Traumgesichter by Muziekcentrum De Bijloke

TRAUMGESICHTER VR | 26.11.10 | 20:00 Vocaallab Nederland

PROGRAMMA Giacinto Scelsi (1905-1988) Sauh III (1, 2, 3, 7) Luigi Nono (1924-1990) La Fabbrica Illuminata (1, 8 (electronics)) Klaus Huber (1924) Traumgesicht (5, 6) Chen Wagner (1979) Under his breath (1, 3, 4, 8 (electronics)) Wouter Snoei (1977) Och (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) pauze Klaus Huber (1924) Nous?-La raison du coeur (3, 4, 5 (percussie)) Giacinto Scelsi (1905-1988) Wo Ma II (6) Nadir Vassena (1970) Altri infidi luoghi (1, 2, 3 (solo), 4, 5, 6 (percussie), 7, 8, 9) Chen Wagner (1979) Family Tree (4) Misato Mochizuki (1969) Halai (1, 2, 3, 4, 5 (percussie), 6 (percussie))

Jan Kuijken (1964) from Neruda fragments: - Has pensado (1, 5, 6, 7) - Hay algo mas triste (1, 3, 5, 6) Henry Vega (1973) The Hallelujah Drones (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) UITVOERDERS VocaalLAB Nederland Jennifer van der Hart | sopraan (1) Bauwien van der Meer | sopraan (2) Esther Kuiper | mezzosopraan (3) Kevin Skelton | tenor (4) Tiemo Wang | bariton (5) Ludovic Provost | bas-bariton (6) Dirigent/bas-bariton/counter | Romain Bischoff (7) Sound engineer | Wouter Snoei (8) Mise-en-espace | Romain Bischoff Lichtontwerp- en techniek | Jeroen Smith (9)

Aandacht! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

TOELICHTING Vergezichten van Huber tot Nono Het theatrale concert ‘Traumgesichter’ van VocaalLAB is gefundeerd op de filosofie van de Zwitserse componist Klaus Huber, winnaar van Ernst-von-Siemens-prijs 2009 (ook wel de Nobelmuziekprijs genoemd). De levensvisie en werken van Klaus Huber zitten bol van oprechtheid, eenvoud, durf en strijd. In al zijn composities zit een humane boodschap. In ‘Traumgesichter’ – getiteld naar een van zijn werken – waarin Japanse, Cubaanse, Zwitserse, Italiaanse, Israelische, Belgische en Nederlandse werken een aaneenrijging vormen van eigen identiteiten en culturele streken, wordt de toeschouwer meegevoerd naar eigenaardige muzikale landschappen. De luisteraar kan ze als ‘stammen’ ervaren, of volkeren die met elkaar delibreren en perfect naast elkaar kunnen samenleven. In deze vocale velden – soms zijdezacht maar ook metaalhard - schuilt een diepe wens naar een wereld waarin grenzen minder strikt getrokken worden maar ieders cultuur een waar goed blijft, ook in de 21ste eeuw. Te midden van Klaus Huberss conceptie van ‘Traumgesicht’ en ‘Nous? - La raison du coeur’ positioneren zich werken zoals ‘Sauh III’ van Giacinto Scelsi, “Halai” van Misato Mochizuki en Luigi Nono’s ‘La Fabbrica Illuminata’. In Nono’s werk bijvoorbeeld is de roep naar betere werkomstandigheden voor de eenvoudige fabrieksarbeiders nog steeds even actueel als in 1964. Ook anno nu moeten vele arbeiders presteren onder erbarmelijke omstandigheden, zelfs in Oost-Europese landen! De personages op het podium alterneren - in dit theatrale concert - van zanger naar figurant of spreekloze acteur en vice versa. In ‘La Fabbrica Illuminata’ vormen ze de arbeiders op de barricades terwijl de soliste ons via enkele woorden meevoert naar een fabriek met barre werkomstandigheden. Giacinto Scelsi – Sauh III (1973) De Italiaanse componist Scelsi spendeerde, na een zenuwinzinking, jaren aan het voortdurend spelen van één noot op de piano, als een vorm van muziektherapie. Dit resulteerde in een extreme gevoeligheid voor toonhoogte en toonfluctuaties, waardoor hij een van de eerste componisten werd die gebruik maakte van microtonaliteit. Het bijna hemels klinkende ‘Sauh III’, geschreven voor vier stemmen, gebruikt de klanken en klinkers van een Hebreeuws gebed.

