Instroom 2 - voorbeeldhoofdstuk by Groupe De Boeck

Do’s en don’ts

in ho u d 5.1

d o e lste ll in g

Afspraken maken

Je beantwoordt vragen bij een grapje. Je bedenkt een goede smoes in verschillende situaties.

Je geeft adviezen voor beleefd gedrag. Je gebruikt de werkwoorden hangen, liggen, staan en zitten. Je leert de begrippen respect en tolerantie.

...

5.2

Omgaan met anderen en interculturaliteit

Je interviewt mensen die in je straat wonen. Je verklaart verschillende gebaren. Je verbindt cultuurgebonden praktijken met het juiste land. Je maakt een tolerantietest.

5.3

Organiseren kan je leren

Je organiseert een verjaardagsfuif. Je schrijft een e-mail en/of een sms. Je stelt een routebeschrijving op. Je beschrijft je eigen fuifgedrag met behulp van een schrijfkader. Je bepaalt het lidwoord van afleidingen. Je beantwoordt vragen bij een kijken luisterfragment over alcohol op fuiven. Je organiseert een open dag op school.

5.4

Veiligheid

Je haalt informatie uit een brochure over veilig fietsen. Je leert wanneer je scheidbaar samengestelde werkwoorden wel of niet moet splitsen. Je stelt zelf een schoolreglement op. ...

5.5

Zoek het eens op!

Je voert een debat over het schoolreglement. Je haalt informatie uit (de inhoudsopgave van) een gebruikershandleiding. Je bedenkt en promoot een eigen uitvinding.

5.6

Lees de bijsluiter

Je formuleert goede vragen bij een antwoord. Je haalt informatie uit een bijsluiter van een medicijn. Je rekent met inhoud en gewicht.

5.7

Briefnormen

Je schrijft een zakelijke brief. Je maakt kennis met de briefnormen: de opbouw van de tekst, de witregels, de marges, de adressering … en je past ze toe.

5.8

TOF!

Je vult een aangifteformulier voor een gestolen (brom)fiets in. Je maakt een pamflet om diefstal te voorkomen.

INSTROOM 2_v4.indb 161

10/07/14 16:12

5.1

Afspraken maken 1 Grapje: Te laat! Lees het grapje. Beantwoord vervolgens de vragen. Werk samen met je buur. Vier jongens komen te laat op school. Maar ze hebben een excuus. ‘Ik had mijn boeken vergeten, meneer, en toen ben ik moeten teruggaan om ze te halen’, zegt de eerste jongen. ‘Ik moest mijn moeder eerst helpen met de afwas, meneer’, zegt de tweede jongen. ‘Ik had een bloedneus, meneer’, zegt de derde jongen. De vierde jongen begint te huilen. ‘Waarom huil je?’, vraagt de leraar. ‘Omdat de anderen alles al gezegd hebben, meneer. Nu kan ik niks meer bedenken.’ ‘Te laat op school komen’, internet, (http://moppen123.nl).

1 Welke excuses geven de vier jongens als ze te laat op school komen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Vind je dat goede excuses? Waarom wel/niet? Ja/Nee, omdat

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Kom je zelf soms te laat op school? Waaraan ligt dat dan?  Nee, ik kom nooit te laat.  Ja, ik kom soms te laat, omdat

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Is te laat komen volgens jou erg?  Ja, ik vind te laat komen erg, want . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 Nee, ik vind te laat komen niet zo erg, want

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Waar of wanneer is het belangrijk dat je stipt op tijd bent? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 Waar of wanneer is het minder belangrijk dat je stipt op tijd bent? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

162

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdtweeënzestig

INSTROOM 2_v4.indb 162

10/07/14 16:12

7 Waar ben jij ooit te laat geweest? Wat was de reden? Wat was het gevolg? Ik was eens te laat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , omdat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het gevolg was dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Smoesjes bedenken Een smoes of smoesje is een ander woord voor een excuus. Mensen verzinnen vaak smoesjes als ze te laat zijn, maar ook om andere redenen, bijvoorbeeld als ze eigenlijk niet zo veel zin hebben om iets te doen. Misschien heeft je moeder of vader je weleens gevraagd om te helpen in het huishouden en heb jij gezegd dat je huiswerk moest maken. Terwijl je helemaal geen huiswerk had en liever op het internet ging surfen! Bekijk de situaties en bedenk een goede smoes. Voorbeeld: Situatie: je vader vraagt je om het gras te maaien. Jouw smoes: ‘Ik wil het gras wel maaien, maar ik heb last van allergie …’ situatie 1 Je sportleraar of je trainer zegt dat je wat harder moet lopen.

jouw smoes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Je leraar is boos omdat je je huiswerk niet gemaakt hebt.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Je vriend vraagt je € 2 om een drankje te betalen, maar je wil die € 2 liever zelf houden. 4 De bus rijdt niet en je moeder zegt dat je met de fiets naar school moet, maar je bent een beetje lui. 5 Je zit in de klas en merkt dat je je boeken niet bij je hebt.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 Je hebt met een vriend afgesproken om samen naar de bioscoop te gaan, maar je bent te laat.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

163

pagina honderddrieënzestig

INSTROOM 2_v4.indb 163

10/07/14 16:12

situatie

jouw smoes

7 Je valt in slaap tijdens de les.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8 Iemand vraagt je uit, maar je hebt geen zin om mee te gaan.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Regels en conventies Op tijd op school komen is een regel. Het staat in het schoolreglement. Als je die regel niet naleeft, krijg je waarschijnlijk een straf. 1 Waar vind je, naast de school, nog reglementen? Denk even na en noteer enkele omgevingen of contexten1 waar je regels moet volgen. Er bestaan reglementen: • op school; •

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Niet alle regels liggen vast in reglementen. Het is bijvoorbeeld helemaal niet verplicht om voor het eten ‘Smakelijk!’ te zeggen. Maar je doet het wel, want het is nu eenmaal beleefd en vriendelijk. Zulke ‘ongeschreven regels’ noemen we conventies. Conventies zeggen wat wel of niet gepast is in een bepaalde situatie. Vaak heeft dat te maken met beleefdheid. 2 Hier zie je enkele voorbeelden van (on)beleefd gedrag. Zeg wat je het best doet. Noteer dit telkens in een mooie zin. Gebruik als in je zin.

Voorbeeld: Als ik binnenkom in de klas, geef ik mijn leraar een hand.

a Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 de context: het verband, de situatie

164

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdvierenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 164

10/07/14 16:12

b Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

g Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

h Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

165

pagina honderdvijfenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 165

10/07/14 16:12

i Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

j Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

k Als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Advies geven Iemand zeggen hoe hij/zij zich moet gedragen Je moet je handen wassen voor je gaat eten. Het is goed om op de deur te kloppen voor je ergens naar binnen gaat. Het is beter om je leraar aan te spreken met ‘meneer’ of ‘mevrouw’. Het is beleefd om in de bus je plaats af te staan aan een oude heer of dame.

Iemand zeggen hoe hij/zij zich niet moet gedragen Je mag niet spreken met een volle mond. Vuilnis op de grond gooien, dat doe je (beter) niet! Het is niet beleefd om met je ellebogen op tafel te zitten.

166

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdzesenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 166

10/07/14 16:12

4 Wat doe je wel, wat doe je niet? Hoe gedraag je je op deze plaatsen? Wat moet je doen? Wat mag je zeker niet doen? Geef advies. Gebruik de taalhandelingen uit het infokader. Voorbeeld: aan tafel in een restaurant Je moet eten met je mond dicht. Je moet met mes en vork eten. Je moet rechtop zitten. Het is niet beleefd om je voeten op de tafel te leggen. 1 in de bibliotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 in de bioscoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 op straat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 in de supermarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 in de bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 in de trein/bus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Doâ&#x20AC;&#x2122;s en donâ&#x20AC;&#x2122;ts

167

pagina honderdzevenenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 167

10/07/14 16:12

Hangen, liggen, staan, zitten De positie van mensen of voorwerpen geef je weer met deze werkwoorden. De jas hangt netjes aan de kapstok.

hangen

Mijn boeken liggen open op de tafel.

liggen

Als mijn leraar naast me staat, werk ik extra hard.

staan

Tijdens de les zit mijn gsm in mijn rugzak.

zitten

De handeling die mensen uitvoeren, geef je weer met deze werkwoorden. handeling resultaat (hangen) Ik hang mijn jas aan de kapstok.

De jas hangt aan de kapstok.

(leggen) Ik leg mijn boeken klaar.

Mijn boeken liggen klaar.

