ĹšWIĘTA od Serca Jezusowego MaĹ‚gorzata Maria Alacoque
250. rocznica ustanowienia święta
czasSERCA dwumiesięcznik dla rodzin
,6%1
WYDAWNICTWO KSIÄ˜ĹťY SERCANĂ“W www.wydawnictwo.net.pl
Valerio Lessi
Co my, współcześni, moşemy mieć wspólnego ze świętą şyjącą w XVII wieku, w murach klasztoru w Burgundii? Mistyczką o nadzwyczajnych doświadczeniach, z powodu których patrzono na nią podejrzliwie. Czytając niektóre z jej pism, znajdziemy w nich takie same obiekcje, jakie miał ktoś oceniający ją jako wręcz fanatyczkę, skłonną do chorobliwego upodobania cierpienia. Niemniej orędzie, którego była adresatką i apostołką, ma ogromne znaczenie właśnie dla ludzi współczesnych. Mówienie o św. Małgorzacie Marii Alacoque w istocie jest mówieniem o kulcie Najświętszego Serca Jezusowego, do którego rozpowszechnienia i potwierdzenia w Kościele się przyczyniła. Ta prosta siostra wizytka była bowiem pośredniczką – słabą, nieznaczącą w oczach świata – wybraną przez Boga, aby przypomnieć, şe Najświętsze Serce Jezusa jest źródłem miłosierdzia i zbawienia dla ludzi wszystkich czasów.
Najświętszego Serca Jezusowego (1765-2015)
Valerio Lessi
ŚWIĘTA OD SERCA
JEZUSOWEGO Małgorzata Maria
ALACOQUE
Tytuł oryginału Margherita Maria Alacoque. La santa del Sacro Cuore PAOLINE EDITORIALE LIBRI – © FIGLIE DI SAN PAOLO, 2015 via Francesco Albani, 21 – 20149 Milano (Italy)
Tłumaczenie z języka włoskiego Teresa Truś Korekta Monika Ślizowska Fot. na okładce „Objawienie się Serca Jezusowego św. Małgorzacie Alacoque”, Antonio Ciseri (1888), kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego we Florencji. Design & DTP Projekt okładki Klemens Knap
ISBN 978-83-7519-326-8 © 2015 Wydawnictwo Księży Sercanów ul. Saska 2, 30-715 Kraków tel./fax: 12 290 52 98 e-mail: dehon@wydawnictwo.net.pl sprzedaz@wydawnictwo.net.pl www.wydawnictwo.net.pl Druk: Drukarnia EKODRUK, Kraków 2015
Wprowadzenie Nie jest nam, ludziom XXI wieku, łatwo zbliżyć się do postaci świętej, jaką jest Małgorzata Maria Alacoque. Wszystko zdaje się od niej oddalać. Nie tylko przeszło trzy wieki oddzielające od epoki, w której ona żyła, w czterech ścianach klasztoru w Paray-le-Monial. Jeżeli obserwujemy jej ludzką wrażliwość, pobożność, mowę, to zadajemy sobie pytanie: co my możemy mieć z nią wspólnego? My, ludzie żyjący w epoce postmodernistycznej, całkowicie pochłonięci przez ducha kultury racjonalistycznej i iluministycznej; my, którzyśmy poznali także jej katastrofalne skutki w tragediach XX wieku, dziś żyjemy atakowani i pochłonięci przez destruktywny nihilizm, który stał się znakiem naszych dni. Co może nas z nią – kobietą przedstawianą przez współczesnych jako osoba prosta i ignorantka, a jednak mistyczka, z powodu nadzwyczajnych doświadczeń – łączyć? Nas, powszechnych chrześcijan, zwykłych, by nie powiedzieć obojętnych? Jeżeli przeczytamy jej pisma, dowiemy się o jej wstrząsających spotkaniach sam na sam z Panem, których doświadczała przez całe swoje życie; gdy zbadamy jej prywatne objawienia, z łatwością zamkniemy ją w miejscu nadzwyczajnych przeżyć, w kategorii tych świętych, których aureola wydaje się wskazywać na odłączenie od wspólnej ludzkiej rzeczywistości; w grupie tych osobistości, które
6 może miały znaczenie trzy wieki temu, ale dzisiaj nie mają już nic do powiedzenia. Trudność zaakceptowania jej jest jeszcze większa z powodu jej mistycznej natury, jej przeżywania komunii z Bogiem z intensywnością duchową i w formie materialnej (Małgorzata Maria była też stygmatyczką), co nie zachęca nas do naśladowania jej. Zauważamy w sobie uleganie opinii mówiącej, że osiągnęła ona za wysokie szczyty, niedostępne dla nas, grzeszników. Chociaż w rzeczywistości jej jedyną wzniosłością jest to, że pozostawiła miejsce Bożej inicjatywie, a takie zadanie może być w zasięgu wszystkich. Ponadto, czytając niektóre z pism Małgorzaty Marii, znajdziemy w nich takie same obiekcje, jakie miał ktoś oceniający ją jako nieco fanatyczkę, skłonną do chorobliwego upodobania cierpienia, nieraz do granic masochizmu. I dlatego usiłujemy przechodzić obok takich postaci jak ona. Niemniej orędzie, którego była adresatką i apostołką, ma ogromne znaczenie właśnie dla ludzi współczesnych. Mówienie o św. Małgorzacie Marii Alacoque w istocie jest mówieniem o kulcie do Najświętszego Serca Jezusowego, do którego rozpowszechnienia i potwierdzenia w Kościele przyczyniła się wraz z o. Klaudiuszem La Colombière’em. Aby zrozumieć koleje losu świętej, spotykające ją niezrozumienie i cierpienia, znak sprzeciwu, którym stała się w klasztorze w Paray-le-Monial, należy pamiętać, że w XVII wieku pobożność do Najświętszego Serca Jezusowego nie była w Kościele jednoznacznie akceptowana. Albo inaczej: była
14 pełen miłości i zrozumienia, nigdy zaś zniewalający, choć winien potępiać zło i ganić błędy”. Jeżeli można przypisać Małgorzacie Marii Alacoque jakąś historyczną zasługę, to jest nią właśnie bezgraniczne przylgnięcie do misji powierzonej, aby dała poznać Najświętsze Serce Jezusa. Ta siostra z zakonu wizytek sama była zaskoczona i wręcz nie dowierzała, jak bardzo Pan działał w niej i za jej pośrednictwem. Jej wielkość nie polegała na tym, że zrozumiała, lecz że była posłuszna i znosiła cierpienia podwójnego posłuszeństwa: Miłości, która w niej działała, i regułom wspólnoty, do której należała. Ofiara i posłuszeństwo są wyrazami surowymi i nieprzyjemnymi, ale są słowami opisującymi życie tego Najświętszego Serca, które oddało siebie, aby pojednać ludzi z Bogiem.