TOELICHTING Luigi Nono - La Fabbrica Illuminata (1971) Luigi Nono heeft zijn werk opgedragen aan de Genuese arbeiders die in de zogenaamde ‘dodenfabriek’ onder erbarmelijke omstandigheden moesten werken. Op de bandopname is uit een fabriek afkomstig geluidsmateriaal verwerkt, dat vermengd is met spreekkoorklanken, bijeengebracht uit flarden fabrieksjargon, hardop voorgelezen arbeidsovereenkomsten en sociaal-politieke debatten. Het is een aanklacht tegen het mensonwaardig bestaan van de arbeiders, maar er spreekt ook hoop uit de compositie: “De ochtenden zullen voorbijgaan De angsten zullen voorbijgaan Het zal niet altijd zo zijn Je zult iets terugvinden”

Klaus Huber - Traumgesicht (1971) Deze compositie is een donkere, visionaire droom gezet op vocaal zeer uitdagende muziek. De Latijnse bijbeltekst spreekt van een ster die vanuit de lucht gevallen is op de aarde. De naam van deze brandende ster was Absint. De ster opende de deuren naar de hel, verduisterde de zon met zijn rook en wekte bij mensen het verlangen naar de dood op. Chen Wagner - Under his breath (2010) Een slaapliedje is een van de klinkende bouwstenen waarmee het beeld van een huis in de geest van een kind wordt gemaakt. Zoals in het citaat van Gilles Deleuze en Felix Guattari, schept een slaapliedje een omgeving van blijvende veiligheid en evenwicht. Het stuk richt zich naar Luigi Nono’s begrip van ruimtes die (in de werkelijkheid en in de verbeelding) door muziek gecreëerd worden, en tekent een cirkel. “Een angstig kind in het donker stelt zichzelf gerust door zachtjes te zingen. Verdwaald, schuilt het, of oriënteert het zich zo goed als het kan met zijn liedje. Het lied is als een ruwe schets van een kalmerend en stabiliserend, kalm en stabiel centrum in het hart van de chaos. (...) Nu zijn we thuis. Maar thuis bestond niet altijd al, het was nodig een cirkel te trekken om dat onzekere en fragiele centrum, een begrensde ruimte te organiseren. (...) Klinkende of vocale bestanddelen zijn erg belangrijk, een muur van geluid, of in elk geval een muur met een paar stenen van geluid. (...) Nu opent men de cirkel een beetje, opent hem helemaal, en laat iemand binnen, roept iemand of gaat zelf naar buiten, gaat erop uit. (...) Men waagt zich van huis aan de hand van een liedje. Langs klinkende, gebarende en motorische lijnen die het gewone pad van een kind aangeven.” Uit: ‘A Thousand Plateaus’ van Gilles Deleuze & Felix Guattari

