de puur muziek
17.12.2011 | 20:00 | KRAAKHUIS
moneim adwan ensemble een tocht zonder afstand
programma
UITVOERDERs
Taksim (vrije improvisatie) en recitatief
Moneim Adwan | compositie, ud, zang Safwan Kenani | viool, samenzang Samir Homsi | percussie, samenzang Iyad Haimour | ney
1. Al hobbou dini (Liefde is mijn religie) 2. Lâ ajaba (Niets verbazingwekkens) 3. Chajani (Het bedroeft me) 4. Allahou, la ilaha (Geen godheid tenzij God) 5. Enna alladhi samat bihi el’arwah (Diegene door wie de geesten zich oprichten) 6. Allah ya‘lamu nafsi (God kent mijn ziel) 7. Tâhat ‘alâ n-nufûsi l-qulûbu (Op de zielen hebben de harten een fiere blik geworpen) 8. Sidi ya Taha (Heer, o Taha) 9. Whamalto wijhak (Sinds ik u met liefde in mijn hart draag) 10. Allaho ahad (Geen god buiten Allah)
2
een tocht zonder afstand een weg niet verstoken van gevaar en onheil. Zo doorkruist hij de verschillende islamitische regio’s van de Maghreb tot het Nabije Oosten en het Midden-Oosten: doorheen Fez, Mekka, Damascus enz. Zijn geest opent zich daarbij steeds meer voor alle vormen van denken, die in zijn visie alle uit één bron ontspringen en daardoor slechts verschillende manifestaties zijn van dezelfde energie: de liefde.
Ibn Arabî Moneim Adwan en zijn ensemble putten vanavond exclusief uit de teksten van Ibn Arabî, de productiefste schrijver binnen het soefisme. Ibn Arabî wordt geboren in het Spaanse Murcia, in het midden van de 12de eeuw. Hij stamt uit een familie met prestige, die bekendstaat als gelovig en gecultiveerd. Als hij zeven is, verhuist de familie naar Sevilla, de hoofdstad van het Andalusische rijk. Daar proeft Ibn Arabî van de klassieke moslimcultuur, -religie en -literatuur. De begaafde en welgestelde jongeman huwt Maryam bint ‘Abdûn – die ook uit een hooggeplaatste familie komt – en start een veelbelovende militaire carrière.
Vanuit de figuur Ibn Arabî, die reist van Andalusië tot in de Levant en zich ook spiritueel op een scharnierpunt tussen twee universums bevond, brengen Moneim Adwan en zijn musici een muzikale schets van dit wonderlijke grensgebied: een bijzondere plaats waar politieke, religieuze en menselijke geschillen overstegen worden. De poëzie van Ibn Arabî leent zich daar uitstekend toe, want hij stelt zelf: “Ik weet dat mijn woord twee horizonten bereikt, die van West en die van de Oost”. Dit concert biedt een blik op een poëtisch, muzikaal en spiritueel universum doorheen dat “oecumenische” woord, dat stemmen en harten verenigt: “Ik verkondig de religie van de liefde.”
Een ernstige ziekte confronteert hem met de minder mondaine kant van het bestaan en met de menselijke sterfelijkheid. Ibn Arabî overleeft de ziekte, maar blijkt voorgoed veranderd: hij verlaat het leger en trekt zich terug uit het maatschappelijke leven. Voortaan zal hij zich wijden aan meditatie, op zoek naar de perfectie en intimiteit van een volmaakte unie met God. Centraal in het denken en wezen van Ibn Arabî staat de reis als een universeel en kosmisch gegeven, zonder eindbestemming, in een wereld zonder duidelijke signatuur. Reizen is voor Ibn Arabî een gelegenheid om de macrokosmos van het universum en de microkosmos van de mens te verkennen. Onderweg observeert hij de manifestaties van de goddelijke macht en de wonderen van de schepping. De reis is voor hem een queeste, een ascese,
BIO Moneim Adwan is afkomstig uit Rafah in de Palestijnse Gazastrook. Hij leert op jonge leeftijd de Koran reciteren, en zowel het populaire repertoire als liederen in het klassiek Arabisch kennen. Een paar jaar later – hij is nog steeds maar 17 jaar oud – gaat hij in
3
menco-cajón en Afrikaanse bongo’s.
