Kettingreactie spel by De Zwarte Hond

Kettingreactie Spel

Kiemstrategie

Een tripje waard

Gebruik grote opgaven als motor voor de stad

Met Kettingreactie willen wij overheden, ontwerpers en ontwikkelaars uitdagen om slimme, integrale oplossingen te zoeken voor hun dorpen en steden. Kan de woningbouwopgave de energieopgave helpen of kan de mobiliteitstransitie worden ingezet om de gezondheid van de bevolking te stimuleren? Speel het spel en ontdek wat er allemaal mogelijk is.

Laat duizend bloemen bloeien met kleine subsidies en het bieden van ruimte. Dit lokt allerhande initiatieven uit, waarvan de meeste wellicht mislukken, maar enkele zullen een doorslaand succes worden. Denk aan Bret Sloterdijk of Hotel New York.

Ontwikkel aantrekkelijke en bijzondere bestemmingen aan de stadsrand en in de natuur, zodat de stedeling er makkelijk even helemaal uit kan zijn en kan ontspannen.

door

burgers

Deelfiets 3.0

overheid

Buurtkantoor

ď ?

DeZwarteHond.

Investeer in een optimaal systeem voor deelfietsen. Met de degelijkheid van de OV-fiets en het gemak van de mobike of obike app, zodat op termijn de deelfiets gebruikelijker wordt dan de eigen fiets - waarmee parkeerdruk op bijv. stations kan worden verminderd.

Werken naast je buurman! Maak in woonwijken flexkantoren, zodat thuiswerkers en ZZP-ers dicht bij huis terecht kunnen om voorzieningen te delen en elkaar te ontmoeten. Denk aan vergaderruimtes, printvoorzieningen en secretariaat.

door

markt

burgers, markt, overheid

Winkelwoningen

Nederland staat de komende jaren voor een aantal grote transities. In 2030 willen we de klimaatdoelen van Parijs gehaald hebben, in 2040 moeten er een miljoen extra woningen zijn gebouwd en in 2050 willen we een circulair draaiende economie hebben. Maar ook een gezonde bevolking, economische vitaliteit, aantrekkelijke natuur en optimale bereikbaarheid zijn opgaven die hoog op onze agenda staan. Met Kettingreactie willen wij ontwikkelaars, ontwerpers en overheden uitdagen om niet één opgave tegelijk aan te pakken, maar om er meerdere te combineren, om zo slimme, integrale oplossingen te vinden voor hun dorpen en steden. Oplossingen die een multiplier-effect hebben. Op die manier hebben investeringen een optimaal rendement en wordt er eenvoudiger draagvlak gecreëerd. Ontwikkelaars, ontwerpers en overheden kunnen met Kettingreactie zelf aan de slag om te onderzoeken hoe in hun gemeente, buurt of project zo veel mogelijk bijvangst en dubbele doelstellingen kunnen worden gerealiseerd. Misschien kan de woningbouwopgave de energieopgave helpen, of kan de mobiliteitstransitie worden ingezet om de gezondheid van de bevolking te stimuleren. Combineer de 40 instrumentkaarten en ontdek wat er allemaal nog meer mogelijk is.

DeZwarteHond.

Krimp als woonkans

Zie de (dreigende) leegstand van winkels of kantoren als een kans voor het creëren van bijzondere woningen. Ontwikkel een transformatiestrategie voor aanloopstraten en geef ruimte aan initiatieven. De overgang tussen openbaar en privé verdient extra aandacht.

Krimp in woongebieden kan ook een kans zijn op grotere en bijzondere woningen die elders niet mogelijk zijn. Wonen in een grote oude boerderij met moestuin en boomhut, of drie rijwoningen voor de prijs van één. Vind dat maar eens in de Randstad!

door

burgers, overheid

Natuurlijk!

burgers, overheid

Fiets first

Zet bouwkundige en landschappelijke ingrepen in om op eenvoudige wijze al een prettig leefklimaat te creëren voor mens en dier. Met een boom voor de deur, slimme oriëntatie en natuurlijke ventilatie. Duurzaamheid zonder stekker.

