4 NIEUWS
VRIJDAG 25 FEBRUARI 2011 DE MORGEN
★★
SCHEIDEN IN VLAANDEREN: Huwelijken en echtscheidingen Evolutie in België
7,2
Huwelijkscijfer Echtscheidingscijfer (per 1.000) 6,7 4,4
2,6 0,5
1,5
1960
1980
2000
SCHEIDEN DOET PIJN
4,1 3,0
2009
Cijfers 2009 in Europa Huwelijkscijfer Echtscheidingscijfer (per 1.000) België Denemarken Finland Zweden VK Duitsland Frankrijk Spanje EU-15 Nederland Griekenland
3,0 2,7
4,1 6,0
2,5
5,6 5,1
2,4 2,4*
4,5* 4,6
2,3 2,1*
3,9
2,1
3,8
2,0*
4,4*
1,9
4,4 5,3
1,2*
Elk jaar spatten in België meer dan 30.000 huwelijken uit elkaar. Dat maakt ons land tot trieste koploper van Europa. Om het fenomeen in onze contreien te doorgronden doorploegden onderzoekers van de universiteiten van Antwerpen, Leuven, Gent en Brussel twee jaar lang gegevens over de relaties van 12.000 Vlamingen. Echtscheidingen in Vlaanderen: het rapport.
● Van alle huwelijken die in de jaren tachtig in België zijn gesloten is een op de drie ontbonden. Van de huwelijken uit de jaren 2000 houdt vandaag nog maar drie op de vier stand. Er wordt niet alleen meer gescheiden, we houden het ook minder lang bij elkaar uit. België voert daarmee de West-Europese rangorde aan van het percentage huwelijken dat eindigt in een scheiding ● 12 procent van de gescheiden mannen heeft geen contact meer met zijn volwassen kinderen. Bij vrouwen is dat 5 procent. ● 17 procent van de ontbonden huwelijken is een vechtscheiding. Dat percentage blijft stabiel ● Een op de drie kinderen krijgt geen uitleg bij een scheiding van hun
SCHEIDEN LUCHT OP
ouders. Eén op de vijf krijgt nooit de boodschap te horen dat de scheiding niet de schuld van het kind is ● Driekwart van de kinderen is verdrietig tijdens het echtscheidingsproces. Vier op de tien is bang. Zeven op de tien is boos op zijn ouders ● 19 procent van de mannen had ooit of nog steeds een betalingsachterstand aan zijn ex-partner. Die varieert van 50 tot 3.450 euro per maand verschuldigde alimentatie ● Meer dan de helft van gescheiden mannen die alleenstaand zijn, voelt zich eenzaam
● Volgens de laatste tendenzen wordt er minder gescheiden in de groep van hoogopgeleiden. ● Gescheiden mannen en vrouwen onderhouden intensere relaties met hun vrienden dan mensen die een partner heben ● Hoe langer gescheiden, hoe beter de pijn verteerd. Jaren na een relatiebreuk geven zowel ex-partners als hun kinderen aan dat hun geluk, hun relatie met andere mensen en het geruzie tussen hun ouders verbeterd is ten opzichte van hun situatie voor de scheiding ● Onmiddellijk na de scheiding is er veel spijt en wrok bij ex-partners. In de loop van de jaren nemen opluchting en bevrijding de bovenhand ● Meer dan 70 procent van de kinderen voelt zich niet schuldig als hun ouders uit
elkaar gaan. Vaak zijn ze zelfs opgelucht, vooral als er voor de scheiding thuis veel geruzied werd ● Steeds meer mensen vinden een nieuwe partner na hun echtscheiding. Negentig procent van de mensen die in de jaren negentig uit elkaar gingen, hebben vandaag opnieuw een levensgezel. ● Minderjarige jongens en meerderjarige meisjes uit gescheiden gezinnen voelen zich niet slechter in hun vel dan hun leeftijdsgenoten. Helaas geldt voor meerderjarige jongens en minderjarige meisjes het omgekeerde: ze kampen met meer depressieve gevoelens en zijn minder tevreden met hun leven (SVL)
*: Cijfers van 2007 Grafiek De Morgen / Bron Scheiding in Vlaanderen, ADSEI
‘Valieskinderen’ lijden onder co-ouderschap Als kinderen na een scheiding even veel tijd doorbrengen bij hun vader als bij hun moeder, is dat goed voor hen. Dat was de theorie achter het co-ouderschap, de verblijfsregeling die sinds 2006 de norm is geworden. Het was de theorie, want vandaag blijkt uit onderzoek het tegendeel. DOOR SOFIE VANLOMMEL
En wat met de kinderen? Bij de moeder Altijd Meestal Bij de vader Altijd Meestal
Gescheiden voor 1995
Gescheiden tussen 1995 en 2006
Gescheiden na 2006
Gedeeld verblijf Geen vaste regeling BRUSSEL ● ‘Mannen hebben bi bij coouderschap oudersc hap gewonnen, nnen, vrouw vrouwen en hebben er bi bij verlor erloren en en het kind betaalt de rekening’, ning’, zegt pr prof ofessor essor Herman Her man Matthi Matthijs. js.
