4 NIEUWS
VRIJDAG 25 FEBRUARI 2011 DE MORGEN
★★
SCHEIDEN IN VLAANDEREN: Huwelijken en echtscheidingen Evolutie in België
7,2
Huwelijkscijfer Echtscheidingscijfer (per 1.000) 6,7 4,4
2,6 0,5
1,5
1960
1980
2000
SCHEIDEN DOET PIJN
4,1 3,0
2009
Cijfers 2009 in Europa Huwelijkscijfer Echtscheidingscijfer (per 1.000) België Denemarken Finland Zweden VK Duitsland Frankrijk Spanje EU-15 Nederland Griekenland
3,0 2,7
4,1 6,0
2,5
5,6 5,1
2,4 2,4*
4,5* 4,6
2,3 2,1*
3,9
2,1
3,8
2,0*
4,4*
1,9
4,4 5,3
1,2*
Elk jaar spatten in België meer dan 30.000 huwelijken uit elkaar. Dat maakt ons land tot trieste koploper van Europa. Om het fenomeen in onze contreien te doorgronden doorploegden onderzoekers van de universiteiten van Antwerpen, Leuven, Gent en Brussel twee jaar lang gegevens over de relaties van 12.000 Vlamingen. Echtscheidingen in Vlaanderen: het rapport.
● Van alle huwelijken die in de jaren tachtig in België zijn gesloten is een op de drie ontbonden. Van de huwelijken uit de jaren 2000 houdt vandaag nog maar drie op de vier stand. Er wordt niet alleen meer gescheiden, we houden het ook minder lang bij elkaar uit. België voert daarmee de West-Europese rangorde aan van het percentage huwelijken dat eindigt in een scheiding ● 12 procent van de gescheiden mannen heeft geen contact meer met zijn volwassen kinderen. Bij vrouwen is dat 5 procent. ● 17 procent van de ontbonden huwelijken is een vechtscheiding. Dat percentage blijft stabiel ● Een op de drie kinderen krijgt geen uitleg bij een scheiding van hun
SCHEIDEN LUCHT OP
ouders. Eén op de vijf krijgt nooit de boodschap te horen dat de scheiding niet de schuld van het kind is ● Driekwart van de kinderen is verdrietig tijdens het echtscheidingsproces. Vier op de tien is bang. Zeven op de tien is boos op zijn ouders ● 19 procent van de mannen had ooit of nog steeds een betalingsachterstand aan zijn ex-partner. Die varieert van 50 tot 3.450 euro per maand verschuldigde alimentatie ● Meer dan de helft van gescheiden mannen die alleenstaand zijn, voelt zich eenzaam
● Volgens de laatste tendenzen wordt er minder gescheiden in de groep van hoogopgeleiden. ● Gescheiden mannen en vrouwen onderhouden intensere relaties met hun vrienden dan mensen die een partner heben ● Hoe langer gescheiden, hoe beter de pijn verteerd. Jaren na een relatiebreuk geven zowel ex-partners als hun kinderen aan dat hun geluk, hun relatie met andere mensen en het geruzie tussen hun ouders verbeterd is ten opzichte van hun situatie voor de scheiding ● Onmiddellijk na de scheiding is er veel spijt en wrok bij ex-partners. In de loop van de jaren nemen opluchting en bevrijding de bovenhand ● Meer dan 70 procent van de kinderen voelt zich niet schuldig als hun ouders uit
elkaar gaan. Vaak zijn ze zelfs opgelucht, vooral als er voor de scheiding thuis veel geruzied werd ● Steeds meer mensen vinden een nieuwe partner na hun echtscheiding. Negentig procent van de mensen die in de jaren negentig uit elkaar gingen, hebben vandaag opnieuw een levensgezel. ● Minderjarige jongens en meerderjarige meisjes uit gescheiden gezinnen voelen zich niet slechter in hun vel dan hun leeftijdsgenoten. Helaas geldt voor meerderjarige jongens en minderjarige meisjes het omgekeerde: ze kampen met meer depressieve gevoelens en zijn minder tevreden met hun leven (SVL)
*: Cijfers van 2007 Grafiek De Morgen / Bron Scheiding in Vlaanderen, ADSEI
‘Valieskinderen’ lijden onder co-ouderschap Als kinderen na een scheiding even veel tijd doorbrengen bij hun vader als bij hun moeder, is dat goed voor hen. Dat was de theorie achter het co-ouderschap, de verblijfsregeling die sinds 2006 de norm is geworden. Het was de theorie, want vandaag blijkt uit onderzoek het tegendeel. DOOR SOFIE VANLOMMEL
En wat met de kinderen? Bij de moeder Altijd Meestal Bij de vader Altijd Meestal
Gescheiden voor 1995
Gescheiden tussen 1995 en 2006
Gescheiden na 2006
Gedeeld verblijf Geen vaste regeling BRUSSEL ● ‘Mannen hebben bi bij coouderschap oudersc hap gewonnen, nnen, vrouw vrouwen en hebben er bi bij verlor erloren en en het kind betaalt de rekening’, ning’, zegt pr prof ofessor essor Herman Her man Matthi Matthijs. js.
