Dentista-4, 2021 by Dentista

dentista magazine voor het tandheelkundig team

2021 | 4

Thema: Parodontologie

Alles wat je wilde weten over tandpasta Recessiebedekking, wat is er mogelijk? Werken als tandartsgeriatrie, wat houdt het in?

Assisteren in de ouderenmondzorg

www.dentista-magazine.nl

Groei van mucosa onder een steg

Details that make all the difference Soms zijn het de kleine dingen die er het meest toe doen. Daarom geven we om elk detail van een TePe interdentale rager en waarom het zich onderscheidt op het gebied van kwaliteit, efficiëntie en duurzaamheid. Met de introductie van onze nieuwe duurzame lijn zetten we een verdere stap richting klimaatneutrale producten in 2022. Door het gebruiken en adviseren van onze duurzame producten draagt u samen met ons bij aan een schonere planeet. Samen maken we het verschil.

Nieuw! 80% minder CO

Nu ook verkrijgbaar in TePe Angle en Extra soft

AD4774NL

Scan de QR-code en lees meer over de duurzame ambitie van TePe

dentista| Colofon Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

dentista| Redactioneel

Praktijkmanager

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Dentista is een uitgave van Dentista Media en verschijnt 4 keer per jaar.

Redactie Ilko Alink, Joan Koele, Lies Ligtvoet

Tandenpoetsen

dentista Redactieadres

Dentista Media, Postbus 62, 7437 ZH Bathmen Contact: Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl, Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

055-5223154

Praktijkmanager

dentista

Tandarts

Mondhygiënist

eze Parodontologiespecial beginnen we met een uitgebreid artikel over tandpasta. Een vrucht van het onderzoek dat Cees Valkenburg deed en waarop hij afgelopen november promoveerde. Het lijkt allemaal zo simpel; twee keer per dag poetsen met tandpasta die fluoride bevat. Toch volgen er nog een aantal verrassende conclusies en aanbevelingen uit het onderzoek van Cees.

Internet www.dentista-magazine.nl Instagram: @dentistamagazine

Aan dit nummer werkten mee Cees Valkenburg, Richard Koop, Marenka Franke, Karen

Paro geven we in dit nummer uiteraard de ruimte. Richard Koop, parodontoloog NvVP met een eigen praktijk in Zutphen gaat uitgebreid in op de mogelijkheden van recessiebedekking en vaste auteurs Frank en David behandelen de oorzaken en oplossingen van de groei van mucosa onder een steg. Voor de praktijkmanagers legt Marenka uit wat je kan doen om de paro in je praktijk te optimaliseren.

Verheul, Toos Roubos, Annet Valentijn, Melanie Schoenmaker, Rowan Thuss, Saghar Wafae, Marloes de Kooter, Maarten de Beer, Tandartsen Zijlweg Haarlem, Karin Zondag, Orthodontiepraktijk Verburgh, Saghar Wafae, Marloes Rust, Marilka Elst, Flore Heiligers-Teeuwen, Sjoerd Kuiken, Frank Andriessen, David Rijkens, Karim Ahabri.

Vormgeving

Nog even terugkomend op tandenpoetsen. Dat lijkt voor velen de normaalste zaak van de wereld. Maar stel nu dat je op leeftijd bent, veel dingen niet meer zelf kan en ook nog vergeetachtig wordt. Dan is poetsen en je gebit verzorgen niet meer zo vanzelfsprekend. De gevolgen daarvan zien Karen, Toos, Annet en Melanie dagelijks in de verzorgingshuizen waar ze werken. Ze vertellen over hun vak en de voldoening en uitdaging die ze daar uithalen. Ouderen een respectvolle en waardige laatste fase van hun leven bieden is waar het ze om gaat. De boodschap die Karen iedereen binnen de mondzorg nog wil meegeven: “Denk goed na over de gevolgen van een behandeling op latere leeftijd. Daar kan veel leed mee worden voorkomen.”

LDB Production, Levin den Boer

Abonneren Dentista wordt in gecontroleerde verspreiding toegezonden aan tandartsen mondhygiënistenpraktijken in Nederland. Een vast abonnement kost € 42,50 (incl. btw) per jaar. Voor abonneren: www.dentista-magazine.nl

Adreswijzigingen Per e-mail: info@dentista-magazine.nl. Vermeld zowel je oude als nieuwe adres.

Adverteren

Natuurlijk hebben we ook weer onze vertrouwde vaste rubrieken en bijdragen. En wil je je praktijk verbouwen, of een compleet nieuw pand neerzetten, dan heeft architect Saghar een handig stappenplan voor je op papier gezet.

Joan Koele, joan@dentista-magazine.nl, 06 – 477 859 78

Marketing Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl,

Veel leesplezier en tot in het nieuwe jaar! Uiteraard kun je ons ook op ieder moment blijven volgen op internet of via social media.

06 – 267 060 67

Druk Wilco, Meppel

dentista

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Lies, Joan en Ilko.

©2013-2021 Dentista Media. Niets in deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van Dentista Media of andere auteursrechthebbenden. Dentista Media kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid en volledigheid van alle in deze uitgave opgenomen teksten en beelden.

dentista

Tandarts

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Assist

dentista| Inhoud Tandarts

Tandarts

dentista 4

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

16 28

Inhoud

TANDPASTA IN EEN BREDER PERSPECTIEF

CEES VALKENBURG

RECESSIEBEDEKKING: WAT IS ER MOGELIJK? RICHARD KOOP

HET OPTIMALISEREN VAN PARO IN DE PRAKTIJK MARENKA FRANKE

“DENK NA OVER DE GEVOLGEN OP LATERE LEEFTIJD” KAREN VERHEUL

IN OPLEIDING TOT TANDARTS-GERIATRIE

28 34

ANNET VALENTIJN

ASSISTEREN IN DE OUDERENMONDZORG

MELANIE SCHOENMAKER

CHEILITIS ANGULARIS

ROWAN THUSS

EEN EIGEN PRAKTIJKRUIMTE IN 11 STAPPEN

SAGHAR WAFAE

STARTEN ZONDER PAND, PERSONEEL EN PATIËNTEN MARLOES DE KOOTER

Productnieuws Column Maarten Team in beeld Column Karin Design in beeld

En verder 6 23 38 51 58

dentista

Column Marloes 63 Endo 64 Praktijkmanagement 66 Vast en zeker 70 Marketing 77

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

GALVOSURGE: REINIGINGSSYSTEEM VOOR IMPLANTATEN

m complicaties rondom het implantaat, zoals peri-implantitis, goed te behandelen, is het vaak van essentieel belang om het implantaat te reinigen door de biofilm te verwijderen. Met de unieke GalvoSurge-technologie kan de biofilm van elk titanium implantaatoppervlak worden verwijderd, en is die compatibel met de meeste tandheelkundige implantaatsystemen. De procedure is eenvoudig en tijdbesparend, met een behandelingstijd van slechts twee minuten per implantaat. Met het reinigingssysteem voor ttandheelkundige implantaten van GalvoSurge kunt u uw patiënten een betrouwbare en kostenbesparende behandeling bieden die functieherstel, esthetiek en welzijn stimuleert. De GalvoSurge-procedure bestaat uit een elektrolytenoplossing die rondom het implantaat wordt gespoten. Door inschakeling bij een extra lage spanning ontstaan waterstofgasbellen die de biofilmlaag van het blootgelegde implantaatoppervlak halen en het implantaat schoon achterlaten. In tegenstelling tot verschillende behandelingsopties die het implantaat van buitenaf reinigen, wordt met GalvoSurge de biofilm direct van het oppervlak van het implantaat verwijderd. Informatie: NobelBiocare - www.nobelbiocare.com/en-nl/galvosurge

AFTERAPID VOOR BEHANDELING VAN AFTEN

ften zijn een veel voorkomend probleem in de mond, met verschillende oorzaken: beugels of protheses, maar ook stress, hormonale veranderingen, vitaminetekort, bestraling of chemotherapie. Bij vatbare personen zijn aften een regelmatig terugkerend probleem. Afterapid is een natuurlijke behandeling om direct de pijn van aften te verlichten. Naast bescherming zorgt de gel voor een versneld herstel. De distributie in Nederland en België is in handen van Consumedix.

samen met het Glyzyrrhizine zuur (uit zoethoutwortel) antibacterieel, ontstekingsremmend en schimmelwerend. Ruscogenine (uit de wortels van de muisdoornplant) zorgt er ten slotte met zijn astringente werking voor dat vochtophoping wordt voorkomen. Afterapid is een medisch hulpmiddel klasse I en verkrijgbaar als gel met handige applicator. Informatie: Consumedix – (088) 606 3800 – www.consumedix.com

De pijn die een aft veroorzaakt kan erg vervelend en beperkend zijn tijdens eten, drinken, praten en slikken. De natuurlijke ingrediënten van Afterapid, zoals Hyaluronzuur Biomoist, Tea Tree olie en Allantoïne verlichten snel de pijn, versnellen het genezingsproces en beschermen de wond. Het toegevoegde natuurlijke RNA/DNA werkt ontstekingsremmend, bevat weefselherstellende eigenschappen en stimuleert de celontwikkeling. Door de gecombineerde zesvoudige werking wordt de regeneratie van de wond direct gestimuleerd en daarmee de genezingstijd verkort. Hyaluronzuur Biomoist is speciaal ontwikkeld voor mondzorgproducten en zorgt voor de vorming van nieuw bindweefsel en beschermt tegen infectie, waardoor de pijnlijke symptomen vanaf het eerste gebruik direct worden verlicht. Het legt een beschermende laag over de aft en werkt vocht inbrengend, waardoor weefsels zich natuurlijk sneller herstellen. Tea Tree en Manuka leaf olie werken

PRODUCT

dentista

Dé marketingpartner in iedere fase van uw praktijk. Dé marketingpartner in iedere fase van uw praktijk.

Brengt marketing in de praktijk

Doe de Doe Gratis dePraktijkscan Gratis Praktijkscan op onzeop website onze website

Starten? Starten? Overnemen? Overnemen? Groeien? Groeien?

Brengt marketing in de praktijk 085 130 35 55

www.toppraktijk.nl

085 130 35 55

www.toppraktijk.nl

Tandpasta in een breder perspectief Naast zijn werk als tandarts houdt Cees Valkenburg zich al jaren bezig met tandpasta. De meest gestelde vraag in de tandartsstoel is immers wat de beste tandpasta is. Die vraag heeft hij nader bestudeerd en op 30 november verdedigde hij met succes zijn proefschrift: ‘Dentifrice in the prevention of plaque and gingivitis’.

Cees Valkenburg

ondziekten behoren wereldwijd tot de meest voorkomende aandoeningen. Tandbederf (cariës) en ontstoken tandvlees (gingivitis en parodontitis) zijn de belangrijkste oorzaken van het verlies van tanden en kiezen. Ondanks dat tandbederf en tandvleesaandoeningen te voorkomen zijn, komen ze veel voor en zijn ze vooral chronisch en progressief van aard. Het belangrijkste aspect van preventie en behandeling is het verwijderen van de tandplak en/of de bescherming tegen de schadelijke effecten ervan. Om de hoeveelheid tandplak daadwerkelijk en mechanisch te verminderen is routinematig tandenpoetsen de eerste preventieve stap.

Tandpasta en mondgezondheid In de afgelopen decennia is de hoeveelheid tandbederf afgenomen; het effect van fluoride in tandpasta. Er bestaat overtuigend bewijs dat fluoridehoudende tandpasta een grotere bijdrage levert aan het beschermen tegen tandbederf dan niet-gefluorideerde tandpasta. Ongeacht het gebruik van fluoridehoudende tandpasta is echter ook de poetsfrequentie van belang. Zo is bewezen dat tweemaal daags poetsen de effectiviteit van gefluorideerde tandpasta verhoogt. Sociaal-economische status en andere

leefstijl factoren zoals gezondheidsbewustzijn, roken, motivatie en voeding spelen ook een belangrijke rol in het verkrijgen van mondgezondheid. Ondanks dat het gebruik van fluoride de mondgezondheid al positief heeft veranderd zal tandbederf een aanzienlijk probleem blijven indien de suikerconsumptie ongewijzigd blijft. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat tweemaal daags tandenpoetsen met fluoridehoudende tandpasta moet worden aangemoedigd om tandheelkundige problemen te voorkomen. Aanbevolen concentratie fluoride is 1000 tot 1500 ppm (delen per miljoen). In de westerse samenleving is het assortiment aan tandpasta overweldigend en worstelen veel mensen met de vraag welk product ze moeten kiezen. Poetsen zonder tandpasta wordt immers als onprettig ervaren. Onderzoek heeft laten zien dat tandpasta niet bijdraagt aan een betere plaqueverwijdering. Toen deze wetenschappelijke publicatie verscheen, werd onterecht de conclusie getrokken dat “tandenpoetsen zonder tandpasta geen klinisch verschil heeft ten opzichte van tandenpoetsen met een tandpasta voor het verwijderen van tandplak”. Dit was een incorrecte interpretatie die soms zelfs werd misbruikt, in die

dentista

Tandpasta historie Het woord ‘tandpasta’ is een algemene term die doelt op een product dat samen met een tandenborstel wordt gebruikt om tanden en kiezen te reinigen en polijsten. Het Engelse en Franse woord voor tandpasta is ‘dentifrice’ wat is afgeleid van het Latijnse ‘dentifricium’, waarin de woorden ‘dens’ of ‘dentis’, (tand) en ‘fricare’ (wrijven) zijn gecombineerd. Tandpasta’s zijn geen uitvinding van de moderne tijd maar bestaan al voor onze jaartelling. Rond 3.000-5.000 v.Chr. ontwikkelden de oude Egyptenaren al een tandpoeder van mirre, puimsteen, eierschalen en as van ossenhoeven. Op het moment van gebruik werd waarschijnlijk water toegevoegd aan het poeder, om er een (tand)pasta van te maken. In het industriële tijdperk, in de achttiende eeuw, werd het regelmatige gebruik van tandpoeder wijdverbreid. Artsen, tandartsen en chemici waren verantwoordelijk voor de ontwikkeling van deze poeders. Natriumbicarbonaat, ook wel baking soda of zuiveringszout genoemd, vormde meestal de basis en is nog steeds een populair tandpasta-ingrediënt. Aan het begin van de negentiende eeuw werd tijdens de fabricage glycerine toegevoegd, om van het poeder een pasta te maken en de smaak te verbeteren. In 1824 werd daarnaast ‘zeep’ toegevoegd, in de vorm van zouten van vetzuren, en rond 1850 volgde de toevoeging van ‘krijt’ voor het ‘polijsten’ van tanden. Colgate was in 1873 het eerste bedrijf met massaproductie van tandpasta in een pot. Rond 1892 werd de opvouwbare tube uitgevonden, vergelijkbaar met de hedendaagse tandpasta tubes. De introductie van fluoride als actief ingrediënt volgde in 1914. In 1955 werd Procter & Gamble de eerste massaproducent van fluoridehoudende tandpasta’s wereldwijd. De goedkeuring voor het gebruik van fluoride in tandpasta’s ten behoeve van het anti-cariës effect door de American Dental Association in 1960 resulteerde in de wereldwijde introductie van fluoridehoudende tandpasta’s.

zin dat er geen tandpasta nodig zou zijn om tanden te poetsen. Dit bleek vooral het geval in hoe de algemene media het oppikten, maar verscheen ook als zodanig in de professionele mondzorgpers. Sommige beroepsorganisaties uit de mondzorg drongen er bij hun leden op aan om op basis van de bevindingen correcte informatie te verstrekken aan patiënten. De British Society of Periodontology bracht zelfs een persbericht uit: “Het artikel is een interessant overzicht van het beschikbare bewijs en een nuttige aanvulling op de wetenschappelijke literatuur over mondverzorging, maar het betekent niet dat tandpasta tijden geldverspilling is.” Zij adviseren daarom nadrukkelijk dat tandenpoetsen altijd moet worden gecombineerd met het gebruik van fluoridehoudende tandpasta.