Maak het gebruik van de fiets de voor de hand liggende keuze. Vergemakkelijk deze, door bijvoorbeeld fietsparkeren aan de voorzijde van de woning te faciliteren en autoparkeren aan de achterzijde in een hof. Zorg ook bij appartementenblokken voor een handige en veilige oplossing.

door

markt

markt, overheid

Koppelbare flexwoningen

Waarom opgaven combineren?

Tuinabonnement

Door maatschappelijke opgaven in samenhang te beschouwen kunnen we veel van onze complexe opgaven oplossen én bestaande steden en dorpen sterker maken. Maar hoe werkt dat dan? 1.

Allereerst is het combineren van opgaven financieel gunstig, omdat investeringen dan kunnen worden gedeeld door meerdere partijen. Die partijen kunnen verschillende departementen van de overheid zijn, maar ook gemeenten en commerciële ontwikkelaars, elk met eigen belangen en doelen, die toevallig heel goed bij elkaar passen. Daarin kan ook een locale ondernemer of buurtbewoner een cruciale rol spelen. In de Utrechtse binnenstad timmert het bedrijf WeDriveSolar bijvoorbeeld slim aan de weg. Per woonblok is daar een autodeelsysteem van elektrische auto’s die rijden op zonne-energie, opgewekt in de wijk. Deze deelauto’s zijn tegelijkertijd batterijen waarin de duurzame elektriciteit wordt opgeslagen, die ook weer teruggegeven kan worden aan de woningen indien nodig. Door de deelauto’s kan de parkeernorm omlaag, en hierdoor is er weer meer ruimte voor groen, waterberging en speelplaatsen. Een lokale ondernemer heeft hier een verandering in gang gezet met een groot potentieel.

Het combineren creëert draagvlak voor plannen omdat ze daardoor meer belanghebbenden bedienen. Niet iedereen is bijvoorbeeld even geïnteresseerd en gemotiveerd om de “doelen van Parijs” te halen, maar wanneer een plan ook resulteert in lagere energie- of huisvestingslasten worden er ineens andere partijen gestimuleerd om mee te doen.

Het combineren van opgaven bespaart ook ruimte, omdat de in het spel gepresenteerde instrumenten meervoudig en intensief ruimtegebruik promoten. Waardoor er meer ruimte overblijft voor andere bestemmingen, zoals landschap en natuur of voor meer woningen, ondernemerschap of waterberging. Denk aan WeDriveSolar, waardoor er veel minder parkeerruimte nodig is, ruimte die dus gebruikt kan worden voor andere ontwikkelingen en meer groen.

Omdat er meerdere maatschappelijke opgaven in een keer worden geadresseerd wordt er ook werk met werk gemaakt. Neem een klassieke Hollandse singel. Dit is niet alleen een effectieve vorm van waterhuishouding in stedelijk gebied (of het nu een piekbui moet bergen of een periode heel droog is), maar haar lineaire groene vorm helpt de buurt ook koel te houden, levert een mooie woonomgeving op, stimuleert gezonde beweging en verbindt het hart van de stad met omliggende landschappen.

DeZwarteHond.

Bereid je voor op een veranderende woonbehoefte in de toekomst. Nu is klein wonen de trend door de krappe startersmarkt en vergrijzing, maar maak deze woningen alvast schakelbaar voor wanneer er behoefte komt aan grotere woningen.

Laat een tuinman of -vrouw de gedeelde buitenruimten professioneel onderhouden. Dit voorkomt verpaupering en zorgt daarmee dat het als gezamenlijke tuin en ontmoetingsplek gewaarborgd is.

door

markt, overheid

Kluswoningen

markt

Tuintegeltax

Bied rijtjes slecht verhuurbare panden in achterstandsgebieden aan als klushuis. De woningen worden individueel of collectief aangeboden. Zo krijgt de wijk een nieuwe impuls. Direct na het opknappen verhuren of doorverkopen uitgesloten.

Geef bewoners een financiële prikkel om hun (dak)tuinen te vergroenen door het aandeel verharding van hun tuin te belasten. Dit levert een koelere, groenere woonomgeving op, vergroot de waterberging en belast het riool minder.

door

burgers, overheid

overheid

Park programma

De spelregels

Zoek met Kettingreactie naar inspirerende, integrale oplossingen die meerdere thema’s tegelijkertijd aansnijden en ontdek welke kaarten het beste liggen voor jouw project, buurt of stad.

