10/18:30/19:30/21:30 la guipuzcoana 6:50/8:35/ 10:50/13:35/15:20/18:20 15:50/18:20/20:20

euskotren 6:40/7:20/8:25/9:20(1)/10:20/11:20/12:20/13:20/ 14:20/15:20/16:20/17:20/18:20/19:20/20:20/21:20 7:35/9:35(1)/10:35/11:55/12:35/13:55/14:35/16:35/ 17:55/18:35/20:35/21:35/22:15 (1) Aizarnazabaletik pasatzen da. euskotren 6:45/8:15/ 1:15/12:15/14:15/16:15/18:15/19:15 7:30/8:30/10:30/12:30/ 14:30/16:30/18:30/19:30 piper unibertsitarien elkargoa 6:25/7:10/13:10

la guipuzcoana 7:50/8:50/11:05/12:05/13:05(1)/14:05(1)/15:05/ 17:30/18:30(1)/19:30(1)/20:00(3)/20:30 8:50/12:15/14:30/16:00/18:00/20:00 18:00/20:00 (1) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. (3) eskola egunetan.

eusko tren 6:30/7:10/8:15/9:10/10:10/11:10/12:10/13:10/14:10/ 15:10/16:10/17:10/18:10/ 19:10/20:10/21:10 7:25/9:25/10:25/11:45/12:25/13:45/14:25/16:25/ 17:45/18:25/20:25/ 21:25/22:05 la guipuzcoana 7:15/9:00/ 11:15/14:00/16:00/18:45 16:30/19:00/21:00

euskotren 6:00/6:30/7:00/8:00/9:00/10:00/11:00/12:00/13:00(1)/ 14:00/15:00/16:00/17:00/18:00/19:00/20:00/22:00 6:35/7:15/8:15/10:15/10:55/12:15/12:55(1)/14:15/ 16:15/16:55/18:15/16:55/18:15/19:15/21:15 (1) aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren 7:35/9:30/11:30/13:30/14:30/15:30/17:30/19:30/20:30 8:45/9:45/11:45/13:45/ 15:45/17:45/19:45/20:45 piper unibertsitarien elkargoa 12:55/14:00/ 18:00/19:00/20:00

raino doan muskulua da. Fascia honek kasu askotan presio eta tentsio askoren menpean lan egin behar izaten du, adibidez, arku handiegia duen oin batean edota pausoa ematerakoan orpoa kanpoaldera botatzen duen besteren batean. Esan bezala, fascia orpo azpian dagoen hezurrari loturik dago, kalkaneoari loturik, alegia. Kalkaneoa, gure gorputzeko hezur guztiak bezala periostioa izeneko mintz sendo batez inguraturik dago. Fasciak tentsiopean lan egiten duenean periostiotik tiraka hasten da eta kanpoalderantz ekartzen du, inflamaziogune bat sortuz. Horixe da mina ematen duena. Erradiografia bat ateratzen badugu, kasu honetan, orpo parean iltze baten forma duen puntatxo bat ikusiko Ziur aski irakurle bat baino gehiago ariko dugu. Gehienetan lehenengo pausoak izaten zarete pentsatzen: â&#x20AC;&#x153;Ez dakit oso ondo zer den, dira mingarrienak: ohetik jaikitzean, eserita baina ze gaizki pasa egon ondoren etab. nuen, bai, horregatik!â&#x20AC;? Orduan hanka B a i n a z e r d a e zpuntetan ibiltzeko proia? joera hartu ohi da, Oin azpian muskuorpoa lurrean jarri lu asko ditugu, bai gabe, era horretan handik igarotzen diremuskulua ez baituJ U U L nak eta baita beren gu teinkatzen eta GREGIE DE MAEYER / KOEN VANMECHELEN ibilbidea bertan hasi minaren sentsazioa ITZULPENA: AINGERU EPALTZA edo amaitzen dutenak txikiagoa izango IKASTOLEN ELKARTEA, 2000. ere. Horiek guztiak da. Pixkanaka-pixOso liburu ausarta, ez ohikoa, dugu hau. Izan babesteko denen azpikanaka muskulua ere, haur literaturan krudelkeria oso gutxitan tik fascia planta izeneberotzen joaten agertzen da errealitatean ematen den gisan; beti ko muskulu bat dauden heinean, mina pertsonaia gaiztoak izaten ditu ezaugarri txar kagu. Fascia, behatzak desagertu egingo guztiak, eta gaiztoa galtzen ateratzen da beti. hasten diren paretik, da eta normaltasuLiburu honetan ez dago pertsonaia gaiztorik. hau da, metatarsianonez ibiliko gara, Juul da pertsonaia nagusia. Lagunen isekek eta en buruetatik orpo azberriro geldialditrufek bere burua suntsitzera daramate Juul. pian dagoen hezurretxoren bat egin arHain zuzen ere, eta haiek atsegin dutela, onarte. Orduan, fascia tzen dutela sentitzeko banan-banan erlaxatzea izan ohi mozten ditu Juulek gorputz-adar guzda egokiena, zentiak. Beraz, krudela eta gordina da istobait tratamendu rioa, isekak eta trufak izan ohi diren aplikatuz, baina bezain gogorra. hori hurrengo baIrudiek primeran laguntzen diote terako utziko duipuinari. gu.