Tripoli (Libië) zang respectievelijk luit studeren bij de professoren Fateh el-Ramiz en Abdallah Sebaï. Na een grote tournee in 1994 door Egypte, Tunesië, Jordanië en Irak, krijgt hij ook uit de niet-Arabische wereld talrijke uitnodigingen: Festival d’Aix-en-Provence, Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht, De Munt in Brussel,... Moneim Adwan schreef muziek voor meerdere films en documentaires: ‘Sous les pierres de Gaza’, ‘Les Enfants du retour’ en ‘Quelques miettes pour les oiseaux’. In 2007 vestigde Adwan zich in Frankrijk, waar hij artiest in residentie werd van het Festival d’Aix-en-Provence. Voor het festival richtte hij het multiculturele koor Ibn Zaydoun op, waarmee hij participeerde aan Peter Sellars’ enscenering van Mozarts opera ‘Zaïde’. Met organist Bernard Foccroulle werkte Moneim Adwan een recital uit, onder de titel ‘Chants d’amour et d’exil’, dat Arabische en westerse muziek verenigde. In 2010 realiseerde hij een nieuwe voorstelling voor het festival in Aix-en-Provence, ‘Hommage à Mahmoud Darwich’. Vorig jaar was hij samen met het Ensemble Soave en Maria Cristina Kiehr in Muziekcentrum De Bijloke te gast in een zoektocht die werk van Monteverdi, Piccinini, Merulo e.a. met Arabische luitliederen verbond.
Safwan Kenani werd geboren in Nazareth en leerde viool spelen op negenjarige leeftijd. Hij ging oosterse muziek studeren aan het Muziekinsituut van Nazareth bij Nizar Radwan, en aan de Muziekacademie van Jeruzalem bij Taisir Elias (leider van het ensemble al-Bustan Abraham). Hij werd solist en eerste violist van het Orkest Arabische muziek van Nazareth en trad op met talrijke groepen en zangers, waaronder de Marokkaanse zangeres Sapho en de Libanese zanger Wadih ElSafi. In Caïro ontmoette Safwan Kenani violist Abdu Dagher, die in hem een groot muzikaal talent erkende en hem bij die gelegenheid zijn eigen viool aanbood. In 2004 vestigde Safwan Kenani zich in Frankrijk. Na zijn eerste album ‘Trio’ met klassieke Arabische muziek, begon hij te werken aan nieuwe composities die meerdere muzikale invloeden (jazz, Arabisch, oosters, klassiek) samenvoegen. Hij is regelmatig te horen met het ensemble Al-Adwâr van Aïcha Redouzane, Habib Yammine, en Fawzy Al-Aiedy. Iyad Haimour is afkomstig uit de Syrische hoofdstad Damascus, uit een familie van draaiende derwisjen. Hij ontdekte de muziek via de luit, aan de zijde van meester-luitspeler en -bouwer Jawadat-el-Halabi. Zijn passie voor de muziektradities van het Midden-Oosten is niet te stoppen, en hij legt zich verder toe op de qanûn (hakkebord) en de ney (rietfluit). Iyad Haimour is te horen op talrijke opnames, met bijzondere aandacht voor de mediterrane muziektradities in het algemeen én het oeuvre van de troubadours in het bijzonder.
Samir Homsi studeerde aan het conservatorium van zijn geboortestad Damascus percussie en ud. In 1990 vestigde hij zich in Frankrijk, waar hij traditionele Arabische muziek speelt met het ensemble Quds, en de bekende Marokkaanse zangeres Sapho begeleidt in haar programma’s Arabische muziek. Samir Homsi bespeelt meesterlijk meerdere instrumenten waaronder de darbuka, de daf, de bendir, maar ook de Iraanse zarb, de fla-
4
LIEDTEKSTEN op haar wangen had uitgetekend, dan had hij niet kunnen schrijven. Als Bilqîs had gezien op welk kussen ze met haar ellebogen leunde, dan waren noch de troon, noch het paleis door zijn gedachten gegaan. Niets opmerkelijks, neen niets verwonderlijks.
1. Al hobbou dini - Liefde is mijn religie [Gisteren herkende ik mijn gezel niet omdat mijn religie veraf stond van de zijne] Maar nu is mijn hart ontvankelijk geworden voor eender welke vorm: weiland voor de gazellen en klooster voor de monniken, tempel voor de monniken en Kaaba voor wie het noorden kwijt is, tafels van de Torah en afdruk van de Koran ... Ik verkondig de religie van de liefde; waartoe haar kaders me ook voeren, de liefde is mijn godsdienst en mijn geloof.