(zetten) Ik zet mijn rugzak naast de bank.

De rugzak staat naast de bank.

(steken) Na de les steek ik mijn spullen in mijn rugzak.

Mijn spullen zitten in de rugzak.

5 Vervolledig de zinnen. Kies uit: leg, steek, hang of zet. 1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je voeten niet op de bank!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je kleren in de kast!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je tas niet op een vrije zitplaats!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je vinger niet in je neus!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

geen afval in brievenbussen!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je fiets in het fietsenrek!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

niet in de zetel, zit rechtop!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de krant weer op zijn plaats!

je muziek niet te luid!

10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . je bril in het etuitje!

168

5 D oâ&#x20AC;&#x2122;s e n d o nâ&#x20AC;&#x2122;t s pagina honderdachtenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 168

10/07/14 16:12

6 Van respect gesproken Brainstorm1 even met je klasgenoten over deze vragen. 1 Mensen zeggen vaak dat je elkaar ‘met respect’ moet behandelen. Wat bedoelen ze daarmee? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Wie moet je met respect behandelen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Soms vinden we het moeilijk om respect te tonen. We lachen dan met mensen of roepen hen na. Soms zeggen we niets ‘in hun gezicht’, maar roddelen we wel over hen. Vaak gaat dat om mensen die net een beetje anders zijn dan de meerderheid. Geef enkele voorbeelden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Als je mensen aanvaardt zoals ze zijn, ben je tolerant. Maar om het leven voor iedereen aangenaam te maken, is het belangrijk dat die tolerantie ook in wetten wordt gegoten. Die wetten beschermen de mensen, zodat ze zichzelf kunnen zijn zonder angst voor geweld. België was bijvoorbeeld een van de eerste landen ter wereld die een wet rond het homohuwelijk goedkeurde. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen op de volgende pagina.

1 brainstormen: ideeën in je laten opkomen

5 Do’s en don’ts

169

pagina honderdnegenenzestig

INSTROOM 2_v4.indb 169

10/07/14 16:12

a Heb je vrienden of familieleden die homo, lesbisch of bi zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Wat denk je daarbij? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vergeet niet: anders is niet ‘slechter’ of ‘beter’. Anders is gewoon anders. Je hebt mensen in allerlei kleuren, maten, vormen en met allerlei wensen en voorkeuren. Maar iedereen is evenveel waard en iedereen verdient respect.

...

7 Orde op straat In een samenleving moeten we rekening houden met elkaar. Daarom bestaan er regels. Die maken het samenleven gemakkelijker. Ook in onze straat wonen we niet alleen en moeten we denken aan de anderen. 1 Welke dingen zijn belangrijk voor een aangename woonomgeving? Noteer er drie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Schrijf een interview. Interview drie mensen in je straat. Je wil graag weten hoe ze denken over hun buurt. Bedenk samen met je buur enkele vragen. Voorbeelden: Woont u graag in deze straat? Hoelang woont u hier al? Wat zijn de voordelen van deze buurt? Wat zijn de nadelen van deze buurt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Ga nu op pad voor je interview. Je leraar geeft je hierover meer uitleg. Omgaan met mensen is niet altijd even eenvoudig. Tegenwoordig leven we met veel culturen samen. Elke cultuur heeft haar eigen gewoontes. Dat zorgt in een samenleving soms voor problemen of spanningen.

170

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 170

10/07/14 16:12

5.2 ...

Omgaan met anderen en interculturaliteit1 8 Verkennend gesprek Steek even de hoofden bij elkaar en onderzoek eens welke gebaren jullie geregeld maken. Maak een overzichtje en noteer dat op een blad. Geef dat aan je leraar.

9 Kijk nu naar de foto’s. Wat betekenen de gebaren? Geef een verklaring voor elk gebaar. Welk gebaar gebruiken mensen in jouw geboorteland? betekenis

gebaar

in mijn geboorteland

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 de interculturaliteit: de relatie tussen verschillende culturen

5 Do’s en don’ts

171

pagina honderdeenenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 171

10/07/14 16:12

gebaar

betekenis

in mijn geboorteland

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

172

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdtweeënzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 172

10/07/14 16:12

gebaar

betekenis

in mijn geboorteland

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gebaren zijn vaak cultuurgebonden: dit betekent dat hetzelfde gebaar in twee verschillende landen iets heel anders kan betekenen. In oefening 3 zag je al dat er heel wat regels zijn voor beleefd gedrag: veel van deze regels zijn ook cultuurgebonden. Zo is het in België beleefd om iemand te begroeten met een handdruk, terwijl het in Japan beleefd is om iemand te begroeten met een buiging.

5 Do’s en don’ts

173

pagina honderddrieënzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 173

10/07/14 16:13

10 Afspraken in verschillende landen 1 Hier vind je enkele culturele afspraken en praktijken: dit zijn gedragsregels die in bepaalde landen van toepassing zijn. In welk land gelden deze afspraken? culturele afspraak

land

In dit land is het de gewoonte om niet alleen de jarige, maar ook zijn hele familie te feliciteren.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Als je iets aangeeft, gebruik je beide handen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In deze landen is het beleefd als een man de hand van een vrouw kust, vooral als ze ouder is.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rechtstreeks oogcontact kan in deze landen tot grote misverstanden leiden. Langdurig oogcontact interpreteert men zelfs als agressief en brutaal.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Draaien aan je neus betekent dat iemand dronken is.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In dit land ga je op een roltrap altijd aan de rechterkant staan.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Klop met drie vingers op tafel om iemand te bedanken voor de thee.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In dit land eet je pasta met een vork. Met lepels en messen eten is ongemanierd!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naar: ‘Lichaamstaal’, internet, (http://www.fastenseatbelts.eu).

2 Het is soms moeilijk om andere culturen of landen te leren kennen. Als mensen het over een ander land hebben (dat ze niet goed kennen), vervallen ze vaak in stereotypen. Een stereotype is het eenzijdige beeld dat buitenstaanders van een bepaalde cultuur hebben, bijvoorbeeld van een Italiaan met een bord spaghetti. Welke stereotypen ken jij? Met andere woorden: welke gewoontes of welke uiterlijke kenmerken zijn volgens jou typisch voor een bepaald volk? Noteer ze hieronder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11 Ben jij tolerant? Maak de tolerantietest. Je krijgt de link van je leraar.

174

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdvierenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 174

10/07/14 16:13

5.3

Organiseren kan je leren In alle sociale contexten heersen conventies en regels. Dat geldt bijvoorbeeld ook op fuiven. Als je zelf een fuif zou willen organiseren, komt daar heel wat bij kijken. Je kan dan het best te werk gaan volgens een stappenplan, zo vergeet je niets voor te bereiden.

12 Een verjaardagsfuif organiseren: hoe doe je dat? Jongeren fuiven graag: 96,4 procent van de bevraagde jongeren gaat weleens naar een fuif. Vooral feestjes in een café, fuifzaal of jeugdhuis scoren goed. De meerderheid gooit zich liever op een klein tot middelgroot feestje dan helemaal los te gaan in een discotheek of dancing. Fuiforganisatoren klagen over een gebrek aan goede fuifzalen en het pakket aan regels waarmee ze rekening moeten houden. De regels doen de kosten te hoog oplopen (bv. veiligheidspersoneel en muziekrechten) en brengen te veel administratief werk met zich mee. Ondanks maatregelen om de buurt op de hoogte te brengen, kregen heel wat organisatoren ook al klachten van buurtbewoners. Besluit: fuiven is geweldig geestig, een fuif organiseren is blijkbaar niet gemakkelijk. ‘Feestje houden’, internet, Maks!, (http://www.maks.be).

Timo en Marouane willen hun zeventiende verjaardag vieren. Daarom besluiten ze een geweldige klasfuif te organiseren. 1 Ga in kleine groepjes zitten en bedenk wat er allemaal komt kijken bij zo’n organisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Na een korte zoektocht hebben ze een zaaltje in café ‘De grijze olifant’ gevonden. Dat café bevindt zich in de Diamantstraat in Weffeler. Het feestje vindt plaats op de laatste zaterdag van juni.

