20ste jaargang • nummer 3 • maart 2009
Chris nieuwsbrief De gevolgen van echtscheiding voor een kind
Elise: “De scheiding van je ouders laat zijn sporen na” Elise groeit op in een gezin met vijf kinderen. Ze wordt christelijk opgevoed. Als Elise een jaar of tien is, voelt ze dat er ‘iets’ verandert binnen het gezin. Ze kan dat gevoel dan nog niet plaatsen. Een aantal jaren later wordt duidelijk dat ze het wel degelijk bij het goede eind had. Als Elise negentien is, gaan haar ouders uit elkaar. “Ik was een jaar of tien toen mij voor het eerste opviel dat mijn vader veranderde”, begint Elise (46). “We gingen iedere zondag naar de kerk en mijn vader sprak daar ook regelmatig. Ik merkte dat hij zich in de gemeente anders gedroeg dan in zijn gezin. Thuis was hij de drukke zakenman. Hij had een driftig karakter en hij praatte zelden met ons. Ook niet over geestelijke zaken. Als hij sprak in de gemeente, was hij rustig en vertelde hij dingen die hij zelf niet in de praktijk bracht richting zijn vrouw en kinderen. Ondertussen kwam er steeds meer geld binnen en mijn vader was steeds minder thuis. Hij vertelde ons nooit dat hij van ons hield. In plaats daarvan gaf hij ons cadeaus.”
Dubbelleven De jaren verstrijken en de spanningen nemen toe. Elise’s vader is door de week zelden thuis
Chris in de praktijk Chris krijgt regelmatig vragen over echtscheiding via haar telefonische hulplijn, de e-mail en de chatbox. Deze vragen worden in de meeste gevallen gesteld door oudere kinderen (8-10 jaar) en tieners. Chris merkt in het contact met deze kinderen en tieners dat zij vooral behoefte hebben aan uitleg van hun ouders over de scheiding.
en als hij er is, is er vaak ruzie in huis. Elise: “Toen ik een jaar of zeventien was, kwamen we erachter dat mijn vader vreemd ging. Twee jaar later besloot hij mijn moeder te verlaten. Hij trok in bij zijn vriendin. Dat was een grote schok voor ons als kinderen, maar natuurlijk vooral voor mijn moeder. Het woord scheiden kwam niet in haar woordenboek voor. Zo was dat dertig jaar geleden. Dat is tegenwoordig wel anders. Scheiden is nu veel makkelijker en maatschappelijk geaccepteerd. Jammer genoeg…”
De gevolgen Na de scheiding van haar ouders, volgt er een verwerkingsproces voor Elise en voor de rest van het gezin. “Een scheiding gaat niemand in de koude kleren zitten, het laat zijn sporen na”, zegt Elise. “Als ik kijk naar mijn broers en zus, dan hebben we het er allemaal moeilijk mee gehad en iedereen heeft het op zijn eigen manier verwerkt. De scheiding van je ouders beïnvloedt je manier van denken en je eigen huwelijk. Mijn partnerkeuze is bijvoorbeeld ook beïnvloed door de echtscheiding van mijn ouders. Ik ben met iemand getrouwd die altijd thuis is tijdens het eten, mijn vader was dat zelden. Verder is mijn man een rustige persoon, mijn vader was een driftkikker. Ik heb een geweldige man
getrouwd, die me de veiligheid en stabiliteit biedt die ik nodig heb. Ik besef nu dat mijn moeder dat nooit heeft gekend bij mijn vader. Dat is natuurlijk erg triest.”
De kracht van gebed Elise, haar broers en zus, zijn alle vijf gelukkig getrouwd. Dat is een bijzonder gegeven. Uit onderzoek blijkt dat het huwelijk van een kind van gescheiden ouders twee keer zoveel kans loopt om te eindigen in een scheiding, dan het huwelijk van een kind wiens ouders niet gescheiden zijn. Elise: “Wij hebben een biddende moeder. Ik ben ervan overtuigd dat dat heeft bijgedragen aan het feit dat ikzelf en ook mijn broers en zus nu een gezond huwelijk hebben. Ook de rest van de familie stond biddend om ons heen. Zij boden ons een stevige, christelijke basis. Daar hebben we geluk mee gehad.” Dit artikel is een beknopte weergave van het interview met Elise. Ga naar www.chris.nl voor het complete verhaal.
