ABD Ambargosu Sonrası İran Konteyner Taşımacılığı?

UMUR UĞURLU

Uzakyol Kaptanı / Deniz Ticareti Yöneticisi

Kasım ayı itibariyle ABD yaptırımlarının devreye girmesi ile pekçok denizcilik şirketi İran’a uğraklarını sonlandırma kararı aldı. En son CMA CGM’nin de ABD yaptırımlarından kaçınmak için İran’dan çekilme kararı İran’a yapılacak taşımaların nasıl sürdürülebilir olacağı sorusunu gündeme getirmiştir.

Özellikle ambargonun gündeme gelmesi sonrası global denizcilik şirketlerinin İran uğraklarını sonlandırması ile Bandar Abbas limanı başta olmak üzere İran konteyner limanları trafiği dramatik olarak düşmüştür. 1 yıl önce ayda 300.000 teu elleçleyen limanlar bugün yaklaşık 130.000 teu / ay hacim ile çalışmaktadır. 1 Elbette bunun nedenlerinden biri de ticaretin daralmasıdır.

Bu riski minimize edecek hareketleri şimdiden İran makamları devreye almaktadır. Nisan 2018’de otoritenin- Iran’s Ports and Maritime Organization (PMO) – İran limanlarındaki tarifeleri düşürme kararı ilk adımlardan biri olmuştur. Aynı zamanda Imam Khomeini Port konteyner terminalinin dış yatırımlar ile özel sektör tarafından inşaası İran devletinin öncelikli projelerindendir.

Güney Kore de 2016 yılında Tahran üzerindeki uluslararası yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasının ardından İran pazarına girmek için ciddi adımlar atan en dikkat çekici ülkelerden biri konumundadır. İran’ın 2017 yılında petrol dışı sektörlerdeki en büyük ticaret ortakları arasında dördüncü sırada yer alan Güney Kore’nin bu ülkeyle olan karşılıklı ticareti 5 milyar doların üzerindedir. Aynı zamanda yaptırımların yeniden başlamasından önce Hyundai, İran denizcilik hatlarına 10 adet gemi satış anlaşması yapmış ve henüz bu anlaşma iptal edilmemiştir. Bununla birlikte Hazar Denizi kıyısında bulunan Novşehr kenti limanına Güney Kore şirketleri tarafından yatırım yapılmasına dair anlaşma yapılmıştır ve halen geçerlidir.

Ağustos 2018’de İran yetkililerinin, Katar’ın Hamad Limanı ile İran’ın Buşehr Limanı arasındaki denizcilik ilişkilerini geliştirilmek üzere Katar’la bir araya gelmesi; İran Limanlar ve Denizcilik Örgütü (Iranian Ports and Maritime Organization – PMO) tarafından yapılan açıklama ile de İran’ın Buşehr Limanı ile Katar’ın Hamad Limanı aralarındaki denizcilik ilişkilerinin ve bu yolla ticari iş birliğinin geliştirilmek istendiği bir diğer atılımdır.

Körfezde yaşanan krizin bir sonucu da Hamad Limanı’nın; Umman’daki Sohar ve Salalah limanları, Türkiye limanları, Pakistan’daki Karaçi Limanı ve Hindistan’daki Mundra ile Nhava Sheva limanları dahil olmak üzere; diğer bölgelerdeki limanlarla olan ilişkilerini güçlendirmesi olmuştur. PMO da buna paralel olarak Katar’a, ithalat ve ihracatını İran’daki Buşehr Limanı’yla Katar’daki Hamad Limanı’nın arasında direkt olarak yapması için teklifte bulunmuş, Buşehr Limanı’nın, Türkiye’den Katar’a giden ithalat ürünleri için bir aktarma merkezi olarak hizmet verebilmesi üzerine Katar’lı yetkililer ile görüşmeleri dikkat çekicidir.

Konu yaptırımlardan etkilecek başlıca şirketler National Iranian Oil Company (NIOC), Naftiran Intertrade Company (NICO), National Iranian Tanker Company (NITC), Islamic Republic of Iran Shipping Lines (IRISL) ve South Shipping Line Iran ve iştirakleridir.

Bu noktada IRISL konteyner tarafı olarak Hafez Darya Arya Shipping Company (HDASCO) , kendi seferlerini ve uğraklarını yeniden şekillendirmektedir. İran konteyner taşımaları sözkonusu olduğunda HDASCO hareketleri oldukça önemlidir. Çünkü şirket 2017’de İran ithalattaki konteyner trafiğinin %47’sini gerçekleştiriyorken bu 2018 yılında %56’ya çıkmıştır.

Dolayısıyla yeni servislerin çoğu Çin, Taiwan, Malezya ve Hindistan ağırlıklı olacaktır. Elbette Avrupa ve Akdeniz servisleri devam edecek, ancak Reach Shipping Lines gibi yeni stratejik ortaklıklar ile hacimleri daha da büyütecektir. 2

Bu hamle ambargo nedeniyle diğer yurt dışı işlerini riske atmak istemeyen global taşıyıcılara karşı atılmış bir hamle olarak yarın HDASCO grubunun daha da güçlenmesine vesile olabilir. Zira artık 14.500 teu’luk gemilerin ortak kullanımı sonucu Çin’den daha büyük hacimlerle ticaret yapılması ve aynı şekilde batılı ülkeler ile yapılamayan ticaretin Çin (ve Taiwan, Malezya) tarafından doldurulması şekliyle okumak da mümkündür.

Tüm denizcilere Allah Selamet Versin.

Kaynaklar

1- Alphaliner 2018 issue 42 2- Alphaliner 2018 issue 42