In de jaren negentig was het ‘delen’ van de kinderen na een scheiding nog een marginaal verschijnsel. Kinderen werden door rechters haast automatisch aan de moeder toegewezen. Maar steeds meer mannen kwamen daartegen in opstand, en eisten hun rechten op om hun kinderen te zien. Die noodkreet werd beantwoord met de optie van coouderschap in de echtscheidingswet van 2006. Sindsdien zit meer dan 40 procent van de kinderen van gescheiden ouders jonger dan twaalf in co-ouderschap. Kinderen verblijven dan minstens een derde van de tijd bij hun moeder en hun vader. In de praktijk wordt het co-ouderschap veel strikter ingevuld: de meeste kinderen brengen even veel tijd door bij beide ouders. Met als gevolg het wekelijkse verhuizen tussen beide woningen en in sommige gevallen ook tussen twee scholen. Eén op de tien kinderen verhuist minstens acht keer per maand, het gemiddelde ligt op vijf à zes keer per maand. tussenkop “De wetgever had schitterende bedoelingen, zogenaamd in het belang van het kind”, zegt professor Koen Matthijs van de KULeuven. “Het is zelfs zo dat coouderschap de eerste regeling is geworden waaraan men denkt als het gaat over
de zorg voor de kinderen. En daar betalen kinderen vandaag de prijs voor. ‘Valieskinderen’ hebben het emotioneel en psychisch moeilijk met het voortdurende verhuizen. Ze zien hun vriendjes, broers en zussen niet wanneer zij dat willen. Kinderen vinden het fijn dat ze beide ouders zien, maar de onstabiele relaties vallen hen zwaar.” Kinderen zijn inderdaad minder tevreden over co-ouderschap dan de ouders,
Grafiek De Morgen
stelt onderzoekster An Katrien Sodermans (KULeuven) vast. “Kinderen geven meer dan hun ouders aan dat er conflicten zijn, zoals ruzies, roepen en
Scheiden duurt nog altijd lang Sinds de laatste echtscheidingswet van 2007 zijn de procedures niet verkort, en zijn er ook niet minder vechtscheidingen. Nochtans was dat net de bedoeling. De echtscheidingswetgeving is sinds 1962 vaak veranderd. In 2007 werd de procedure officieel hervormd tot een van de kortste van Europa, maar in de praktijk is er weinig veranderd, zegt Christine Van Peer van de Studiedienst van de Vlaamse Regering. “Het juridische proces is drastisch ingekort”, zegt Van Peer, “maar niet de totale tijd die mensen nodig hebben om te scheiden.” Vandaag sleept het
hele proces gemiddeld anderhalf jaar aan, even lang als in 1994. Daarnaast is ook het aantal vechtscheidingen niet verminderd: zowat 17 procent van alle echtscheidingen in Vlaanderen eindigt in zware conflicten. “De nieuwe wet geeft koppels de kans om veel zaken buiten de rechtbank te regelen, wat op zich positief is”, aldus Van Peer. “Tegelijk houden de zogenaamde tussenbeslissingen het gevaar in dat er nieuwe conflictstof ontstaat, waardoor de totale duurtijd toch weer uitloopt.” Daarom stelt Van Peer voor om de rechtbank de bevoegdheid te geven om
scheidende koppels een deadline op te leggen. Dat is onder de huidige wetgeving niet mogelijk. Niet iedereen is er echter van overtuigd dat het verkorten van het proces echt noodzakelijk is. Monique Van Eycken, van de Vlaamse Vereniging voor Bemiddeling, stelt dat het juist nodig is om tijd te laten gaan over een echtscheidingsregeling. “Er moet echt over alles beslist worden”, zegt ze. “Over het huis, over de kinderen, over alle bezittingen. Als dat te snel gebeurt, dan loop je het risico dat je daar later spijt van hebt. En dan is het erg moeilijk om dat nog aan te passen.” (BSE)
verwijten. Het zijn ook vooral hoogopgeleiden met een goed inkomen die voor co-ouderschap kiezen, zij zijn verbaal gewapend om dergelijke discussies te voeren. Dat die er zijn, is niet onlogisch: ouders zien elkaar nu eenmaal veel bij een dergelijke regeling. Toch laten ze vaak uitschijnen dat het allemaal rozengeur en maneschijn is.” Vooral mannen hebben bij de regeling gewonnen, zegt Matthijs. “Ze zijn geactiveerd in hun vaderrol, hun eisen zijn beantwoord. Mannen zijn ook tevreden over de tijd die ze met hun kinderen doorbrengen, terwijl moeders hun kinderen graag meer zouden zien. Anderzijds zien vrouwen hun kansen op een nieuwe relatie stijgen, omdat de kinderlast minder groot is geworden. En PROFESSOR KOEN MATTHIJS:
Door co-ouderschap zien kinderen hun vriendjes, broers en zussen niet wanneer zij dat willen. De onstabiele relaties vallen hen zwaar
met een nieuwe partner gaan ze er emotioneel en financieel op vooruit. Voor mannen geldt dan weer het omgekeerde: zij zijn net minder gegeerd geworden, omdat ze meer voor de kinderen moeten zorgen. Al kunnen we ons afvragen in hoeveel gevallen het de ouders van de gescheiden vader zijn die de zorgtaken op zich nemen, of zijn eventuele nieuwe partner.”
Winnaars en verliezers Terwijl vrouwen aangeven dat ze minder steun krijgen van hun ouders na de scheiding, is dat bij mannen namelijk net omgekeerd. Tegelijkertijd met het coouderschap werkt 94 procent van de mannen voltijds, terwijl ze in theorie even veel tijd aan de zorg van de kinderen moeten besteden als de vrouwen. Van hen werkt slechts een op de drie voltijds. Een plusplunt van co-ouderschap, stellen de onderzoekers, is dat de kinderen beide ouders zien en daar ook tevreden mee zijn. Al is dat geen voorwaarde voor een kind om gelukkig te zijn: kinderen die vaker bij hun moeder dan bij hun vader wonen, hebben een quasi even goede realtie met hun vader dan kinderen met een regeling waarbij er om de week verhuisd wordt.