1
L Narodziny powołania
16
B
urgundia jest regionem położonym w sercu Francji. Jego nazwa niezwłocznie przywołuje jeden z najsłynniejszych produktów, czerwone wino, które od średniowiecza wzbogacało szlacheckie stoły. Nazwa Burgundia przypomina także krajobraz składający się z łagodnych pejzaży i zielonych wzgórz, wartościowych romańskich kościołów, klasztorów, które odegrały fundamentalną rolę w historii chrześcijaństwa. W Burgundii znajduje się Cluny, gdzie w X wieku powstało opactwo benedyktynów, mające dać Kościołowi aż czterech papieży, niektórych świętych mających wielki wpływ na liturgię i sztukę. W okresie największego splendoru ponad dziesięć tysięcy mnichów żyło zgodnie z regułą Cluny w tysiąc czterystu pięćdziesięciu domach, rozprzestrzenionych w całej Europie. Paray-le-Monial, gdzie rozegrały się koleje losu Małgorzaty Marii Alacoque, uznawane było za jego wielce znaczący owoc architektoniczny: mnisi ufundowali w nim pierwszą kolebkę około tysięcznego roku. Przez parę wieków Burgundia była siedzibą księstwa, jednego z najbardziej rozległych w historii Europy (sięgało aż do Holandii), istniejącego ponad cztery wieki, od 1033 do 1477 roku. Kiedy po zawarciu traktatu w Arras francuską część księstwa przekazano królowi Francji, Burgundia kontynuowała historię i losy narodowej monarchii.
17
W XVII-wiecznej Francji Na tym historycznym skrawku ziemi francuskiej urodziła się Małgorzata Maria Alacoque. Pochodziła z Vérosvres, w Charolais, diecezji Autun, dzisiejszym departamencie Saona i Loara, ziemi hodowlanej i uprawy winorośli. Małgorzata Maria przyszła na świat 22 lipca 1647 roku, jako piąte dziecko w rodzinie mieszczańskiej. Jej ojcem był notariusz królewski i sędzia możnowładztwa Terreau, a matka, Filiberta Lamyn, także była córką notariusza królewskiego. Rodzina żyła wystawnie, ale nie zapominała o miłosierdziu dla najuboższych. Od czterech lat na tronie Francji zasiadał Ludwik XIV, słynny Król Słońce, który w tamtym czasie był zaledwie dziewięcioletnim chłopcem, a królestwo było podtrzymywane przez jego matkę Annę Austriaczkę, rządzącą wraz z pierwszym ministrem, kard. Mazarinim. W następnych latach król będzie odbiorcą ważnego przesłania od Małgorzaty Marii, ale o tym powiemy później. Życie Małgorzaty Marii Alacoque toczyło się w XVII wieku, który we Francji został nazwany „wielkim wiekiem dusz”. Jak zauważył Jan Paweł II w homilii z okazji kanonizacji św. Klaudiusza La Colombière’a: „Jest to wiek wysokiej kultury humanistycznej, rozwoju instytucji tego wybitnego narodu europejskiego. Jest to jednak również okres ostrych konfliktów i zubożenia ludu. Duchowieństwo i wiele zgromadzeń zakonnych przeżywają dekadencję. W tej sytuacji ludzie żyją z dala od światła wiary, nie mogą korzystać z dóbr płynących z życia duchowego i komunii kościelnej.