Tandpasta wereldmarkt Tandpasta is een veel verkocht en zeer gewild mondverzorgingsproduct. Met name de premium merken zijn relatief duur. Tandpasta is waarschijnlijk om die reden een van de meest gestolen producten in supermarkten. In reclames voor tandpasta’s figureren vaak mondzorgverleners in witte jassen die aangeven welke tandpasta zij het beste vinden. Dit is opmerkelijk, aangezien elk van de drie grootste tandpastafabrikanten (Colgate-Palmolive, Glaxo Smith Kline, Procter & Gamble) beweren dat hun producten de voorkeur hebben van diezelfde mondzorgverleners. De laatste jaren rich-

ten tandpastafabrikanten zich in de huidige consumentgerichte markt vooral op consumentenvoorkeuren en cosmetische claims. Naar de voorkeur van consumenten wordt veel marketingonderzoek verricht waarvan de uitkomsten veelal het geheim zijn van de fabrikant. De meeste consumenten denken dat alle tandpasta’s met fluoride even effectief zijn. Daarom worden hun keuzes bepaald door andere factoren, zoals smaak, frisse adem of specifieke claims, zoals ‘whitening’ voor wittere tanden, vermindering van tandsteen of behandeling van tandhalsgevoeligheid. Whitening tandpasta werd traditioneel meer gezien als een marketingproduct op verzoek van consumenten dan als een effectieve therapeutische interventie. Een review van de literatuur heeft laten zien dat eigenlijk elk onderzocht product met een ‘whitening claim’ effectief was maar lang niet allemaal in dezelfde mate. Ook was het niet mogelijk om producten te differentiëren op basis van ingrediënten. Het is waarschijnlijk een combinatie van factoren die maakt dat whitening tandpasta’s effectiever zijn dan gewone fluoridehoudende tandpasta’s bij extrinsieke tandverkleuring.

Tandpasta-onderzoek Alle grote tandpastafabrikanten verkopen producten die worden ondersteund door een aanzienlijke hoeveelheid wetenschappelijk bewijs. In het algemeen wordt gesug-

dentista

Effectieve plaquecontrole vereist meer dan alleen tandenpoetsen

42%

Slechts van de tandplaque wordt verwijderd door alleen tandenpoetsen1

antibacteriële werkzaamheid voor patiënten met tandvleesproblemen

68% grotere reductie

van tandplaque# vergeleken met patiënten die alleen hun tanden poetsen2

• Unieke technologie met aminfluoride en tin-ionen • 7x sterkere antibacteriële werkzaamheid vs. competitieve technologie3.* • Mondspoeling 250 ppm F¯, zonder alcohol • Extra zachte tandenborstel met microfijne borstelharen – specifiek ontwikkelt voor tandvleesproblemen

Ga voor patiëntensamples naar:

colgatedental.nl

1 Chapple I, et al. Clin Periodontol 2015;42 (Spec Iss): S71-S76. Poetsen met reguliere fluoridetandpasta. # Bijkomend voordeel van meridol® mondspoeling. 2 Hamad CA, et al. Poster gepresenteerd tijdens Europerio 2015. 3 Arweiler NB, et al. Oral Health Prev Dent 2018;16:175–181. * meridol® tandpasta na 12 uur vs. natriumbicarbonaat technologie

gereerd dat financiering door de industrie gepaard kan gaan met gunstigere resultaten en conclusies. Echter, een recent wetenschappelijk systematisch literatuuronderzoek over 121 publicaties van tandpasta onderzoeken, vond geen verband tussen positieve conclusies en belangenverstrengeling of financiering door tandpastafabrikanten. Zo’n wetenschappelijk systematisch literatuuronderzoek onderzoekt de wetenschappelijke literatuur op een systematische en reproduceerbare wijze. Het wordt ook wel aangeduid als ‘systematische review’ of ‘onderzoek naar onderzoek’. Het wordt beschreven als het hoogste niveau van wetenschappelijk bewijs om mee te wegen in dagelijkse klinische beslissingen en adviezen. Een systematische review geeft antwoord op een onderzoeksvraag door de resultaten van verschillende onderzoeken samen te vatten. Een meta-analyse is de statistische methode die wordt gebruikt in systematische reviews om resultaten van studies te analyseren. Vergelijkbare studies worden gecombineerd en geanalyseerd alsof ze deel uitmaken van één onderzoek. Een meta-analyse levert collectieve resultaten op, die sterkere conclusies kunnen bieden dan een individuele studie. Zorgverleners, onderzoekers en beleidsmakers hebben daarnaast systematische reviews nodig om bestaande informatie efficiënt te integreren voor evidence-based richtlijnen. Een systematische review van systematische reviews wordt ook wel een “umbrella review” of meta review genoemd. Een meta-review met betrekking tot het wetenschappelijk bewijs van tandpasta ingrediënten concludeert dat vergeleken met een standaard fluoridehoudende tandpasta, een tandpasta met tinfluoride of triclosan een duidelijk positief effect heeft op de gezondheid van het tandvlees. De meta-review bevat echter, zoals de meeste wetenschappelijke literatuurreviews, nog steeds geen aanbeveling voor de individuele consument. Het is wel wetenschappelijk bewijs dat meegewogen wordt in het dagelijkse klinische individuele advies welke specifieke tandpasta passend is.

merciële innovatie en wetenschappelijke ontwikkeling. Om een tandpasta te maken zijn verschillende ingrediënten essentieel en veelal hebben ingrediënten meerdere eigenschappen. Schuurmiddelen helpen bij het reinigen van het glazuur op de tanden en helpen deze witter te maken door aanslag te verwijderen. Waterstof- en carbamideperoxiden helpen vlekken te verwijderen. Reinigingsmiddelen (detergentia) zoals Sodium Lauryl Sulfaat (SLS) creëren ook een schuimende werking en lossen vuil op. Smaakstoffen en zoetstoffen zoals sacharine, worden gebruikt om de smaak te verbeteren. Bevochtigingsmiddelen, zoals glycerol, propylene glycol en sorbitol, worden toegevoegd om waterverlies uit de pasta te voorkomen. Verdikkingsmiddelen of bindmiddelen worden toegevoegd om de consistentie van de pasta te stabiliseren. Desensibiliserende middelen zoals kaliumnitraat, arginine, novamin en tinfluoride verminderen tandhalsgevoeligheid. Pyrofosfaten en zinkcitraat reduceren de vorming van tandsteen. Antimicrobiële middelen zoals tinfluoride verminderen tot slot ontstoken tandvlees (gingivitis). De formulering van een tandpasta is daarmee een uitdagend proces. Het gebrek aan werkzaamheid van een tandpasta met natuurlijke ingrediënten kan bijvoorbeeld te wijten zijn aan onvoldoende concentraties van deze ingrediënten, of aan chemische incompatibiliteit van de ingrediënten in de tandpasta. Ook als gevolg van verschillen in samenstelling kunnen tandpasta’s met een gelijke totale fluorideconcentratie aanzienlijk verschillen in hun vermogen om fluoride af te geven. Laboratoriumstudies suggereren dat het toevoegen van natriumbicarbonaat aan een tandpasta de effectiviteit van fluoride op tandbederf kan verminderen. Het illustreert wederom dat het toevoegen van bijvoorbeeld natriumbicarbonaat aan tandpasta zorgvuldige formulering vereist. Onderzoek heeft wel laten zien dat juist natriumbicarbonaat in een kleine vermindering van bloedend tandvlees kan resulteren.

Tandpastasamenstelling

Natuurlijke, kruiden- en biologische tandpasta’s zijn een antwoord van tandpastafabrikanten op voorkeuren van consumenten en op hun zorgen over de veiligheid van chemische ingrediënten. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld een tandpasta met de toevoeging van kurkuma en zoethout

Moderne tandpasta’s zijn door de complexe samenstellingen geavanceerde farmaceutische producten. De chemische samenstelling, met vaak meer dan twintig ingrediënten, verandert voortdurend vanwege concurrentie van fabrikanten, com-

Tandpasta en alternatieve formuleringen

dentista

extract. Termen als ‘natuurlijk’ en ‘kruiden’ kunnen in de marketing worden gebruikt zonder dat duidelijk is wat ze echt betekenen, wat verwarrend kan zijn voor consumenten. Door het gebruik van plantenextracten en niet-synthetische stoffen te benadrukken in de zogenoemde ‘branding’ van de tandpasta’s, kan ook de suggestie worden gewekt dat deze ingrediënten ‘natuurlijk’ zijn en daarmee veilig. Een modern voorbeeld van een populair product dat als ‘natuurlijk’ wordt bestempeld, is ‘charcoal’ oftewel houtskooltandpasta. Hoewel dit product geen deel uitmaakt van dit proefschrift, is het wel veelvuldig onterecht gepromoot als effectief door influencers op sociale media. Ook internetadvertenties van houtskooltandpasta’s bevatten wetenschappelijk bewezen misleidende productbeweringen en ongefundeerde therapeutische claims.

Tandpasta en het milieu Milieukwesties met betrekking tot tandpasta hebben met name te maken met verpakkingen en ingrediënten zoals giftige chemicaliën en microplastics. Daarnaast is er sprake van ethische discussies over het gebruik van bijvoorbeeld palmolie en testen middels dierproeven. Verder zijn natuurlijke ingrediënten niet altijd echt ‘natuurlijk’. Zo wordt natriumbicarbonaat beschouwd als een natuurlijk product, terwijl dit in de praktijk voor de toepassing in tandpasta juist chemisch geproduceerd wordt. Een trend en mogelijke verdere toekomstige ontwikkeling is het ontwerpen van biologisch afbreekbare verpakkingen. Voor tandpasta gaat het hierbij om in wateroplosbare zachte gel-tandpastacapsules en gefluorideerde tandpastatabletten in biologisch afbreekbare zakken, glazen potten of dozen. Hoewel tandpastatabletten tegenwoordig in de markt al worden aangeprezen als een “uitstekend tandpasta alternatief zonder afval”, hebben ze nog geen klinisch wetenschappelijke basis. Daarbij is het twijfelachtig of de individuele bezorging van deze producten niet extra bijdragen aan de CO2 footprint.

Tandpasta en andere factoren Poetsen met een tandenborstel vermindert op mechanische wijze de hoeveelheid tandplak. We weten dat een tandpasta niet bijdraagt aan extra tandplakverwijdering, maar het kan daarentegen wel de tandplakgroei remmen. Dagelijks gebruik van tandpasta heeft daarom invloed op de remming

in aangroei van een nieuw laagje tandplak. Vanuit preventief oogpunt heeft twee keer tandenpoetsen met tandpasta per dag een groter effect op het voorkomen van tandbederf dan één keer per dag poetsen. Behalve de frequentie van poetsen, kan ook de wijze waarop iemand zijn tanden poetst het effect beïnvloeden. Zo is er één centimeter tandpasta nodig bij het tandenpoetsen. Verder heeft het spoelgedrag na het tandenpoetsen invloed op de hoeveelheid fluoride die in de mond achterblijft. Fluoride kan worden vastgehouden door de nog aanwezige tandplak maar ook in het mondslijmvlies zoals de binnenkant van de wangen, tandvlees en de tong.

Tandpasta en schuurmiddelen Tandpastaformuleringen bevatten schuurmiddelen om verkleuringen op het tandoppervlak te verwijderen en om de consistentie van de tandpasta te verbeteren. Poetsen met een tandpasta zonder enig schuurmiddel resulteert vaak in een oppervlakkige verkleuring van de tanden en kiezen. De radioactieve dentine abrasie (RDA) methode is de meest bekende laboratoriumtechniek om het schurende vermogen van tandpasta’s te meten. De International Organization for Standardization (ISO) heeft als veilige bovengrens voor dagelijks gebruik een RDA-waarde van 250 bepaald. RDA is echter niet ontwikkeld om een rangorde voor abrasiviteit in tandpasta’s te genereren. Ook blijkt er verschil in uitkomsten tussen de laboratoria die de RDA vaststellen. Voorzichtigheid is daarom geboden bij het vertalen van RDA-gegevens uit het laboratorium naar de klinische situatie. Zo hebben whitening tandpasta’s voor het witter maken van het tandglazuur bij oppervlakkige verkleuringen niet standaard een hogere RDA. In de mond spelen bovendien andere aspecten een belangrijke rol. De pellicle, tandplak en speeksel op tanden en kiezen kunnen het schurende effect van tandpasta op glazuur en tandbeen verminderen.