TOELICHTING Wouter Snoei - Och (2010) In ‘Och’ worden klanken uit vele verschillende talen gecombineerd in een nieuwe, puur muzikale taal. De zangers worden aangevuld met elektronica die de klanken overneemt, nabootst, tegenwerkt, aanvult en in beweging brengt. Het werk is een vrije fantasie, geïnspireerd op de klank en betekenis van het Duitse woord Och. Klaus Huber - Nous? - La raison du coeur (2005) Dit duet voor alt en tenor is geschreven in een canon inversus, in augmentationem, wat inhoudt dat de stemmen zowel ritmisch als melodieus in elkaar vervlochten lijken. De tekst van Derrida is een poging tot verzoening na een conflict tussen volkeren, of wellicht geliefden. Het is een fragment uit ‘Un très proche Orient: Paroles de Paix’ over het conflict in het Midden-Oosten. Samengevat: laten we opnieuw beginnen, op de grens van uitputting, met het laten spreken van het hart. Laat de rede van het hart overwinnen. En Klaus Huber voegde daaraan toe: de rede van het hart is de liefde. Giacinto Scelsi – Wo Ma (deel II) (1960) Scelsi’s ‘Wo Ma’ is zowel een ‘prière pour l’univers’, een gebed tot reflectie, als een Sehnsuchts-aria. Scelsi’s teruggetrokkenheid en zoektocht naar eenvoud en puurheid is voor zijn geest een ware beproeving geweest. Via dit mantraachtig gebed met een boeddha-karakter kun je – voor even – de gedachtengang van deze Italiaanse meester als het ware volgen. Nadir Vassena - Altri infidi luoghi (2009) “Deze compositie is een arrangement van een stuk dat dateert uit 2006, ‘Infidi luoghi dell’anima’. De tekst is afkomstig uit Arrigo Boito’s libretto van Verdi’s ‘Otello’, dat hij baseerde op Shakespeare. Maar Verdi wordt niet geciteerd in mijn versie. Ik heb geprobeerd de essentie, het aroma te destilleren uit de grote opera. Ook de karakters zijn aangepast: de solist lijkt net zoveel op Desdemona als op Otello en de andere rollen worden gezongen door de rest van de stemmen. Het geluid van het orkest is extreem gereduceerd, de weinige tonen en geluiden worden elektronisch versterkt.” - Nadir Vassena Chen Wagner - Family Tree “Toen ik me bezighield met het onderwerp leven in oorlogstijd, vluchteling zijn, koos ik ervoor te laten zien dat het meest noodzakelijke voor de mens een thuis is. Onze thuis is onze bescherming, onze veiligheid, daar gaan we heen om beschutting te vinden als de spanning stijgt. Pas wanneer ‘thuis’ van ons afgenomen wordt, als het ons geen bescherming meer kan bieden, begrijpen we ten volle wat thuis betekent. Wanneer het een gevaarlijke plek wordt

TOELICHTING en ons nog slechts fragmenten resten van herinneringen van een jeugd die zo ver weg is. Dit gevoel is universeel. Het is overal – Berlijn, Bagdad, Israël.” Chen Wagner Misato Mochizuki - Halai (2009) In het Japanse alfabet heeft elke ‘letter’ een eigen betekenis. ‘A’ bijvoorbeeld betekent ‘Boeddha van de Zon’. In het Shintoïsme, de oorspronkelijke religie van Japan, gelooft men dat in alles, zelfs in elke letter en in elk getal, een god verborgen zit. De Japanse oude cultuur laat verschillende religies in vrede samenleven. Dit komt in de compositie tot uiting door het simultaan gebruik van teksten afkomstig uit verschillende religies. De tekst “Ta ka ma no ha la ni ka mu zu ma li ma su” etc. wordt gebruikt voor reiniging (Halai), die gedaan wordt voorafgaand aan een ceremonie bedoeld voor god. De volledige tekst betekent “acht miljoen goden zullen al onze zonden reinigen”. Dit stuk beschouw ik als een prelude of intermezzo om een speciale plaats in te wijden, als een Shinto reiniging voorafgaand aan een ceremonie. – Misato Mochizuki Jan Kuijken – uit ‘Neruda Fragments’ (2010): Has pensado & Hay algo mas triste Jan Kuijken schreef in 2010 het zesdelige ‘Neruda Fragments’ op teksten van de Chileense dichter Pablo Neruda. De fragmenten maken deel uit van een grotere cyclus die vooral gebaseerd was op ‘Libro de las preguntas’ (Boek der vragen) van Neruda. Ze werden door Jan Kuijken gecomponeerd voor de muziektheaterproductie ‘Hoeveel jaren telt november?’ van LOD in Gent. Jan Kuijken bewerkte voor VocaalLAB enkele van de fragmenten voor vocaal ensemble. Henry Vega - The Hallelujah Drones (2008) “De inspiratie voor ‘The Hallelujah Drones’ komt uit ‘The Mathesis of Myths’ van Georg Hobmeier: In deze korte en snel bewegende tekst probeert Hobmeier de patronen van de mensheid in kaart te brengen vanuit het perspectief van de mathematica van onze mythen. De tekst, geschreven in vier lange ononderbroken zinnen, en de beelden als die van een prediker die hij daarin gebruikt, hadden een grote invloed op de muziek. De tekst is hier op muziek gezet met hoge en variërende snelheden op lang aangehouden toonhoogten die er een gevoel van ongemakkelijke stilte aan geven die ik haal uit de volgende regels: “Falling backwards into a night that knows no morning... A walk on empty paths... The hollow heavens, buzzing with automata angels, the hallelujah drones...” - Henry Vega

