Francesco Strazzari. FENOMEN FATIMY. Podróż do duchowego serca Portugalii

FRANCESCO STRAZZARI jest specjalnym wysĹ‚annikiem czasopisma „Il Regnoâ€?. W sercaĹ„skim wydawnictwie EDB opublikowaĹ‚ ponad dziesięć ksiÄ…Ĺźek dotyczÄ…cych sytuacji KoĹ›cioĹ‚a w róşnych krajach Ĺ›wiata. WĹ›rĂłd najnowszych publikacji naleĹźy wymienić: Fragmentos di America LaĆ&#x;na. MarĆ&#x;ri, profeĆ&#x; e Chiese a rischio (2012); In ArgenĆ&#x;na per conoscere Papa Bergoglio (2013); Pentecoste nella terra di MaomeĆŠo. Vivere da crisĆ&#x;ani nei Paesi del Golfo arabo (2014).

Z ciekawością właściwą dla kronikarza i ze spojrzeniem człowieka wiary Francesco Strazzari udał się do Fatimy, aby równieş przez wywiady i świadectwa zrozumieć coś, co Benedykt XVI zdefiniował jako „duchowe serce Portugalii�.

Jego ksiąşka jest relacją ze spotkań z biskupem diecezji Leiria-Fatima, Antonim dos Santos Marto, s. Anielą Coelho, postulatorką procesu kanonizacyjnego Franciszka i Hiacynty, o. Karolem Emanuelem Pedrosa Cabecinhas, rektorem Sanktuarium Matki Boşej Fatimskiej oraz Markiem Danielem Duarte, dyrektorem muzeów na terenie sanktuarium.

Styl dialogu, przystępny język i dynamiczność opowiadania, wychodzącego z ust rozmówców, porywają czytelnika, pozwalają odczuć wyjątkowy klimat Fatimy i przejąć się orędziem, jakie Matka Boşa tam zostawiła.

czasSERCA dwumiesięcznik dla rodzin

24,00 zł

,6%1

WYDAWNICTWO KSIĂŠĹťY SERCANĂ“W

Fenomenn Fenome

Francesco Strazzari

FATIMY

Podróş do duchowego serca Portugalii

Francesco Strazzari

Fenomen Fatimy Podr贸偶 do duchowego serca Portugalii

TYTUŁ ORGINAŁU

Il fenomeno Fatima Viaggio nel cuore spirituale del Portogallo TŁUMACZENIE Z J. WŁOSKIEGO

Teresa Truś KOREKTA

Elżbieta Małasiewicz-Machula DESIGN & DTP PROJEKT OKŁADKI

Klemens Knap FOT. NA OKŁADCE

shutterstock.com Zdjęcia z commons.wikimedia.org udostępniono na zasadzie licencji: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

ISBN 978-83-7519-338-1 © 2015

C.E.D. Centro Editoriale Dehoniano SpA via Scipione Dal Ferro 4 – 40138 Bologna

© 2015

Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON ul. Saska 2, 30-715 Kraków tel./fax: 12 290 52 98 e-mail: dehon@wydawnictwo.net.pl www.wydawnictwo.net.pl

Druk: Drukarnia EKODRUK, Kraków 2015

Przedmowa Fatima jest w doświadczeniu i życiu Kościoła XX i XXI wieku szczególnym fenomenem, którego nie można pominąć. Tak mocno charakteryzuje ona żywotność wiary i duchowość chrześcijańską Portugalczyków oraz ogromnej rzeszy katolików na całym świecie, że nie da się jej zignorować, przy opisie jej historii ani przy analizie czynników, które wywarły na nią wpływ.

Podkreślę cztery aspekty, które wydają mi się najważniejsze pośród wielu, jakie można by wskazać: potwierdzenie nadprzyrodzonej wiary, zbawcze pragnienie Boga, miejsce Kościoła w planach łaski i miłosierdzia Bożego, nawrócenie się do Boga jako droga przemiany świata i poszanowania ludzkiej godności.

W samym sercu kryzysu wiary oraz szerzenia się ateizmu, tak charakterystycznych dla obecnych czasów, Fatima oznacza przede wszystkim miłosierne wskazanie właściwego miejsca Boga w życiu ludzkości. Kiedy powiedzenie: „Nie ma Boga”, wzięte z Psalmu 53,2, zdaje się definitywnie triumfować, rozlega się kategoryczne wołanie przechodzące w modlitwę: „Mój Boże, ja wierzę”.