5 Do’s en don’ts

175

pagina honderdvijfenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 175

10/07/14 16:13

2 Timo en Marouane willen nu hun klasgenoten uitnodigen. Schrijf de e-mail of sms.

176

5 D oâ&#x20AC;&#x2122;s e n d o nâ&#x20AC;&#x2122;t s pagina honderdzesenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 176

10/07/14 16:13

3 Omdat de klasfuif plaatsvindt in ‘De grijze olifant’ – een locatie die niet iedereen kent – voegen jullie er een routebeschrijving bij. Noteer die hieronder en maak daarbij gebruik van de tekening. Je mag ook gerust wat fantasie gebruiken. Café ‘De grijze olifant’ Diamantstraat

Stationsstraat

bloemenwinkel

stadscentrum

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13 Hieronder krijg je een overzicht van het fuifgedrag van Vlaamse jongeren. Bekijk aandachtig de gegevens en vul dan het schrijfkader aan. Zo fuif jij! Fuifpunt onderzocht het fuifgedrag van Vlaamse jongeren. Er werden 940 jongeren tussen 14 en 30 jaar en 441 fuiforganisatoren ondervraagd. Zo veel drinken jongeren 0,7 % 41,8 % 41,6 % 13,3 % 2,4 % 0,2 %

drinkt geen alcohol. drinkt één tot vijf glazen alcohol. drinkt zes tot tien glazen alcohol. drinkt elf tot vijftien glazen alcohol. drinkt zestien tot twintig glazen alcohol. drinkt 21 glazen alcohol of meer.

1 chronologisch: volgens de juiste plaats in de tijd

5 Do’s en don’ts

177

pagina honderdzevenenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 177

10/07/14 16:13

Zo veel spenderen jongeren 12,8 % 16,2 % 56,5 % 13,8 % 0,7 %

spendeert meer dan € 21. spendeert tussen € 16 en € 20. spendeert tussen € 6 en € 15. spendeert tussen € 1 en € 5. geeft niets uit.

Zo vaak gaan jongeren uit 2,5 % 48,2 % 25,8 % 23,5 %

gaat twee keer per week of meer. gaat twee tot vijf keer per maand. gaat één keer per maand. gaat minder dan één keer per maand.

Hier gaan jongeren graag naartoe (procent per locatie) 94 % 85 % 84 % 82 % 11 %

gaat graag naar een privéfeestje. gaat graag naar een concert/festival. gaat graag naar een fuif. gaat graag naar een café. gaat graag naar een discotheek.

Naar: GOOVAERTS, A., Het actueel fuifklimaat in Vlaanderen, internet, september 2013, (http://www.fuifpunt.be).

Op fuiven drink ik meestal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , maar soms ook weleens

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ik spendeer gewoonlijk zo’n €

. . . . . . . . . . . . .

per avond. Eigenlijk is dat

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het liefst ga ik naar een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , omdat

. . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Omdat ik nog naar school ga, kan ik niet zo vaak

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Daarom ga ik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . per maand naar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ik hou / hou niet van

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, omdat

. . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

178

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdachtenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 178

10/07/14 16:13

Het lidwoord We gebruiken de: • bij namen van personen: de man, de leraar, de bakker … (uitzonderingen: het meisje, het kind); • bij namen van groenten: de broccoli, de tomaat, de aardappel … (uitzondering: het witlof); • bij namen van fruit: de appel, de banaan, de kiwi …; • bij namen van dranken: de cola, de wijn, de melk … (uitzonderingen: het water, het bier, het sap); • bij namen van voertuigen: de fiets, de trein, de auto … (uitzonderingen: het schip, het vliegtuig). We gebruiken het: • bij namen van talen: het Nederlands, het Japans …; • bij namen van sporten: het voetbal, het basketbal …; • bij alle verkleinwoorden: het klasje, het boekje, het ijsje … Soms kan je van bestaande woorden nieuwe woorden afleiden. Dat gebeurt vaak met een achtervoegsel (op het einde van een woord) of een voorvoegsel (aan het begin van een woord).

Voorbeelden: lopen bewegen hoog praten

de loper (= persoon die loopt) de beweging (= wat je doet als je beweegt) de hoogte (De hoogte van de Eiffeltoren is 324 meter.) het gepraat (Stop nu eens met dat gepraat!)

Er zijn enkele vaste regels die je op weg helpen om het lidwoord van deze nieuwe woorden te bepalen. • Zelfstandige naamwoorden die eindigen op -er, -heid, -tie, -te, -ing en -schap zijn meestal de-woorden. Voorbeelden: spreken moeilijk concurreren leeg wandelen vriend

de spreker de moeilijkheid de concurrentie de leegte de wandeling de vriendschap

5 Do’s en don’ts

179

pagina honderdnegenenzeventig

INSTROOM 2_v4.indb 179

10/07/14 16:13

• Zelfstandige naamwoorden die eindigen op -isme, -ment en -sel zijn meestal het-woorden. Voorbeelden: het kapitaal regelen raden

het kapitalisme het reglement het raadsel

• Zelfstandige naamwoorden met twee lettergrepen die beginnen met be-, ge-, ont- of verzijn meestal het-woorden. Voorbeelden: beginnen huilen onthalen verliezen

het begin het gehuil het onthaal het verlies

14 Bekijk de woorden in de tabel. Ze hebben allemaal iets te maken met fuiven. 1 Gaat het om een het-woord of een de-woord? 2 Maak telkens een goede zin met het woord. woord Voorbeeld: begin a

gezelligheid

het of de? het

. . . . .

mijn zin In het begin waren er nog niet veel mensen op het feest.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

reservering

. . . . .

bezoeker

. . . . .

180

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdtachtig

INSTROOM 2_v4.indb 180

10/07/14 16:13

woord d

uitnodiging

het of de? . . . . .

mijn zin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

alcoholverbruik

. . . . .

verzekering

. . . . .

organisatie

. . . . .

veiligheid

. . . . .

onthaal

. . . . .

geluid

. . . . .

buurtbewoner

. . . . .

routebeschrijving

. . . . .

locatie

. . . . .

fuifgedrag

. . . . .

5 Doâ&#x20AC;&#x2122;s en donâ&#x20AC;&#x2122;ts

181

pagina honderdeenentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 181

10/07/14 16:13

15 Filmpje: Een feestje bouwen zonder alcohol

1 Heb je alcohol nodig om een feestje te bouwen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Welke andere dranken kan je op een feestje drinken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Lees de vragen in de stap ‘Uitvoeren’: zijn er vragen die je niet begrijpt? 4 Neem een blad papier bij de hand om eventueel notities te maken.

5 Kijk naar het filmpje over een experiment dat men deed bij jongeren en beantwoord de vragen. a Welke informatie biedt het fragment? Geef een kort antwoord op de vier W-vragen en de H-vraag. Wie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Waar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wanneer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

182

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdtweeëntachtig

INSTROOM 2_v4.indb 182

10/07/14 16:13

b Zijn deze stellingen bij het filmpje juist of fout? Verbeter de zin indien fout. stelling Volgens dokter Newel zijn alcohol en plezier bij jongeren met elkaar verbonden. Elke week wordt er in de dancing een test met alcohol gedaan. Er worden die avond pintjes mét en pintjes zonder alcohol verkocht. De test wordt gedaan om te zien hoe snel jongeren dronken worden. Klassieke conditionering betekent dat je de ene gebeurtenis steeds met een andere gebeurtenis verbindt, omdat ze herhaaldelijk1 samen optreden. De hond van de Russische geleerde Ivan Pavlov begon te kwijlen telkens als hij een belletje hoorde rinkelen. Het plezier bij jongeren wordt alleen bepaald door het horen van leuke muziek. Rond halftwaalf arriveert een team dat het alcoholgehalte in het bloed van de jongeren komt testen. Alle jongeren zeggen dat ze zo veel gedronken hebben dat ze niet meer met de auto kunnen rijden. Alcoholvrij bier smaakt, ruikt en ziet eruit als echt bier. Op een fuif denken onze hersenen echt bier te krijgen. We vertonen dan ook een gedrag alsof we dat echte bier drinken. Er zijn er maar enkelen die de volgende dag een kater hebben.

Juist of fout? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 herhaaldelijk: verschillende keren

5 Do’s en don’ts

183

pagina honderddrieëntachtig

INSTROOM 2_v4.indb 183

10/07/14 16:13

6 Wat heb je geleerd uit het filmpje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 Drink je wél alcoholhoudende dranken, let dan op de hoeveelheid. Bekijk de themakaart die je van je leraar krijgt en geef er commentaar bij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Om ervoor te zorgen dat een fuif of evenement vlekkeloos verloopt, heb je een gepaste planning nodig. Iets ernstiger gaat het er bijvoorbeeld aan toe op een open dag. Bij de planning van zo’n dag moet je ook rekening houden met bepaalde regels en afspraken.