Doel van het spel Maak het ideale straatje aan integrale oplossingen en verdien zo veel mogelijk punten.

Speeltijd Circa 2 uur

Inhoud speldoosje 13 groene S instrumentkaarten 15 blauwe M instrumentkaarten 12 rode L instrumentkaarten 4 blanco kaarten om zelf in te vullen

Land Goed!

Activeer groene openbare ruimte door haar te programmeren met afwisselende activiteiten: een parkprogramma. Denk aan een pluktuin, getijdenpark, natuurzwembad, tai chi klasje, jogging ochtend, ponyuurtje of jazzmiddag.

Creëer onderscheidende, stedelijke woonomgevingen in landelijk gebied. Een landgoed als appartementencomplex met voorzieningen van zwembad tot zorg. Dit is ook een mooie kans voor het herontwikkelen van erfgoed.

door

burgers, overheid

We Drive Solar

burgers, maatschappij, markt, overheid

Singels

Voorbereiding Stap 1 Bepaal met je collega’s of projectpartners aan welke locatie in de stad je gaat werken. Dat kan een buurt, een wijk of een hele stad zijn. Stap 2 Bespreek de problematiek van de plek en benoem welke opgaven er spelen: de drijvende krachten. Moeten er flatgebouwen uit de jaren ’60 worden getransformeerd, moet de luchtkwaliteit verbeterd worden, is er een grote sociale opgave of zijn er groene ambities. Formuleer ze kort en bondig op een vel papier. Stap 3 Schud de 40 instrumentkaarten en geef elke speler 5 kaarten. De overige instrumentkaarten worden op een stapel gelegd.

DeZwarteHond.

Zorg per woonblok voor een autodeelsysteem van elektrische auto’s die rijden op zonne-energie, opgewekt in de wijk. De autobatterijen dienen tevens als buffer van het wijkenergiesysteem: elektriciteit wordt vooral lokaal opgewekt en opgeslagen.

Combineer mooi met functioneel en leg nieuwe singels aan. Als groen-blauwe structuren in de stad bieden ze verkoeling, waterberging, een mooie woonomgeving en een aantrekkelijke verbinding naar het landschap buiten.

door

burgers, markt

overheid

Place makers

Spelen

De jongste speler mag beginnen.

Deze speler kiest de instrumentkaart die het beste aansluit bij de problematiek in jullie project en legt ‘m op tafel. Let op, met de grote instrumenten (rood en blauw) verdienen jullie meer punten.

Trek een nieuwe kaart van de stapel als geen van de kaarten aansluit bij de problematiek.

Beargumenteer waarom de kaart voor jullie buurt of stad een goede oplossing is. Is er consensus? Bespreek de voors en tegens en beslis of de kaart blijft liggen. Hoe meer thema’s aan bod komen met de interventie op de kaart, hoe meer punten je kan verdienen.

Daarna is de volgende speler aan de beurt.

Op deze manier gaan jullie door tot een zo lang mogelijk straatje op tafel ligt en jullie samen concluderen dat de straat “af” is.

Gebruik de blanco kaarten voor instrumenten die niet op de 40 bijgevoegde kaarten staan, en geef aan welke thema’s er spelen. Elk thema krijgt 1 punt en grote interventies vermenigvuldig je met 10 (L) of 5 (M).

Tel de punten van het volledige straatje. Hoe meer punten, hoe meer thema’s er met jullie set aan oplossingen worden aangesneden en hoe meer effect ze hebben op jullie stad of dorp.

Maak een foto van het straatje en gebruik deze als input voor volgende meetings over deze buurt of wijk.

10. Herhaal het spel desgewenst voor een andere buurt of wijk. Je zal ontdekken dat elke locatie een ideaal straatje heeft met een eigen set aan integrale oplossingen.

DeZwarteHond.

De verlengde straat

Creëer nieuwe plekken door evenementen en activiteiten te (laten) organiseren op nietszeggende of onbekende plekken met ontwikkelpotentie. Het publiek beleeft hier een leuke tijd en komt graag nog eens terug, om er te komen wonen of werken bijvoorbeeld.