BIO VocaalLAB Nederland VocaalLAB Nederland is een internationale werkplaats voor zangers en componisten waar nieuw muziektheater wordt ontwikkeld. Sinds de oprichting in 2002 bouwde VocaalLAB aan een solistennetwerk waaruit orkesten, festivals en operahuizen geregeld putten. VocaalLAB produceert voorstellingen voor binnen- en buitenlandse podia en festivals. VocaalLAB was in 2007 te gast in het Arnold Schönberg Center in Wenen en bij Festival Musica Alicante; in 2008 stond VocaalLAB op het Cankarjev Dom Festival Ljubljana en het CDMC in Madrid. Ook bracht VocaalLAB de nieuwe opera ‘Colourful Penis’ van Maria de Alvear op de Dresdner Tage für Zeitgenössische Musik, en ontving daarvoor van onder meer het gerenommeerde tijdschrift Die Opernwelt lovende kritieken. Recente hoogtepunten zijn ‘Machinations’ van Georges Aperghis tijdens Operadagen Rotterdam en November Music op het Theaterfestival Boulevard; en ‘Autland’ van Sergej Newski tijdens de Ruhrtriennale. In april 2010 ging, in coproductie met Muziektheater Hollands Diep, Seung-Ah Oh’s nieuwe opera ‘Lege Wieg / Bos Besik’ in première. In juni 2010 zong VocaalLAB in de nieuwe opera ‘A Dog’s Heart’ van Alexander Raskatov bij De Nederlandse Opera. VocaalLAB bracht in Teatro Real in Madrid voorstellingen van het ‘Taller VocaalLAB’ dat gegeven werd gedurende seizoen 09/10 in opdracht van Teatro Real en CDMC. Voor seizoen 10/11 staan onder meer ‘Oresteia’ van Iannis Xenakis en ‘The Cricket Recovers’ van Richard Ayres op het programma – beide coproducties met Asko|Schönberg. VocaalLAB zal, naast de bekende podia in Nederland, in het buitenland te zien zijn in onder meer Buenos Aires, Santa Fé, Brussel, Gent, Straatsburg, Lugano en Hannover.