Bijwerkingen van tandpasta Hoewel tandpasta’s geen bijwerkingen of nadelige effecten mogen hebben, kunnen moderne tandpasta’s ingrediënten bevatten die een risico op sensibilisatie met zich meebrengen, met als gevolg allergische verschijnselen. Verreweg de meest voorkomende verschijnselen zijn roodheid, zwelling en eczeem van de lippen en rond de

dentista

Conclusies en aanbevelingen Op basis van de bevindingen van dit proefschrift en de daarin opgenomen wetenschappelijke literatuur kunnen de volgende conclusies voor het gebruik van tandpasta worden gegeven:

• Er is geen waarneembaar klinisch verschil tussen tandenpoetsen met of zonder tandpasta op tandplakverwijdering (hoofdstuk 2); • Het gebruik van tandpasta remt tandplakgroei (hoofdstuk 3 en 4); • Overweeg voor het verkrijgen van gezond tandvlees een tandpasta met een actief ingrediënt zoals tinfluoride op indicatie of aanbeveling van een mondzorgprofessional (hoofdstuk 4 en 5); • Een tandpasta met natriumbicarbonaat kan in een kleine vermindering van bloedend tandvlees resulteren (hoofdstuk 7); • Whitening tandpasta’s zijn effectiever dan gewone fluoridehoudende tandpasta’s voor het witter maken van tandglazuur bij oppervlakkige (extrinsieke) verkleuringen (hoofdstuk 8); • Een tandpasta met natuurlijke ingrediënten zoals kurkuma en zoethout lijkt niet effectiever te zijn dan een gewone fluoridehoudende tandpasta om tandplak en tandvleesontsteking te verminderen (hoofdstuk 6);

Aanvullende aanbevelingen op basis van de literatuur zijn: • Gebruik bij het tandenpoetsen een tandpasta met fluoride; • Gebruik één centimeter tandpasta bij het poetsen; • Poets twee keer of vaker per dag; • Poets minstens twee minuten of langer; • Gebruik na het tandenpoetsen voor het spoelen slechts weinig water.

mond (cheilitis). Op basis van het aantal gepubliceerde casusbeschrijvingen in de wetenschappelijke literatuur lijkt contactallergie voor tandpasta relatief zeldzaam. Aangenomen mag worden dat allergische reacties op tandpasta niet direct als zodanig worden herkend. Veel toevoegingen in producten voor mondverzorging zijn echter potentiële allergenen die allergische reacties kunnen veroorzaken. Daarnaast hoeven fabrikanten niet alle ingrediënten op de productetikettering te vermelden als de concentratie onder de drempel ligt conform de EU-cosmeticaverordening. Een voorbeeld van een bijwerking is ‘orale mucosale peeling’ in de volksmond ‘velletjes of vervellen’ van het mondslijmvlies, een vaak niet-herkende oppervlakkige afschilfering van het mondslijmvlies. Die kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door het veel in tandpasta gebruikte reinigings- en schuimmiddel SLS. Bij patiënten die lijden aan terugkerende aften (pijnlijke blaasjes of zweertjes in de mond Ø 5-10mm), lijkt SLS van invloed op de frequentie en de duur van de beschadigingen. Recent systematisch literatuuronderzoek suggereert

daarom dat patiënten voor hun dagelijkse mondverzorging baat kunnen hebben bij het gebruik van SLS-vrije tandpasta’s. Mede daardoor hebben sommige tandpastafabrikanten SLS vervangen door andere, minder irriterende stoffen.

De toekomst van tandpasta Volgens de huidige wetenschappelijke kennis is een tandpasta geen middel dat bijdraagt aan de mechanische tandplak verwijdering, maar is het meer een middel voor de remming van de groei van tandplak en de manier om fluoride aan te brengen in de mond. Bovendien biedt tandpasta naast een prettigere poets ervaring ook een uitgebreidere zorg. Het kan bijvoorbeeld helpen om de adem op te frissen. Tandpasta’s zijn ideale middelen voor de afgifte van therapeutische ingrediënten. Het lijkt erop dat er een toekomst is voor de doorontwikkeling van tandpasta’s als wijze van aanbrengen van effectieve ingrediënten om de mondgezondheid te verzorgen en te behouden. Daarmee worden tandpasta’s verzorgende crèmes. Ook is er ruimte voor tandpastaproducten die

dentista

Verbeter opvolging met GEBRUIKSGEMAK, OPTIMAAL COMFORT EN CONTROLE Deze interdentale rager met twee standen helpt jouw patiënten met parodontale problemen en handvaardigheidsproblemen voorzichtig en effectief te reinigen daar waar een tandenborstel alleen niet bij kan. •

1 borstel, 2 standen

•

Promoot naleving door gebruiksgemak

•

Makkelijke toegang tot achterste molaren

•

Daarnaast ideaal voor patiënten met implantaten of protheses

ISO

verkrijgbaar in NIEUWE MATEN

ai16049961109_GUM soft pick mint 2.pdf 1 10-11-2020 9:15:11

ISO 0

ISO 1

ISO 2

ISO 3

ISO 4

1,8 - 2,0

2,0 - 2,1

2,1 - 2,5

2,9 - 4,8

2,9 - 5,5

1,2

1,4

Cilindrisch

0,6

0,7

0,9

TROTS OM TE ZORGEN

Conisch

GUM.nl

WORD NU EEN OFFICIEEL INZAMELPUNT WWW.T E R R ACYC L E .COM/GU M -NL

SOFT-PICKS COMFORT FLEX

de motivatie van de gebruiker stimuleren. Een voorbeeld hiervan zijn tandpasta’s die tandplak kleuren, dit zou tandenpoetsen kunnen bevorderen.

Tandpasta en de dagelijkse mondzorgpraktijk Een groot deel van de verbetering van de mondgezondheid kan worden toegeschreven aan de wijdverbreide beschikbaarheid en het gebruik van fluoridehoudende tandpasta’s. Mondzorgverleners kunnen hun patiënten helpen om zo alleen tandpasta’s aan te bevelen waarvan wetenschappelijk is bewezen dat ze veilig en effectief zijn. De mondzorgprofessional moet voortdurend op de hoogte blijven van de steeds toenemende ontwikkelingen en marketing van producten. Dit is echter niet eenvoudig en soms zelfs demotiverend als deze ontwikkelingen naast effectiviteit ook puur cosmetische claims bevatten. In het verleden moesten mondzorgprofessionals vertrouwen op gegevens die waren verkregen uit klinische onderzoeken, waarvan sommige van discutabele, of soms zelfs van slechte kwaliteit waren. Binnen de wetenschappelijke gremia zoals universiteiten en tijdschriften is veel initiatief genomen om de kwaliteit van onderzoeken te verbeteren. Daarnaast zijn de regelgevende instanties zich juist gaan focussen op het correct gebruik van claims. Deze communicerende

vaten hebben ervoor gezorgd dat tandpastafabrikanten heden ten dage zeer zorgvuldig omgaan met onderzoek en de manier waarop de uitkomsten ervan gepresenteerd worden aan de mondzorgprofessional en de consument. Het beoordelen van claims, ingrediënten en werkzaamheid, zijn voor mondzorgprofessionals belangrijke overwegingen bij het aanbevelen van een tandpasta. Deze overwegingen moeten worden gecombineerd met wat nodig is voor de patiënt en wat de patiënt zelf wil. Daarbij is ook kennis gewenst over ingrediënten waarvoor patiënten (over)gevoelig kunnen zijn. Daarom is er noodzaak tot duidelijke en optimale etikettering van tandpasta. Dan pas kan beter worden vastgesteld welke tandpasta veilig en effectief is en de meeste voordelen oplevert voor de betreffende individuele patiënt. Bovenstaand is een bewerking van de Nederlandse samenvatting van het proefschrift ‘Dentifrice in the prevention of plaque and gingivitis’ dat Cees Valkenburg op 30 november met succes heeft verdedigd bij de Universiteit van Amsterdam. De online versie van het gehele proefschrift is te bekijken via de QR-code.

dentista

Recessiebedekking: wat is er mogelijk? Parodontale plastische chirurgie omvat chirurgische behandelingen van parodontale afwijkingen, die niet zijn ontstaan door parodontitis. Hieronder valt ook de recessiebedekking waarbij in dit artikel uitvoerig wordt stil gestaan. Recessiebedekkingen zijn techniekgevoelige behandelingen, die veelal in een praktijk voor parodontologie worden uitgevoerd en met microchirurgisch instrumentarium onder optische vergroting. Richard Koop, Parodontoloog NVvP

owel op jonge als oude leeftijd worden recessies gezien. De oorzaak is niet altijd hetzelfde en ook zeker niet uitsluitend parodontitis. De volgende oorzaken kunnen recessie tot gevolg hebben: • Parodontale behandeling • Traumatisch poetsgedrag • Een actieve orthodontische spalk • Orthodontische behandeling • Tandstand • Botdehiscentie • Spier- en/of frenulumtractie • Trauma • Een tongpiercing.

loop van de gingiva met dunne en smalle papillen. Verder zijn er smalle ‘triangular’ tanden aanwezig. Deze situatie is veel gevoeliger voor recessies dan een dik biotype.

Een actieve spalk kan door torquekrachten elementen buiten de boog plaatsen met een recessie tot gevolg (afbeelding 1). Als dit het geval is, dienen de betreffende elementen eerst op de juiste positie te worden teruggezet. Nadien kan pas worden gestart met de bedekking van de recessie.

Als een recessie niet is ontstaan door parodontale problemen kan deze operatief bedekt worden, vaak met behulp van een bindweefseltransplantaat. Voor een recessie bedekkende chirurgie is het volgende van belang: • Goede mondhygiëne • Niet roken • A-traumatisch poetsgedrag moet zijn aangeleerd • Tongpiercing verwijderen • Elementen binnen de boog • Geen actieve spalk in de mond en twistflex draad vervangen.

Het ontstaan van recessies is afhankelijk van de dikte van het tandvlees. Voor een dun biotype geldt, dat de dikte van het tandvlees dunner is dan 1.5 mm. Bij sonderen blijft de pocketsonde zichtbaar. Bij een dik biotype is het tandvlees dikker dan 2 mm. De dikte van het onderliggende bot en de vorm van de tanden hangen vaak samen met de dikte van het tandvlees. Bij een dun biotype is het onderliggend kaakbot meestal dun. Ook is er een hoog ‘scalloped’ ver-

Het is niet noodzakelijk om voor iedere recessie een recessiebedekking uit te voeren. Indien de situatie goed reinigbaar is en zonder gevoeligheid, kan je ervoor kiezen

dentista

om door regelmatige gebitsreiniging en instructie mondhygiëne de situatie onder controle te houden. Het gebruik van een singel tufted borstel of interspace borstel kan uitkomst bieden. Bij een toename van de recessie kan alsnog een chirurgische behandeling worden overwogen. Het bedekken van de recessie kan gewenst zijn om: • Esthetische redenen • Betere mondhygiëne mogelijk te maken om wortelcariës of gingivitis te voorkomen • Overgevoeligheden te verhelpen • Dikker en/of meer gekeratiniseerd weefsel te verkrijgen.

Alleen een RT 1 recessie is voorspelbaar volledig te bedekken met een chirurgische behandeling. Door het interdentaal aanhechtingsverlies is bij de andere recessies geen volledige bedekking mogelijk.

Classificatie van recessietype (RT)

Voorafgaand aan parodontale chirurgie dient de mondhygiëne goed te zijn (plaque-index < 15 procent) en bloeding laag (bloedings-index < 15 procent). Initiële parodontale behandeling of uitgebreide gebitsreiniging en instructie mondhygiëne kunnen daarom noodzakelijk zijn. Bij aanhoudende parodontale problemen, een matige mondhygiëne en/of hoge bloedingsindex wordt geen recessiebedekking uitgevoerd. Tevens is behandeling bij rokers niet zinvol.

De recessies zijn volgens de classificatie van de European Federation of Periodontology* ingedeeld van RT1 tot en met RT3, waarmee ook de voorspelbaarheid van de behandeling samenhangt:

2.1

Voorafgaand aan de recessiebedekking wordt altijd een röntgenfoto vervaardigd om interdentaal botverlies en rootproximity uit te sluiten. Bij interdentaal botverlies is 100 procent bedekking van de recessie niet mogelijk en rootproximity geeft een grote kans op scheuren van de papil tijdens de behandeling.

Contra-indicaties

Behandeltechnieken RT1: recessie zonder interdentaal aanhechtingsverlies, interproximale glazuurcementgrens niet zichtbaar

2.2

RT2: recessie met interdentaal aanhechtingsverlies, aanhechtingsverlies interdentaal is kleiner of gelijk aan het aanhechtingsverlies buccaal

2.3

RT3: recessie met interdentaal aanhechtingsverlies, aanhechtingsverlies interdentaal is groter dan het aanhechtingsverlies buccaal

Er zijn verschillende behandeltechnieken om recessies goed en voorspelbaar te bedekken. Vrij gingiva transplantaat Bij deze techniek wordt het transplantaat met epitheel uit het palatum weggenomen. Dit transplantaat wordt vervolgens in het receptorgebied ingehecht. • Voordeel: Meer gekeratiniseerd weefsel wat de kans op recessie in de toekomst aanzienlijk vermindert. • Nadeel: Postoperatieve pijn in het palatum komt veel voor en een afwijkend beeld in kleur en morfologie van de gingiva is vaak zichtbaar. Coronaalwaarts verplaatste flap Met twee verticale ontspanningsincisies wordt het mucogingivale complex naar coronaal verplaatst. Er kan onderliggend ook nog een bindweefseltransplantaat en/ of glazuurmatrixeiwitten worden aangebracht. • Voordeel: Minder post-operatieve pijn dan bij een vrij gingivatransplantaat en de kleur en morfologie van de gingiva komt overeen met de omliggende weefsels.

dentista

• Nadeel: De ontspanningsincisies zorgen voor minder bloedtoevoer en littekenvorming. Ook kan er minder gekeretaniseerde gingiva worden verkregen. Tunneltechniek met een bindweefseltransplantaat Bij deze techniek worden de papillen intact gelaten en wordt met speciale tunnelinstrumenten ruimte gecreëerd voor het bindweefseltransplantaat. Het transplantaat wordt in deze tunnel aangebracht al dan niet met de toevoeging van glazuur matrixeiwitten. • Voordeel: Minder postoperatieve pijn, een optimale doorbloeding van het transplantaat en een mooie kleur en morfologie van de gingiva na de behandeling. • Nadeel: Techniekgevoelige behandeling welke onder optische vergroting dient te worden uitgevoerd. Het autologe bindweefseltransplantaat is nog steeds de gouden standaard, omdat dit het meest voorspelbare resultaat geeft. Er zijn heden ten dage ook andere mogelijkheden in de vorm van allogene en xenogene producten. Deze worden ingezet als er te weinig bindweefsel geoogst kan worden, of de patiënt geen extra ingreep wenst in het palatum. Het uiteindelijke doel van de recessiebedekking is om het volgende te bereiken: • Goede mondhygiëne mogelijk maken • Volledige bedekking van de recessie • Voorkomen van pockets na behandeling • Goede kleur en morfologie van weefsels • Zone van gekeratiniseerd weefsel • Dikkere weefsels • Geen gevoeligheid voor warmte en/of koude.