2
L WstÄ…pienie do klasztoru i pierwsze objawienia
36
Z
gromadzenie Sióstr Wizytek powstało dzięki spotkaniu dwojga świętych XVII wieku, św. Franciszka Salezego, biskupa Genewy (1567-1622) i św. Joanny
Franciszki Frémyot de Chantal (1572-1641). Franciszek Salezy, ogłoszony przez Kościół doktorem miłości Bożej, jest jednym z największych świętych epoki: gorliwy kapłan i niestrudzony głosiciel, jest również patronem dziennikarzy, ponieważ używał plakatów i ulotek, aby dotrzeć do tych, którzy oddalili się od wiary katolickiej. Franciszek pragnął przyczynić się do uratowania ortodoksyjnego chrześcijaństwa i z tego powodu poprosił biskupa Genewy, gdzie rozpętał się kalwinizm, aby mógł zostać kaznodzieją w tym mieście. Potem został biskupem tego miasta (w wieku zaledwie trzydziestu dwu lat), choć zmuszano go później do opuszczenia go i przeprowadzenia się do Annecy w Sabaudii. Franciszek Salezy uważany jest za ojca współczesnej duchowości: jego pragnieniem było rozwijanie kaznodziejstwa i promowanie wzoru życia chrześcijańskiego, praktykowanego przez wszystkich ludzi, pochłoniętych obowiązkami dnia codziennego. Jego zasadnicze dzieła to: Wprowadzenie do życia pobożnego i Traktat o miłości Bożej, dwa fundamentalne teksty literatury religijnej wszech czasów. Używając argumentu miłości Bożej, zdołał przekonać najbardziej upartych hugenotów do powrotu na łono Kościoła katolickiego. Kochał stosowanie metody dialogu ze wszystkimi. Słynne
37 jest jego zdanie: „Jeżeli mylę się, chcę raczej mylić się z powodu zbytniej dobroci niż z powodu zbytniej surowości”. W czasie swojej działalności jako kaznodzieja, w 1604 roku w Dijon poznał szlachciankę Joannę Franciszkę Frémyot, wdowę po baronie de Chantal. Franciszek Salezy zgodził się zostać jej kierownikiem duchowym. Odtąd łączy ich silna przyjaźń, charakteryzująca się wspólnym dążeniem do miłości Boga. Z tej głębokiej przyjaźni duchowej w 1607 roku w głowie św. Franciszka zrodził się pomysł założenia nowego zgromadzenia – sióstr wizytek, który urzeczywistnił się w 1610 roku, gdy Joanna Franciszka była już całkowicie wolna od swych rodzinnych obowiązków (była matką czworga dzieci). Pierwszy dom otwarto 6 czerwca 1610 roku w Annecy. Tego dnia Joanna Franciszka i trzy inne towarzyszki przyjęły konstytucje, które regulowały ich wspólne życie. W liście zaadresowanym do arcybiskupa Lyonu św. Franciszek napisał, że celem wizytek jest „danie Bogu córek modlitwy i dusz tak głębokich, że będą uznane godnymi służenia Jego nieskończonemu majestatowi i adorowania Go w duchu i prawdzie”. Według początkowych założeń, miało to być zgromadzenie zakonne życia aktywnego, siostry miały się poświęcać miłosierdziu za przykładem Maryi, która służyła kuzynce Elżbiecie. Jednakże arcybiskup Lyonu był za zakonem klauzurowym. Prawdopodobnie wymagały tego ówczesne czasy, skoro już w 1619 roku otworzono klasztor w Paryżu, a w następnych latach fundacje
3
L Wielkie objawienie i o. La Colombie`re
60
S
potkanie z jezuitą, o. Klaudiuszem La Colombière’em, stanowi fundamentalny zwrot w życiu Małgorzaty Marii Alacoque.
Po ostatnich wydarzeniach, których bohaterką była zakonnica, m. Franciszka de Saumaise jest coraz bardziej przekonana, że ich pochodzenie może być nadprzyrodzone. Nie wierzy jednak swoim osądom, szuka poparcia u osób cieszących się autorytetem. Jej zachowanie jest jak najbardziej zrozumiałe i zgodne z tradycją Kościoła, który zawsze zachowywał ostrożność w stosunku do prywatnych objawień. Wpływowe osobistości kościelne, które zostały poproszone o przestudiowanie sprawy Małgorzaty Marii, oceniły ją niezbyt pochlebnie jako marzycielkę i nakazały jej oraz m. Franciszce de Saumaise, aby nie dawały wiary dziwnym czy cudownym zdarzeniom, jakie miałyby im się jeszcze przytrafić. „Dajcie tej dziewczynie trochę zupy!” – zawyrokowali, nieco brutalnie, mędrcy eklezjalni. Małgorzata Maria w Autobiografii napisze jasno, że te osoby „nie dodały mi odwagi na mojej drodze, powiększyły jeszcze moje trudności”. Mękę, jaką przeżywa siostra, poznaliśmy już wcześniej: to pragnienie naśladowania nauczania boskiego Mistrza, który przemawia bezpośrednio do jej serca, i wola, aby nie uciec przed posłuszeństwem przełożonych i zachowywaniem reguł zakonu sióstr wizytek.