Zorg dat straten zoveel mogelijk verbonden zijn met zowel voorzieningen als landschappelijke kwaliteiten. Aan de ene kant dicht bij stedelijke voorzieningen en verbindingen, aan de andere kant een snelle ontsnapping naar het groen. Dit komt de leefbaarheid ten goede.

door

burgers, markt

Experimentele woningbouw

overheid

Solids

Geef ruimte aan experimenten in de woningbouw. Niche producten, duurzame innovaties, architectonische vernieuwing. Niet met 1 woningen, maar denk aan kleine buurtjes van circa 60 woningen. Groot genoeg voor effect, klein genoeg om te mogen mislukken.

Bouw een duurzaam gebouw zonder vooraf vastgestelde bestemming, het ’solid’-concept. Huurders zijn vrij in het gebruik: als huis, kantoor of winkel. Een zorgvuldig ontwerp geeft karakter en flexibele indeling en een lichte overmaat toekomstwaarde. Zo kan een gebouw eeuwen mee.

door

markt, overheid

Stel doelen & blink uit

Thema’s

Verstedelijking In 2040 moeten er in Nederland een miljoen extra woningen beschikbaar zijn. Dit is vooral het gevolg van het feit dat we met steeds minder mensen in één huis wonen, huishoudverdunning in vaktermen. Dat is mede een gevolg van de vergrijzing. Daarnaast is er een trek naar de stad vanuit binnen- en buitenland. De woningbouwopgave is niet egaal verdeeld over het land en concentreert zich in het westen van het land (70%) en in mindere mate Brabant, Gelderland (25%) en enkele steden daarbuiten zoals Groningen, Maastricht en Zwolle.

Sociaal De trek naar de stad, vergrijzing en toename van eenpersoonshuishoudens zorgen voor demografische veranderingen. Ook economische vernieuwing en vergroening brengt een sociaal vraagstuk met zich mee. Daarnaast is de tendens dat sociale netwerken steeds meer homogeen en minder divers worden, wat sociale tweedeling veroorzaakt. Zorg daarom bij nieuwe stedelijke ontwikkelingen voor demografische diversiteit, zorg voor plekken voor ontmoeting en maak duurzame energie en schone mobiliteit toegankelijk voor iedereen.

Wandelen werkt

Daag als overheid markt en maatschappij uit door eenduidige, uitdagende en aansprekende doelen te stellen. Doelen die vragen om vernieuwing en innovatie en een spectrum aan oplossingen. Denk aan de 40cm peilverlaging in Ruimte voor de Rivier of de rijksambitie NL circulair in 2050.

Promoot wandelen! Het vermindert verkeer en sociale uitsluiting, verbetert de gezondheid en luchtkwaliteit, brengt leven in stadcentra en stimuleert een avondeconomie en toerisme. Het is een makkelijk vervoersmiddel en geeft een goed gevoel! En het kost bijna niets.

door

markt, overheid

Buitenkans

overheid

Kulturhus

Klimaatadaptatie We krijgen meer water (zowel meer neerslag als rivierafvoer en zeespiegelstijging) en meer hitte (met name in versteend stedelijk gebied). Klimaatadaptatie gaat over het aanpassen van onze water- en groenstructuren, zodat we weerbaar zijn bij klimaatverandering. Dat betekent vooral veel voor het ontwerpen in hoge dichtheden en voor de inrichting van openbare ruimte en groenvoorzieningen. Een deel van de oplossingen voor waterafvoer en verkoeling zijn ook bouwkundig of architectonisch van aard.

DeZwarteHond.

Bied door middel van Mobility as a Service (MaaS) een vraaggericht en persoonlijk OV-netwerk op plaatsen die met het OV moeilijk te bereiken zijn. Technologie zal hierbij een belangrijke rol spelen.

In krimpgebied is het lastig het voorzieningenniveau op peil te houden. Bundel meerdere organisaties onder één dak en maak het beheerbaar met minimaal personeel. Het Kulturhus is het ontmoetingspunt in het dorp. Inwoners hebben inbreng en dragen hun steentje bij.

door

maatschappij, markt, overheid

overheid

Sardien parkeren

Mobiliteit Door ontwikkelingen in mobiele technologie en elektrisch vervoer zal ons mobiliteitssysteem kunnen en moeten veranderen. Daarnaast is het een opgave om gezonder en actiever te bewegen en onnodige mobiliteit te vermijden. Deze ontwikkelingen zullen aanpassingen vragen van ons huidige netwerk maar ook nieuwe kansen bieden, door bijvoorbeeld elektrisch vervoer (schoner en met mogelijke batterij-functie), de introductie van Mobility As A Service (MaaS), waardoor vervoer beter afgestemd is en een aantrekkelijker aanbod kan bieden, en zelfrijdend vervoer.