* Naam van de duivel vóór zijn uitdrijving uit het paradijs. 3. Chajani – Het bedroeft me Het bedroeft me als jij – klaagzang – door mijn gedachten gaat, ontroerend, een duif die heen en weer wiegt op een tak, haar gekir doet me denken aan de stem van de meesteres der wolken. Wijl zij haar luit stemt, wil me dan niet meer spreken over al-Hâdî’s* broer! En bij het ten beste geven van haar lied, wie is dan Anjasha** de kameeldrijver? Ik zweer bij Dhû l-khasamât*** waar Salmâ verblijft, en ook bij Sindâd***, dat ik stapel ben op de vrouw die in Ayyâd**** woont. Edoch, ze huist in het diepste van mijzelf, in het binnenste van mijn ziel. Zij zet schoonheid op zijn kop en verspreidt haar parfum van saffraan en muscus.
2. Lâ ajaba - Niets verwonderlijks Er is niets bijzonders, neen niets opmerkelijks aan een Arabier die bezeten is van liefhebbende vrouwen. De emotie verplettert hem als het tortelduifje haar geliefde met welluidende stem wakker roept. O ramp van mijn hart, o ellende! O vreugde van mijn ziel, o blijdschap! Diep in mij doet een innerlijk vuur me verteren, in mijn denkvermogen gaat een volle maan onder in het westen. O muskusgeur, o volle maan, o (...) Wat een gebladerte! Welk een licht! Wat een parfum! Niets verrassends, neen niets opvallends! Als Iblîs* haar licht op Adams gelaat had gezien, dan zou hij zich niet hebben verzet. Als Idrîs had bevroed wat schoonheid
* Ibrâhîm ibn al-Mahdî, broer van al-Hâdî en van Hârûn al-Rashîd (763-809), beroemd voor zijn instrumentale en vocale talenten. ** Anjasha, gezel van de profeet Mohammed die met zijn gezangen de pas van kamelen wist te versnellen.
5
*** Dhû l-Khasamât en Sindâd ou Sandâd: 2 plaatsen (Sandâd was een kasteel in de buurt van de Iraakse stad Kufa). **** Ayyâd: een wijk in Mecca vlakbij de Kaaba.
Ik vraag vergeving aan God voor mijn tekortkoming en mijn overdaad, tegenover hem die rijkelijk vreugde geeft. Zal deze blijdschap enige serene rust verschaffen? Gebeurtenissen zijn veranderlijke momenten, het ogenblik brengt toenadering en verwijdering met zich mee. Elkeen doorworstelt geremdheid en ongedwongenheid.
4. Allahou, la ilaha - Geen godheid tenzij God Geen godheid tenzij God [dit is] het woord van een ingewijde die smacht naar zijn God. Zijn getuigenis heeft de status van al wie Hem aanroept, verduidelijkt. Als Hij die het leven geeft, ons oproept, dan geeft hij die de vraag krijgt, hierop antwoord. Daarom zeg ik: ik ben Hem.
Zeg met mij in gedachten: “Vriend, heb je ontdekt wie zich [op je] kan verlaten [zonder evenwel rust te vinden]? De blijdschap die door onze bezieling vreugde geeft heeft de lichamen geïnspireerd. De Geest van heiligheid ... Verleen een gift, o hoop van een uitgelaten liefde die verdwenen is, haar vleugels geknot.
O Jij die, als ik Hem ontwaar, mijn spiegelbeeld bent, en die bij mijn aanblik ook zichzelf aanschouwt, op zoek naar beschutting door Hem tegenover Hem. Dat het God mag behagen dat ik niet zo was ingesteld. [Elke vraag van mijn kant wordt beantwoord met een compliment]. Het is die gulheid die mijn hart zo scherpzinnig heeft gemaakt. Dat is de reden dat je me in afzondering ziet gaan telkens ik Hem aanroep. Lof zij God die mij standvastig heeft gemaakt in deze zaken.
6. Allah ya‘lamu nafsi - God kent mijn ziel God kent mijn ziel, en haar geheimen. Gods wijsheid heeft niet gefaald, telkens ik heb getracht ze te achterhalen. Hoeveel wezens hebben er niet naar verlangd haar te vatten, en hebben zich erin gewenteld? Als ze echter geweten hadden dat dit hun schade zou toebrengen dan waren ze niet vernederd geweest. Ze hebben bovendien verloren en zijn te gronde gegaan zonder te verwerven wat ze hadden gewenst. Als ze zich schranderheid hadden toegewenst in een beschouwing vanuit een nostalgisch verlangen, dan zouden ze er kennis aan hebben overgehouden.