Kiedy osłabła nadzieja nadprzyrodzonego zbawienia, a ludzkość uznała wiarę we własne siły za jedyny środek 5

ratunku dla siebie, pomijając lub wręcz negując Boga, jednocześnie wysoko został podniesiony sztandar Jezusa Chrystusa jako jedynego Zbawiciela.

Fatima jawi się jako jednoznaczne potwierdzenie ograniczeń materializmu oraz braku nadziei, nieobecnej w ludzkości oderwanej od Boskiej rzeczywistości. Dramatyczne doświadczenie jasno pokazuje, że człowiek bez Boga staje się przyczyną upadku siebie samego.

Miejsce Kościoła jako uniwersalnego sakramentu zbawienia jest podważane, ilekroć godzi się on na bycie sprowadzanym do rzeczywistości czysto ludzkiej i stawianym poza tajemnicą komunii, pełniącej istotną rolę w afirmacji jego najgłębszej tożsamości. Fatima stanowiła znak nadprzyrodzonego wymiaru Ludu Bożego, skoncentrowanego wokół Eucharystii i gotowego oddawać cześć Trójcy Przenajświętszej. Bezprecedensowe przyjęcie orędzia fatimskiego przez hierarchię, a szczególnie przez kolejnych papieży, wypełniających swoją misję przewodniczenia w posłudze miłości, umiejscawia fenomen w obrębie tajemnicy Kościoła.

Przyjęcie tego znaku przez rzesze wiernych ze wszystkich kontynentów potwierdza eklezjalny wymiar tego wszystkiego, co Kościół mówi na temat Fatimy jako orędzia oraz jako miejsca łaski i miłosierdzia, obejmującego wszystkie epoki i sięgającego także naszych czasów.

Z prorockim wymiarem Fatimy zdają się łączyć niezliczone wydarzenia XX wieku: szerzenie się reżimów ateistycznych, wojny i Holokaust, zbrodnie przeciwko życiu, męczeństwo chrześcijan, przemiany społeczne, polityczne i ekonomiczne, niewierności i cierpienia Kościoła.

Wezwania do modlitwy i pokuty w celu nawrócenia z jed6

nej strony wskazują na błędne drogi ludzkości, a z drugiej – otwierają horyzonty nowej nadziei, opartej na wierze.

Wobec cierpiącej ludzkości oraz struktur, które zniewalają i potępiają, daje się słyszeć Boże wołanie, przekazane z matczyną troską przez Maryję.

Trafny okazał się pomysł Francesca Strazzariego, by napisać Fenomen Fatimy, książkę, która prezentuje czytelnikom panoramiczną wizję teologicznych i eklezjalnych fundamentów tej rzeczywistości, jak również podaje kilka podstawowych informacji dotyczących jej rozwoju i stanu obecnego.

Styl oparty na dialogu, przystępny język oraz dynamizm opowiadania płynącego z ust rozmówców rozmiłowanych w tej przejmującej historii natychmiast pozwalają poznać ich sposób jej przeżywania.

Słowa uznania kieruję pod adresem autora, Francesca Strazzariego, a także jego rozmówców: księdza biskupa Antoniego dos Santos Marto, ordynariusza Leirii-Fatimy, siostry Angeli Coelho, postulatorki w procesie kanonizacyjnym Franciszka i Hiacynty Marto, ojca Carlosa Manuela Pedrosy Cabecinhasa, rektora sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej, oraz doktora Marca Daniela Duarte, dyrektora muzeów, którzy pozwalają nam wejść w ich wewnętrzny świat, przepełniony miłością do Fatimy, i dzielą się z nami swoimi sposobami odczytywania tego fenomenu miłości Boga do ludzi, jakim jest Fatima.

Virgílio do Nascimento Antunes Biskup diecezji Coimbra (Portugalia)

7

1 Miejsce „kultury macierzyńskiej” Emerytowany biskup diecezji Setúbal, Manuel da Silva Martins, tak zwany czerwony biskup rewolucji goździków w Portugalii (1975), mówił mi:

„Fatima jest dziś rzeczywiście fenomenem, który sam w sobie zasługuje na uwagę wszystkich środowisk kulturalnych. Na uniwersytecie w Louvain w Belgii obroniono nawet pracę doktorską, która uznaje fatimizację za cząstkę tożsamości narodu portugalskiego. Włączając w to także osoby negujące Fatimę”.