In de jaren negentig was het ‘delen’ van de kinderen na een scheiding nog een marginaal verschijnsel. Kinderen werden door rechters haast automatisch aan de moeder toegewezen. Maar steeds meer mannen kwamen daartegen in opstand, en eisten hun rechten op om hun kinderen te zien. Die noodkreet werd beantwoord met de optie van coouderschap in de echtscheidingswet van 2006. Sindsdien zit meer dan 40 procent van de kinderen van gescheiden ouders jonger dan twaalf in co-ouderschap. Kinderen verblijven dan minstens een derde van de tijd bij hun moeder en hun vader. In de praktijk wordt het co-ouderschap veel strikter ingevuld: de meeste kinderen brengen even veel tijd door bij beide ouders. Met als gevolg het wekelijkse verhuizen tussen beide woningen en in sommige gevallen ook tussen twee scholen. Eén op de tien kinderen verhuist minstens acht keer per maand, het gemiddelde ligt op vijf à zes keer per maand. tussenkop “De wetgever had schitterende bedoelingen, zogenaamd in het belang van het kind”, zegt professor Koen Matthijs van de KULeuven. “Het is zelfs zo dat coouderschap de eerste regeling is geworden waaraan men denkt als het gaat over
de zorg voor de kinderen. En daar betalen kinderen vandaag de prijs voor. ‘Valieskinderen’ hebben het emotioneel en psychisch moeilijk met het voortdurende verhuizen. Ze zien hun vriendjes, broers en zussen niet wanneer zij dat willen. Kinderen vinden het fijn dat ze beide ouders zien, maar de onstabiele relaties vallen hen zwaar.” Kinderen zijn inderdaad minder tevreden over co-ouderschap dan de ouders,
Grafiek De Morgen
stelt onderzoekster An Katrien Sodermans (KULeuven) vast. “Kinderen geven meer dan hun ouders aan dat er conflicten zijn, zoals ruzies, roepen en
Scheiden duurt nog altijd lang Sinds de laatste echtscheidingswet van 2007 zijn de procedures niet verkort, en zijn er ook niet minder vechtscheidingen. Nochtans was dat net de bedoeling. De echtscheidingswetgeving is sinds 1962 vaak veranderd. In 2007 werd de procedure officieel hervormd tot een van de kortste van Europa, maar in de praktijk is er weinig veranderd, zegt Christine Van Peer van de Studiedienst van de Vlaamse Regering. “Het juridische proces is drastisch ingekort”, zegt Van Peer, “maar niet de totale tijd die mensen nodig hebben om te scheiden.” Vandaag sleept het
hele proces gemiddeld anderhalf jaar aan, even lang als in 1994. Daarnaast is ook het aantal vechtscheidingen niet verminderd: zowat 17 procent van alle echtscheidingen in Vlaanderen eindigt in zware conflicten. “De nieuwe wet geeft koppels de kans om veel zaken buiten de rechtbank te regelen, wat op zich positief is”, aldus Van Peer. “Tegelijk houden de zogenaamde tussenbeslissingen het gevaar in dat er nieuwe conflictstof ontstaat, waardoor de totale duurtijd toch weer uitloopt.” Daarom stelt Van Peer voor om de rechtbank de bevoegdheid te geven om
scheidende koppels een deadline op te leggen. Dat is onder de huidige wetgeving niet mogelijk. Niet iedereen is er echter van overtuigd dat het verkorten van het proces echt noodzakelijk is. Monique Van Eycken, van de Vlaamse Vereniging voor Bemiddeling, stelt dat het juist nodig is om tijd te laten gaan over een echtscheidingsregeling. “Er moet echt over alles beslist worden”, zegt ze. “Over het huis, over de kinderen, over alle bezittingen. Als dat te snel gebeurt, dan loop je het risico dat je daar later spijt van hebt. En dan is het erg moeilijk om dat nog aan te passen.” (BSE)