16 Organiseer zelf eens een open dag De schooldirecteur heeft aan jullie klas gevraagd om samen met je titularis de open dag te organiseren en deze aan te kondigen met een affiche. Wat een eer! Maar ... hoe begin je eraan? Best eerst een stappenplan in elkaar boksen.

Bij een open dag komt heel wat kijken. 1 Wanneer zou je de open dag organiseren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Wie wil je allemaal uitnodigen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Wat wil je laten zien op de open dag? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Hoe wil je het lokaal aankleden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Wat wil je de gasten aanbieden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

184

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdvierentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 184

10/07/14 16:13

6 Een belangrijk element is de aankondiging van het evenement. Dat kan bijvoorbeeld via een schitterende affiche, een radiospotje, een overtuigende e-mail, een promotiefilmpje … De aankondiging van jullie open dag gebeurt met een affiche. Hoe creatief ben jij? Wat moet er allemaal opstaan? Hoe groot moet ze zijn? Waar kan je ze overal ophangen? Denkwerk! a Welke gegevens moeten op je affiche staan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Waar wil je de affiche ophangen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Hoe groot mag de affiche zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Hoe wil je de affiche maken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 In deze woordenwolk vind je een aantal benodigdheden. De dingen die je niet nodig hebt, mag je doorstrepen. Als een voorwerp ontbreekt, noteer je dit mee in de wolk. Maak daarna met elk woord een zin: zeg waarvoor je dit voorwerp nodig hebt. Omdat het de eerste keer is dat jullie die dag alleen organiseren, mag je het kalmpjes aan doen. folder – emmer – servetten – olijven – schoolboeken – bladen papier – brief – tafels – stoelen – standjes – borden – computer – confetti – foto’s – schaar – discobar – muziek – suiker – drankbonnetjes – bad – kaasblokjes – plakband – collega’s

Voorbeeld: We reserveren de keuken om de hapjes klaar te maken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

185

pagina honderdvijfentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 185

10/07/14 16:13

8 Maak met je klasgenoten een taakverdeling en een planning: bepaal wie wat moet doen of meebrengen tegen welke datum. Je leraar geeft je hiervoor een blad. naam klasgenoot

meebrengen of doen

datum

…

9 Verzamel het materiaal dat je nodig hebt om de affiche te maken. 10 Verzamel al het overige materiaal dat je nodig hebt voor de open dag. 11 Reserveer indien nodig extra lokalen voor de voorbereiding van het evenement.

12 Maak de affiche en hang ze op in je school. Verspreid de affiche een paar weken voor het evenement. 13 De eigenlijke open dag is aangebroken! Je hebt van je leraar de taak gekregen om de bezoekers op een beleefde en vriendelijke wijze te onthalen en welkom te heten. Je kan hiervoor dit spreekkader gebruiken. Vul het kader aan met het juiste woord uit de reeks. Kies uit: vragen – aannemen – onze open dag – even – een kijkje – contact – plezier – iets drinken Welkom op . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ! Mag ik uw jas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? Neem gerust

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Maar misschien wil u graag eerst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? Ik roep mijn collega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Veel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ! En als u vragen hebt, neem dan gerust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . op met iemand van onze klas.

186

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdzesentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 186

10/07/14 16:13

14 Hoe verliep de organisatie van de open dag? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15 Wat zou je de volgende keer anders doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16 Hoe verliep de samenwerking met je klasgenoten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.4 Veiligheid De mensen die de open dag hebben bijgewoond of die in het weekend naar een fuif trekken, verplaatsen zich met de auto, de bus of de tram, de trein, de fiets, te voet â&#x20AC;Ś Je zag al dat regels en goede afspraken heel belangrijk zijn om allerlei activiteiten goed te laten verlopen. Dat geldt zeker voor het verkeer: op plaatsen waar mensen zich voortbewegen, zorgen de verkeersregels voor orde en veiligheid.

...

17 Veilig in het verkeer 1 Spreek met je buur. Stel hem/haar de volgende vragen. Breng daarna verslag uit voor de klas. a Welke rol speel jij het vaakst in het verkeer? Kies uit: voetganger, fietser, passagier in een auto, passagier van het openbaar vervoer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Welke regels moet je naleven in die rol? Noem er ten minste drie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Welke regels lap jij weleens aan je laars? Noem er ten minste drie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Doâ&#x20AC;&#x2122;s en donâ&#x20AC;&#x2122;ts

187

pagina honderdzevenentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 187

10/07/14 16:13

2 Lees de brochure ‘Veilig op de fiets’ die je van je leraar krijgt. Welke woorden of zinnen in de brochure zeggen dat … a … je fiets in een supergoede conditie moet zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b … het minder moeite kost om te trappen als je fietsbanden goed opgepompt zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c … het heel belangrijk is dat andere weggebruikers je zien? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d … je je route moet voorbereiden door op een kaart te kijken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e … rechts fietsen (wanneer er geen fietspad is) drie belangrijke gevaren inhoudt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f … je aan een rood licht het best gaat staan op de plaats die speciaal bedoeld is voor fietsers? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

g … je in de ogen van autobestuurders moet kijken om te controleren of ze je gezien hebben? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

h … autobestuurders je beter zien op een rond punt als je in het midden van de weg rijdt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i … je goed op tijd moet tonen dat je links wil afslaan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

j … je tramsporen altijd dwars moet oversteken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

k … vrachtwagenchauffeurs je niet kunnen zien als je ze langs rechts voorbijrijdt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

l … je een vertrekkende bus binnen de bebouwde kom moet laten voorgaan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

m … mensen vriendelijk zijn in het verkeer, als jij ook goede manieren toont? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

n … je automatisch verzekerd bent als je lid bent van de Fietsersbond? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

188

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdachtentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 188

10/07/14 16:13

Scheidbaar samengestelde werkwoorden Scheidbaar samengestelde werkwoorden kunnen we in twee delen splitsen: Voorbeeld: oversteken Christoffe steekt de straat over.

werkwoord

kort woordje

De klemtoon ligt altijd op het eerste deel: opstaan, uittrekken, aankomen. Dat eerste deel is meestal een voorzetsel: op-, uit-, aan- enzovoort. In één woord of splitsen? • De infinitief van scheidbaar samengestelde werkwoorden schrijf je in één woord: Je mag de straat hier oversteken. Goed opletten! Dit is een gevaarlijk kruispunt. • Het voltooid deelwoord van scheidbaar samengestelde werkwoorden schrijf je in één woord: Jeff is voorzichtig overgestoken. Hij heeft goed opgelet. • In de constructie om … te + infinitief moet je scheidbaar samengestelde werkwoorden splitsen: We gaan naar het zebrapad om over te steken. • In hoofdzinnen (in de tegenwoordige en de verleden tijd) moet je ze splitsen: Jeff stak de straat over. Hij lette heel goed op. • In bijzinnen schrijf je ze in één woord: Als je de straat oversteekt, kijk je eerst naar links en naar rechts. Je maakt geen fouten, omdat je goed oplet.

18 Zet de delen van de zin in de juiste volgorde. Begin met het onderstreepte woord. Noteer ook telkens de infinitief van het werkwoord. Voorbeeld: keek – Felix – en – niet – uit – viel. Felix keek niet uit en viel. uitkijken 1 moet – aantrekken – een fluohesje – in het donker – Je. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

189

pagina honderdnegenentachtig

INSTROOM 2_v4.indb 189

10/07/14 16:13

2 op – in het verkeer – goed – past – Claudia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 veilig – op – een – zetten – te – helm – is – Het – om. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 komen – als – wil – goed – Werk – je – door – op tijd – ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 zijn hand – Miro – afslaat – als – uit – hij – steekt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 al het materiaal – uit het lokaal – Pierre – haalde – weg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 vast – haar stuur – houdt – Lisa – met twee handen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8 het bedrag – De secretaresse – over – gisteren – schreef. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9 mee – Waarom – je – niet – fiets – met me – ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 een halfuur – heeft – om – te vinden – Mijn vader – een parkeerplaats – rondgereden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

190

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdnegentig

INSTROOM 2_v4.indb 190

10/07/14 16:13

19 Regels op school 1 Ook op school gelden een heleboel regels. Die hebben te maken met je veiligheid, je gedrag op school, orde en netheid. Noteer enkele regels die bij jou op school veel aandacht krijgen:

...