PRAKTISCH
Is het u al opgevallen? Er wordt steeds meer reclame gemaakt voor echtscheiding. Niet om te gaan scheiden natuurlijk, maar wel om het zo goed mogelijk te regelen. Scheiden wordt je gemakkelijk gemaakt en we regelen het netjes, óók voor de kinderen. Ook voor de kinderen? Wie ooit gedacht heeft dat de gevolgen van echtscheiding voor kinderen wel meevallen, is inmiddels hopelijk op andere gedachten gebracht. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen van gescheiden ouders twee keer meer kans hebben om zelf ook weer te scheiden, dan kinderen van niet gescheiden ouders. En dan hebben we het over de langere termijn. Op de korte termijn zijn het verdriet, de boosheid en de agressie ook vaak niet gering. Om over de gevolgen voor de opvoeding en de identiteit van de kinderen nog maar te zwijgen. We hebben er dagelijks mee te maken bij Chris, dus we weten waar we het over hebben. Overigens, Amerikaans onderzoek heeft aangetoond dat ouders die in scheiding lagen maar besloten om het toch nog te proberen, na vijf jaar gelukkiger waren dan ouders die uit elkaar waren gegaan. Zou de Schepper het dan toch niet zo gek hebben bedacht toen Hij aangaf dat wat Hij samengebracht heeft, de mens niet moet scheiden? Begrijp me niet verkeerd: ik wil niemand voor het hoofd stoten en natuurlijk is er veel verdriet rondom echtscheiding. Maar laten we ervoor waken dat we een andere standaard gewoon gaan vinden dan die God ons heeft voorgehouden. Juíst in het belang van onze kinderen! Gods zegen gewenst!
Drs. Rob Hondsmerk Directeur Kinder- en Jeugdzorg
Iris, die ons regelmatig belt. We merken dat ze steeds meer groeit in het geloof, maar ze blijft het moeilijk vinden om de Heere God te vertrouwen. Wilt u bidden dat ze zal gaan beseffen hoeveel God van haar houdt en dat Hij écht te vertrouwen is?
“Ik heb niemand om mee te praten” Kinderen van gescheiden ouders: wat kunt ú voor hen doen? Ik spreek Rick (11) tijdens een voorlichting op een tienerclub. Hij is in tranen omdat hij wordt gepest. Ik knoop een gesprekje met hem aan en na een tijdje komt het hoge woord eruit. “Mijn ouders zijn gescheiden en mijn vader heeft een nieuwe vriendin. Er is altijd ruzie in huis. Het is vast mijn schuld, want alles is toch mijn schuld?” Als ik hem vraag of hij iemand kent bij wie hij af en toe even zijn hart kan luchten, zegt hij: “Er is een tienerleider die ik wel aardig vind. Maar verder heb ik niemand om mee te praten.” Het verhaal van Rick staat niet op zichzelf. De scheiding van hun ouders, gaat kinderen niet in de koude kleren zitten. Ze hebben pijn, verdriet en zijn boos. Er heerst onbegrip. Talloze (geloofs)vragen spoken door hun hoofd. En er is bijna altijd sprake van een schuldgevoel. Wat kunnen wij als christenen voor deze kinderen betekenen? Voordat we daar antwoord op geven, bekijken we kort de fasen waar een kind mee te maken krijgt bij de echtscheiding van zijn of haar ouders. We kunnen kinderen tenslotte het beste helpen, wanneer we weten waar zij doorheen gaan.
Wilt u met ons bidden voor: Ouders die Chris bellen met vragen over de opvoeding. We bidden dat deze ouders onze adviezen in de praktijk weten te brengen en dat de rust in deze gezinnen wordt hersteld.
De crisisfase Het kind reageert op het ‘verlies’ van zijn ouders; de mensen aan wie het de veiligheid in zijn/haar leven ontleende. De manier waarop een kind reageert, hangt nauw samen met het type gezin waar het kind uit komt en de situatie zoals die was voor de scheiding. Wanneer een kind de scheiding aan heeft zien komen, zal het anders op de situatie reageren dan wanneer de scheiding als donderslag bij heldere hemel komt.