Casus tunneltechniek met een bindweefseltransplantaat Een 18-jarige man werd verwezen wegens een recessie bij de 41. Hij gaf aan last van de gingiva te hebben met poetsen en meldde koudegevoeligheid. Drie weken voor het consult werd een orthodontisch traject afgerond waardoor de elementen voldoende binnen de boog stonden. Klinisch is een smalle recessie van 5 mm zichtbaar (afbeelding 3) en is sprake van een redelijke mondhygiëne. Hij poetst elektrisch en gebruikt af en toe stokers. Verder is er in het palatum voldoende dikte voor een bindweefseltransplantaat aanwezig.

Uit röntgenologisch onderzoek blijkt, dat er geen sprake is van een root proximity en interdentaal botverlies (afbeelding 4). De diagnose is een recessie type 1, welke voorspelbaar is te behandelen door een tunneltechniek met bindweefseltransplantaat.

Bij de man is een twistflex spalk aanwezig, die wij heden ten dage voorafgaand aan de behandeling laten vervangen om torque klachten in de toekomst te voorkomen. Voorafgaand aan de chirurgische behandeling vindt een uitgebreide gebitsreiniging en instructie mondhygiëne plaats om atraumatisch poetsgedrag aan te leren. Hiermee zorgen we tevens voor een lage plaque en bloeding. Een maand na deze behandeling vindt een controle van de mondhygiëne plaats. Bij een lage plaque en bloeding wordt gestart met de chirurgische behandeling. De ingreep vindt plaats onder steriele omstandigheden en er wordt gebruik gemaakt van microchirurgisch instrumentarium en een loepbril met extra licht. Voor de ingreep spoelt de patiënt met chloorhexidine en wordt rondom de mond ontsmet. Dit vermindert het risico op wondcontaminatie en draagt bij aan een betere wondgenezing. Met infiltratieanesthesie wordt zowel buccaal als linguaal verdoofd van 33-43 en in het palatum van 12-16, daar waar het bindweefseltransplantaat wordt geoogst. Eerst wordt met handinstrumenten en ultrasoon de gehele regio tandplaque- en tandsteenvrij gemaakt en het te behandelen worteloppervlak uitgebreid behandeld met scalen en rootplanen. Met een micromesje wordt een intrasulculaire incisie gemaakt

dentista

van 32-42, zonder de papillen door te snijden. Nadien wordt de gingiva en mucosa van het onderliggend bot losgemaakt met tunnelinstrumenten. Het frenulum wordt onderhuids losgemaakt om tractie te voorkomen en de papillen worden gemobiliseerd. Als het receptorgebied volledig spanningsvrij los geprepareerd is en de tunnel voor het bindweefseltransplantaat gemaakt is (afbeelding 5), wordt het te behandelen worteloppervlak nogmaals goed gerootplaned. Vervolgens wordt de radix volledig droog en bloedvrij gemaakt en twee minuten geconditioneerd met EDTA. Na deze procedure kan uit het donorgebied het bindweefseltransplantaat worden genomen. Het transplantaat moet in ieder geval de breedte hebben om de recessie en de worteloppervlakken van de buurelementen te kunnen bedekken om zo voldoende revascularisatie te verkrijgen. De eerste incisie vindt ongeveer 3 mm onder de marginale gingivarand van de 12-16 plaats, is 1 mm diep en verloopt semilunair. Deze incisie dient niet minder dan 1 mm diep te zijn om necrose van de weefsels te voorkomen. Vervolgens wordt het mesje evenwijdig aan het palatum gehouden en het epitheel losgemaakt met overal voldoende dikte. De hoogte van het transplantaat dient minimaal 3 mm hoger te zijn dan de recessie om voldoende revascularisatie te krijgen. Het transplantaat wordt vervolgens vrijgeprepareerd van het bot met een incisie tot botniveau, waarna het met een klein rasporatorium wordt losgemaakt (afbeelding 6). Het transplantaat dient minimaal een dikte van 2 mm te hebben om de kans op necrose te minimaliseren. Als het bindweefseltransplantaat is los geprepareerd wordt het vet-

weefsel verwijderd en in een bakje met fysiologische zoutoplossing bewaard. Nadien wordt met twee kruishechtingen (niet-resobeerbaar 4.0 hechtdraad) de wond grotendeels gesloten om bloeding te voorkomen. Na inhechten van het transplantaat wordt de donorsite volledig gesloten.

Vervolgens wordt het worteloppervlak gedroogd en bloedvrij gemaakt en worden er glazuurmatrixeiwitten aangebracht. Deze worden toegepast, omdat ze bewezen hebben regeneratie te bevorderen en de epitheliale groei verminderen en hiermee de aanhechting van het bindweefsel bevorderen. Verder beschikken ze over een antibacteriële werking. Na deze voorbehandeling wordt het transplantaat ingehecht met een resorbeerbaar monofilament 5.0. In de papil distaal van de 31 aan de linguale zijde wordt de eerste hechting in de tunnel gebracht en vervolgens via de tunnel naar de recessie (afbeelding 7). Daar wordt de hechting buiten de mond door het transplantaat gebracht en met de stompe zijde weer door de tunnel en vervolgens door de papil. Het transplantaat wordt door de tunnel getrokken en vastgehecht (afbeelding 8). Deze procedure wordt vervolgens ook distaal van de 42 uitgevoerd en nadien wordt het transplantaat in de papillen mesiaal en distaal van de 41 vastgezet. Om een goede revascularisatie van het transplantaat te verkrijgen wordt de gingiva buccaal van de 41 naar coronaal verplaatst.

Postoperatief protocol Na de ingreep wordt twee weken, tweemaal daags gespoeld met chloorhexidine. Hierna worden de hechtingen verwijderd en kan bij

dentista

Richard Koop is eigenaar van Gelreland Parodontologie in Zutphen.

* Bron: https://www.efp.org/fileadmin/uploads/efp/Documents/ Campaigns/New_Classification/ Guidance_Notes/report-03.pdf

een normale genezing worden gestopt met spoelen. De patiënt krijgt de instructie om gedurende twee weken het receptorgebied twee keer per dag met chloorhexidine spray te behandelen en niet te poetsen. Nadien vindt de eerste postoperatieve zorg plaats. Bij deze afspraak wordt supragingivaal gereinigd en gepolijst om de aanslag van de chloorhexidine te verwijderen. Hierbij wordt het receptorgebied vermeden. Tevens wordt geïnstrueerd om een chirurgische tandenborstel in chloorhexidine te dopen en het receptorgebied tweemaal daags met een rollende beweging van tandvlees naar tand te poetsen. Vier weken later vindt de tweede postoperatieve zorg plaats. Deze bestaat uit het verwijderen van de supragingivale plaque en tandsteen. Op dit moment mag er gestopt worden met de chirurgische borstel en het elektrisch poetsen weer voorzichtig worden opgepakt. Voor het receptorgebied wordt een sensitive borstelkop geïnstrueerd. De eerste zes weken na de ingreep dient het eten aan de receptorzijde zo veel mogelijk vermeden te worden en de lip zo min mogelijk te worden gemanipuleerd. Drie maanden na de ingreep vindt een controle plaats en wordt een tevredenstellend resultaat gezien voor zowel patiënt als behandelaar (afbeelding 9). Dit resultaat blijft ook op lange termijn stabiel door een zesmaandelijkse gebitsreiniging en instructie mondhygiëne.

Discussie Het is niet altijd noodzakelijk om een chirurgische procedure uit te voeren om een recessie te bedekken. Bij een verkeerde tandstand door een actieve spalk kan terugplaatsen door een orthodontische behandeling in combinatie met een goede mondhygiëne en regelmatige professionele zorg zorgen voor spontane vermindering van de recessie (‘creeping attachment’). Indien de recessie na een half jaar nog aanwezig is, kan alsnog een recessiebedekking worden overwogen.

Conclusie Bij een juiste indicatiestelling, goede mond hygiëne, lage bloedingsindex en juiste chirurgische benadering is recessiebedekking een voorspelbare behandeloptie en is er klinisch een volledige bedekking van de recessie mogelijk.

dentista

NIEUW: Catalogus Elysee Dental 2021 Scan de QR-code en download onze nieuwe Catalogus Tandtechnische behandelmogelijkheden 2021-2022.

MAAK KANS OM 20 WEKEN EEN MEDIT i700 SCANNER TE TESTEN

Elysee Dental bestaat 20 jaar! Maak daarom kans om 20 weken lang een Medit i700 scanner te testen in uw praktijk. Zo kunt u makkelijk en vrijblijvend in uw praktijk kennismaken met onze digitale processen. Scan de QR-code en maak kans om ingeloot te worden. Elysee Dental zal onder alle inschrijvingen 5 tandartspraktijken inloten. Inschrijven kan t/m 31 december 2021. Op 10 januari 2022 worden de winnaars bekend gemaakt.

kulzer.nl/love-universal

Vraag nu uw sample aan of bestel de actie!

iBOND® Universal Hecht. Eenvoudig. Alles. Dé deﬁnitie van een echte universele bonding. » » »

Eén flacon voor alle indicaties. Eén flacon voor alle tandheelkundige materialen. Eén flacon voor alle technieken (total-etch, self-etch of selective-etch).

Maarten

We mogen weer!

n een van mijn eerdere columns schreef ik al eens over het gemak van digitale bij- en nascholing. Leren vanuit je eigen huis, waar en wanneer jij dat wil en geen lange reistijd meer naar de cursuslocatie. Waar ik in het begin nog erg moesten wennen, zijn de ‘ZOOM-meetings’ in de afgelopen anderhalf jaar inmiddels heel erg gewoon geworden. Wat ik zelf altijd als lastig heb ervaren is dat ik bij een webinar enkel mijn eigen presentatie en webcam zie. Ik weet niet wat er aan de andere kant van de verbinding gebeurt. Ik mis de interactie met de groep en kan niet inspelen op een vragende blik of op iemand die wat afgeleid is. Ik zie absoluut de voordelen van online bij- en nascholing, maar voor mij gaat er niets boven een live hands-on cursus. De hele sfeer die zo’n dag met zich mee-

brengt. De reis, een nieuwe locatie, een onbekende groep mensen en de dynamiek. Dit soort dagen geven mij altijd een ontzettende energie boost en maken mij nog enthousiaster over mijn vak. I  n het najaar van 2020 heb ik mijn laatste live hands-on gevolgd, het Awesome Esthetics congres in Ede. Het heeft lang op zich laten wachten, maar afgelopen september was het dan eindelijk weer tijd voor een echt event, namelijk Karma. On Tour. Volgepakt in een Rock&Roll tourbus, met vlammenwerpers en rookmachines, zijn wij de studentensteden in Nederland en België langsgegaan om de tandheelkundestudenten te enthousiasmeren over het project dat wij begin 2020 gestart zijn. Daarnaast hebben wij in Oisterwijk een congres georganiseerd. Het waren twee onvergetelijke weken en ik denk dat deze tour wel eens een hele mooie opstap kan zijn voor de toekomst van ons project.

dentista

COLUMN

Maar dat was niet alles, ook heb ik eindelijk weer de kans gekregen om eens een live-cursus te mogen geven. Samen met Freek Gols Linthorst was ik uitgenodigd om in Balk, Friesland een tweedaagse cursus te geven over rubberdam en composiet. Het was een genot om weer bezig te mogen zijn. We hadden een super enthousiaste groep jonge tandartsen die echt passie voor hun vak lieten zien. Ik hoop dat ik in 2022 nog veel meer van dit soort weekenden mag beleven. Hoe zit dat bij jou? Geef jij de voorkeur aan live of digitaal?

Maarten de Beer is als tandarts werkzaam bij IJsselstate Tandartsen in Dieren en MP3 Tandartsen in Apeldoorn.

Praktijkmangement

Het optimaliseren van paro in de praktijk Het Paroprotocol is een belangrijk onderdeel in iedere reguliere tandartspraktijk, ook als er geen mondhygiënist werkzaam is. Hoe zorg je als praktijkmanager dat dit protocol goed wordt doorgevoerd, waar moet je op letten en hoe houd je je team hierin scherp. Wat zijn ook de voordelen om paro zoveel mogelijk in de eigen praktijk te behandelen en hoe organiseer je dit? Marenka Franke

m de bovenstaande vragen allemaal goed na te kunnen lopen is het van belang dat er een Paroprotocol aanwezig is. Is dat niet het geval dan is het aan jou als praktijkmanger om hiervoor te zorgen. Dit kan gedaan worden door een mondhygiënist, (paro)preventie assistent of een tandarts. Zij zijn de behandelaars die hiermee te maken hebben en is het goed dat zij dit opstellen. Per praktijk zal er op verschillende manieren een Paroprotocol worden gemaakt, dit heeft betrekking op de aanwezige behandelaars. Wel moet het einddoel hetzelfde zijn, de patiënten worden op de juiste manier behandeld volgens de richtlijnen. Vind jij het lastig om dit te doen dan kan je bij collega’s van andere praktijken een voorbeeld van een richtlijn vragen, zodat je een idee hebt hoe het protocol kan worden opgesteld. Voor jou als praktijkmanager is het ook een idee om contact te leggen met de universiteit.

Zij hebben vaak protocollen die je kan gebruiken voor de praktijk.