W wywiadzie-rzece pod tytułem Dialog w czasach zgliszcz znany dziennikarz portugalski José Manuel Fernandes, agnostyk, zadaje sobie pytanie o rolę Fatimy w portugalskim katolicyzmie.

„Jest miejscem, gdzie spotykają się elementy bardziej ludowe, mistyczne, niekiedy wręcz przesadne wyrazy religijności wielu pielgrzymów, a zarazem jest miejscem kultu, które może być także miejscem kultury. Czy istnieje jakiś szczególny związek papieży z Fatimą? Czy wśród sanktu9

2 Horyzont wiary trynitarnej „Na całość orędzia z Fatimy – mówi biskup Marto – składają się trzy cykle objawień: cykl anielski (objawienia Anioła w 1916 roku); cykl maryjny (objawienia Matki Bożej w Cova da Iria w 1917 roku); cykl Serca Maryi (objawienia w Pontevedra w latach 1925-1926 i w Tuy w 1929 roku), mający charakter podsumowujący, uzupełniający i wyjaśniający. W mojej opinii, objawienia Anioła oraz ostatnie objawienie w Tuy stanowią odpowiednio drzwi wejściowe i zwornik sklepienia, w których świetle należy usytuować całe orędzie.

We wszystkich cyklach – na początku, w środku i na końcu – obecna jest tajemnica trynitarna. Co więcej, objawienia te rozpoczynają się i kończą adoracją oraz kontemplacją Trójcy Przenajświętszej. Całe orędzie fatimskie i jego duchowość wywodzą się z Trójcy Świętej i do Niej prowadzą. Wynikają stąd skutki teologiczne, duchowe i duszpasterskie. Trójca Święta jest pojmowana w swej tajemnicy miłości do ludzkości. Wszystko wywodzi się z Trójcy Świętej i do Niej zmierza.

17

3 Tron łaski „Podczas objawień z 13 maja i czerwca – wyjaśnia biskup Antonio dos Santos Marto – Matka Boża pozwala pastuszkom przeżyć nadzwyczajne doświadczenie mistycznej ekstazy. Po raz pierwszy otworzyła ramiona, przekazując im intensywne światło, które przeniknęło ich dusze do głębi. Uklękli i odmówili modlitwę do Trójcy Przenajświętszej14. Łucja powróciła do tego wydarzenia w swojej ostatniej książce. Matka Boża powiedziała wizjonerom, że będą musieli dużo wycierpieć, ale znajdą pociechę w Bożej łasce, że wprowadziła ich w morze światła Boga i nauczyła wielbić Go w tajemnicy Trójcy Świętej oraz miłować Go w Eucharystii15.

W czasie czerwcowego objawienia w Jej prawej dłoni pastuszkowie widzieli serce przebite cierniami. Zrozumieli, że było to znieważane ludzkimi grzechami Serce Maryi, które pragnęło zadośćuczynienia16. Po latach Łucja podała swoją interpretację. Pastuszkowie czuli się ogarnięci świa14 15 16

Por. Wspomnienia, 181.

I.L. De Jesus, Como vejo a Mensagem, 37.

Por. Wspomnienia, 182.

25

tłem pochodzącym od Boga. Weszli w sferę nadprzyrodzoności. Łucja mówiła o oceanie miłości Trójcy Świętej17.

Niewątpliwie wszyscy troje przeżyli doświadczenie wywołujące zachwyt. Łucja mówiła o tym zwłaszcza w odniesieniu do Franciszka. Była to mistyka światła. Promień piękna i łaski Bożej. Doświadczenie przypominające przemienienie Jezusa na górze Tabor.

Odnajduję tu związek Maryi z Trójcą Świętą, a w konsekwencji Jej funkcję mistagogiczną, zadanie wtajemniczenia Ludu Bożego w doświadczenie życia trynitarnego. Nabożeństwo do Niepokalanego Serca Maryi i akt poświęcenia się Mu należy odczytywać i rozumieć w perspektywie trynitarnej. «Serce» jest ikoną miłości i cierpienia Trójjedynego Boga z powodu świata bądź też «mistycznym miejscem» spotkania Boga w Trójcy Jedynego z ludźmi.

Po raz ostatni Matka Boża ukazała się Łucji w Tuy w 1929 roku i to objawienie jest syntezą całego orędzia fatimskiego.