De reorganisatiefase Kinderen en ouders richten hun leven opnieuw in. Veel kinderen gaan problematisch gedrag vertonen. Dit komt in de meeste gevallen door het opvoedingsvacuüm dat ontstaat. Voor de ouder waar het kind blijft wonen, is het vaak moeilijk om het huishouden weer te laten draaien en de eigen emoties te verwerken. De opvoeding is dan even een minder belangrijk aandachtsgebied. De andere ouder probeert het kind vaak zoveel mogelijk aandacht en liefde te geven - uit angst om het kind te verliezen - waardoor tijdens de bezoeken geen aandacht wordt besteed aan opvoedingsprincipes. Maar juist regels en grenzen bieden veiligheid aan een kind! Daarnaast komen veel kinderen in deze fase in een loyaliteitsconflict terecht. Ze weten hoe gevoelig het is om over de andere ouder te praten. Ze willen geen partij kiezen, maar worden daar vaak toe gedwongen.
Arend die belt omdat zijn moeder plotseling is overleden. Zijn vader is uitgezonden als militair. We bidden voor Arend, de andere kinderen in dit gezin én voor de vader van Arend. Wilt u bidden dat God hen zal troosten en kracht zal geven in deze moeilijke tijd?
Een tienermeisje dat belt omdat ze zwanger is. Het verhaal dat ze vertelt, verontrust ons. Het lijkt erop dat ze onder invloed is van een loverboy. Wilt u bidden voor bescherming van haar én haar kindje?
Feiten en cijfers*
De stabiliseringfase Er treden geen plotselinge veranderingen meer op in relaties en levensomstandigheden. Alles is min of meer in rustiger vaarwater gekomen en de nieuwe rollen zijn duidelijk. Wat echter vaak blijft, zijn de gedragsproblemen als gevolg van het opvoedingsvacuüm. Het is moeilijk om in deze fase de ‘teugels weer aan te halen’ als het kind al een tijdje van de vrijheid heeft genoten.
Hoe kan ik helpen? Wat kunnen we nu met elkaar doen om kinderen te helpen die geconfronteerd worden met de echtscheiding van hun ouders? Een aantal tips: • Bied veiligheid – duidelijke grenzen en het liefst voortzetting van bestaande regels, is wat kinderen nodig hebben om veiligheid te ervaren. Haal een kind eens uit de thuissituatie en laat het een dagje meedraaien in uw gezin. Laat uw thuissituatie een veilig plekje voor hem of haar zijn. • Accepteer de gevoelens van het kind – geef het kind ruimte om te praten over zijn/ haar gevoelens en accepteer deze. • Kies geen partij – wanneer u partij kiest voor één van de ouders, dan bent u voor het kind niet meer te vertrouwen. • Geef antwoord vanuit Gods woord – komt een kind met geloofsvragen, laat dan Jezus’ verdriet zien vanuit de bijbel (Hebr. 4:15). Jezus huilde ook. God begrijpt het beter dan wij wanneer een kind boos op Hem is. Stop dat gevoel niet weg, het is
Wilt u met ons danken voor: Er zijn meerdere kinderen die regelmatig onze hulplijn bellen voor advies en om even van zich af te praten. We zijn dankbaar dat de Heere God ons gebruikt om een stukje van Zijn liefde aan hen door te geven. Dankt u mee?
deel van het verwerkingsproces. Het is wel belangrijk dat een kind zich met zijn/ haar boosheid tot God richt en niet bij Hem wegloopt. • Bid – bid voor het kind en eventueel met het kind als daar mogelijkheden voor zijn. Besteed aandacht aan het schuldgevoel dat het kind mogelijk zelf heeft over de scheiding. Dat gevoel moet het kind absoluut kwijtraken! • Wees reëel – veel kinderen denken dat het wel weer goed komt tussen hun ouders. God kan wonderen doen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het overgrote deel van de scheidingen – ook onder christenen – niet meer ongedaan wordt gemaakt. Kinderen hebben die (harde) duidelijkheid nodig om hun verder leven op te kunnen bouwen. • Wees een voorbeeld – laat kinderen zien dat er nog wel degelijk goede huwelijken zijn en dat God het huwelijk als iets moois heeft gemaakt.