Bespreek het protocol regelmatig De behandelaars leggen de PPS vast en van daaruit wordt bekeken waar de patiënt ingepland moet worden om zijn gebit optimaal te laten reinigen. Dan is het voor jou zaak om te weten hoe dit vastgelegd is in het protocol. Neem minimaal één keer per jaar – zijn er tussendoor veranderingen binnen de paro in de praktijk dan zeker ook tussentijds - het Paroprotocol door samen met de behandelaars die hiermee te maken hebben en met de medewerkers van de planning. Bespreek wat er goed gaat maar ook wat er beter kan of misschien veranderd moet worden; • Verloopt de screening goed? • Worden de patiënten bij de juiste behandelaars ingepland voor de reiniging? • Verloopt de planning goed?

dentista

• Adviseert iedereen nog de juiste interdentale reinigers, mondspoelmiddelen en tandpasta’s? • Zijn de informatiebronnen zoals folders, brieven, website en multimedia nog upto-date? Dit zijn een aantal zaken die nagegaan kunnen worden. De aandachtspunten kan je meenemen in een overleg. Tijdens het overleg kan je als praktijkmanager ook nagaan of er punten toegevoegd, of veranderd moeten worden. Zo kan iedereen vervolgens weer aan de slag met het protocol. Indien er veranderingen doorgevoerd worden dan is het verstandig om een evaluatie af te spreken om te bekijken of de veranderingen ook goed werken. Als praktijkmanager houd je ook in de gaten of er bij- of nascholing nodig is voor de (paro)preventieassistenten en mondhygiënisten die in loondienst zijn. Zorg dat de medewerkers kunnen werken volgens de laatste richtlijnen. Voor jou als praktijkmanager ook goed om op de hoogte te blijven van de laatste richtlijnen. Werk jij in een praktijk met meerdere kamers maar zonder mondhygiënist en/of (paro)preventie assistent, dan is het zeker de moeite waard om met de praktijkeigenaar om de tafel te gaan zitten en te kijken of het haalbaar is om een mondhygiënist aan te trekken. Ook is het investeren in je eigen assistenten door ze op te leiden tot (paro)preventie assistenten zeker de moeite waard. Zo houd je veel behandelingen in de eigen praktijk. Dit wordt door patiënten als zeer prettig ervaren en is een mooi verdienmodel voor de praktijk. Maar misschien nog belangrijker, je houdt het Paroprotocol optimaal zodat doorverwijzingen naar een parodontoloog worden gereduceerd.

Mondhygiënist Voor het aantrekken van een mondhygiënist is het belangrijk dat zij ook volgens de laatste richtlijnen en met de juiste materialen kan werken. Kijk of er ruimte is in het budget om een mondhygiënist dat te bieden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanschaffen van een airflow of instructiemateriaal. Het is lastig om een mondhygiënist te vinden. Hierbij een paar tips die jou mis-

schien kunnen helpen: • Benader de opleiding mondzorgkunde en vraag of je een advertentie mag plaatsen • Deel de vacature op social media kanalen waar mondhygiënisten aangesloten zijn • Benader je eigen netwerk en geef aan dat je een vacature hebt • Zet de vacature op je website • Zorg dat zij volgens de laatste richtlijnen kunnen werken met de juiste materialen Heb je een mondhygiënist aangetrokken dan is het belangrijk het Paroprotocol met hem of haar door te lopen en eventuele wijzigingen door te voeren. Let hierbij ook op de planning, kijk samen met de mondhygiënist hoeveel tijd er ingepland moet worden voor onder andere de intake, initiële behandelingen, paro evaluatie en paro nazorg. Deel alle wijzigingen en de planning vervolgens ook met het team. De tandartsen kunnen gericht verwijzen, net als de (paro)preventie assistenten en de baliemedewerkers en/of backoffice weet wat er ingepland moet worden. Mocht het nodig zijn om de aangebrachte wijziging te evalueren plan dit dan een paar maanden na het doorvoeren in, zo kan iedereen de feedback tijdig doorgeven en kan dit tijdens de evaluatie worden besproken. Indien er meerdere mondhygiënisten werken in de praktijk dan is het goed dat zij ook onderling overleg houden over het nastreven van het Paroprotocol, het volgen van de juiste bijscholing, het verloop van de behandelingen en tips & trucs die zij onderling kunnen delen om elkaar scherp te houden. Als praktijkmanager kan je dit voor hen organiseren. Let er wel op dat zij na hun overleg notulen verdelen met de besproken punten waar jij en het team mee verder kunnen. Laten wij er als praktijkmanagers voor zorgen dat de paro in de praktijk goed is geregeld zodat patiënten de zorg krijgen waar zij recht op hebben.

dentista

Marenka Franke is praktijkmanager bij Centrum voor Mondzorg Rhenen.

advertentie

Interview

“Ik geloof echt in een leven lang leren ” Na een bachelor en master Tandheelkunde combineert Vincent Donker zijn werk als tandarts met promotieonderzoek. Ondertussen vindt hij tijd om regelmatig binnenen buitenlandse congressen te bezoeken. Als een moderne Archigenes wil hij elke dag leren om de toekomst van zijn vakgebied te ontdekken. Vooral op het terrein van implantologie en restauratieve tandheelkunde.

“T

oen ik als scholier een dagje mocht meelopen met mijn eigen tandarts in Heerenveen, wist ik zeker dat ik voor dit vak wilde kiezen”, vertelt tandarts en promovendus Vincent Donker. “De combinatie van een medisch beroep met ondernemerschap past heel goed bij mij. En het is geweldig om mensen hun lach terug te kunnen geven.”

Liefde voor het vak

“Tijdens mijn bachelor en master Tandheelkunde in Groningen werd ik in mijn keuze bevestigd. In commissies van de studievereniging T.M.F.V. Archigenes deelde ik met studiegenoten de liefde voor het vak. Als bestuurslid van die vereniging legde ik contacten met fabrikanten en leveranciers voor sponsoring van onze activiteiten en workshops en ons symposium. Dat leverde me ook een breed netwerk op en kennis van nieuwe ontwikkelingen en technologie in de tandheelkunde. Aan het einde van mijn studie vroeg mijn scriptiebegeleider me om promotieonderzoek te doen. Omdat ik ook graag veel aan de stoel wilde staan, heb ik daar wel een tijdje over getwijfeld. Totdat ik op een congres gepromoveerde collega-tandartsen sprak die me aanspoorden om die mooie kans meteen aan te grijpen.”

Virtuele operaties

“Ik heb het geluk dat drie gerenommeerde hoogleraren me als promotoren begeleiden. Het onderwerp is razend interessant. Ik wil wetenschappelijk onderzoeken of het gebruik van een digitale workflow binnen implantologie voordelen brengt. Of het sneller en efficiënter werkt en een fraai eindresultaat oplevert. Die digitale ontwikkeling is een revolutie in het vak. Met de combinatie van een CBCT-scan en een mondscan kunnen we operaties virtueel plannen en voorbereiden. De behandeling zelf kan dan in één dag, met meer voorspelbaarheid van het uiteindelijke resultaat. We zitten nu op een kantelpunt, waarbij deze technologie via early adopters zijn weg vindt naar een breder gebruik.”

Onverwachte oplossingen

“Naast mijn promotieonderzoek werk ik als tandarts. Eerst bij Tandartspraktijk Polder in Emmeloord, waar ik met de dagelijkse praktijk van implantologie en digitale tandheelkunde kennismaakte. Omdat het reizen vanuit Groningen veel tijd kostte, ben ik hier in de stad aan de slag gegaan bij Kai&tibo. Een algemene praktijk waar bevlogen jonge tandartsen werken. De combinatie met mijn onderzoek binnen het Universitair Medisch Centrum

dentista

advertentie

naamgever van mijn studievereniging, een vooruitstrevende Romeinse chirurg en tandarts uit de eerste eeuw van onze jaartelling, wil ik de rest van mijn leven blijven leren en helpen het vak te ontwikkelen. Ik wil me verder bekwamen in implantologie en restauratieve tandheelkunde. Vooral door alle digitale ontwikkelingen blijf ik nieuwsgierig naar de toekomst van deze disciplines.”

Automatische puntentelling

“Bij dat levenslang leren hoort wat mij betreft ook een registratie bij het KRT. Ik heb me ingeschreven zodra het KRT studentenregistraties introduceerde. Het is voor mij ideaal om altijd een compleet en actueel overzicht te hebben van mijn bij- en nascholing. Zeker met mijn drukke schema. Het afgelopen anderhalf jaar tel ik ruim 125 uur aan scholing. Ik heb er geen omkijken naar: zodra ik me ergens voor inschrijf, volgt de puntentelling automatisch. Fijn, want administratieve last hebben we in dit vak genoeg. Net als de

Bekijk het complete tandheelkundige scholingsaanbod op krt.nu of download de

dentista

KRT-app. Een KRT-account is gratis voor master studenten tandheelkunde.

Tekst: Marnix Simonis, Fotografie: Joni Israeli

Groningen zorgt dat ik een heel breed beeld krijg. Wat ik in de theorie zie, kan ik toetsen aan de dagelijkse praktijk. En in de dagelijkse praktijk ontdek ik handigheden en oplossingen die je niet uit de boeken kan halen. Daarbij heb ik altijd de verdieping gezocht op cursussen en congressen. Al voor mijn afstuderen had ik er zo’n twintig bezocht, in binnenen buitenland. Dat blijf ik doen. Ik geloof echt in een leven lang leren.”

Karen Verheul, tandarts-geriatrie

“Denk goed na over de gevolgen op latere leeftijd” “V

Karen Verheul-van der Voorden (55) studeert in 1993 af aan ACTA waarna ze als waarnemer aan de slag gaat in verschillende praktijken. Vervolgens start ze een eigen praktijk in maatschap verband in Rotterdam, maar omdat ze met jonge kinderen op zoek is naar een betere

oor mij was het heel belangrijk om een goede balans te hebben tussen mijn baan en de kinderen thuis. Daarom heb ik bewust gekozen om een bepaalde periode in loondienst te werken. Toen de kinderen wat ouder waren ben ik gaan kijken wat ik nu precies wilde binnen de tandheelkunde. Ik kon altijd goed met ouderen werken en was door mantelzorg al in aanraking gekomen met de verpleeghuiszorg. Dat vond ik interessant en toen ik een advertentie zag waar ze een tandarts zochten met affiniteit voor ouderen heb ik dan ook contact opgenomen. Het waren de oprichters van Omnios die aan het zoeken waren hoe ze de mondzorg voor ouderen konden verbeteren. Tijdens deze startfase vroegen ze mij voor het tandheelkundig werk en om mee te helpen met het vormgeven van hun bedrijf. Welke materialen heb je bijvoorbeeld nodig, hoe kun je die makkelijk vervoeren, welke routing gebruik je voor sterilisatie. Die vragen hebben we beantwoord en zijn toen kleinschalig begonnen bij een verpleeghuis van Zorgspectrum. Inmiddels is Omnios met veel tandartsen, mondhygiënisten en assistenten actief in verschillende woonzorgcentra en ben ik nog altijd werkzaam in Vianen.

werk-prive balans gaat ze na enkele jaren als algemeen practicus in loondienst. In 2013 start ze in de ouderenmondzorg en begint met de opleiding tandarts geriatrie. Op dit moment is ze als tandarts geriatrie werkzaam bij Omnios in verschillende verpleeghuizen. Ze werkt samen met assistent Toos Roubos die twee jaar geleden na 20 jaar reguliere praktijk, ook bewust de overstap maakte naar de ouderenmondzorg.

In 2015 ben ik gestart met de opleiding tot tandarts geriatrie. Daarin komt de achtergrond van geriatrische patiënten en specifieke zaken voor de behandeling en communicatie met deze groep aan bod. Een leerzame en nuttige opleiding die mij helpt in het goed uitoefenen van mijn vak.”

dentista

Is het wat je ervan had verwacht? “Ik heb een bewuste keuze gemaakt voor de ouderenmondzorg. Een vakgebied waar je echt wat kan betekenen voor hulpbehoevende oudere mensen in de laatste fase van hun leven. Maar wat het echt inhoudt zie je pas als je aan de slag gaat. Dan ervaar je dat het om complexe en uitdagende situaties gaat. Niet dat dat binnen de algemene tandheelkunde niet het geval is, maar bij ons is vaak geen pasklare oplossing voorhanden en moet je creatief zijn. Daarbij komt ook dat mensen die in een woonzorgcentrum terechtkomen een enorme behandelachterstand hebben, werk je samen binnen een multidisciplinair team van onder andere verzorgenden, verpleegkundigen, specialisten ouderengeneeskunde, mondhygiënisten en assistenten en heb je ook nog met de familie te maken. Als tandarts geriatrie inventariseer je de mondgezondheid en relateert deze aan medische, psychische en sociale factoren. Op grond hiervan wordt een individueel mondzorgplan opgesteld waarin het hoe en waarom van bepaalde mondzorgverlening wordt beschreven. De patiënt zelf, de mantelzorgers en de professionele zorgverleners uit het multidisciplinaire team zijn hierbij betrokken. Een vrij complexe, maar uitdagende puzzel waarbij het belangrijk is recht te doen aan de situatie van de patiënt. Wat zijn de levensomstandigheden en toekomstverwachtingen en hoe kan de dagelijkse mondzorg zo goed mogelijk gestalte krijgen.”

Wat is het grootste dilemma binnen de ouderenmondzorg? “Het is de bedoeling dat zorgmedewerkers in verpleeghuizen op hoofdlijn worden geschoold in het signaleren van de mondconditie, in het bijzonder in het dagelijks verzorgen van mond en gebit. Daarmee waren we op de goede weg, maar door corona heeft de mondzorg even geen prioriteit gehad. Dat is begrijpelijk, maar niet bevorderlijk voor de conditie van de gebitten. We hebben echt wel de signalerende blik van het zorgpersoneel nodig en vooral de helpende hand om de dentitie of protheses schoon te krijgen. Naast minder focus op het gebit is er ook nog eens een tekort aan zorgpersoneel en mondhygiënisten binnen verzorgingshuizen.” Toos: “Ik assisteer Karen bij de behandeling van ouderen en samen zien we de bewoners zo’n twee tot vier keer per jaar. Ook mensen met

Voorbeelden van eerste screening.

een prothese zien we vaker dan in de algemene praktijk. Nu missen we al even een mondhygiënist, terwijl die echt onmisbaar is binnen het mondzorgteam in een woonzorgcentrum. Zowel voor gebitsreiniging als het op peil brengen van de dagelijkse mondhygiëne, door het geven van instructies aan patiënten en/of zorgpersoneel, soms ook aan mantelzorgers. Het is lastig om mondhygiënisten te vinden die met ouderen willen werken, terwijl het juist heel mooi en dankbaar is om deze groep te behandelen.” Karen: “Het zorgpersoneel heeft haar handen al vol aan de dagelijkse verzorging van de patiënten en doet haar best om op ons verzoek ook op de mondgezondheid te letten. Er is door de jaren heen al heel wat verbeterd, maar we moeten er wel aandacht voor blijven vragen. En zoals Toos aangeeft, kan ik mondhygiënisten echt aanbevelen om binnen een verzorgingshuis te komen werken, al dan niet in combinatie met een functie in een reguliere praktijk.”