verwijten. Het zijn ook vooral hoogopgeleiden met een goed inkomen die voor co-ouderschap kiezen, zij zijn verbaal gewapend om dergelijke discussies te voeren. Dat die er zijn, is niet onlogisch: ouders zien elkaar nu eenmaal veel bij een dergelijke regeling. Toch laten ze vaak uitschijnen dat het allemaal rozengeur en maneschijn is.” Vooral mannen hebben bij de regeling gewonnen, zegt Matthijs. “Ze zijn geactiveerd in hun vaderrol, hun eisen zijn beantwoord. Mannen zijn ook tevreden over de tijd die ze met hun kinderen doorbrengen, terwijl moeders hun kinderen graag meer zouden zien. Anderzijds zien vrouwen hun kansen op een nieuwe relatie stijgen, omdat de kinderlast minder groot is geworden. En PROFESSOR KOEN MATTHIJS:
Door co-ouderschap zien kinderen hun vriendjes, broers en zussen niet wanneer zij dat willen. De onstabiele relaties vallen hen zwaar
met een nieuwe partner gaan ze er emotioneel en financieel op vooruit. Voor mannen geldt dan weer het omgekeerde: zij zijn net minder gegeerd geworden, omdat ze meer voor de kinderen moeten zorgen. Al kunnen we ons afvragen in hoeveel gevallen het de ouders van de gescheiden vader zijn die de zorgtaken op zich nemen, of zijn eventuele nieuwe partner.”
Winnaars en verliezers Terwijl vrouwen aangeven dat ze minder steun krijgen van hun ouders na de scheiding, is dat bij mannen namelijk net omgekeerd. Tegelijkertijd met het coouderschap werkt 94 procent van de mannen voltijds, terwijl ze in theorie even veel tijd aan de zorg van de kinderen moeten besteden als de vrouwen. Van hen werkt slechts een op de drie voltijds. Een plusplunt van co-ouderschap, stellen de onderzoekers, is dat de kinderen beide ouders zien en daar ook tevreden mee zijn. Al is dat geen voorwaarde voor een kind om gelukkig te zijn: kinderen die vaker bij hun moeder dan bij hun vader wonen, hebben een quasi even goede realtie met hun vader dan kinderen met een regeling waarbij er om de week verhuisd wordt.
DE MORGEN VRIJDAG 25 FEBRUARI 2011
★★
Gaia en Homeless Cup houden agressieve De Bilde (voorlopig) aan boord
FOTO VIRGINIE LEFOUR / BELGA
HET RAPPORT
NIEUWS 5
■ Gilles De Bilde is aangeklaagd voor huishoudelijk geweld. BRUSSEL ● Voormalig voetballer Gilles
Beter een man dan een job
Zelfs als vrouwen voltijds gaan werken na een relatiebreuk, dan zijn ze financieel nog altijd beter af met een nieuwe partner. Volgens Dimitri Mortelmans, die het sociaaleconomische luik van echtscheidingen onder de loep nam, bestaat twee derde van de gezinnen in moeilijkheden uit alleenstaanden. DOOR BARBARA SEYNAEVE
BRUSSEL ● In vergelijking met mannen
hebben vrouwen het na een scheiding moeilijker om rond te komen, onder meer omdat ze tijdens hun huwelijk meer tijd namen voor de kinderen. Ze vinden ook niet zomaar een voltijdse job na hun scheiding, en moeten ook opvang vinden voor de kinderen terwijl ze uit werken gaan. Vijftien jaar was Liesbeth Haustrate (40) getrouwd. “Drie kinderen en een vaste baan voor twee derde. Maar het ging niet meer. We waren te jong toen we samen begonnen, denk ik nu.” Acht jaar geleden vroeg Liesbeth de scheiding aan, waarna het leven nog wat moeilijker werd. “Van twee inkomens op één terugvallen was even slikken”, zegt ze. “Om dat op te lossen ben ik als zelfstandige in bijberoep begonnen, als bewegingscoach.” Toch was het niet eenvoudig, zowel financieel als emotioneel was de scheiding een harde dobber. “Vooral het feit dat ik mijn kinderen maar om de week kon zien deed me zeer.” Maar het tij keerde, en twee jaar geleden is Liesbeth hertrouwd. “Sindsdien is mijn leven zoals ik het zelf wilde, en ik zou nooit meer terug willen.” Een nieuwe partner is voor vele vrouwen de enige manier om uit de financiële miserie te raken na een echtscheiding. “Het