5. Enna alladhi samat bihi el’arwah - Diegene door wie de de geesten zich oprichten Diegene door wie de de geesten zich oprichten, fluistert hen toe: als ik doodga, wie zal hem na mij zijn toegewijd als aan de liefde ruchtbaarheid zal zijn gegeven?
6
8. Sidi, ya Taha - Heer, o Taha* … Ik heb jouw licht gezien tijdens de nacht van lailat al-qadr** De dag dag dat je kwam, was het [dan ook] volle maan Ter wille van Uw naam, help mij bij mijn (levens)omstandigheden.
Ze zijn echter op een dwaalspoor geraakt door veronderstellingen. Ik ben beloond met een pauze [waarna mensen herademen]* [en tevens bevoorrecht met]* hetgeen voor engelen verborgen is gebleven.
* deze halfverzen worden niet gezongen
* Taha: bijnaam van de profeet Mohammed (naar soera (hoofdstuk) 20 van de Koran) ** De nacht waarin voor de eerste maal een soera van de Koran door de engel Djibril (Gabriël) aan Mohammed zou zijn geopenbaard
7. Tâhat ‘alâ n-nufûsi l-qulûbu - De harten hebben de zielen met fiere blik gemonsterd De harten hebben de zielen met fiere blik gemonsterd en daarmee het genot van de criticus en de spion uitgelokt.
9. Whamalto wijhak - Sinds ik u met liefde in mijn hart draag Sinds ik u met liefde in min hart draag heb ik Ik heb jouw gezicht gelijkend op de maan aangewend om het rond mij licht te maken …
[Bij de uitdoving van mijn verval] In “Verheerlijk de Naam van je Heer de AllerHoogste” heeft één tak zich met fierheid geroerd, en ieder ander behalve Hem buiten spel gezet, zoals een gedamasceerd zwaard. [Mijn God, wat is hij mooi !] Op de berg Sinaï is mijn hart heengegaan. Ik hou niet op het terug te sommeren. [Uit liefdevolle zorg voor de hoogste godsopenbaring] uw aanhoudend verwijderd zijn heeft me zonder kracht achtergelaten.
10. Allaho ahad - Geen god buiten Allah Zeg dat er geen god is buiten Allah, er is niemand in de horizon behalve Hij De horizon is van Hem, mensen kunnen dat niet ontkennen …
[Het geheim van de mantel openbaart zich] In “de ster“, beviel de Troon me als een koninkrijk. Neem er met geweld bezit van, zegt men; het behoort je toe. Als dienaar en koning ben ik dit nagekomen.
7
binnenkort ZO | 18.12.11 | 15:00 Jakob Lindberg Bach, Weiss
VR | 27.01.12 | 20:00 Cantus Cölln Kuhnau, J.S. Bach
WO | 11.01.12 20:00 | Christian Mendoza Group 22:00 | Marius Neset Quartet Jazz
WO | 01.02.12 | 15:00 Ronald Brautigam Van Beethoven, Mendelssohn, Satie, Debussy
VR | 13.01.12 | 20:00 | MIRYZAAL Jan Kobow, Kristian Bezuidenhout Schubert, Die schöne Müllerin ZA | 14.01.12 | 20:00 Ensemble Zefiro Albinoni, Vivaldi, Haendel DO | 19.01.12 | 20:00 The Harp Consort, Andrew Lawrence-King (dirigent) Juan Gutiérrez de Padilla, Missa Mexicana ZA | 21.01.12 | 14:00 & 16:00 Michiel Hendryckx Muzikale vertelling voor kinderen ZA | 21.01.12 | 20:00 | MAETERLINCK Brussels Philharmonic Schönberg: Pelléas et Mélisande
DO | 02.02.12 | 20:00 | MAETERLINCK Maeterlinck Kwartet Milhaud, Lekeu, Debussy VR | 03.02.12 | 20:00 Brussels Philharmonic, Vlaams Radio Koor, Octopus Symfonisch Koor, Michel Tabachnik (dirigent), Vadim Repin (viool) Berg, Debussy ZA | 04.02.12 | 20:00 deFilharmonie, Philippe Herreweghe (dirigent), Viktoria Mullova (viool) Brahms, Schubert DO | 09.02.12 | 20:00 Nabla / Joachim Brackx Pàli Consort o.l.v. Benjamin Glorieux Crank o.l.v. Andreas Böhlen Bijloke-Manufactuur
ZO | 22.01.12 | 16:00 Marc Mauillon Guillaume de Machaut Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | za 13:00 - 17:00 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be
v.u. | Daan Bauwens • tekst | Johan Van Acker © | Muziekcentrum De Bijloke Gent info@debijloke.be Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)