Ezproia edo espoloia

Zer irakurri.

Liburu ederra, benetan, baina haurliteratura bada ere, ez da gaztetxoek bakarrik irakurtzekoa. Ezinbestekoa da helduon laguntza (gurasoena edo irakasleena), istorioa aztertzeko, eta Juulen istorioaz hausnartzeko. Horretarako, liburuak berak dakartza proposamen didaktikoak. Ipuin hau ez da liburu-dendetan saltzen. Hortaz, eskuratu nahi dutenek, zuzenean Nafarroako Ikastolen Elkartera jo beharko dute. NORA PALMITANO

agore olazabal

Geure teilatuari 1 harrika

d al e ti k

Aparkaleku edo pasabide bereziak (ezinduentzakoak, grarajeetako pasabideak...) errespetatu...

Be r r i a k l a b u r.

•A

N B U L A T O R I O K O I G OG A I L U A.

Abuztu bukaeran jarri da martxan igogailua. Anbulatorioko zerbitzu ordutegian (8.00-14.00) edozein herritarrek erabiltzeko aukera du. Osasuna oinarrizko zerbitzua izanik, igogailua jarrita, anbulatorioko sarbidea nabarmen hobetuta geldituko dela espero da udalak. E R R I B I D E A K Udalak herri bideen azterketa bat egin du, batik bat erabilera publikoa dutenena. Udalak lan honetarako bi pertsona kontratatu ditu eta auzoz auzo, baserriz baserri gorputz bide, bidexka eta herri bideak aztertu eta sailkatu dituzte. Baserritar askorekin elkarrizketak izan ondoren, erregistroan baieztatu dute jasotako guztia. Lan honi buruzko txosten bat egin dute eta laster izango da jendau-

•H

...bestela bat baino gehiago oztopatuta gera daiteke, etxetik irten ezinik.

rrean. Udalak epe bat emango du helegiteak aurkeztu ahal izateko. Azterketa honen helburua, orain arte ahoz aho pasa den informazioa idatziz edo agiri bidez edukitzea da. Edozein tirabira konpontzeko edota galdutzat jotzen ziren zenbait bide berreskuratzeko balioko duela espero da. U T B O L Z E L A I A Iraetako futbol zelaiaren lur eremua egokitze fasearen obrak kontratatzeko lehiaketa publikoa egin da. Lehiaketara hiru enpresa aurkeztu dira. Aldez aurretik jarririko baremoa oinarri hartuta, enpresa bakar bati emango zaio lanen ardura. Erabakia irailaren 26an hartuko da udal batzarrean. Obrak urrian hasiko direla aurreikusten da.

•F

• E Urrian martxan jarGUNEKO ZENTROA

tzea aurreikusita dago. Egun hauetan funtzionamendua nolakoa izango den aztertzen ari dira Udaleko eta San Juan egoitzako arduradunak.

• Z EH udal taldeko zi-

I N E G O T Z I A L D A K E T A.

negotzi Marian Astillerosek, arrazoi pertsonalengatik, bere kargua uztea erabaki du. Osane Larrañagak hartuko bere lekua.

Iparr aldea

Zenbatetan amestu dugu ez dakit nongo herria ezagutzeko aukera izatea! Zenbatetan palmondoz betetako hondartzan eguzkia hartzea! Zenbatetan...! Egia da urrutikoak beti duela bere xarma: kultura eta izaera ezberdinekin egiten dugu topo, gurearekin zer ikusirik ez dituzten toki berriak ezagutzen ditugu, baina egia da, baita ere, gure herrian bertan ditugula ezagutu gabeko hainbat toki, hainbat jende, hainbat... Eta hala ere, nahiz eta bertan izan, merkeago bidaiatu, hizkuntza arazo gutxiago izan... beti esan izan dugu bertakoa gerora ere ezagutu dezakegula. Gogoeta hau aprobetxatuz, hona hemen Euskal Herriko alde bat ezagutzeko proposamena:

LEHENENGO

E G U N A.

oxe b a L a r r a ñ a g a

ZESTOA – LARRUN MENDIA – SENPERE – DONIBANE GARAZI

Zestoatik Azkainera joan, eta herrigunetik bost kilometrora dagoen “kremailera trena” hartu Larrun mendi tontorrera iristeko (udan joatekotan jendez gainezka egon ohi da, eta goizean goiz joatea komeni da). Nahiz eta tontorreko benta Nafarroako Berako lurretan izan (estatuek jartzen dituzten mugen adierazgarri), turismo frantsesa da nagusi mendi honetan. Benetan zoragarria bertatik ikusten dena! ¶ Larrunetik jaitsi eta Senpereko aintzirara abiatuko gara bertan bazkaldu eta atseden hartzeko. Hemen, Herri Urratsek egiten duen ibilalditxoa egin dezakegu aintzirari itzulia emanez eta, eguraldiak lagun, bainu eder bat hartu. ¶ Arratsaldea aurrera doala eta, eta Iparraldeko ohiturak konhartuz (gu baino goizago afaldu eta erretiratzen da jendea), Donibane GaraziIparraldeko tuan rantz abiatuko gara bertan ostatu hartu eta gaua pasatzeko. Herri polita Donibane Garazi! (Nafarroa Behereko hiriburua), harresiz inguratua eta dotore zaindua.

ohiturak

BIGARREN

E G U N A.

D. GARAZI – MAULE – SANTA GRAZI – KAKUETA – OLTZARTE – D. GARAZI.

Iparraldeko barne aldea ezagutzeko aukera. ¶ Goizean goiz jaiki eta Donibanetik kontuan hartuz Maulerantz abiatuko gara, bertan geldialditxo bat egiteko. Maule dugu Zuberoako hiriburua eta merezi du bisita labur bat. ¶ Bideari jarraituz Santa Grazira abiatuko (gu baino gara. Euskal Herriko Ipar-mendebaldeko azken herrietako bat da eta mendiko herri dela esan dezakegu. Ikusgarria da bertako XI. mendeko eliza erromanikoa. Merezi goizago afaldu bat du, baita ere, eliza parean dagoen tabernatxoan zerbait hartzea bertako anderearekin bat izateko (nahiz eta bakoitzak bere aldaerak izan, hizkuntza berean hitz eta erretiratzen solasaldi egiten dugulakoaren froga argia eta garbia). ¶ Hemendik, berriro ere beherantz abiatuz, Kakuetako mendi zintzurra bisitatzera joango gara. I k u s g a r r i a ! Kakuetako da jendea) errekaz, landaretzaz, uraz... gozatu ondoren Larrainera joan gaitezke bazkaltzera. ¶ Ondoren, eta indarrez eta gogoz baldin bagaude, Holtzarteko arroilak eta zubia ikustera abiatuko gara (kontuz bertigoa dutenekin). ¶ Dena bukatu ondoren Larrainetik Iratiko etxeetako bidea hartu eta Donibane Garazira itzuliko gara merezitako atsedena hartzera.

H I R U G A R R E N E G U N A. DONIBANE GARAZI – ISTURITZ/OTSOZELAIAKO KOBAK – BAIONA – DONIBANE LOHITZUNE – ZESTOA.

Donibane Garazi utzi eta iparraldera abiatuz Isturitze/Otsozelaiako kobak ikusiko ditugu. Nahiz eta frantses turismoa izan nagusi ez dago arazorik bertako gidariarekin euskaraz egiteko eta kobazuloaren berri izateko. ¶ Hau egin ondoren, eta barne aldeko ikuspegi orokor bat hartu ondoren, kosta aldera abiatuko gara: Baiona – Donibane Lohizune. Konturatuko zarete hemengoak ez duela zer ikusirik aurreko bi egunetan ikusi dugunarekin. ¶ Eta kostaldeko ikuspegi orokor bat hartu ondoren ere, berriro etxera!