• Naar schattig maken 50.000 tot 60.000 kinderen per jaar een echtscheiding mee. • Dertig procent van de kinderen van gescheiden ouders loopt kans op gedrags- of emotionele problemen. Bij kinderen van ouders die niet gescheiden zijn, is dat vijftien procent. • In vijfentwintig procent van de gevallen verliest één van de ouders kort na het voltrekken van de echtscheiding het contact met de kinderen. • In 2007 zijn 32.600 huwelijken door de Nederlandse rechter ontbonden. Bij deze echtscheidingen waren in totaal 34.700 minderjarige kinderen betrokken. Ruim de helft van deze kinderen was op het moment van de scheiding jonger dan 10 jaar. * Bron: www.cbs.nl, onderzoek E-quality naar gevolgen van echtscheiding voor kinderen.
Tot slot Het beeld dat kinderen krijgen van het huwelijk van hun ouders, zien zij als voorbeeld voor hun eigen relatie. Hierdoor vormen kinderen van gescheiden ouders een groep met een wankel fundament voor de eigen relatie. De gemeente van Jezus Christus moet zich dan ook bewust zijn van haar verantwoordelijkheid om de zorg voor deze kinderen op zich te nemen. Daarnaast mag elke gemeente zich afvragen in hoeverre echtscheiding in haar midden wordt gezien als ‘iets dat nu eenmaal gebeurt’. In hoeverre is de gemeente dan nog anders dan de wereld? Meer informatie over het thema ‘Kind en echtscheiding’? Ga naar www.chris.nl voor alle beschikbare artikelen over dit onderwerp.
Margriet die in een ingewikkelde situatie zat omdat ze geen christenen om zich heen had. Sinds kort kent ze iemand in haar omgeving die ook christen is. Daar is ze enorm dankbaar voor! We danken God samen met Margriet dat Hij haar op deze manier zo bemoedigt.
De opvoedcursus die De Hoop geeft, wordt door veel mensen gevolgd! Wilt u de Heere God danken voor deze gemotiveerde mensen? Daarnaast bidden we dat God hen zal helpen om het geleerde in de praktijk te brengen. Bidt en dankt u mee?
Het wordt steeds drukker in de chatbox! Wilt u danken voor de mogelijkheid die God ons biedt om op deze manier tieners met problemen te bereiken?
Vrijwilligers gezocht voor Opwekking
Maak het werk van Chris mogelijk! Chris wil er zijn voor kinderen en tieners. Bijvoorbeeld voor hen die verdrietig zijn omdat hun ouders zijn gescheiden. Wist u dat zowel de telefonische hulplijn als de e-mailhulpverlening én de chatbox geheel uit giften betaald worden? Daarom willen we u vragen Chris te steunen – financieel en/of door gebed – zodat we ons werk onder kinderen en tieners kunnen blijven doen. Wilt u het werk van Chris financieel steunen? Dat kan door een gift over te maken op giro 3112 t.n.v. Chris te Dordrecht. Wilt u bidden voor Chris? Wordt dan gebedsvrijwilliger! Voor meer informatie hierover kunt u mailen naar info@chris.nl. Bellen kan natuurlijk ook: (078) 631 55 72.
Kinderconcert en aanbiddingsconcert Marcel & Lydia Zimmer Op zaterdag 7 maart 2009 treedt het gospelduo Marcel en Lydia Zimmer op bij De Hoop in Dordrecht. ’s Middags is er een kinderconcert (voor kinderen van vier tot twaalf jaar) en ’s avonds een aanbiddingsconcert. Het kinderconcert duurt van 16.00 tot 17.15 uur en het concert ’s avonds begint om 20.00 uur. De concerten vinden plaats in het Media- en Congrescentrum van De Hoop, Provincialeweg 122 in Dordrecht. Kaarten voor het kinderconcert kosten €6,- . Het concert voor volwassenen kost €10,-. Kaarten zijn te reserveren via ticket@dehoop.org.
Giften november 2008 Chris algemeen De Weg kwijt Telefonische hulplijn
€ 17.454,€ 75,€ 25,-
Bedankt voor uw gift!