Schone energie De doelen van Parijs vragen om een reductie van 50% CO2 uitstoot in 2030. We moeten daarom onze energievoorziening van fossiel naar hernieuwbaar transformeren om zo CO2-uitstoot te verminderen. Dat betekent aanpassingen in de manier waarop we onze gebouwen van elektriciteit en warmte voorzien en hoe we ons bewegen. Energiebesparing is ook een belangrijke opgave die consequenties heeft voor de manier van bouwen en materiaalgebruik.

Experimenteerruimte

Zorg voor minder blik op straat door bestaande parkeergarages te benutten voor zelfparkerende, elektrische-deelauto’s. Als sardientjes in blik staan auto’s hier op te laden, gesorteerd op type. Resultaat: 3x zo veel parkeerplekken.

Stimuleer burgers en bedrijven om te experimenteren, door als overheid open te staan voor tijdelijke opschorting van bepaalde wet- en regelgeving. Dit stimuleert burgerschap, sociale en economische innovatie en ondernemerschap.

door

markt, overheid

De ritsstraat

Economie De vitaliteit van de stad valt of staat bij economische activiteiten. De huidige economie zal zich moeten vergroenen en vernieuwen. Drijvende krachten die de economie veranderen zijn: Hoe blijft iedereen aan het werk? Hoe kunnen bedrijventerreinen schoner/anders? We gaan meer zelf maken. Er zijn meer ZZP-ers en er wordt meer thuis gewerkt. Wat betekent de interneteconomie voor winkelgebieden (krimp) en distributiecentra (groei)? Over welke schaalgrootte hebben we het? Mengen of scheiden we de branches? En wat is de ruimtelijke impact van deze veranderende economie?

DeZwarteHond.

burgers

Gezinsappartementen

Veel straten scheiden buurten van elkaar door haar verkeersdrukte. Slecht deze barrières. Verlaag de snelheid, bied autoverkeer minder ruimte en vergroot de verblijfskwaliteit in openbare ruimte en plinten. Zo wordt zo’n straat de nieuwe ruggegraat die als een rits twee buurten aaneen rijgt.

Zorg dat ook gezinnen in de binnenstad kunnen blijven wonen en bouw appartementen geschikt voor gezinnen, met ruime groene terrassen. Gezinnen zorgen voor diversiteit en draagkracht in de stad.

door

burgers, overheid

markt, overheid

Maakwet

Natuur & Landschap We willen een biodivers, aantrekkelijk en bereikbaar groen landschap. Gezonde natuur om in te spelen, te ontspannen te sporten en voor lekker eten. Groen is een steeds belangrijkere factor in hoe een stad scoort op leefbaarheid en concurrentiekracht. Belang van een hoogwaardig landschap wordt steeds meer erkend, maar hoe zorgen we dat we het ook zo behouden en ontwikkelen?

Gezondheid In onze steden hebben steeds meer mensen last van obesitas, stress en problemen aan de luchtwegen. Stedelijke ontwikkelingen zouden positief moeten bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Door bijvoorbeeld het stimuleren en faciliteren van gezonde beweging, het garanderen van schone lucht en het bouwen van gezonde gebouwen.

Circulair Nederland heeft als doel om in 2050 een volledig werkende circulaire economie te hebben. We moeten terug naar een systeem waarin stoffen volledig opnieuw worden gebruikt, net als in de natuur. In een circulaire economie wordt het bestaande hoogwaardig hergebruikt en worden zo min mogelijk ‘nieuwe’ materialen en producten gebruikt. Een opgave die in de bouwsector, een van de grootste materiaalgebruikers, veel impact zal hebben. Ook voor de stedenbouw heeft dit gevolgen: stedelijke transformatie krijgt nog meer gewicht boven stedelijke uitbreiding.