Wie zijn jullie patiënten? “Mensen worden steeds ouder en hebben op hoge leeftijd vaak nog eigen elementen in combinatie met implantaten en diverse prothetische constructies. Ze blijven langer zelfstandig wonen en worden steeds afhankelijker van thuis- en mantelzorg. Onder invloed van ziekte en slechtere mobiliteit wordt een bezoek aan de tandarts dan lastiger en regelmatig overgeslagen. Hierdoor kunnen problemen ontstaan in de mond en gaat de mondhygiëne achteruit. Wanneer ze vervolgens in een woonzorgcentrum terechtkomen waar wij ze voor een eerste screening zien, hebben ze soms jaren hun gebit niet verzorgd en kom je echt heftige dingen tegen. Vervuilde gebitten met heel veel plaque en tandsteen, protheses die lange tijd niet uit de mond zijn geweest of niet meer goed passen, fistels, drukplekken en pijnklachten.

dentista

Kies voor nascholing die bij u past!

OX B YO UNG SMILE

Laat uw patiënten niet alleen stralen

Wij bieden een uitgebreid en divers scholingsprogramma voor het hele tandheelkundige team. Kies voor het Quality Practice lidmaatschap, een cursus, leergang of een van onze e-learningmodulen. Volgt u een cursus liever met het eigen team op een door uzelf gekozen locatie? We bespreken graag de mogelijkheden.

De SMILEBOX bevat alles voor een professionele prophy behandeling slech

ts 18

Kijk op www.acta-de.nl voor ons volledige aanbod. Heeft u vragen, neem dan contact op met een van onze cursuscoördinatoren.

T 020 - 5980 308 ade@acta.nl www.acta-de.nl

0012021

ACTA Dental Education Gustav Mahlerlaan 3004 1081 LA Amsterdam

Acta adv. 0012021 (100x135mm) Kies voor nascholing die bij u past!_02.indd 1

22-04-21 16:43

alz... wat

je niet meer weet wat je net gelezen hebt?

en doneer Scan de code online! ijk el kk gema

1 op de 3 vrouwen krijgt dementie. Geef nu voor meer onderzoek, zodat dementie niet jouw toekomst wordt. stopdementie.nu

SCAN ME!

Heb je vragen? Wij adviseren u graag Mira Bezemer • +31 6 23210627 • www.youngdental.eu

Toos Roubos (l) en Karen Verheul (r)

Naast een verwaarloosde mondhygiëne heb je ook nog eens te maken met cognitieve, somatische en - in mindere mate - psychiatrische problemen en medische factoren. Dat zorgt dat mensen niet meer in staat zijn zelf hun gebit schoon te houden, hun mond niet willen opendoen, of heftig reageren als je ze benadert. Zoals gezegd is het dan inventariseren, overleggen met het multidisciplinaire team en de familie en een mondzorgplan opstellen. Het is daarbij altijd inschatten wat iemand kan en wil en in overleg met de familie beslissen of je bijvoorbeeld niets doet, of een (uitgebreide) behandeling gaat inzetten. Wat ik altijd wil is een passende oplossing bieden die recht doet aan de bewoner van het verpleeghuis. Zo’n oplossing kan zijn pijnvrij en oraal comfort, of bijvoorbeeld ‘het bereiken en behouden van een adequate mondgezondheid’.”

Wat kunnen algemeen practici doen voor oudere patiënten? “Als tandartsen moeten we ons verantwoordelijk blijven voelen voor het welzijn van onze patiënten. Zeker wanneer ze ouder worden moeten we ze niet zomaar uit het oog verliezen en bij voorkeur al vroeg met ze in gesprek gaan over hoe ze de toekomst van hun gebit zien. Wat willen ze, maar vooral ook, wat is er mogelijk op oudere leeftijd als je het zelf allemaal niet meer zo makkelijk schoon krijgt en moeite hebt de mondhygiëne op peil te houden. Moet je dan wel kiezen voor een implantaat, of is het handiger om een bepaald element al te verwijderen? Denk als tandarts goed na over de gevolgen die een behandeling heeft op latere leeftijd. Dat

vergt wellicht een andere manier van werken en vooruitplannen met de ouder wordende populatie in je praktijk. We moeten dit als hele beroepsgroep onderkennen en gezamenlijk stappen zetten om problemen op latere leeftijd te voorkomen. Misschien moet er wel een aparte code in het leven worden geroepen voor ‘levensloop bestendige gebitsplanning’. Het is een idee, maar ik roep hierbij ook iedere tandarts op om na te denken over oplossingen voor dit probleem. We moeten toe naar een lange-termijn visie.” De oprichting in 2018 van de stichting De Mond Niet Vergeten! is een initiatief dat bijdraagt aan het welzijn van oudere patiënten. Zij heeft als doel de mondgezondheid van thuiswonende kwetsbare ouderen te bevorderen en richt zich in de eerste plaats op mantelzorgers en ouderen zelf. “Preventief aandacht vragen voor de problematiek bij tandartsen, mantelzorgers en ouderen is een stap in de goede richting. Daarnaast zet De Nederlandse Vereniging voor Gerodontologie (NVGd) zich in voor de bevordering van de kwaliteit van de mondzorg en mondgezondheid van kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen. Zij wil een (pro)actieve rol spelen bij de kennisontwikkeling met betrekking tot de mondzorg voor ouderen. Door de wetenschappelijke output te vertalen naar de praktijk kunnen wij als mondzorgverlener verder professionaliseren.”

Hoe is de situatie nu in verzorgingshuizen? “Aandacht vragen voor preventie zoals hierboven beschreven is een goede zaak,

dentista

maar tussen aandacht vragen en een structurele oplossing zit nog heel veel ruimte. Daarmee zijn we er nog niet en uiteindelijk zien Toos en ik nog wel de problemen in de woonzorgcentra. Hoewel we daar langzamerhand ook verbetering zien. De hele vieze protheses die we acht jaar geleden nog regelmatig zagen zien we nu vrijwel niet meer. Dat heeft ermee te maken dat elk verzorgingshuis eraan gehouden is om mondzorg ter leveren. De aanbieders van ouderenmondzorg, waaronder Omnios, hebben zich hiervoor ingespannen. Niet alleen door het leveren van mondzorgprofessionals (tandartsen(-geriatrie), mondhygiënisten en (preventie-)assistenten) en apparatuur, maar ook met opleidingen en scholing van zorgpersoneel zodat de richtlijn mondzorg geïmplementeerd kan worden. Het gedreven personeel ziet ook wel in dat de mondzorg belangrijk is, maar het blijft slechts een onderdeel van de totale zorg waar wassen, eten, medicatie geven

en verschonen regelmatig voor tandenpoetsen gaat in de beperkte tijd die ze hebben en met de huidige krappe personeelsbezetting. De coronacrisis heeft dat helaas niet verbeterd. Als mondzorgverlener blijf ik mij echter inzetten voor kwetsbare ouderen in de verzorgingshuizen. Natuurlijk ben je wel eens gefrustreerd over bepaalde situaties. Te vaak is het realiseren van een toekomststabiele mondgezondheid niet meer haalbaar. Interventies en adviezen in eerdere fasen hadden kunnen leiden tot rooskleuriger situaties. Maar ik ben blij met de dynamische omgeving waar je veel kunt betekenen voor de patiënten, soms dankbaarheid terugkrijgt, creatieve oplossingen moet verzinnen die in balans zijn met het welzijn van de patiënt en je samenwerkt met verschillende disciplines binnen de ouderenzorg. Hoor ik iemand nog zeggen dat het een saai vak is?”

De mond niet vergeten! Stichting De Mond Niet Vergeten! is onlangs een campagne

van de 75+ers gaat jaarlijks naar de tandarts. Terwijl extra

gestart om meer aandacht te vragen voor mondverzorging

controle juist noodzakelijk is bij deze leeftijdsgroep. Mede

bij ouderen, gericht op mantelzorgers en ouderen. Mondhy-

doordat de kwaliteit van het poetsen op latere leeftijd vaak

giëne wordt vaak gezien als vanzelfsprekend. Maar weten

onder druk komt te staan.

mantelzorgers hoe vaak de tanden van hun vader of moeder worden gepoetst? Of wanneer de oudere voor het laatst een

Toenemende mondgezondheidsproblemen

bezoek bracht aan een tandarts, mondhygiënist of prothe-

Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen signaleert

ticus?

de afname van mondgezondheid bij ouderen. De meest voorkomende klachten bij thuiswonende ouderen zijn een

Marnix de Romph, voorzitter van de Organisatie van Ne-

droge mond en pijn in de mond. Ellen Bol, directeur van

derlandse Tandprothetici (ONT) en van stichting De Mond

NVM-Mondhygiënisten en bestuurslid van de stichting De

Niet Vergeten!: “Wellicht vinden mantelzorgers zulke vragen

Mond Niet Vergeten!: “De onderzoeksresultaten tonen aan

te intiem om te stellen. Of ze verwachten dat de thuiszorg

dat ouderen met complexe zorgbehoeften meer mond-

de mondgezondheid van de oudere in de gaten houdt. We

gezondheidsproblemen ervaren. Vaak wordt gedacht dat

willen het gesprek over mondverzorging onder ouderen

er weinig aan deze mondproblemen gedaan kan worden,

faciliteren en de mondgezondheid verhogen. Dit doen we

maar dat klopt niet. Met gerichte aandacht kan een slechte

onder andere door het aanbieden van een online test en

mondgezondheid worden voorkomen.”

praktische tips.” Stichting De Mond Niet Vergeten! is in 2018 opgericht en Afnemend tandartsbezoek

heeft ten doel de mondgezondheid van thuiswonende

Vaak is bezoek aan een mondzorgprofessional zoals de

kwetsbare ouderen te bevorderen. De stichting is het initi-

tandarts minder vanzelfsprekend naarmate mensen ouder

atief van drie organisaties, namelijk de Koninklijke Neder-

worden. Uit gegevens van het CBS blijkt dat vanaf 50-jarige

landse Maatschappij tot Bevordering der Tandheelkunde

leeftijd het tandartsbezoek afneemt. Bijna 84% van de vijf-

(KNMT), de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten

tigers gaat jaarlijks naar de tandarts. Dit percentage neemt

(NVM-mondhygiënisten) en de Organisatie van Nederlandse

steeds verder af naarmate we ouder worden. Slechts 58%

Tandprothetici (ONT).

dentista

In opleiding tot tandarts geriatrie

”We kijken meer naar de mens zelf” Tijdens een tandheelkundig congres in 2019 hoort Annet het verhaal van specialist ouderengeneeskunde Gertjan van der Putten over de samenwerking tussen arts en tandarts. Ze wordt gegrepen door zijn verhaal, verdiept zich meer in de ouderenmondzorg en komt in contact met Corné de Bruijn – oprichter van MondzorgPlus. Eind 2020 besluit ze als tandarts bij die organisatie te gaan werken. Kort daarna begint ze met de opleiding tot tandarts geriatrie.

“I

k had niet meer affiniteit met ouderen dan met andere patiënten, maar merkte dat ik in de algemene praktijk tijd te kort kwam om met deze groep in gesprek te gaan. Oudere mensen hebben een geschiedenis, bepaalde ouderdomsklachten en verhalen die ze kwijt willen en daar is weinig tijd voor aan de stoel. Het is binnenkomen, vragen hoe het gaat, in de mond kijken en snel door. Dat vond ik zwaar en ook jammer. Ik miste de menselijke maat en die heb ik teruggevonden binnen de ouderenmondzorg.

Annet Valentijn volgt de opleiding tandheelkunde in Groningen (1989) en start na haar studie een eigen solopraktijk in de Haagse Schilderswijk. Ze krijgt kinderen, verhuist naar Friesland, neemt waar in verschillende praktijken en zet weer een eigen praktijk op waar ze lange tijd met plezier werkt. Vervolgens gaat ze voor Dental Clinics werken, zet een grote praktijk op in Leeuwarden en werkt daar een aantal jaren als tandarts directeur. In die periode is ze ook werkzaam als hoofdvisiteur voor de ANT. In 2020 start ze als tandarts geriatrie in opleiding bij MondzorgPlus van waaruit ze werkzaam is in verschillende verpleeghuizen.

Het gaat dan niet alleen om het gezellige praatje, maar ook mensen een respectvolle en waardige laatste fase van hun leven bieden. Want het is echt een vergeten groep binnen de mondzorg die niet voor niets wordt gekwalificeerd als ‘kwetsbare’ groep. Mensen wonen op hoge leeftijd nog zelfstandig, eventueel met mantelzorg. Langzaam gaan ze cognitief of lichamelijk achteruit en als ze dan een oproep van de tandarts krijgen vinden ze het een hele opgave om naar de praktijk te gaan. Ze komen na verloop van tijd niet meer opdagen, verdwijnen uit beeld en de mondhygiëne verslechtert. Wanneer men niet meer zelfstandig kan wonen gaan ze vervolgens naar een instelling. Als ik ze dan zie zijn ze soms wel 10 jaar niet bij tandarts geweest. Het gevolg is een enorme behandelachter-

dentista

stand, veel plaque, bacteriën, protheses die niet goed zitten en pijnklachten. Toen ik dit voor het eerst zag wist ik niet dat het nog bestond, maar in verpleeghuizen dus wel. Gelukkig kunnen we ze als tandarts, mondhygiënist en assistent in hun eigen omgeving behandelen en de zorg bieden die ze verdienen.”

medicijnen, of lossen we het op een andere manier op? We kijken binnen de ouderenmondzorg dus meer naar de mens zelf. Wat is er aan de hand en hoe kunnen we het oplossen met oog voor de algehele gezondheid van de oudere patiënt.”

Hoe ziet je werkdag eruit en wat kom je tegen?