61
Spotkanie z o. La Colombière’em Aby mogła przezwyciężyć to zakłopotanie i źródło dotkliwych cierpień, opatrzność Boża wychodzi jej naprzeciw, posyłając do niej o. Klaudiusza La Colombière’a. Urodzony 2 lutego 1641 roku w Saint-Symphorien-d’Ozon, w dobrze sytuowanej rodzinie (był trzecim dzieckiem notariusza), w dzieciństwie uczęszczał w Lyonie do szkoły jezuitów. Był chłopcem inteligentnym i lubiącym się uczyć, miłośnikiem sztuki i literatury. W wieku siedemnastu lat postanowił wstąpić do nowicjatu jezuitów w Awinionie, gdzie dwa lata później konsekrował się Panu, składając wieczyste śluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa. Po zakończeniu nowicjatu przeszedł do kolegium, aby uzupełnić studia z filozofii. Gdy je ukończył, przełożeni postanowili, aby tam pozostał jako wykładowca gramatyki i literatury. Zadanie to wykonywał przez pięć lat. W 1666 roku udał się do Paryża, aby studiować teologię w słynnym kolegium w Clermont, jednym z centrum walki z jansenizmem. W czasie tego pobytu w Paryżu przez rok był także prywatnym nauczycielem synów Colberta, słynnego ministra finansów Ludwika XIV. Wyświęcony na kapłana w wieku dwudziestu ośmiu lat, powrócił do Lyonu i pełnił funkcje wykładowcy i kaznodziei. Szybko zyskał opinię człowieka wielkiej doktryny i głębokiej duchowości. Niespodziewanie, w 1675 roku, w czasie „trzeciej probacji” (to znaczy gdy przez rok pogłębiał charyzmat igna-
4
L Nabożeństwo do Bożego Serca
84
W
dzień Wniebowstąpienia w 1684 roku m. Petronela Rozalia Greyfié opuszcza klasztor w Paray-le-Monial, a na jej miejsce, jako przełożona, zostaje przysłana m. Krystyna Melin. W młodości była wychowywana w Paray i dlatego też miała okazję poznać Małgorzatę Marię, którą darzy głębokim uczuciem i szacunkiem. Można by sobie wyobrazić, że s. Alacoque, mając wreszcie za przełożoną przyjaciółkę, będzie zadowolona. Nic z tego: przeciwnie, przykro jej, że nowa przełożona nie upomina jej tak uciążliwie, jak to czyniła m. Greyfié. Największy ból jednak wywołuje w Małgorzacie Marii to, że nowa przełożona, doceniając jej zdolności, sprawiła, że współsiostry wybrały ją na jej asystentkę. Stara się więc spełniać to niechętnie otrzymane zobowiązanie, zajmując się w klasztorze sprawami najbardziej wymagającymi pokory: pomaga siostrom zatrudnionym w kuchni, nosi drewno na opał, zmywa naczynia.
Mistrzyni nowicjuszek Małgorzacie Marii coraz trudniej jednak jest uniknąć odpowiedzialnych zadań. Pod koniec 1684 roku zostaje nominowana mistrzynią nowicjuszek z powodu przekonania, że młode aspirantki do życia zakonnego mogą odnaleźć w jej przykładzie i nauczaniu ważne powody, by kontynuować i zgłębiać rozpoczętą drogę.
85 W stosunku do młodych nowicjuszek zakonnica przyjmuje postawę matczyną: zachowuje się łagodnie i uprzejmie, z czułością je przyjmuje i wysłuchuje ich, dzieli z nimi udręki, czuwa nad zaspokojeniem ich potrzeb. Działa w postawie braterskiej miłości, ale gdy trzeba, potrafi wypomnieć zaniedbania uczennic. Małgorzata Maria przede wszystkim uczy młode nowicjuszki konieczności wypełniania woli Bożej, wyrzeczenia się tego wszystkiego, co sprzeciwia się tej woli, oraz ciągłej i nieustającej modlitwy. Każdą rzecz, którą poleca praktykować uczennicom, stara się najpierw sama wykonać, by dać przykład. Wprowadza zwyczaj spisywania na kartce przez nowicjuszki pytań i problemów i przekazywania ich jej i szybko im na nie odpowiada. Uważa siebie za niezbyt dobrą mistrzynię i stale zwraca się w modlitwie do Pana, aby to On prowadził nowicjuszki, które zostały jej powierzone. Wielkie znaczenie przypisuje cnocie posłuszeństwa, zawierającej w sobie także zdolność przyjmowania wyrzeczeń w małych rzeczach, wydających się nieistotnymi. Aby być posłusznym, należy być pokornym, za przykładem Jezusa, który mimo swej boskiej natury upokorzył samego siebie aż do śmierci krzyżowej. Oprócz posłuszeństwa i pokory Małgorzata Maria uczy nowicjuszki oderwania się od wszelkich rzeczy, przypominając im, że jedynym skarbem zakonnicy jest Serce Jezusa. Sugeruje im pokochanie spotkania z Jezusem w Komunii Świętej, a gdyby reguła lub spowiednik im na to nie zezwalali, powinny przynajmniej odczuwać takie pragnienie. Zachęca je, by były kobietami modlitwy, ponie-
5
L Ostateczne objęcie z Jezusem
116
M
ałgorzata Maria nie tylko była mistrzynią nowicjuszek, ale i dwa razy została asystentką, pierwszy raz w 1687 roku, w czasie drugiej kadencji m. Krystyny Melin jako przełożonej. Od chwili, w której potwierdzono prawdziwość jej mistycznych doświadczeń, współsiostry zaczęły także doceniać jej zdolności do zarządzania, zwracając się do niej po rady i opinie. Opinia o niej uległy tak wielkiej zmianie, że po kadencji m. Melin siostry z Paray-le-Monial zamierzały wymienić jej imię wśród kandydatek na przełożoną. Małgorzata Maria błagała, aby nie nakładano na nią tego krzyża, toteż wybrano m. Katarzynę Lévy-Châteaumorand. Nowa przełożona jednak również powierzyła jej rolę asystentki.