Stanowi kompendium tajemnicy Trójcy Świętej, odkupieńczego cierpienia Chrystusa, ofiary eucharystycznej, obecności i uczestnictwa Matki Bożej pod krzyżem”. Łucja uzyskała pozwolenie na czuwanie raz w tygodniu, od godziny 23.00 w nocy aż do godziny 24.00. Modliła się ze skrzyżowanymi ramionami. Jedyne światło pochodziło z lampki przed Najświętszym Sakramentem. Pewnej nocy niespodzianie cała kaplica napełniła się blaskiem, a na ołtarzu ukazał się świetlisty krzyż, sięgający sufitu.

17

26

I.L. De Jesus, Como vejo a Mensagem, 44.

W górnej części krzyża była widoczna twarz człowieka i ciało do pasa. Na jego piersiach jaśniało światło, a na krzyżu ujrzała wygięte ciało drugiego człowieka.

Zobaczyła też zawieszone w powietrzu kielich i dużą Hostię oraz krople krwi spadające do kielicha z twarzy Ukrzyżowanego. Pod prawym ramieniem krzyża stała Matka Boża z Niepokalanym Sercem w dłoni. Pod lewym ramieniem ujrzał napis wykonany wielkimi literami: „Łaska i miłosierdzie”. Zrozumiała, że została jej ukazana tajemnica Trójcy Przenajświętszej i otrzymała światło do zgłębienia tej tajemnicy18.

Komentarz biskupa:

„W ikonografii chrześcijańskiej takie przedstawienie Trójcy Świętej na krzyżu nazywa się «Tronem łaski», o czym czytamy w Liście do Hebrajczyków (zob. 4,14-16).

Znane jest powiedzenie: Ubi crux, ibi Trinitas (Gdzie krzyż, tam Trójca). Tylko perspektywa trynitarna ukazuje oryginalność i prawdziwy sens ofiary odkupieńczej Chrystusa, odkupienia świata i ofiary eucharystycznej.

Ukrzyżowany Chrystus jest objawieniem miłości trynitarnej w historii. Maryja stojąca pod krzyżem, trzymająca w ręku serce, symbol miłości i bólu, jest naczyniem miłosierdzia i przebaczenia, jak to ujęła Łucja”19.

Słowa: „W końcu moje Niepokalane Serce zatriumfuje” są hymnem zwycięstwa „łaski i miłosierdzia” Trójcy Świętej.

18 19

Por. Wspomnienia, 203-204.

I.L. De Jesus, Como vejo Mensagem, 45.

27

4 Zadośćuczynienie i piękno „W orędziu fatimskim – opowiada biskup Antonio dos Santos Marto – mocno zaakcentowane jest wezwanie do zadośćuczynienia za grzechy ludzi przez modlitwę, pokutę, ofiarę i komunię eucharystyczną.

Przede wszystkim zadośćuczynienie jest innym sposobem nazwania tajemnicy odkupienia. Trzeba zacząć od stwierdzenia, że to sam Bóg w Jezusie Chrystusie dokonał zadośćuczynienia za grzechy świata. Poddał się śmierci, aby odnowić serce człowieka, przywrócić komunię z Bogiem, pojednać z Nim ludzi, pokonać moc grzechu świata.

W historii chrześcijaństwa ten aspekt nie zawsze był właściwie interpretowany i pojawiały się błędne idee. Aby to poprawnie zrozumieć, trzeba spojrzeć na zadośćuczynienie w logice miłości i pojednania. Jest ono w miłości trynitarnej wyrazem solidarności ze względu na zbawienie świata. Dlatego ojcowie Kościoła mówili o redamatio, to znaczy odpłaceniu miłością za miłość.

Zawarte w orędziu wezwanie do zadośćuczynienia jest skierowaną do ludzi zachętą, aby nie poddawali się ba29

kich, by traktowali ziemię jako miejsce pielgrzymowania do ostatecznej ojczyzny, którą jest niebo».

Wreszcie nasz duchowy świecznik zostaje dopełniony siódmym światłem. Jest to kontemplacyjne i natchnione spojrzenie na piękno Tej, która została wybrana przez Boga przymierza, aby wypełnić jedyną w swoim rodzaju misję w historii zbawienia: stać się Matką Odkupiciela, Arką Nowego Przymierza, Matką Kościoła. Maryja daje nam oczy i serce, abyśmy kontemplowali czułość Boga i Jego miłosierdzie jako Bożą moc i postawienie granicy siłom zła w świecie. To właśnie wydarzyło się w Fatimie, gdy objawiła się Ona jako Matka Różańcowa, która przez swoje Niepokalane Serce mówi czule do swoich dzieci, przynosząc im wymagające i zarazem pocieszające orędzie pokoju, i pozostawiając im obietnicę: «Na koniec moje Niepokalane Serce zatriumfuje». Ojciec święty Benedykt XVI ujął to w takich słowach: «Matka Boża jest dla nas widoczną, macierzyńską gwarancją Bożej dobroci, do której w historii zawsze należy ostatnie słowo»”.