udaam aierako ipuina

-Inoiz baino hobea dago elt xo haragia! -esaten zieten elkarri. Halaxe zen. Baina hori urtero gertatzen zen udaren amaiera aldera. Egun batean goiza tristea azaldu zen. Haizeak eta euri finak ia eltxo guztiak akabatu zituzten. ULIAN SERRANO Igelek, beren begi ha ndiak ur gainera u Z en az ald rr uz to , bu ze ru i gainean jatekoa agerra poliki-polik ren azpitik. tu ko ze la itx ia ar b ote n zuten. Enarek ere zu bimusuko al d u ur ga en in gildu eta urrutiea zu n he in ga ldiak egiten zituzten, Euri gutxi eg k ra or ba h in le a ez ra joango gara. zuten janaririk aurkitu. urriak ia dian eta ibaiko it geldiune baten, ihi Ig el na gu Afrikan ibiliko sia , ez kutatzeko garaia helzeuden. Ibaiaren zeuden, gauean du ze la gara euriak eta gogoratu zen. Garai okerratartean, igelak lo i ondoren. Bero egigo ak eto hotzak pasa arte rri ko zir ela eta, hotzaren loalil oihuka bizian ib ia zen. di lu ze a eta, han aurkituegiteko garaia zela ohartu d ten zuen, eguer uzkia ezkutatzen haze n. ko ditugu janari Arratsaldean, eg ean, eltxo multzo Be re bu ru gainetik enara zahar bat gozoa eta habia at si zenean, bat-b zen. Lo egonak zipa sa tze n epelak. iku si zu en eta u handi bat azald elardietan eta ur gai- egin zion. Enarak be keinu bat re gainean buelta -Agur, agur! b ren ibaiertzeko tzeko garaia zen. os oa em esan zioten elkaan on do ren, berriro pasa zen il nean jolasean ib a enaren jateko oriba iar en rri. ispilu gainetik. et A, baina igelen -K aix o! -Hurrengo udan -es an zio n. dua ere bazen! in zuen igel nagu-E rre tir berriro elkar ikuatzeko ordua da! -erantzun -Kroak! â&#x20AC;&#x201C;oihu eg zion igelak. siko dugu! siak. Horrelaxe agurtu ten beste igelek. -Orain zer egingo duzu? -galdetu zu in eg u ih -o ! -Kroak zio n en ziren, elkarri zorte ar ak . . n Hasteko ordua ze oten elkarri. -G u, lur epelaren azpian gordeko ona opatuz. zi -Jatera! -esaten gainera inguratzen ga ra eu Igelak ibaiertzeko ria k eta ho r Ibai geldiaren u igelen mingain luze- Eta zuek, eguraldtzak pasa arte. lur goxoetan egin, i txarrerako hazen eltxoa, zas! . bia be dako zulo sakonero rik ba al duzue? n etan erortzen ze ko habiak utzita, -G u tan ezkutatu ziren. iparraldetik Enarak, buztinezziren eta igelen eltxo ze baten zain ga etorriko den hai- Enarek iparaldetik ude, bertan muribai aldera jaitsi harrapatu zieten. etorri zen lehenenat ziehizatik zati b n ze at ot b go haizean murgilak u h oi Enarek pozezko du ziren, teilatu azpiko habiak tuzten. utzita. Uda amaitu eta eguzki laburreko eta ilargi luzeko egunak hasiak ziren. Zestoako haurrentzat, hurrengo udaberriaren zain gauden bitartean, hitz egiten, abesten, irakurtzen, idazten edota musika jotzen ikasiko duten horientzat.

ARRAZKIAK:

LEIRE AMENABAR ETXABE 6 URTE

pazioa izango da; karratu batzuk, kolore zati batzuk, besteak baino hurbilago daudela ematen saten dutenez, pintura garaikidu. Ez eta ez! Gaia testurak dira: kodea zaila omen da, ez omen da ulerlore batzuk distiratsuak dira, beste tzen. Keixetaren koadro hobatzuk mateak, gune zimurrak eta kontrasteen jiran ibiliko nen aurrean ez dago ezer gune leunak tartekatzen dira. da. Ez hori bakarrik, hainulertu beharrik, nahikoa da Gaia... gaia ez zaigu axobat tonutako karratuak Ikusten dugunaz eta ulertzen dugugozatzeko prest egotea. la, axola zaiguna pintura baitaude han eta hemen. naz ez badugu zer kezkaturik, nahiKoadroa urdina da, urdinen bera da. Keixeta ez da Orduan, gaia karratu hokoa dugu begira egotea, zirrararik multzo bat. Beraz, gaia urdigaiaz kezkatzen, nahiriek sortzen duten erritsortzen digun sumatzeko. Pintoreak naren eta beste koloreekiko koa du pintatzearekin. moa izango da, musika bere mundua aurkezten digu, bere notek partituran egin ohi duten bezakoadroak, bere barne-ikuspuntu parlatsu. Ezta hori ere! Orduan, gaia estikularra. Eskerrik asko, Keixeta!

Izenbururikgabea

EIXETA (Arroabea 1963)

Mihisean (lientzo) egindako teknika mistoa Arroabea 1989 Kokalekua: Zestoako etxe sarrera bat

icente dรกvila (erredakzioan itzulia)