Dzień skupienia przygotowujący na śmierć Dla Małgorzaty Marii nadeszły jednak ostatnie dni życia. Już na początku 1690 roku zaczęła mówić współsiostrom, że szybko umrze. Z okazji święta św. Marii Magdaleny, 22 lipca 1690 roku (data, która zbiegła się z jej czterdziestymi trzecimi urodzinami), Małgorzata Maria otrzymała pozwolenie odbycia dnia skupienia, przygotowującego do śmierci, której zbliżanie się czuła. Rozważając nad pragnieniem śmierci, oskarżając się przed Panem, że zmarnowała swój czas i nie wie, jak go odkupić, dochodzi do wypowiedzenia takiej modlitwy: „Mój Zbawicielu. Kimże ja jestem, że tak długo cze-
117 kałeś na moją pokutę, ja, która przez nadmierną niechęć tysiąc razy zasłużyłam na potępienie i tyle samo razy w swej nieskończonej dobroci uniemożliwiłeś mi to? O uwielbiony Zbawicielu, bądź ciągle dobry dla mnie, mizernego bytu. Ty widzisz, że w głębi duszy bardzo chętnie przyjmuję wszystkie kary i bóle, jeśli uważasz, że muszę je wycierpieć w tym albo w przyszłym życiu”. Rozmyślanie Małgorzaty Marii zakończy się jej zaproszeniem Jezusa do tego, aby uczynił z niej „niewolnicę” swego Serca: „Boże mój, nie pozbawiaj mnie wiecznego miłowania Ciebie za to, że nie kochałam Cię w tym życiu. Uczyń ze mną, co Ci się podoba. Tobie zawdzięczam wszystko, czym jestem. To, co mogę spełnić dobrego, nie jest w stanie wynagrodzić za najmniejszy z moich upadków. Może to się dokonać jedynie przez Ciebie. Widzisz dobrze, mój boski Mistrzu, że jestem niewypłacalna! Rzuć mnie do więzienia! Godzę się na to, ale niech to będzie uwięzienie w Twoim Najświętszym Sercu! A gdy tam będę, trzymaj mnie mocno pojmaną i związaną łańcuchami Twojej miłości, dopóki nie wypłacę całego długu. A ponieważ nigdy nie będę mogła tego dokonać, pragnę tego więzienia nigdy nie opuścić”.
Ostatnia choroba 8 października 1690 roku Małgorzata Maria miała gorączkę. Lekarz, który ją zbadał, uznał że to nic poważnego, a przede wszystkim nie ma zagrożenia dla życia. Niemniej zakonnica
6
L Miejsca kultu Najświętszego Serca Jezusowego
132
Francja Sanktuarium Paray-le-Monial www.sanctuaires-paray.com Najważniejszym sanktuarium poświęconym Małgorzacie Marii Alacoque jest sanktuarium Paray-le-Monial, do którego co roku przybywają dziesiątki tysięcy pielgrzymów, pozostających na modlitwie w kaplicach objawień. Sto metrów dalej powstała kaplica o. La Colombière’a, kierownika duchowego świętej i oprócz niej ważnego propagatora nabożeństwa do Najświętszego Serca Jezusa. Sanktuarium jest tak zorganizowane, aby przyjmować pielgrzymów; grupa wolontariuszy pełni w nim rolę przewodników; tablice informacyjne wyjaśniają zaistniałe tam fakty, a w sali projekcyjnej można zobaczyć dokumentację.
Bazylika Najświętszego Serca Jezusa – Sacré-Coeur, Paryż www.sacre-coeur-montmartre.com Jednym z najbardziej niezwykłych kościołów w Paryżu jest znajdująca się na wzgórzu Montmartre bazylika Sacré-Coeur, jedyne miejsce na świecie, w którym nieprzerwanie od stu dwudziestu pięciu lat, dzień i noc trwa adoracja eucharystyczna. Bazylikę postanowiono wybudować zaraz po klęsce francuskiej w wojnie francusko-pruskiej, jako znak nadziei i no-
133 wego życia. Pierwszy kamień położono w 1875 roku, lecz kościół ukończono dopiero w 1914 roku, a poświęcono w 1919 roku, po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Bazylika odznacza się białym kolorem dzięki trawertynowi, z którego została wybudowana; kamieniowi, który nie absorbuje smogu i staje się jeszcze bardziej świetlisty po deszczu.
Włochy Parafia pw. św. Małgorzaty Marii Alacoque, Rzym Została wzniesiona w rejonie Tor Vergata. W 2006 roku zainaugurowano nową budowlę: obok wejścia umieszczono wielki krzyż, który podczas Światowego Dnia Młodzieży w 2000 roku był blisko Bramy Wielkiego Jubileuszu, otwartej przez Jana Pawła II wraz z młodymi ludźmi z wszystkich kontynentów.