46

7 Życie i duchowość pastuszków Rozmowa z siostrą Angelą de Fatima Coelho, lekarzem, postulatorką sprawy kanonizacyjnej Franciszka i Hiacynty Marto, pastuszków z Fatimy, rozpoczyna się cytatem z Miguela Torgi (pseudonim Adolfa Correia da Rocha), portugalskiego pisarza i poety: „Bez miłości każde oko jest ślepe”.

Rozprasza pysznych, a wywyższa pokornych (por. Łk 1,51-52)

„Życie Łucji, Franciszka i Hiacynty, pastuszków z Fatimy, jest historią «łaski i miłosierdzia». Dostrzegamy w nich działanie tej samej paradoksalnej siły, która charakteryzuje całą historię zbawienia. Widzimy bowiem nieskończoną dysproporcję między historią pysznych i możnych, z ich schematami, strategiami i konfliktami, a historią pokornych, którzy w prawdzie swej egzystencji są zaproszeni przez Boga do bycia zaczynem przemiany ludzkości.

Jako wizjonerzy miłosierdzia Bożego, pastuszkowie ukażą światu orędzie, które sami przyjęli swoim prostym życiem.

Zostali ustanowieni świadkami obecności miłości Boga – tego Boga, który jest miłością, jak czytamy w Pierwszym 47

kobietę konsekrowaną, niegdyś pasterkę, która stała się wizjonerką obecności Boga, tajemnicy komunii pośród dramatów świata i zwiastunką pełni życia, które On ofiaruje. Nie przestanie powtarzać żądań Pani w bieli – nawrócenia, które osiąga się przez adorację Boga; modlitwy różańcowej, która rozmyśla o życiu Chrystusa; poświęcenia się Niepokalanemu Sercu Maryi, tej wyjątkowej Niewiasty, która daje początek powołaniu do bycia światłem Syna; wynagrodzenia przez nabożeństwo pierwszych sobót miesiąca, tych poświęconych Bogu szabatów, które przypominają o obiecanym wyzwoleniu. Łucja dożyje jeszcze chwili, gdy Kościół zatwierdzi, że tajemnica powierzona w Fatimie jest echem Ewangelii.

A na progu nowego tysiąclecia będzie świadkiem, jak jej kuzyni, małe dzieci z portugalskich gór zaszczycone odwiedzinami Boga, stają się dla całego Kościoła wzorem otwarcia się na plany Bożego miłosierdzia i dlatego zostają ogłoszone błogosławionymi. U kresu swego intensywnego życia wewnętrznego zostanie definitywnie przygarnięta przez Bożą światłość 13 lutego 2005 roku.

Pastuszkowie z całą mocą przeżywali żarliwą miłość Boga do ludzkości. I w ten sposób zostali ustanowieni prorokami miłości Bożej i ofiarowani przez Niego światu jako dzieci-pasterze według Jego Serca (por. Jr 3,15)”.

60

8 Urok sanktuarium Ojciec Carlos Manuel Pedrosa Cabecinhas od czerwca 2011 roku jest rektorem sanktuarium w Fatimie. Urodził się w Leirii w 1970 roku, uzyskał doktorat z liturgiki w Papieskim Ateneum św.

Anzelma w Rzymie, jest wykładowcą na Uniwersytecie Katolickim w Lizbonie, poliglotą i autorem licznych publikacji, członkiem włoskiego krajowego sekretariatu do spraw liturgii. Nasza rozmowa odbywa się w bliskim sąsiedztwie sanktuarium. Jest połowa stycznia 2014 roku. Przed figurą Matki Bożej w kaplicy nie ma zbyt wielu ludzi, między innymi dlatego, że dzień jest deszczowy. Jednak miejsce ma niezwykły i wciągający urok.