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Werk in groepjes. Stel een volledig schoolreglement op. Je kan je instructies op verschillende manieren verwoorden. Voorbeelden: Rook niet op de speelplaats! Roken op de speelplaats is verboden. Het is niet toegelaten om te roken op de speelplaats. Wie rookt op de speelplaats, krijgt een straf. Elk groepje werkt rond een rubriek. Bedenk ten minste vijf regels bij elke rubriek. Maak je reglement op een apart blad papier en maak er mooie tekeningen bij of voeg foto’s toe. Hang je reglement ten slotte uit in de gang van de school. Groep 1 – Reglement kleding Groep 2 – Reglement toiletgebruik Groep 3 – Reglement speelplaats Groep 4 – Reglement orde in de klas Groep 5 – Reglement gedrag tegenover leraren en directie Groep 6 – Reglement netheid en persoonlijke hygiëne Groep 7 – Reglement spijbelen 3 Vraag aan je leraar het schoolreglement (op papier) of raadpleeg het online. Zoek het antwoord op deze vragen: a Welke rubrieken behandelt het reglement? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Wat zegt het reglement over veiligheid op school? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Komen de regels overeen met jullie eigen voorschriften uit vraag 2? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

191

pagina honderdeenennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 191

10/07/14 16:13

4 De leraar verdeelt de klas in twee teams. Het ene team is het ‘directieteam’, het andere team is het ‘leerlingenteam’. Beoordeel een aantal regels uit het schoolreglement. Motiveer je mening telkens vanuit jouw standpunt. Voorbeeld: De regel is: leerlingen die ‘s morgens te laat komen, moeten een uur nablijven. Het directieteam reageert: Wij vinden dat leerlingen die te laat komen, een uur moeten nablijven. Het is toch normaal dat je op tijd op school bent? Hoe kunnen de lessen anders op een gestructureerde1 manier plaatsvinden? Als iedereen te laat komt, brengt dat chaos en wanorde. Bovendien is het niet aangenaam voor je klasgenoten en voor de leraren. Trouwens, je mist zelf een deel van de les! Het leerlingenteam reageert: We begrijpen dat leerlingen die te laat komen, een straf moeten krijgen. Maar een uur nablijven, dat vinden we overdreven. Is het niet beter om de laatkomers op een andere manier te straffen? Wij hebben een beter voorstel: ze kunnen bijvoorbeeld de speelplaats opruimen. In elk geval moeten ze zich wel excuseren voor hun gedrag. Spreekkader directieteam: Wij vinden dat (+ bijzin). Het is toch normaal dat (+ bijzin). Hoe … anders …? Als iedereen (bijzin), (hoofdzin met inversie). Bovendien (hoofdzin met inversie). Trouwens, (hoofdzin). Spreekkader leerlingenteam: We begrijpen dat (+ bijzin). Maar …, dat vinden we (bijvoeglijk naamwoord). Is het niet beter om … te …? Wij hebben een beter voorstel: … In elk geval (hoofdzin met inversie).

1 gestructureerd: met een duidelijke opbouw

192

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdtweeënnegentig

INSTROOM 2_v4.indb 192

10/07/14 16:13

5.5

Zoek het eens op! Er zijn ook do’s en don’ts in het gebruik van apparaten en gebruiksvoorwerpen. Als je wil dat die een lang leven leiden, moet je voldoende aandacht besteden aan de bijbehorende instructies. Die vind je in de handleiding.

20 Een gebruikershandleiding Breng een gebruikershandleiding mee van een apparaat dat je thuis gebruikt. Beantwoord dan de vragen. 1 Wat is een handleiding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Bij welke producten zit er een handleiding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Welke rubrieken vind je terug in een handleiding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Lees je altijd de handleiding voor je het apparaat gebruikt? 0 Ja, ik lees altijd de handleiding. 0 Nee, ik lees de handleiding alleen als . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 Nee, ik lees ze nooit.

5 Do’s en don’ts

193

pagina honderddrieënnegentig

INSTROOM 2_v4.indb 193

10/07/14 16:13

21 Hieronder vind je de gebruikershandleiding voor de MP SUPERSONG mp3-speler. Bekijk de inhoudsopgave zorgvuldig. Zoek de volgende informatie. Op welke pagina vind je die? .

1 Je wil controleren of alle onderdelen in de doos zitten.

p. . . . . . . . .

2 Je wil weten hoe je de batterij oplaadt.

p. . . . . . . . .

3 Je wil de taal voor de interface1 selecteren.

p. . . . . . . . .

4 Je wil weten hoe je de MP SUPERSONG aansluit op je computer.

p. . . . . . . . .

5 Je wil een liedje op de speler zetten en een ander liedje wissen.

p. . . . . . . . .

6 Je wil een gesprek opnemen.

p. . . . . . . . .

7 Je wil enkele radiozenders installeren.

p. . . . . . . . .

8 Je wil alle instellingen wissen, zodat de speler terugkeert naar de fabrieksinstellingen. p.. . . . . . . . . 9 Je wil weten hoelang je garantie hebt op deze speler. p. . . . . . . . . Inhoudsopgave TIPS VOOR VEILIGHEID EN REINIGING. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 OVERZICHT MP SUPERSONG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Inhoud verpakking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Minimale systeemvereisten .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Functies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 MP SUPERSONG IN HET KORT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Hold-schakelaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Keuzes in het hoofdmenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Weergavescherm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Batterij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 BASISFUNCTIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 AAN/UIT-knop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Inschakelen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Uitschakelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Verbinding maken met de computer.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 GEAVANCEERDE FUNCTIES.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Inhoud laden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Inhoud afspelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Luisteren naar de FM-radio. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 FM-voorkeurzenders instellen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Spraakopname.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Bestanden verwijderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 INSTELLINGEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Taal instellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Volume instellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Batterij sparen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Achtergrondverlichting van het scherm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Equalizer instellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Systeeminfo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Alle instellingen resetten.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 TIPS BIJ PROBLEMEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 MEER INFORMATIE, SERVICE- EN GARANTIEBEPALINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1 de interface: de lay-out van het scherm

194

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdvierennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 194

10/07/14 16:13

22 Bekijk nu de ‘tips voor veiligheid en reiniging’ op p. 196. 1 Al deze uitspraken bij de inhoudsopgave zijn fout: verbeter ze. a Je mag de handleiding weggooien nadat je ze gelezen hebt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Je mag met oortjes naar muziek luisteren terwijl je fietst als de muziek niet te luid staat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Als je wandelt, mag je de muziek wel lekker luid zetten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Je MP SUPERSONG is volledig waterbestendig. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e Ook kinderen zullen veel plezier beleven en fijn spelen met de MP SUPERSONG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f Als de USB-aansluiting niet goed in je computer past, moet je gewoon een beetje harder duwen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Het woord links staat in de tekst. Zoek aan de rechterkant een goed synoniem of een verklaring. woord

verklaring

de reiniging

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

grondig

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het tijdstip

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

afraden

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het geluid

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

beschermen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het vocht

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rekening houden met iets

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de doek

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het toezicht

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de aansluiting

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de stekker

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het letsel

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

het gevolg

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

195

pagina honderdvijfennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 195

10/07/14 16:13

3 Maak nu zelf een zin met de woorden uit de linkerkolom. Zorg er telkens voor dat het woord duidelijk wordt in de zin. Doe dat op een apart blad. Voorbeeld: Voor de reiniging van mijn brillenglazen gebruik ik speciale doekjes die ruiken naar citroen.

Dit hoofdstuk bevat veiligheidstips en reinigingsinstructies voor uw MP SUPERSONG.

Tips voor veiligheid en reiniging Let op! Neem vóór het gebruik van uw MP SUPERSONG deze veiligheidsinstructies grondig door. 1 Lees aandachtig alle instructies in deze handleiding. Zo bent u zeker van een correct gebruik van het apparaat. 2 Verlies deze handleiding niet, zodat u deze kunt raadplegen als u op een later tijdstip vragen hebt. 3 Gebruik tijdens het autorijden of fietsen nooit een koptelefoon of oortelefoons. Dit kan onveilige verkeerssituaties veroorzaken. Het kan ook gevaarlijk zijn om muziek met een hoog volume via een koptelefoon of oortelefoons te beluisteren terwijl u wandelt of bij andere activiteiten. U dient steeds voorzichtig te zijn en te stoppen met luisteren in situaties die gevaarlijk kunnen zijn. 4 Vermijd het gebruik van een koptelefoon of van oortelefoons als het volume erg hoog staat. Gehoorexperts raden het continue luid en lange tijd afspelen van muziek ten stelligste af. Zet het volume niet te hoog, zodat u geluiden van buitenaf beter kunt horen. U doet dit ook uit beleefdheid ten opzichte van de mensen rond u. 5 Bescherm uw MP SUPERSONG tegen regen en andere bronnen van vocht. Hou het toestel uit de buurt van wastafels, drankjes, badkuipen, douches. Vocht kan schade aan uw MP SUPERSONG veroorzaken. Bovendien kan vocht bij elektronische toestellen ook een elektrische schok teweegbrengen. 6 Als u rekening houdt met de volgende tips, zal u lang plezier hebben van uw MP SUPERSONG. • Maak uw MP SUPERSONG schoon met een zachte, pluisvrije doek (zoals men gebruikt voor het reinigen van brillenglazen). • Uw MP SUPERSONG is geen speelgoed. Laat jonge kinderen er dus nooit zonder toezicht mee spelen. • Zorg ervoor dat de aansluitingen van kabels steeds de juiste vorm en grootte hebben alvorens u ze in het toestel steekt. Steek nooit met overdreven kracht een stekker in de poorten van uw MP SUPERSONG of computer. • Haal de batterij niet uit elkaar, druk ze niet plat en verbrand ze niet. Dit kan bijvoorbeeld brand met lichamelijke letsels of brandwonden als gevolg hebben.