“Je hoeft de opleiding tandarts geriatrie niet te volgen om binnen een verpleeghuis te werken. Met een aantal jaren ervaring in de algemene praktijk kan het ook. Maar het is sterk aan te raden het wél te doen. Of in ieder geval een aantal modules specifiek voor de ouderenmondzorg te volgen. Bijvoorbeeld die over delier, Parkinson, hart- en vaatziekten en diabetes. Want dat is wel het grote verschil met de algemene praktijk, dat je te maken hebt met medisch gecompromitteerde oudere mensen die lastig te behandelen zijn. Hoe daarmee om te gaan leert de opleiding je en dat is in de praktijk heel veel waard. Het helpt je echt!”

“We beginnen nooit heel vroeg, omdat de zorg dan nog bezig is met de algemeen dagelijkse levenshandelingen zoals opstaan, wassen, aankleden, eten, drinken en medicijnen geven. Bewoners van de zorginstelling hebben namelijk belang bij deze vaste routines en raken van slag zonder ritme. Om negen uur ben ik daarom op locatie waar ik de agenda doorneem met mijn assistent. We kijken of er nog speciale zaken spelen, of er nieuwe bewoners zijn binnengekomen, of er voldoende materialen op voorraad zijn en gaan dan bij de mensen op bezoek. Na de lunch zien we ook weer een aantal mensen en hebben dan tevens tijd ingeruimd om bijvoorbeeld pijnklachten en loszittende gebitten te behandelen. De behandelingen die we doen bespreken we overigens altijd met de familie en de arts. De meeste bewoners probeer ik op hun eigen kamer te helpen. Mocht dat niet gaan dan hebben we ook de beschikking over een behandelkamer met een mobiele unit en röntgen, maar dat geeft meer onrust voor ze. Overigens zitten hier verschillende mensen. Zware psychogeriatrische gevallen, maar ook mensen die een CVA hebben gehad en door verlamming niet meer thuis kunnen wonen, maar met wie je nog prima kunt communiceren. Bij nieuwe bewoners maken we altijd eerst een nulmeting op basis waarvan we een mondzorgplan opstellen. In zo’n plan komt naar voren wat de huidige toestaand van de mond is, maar ook welke medicatie ze gebruiken, wat de ziektegeschiedenis is en of de problemen in mond hiermee te maken hebben. Mensen met bijvoorbeeld Parkinson gebruiken veel medicatie wat zorgt voor een droge mond, en dus meer kans op cariës. Maar denk bijvoorbeeld ook aan wortelresten die eruit moeten naar aanleiding van een val. Kan zo’n ingreep wel met de bloedverdunners die iemand krijgt? Stoppen we tijdelijk met de

Waarom vond je het belangrijk om de opleiding tandarts geriatrie te doen?

Hoe zit de opleiding in elkaar? “Tijdens de driejarige opleiding - die ik volg aan de btacademy van ACTA - verwerf je kennis over de specifieke (mondzorg-) problemen en de behandeling van kwetsbare en geriatrische ouderen. Dit gebeurt onder andere door masterclasses en supervisie, waarbij videomateriaal van behandelingen wordt besproken. Dat opnemen doen we om te kijken hoe je bijvoorbeeld omgaat met mensen die slaan en schreeuwen. Maar ook hoe je ze benadert. In ieder geval niet van achteren. Dat is wezenlijk anders dan in de reguliere praktijk. Naast je werk loop je ook mee met huisartsen, geriaters en in andere verpleeghuizen. Je kijkt tijdens deze stages hoe zij in de praktijk omgaan met oudere patiënten. Verder werk je ook een tiental casussen uit. Je maakt daarbij een mondzorgplan voor iemand met onder andere Parkinson, of met een CVA. In het tweede jaar start je vervolgens met een onderzoek en je sluit de opleiding af met een scriptie. Het onderzoek moet uiteraard ouderenzorg gerelateerd zijn. Zo onderzoekt iemand candida infecties in de mond en kijkt een ander naar kaakgewrichtsklachten. Ik ben net bezig met mijn tweede jaar en sta aan het begin van mijn onderzoek. Daarin wil ik kijken of je door middel van plaquescores een indicatie kan krijgen hoe het is gesteld met de mondzorg. Verbetert de mondzorg

dentista

ONDER NARCOSE BEHANDELEN IN UW EIGEN PRAKTIJK?

Anesthesia & Intensive Care Services B.V.: AIC is gespecialiseerd in het verzorgen van hoogwaardige medische zorg binnen de anesthesiologie en intensive care geneeskunde. Met ons VOLWAARDIG MOBIEL ANESTHESIETEAM inclusief apparatuur, monitoring, medicatie, gasvoorziening, disposables en al het nodige personeel kunnen wij op een voor u wenselijke locatie op 4 behandelkamers tegelijk algehele anesthesie toedienen aan uw cliënten, zonder dat u ook maar iets hoeft aan te passen aan de inrichting van uw kliniek. Tandheelkundige klinieken die behandelingen onder algehele anesthesie willen aanbieden: Als u aan uw cliënten behandelingen onder algehele anesthesie wilt aanbieden zonder dat u dure investeringen hoeft te doen in uw kliniek, dan bent u bij ons aan het juiste adres. Wij kunnen met ons MOBIEL ANESTHESIETEAM in elke kliniek op 4 behandelkamers tegelijk volledig de anesthesie verzorgen zonder dat u daar naar hoeft om te kijken. Wij zijn volledig selfsupporting. Wij kunnen in elke tandartspraktijk de anesthesie verzorgen. Uw praktijk hoeft dus niet aan speciale voorwaarden te voldoen!! Bel voor een gratis en vrijblijvende offerte: Schroom niet om te bellen of te emailen voor een gratis en vrijblijvende offerte. Zonder enige verplichting komen wij graag bij u langs om de situatie in uw kliniek te beoordelen en de wensen en mogelijkheden met elkaar te bespreken.

Weena 1197 3013 AL Rotterdam Tel: + 316 247 257 37 www.aicservices.nl info@aicservices.nl

vanaf het moment dat ze de instelling binnenkomen en hoe kunnen we dat goed meetbaar maken. De opleiding duurt zoals gezegd drie jaar en beslaat drie dagen per week. Twee dagen praktijk en één dag theorie. Ik werk zelf vier dagen in de week in een verpleeghuis waar ik opnames voor supervisie kan maken en neem ‘s avonds nog wat theorie door. Eén dag besteed ik volledig aan de opleiding en zit ik meestal op ACTA voor bijvoorbeeld een masterclass juridische aspecten, of een trainingsmiddag ‘ouderdomssimulatie’. Twee docenten verzorgen de opleiding en de theoretische modules, maar we hebben ook diverse gastdocenten waaronder geriaters, psychiaters en internisten. In het weekend werk ik dan nog wel eens een casus uit. Het is al met al een behoorlijke tijdsinvestering, maar het is ook wel weer heel leuk om je ergens helemaal in te verdiepen.”

Leer je echt andere vaardigheden? “Gedurende de opleiding word ik mij steeds meer bewust dat de mond een wezenlijk onderdeel is van het lichaam. Je bent daadwerkelijk met interne geneeskunde bezig, hebt met verschillende medische aandoeningen te maken, maar ook met bijvoorbeeld verlammingsverschijnselen. Een gezondheidsvragenlijst is hier echt heel uitgebreid als je het vergelijkt

met de algemene praktijk en je hebt hier te maken met veel medicatie. Bij gebruik van vijf medicijnen of meer spreek je over polifarmacie. De algemeen practicus komt dat bijna niet tegen. Hier geldt dat voor 95 procent van de mensen. Naast de medische aspecten leer je ook meer over hoe je praat, wat je doet en zegt en wat de reactie van de patiënt daarop is. Neem een simpele vulling. Bij een vitale patiënt is dat zo gebeurd, maar bij mijn patiënten moet je steeds contact blijven houden. Hoe gaat het, kijken hoe je boort, nog heel even, bijna klaar. Je begeleid ze door het hele proces. En dan kan het toch zomaar zijn dat een patiënt het niet meer kan opbrengen en je de volgende keer moet polijsten. Het is technisch niet ingewikkeld, maar het gaat veel meer om de interactie die je met je patiënten hebt. Ik ben daar nu heel bewust mee bezig.”

Wat wil je tandartsen nog meegeven? “Wat ik ontzettend mooi vind aan mijn werk is dat je een respectvolle bijdrage kan leveren aan de gezondheid van oudere mensen in de laatste fase van hun leven. Ik zie veel schrijnende gevallen en als ik mijn ‘mondzorgdeel’ dan goed kan doen en zie dat ze daar blij van worden en ik waardering krijg van de familie, dan geeft dat een goed gevoel. Het is mooi en dankbaar werk dat mij veel voldoening geeft.”

dentista

Tandartsen Zijlweg, Haarlem Specialisatie: Reguliere tandheel-

kunde, kindertandheelkunde, implan-

Team

tologie, endodontologie, kaakchirur-

Tandartsen Zijlweg is een ondernemende en gevarieerde groepspraktijk samengesteld uit vier oud-solopraktijken uit de omgeving Kennemerland. “Het begin van deze samenwerking was ook best een uitdaging,” geeft praktijkmanager Roelinde La Graauw aan. “Daar komt nog eens bij dat we ten tijde van de pandemie zijn begonnen in een totaal nieuwe praktijk, met nieuwe collega’s die allemaal net weer even anders gewend waren te werken. Ondanks die uitdagingen en de kinderziektes waar we in het begin tegenaan liepen in een nieuwe praktijk, hebben alle mondzorgprofessionals van ons team elkaar snel gevonden en is er een hechte en fijne samenwerking ontstaan. De tandarts-eigenaren hebben een samenwerkingsverband gezocht met Fresh tandartsen die de organisatorische kant van de nieuwe praktijk op zich nam, waardoor zij zich kunnen focussen op de patiëntenzorg. In behandelwijze heeft elke tandarts zijn

gie, orthodontie Behandelkamers: 7 Patiënten: 7.000 Medewerkers: 1 implantoloog, 1 endodontoloog, 6 tandartsen, 4 mondhygiënisten, 3 paro -preventie assistenten, 2 preventieassistenten, 7 tandartsassistenten, 2 receptionisten en 1 praktijkmanager

TEAM IN BEELD

of haar eigen vertrouwde team, patiënten en identiteit behouden. Omloop, bestellingen en onderhoud worden verdeeld over de aanwezige assistenten en gecoördineerd door onze hoofdassistent.”

Communicatie “Het was even zoeken naar een fijne manier van communiceren binnen een heel nieuw team, maar dat is na een jaar zeker gelukt. Het prettigst ervaren de medewerkers de directe open communicatie waarbij de deur altijd openstaat, zaken persoonlijk en open worden besproken en indien nodig opgelost. Die oplossingen worden vaak gevonden met elkaar. Uiteraard hebben we ook vaste overlegstructuren; een maandelijks behandelaren overleg, een kwartaaloverleg en tweemaal per jaar een assistentenoverleg. Maar zoals gezegd is de praktijkcultuur zó open dat iedereen bij elkaar kan binnenlopen.”

dentista

“Onze praktijk is gevestigd in een prachtig statig pand op de chique Zijlweg in Haarlem. Het diepe pand, dat voorheen een sportzaak huisveste, biedt ruimte aan e werkflow. Bezoekers zijn altijd verrast over de enorme diepte en ruimte; ‘het houdt maar niet op dit pand’. Alles is nieuw en conform de laatste richtlijnen opgezet en gebouwd. Onze sterilisatiekeuken is bijvoorbeeld echt zo’n heerlijk ruime en fijne plek. De ‘12 uur’ meubels met achterloop voor het af- en aanvoeren van schone en vieze trays en de lichte werkruimtes en behandelkamers maken het enorm prettig om in te werken.”

Goed geregeld “We hebben echt een heel bijzonder jaar achter de rug, waar ons 12 maanden geleden, te midden van een pandemie, een enorme uitdaging lag te wachten. Een nieuw samengesteld team met verschillen-

de werkwijzen, een vreemde werkomgeving binnen een totaal nieuwe praktijk met de nodige kinderziektes en een anderhalvemetersamenleving die het ons moeilijk maakte om de nodige verbinding met elkaar en de patiënten te stimuleren. Maar na een jaar zien we samen met het team ook wat er allemaal goed is gegaan op de Zijlweg. Stiekem werken we in een prachtige praktijk en merken we steeds meer hoe fijn en efficiënt de routing is op de werkvloer. Maar waar ik het meest blij van wordt is de stevigheid van dit samengevoegde team. Ze hebben met elkaar vanaf dag één ondanks alle belemmeringen het toch voor elkaar gekregen elkaar te vinden als collega’s. De samenwerking en de collegialiteit gaat bij het team verder dan alleen op de werkvloer en dat is echt bewonderenswaardig. Door hun inzet, geduld en loyaliteit staan we nu een jaar later waar we staan en daar ben ik ze heel dankbaar voor.”

dentista

Op de foto (v.l.n.r.): GeertJan Schutte (tandarts), Jolijn Oei (tandarts), Jolanda Kerkhoff (paropreventieassistent), Angela Burke (mede praktijkhouder en tandarts), Gijs Tettelaar (tandarts), Sabine Boot (assistent) Angelique Harren (hoofdassistent), Kim Pauw (assistent), Roelinde La Graauw (praktijkmanager).

Foto: Levin den Boer - ldbfoto.nl

Pand

Melanie Schoenmaker

Assisteren in de ouderenmondzorg Waarom wilde je tandartsassistent worden? “Mijn middelbareschooltijd is door de complexe privéomstandigheden waarin ik ben opgegroeid helaas anders verlopen dan ik had gewild. Hoewel het basisschooladvies HAVO-VWO was ben ik op de MAVO terechtgekomen en via MBO SPW (sociaalpedagogisch werk) uiteindelijk op de opleiding voor tandartsassistent beland. Niet een hele bewuste keuze, maar meer omdat er druk vanuit de thuissituatie was om snel aan het werk te gaan.”

Wat waren je eerste stappen in de praktijk? “Ik ben begonnen bij tandartspraktijk Krikken, waar ik ook mijn afrondende stage heb gevolgd. Een reguliere praktijk met meerdere behandelkamers die behoorlijk groeide en waar ruim aandacht was voor de competenties van medewerkers. Je werd daarin echt gestimuleerd. Zo heb ik veel met angstige patiënten en verstandelijk

beperkten gewerkt en instructies mogen geven op kinderdagverblijven en scholen. Ik heb er met plezier gewerkt, veel geleerd en ben persoonlijk gegroeid. Na een overname kon ik echter mijn draai niet meer vinden. Dat kwam onder andere omdat er geen doorgroeimogelijkheden meer waren. Uiteindelijk heb ik toen de overstap gemaakt naar de ouderenmondzorg.”