DeZwarteHond.

Circulaire bouwcampus

Bied ‘maken’ in de stad bescherming door 5% van het vloeroppervlak van een (her)ontwikkeling te bestemmen voor economisch kwetsbaar productiewerk. Dit biedt laaggeschoold werk nabij huis, trots, reuring en innovatiekansen.

Cluster afval-, beton- en asfaltcentrales, die nu menig binnenstedelijke transformatie in de weg staat, op nieuwe, toekomstbestendige locaties. Hier kunnen ze doorgroeien tot innovatieve en circulair hoogwaardige bouw- & recycleclusters.

door

burgers, overheid

Hoogstraten

markt, overheid

Open warmtenetten

Historische landschappelijke structuren liggen vaak als kleinschalige, rommelige linten, onopvallend tussen grote monofunctionele woon- en werkgebieden. Benut ze als aanjager voor differentiatie, door juist daar nieuwe ontwikkelingen en voorzieningen te concentreren.

Anticipeer slim op de warmtetransitie door in te zetten op open warmtenetten. Hieraan kunnen verschillende producenten warmte afgeven en aan klanten leveren. Door niet-elektrische, duurzame warmte zijn er minder zonnepanelen en windparken nodig. Dat helpt het landschap open houden.

door

markt, overheid

overheid

Bloemkoolwijk condo

Contact

Unieke Campus

De Zwarte Hond www.dezwartehond.nl Postadres Postbus 25160 NL-3001 HD Rotterdam Bezoekadres Rotterdam Building Aert van Nesstraat 45 NL-3012 CA Rotterdam +31 (0)10 240 90 30 info@dezwartehond.nl

Verleid babyboomers in hun eigen wijk te verhuizen naar een condo(minium) met zorgservice. Zo kunnen zij prettig oud worden in hun vertrouwde buurt en komen er woningen vrij voor (jonge) gezinnen, die bovendien de benodigde energieen klimaatupgrade krijgen.

Concentreer unieke regionale bedrijven en onderwijs op een goed bereikbare campus. Stimuleer ontmoetingen en voeg woningen en voorzieningen toe om het levendig en aantrekkelijk te maken.

door

markt, overheid

Ankerprojecten

maatschappij, markt, overheid

Station als podium

 

DeZwarteHond.

Soms is een groot gebaar nodig om verdere ontwikkeling in een gebied aan te jagen. Denk bijvoorbeeld aan de Erasmusbrug in Rotterdam. Zet de toon met een essentiële verbinding, een iconisch gebouw of een bijzonder evenement.

Bouw woningen en bestemmingen bovenop de best bereikbare plekken: stations. Deze extreme vorm van verdichting zie je in Tokyo, maar ook in Amsterdam: de Kameleon. Ze zijn als sandwich opgebouwd: winkels, (metro)station, parkeren, collectieve daktuin, een dozijn hoge woontorens.

door

markt, overheid

Max 30

door

Gouden randjes

Verlaag de maximale snelheid voor al het vervoer in stad of dorp naar 30 kilometer per uur. Dit vergroot de verblijfskwaliteit en de veiligheid en promoot het gebruik van de (elektrische) fiets en het OV. Het biedt tevens een veilige omgeving voor de introductie van de zelfrijdende auto.

Hoe bizar ook, vaak staan woonwijken aan de stadsrand met hun rug naar het omliggende landschap. Dat is zonde! Maak gouden randjes door deze wijken beter met het landschap te verbinden en deze af te zomen met een onderscheidend extra aantrekkelijk type woningen.

door

overheid

Geniale genius loci

door

markt, overheid

Gemengde werklocaties

Bouw nieuwe ontwikkelingen voort op de aanwezige kwaliteiten en haar geschiedenis. Zo bescherm je cultuurhistorie, markeer je eigenheid en kan het de basis van nieuwe ontwikkeling worden. Zoals Schiedam zich heruitvond als gin town.

CreĂŤer een mix van wonen, werken, onderwijs en voorzieningen op lichte bedrijventerreinen en kantorenparken. Zo is er de hele dag levendigheid, kunnen bedrijven zich positief presenteren en wordt het gebied meer onderdeel van de stad.

door

overheid

maatschappij, overheid