196

5 D o’s e n d o n’t s pagina honderdzesennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 196

10/07/14 16:13

23 Word uitvinder! Welk toestel zou jouw leven gemakkelijker maken? Werk samen in groepjes van drie à vier en bedenk een origineel apparaatje. Een robot die je huiswerk maakt? Een voetbalschoen die altijd scoort? Een fiets waarop je niet hoeft te trappen? 1 Beantwoord de vragen. a Wat moet je apparaat kunnen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Hoe groot of klein is het apparaat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Hoeveel mag het kosten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Waar kan je het kopen of bestellen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e Zijn er veiligheidsrisico’s verbonden aan het gebruik van het apparaat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f Wat is de naam van je apparaat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Schrijf nu een reclametekstje om jullie apparaat te promoten. Gebruik het schrijfkader. Wij stellen u de nieuwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voor. Deze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . is

. . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bovendien is de

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

heel gemakkelijk in gebruik: u moet

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De nieuwe

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

kost slechts €

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

en is nu te koop in

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 Do’s en don’ts

197

pagina honderdzevenennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 197

10/07/14 16:13

Let op als u

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, want dan kan

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Veel succes met uw aankoop!

5.6 Lees de bijsluiter Als je de MP SUPERSONG te lang hebt laten aanstaan, zit je misschien met barstende hoofdpijn. Iedereen neemt weleens een pilletje tegen de hoofdpijn. Bij dat pilletje zit vast en zeker een bijsluiter. Een bijsluiter is een handleiding bij een medicijn. In die bijsluiter vind je richtlijnen voor het gebruik van het medicijn. Het is belangrijk dat je een medicijn goed gebruikt: als je er bijvoorbeeld te veel van neemt, kan dit net schadelijk zijn voor je lichaam!

24 Neem jij soms medicijnen? Heb je al eens naar de bijsluiter gekeken? 1 Welke informatie vind je in de bijsluiter? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Lees je de bijsluiter altijd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 Je vindt op p. 200-202 de bijsluiter van een nieuw medicijn: Koortsweg plus+. Lees de bijsluiter aandachtig en beantwoord de vragen. 1 Zoek tien nieuwe, moeilijke woorden in de tekst. Noteer ze op een blad en geef dat aan je leraar. 2 De volgende antwoorden hebben we gevonden in de bijsluiter. Maak er telkens een correcte vraag bij. Voorbeeld: Wanneer gebruik je dit geneesmiddel? a Vraag:

Als je koorts of pijn hebt.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: voor adolescenten ouder dan vijftien jaar en voor volwassenen.

198

5 D oâ&#x20AC;&#x2122;s e n d o nâ&#x20AC;&#x2122;t s pagina honderdachtennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 198

10/07/14 16:13

b Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: driemaal per dag. c Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: als je erg zware pijn hebt. d Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: maximaal vier weken (als je vier tabletten per dag neemt). e Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: je moet het oplossen in een glas water en dan helemaal opdrinken. f Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: dan bel je het Antigifcentrum. g Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: misselijkheid, braken, verlies van eetlust, buikpijn en overvloedig zweten. h Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: dan moet de patiënt met spoed naar het ziekenhuis. i Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: verlaagde bloeddruk, diarree, buikpijn, roodheid, huiduitslag en allergische reacties. j Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: 1 000 mg. k Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: ze zijn wit, plat en rond. l Vraag:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antwoord: acht of zestien tabletten.

5 Do’s en don’ts

199

pagina honderdnegenennegentig

INSTROOM 2_v4.indb 199

10/07/14 16:13

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKERS Koortsweg plus+, bruistabletten Paracetamol Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel kunt u zonder voorschrift krijgen. Gebruik het met zorg, dan bereikt u het beste resultaat. • • • •

Bewaar deze bijsluiter goed. Misschien hebt u hem later weer nodig. Hebt u nog vragen? Raadpleeg dan uw arts of apotheker. Vermindert uw klacht niet na drie dagen of wordt ze zelfs erger? Raadpleeg dan uw arts. Krijgt u veel last van een van de bijwerkingen onder punt 4? Of stelt u een bijwerking vast die niet in deze bijsluiter vermeld staat? Raadpleeg dan uw arts of apotheker.

Inhoud van deze bijsluiter: 1 Waarvoor gebruikt u dit geneesmiddel? 2 Hoe gebruikt u dit geneesmiddel? 3 Wanneer mag u dit geneesmiddel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen van dit geneesmiddel? 5 Hoe bewaart u dit geneesmiddel? 6 Extra informatie 1 WAARVOOR GEBRUIKT U DIT GENEESMIDDEL? Dit geneesmiddel is een analgeticum (pijnstiller) en een antipyreticum (het werkt koortsverlagend). Het mag uitsluitend gebruikt worden door volwassenen en adolescenten ouder dan vijftien jaar. Koortsweg plus+ wordt gebruikt bij de symptomatische behandeling van pijn en koorts. 2 HOE GEBRUIKT U DIT GENEESMIDDEL? Gebruik Koortsweg plus+ altijd exact zoals uw arts of apotheker u dat heeft gezegd. Bent u niet zeker van het gebruik? Raadpleeg uw arts of apotheker. Neem een heel tablet driemaal per dag. De breeklijn in het midden dient alleen om de inname van het tablet te vergemakkelijken. U mag nooit een halve dosis nemen. Als u erg zware pijn ondervindt, mag u tot vier tabletten per dag innemen. Systematische inname kan schommelingen in de pijn of de koorts voorkomen, maar u dient altijd een interval van ten minste vier uur tussen de innamen te respecteren. Het innemen van vier tabletten per dag moet beperkt blijven tot een duur van vier weken. Voor een behandeling van langere duur moet u de dagelijkse dosis beperken tot drie tabletten per dag. Manier van toediening: Bruistabletten: het tablet volledig laten oplossen in een glas water en vervolgens helemaal opdrinken. Let op! Zoals voor elke pijnstiller moet de behandeling zo kort mogelijk zijn. Ook moet de duur van de behandeling aangepast zijn aan de duur van de symptomen. U mag dit geneesmiddel nooit langer dan drie dagen nemen zonder advies van uw arts.

200

5 D o’s e n d o n’t s pagina tweehonderd

INSTROOM 2_v4.indb 200

10/07/14 16:13

Hebt u te veel van dit geneesmiddel gebruikt? Wanneer u te veel Koortsweg plus+ hebt gebruikt of ingenomen, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts, apotheker of het Antigifcentrum (070 245 245). De eerste symptomen bij personen die een veel te hoge dosis paracetamol hebben ingenomen, zijn misselijkheid, braken, verlies van eetlust, buikpijn en overvloedig zweten. Als er heel veel paracetamol is ingenomen, moet de patiënt met spoed in het ziekenhuis worden opgenomen. Bent u vergeten dit geneesmiddel te gebruiken? Neem geen dubbele dosis om een vergeten dosis in te halen. Neem Koortsweg plus+ in zodra u eraan denkt en respecteer een minimuminterval van vier uur voor u een volgend tablet neemt.