„Sanktuarium fatimskie – zauważa ojciec Carlos – zrodziło się z nadprzyrodzonego wydarzenia – ukazania się Matki Bożej trojgu pastuszkom – i istnieje po to, aby przyjmować pielgrzymów i przekazywać treść oraz sens orędzia maryjnego, które jest zasadniczo orędziem ewangelicznym. Według Statutów sanktuarium w Fatimie, zatwierdzonych przez Konferencję Episkopatu Portugalii 61

10 II Sobór Watykański a życie liturgiczne „II Sobór Watykański był najważniejszym wydarzeniem religijnym XX wieku – wyjaśnia rektor sanktuarium ojciec Carlos Cabecinhas. Jego konsekwencje dla życia Kościoła i relacji Kościoła ze światem współczesnym miały ogromne znaczenie. Jeszcze dzisiaj kierujemy się wskazaniami soboru i pracujemy nad zastosowaniem jego wytycznych. Sanktuaria jako ważne elementy życia eklezjalnego nie mogły pozostać na marginesie wielkiego impulsu odnowy soborowej, i rzeczywiście nie pozostały.

Szczegółowe omówienie wpływu soboru na poszczególne aspekty i obszary życia sanktuarium fatimskiego byłoby długie i nudne. Odniosę się tylko do niektórych wskazań soborowych dotyczących życia duszpasterskiego, zwłaszcza liturgicznego, będącego główną działalnością duszpasterską sanktuarium.

Owoców soborowych nie można było zauważyć natychmiast. Entuzjazm w stosunku do soboru był bardzo duży, ale zmiany zachodziły powoli, w miarę przyswajania odnowicielskiej wizji Kościoła.

77

13 Miejsce miłosierdzia „Sanktuaria chrześcijańskie są miejscami, w których żyje się miłosierdziem – stwierdza dalej ojciec Carlos. – Zapewne wymiar ten nie jest najbardziej widoczny, ale jest on niezbędny w misji sanktuariów. Choć niewątpliwie na pierwszy plan wyłaniają się modlitwa, celebracja wiary i głoszenie Słowa połączone ze specyficznym przesłaniem każdego sanktuarium, to jednak wierność otrzymanemu przesłaniu wyraża się przez pełnienie uczynków miłosierdzia.

Różne najnowsze dokumenty nauczania kościelnego dotyczące sanktuariów podkreślały ten wymiar, który będąc mniej widocznym, jest narażony na pozostanie w ukryciu.

To miłosierdzie jest przede wszystkim miłosierdziem Boga, który jako pierwszy nas umiłował, posyłając nam swojego Syna Jezusa Chrystusa, aby nas zbawić. Sanktuarium, jako miejsce tajemniczej obecności Boga i szczególnego wstawiennictwa Maryi Dziewicy i świętych, «jest samo z siebie ogniskiem, które promieniuje światłem i ciepłem miłosierdzia»53.

53

Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii, nr 275.

95

15 Setna rocznica objawień „W 2017 roku sanktuarium fatimskie będzie obchodziło setną rocznicę objawień Matki Bożej w Fatimie – wyjaśnia ojciec Carlos Cabecinhas. – W 2016 roku przypada z kolei setna rocznica ukazania się Anioła trojgu wizjonerom. Ponieważ jest to bardzo ważna data, do obchodów tej rocznicy przygotowujemy się za pomocą siedmioletniego cyklu, który został zapoczątkowany w 2010 roku.

Celem tych obchodów, w które jesteśmy zaangażowani, nie jest zwyczajne przypomnienie historycznego wydarzenia, lecz mają się one stać czasem ewangelizacji oraz wezwania do nawrócenia i spotkania z Chrystusem. Pragniemy, aby ten siedmioletni cykl był okazją do rozpowszechnienia i ożywienia świadomości, jak bogate i aktualne jest orędzie fatimskie, a także do głębszego poznania jego treści. Temu celowi ma służyć program tematyczny obchodów setnej rocznicy objawień.

Program ten ma być przede wszystkim projektem duszpasterskim, w którym szczególne miejsce będzie zarezerwowane dla duchowego aspektu wiary i refleksji nad nią.

103

tetyczne związane ze stworzeniem miejsca, gdzie sztuka byłaby głównym bohaterem i zarazem tłem dla konkretnego orędzia. W 1917 roku Fatima liczyła około dwa tysiące czterystu mieszkańców, w większości zajmujących się rolnictwem, natomiast obecnie jest jednym z najbardziej znanych i najważniejszych sanktuariów świata. Najważniejszą rolę odegrała architektura: od wybudowania Kaplicy Objawień w 1919 roku aż po powstanie bazyliki Trójcy Przenajświętszej w 2007 roku, zaprojektowanej przez Alexandrosa Tombazisa. Jest to największy kościół w Portugalii. Oczywiście, sztuka ludowa i tak zwana sztuka wysoka spotykają się ze sobą w sanktuarium i wzajemnie uzupełniają. Jest to fascynująca historia, która rozwija się w czasie: od lat dwudziestych poprzedniego stulecia aż do pierwszej dekady XXI wieku, z obchodami jubileuszu roku 2000, beatyfikacją Franciszka i Hiacynty i inauguracją bazyliki Trójcy Przenajświętszej”.