Sanktuarium w Pompei www.santuario.it Istnieje silny związek pomiędzy sanktuarium maryjnym w Pompei, gdzie panuje żywa pobożność do Najświętszego Serca Jezusowego, a Małgorzatą Marią Alacoque. W 1889 roku fundator kościoła, Bartolomeusz Longo, został uzdrowiony z wielkiej gorączki reumatycznej po tym, jak złożył ślub, że w zamian wybuduje ołtarz ku czci Najświęt-
134 szego Serca wewnątrz sanktuarium. Nie zrobił tego jednak od razu. Rok później jeden z synów hrabiny De Fusco, współfundatorki sanktuarium, ciężko zachorował. W czerwcu Bartolomeusz Longo przypomniał sobie o złożonym ślubie na prośbę swojego kierownika duchowego, ojca Leona. Porozmawiał o tym z hrabiną i postanowił zrealizować przyrzeczenie. Rankiem, 5 czerwca, w święto Bożego Ciała pani De Fusco, między snem a czuwaniem, miała widzenie w postaci Najświętszego Serca Jezusowego, obok którego znajdowała się Małgorzata Maria. Jezus sprawił, że hrabina usłyszała takie słowa: „Pragnę, aby błogosławiona Małgorzata była czczona!”. Gdy udawała się z wizytą do syna, spotkała woźnicę, który wyszedł jej naprzeciw, by powiedzieć o wyzdrowieniu jej syna. Ołtarz został konsekrowany później, 7 maja 1891 roku przez kard. La Vallettę, który pobłogosławił także obraz przedstawiający Najświętsze Serce Jezusa i św. Małgorzatę Marię Alacoque. Obraz ten znajduje się w nawie, po lewej stronie sanktuarium i wciąż jest bardzo czczony. Decydujące dla tego miejsca wydarzenie nastąpiło jednak 23 czerwca 1900 roku, gdy pani Luiza Agostini Coleschi, dotknięta ciężką postacią ostrego zapalenia rdzenia kręgowego, wyzdrowiała natychmiast po modlitwie wstawienniczej do św. Małgorzaty. To właśnie dzięki temu cudowi zakonnica z Paray-le-Monial 13 maja 1920 roku została kanonizowana przez papieża Benedykta XV. Zaledwie pięć lat później, w 1925roku, Najświętszemu Sercu Jezusowemu poświęcono dzwonnicę sanktuarium, a w 1973 roku niedaleko
135 domu, w którym zdarzył się cud, została ustanowiona nowa parafia pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego.
Bazylika Najświętszego Serca Jezusa, Rzym www.basilicadelsacrocuore.it Również w Rzymie istnieje bazylika poświęcona Najświętszemu Sercu. Wzniesiono ją na obszarze, na którym w epoce romańskiej znajdowały się Castro Pretorio i Termy Dioklecjana. Kościół został wybudowany pod koniec XIX wieku dzięki św. Janowi Bosko, któremu to zadanie (oprócz finansów) powierzył papież Leon XIII. Świątynia została konsekrowana 14 maja 1887 roku. Dwa dni później św. Jan Bosko celebrował w niej Mszę Świętą.
Polska Bazylika Najświętszego Serca Jezusa, Kraków www.bazylikaserca.pl/pl Monumentalna świątynia (52x19 m z 68-metrową wieżą) jest centralnym ośrodkiem kultu Najświętszego Serca Jezusa w Polsce. Powstała staraniem jezuitów w latach 19091912 według projektu Franciszka Mączyńskiego (1874-1947) w stylu wczesnego modernizmu. Poświęcenia świątyni dokonał bp Anatol Nowak 3 czerwca 1921 roku. Podczas tej
136 uroczystości nastąpiło oddanie Sercu Bożemu całego narodu polskiego. Był to jeden z pierwszych aktów zawierzenia Sercu Jezusa narodu polskiego po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Ołtarz główny otacza szesnaście marmurowych kolumn, na których wspiera się półkopuła. W jej wnętrzu możemy podziwiać mozaiki przedstawiające symbole biblijne. Ścianę prezbiterium zdobi trzydziestometrowy fryz, wysoki na dwa metry. Ukazano na nim hołd narodu polskiego oddawany Najświętszemu Sercu Jezusa. W centrum znajduje się postać Zbawiciela. Po Jego prawej stronie stoi orszak polskich świętych i błogosławionych, a po lewej przedstawiciele narodu. Posadzka kościoła wykonana jest z włoskiego marmuru i naśladuje wzory z kościołów wczesnochrześcijańskich. W architekturze świątyni znajdujemy też elementy sztuki romańskiej, bizantyjskiej i barokowej. Ściany zdobi secesyjna polichromia. Sklepienia naw jako jedne z pierwszych w Krakowie zostały zrobione z żelbetu. W ołtarzach bocznych możemy podziwiać piękne rzeźby Jana Hukana, a na elewacji bazyliki rzeźby projektu Xawerego Dunikowskiego. W świątyni znajduje się sarkofag sługi Bożego – o. Jana Beyzyma – apostoła trędowatych. Dla czcicieli Bożego Serca szczególnie ważna jest kaplica Adoracji Najświętszego Sakramentu. Zdobi ją malowidło ścienne, które przedstawia adorację Serca Jezusowego przez św. Klaudiusza La Colombière’a oraz św. Małgorzatę Marię Alacoque.