3 WANNEER MAG U DIT GENEESMIDDEL NIET GEBRUIKEN OF MOET U ER EXTRA VOORZICHTIG MEE ZIJN? Wanneer mag u dit geneesmiddel niet gebruiken? • Als u allergisch bent voor paracetamol. • Als uit medische onderzoeken blijkt dat u een aandoening van de lever of van de nieren hebt en u uw arts niet bijkomend geraadpleegd hebt. • Als u last hebt van fructose-intolerantie. Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel? • Koortsweg plus+ mag niet gebruikt worden door kinderen jonger dan vijftien jaar. • De voorgeschreven of aanbevolen dosis mag niet verhoogd worden en de behandeling mag niet worden verlengd zonder uitdrukkelijk advies van uw arts. • Bij een lange behandeling of bij een behandeling met hoge doses paracetamol moet u uw nieren leverfunctie regelmatig laten controleren. • Als de symptomen niet verminderen na drie dagen, dient u uw arts te raadplegen. Gebruikt u nog andere geneesmiddelen? Gebruikt u naast Koortsweg plus+ nog andere geneesmiddelen, of hebt u dat kort geleden gedaan? Meld dat dan aan uw arts of apotheker. Dat geldt ook voor geneesmiddelen waarvoor u geen voorschrift nodig hebt. In dat geval is het mogelijk dat Koortsweg plus+ of het andere geneesmiddel minder efficiënt werkt dan verwacht. U kunt ook gevoeliger zijn voor de bijwerkingen. Waarop moet u letten met eten en drinken? Patiënten die veel alcohol gebruiken, moeten een lagere dosering gebruiken. Wilt u zwanger worden, bent u zwanger of geeft u borstvoeding? Raadpleeg dan uw arts of apotheker voor u geneesmiddelen gebruikt.

4 WAT ZIJN DE MOGELIJKE BIJWERKINGEN VAN DIT GENEESMIDDEL? Zoals elke pijnstiller kan Koortsweg plus+ bijwerkingen hebben. Niet iedereen ondervindt echter deze bijwerkingen. Mogelijke bijwerkingen zijn: verlaagde bloeddruk, diarree, buikpijn, roodheid, huiduitslag en allergische reacties. Informeer onmiddellijk uw arts als u een teken van een allergische reactie waarneemt.

5 Do’s en don’ts

201

pagina tweehonderd(en)een

INSTROOM 2_v4.indb 201

10/07/14 16:13

5 HOE BEWAART U DIT GENEESMIDDEL? U bewaart Koortsweg plus+ buiten het bereik van kinderen. Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de aangeduide houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de doos of op de strip. Daar staan een maand en een jaar vermeld. De laatste dag van die maand is de uiterste houdbaarheidsdatum. Er zijn geen speciale bewaarcondities voor Koortsweg plus+. 6 EXTRA INFORMATIE Welke stoffen zitten er in dit geneesmiddel? De werkzame stof is paracetamol. Elk tablet bevat 1 000 mg paracetamol. Hoe ziet Koortsweg plus+ eruit en hoeveel zit er in een verpakking? Koortsweg plus+ bruistabletten zijn wit, plat en rond. Ze zijn oplosbaar in water en hebben hierbij een bruisend effect. Ze zijn verkrijgbaar in dozen van acht of zestien bruistabletten.

26 Als jij een apotheker was, welk pilletje zou je dan willen uitvinden? Een pilletje om goed te kunnen opletten tijdens de les? Een pilletje om heel sterk of mooi te worden? Een pilletje waarmee je een goede zanger wordt? Noteer enkele suggesties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27 Rekenoefeningen Als je een medicijn neemt, moet je goed letten op de hoeveelheden. Maak de rekenoefeningen. Hier vind je de eenheden van inhoud en gewicht: eenheid inhoud: liter (l) hl

dal

eenheid massa: gram (g) kg

dag

202

5 D oâ&#x20AC;&#x2122;s e n d o nâ&#x20AC;&#x2122;t s pagina tweehonderd(en)twee

INSTROOM 2_v4.indb 202

10/07/14 16:13

1 Je hebt een zware verkoudheid en je haalt bij de apotheker een fles hoestsiroop van 200 milliliter (ml). a Je mag drie keer per dag een eetlepel hoestsiroop nemen. Een eetlepel is 15 ml. Hoeveel ml hoestsiroop mag je elke dag innemen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Na vier dagen is je hoest weg. Hoeveel eetlepels hoestsiroop heb je ingenomen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Hoeveel ml hoestsiroop heb je in totaal ingenomen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Hoeveel ml hoestsiroop zit nog in de fles? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Elsa heeft tandpijn en neemt een pijnstiller. Ze heeft een doosje Gorge++ waarin 32 tabletten van 500 milligram (mg) zitten. a Hoeveel mg zit er in totaal in het doosje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Hoeveel gram is dit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c De tandpijn duurt nogal lang en Elsa neemt 7 tabletten over een periode van 4 dagen. Hoeveel mg heeft ze in totaal ingenomen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Hoeveel gram is dit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.7

Briefnormen Als we een zakelijke of formele brief willen schrijven, moeten we de juiste formuleringen en lay-out gebruiken. Welke soorten zakelijke brieven zijn er zoal? We noemen de belangrijkste: • een sollicitatiebrief: die schrijf je wanneer je een job wil; • een klachtenbrief: die schrijf je wanneer je ontevreden bent over een bepaald product of een bepaalde dienst; • een herinneringsbrief: die schrijf je wanneer je er iemand aan wil herinneren dat hij nog moet betalen; • een lezersbrief: die schrijf je wanneer je wil reageren op een artikel in de krant.

5 Do’s en don’ts

203

pagina tweehonderd(en)drie

INSTROOM 2_v4.indb 203

10/07/14 16:13

28 Reageer op een krantenartikel. Volg het stappenplan. 1 Lees het krantenartikel aandachtig.

Tieners slapen te weinig 1

De veranderende hormonen in de puberteit, gecombineerd met een toenemend gebruik van smartphones, laptops of spelcomputers, zorgen ervoor dat jongeren vaak lijden aan een slaaptekort. Voldoende slapen is heel belangrijk, maar vaak hechten we er niet genoeg belang aan. Onderzoek heeft aangetoond dat jongeren negen uur slaap nodig hebben om goed te functioneren, onder andere om goed te presteren op school. Onder de wol Jongeren kruipen tijdens hun puberteit steeds later onder de wol en slapen ’s ochtends langer. Onderzoekers ontdekten dat het gebruik van smartphones, laptops en spelcomputers het ‘nachtuilgedrag’ van tieners nog meer uitlokt. Jongeren sturen vaak tot in de vroege uurtjes sms’jes of bekijken hun Facebookprofiel nog eens voor het slapengaan. En zo stellen ze hun slaap steeds meer uit. Toch is voldoende slapen heel belangrijk voor jongeren. Het heeft een invloed op hoe ze presteren overdag. Het heeft ook een effect op hun groei en op de werking van hun geheugen. Als tieners niet voldoende slapen, kan hun kortetermijngeheugen zich niet verder ontwikkelen tot een langetermijngeheugen en dat kan hun schoolprestaties beïnvloeden. ‘Tieners slapen te weinig’, internet, Libelle, 27 augustus 2013, (http://www.libelle.be).

204

5 D o’s e n d o n’t s pagina tweehonderd(en)vier

INSTROOM 2_v4.indb 204

10/07/14 16:13

2 Beantwoord de vragen. a Hoe komt het dat jongeren te weinig slapen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Hoeveel uur slaap hebben jongeren nodig om goed te functioneren en goed te presteren op school? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Hoe ziet het slaapgedrag van jongeren eruit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d Hoe komt het dat ze minder slapen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e Wat is het effect van voldoende slaap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f Wat is het gevolg van te weinig slaap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Je bent het niet eens met de inhoud van het artikel en je wil hierop reageren. Daarom schrijf je een lezersbrief. Beantwoord eerst de drie vragen. a Aan wie richt je de brief? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b Wat schrijf je erin? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c Wanneer schrijf je de brief? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Een goede brief bestaat – net als alle andere brieven en teksten – uit drie basisdelen: een inleiding, een midden en een slot. Hieronder vind je enkele praktische tips. Gebruik de tips en vul zelf de informatie van het artikel over slaaptekort in op de voorbeeldbrief op instroom.deboeck.com. Wat schrijf je in de inleiding?  Begroet de redactie. Als je de naam van de redacteur kent, mag je die vermelden. Ken je alleen de functie of de afdeling, dan vermeld je die. Na de aanspreking zet je geen komma.