tweeverdienersmodel in Vlaanderen maakt van het alleen grootbrengen van kinderen een zware opgave”, zegt Dimitri Mortelmans van de Universiteit Antwerpen. “Vrouwen zijn ook nog steeds diegenen die vóór de echtscheiding minder gaan werken, om voor hun kroost te kunnen zorgen.” Zich na al die jaren opnieuw voltijds op de arbeidsmarkt moeten gooien is geen eenvoudige taak, zeker niet als er opvang moet worden betaald voor de kinderen. Vooral laagopgeleide vrouwen, of vrouwen die op latere leeftijd scheiden, hebben het erg moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. DIMITRI MORTELMANS (ONDERZOEKER):
Het idee dat je maar beter niet scheidt, of na je scheiding maar beter een nieuwe relatie aangaat, is te gek voor woorden Vóór de echtscheidingswet in 2007, die van co-ouderschap de norm maakte, werden kinderen hoofdzakelijk aan de moeder toegewezen. Volgens het onderzoek moest 19 procent van de mannen ooit, of nog steeds, achterstallige alimentatie betalen aan hun ex-partner. Gemiddeld ging het om 345 euro per maand. Voor kinderen betaalde of betaalt 90 procent van de gescheiden vaders ongeveer 250 euro per maand. In het huidige co-ouderschapssysteem is dat bedrag nog verlaagd, omdat beide ex-partners om beurt voor de kinderen zorgen en omdat het systeem ‘activerend’ zou werken. Al te veel vrouwen zouden alimentatie immers ‘koesteren’, was de
redenering. Gescheiden partners die wel recht hebben op alimentatie, maar die niet krijgen, kunnen vandaag ook nergens terecht, merken de onderzoekers op in de rand van het onderzoek. De Dienst voor Alimentatievorderingen (DAVO) is bedoeld om gescheiden ouders financieel uit de nood te helpen wanneer ex-partners weigeren om hun alimentatiegeld te betalen. Maar de dienst kampt met een personeelsen geldtekort, en slaagt er niet in haar functie naar behoren uit te voeren. Daardoor raken tienduizenden kinderen en de achtergestelde ouders in de armoede, zegt de federale cel voor Armoedebestrijding. Maar zelfs als de alimentatie wordt betaald, hebben alleenstaande moeders het vaak moeilijk om rond te komen, ook al gaan ze voltijds uit werken. Gemiddeld duurt het vier tot zes jaar na een echtscheiding voor moeders aangeven dat hun financiële situatie aanvaardbaar is. “Meer gaan werken is een succesvolle strategie om de financiële situatie op te krikken”, zegt Mortelmans. “Maar niet de beste. Het financiële plaatje wordt nog in grotere mate veilig gesteld door de aanwezigheid van een nieuwe partner.” Het gaat om een significant verschil : tussen het aantal gezinnen in moeilijkheden zitten dubbel zoveel alleenstaanden als koppels. “Een perverse vaststelling”, oordeelt Mortelmans. “Echtscheidingen komen vaak onverwacht, bij ontrouw van de partner bijvoorbeeld. Je bent er niet op voorbereid, je moet vechten tegen armoede en tussendoor moet het rouwproces om de vorige relatie nog doorlopen worden. Het idee dat je maar beter niet scheidt, of dat als je het doet maar beter een nieuwe relatie aangaat, is dan te gek voor woorden.” Als oplossing schuiven de onderzoekers het tijdelijke verhogen van het kindergeld na een scheiding naar voren. Maar met de huidige politieke malaise komt daar op korte termijn wellicht weinig van terecht.