137
Bazylika Najświętszego Serca Jezusa, Warszawa www.bazylika.salezjanie.pl Na początku XX wieku wybudowano w Warszawie bazylikę Najświętszego Serca Jezusowego (przy ul. Kawęczyńskiej). Fundatorem kościoła był Michał Piotr Radziwiłł. Inicjatorką i opiekunką budowy została jednak jego żona, księżna Maria. Otrzymała ona błogosławieństwo od papieża Piusa X na budowę świątyni pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Dokument poświadczający papieskie błogosławieństwo jest przechowywany do dziś w parafialnym archiwum. Za wzór przy budowie posłużyła bazylika św. Pawła za Murami w Rzymie. Świątynia ta była największym kościołem przedwojennej Warszawy. Papież Pius XI mówił o niej, że to najpiękniejszy kościół w Polsce. W jej wnętrzach znajdują się obrazy z przedstawieniem Najświętszego Serca Jezusa. Freski w prezbiterium ukazują Chrystusa oraz świętych czczących Jego Najświętsze Serce. Są one wzorowane na sztuce bizantyjskiej. Księżna Radziwiłłowa chciała, by przy świątyni istniało także centrum wychowawcze, dlatego, już po jej śmierci, opiekunami bazyliki zostali salezjanie, znani z pracy z młodzieżą.
Sanktuarium Najświętszego Serca Jezusa, Szczecin www.nspj.szczecin.pl W latach 20. XX wieku wzniesiono w Szczecinie ewangelicką świątynię garnizonową. Trójnawowy kościół wybudowano według projektu Bernarda Stahla. Pomysłodawcą i sponso-
138 rem budowy był Gustaw Toepfer, który wynalazł popularny do dziś cement portlandzki. Aby przekonać innych budowniczych do nowego materiału, postanowił wybudować z niego właśnie ten kościół. Po drugiej wojnie światowej świątynia stała się kościołem katolickim pod opieką księży z Towarzystwa Chrystusowego. 29 czerwca 1945 roku została poświęcona i nadano jej wezwanie Najświętszego Serca Jezusowego. W prezbiterium znajduje się neogotycki drewniany ołtarz Ostatnia wieczerza. Jeden z bocznych ołtarzy mieści obraz Serca Pana Jezusa. Także jeden z czterech dzwonów nosi imię „Serce Jezusa”. W czerwcu 1998 roku, w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa kościołowi nadano tytuł pierwszego w Polsce sanktuarium Bożego Serca. Od tej pory co roku w tę uroczystość odbywa się procesja eucharystyczna prowadzona przez szczecińskich biskupów z kościoła św. Andrzeja Boboli do tego sanktuarium.
Katedra w kształcie serca, Rzeszów www.katedra.rzeszow.pl Kiedy w 1992 roku utworzono diecezję rzeszowską, świątynia pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzeszowie stała się katedrą. Jej budowę rozpoczęto w latach 70. XX wieku. Została wzniesiona na planie serca. Również tabernakulum ma kształt serca. Kościół jest dwupoziomowy. Jego wnętrza strzegą trzy spiżowe bramy: papieska, narodowa i diecezjalna. Są na nich ukazane sceny historyczne. Pod ołtarzem (antepedium) umieszczono spiżowy odlew
139 przedstawiający ostatnią wieczerzę. Wśród apostołów znajduje się tam św. Jan Paweł II. W katedrze szczególną czcią otacza się także łaskami słynącą figurę Matki Bożej Fatimskiej. Po ostatniej renowacji wnętrza świątyni po obu stronach witraża nad tabernakulum umieszczono obrazy z przedstawieniem dwojga patronów diecezji rzeszowskiej, św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara i bł. Karoliny Kózkówny. Po prawej stronie ołtarza głównego usytuowany został nowy ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Na Szlaku Cysterskim, Kołbacz www.kolbacz.za.pl/index.html Niedaleko Szczecina położona jest miejscowość Kołbacz. Zachowały się tutaj pozostałości cysterskiego opactwa, dlatego miejscowość znajduje się na Europejskim Szlaku Cysterskim. Wciąż istnieje tutaj kościół zbudowany na przełomie XII i XIII wieku w stylu późnoromańskim i wczesnogotyckim. Nosi wezwanie Najświętszego Serca Jezusa. Pierwsi cystersi przybyli tu z Danii w XII wieku. Byli bardzo przedsiębiorczy, dlatego zbudowane przez nich opactwo znakomicie się rozwijało. Oprócz kościoła, który był pierwszym obiektem na Pomorzu Zachodnim wzniesionym całkowicie z cegły, powstały: gotycki klasztor z zachowanym obecnie Domem Konwersów (czyli braci zajmujących się głównie pracą; wewnątrz przetrwał do dziś piec chlebowy), Dom Opata, baszta więzienna i gotycka stodoła.
140 Bracia uprawiali okoliczne pola, zakładali młyny, karczmy, cegielnie, warsztaty rzemieślnicze i kuźnie. Produkowali m.in. piwo, miody, uprawiali nowe gatunki jabłoni i grusz. Hodowali bydło, owce i kury. Upadek ich dóbr nastąpił w czasie reformacji i wojny trzydziestoletniej. Kościół przebudowano częściowo na spichlerz. Obecnie świątynia mieści się w dawnym transepcie i prezbiterium. Bryłę kościoła zdobi ogromna rozeta przypominająca rozetę katedry w Chartres.