Podsumowuje naukowiec Duarte:

„Sanktuarium fatimskie jako część krajobrazu fizycznego, utworzonego z elementów architektonicznych, rzeźbiarskich, malarskich i urbanistycznych, a także jako część krajobrazu psychologicznego ze względu na pielgrzymów z ich praktykami obrzędowymi, wypełniających plac modlitwą, światłami zapalonych świec podczas nocnych czuwań lub białymi chusteczkami w momencie pożegnania, utrwala się jako topos ikonograficzny, znany na całym świecie obraz, który nie ma sobie równych – z wielu powodów, w tym także ze względu na obecne w nim elementy artystyczne”.

122

DODATEK Pastuszkowie z Fatimy

Kontemplatyk Franciszek Franciszek dos Santos Marto urodził się 11 czerwca 1908 roku w Aljustrel, w górzystej miejscowości należącej do parafii w Fatimie, w gminie Ourém, w okręgu Santarém.

20 czerwca został ochrzczony. Jego rodzice, Manuel Pedro Marto i Olimpia de Jesus, byli wieśniakami. Olimpia owdowiała, a następnie wyszła powtórnie za mąż za Manuela Marto i miała z nim pięcioro dzieci, z których Franciszek był przedostatni, a Hiacynta ostatnia. Razem z dwoma synami Olimpii z pierwszego małżeństwa było więc w rodzinie dziewięć osób. Franciszek i Hiacynta byli kuzynami Łucji, ponieważ mama Olimpia była siostrą taty Łucji, Antonia dos Santos. Franciszek miał dwa lata, gdy 5 października 1910 roku Portugalia stała się republiką.

Olimpia była kobietą nieco zgryźliwą, zdecydowaną, niezbyt wylewną. Manuel Marto był niskiego wzrostu, szczupły, małomówny, ale serdeczny, lubiany przez mieszkańców wioski. Żyli długo i w bliskiej zażyłości.

W rodzinie modlono się dużo. W południe, gdy bił dzwon kościoła w Fatimie, przerywali pracę, odmawiali Zdrowaś Maryjo i chwalili Trójcę Przenajświętszą. Prostych, pobożnych modlitw Franciszek nauczył się przede wszystkim od mamy. W niedzielę wszyscy razem szli do 125

Hiacynta – kwiat o zapachu współczucia Hiacynta, najmłodsza siostrzyczka Franciszka, urodziła się 11 marca 1910 roku. Chrzest otrzymała 19 marca. Był to czas poważnego starcia między nową republiką a Kościołem. Panował antyklerykalizm, który na szczęście nie objął obszarów górskich. Tata, Manuel Pedro Marto, w czasie wojen kolonialnych walczył w Mozambiku. Był człowiekiem głębokiej wiary, którą przekazywał swoim licznym dzieciom. Jak przystało na dobrego chrześcijanina, w każdą niedzielę wraz z ludźmi z Aljustrel uczęszczał do kościoła w Fatimie, brał też udział w uroczystościach religijnych.

Rodzice wieczorami zbierali dzieci i odmawiali z nimi różaniec w intencji zakończenia wojny. Obawiano się, że cała Europa może być wciągnięta w walkę przeciw religii. Nauczyli także Hiacyntę doktryny chrześcijańskiej, według starego katechizmu z pytaniami i odpowiedziami, który pochodził jeszcze z czasów opata z Salamonde (1741-1821).

Hiacynta miała ładne rysy: ciało kształtne, twarz okrągłą, oczy kasztanowe, żywe, także włosy kasztanowe, prawie złote, ładnie uczesane przez mamę Olimpię, małe usta z cienkimi wargami. Była wesoła, lubiła tańczyć w takt muzyki wygrywanej na fujarce przez Franciszka. Posiadała subtelną duszę i dziecięcego ducha. Po tacie Manuelu 131

Spis treści Przedmowa ..............................................................................