5 Do’s en don’ts

205

pagina tweehonderd(en)vijf

INSTROOM 2_v4.indb 205

10/07/14 16:13

 Verwijs naar de plaats waar je het artikel vond: in de krant, het tijdschrift, de website ... Vermeld eveneens de datum, het onderwerp, de titel.  Geef je mening over het artikel. Wat schrijf je in het midden?  Formuleer enkele argumenten die je met voorbeelden illustreert. Wat schrijf je in het slot?  Je sluit je lezersbrief af met een besluit of een wens.  Schrijf op het einde ook een slotformule, zoals ‘Met vriendelijke groeten’. Als je een zakelijke brief schrijft, moet je ook rekening houden met een aantal vormelijke normen. Deze normen bepalen hoe je brief eruitziet. • Marges: de marge is de witte rand die je rondom een document ziet. Gebruik boven en onder een marge van 2 cm. Links gebruik je het best een marge van 3,3 cm en rechts een marge van 2 cm. De marges maken de brief overzichtelijk. • Adressering: zet je eigen adres en dat van de geadresseerde bovenaan (op 5,5 cm van de bovenrand van het blad). Het adres bestaat uit maximaal zeven regels. 1 De heer/Mevrouw + voornaam en achternaam 2 De functie of afdeling (bv. redactie) 3 Naam van het bedrijf 4 Straatnaam en huisnummer (+ postbusnummer) 5 Postcode en gemeente 6 Voor internationale brieven: land van bestemming Begin elke regel in het adres met een hoofdletter, maar plaats geen leestekens. De adressering duidt aan wie de zender en de ontvanger van de brief zijn. • Datum: zet de datum rechts bovenaan, ter hoogte van de eerste regel van het adres. • Witregels: in het document plaats je op bepaalde plaatsen witregels: deze maken de tekst gemakkelijker leesbaar. Tussen de verschillende alinea’s1 plaats je bv. telkens één witregel. In de voorbeeldbrief op instroom.deboeck.com is elke witregel aangeduid met een ‘>’. • Onderwerp: voor je aan de lopende tekst begint, noteer je nog het onderwerp van je brief. Dit onderwerp mag cursief of vetjes staan, zodat het goed opvalt. Het onderwerp begint met een hoofdletter, maar heeft op het einde geen leesteken. • Slotformule en handtekening: sluit je brief af met een slotformule en je handtekening. Onder je handtekening schrijf je je naam voluit. 1 de alinea: het tekstblok

206

5 D o’s e n d o n’t s pagina tweehonderd(en)zes

INSTROOM 2_v4.indb 206

10/07/14 16:13

5.8

TOF!

1 Je bent vorige zaterdag naar een leuke fuif in het jeugdhuis van je gemeente geweest, maar toen je terug buitenkwam, was je fiets of bromfiets gestolen. Wat moet je eerst doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Als je de diefstal wil aangeven, moet je een aangifteformulier invullen. a Ken je alle woorden? Zoek ze anders op in een woordenboek of vraag de verklaring aan je leraar. b Vul het aangifteformulier in.

2 Hoe kan je voorkomen dat je fiets of bromfiets gestolen wordt? Zoek informatie op het internet en stel een pamflet op. Je krijgt de instructies hiervoor van je leraar. Deel het pamflet uit aan alle fietsers en bromfietsers op je school.

6 Bl i k op de were ld

207

pagina tweehonderd(en)zeven

INSTROOM 2_v4.indb 207

10/07/14 16:13

in ho u d 5.1

Kan j e he t ? KeN j e he t ?

Afspraken maken

✔

✘

Je kan vragen beantwoorden bij een grapje.

Je kan een goede smoes bedenken in verschillende situaties. Je kan adviezen geven voor beleefd gedrag. Je kan de werkwoorden hangen, liggen, staan en zitten gebruiken. Je kent de begrippen respect en tolerantie.

...

5.2

Omgaan met anderen en interculturaliteit

Je kan mensen interviewen die in je straat wonen. Je kan verschillende gebaren verklaren. Je kan cultuurgebonden praktijken met het juiste land verbinden. Je kan een tolerantietest maken.

5.3

Organiseren kan je leren

Je kan een verjaardagsfuif organiseren. Je kan een e-mail en/of een sms schrijven. Je kan een routebeschrijving opstellen. Je kan je eigen fuifgedrag beschrijven met behulp van een schrijfkader. Je kan het lidwoord bepalen van afleidingen. Je kan vragen beantwoorden bij een kijken luisterfragment over alcohol op fuiven. Je kan een open dag op school organiseren.

5.4

Veiligheid

Je kan informatie halen uit een brochure over veilig fietsen. Je weet wanneer je scheidbaar samengestelde werkwoorden wel of niet moet splitsen. Je kan zelf een schoolreglement opstellen. ...

5.5

Zoek het eens op!

Je kan een debat voeren over het schoolreglement. Je kan informatie halen uit (de inhoudsopgave van) een gebruikershandleiding. Je kan een eigen uitvinding bedenken en promoten.

5.6

Lees de bijsluiter

Je kan goede vragen bij een antwoord formuleren. Je kan informatie halen uit een bijsluiter van een medicijn. Je kan rekenen met inhoud en gewicht.

5.7

Briefnormen

Je kan een zakelijke brief schrijven. Je kent de briefnormen: de opbouw van de tekst, de witregels, de marges, de adressering … en je kan ze toepassen.

5.8

TOF!

Je kan een aangifteformulier voor een gestolen (brom)fiets invullen. Je kan een pamflet maken om diefstal te voorkomen.

208

5 D o’s e n d o n’t s pagina tweehonderd(en)acht

INSTROOM 2_v4.indb 208

10/07/14 16:13

Woordenlijst

lidw. het de de de de de de de de de het het de de het het de de de de de de het de de de de het het het de de de het de de de het de de het het het het de de het het de de het de de het het de de het de de het het

zelfstandig naamwoord aangifteformulier adressering beleefdheid benodigdheden bezoeker bijsluiter buiging chaos conventie cultuur evenement excuus fuif gast gedrag gevolg gewoonte handdruk handleiding handtekening herinneringsbrief inleiding kenmerk klachtenbrief lay-out lezersbrief marge materiaal midden misverstand netheid norm omgeving oogcontact open dag orde organisatie pamflet planning praktijk probleem promotiefilmpje radiospotje reclametekstje reden regel reglement respect richtlijn routebeschrijving samenleven samenleving samenwerking schoolreglement slot slotformule smoes smoesje sollicitatiebrief spanning stappenplan stereotype

Waar? 5.8 5.7 5.1 5.3 5.3 5.6 5.2 5.4 5.1 5.1 5.3 5.1 5.3 5.3 5.1 5.1 5.1 5.2 5.5 5.7 5.7 5.7 5.2 5.7 5.7 5.7 5.7 5.3 5.7 5.2 5.4 5.7 5.1 5.2 5.3 5.1 5.3 5.8 5.3 5.2 5.1 5.3 5.3 5.5 5.1 5.1 5.1 5.1 5.6 5.3 5.1 5.1 5.3 5.1 5.7 5.7 5.1 5.1 5.7 5.1 5.3 5.2

lidw. de de de de het het de de

zelfstandig naamwoord straf taakverdeling tolerantie veiligheid verkeer voorschrift wanorde wet

Waar?

bijvoeglijk naamwoord beleefd creatief cultuurgebonden gepast ongemanierd rechtstreeks schadelijk stipt tolerant verplicht vormelijk zakelijk

Waar?

werkwoord aan je laars lappen aanbieden aangeven aanvaarden bedanken behandelen beschermen een rol spelen feliciteren gelden goedkeuren iets waard zijn in elkaar boksen naleven naroepen ontbreken onthalen organiseren plaatsvinden promoten rechtop zitten rekening houden met roddelen spenderen stelen uitnodigen van toepassing zijn verdienen verspreiden verzinnen volgen welkom heten zich excuseren zich gedragen

Waar?

5.1 5.3 5.1 5.4 5.4 5.4 5.4 5.1

5.1 5.3 5.2 5.1 5.2 5.2 5.6 5.1 5.1 5.1 5.7 5.7

5.4 5.3 5.2 5.1 5.2 5.1 5.1 5.4 5.2 5.2 5.1 5.1 5.3 5.1 5.1 5.3 5.3 5.3 5.3 5.5 5.1 5.1 5.1 5.3 5.8 5.3 5.2 5.1 5.3 5.1 5.1 5.3 5.4 5.1

lidw. = lidwoord

5 Doâ&#x20AC;&#x2122;s en donâ&#x20AC;&#x2122;ts

209

pagina tweehonderd(en)negen

INSTROOM 2_v4.indb 209

10/07/14 16:13

210

5 D o’s e n d o n’t s pagina tweehonderd(en)tien

INSTROOM 2_v4.indb 210

10/07/14 16:13