Bibliografia
Dzieła św. Małgorzaty Marii Alacoque Autobiografia, AdP, Roma 2003. Listy św. Małgorzaty Marii Alacoque, Kraków 2009. Pamiętnik duchowy św. Małgorzaty Marii Alacoque (1647-1690), Kraków 1996. Scritti autobiografici, AdP, Roma 2003.
Dzieła o św. Małgorzacie Marii Alacoque Benedetto XV, Santa Margherita Maria Alacoque, AdP, Roma 2010. Gobry I., Margherita Maria Alacoque e le rivelazioni del Sacro Cuore, Città Nuova, Roma 2002. Languet de Gergy J.-J., Vita della beata Margherita Maria Alacoque, Tipografia Salviucci, Roma 1864. Wójcik Małgorzata Maria VSM, Pan jej objawił tajemnice swego Serca. Święta Małgorzata Maria Alacoque, Kraków 2003.
142
Spis treści
Wprowadzenie
................................................................................
Narodziny powołania
5
....................................................................
15
W XVII-wiecznej Francji ......................................................... Dzieciństwo Małgorzaty ........................................................... Przyciągana przez modlitwę ................................................... W kolegium klarysek .................................................................. Uwięziona w domu ...................................................................... Choroba mamy ............................................................................... Poszukiwania kandydata na męża ...................................... Pragnienie klasztoru .................................................................... Jezus jedynym Mistrzem ........................................................... Urszulanki czy wizytki? .............................................................
17 18 19 20 22 24 28 29 30 32
Wstąpienie do klasztoru i pierwsze objawienia ........
35
Wstąpienie do Paray-le-Monial ............................................ Krzyż posłuszeństwa ................................................................... Niechęć do sera .............................................................................. Nadchodzi nowa przełożona .................................................. Pomocnica w infirmerii ............................................................. Relacje z m. Marią Franciszką de Saumaise .................. Pierwsze objawienie .................................................................... Mistrzyni sióstr małego habitu ............................................. Drugie i trzecie objawienie ...................................................... Jeszcze jedna próba posłuszeństwa ....................................
38 40 41 43 46 48 49 52 53 55
143
Wielkie objawienie i o. La Colombie`re ............................
59
Spotkanie z o. La Colombière’em ........................................ Wielka obietnica ............................................................................ Ojciec La Colombière w Anglii ............................................ Przybywa nowa przełożona – m. Petronela Rozalia Greyfié .............................................. Osobliwy testament ..................................................................... Śmierć o. La Colombière’a ...................................................... Czytanie Rekolekcji duchowych ............................................ Najświętsze Serce Jezusa? „Czynnik równowagi” ......
61 65 66
Nabożeństwo do Bożego Serca
69 71 75 77 79
..............................................
83
Mistrzyni nowicjuszek ............................................................... Ołtarz dla Najświętszego Serca Jezusa .............................. Przybycie o. Ignacego Rolina ................................................. Najświętsze Serce Jezusa triumfuje w klasztorze ....... Szczególny ślub Małgorzaty Marii ...................................... Wielka obietnica ............................................................................ Dary Małgorzaty Marii .............................................................. Wizytki i jezuici ............................................................................. Wizja z 2 lutego 1688 roku ...................................................... Orędzie do Ludwika XIV .........................................................
84 86 88 89 92 96 102 106 109 111
Ostateczne objęcie z Jezusem ..................................................
115
Dzień skupienia przygotowujący na śmierć .................. Ostatnia choroba ........................................................................... „Pragnę się zanurzyć w Sercu Jezusa” ............................... Proces beatyfikacyjny i kanonizacyjny ............................. Nauczanie papieży ........................................................................
116 117 119 121 124
Miejsca kultu Najświętszego Serca Jezusowego ........
131
Francja ................................................................................................. Włochy ................................................................................................ Polska ...................................................................................................
132 133 135
Bibliografia .............................................................................................
141
ĹšWIĘTA od Serca Jezusowego MaĹ‚gorzata Maria Alacoque
250. rocznica ustanowienia święta
czasSERCA dwumiesięcznik dla rodzin
,6%1
WYDAWNICTWO KSIÄ˜ĹťY SERCANĂ“W www.wydawnictwo.net.pl
Valerio Lessi
Co my, współcześni, moşemy mieć wspólnego ze świętą şyjącą w XVII wieku, w murach klasztoru w Burgundii? Mistyczką o nadzwyczajnych doświadczeniach, z powodu których patrzono na nią podejrzliwie. Czytając niektóre z jej pism, znajdziemy w nich takie same obiekcje, jakie miał ktoś oceniający ją jako wręcz fanatyczkę, skłonną do chorobliwego upodobania cierpienia. Niemniej orędzie, którego była adresatką i apostołką, ma ogromne znaczenie właśnie dla ludzi współczesnych. Mówienie o św. Małgorzacie Marii Alacoque w istocie jest mówieniem o kulcie Najświętszego Serca Jezusowego, do którego rozpowszechnienia i potwierdzenia w Kościele się przyczyniła. Ta prosta siostra wizytka była bowiem pośredniczką – słabą, nieznaczącą w oczach świata – wybraną przez Boga, aby przypomnieć, şe Najświętsze Serce Jezusa jest źródłem miłosierdzia i zbawienia dla ludzi wszystkich czasów.
Najświętszego Serca Jezusowego (1765-2015)