CHRIS NIEUWSBRIEF Maandelijkse uitgave van Stichting Vrienden van De Hoop (www.vriendenvandehoop.nl). Chris is onderdeel van de Kinder- en Jeugdzorg van De Hoop ggz (www.dehoop.org). De Hoop biedt kinder-, jeugden volwassenenzorg op het gebied van psychosociale, psychiatrische en verslavings-problematiek. Ook biedt De Hoop re-integratietrajecten en heeft zij preventieprojecten voor kinderen, tieners en ouders. Meer informatie op www.dehoop.org. Een deel van het werk van De Hoop – waaronder de
Voor we het weten, is het alweer zover: de Pinksterconferentie Opwekking. Dit jaar vindt Opwekking plaats van D.V. vrijdag 29 mei tot en met maandag 1 juni in Biddinghuizen. Op het kinderterrein komen dagelijks zo’n 3.000 kinderen bij elkaar om bezig te zijn met de Bijbel, te zingen en samen leuke dingen te beleven. Chris is ook dit jaar weer verantwoordelijk voor de nazorg op het kinderterrein. Kinderen met problemen en kinderen die gewoon even met iemand willen praten en bidden, zijn van harte welkom in de Chris-tent. Chris is opzoek naar vrijwilligers die mee willen draaien in de nazorg op het kinderterrein. Hebt u interesse? Dan kunt u zich aanmelden bij Geert-Jan Poker via (078) 631 55 72 of door te mailen naar Geert-Jan@chris.nl. Alvast bedankt!
Vrijwilligers gezocht voor Stay Clean Junior De Hoop ggz start halverwege mei met De Kajuit. Hier worden jongeren opgenomen in de leeftijd van twaalf tot twintig jaar - die worstelen met verslaving. Na hun opname wordt hen nazorg geboden middels het programma ‘Stay Clean Junior’. De Hoop is op zoek naar vrijwilligers – bij voorkeur echtparen – die bereid zijn om nazorg aan deze jongeren te bieden. Hierbij begeleid je een aantal jongeren die in jouw omgeving wonen. In elke provincie worden meerdere mensen gezocht. Heb je interesse of wil je meer informatie? Neem dan contact op met Geert-Jan Poker: Geert-Jan@chris.nl of (078) 631 55 72.
Gezocht:
Agenda maart 2009 2 maart 3 maart 4 maart 5 maart 6 maart 7 maart 9 maart 12 maart 17 maart 26 maart 27 maart 30 maart 31 maart
Internet/MSN, Nieuwpoort Pesten, Barneveld Internet/MSN, Zoetermeer Family Builders (4), Bunschoten Seksualiteit, Dordrecht Family Builders (5), Andijk Kinderpastoraat, Gorinchem Seksualiteit, Dordrecht Chris/presentatiem, Lisse Pesten, Alblasserdam Muziek, Katwijk Family Builders (1), Amersfoort Weerbaarheid, Zoetermeer Family Builders (5), Bunschoten Family Builders (2), Amersfoort Invloed media, Ermelo Eetproblemen, ’s Gravenmoer Invloed media, Groot-Ammers Invloed media, Oud-Beijerland Occultisme, Haarlem
werkzaamheden van Chris – wordt financieel ondersteund door Stichting Vrienden van De Hoop. Deze stichting is in het bezit van het CBF- en het RƒB-keurmerk. Giften voor Chris kunnen worden overgemaakt op giro 3112. De website van Chris is www.chris.nl.
Chris en Stichting Vrienden van De Hoop.
REDACTIE, VORMGEVING EN FOTOGRAFIE Rob Hondsmerk (hoofdredacteur) Diana Langerak, Annelies Dorst (redactie) Medewerkers van De Hoop Media, De Hoop Preventie,
AANSPRAKELIJKHEID Redactie en uitgever zijn niet aansprakelijk voor de uitspraken van (ex)cliënten van De Hoop/Chris in de Chris Nieuwsbrief. Vóór verschijning zijn zij akkoord
REDACTIEADRES Provincialeweg 70, 3329 KP in Dordrecht Telefoon: (078) 6 111 356 E-mail: media@dehoop.org
telefoon- e n chatvrijwilli gers. Ga naar www.c hris.nl voor meer inform atie.
gegaan met publicatie van deze uitspraken. Niets uit deze uitgave mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of op welke wijze ook, zonder toestemming van de redactie. DRUK De Hoop Grafisch Centrum Provincialeweg 86a, 3329 KP DORDRECHT Telefoon: (078) 6 111 333 E-mail: grafisch@dehoop.com www.dehoopgrafischcentrum.nl