NIEUWS Muziekcentrum De Bijloke Gent zoekt vrijwilligers Muziekcentrum De Bijloke Gent zoekt enthousiaste vrijwilligers voor ticketcontrole, zaalbegeleiding, vestiaire, verkoop, bar of promotie. Wij zoeken zowel vrijwilligers voor overdag als ‘s avonds. In ruil bieden wij een correcte vrijwilligersvergoeding of gratis concerttickets. Bezorg je gegevens aan Sophie Cocquyt via sophie.cocquyt@debijloke.be Op zoek naar een muzikaal eindejaarsgeschenk? Doe dan een Bijloke-geschenkbon cadeau! U bepaalt zelf de waarde van de bon en gedurende één jaar (vanaf de datum van uitgifte) kan de ontvanger de bon inruilen voor alle voorstellingen uit ons programma en dit tot het totaalbedrag is bereikt. Om de bon extra feestelijk te maken, voorziet Muziekcentrum De Bijloke een leuke verpakking. De Bijloke is eveneens opgenomen in de ‘Bongo Theater’-bon. Graupner 2010 Festival Van vrijdag 10 tot en met zondag 12 december vindt in Muziekcentrum De Bijloke Gent een driedaags festival plaats rond barokcomponist Christoph Graupner. Onder andere Ex Tempore / Mannheimer Hofkapelle, Collegium Vocale Gent / Concerto Köln, Il Gardellino, Geneviève Soly en Bach Concentus concerteren. Op het programma muziek van Graupner, maar ook van zijn tijdgenoten Bach en Telemann. Gerda Dendooven en Frédérick Haas gaan in première met de familievoorstelling ‘De Sneeuwengel’. Alle info op www.debijloke.be

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be Colofon Inleiding | Johan Van Acker & Romain Bischoff (auditorium, 19u15) Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent

BiNNENKORT ZO | 28.11.10 15:00 | Symfonisch 3

ZA | 11.12.10 15:00 | Graupner

Brussels Philharmonic, Christian Vásquez

ZO | 12.12.10 10:00 en 15:00

(dirigent), Berta Rojas (gitaar)

Gerda Dendooven (schrijver, tekenaar),

Mendelssohn, Rodrigo, Tsjaikovski

Frédérick Haas (klavecinist) De sneeuwengel (6+)

ZO | 28.11.10 17:00 | Docenten in concert Tae Yoshioka, Anastasia Kozhushko, Iris

ZA | 11.12.10 20:00 | Graupner

De Blaere, Dirk Opstael

Collegium Vocale, Concerto Köln, Marcus

The Wider World of Wonder

Creed (dirigent) Bach, Weihnachtsoratorium

WO | 01.12.10 20:00 | East of Eden Akis Ensemble, Dogan Dikmen (zang,

ZO | 12.12.10 11:00 | Graupner

percussie, muzikale leiding)

Il Gardellino

Hofmuziek van de Sublieme Porte tot de

Bach, Telemann, Graupner, Vivaldi

Turkse republiek ZO | 12.12.10 16:00 | Graupner DO | 02.12.10 20:00 | Musica Antiqua 1+

Geneviève Soly (klavecimbel)

Concerto Soave, Maria Cristina Kiehr

Concert-lecture Graupner

(sopraan), Moneim Adwan (zang en ud)

klavecimbeloeuvre

Venetië en het oosten ZO | 12.12.10 20:00 | Graupner WO | 08.12.10 20:00 | Jazz

Bach Concentus, Ewald Demeyere

Tierney Sutton Band

(muzikale leiding), Barthold Kuijken (traverso)

DO | 09.12.10 20:15 | Miry Mix

J. S. Bach, Graupner, Telemann, J. B. Bach

(in Handelsbeurs) Quatuor Terpsycordes, Jürg Dähler

DO | 16.12.10 20:00 | Miry+

(altviool)

Jan Kobow (tenor), Christoph Hammer

Mozart, Ligeti, Brahms

(piano) Winterreise

DO | 09.12.10 20:00 | Jazz Mix (in Vooruit) Aka Moon & Misirli Ahmet

VR | 17.12.10 20:00 | Voix Gras Mala Punica, Pedro Memelsdorff

VR | 10.12.10 20:00 | Graupner

(muzikale leiding)

Ex Tempore, Florian Heyerick (dirigent)

O Felix Italia

Graupner: Een Weihnachtsoratorium ZA | 18.12.10 20:00 | Symfonisch 1+ Busch, Brotbek, Witthoeft Brahms, Rihm, Sjostakovitsj