5

1. Miejsce „kultury macierzyńskiej” .................................

9 2. Horyzont wiary trynitarnej .............................................. 17 3. Tron łaski .................................................................................. 25 4. Zadośćuczynienie i piękno ............................................... 29 5. Proroctwo i eschatologia ................................................... 33 6. Duchowy świecznik na stulecie objawień ................. 39 7. Życie i duchowość pastuszków ....................................... 47 8. Urok sanktuarium ................................................................ 61 9. Misja ewangelizacyjna ........................................................ 71 10. II Sobór Watykański a życie liturgiczne ..................... 77 11. Celebracja wiary .................................................................... 83 12. Cisza i modlitwa .................................................................... 91 13. Miejsce miłosierdzia ........................................................... 95 14. Przykład świętości ................................................................ 99 15. Setna rocznica objawień .................................................... 103 16. Doświadczenie piękna ........................................................ 107 143

17. Muzea przy sanktuarium i w Aljustrel ........................ 111 18. Bazylika Trójcy Przenajświętszej ................................... 117 19. Pielgrzymi piękna ................................................................. 121 DODATEK Pastuszkowie z Fatimy .................................................................

Kontemplatyk Franciszek ....................................................

Hiacynta – kwiat o zapachu współczucia ..................... Łucja – życie wytyczone przez Matkę Bożą .................

123 125 131 135

Fot.: commons.wikimedia.org Fot.: commons.wikimedia.org

Bazylika Matki Bożej Różańcowej

Bazylika Matki Bożej Różańcowej – nawa główna I

Fot.: commons.wikimedia.org

Figura Matki Bożej w Kaplicy Objawień II

Fot.: ks. A. Gruszka SCJ

Fot.: commons.wikimedia.org

Kaplica Objawień Matki Bożej

W czasie procesji ze świecami

Fot.: commons.wikimedia.org

Fot.: ks. A. Gruszka SCJ

Bazylika Matki Bożej Różańcowej – grób Franciszka

Fot.: ks. A. Gruszka SCJ

Od prawej: Łucja, Franciszek, Hiacynta

Bazylika Matki Bożej Różańcowej – groby Hiacynty i Łucji III

Fotografie: ks. A. Gruszka

Pielgrzymi na ścieżce pokutniczej

Zapalanie świec IV

Modlitwa na klęczkach

W czasie procesji pożegnalnej

Pożegnanie białymi chusteczkami figury Matki Bożej V

Fot.: commons.wikimedia.org Fot.: commons.wikimedia.org

Bazylika Trójcy Przenajświętszej

Bazylika Trójcy Przenajświętszej – nawa główna VI

FRANCESCO STRAZZARI jest specjalnym wysĹ‚annikiem czasopisma „Il Regnoâ€?. W sercaĹ„skim wydawnictwie EDB opublikowaĹ‚ ponad dziesięć ksiÄ…Ĺźek dotyczÄ…cych sytuacji KoĹ›cioĹ‚a w róşnych krajach Ĺ›wiata. WĹ›rĂłd najnowszych publikacji naleĹźy wymienić: Fragmentos di America LaĆ&#x;na. MarĆ&#x;ri, profeĆ&#x; e Chiese a rischio (2012); In ArgenĆ&#x;na per conoscere Papa Bergoglio (2013); Pentecoste nella terra di MaomeĆŠo. Vivere da crisĆ&#x;ani nei Paesi del Golfo arabo (2014).

Z ciekawością właściwą dla kronikarza i ze spojrzeniem człowieka wiary Francesco Strazzari udał się do Fatimy, aby równieş przez wywiady i świadectwa zrozumieć coś, co Benedykt XVI zdefiniował jako „duchowe serce Portugalii�.

Jego ksiąşka jest relacją ze spotkań z biskupem diecezji Leiria-Fatima, Antonim dos Santos Marto, s. Anielą Coelho, postulatorką procesu kanonizacyjnego Franciszka i Hiacynty, o. Karolem Emanuelem Pedrosa Cabecinhas, rektorem Sanktuarium Matki Boşej Fatimskiej oraz Markiem Danielem Duarte, dyrektorem muzeów na terenie sanktuarium.

Styl dialogu, przystępny język i dynamiczność opowiadania, wychodzącego z ust rozmówców, porywają czytelnika, pozwalają odczuć wyjątkowy klimat Fatimy i przejąć się orędziem, jakie Matka Boşa tam zostawiła.

czasSERCA dwumiesięcznik dla rodzin

24,00 zł

,6%1

WYDAWNICTWO KSIĂŠĹťY SERCANĂ“W

Fenomenn Fenome

Francesco Strazzari

FATIMY

Podróş do duchowego serca Portugalii