De Bilde (39) moet zich volgende week voor de correctionele rechtbank verantwoorden voor huishoudelijk geweld. Vorige zomer zou hij bij een uit de hand gelopen ruzie zijn vrouw en een van zijn drie dochters enkele klappen verkocht hebben. Zijn vrouw, die toen op de vlucht sloeg, diende uiteindelijk geen klacht in, maar het Brussels gerecht besliste hem wel te vervolgen. Omdat De Bilde al twee veroordelingen voor geweld achter zijn naam heeft staan – hij sloeg ooit een ambulancier in elkaar en gaf op een voetbalveld een vuistslag aan speler Kris Porte – riskeert hij een celstraf. Voorlopig lijkt het nieuws de werkzaamheden van De Bilde evenwel niet in het gedrag te brengen. Als gastcommentator treedt hij soms op voor voetbalprogramma’s van 2BE en Sporza, beide zenders houden zich op de vlakte. “Voorlopig staan er geen gastoptredens van De Bilde op de agenda, dus de kwestie stelt zich niet”, klinkt het. Al lijkt de kans klein dat ze hem binnenkort nog eens zullen uitnodigen. Sinds deze week is De Bilde ook een van de zeventien bekende koppen in de nieuwe antibontcampagne van Gaia.
Michel Vandenbosch geeft toe dat het nieuws vervelend is, maar vindt dat het aan de rechter is om een oordeel te vellen. Vorige maand tekende De Bilde eveneens present voor de eerste editie van de Belgische uitgave van Life After Football, een lifestylemagazine voor de voetbalwereld waarvan hij het Belgische gezicht is. Oprichter Soufian Asafiati: “Dit is een privékwestie. Wij zien op zakelijk vlak geen schade en vrezen daar ook niet voor.” Ook Belgian Homeless Cup, waarvan De Bilde peter en tevens presentator is, houdt de voormalige voetballer aan boord. “De mannen waarmee wij werken kennen zelf een woelige voorgeschiedenis, met gevangenissenstraffen en andere malaise”, zegt organisator Bert Ballegeer. “Iedereen maakt fouten en gaat door moeilijke periodes. Het is net de bedoeling dat we ons verdraagzaam opstellen tegenover hun fouten, en samen reflecteren over waarom mensen reageren zoals ze doen. Net daarom zullen we De Bilde niet laten vallen, dat zou een verkeerd signaal zijn. Het gaat hier toch om onmacht om met bepaalde dingen om te gaan. Onze spelers weten dat ook De Bilde dat gevoel kent.” (LB)
Verkoop van muziek en dvd’s blijft klappen krijgen BRUSSEL ● Belgen hebben vorig jaar
voor 149,81 miljoen euro muziek gekocht. Dat is een daling met tien miljoen euro in vergelijking met 2009, zo blijkt uit cijfers van de Belgian Entertainment Association (BEA), de federatie die de Belgische games-, muziek- en video-industrie vertegenwoordigt. Het aantal verkochte muziekalbums daalde met 11,2 procentpunt tot 9,41 miljoen stuks. Het aantal verkochte singles daalde met ruim de helft tot 130.000 stuks. Positief is dat de Belgen steeds meer digitaal muziek kopen – het aantal downloads van albums steeg met een derde – maar die stijging compenseert de daling van fysieke albums niet. “Downloads vertegenwoordigen slechts 10 procent van de verkoop”, zegt Olivier Maeterlinck, directeur van de BEA. De grootste daling was er in de markt van de dvd’s en blu-ray’s. De verkoop van die laatste steeg wel met 66,7 procentpunt tot 800.000 stuks, maar het totaal aantal verkochte dvd’s daalde van 17,5 miljoen exemplaren naar 15,5 miljoen. De volledige dvd-sector zag de inkomsten dalen tot 205,57 miljoen euro, een verlies van 23 miljoen euro.
■ ■ ■ ■
Best verkochte plaat: Mamase! (K3) Best verkochte dvd/Blu-Ray: Avatar Best verkochte tv-serie: The Pacific Best verkochte game: Call of Duty/ Black Ops
De gamesmarkt tekende de kleinste daling op: van 227,55 miljoen euro in 2009 naar 221,08 miljoen euro in 2010. Volgens de BEA investeert de entertainmentsector in nieuwe businessmodellen om de aanhoudende crisis te bezweren, maar dat is niet voldoende. “De overheid moet dringend reageren als ze de werkgelegenheid in de sector wil beschermen”, zegt Maeterlinck, die meteen oplossingen suggereert. “De Belgische wetgeving tegen het illegale aanbod bestaat en is streng. Er wordt echter niets mee gedaan. De overheid moet zorgen voor een betere handhaving van die wetgeving, vooral op het internet, en zo het illegale aanbod beter bestrijden.” Ook een btw-verlaging van 21 naar 6 procent zal volgens BEA helpen om de verkoop opnieuw aan te zwengelen. (JDB)