Waarom heb je gekozen voor de ouderenmondzorg? “Het kwam min of meer bij toeval op mijn pad. Al een tijdje had ik een onrustig gevoel; ‘Is dit het nu?’, ‘Wil ik tot mijn 67e in de algemene praktijk blijven?’, ‘Ga ik nog een opleiding volgen?’, ‘Stap ik uit de mondzorg?’. Iets totaal anders was wel interessant, maar na al die jaren was de mondzorg een deel van mijzelf geworden, daar wilde ik nog geen afscheid van nemen. Als het maar een andere invulling kreeg. Ik merkte dat ik het administratieve deel van het vak interessant vond en zocht daar-

Naam:

Melanie Schoenmaker (1982)

Opleiding: MAVO, MBO-tandartsassistent, EDIN preventie assistent, aanvullende cursussen anesthesie, orthodontie, restauraties, MBO-secretaresse, MBO- financieel en administratief medewerker, cursus Praktische psychologie. Functie:

Preventie assistent en regionaal hoofdassistent bij MondzorgPlus

Sinds:

Mei 2019

Privé:

Getrouwd, 3 kinderen (14, 13 en 11 jaar)

dentista

in een combinatie met een functie op de werkvloer. In mijn online zoektocht stuitte ik op de vacature preventie assistent ouderenzorg bij MondzorgPlus. De vacaturetekst bevatte alles waar ik naar op zoek was en diezelfde avond heb ik mijn CV en sollicitatiebrief de deur uitgedaan. Na gesprekken en een meeloopochtend was ik helemaal om en wist zeker dat ik dit wilde gaan doen. Ik werd aangenomen als geregistreerd preventie assistent en sinds juni 2020 aanvullend als regionaal hoofdassistent. In die laatste functie begeleid en coach ik het groeiende team van Noordoost Nederland, voer ik functionerings- en eindejaar gesprekken en werk ik nieuwe collega’s in. Ik heb weer nieuwe groeimogelijkheden en uitdagingen gevonden, heb plezier in mijn werk en volg een aanvullende cursus: ‘effectief coachend leidinggeven’.”

Wat heb je geleerd over de ouderenmondzorg? “Mondzorg is nog altijd een ondergescho-

ven kindje binnen instellingen. Zorgmedewerkers leren er weinig over in hun opleiding en het ontbreekt ze ook aan tijd. Dat zie je terug aan de mondgezondheid. Aan ons de taak om daar verbetering in aan te brengen. In de reguliere praktijk haalde ik altijd veel voldoening uit het echte contact met mensen. Dat sociale deel is zeker bij kwetsbare ouderen enorm belangrijk. Geef ze aandacht, tijd en rust. Zo kun je echt het verschil maken en een cliënt met bijvoorbeeld dementie, die mondzorg weert of pijnklachten heeft, zover krijgen om toch mondzorg toe te laten. Want voor iedereen moet een schone, frisse mond toegankelijk zijn, ook wanneer je dat zelf niet meer kan doen.”

Kun je wat vertellen over je dagelijkse werkzaamheden? “Even voor 8.30 uur ben ik op de locatie. Op veel locaties is een kantoorruimte waar ik mijn spullen inricht voor de administratie. Daarna haal ik de vanuit het

dentista

Overzichtelijke Equipmentbox

service center geleverde materialen, check ze zodat ze klaarstaan wanneer wij – de tandarts en ik - de ‘ronde’ gaan doen. Hierna ga ik verder met de administratie; de planning voorbereiden, kijken naar verslagen van voorgaande bezoeken, check in het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD) op bijzonderheden en mail beantwoorden van kantoor, familie, zorg en collega’s. Van ongeveer 9.00 tot 12.00 uur zijn wij op de afdeling en voeren controles en behandelingen uit. Dan volgt een halfuur lunchpauze en besteed ik een halfuur aan de administratie. Om 13.00 uur vervolgen wij ons bezoek aan de afdeling, totdat iedereen van de planning is gezien. De tijden verschillen, maar gemiddeld is tussen 14.30 en 15.30 uur iedereen van die dag gezien. We gaan terug naar de kantoorruimte, overleggen met elkaar, eventueel met de arts en nemen contact op met familie. De tandarts vertrekt zo tegen 16.00 uur en ik rond de administratie van die dag verder af en om 17.00 uur is mijn werkdag (meestal) klaar.”

familie. In de ouderenzorg is mijn zelfstandige taak vooral preventief.”

Welke werkzaamheden voer je zelfstandig uit?

Hoe houd je je vak bij?

“Tandsteen verwijderen/polijsten, scherpe afgebroken kiezen of te hoge vullingen polijsten, drukplekken van protheses wegnemen, instructies geven aan cliënt/zorg/

Wat maakt het vak zo leuk? “Het contact met de mensen, de mondhygiëne kunnen verhogen, vooruitgang hierin zien, met een klein beetje (mond)zorg het verschil kunnen maken. Je leert ontzettend veel, veel meer dan in reguliere praktijk en ziet een hele andere kant van de zorg.”

Wat maakt het vak uitdagend? “Ook het contact met de mensen. Het omgaan met kwetsbare ouderen met verschillende medische en geriatrische aandoeningen die ook nog eens veel medicatie gebruiken vergt specifieke kennis en een andere manier van mondzorg dan in de algemene praktijk. Daarnaast heb je ook met de familie en het zorgpersoneel te maken waarmee je moet afstemmen wat je gaat doen, maar die je ook bewust moet maken van het belang van goede mondzorg. Uiteindelijk heeft iedereen hetzelfde doel en dat is het comfort voor de cliënt verbeteren.”

“Online, bijvoorbeeld via LinkedIn, maar ik heb ook regelmatig overleg met collega’s en MondzorgPlus biedt cursussen, workshops en webinars aan.”

dentista

Mondzorg met hart, hoofd en handen Ambulante mondzorgdienst

Omnios is een sterk groeiende ambulante

Word onze collega! Wil jij ook helpen om de

mondzorgdienst, die zich in het bijzonder richt op ouderen

kwaliteit van leven van

in zorginstellingen. Ons doel is het verbeteren van hun

kwetsbare ouderen te

kwaliteit van leven met persoonlijke mondzorg in

verbeteren? Neem dan contact

hun vertrouwde omgeving.

op met Jasmijn Schat via

Focus op preventie

Omnios richt zich op controle, behandeling en in

werken@omnios.nl of op 06 - 155 242 54.

samenwerking met de zorginstellingen op preventie.

Wil je meer weten

Wij leiden verzorgenden op om beginnende problemen

over onze werkwijze?

te signaleren, waardoor deze sneller aangepakt kunnen

Scan dan deze QR-

worden. Zo wordt verantwoorde, structurele mondzorg een gezamenlijke inspanning.

code en bekijk de video van onze collegatandarts Ria.

Welke tips kun je assistenten geven die binnen de ouderenmondzorg werken? “Stel vragen aan het zorgpersoneel, lees over de doelgroep, probeer kennis te vergaren over onder andere vormen van dementie, gevolgen van CVA, afasie en apraxie. En probeer naast de zorg te staan; we doen het samen. Niet belerend binnenstappen wanneer de mondzorg onvoldoende is, maar achterhaal waarom dit zo is. Welke factoren maken dat iets niet lukt en wat kunnen wij daarin betekenen? Probeer ook de oudere mensen te leren kennen; een klein aanknopingspunt kan bijvoorbeeld een foto op de kamer zijn. Of vraag de zorg, voorafgaand aan je bezoek, naar tips over benadering van de cliënt.”

Wat wil je assistenten meegeven die de overstap naar de ouderenmondzorg willen maken? “Neem de stap! Het is het mooiste wat ik heb kunnen doen. Voor mij is het interessanter en uitdagender dan de reguliere tandheelkunde en je hebt veel meer tijd en rust voor de mensen. Zorg wel dat je stevig in je schoenen staat, de nodig ervaring in de tandheelkunde hebt opgedaan en ook een flink portie mensenkennis bezit. De eerste weken was ik namelijk regelmatig overdonderd door wat ik zag aan ziekte-

beelden. Dat raakt je en dat doet het nog wel eens. Eigenschappen die handig zijn: flexibel (meer dan in reguliere praktijk loopt de planning altijd anders), behulpzaam, zorgzaam, rustig en geduldig. Wees oprecht geïnteresseerd in de mensen.”

Waar kan je echt van genieten tijdens je werk? “Dat je mensen die bedlegerig zijn en een matig begrip hebben, toch zover krijgt dat je hun mond schoon kan maken en je merkt dat ze dat prettig vinden omdat je een glimlach krijgt. Het is minimaal contact, maar het is er wel! Er zijn ook mensen die je oprecht bedanken. Zoals een mevrouw met wisselende stemmingen die ik al langere tijd regelmatig bezoek. Ik kan haar mond altijd goed reinigen, maar de zorg loopt bij haar tegen drempels aan. Zij was zo blij dat alles goed voelde, vond mij zo lief, dat ik van haar een servetje met een mooie afbeelding kreeg. Of een dame die ontzettend bang is, bij wie de tandarts en ik al veel behandelingen hebben moeten doen. Zij is iedere keer zo opgelucht dat het meeviel en is ons zo dankbaar dat ze mij onlangs een zelfgemaakt cadeau wilde geven uit dankbaarheid. Ik verbaas mij ook nog steeds over hoeveel humor oudere mensen hebben, ondanks alle beperkingen. Daar kan ik van genieten, net als van hun levensverhalen.”

dentista

Veroorzaakt door een gram-negatieve bacterie

Cheilitis angularis Het beeld van de rood gekleurde deels gedeëpithelialiseerde en geïrriteerd ogende plooitjes bij de mondhoeken van de wat oudere, prothese dragende patiënt is ons geen van allen vreemd. Cheilitis angularis wordt ook wel stomatitis angularis, perléche of mondhoekragaden genoemd. Het is een ontsteking bij de mondhoek(-en), gekenmerkt door fissuurvorming, maceratie en erytheem van het lippenrood met eventuele uitbreiding naar de aangrenzende huid. Daarnaast is er vaak sprake van necrose en korstvorming. Behalve dat het een ontsierende aandoening is, kan het ook zeer pijnlijk zijn of jeuk veroorzaken. Cheilitis angularis is een vaak voorkomende diagnose met een incidentie van 1,4 per 1000 patiënten in de huisartsenpraktijk (Verheij 2002).

R. Thuss, H.A. de Valk, M.F. Timmerman

Oorzaken De predisponerende factor voor het ontstaan van Cheilitis angularis is plooivorming bij de mondhoeken. Plooivorming ontstaat als gevolg van verminderde elasticiteit van de huid door ouderdom, of een verlaagde verticale dimensie van het onderste deel van het gezicht (Verheij 2002). Het dragen van een prothese wordt vaak geassocieerd met het voorkomen van Cheilitis angularis. Door verlies van hoogte van de processus alveolaris kan lang dragen van dezelfde prothese leiden tot een verminderde beethoogte en daarmee samenhangend een verminderde verticale dimensie (Oza en Doshi 2017). Het epitheel in de mondhoeken wordt verminderd aan het normale milieu blootgesteld waardoor de turnover van huid en slijmvlies verstoord raakt. Naast deze anatomische oorzaken kan Cheilitis angularis veroorzaakt worden door mechanische of chemische prikkeling van de mondhoek met een wond of een toename van de speekselsecretie tot gevolg (Park et al. 2011). Versterkte speekselvloed in de huidplooien of in

kapotte mondhoeken zorgt voor maceratie, waardoor huidbestandsdelen deels oplossen en een goede voedingsbodem voor micro-organismen ontstaat. Onderzoeken tonen een verband tussen Cheilitis angularis en pathogene microorganismen aan (Öhman en Jontell 1988). De NHG-behandelrichtlijn richt zich op Candida albicans en Staphylococcus aureus als pathogene micro-organismen (Verheij 2002). Daarnaast is Cheilitis angularis al eerder met aanwezigheid van verscheidene andere pathogene micro-organismen zoals Klebsiella, Streptococcus pyogenes, Haemophilus influenzae, Pseudomonaceae en andere gram-negatieve aerobe bacteriën in verband gebracht (Dahlén et al. 1982).

Casus omschrijving Een 89-jarige man wordt voor controle gezien bij de tandarts. De patiënt geeft aan al twee jaar last te hebben van rode, kapotte en pijnlijke mondhoeken. Twee jaar geleden is hem miconazol (cutaan) voorgeschreven, dat hij sindsdien volgens het voorschrift 1-2 keer per dag dun aanbrengt. Het

dentista

klinische beeld is volgens de patiënt niet veranderd. Het betreft een gezonde man met ASA-score I, zonder verder gebruik van medicatie en zonder allergieën. Er is sprake van een uitgebreid gerestaureerde eigen dentitie, met afwezigheid van de tweede en derde molaren. De patiënt heeft geen uitneembare voorziening en gebruikt geen opbeetplaat.

Klinische onderzoek Bilateraal wordt erythemateuze maceratie met fissuur- en korstvorming waargenomen. De afwijkingen zijn 6x4mm groot. Er is sprake van plooivorming rondom de lippen, zoals te verwachten is in verband met de leeftijd van de patiënt. Het klinisch beeld is met een foto in afbeelding 1 weergegeven.

Microbiologisch onderzoek

Afbeelding 1

Miconazol is een antimycotium (antischimmel middel) dat wordt voorgeschreven bij oppervlakkige Candida infecties. Meestal wordt na twee weken een verbetering van de klachten en het klinisch beeld bereikt (Farmacotherapeutisch kompas). In deze casus werd miconazol gedurende twee jaar zonder resultaat gebruikt. Om een nadere diagnose te stellen en de behandelstrategie opnieuw te bepalen werd een kweek afgenomen. De mondhoeken werden bemonsterd door vier paperpoints (twee per mondhoek) tegen het aangedane gebied te brengen en met lichte druk gedurende 20 seconden rond te draaien. De paperpoints werden in het Dental Transport Medium gebracht en naar het lab vervoerd. Een dag na afname werd het monster gekweekt op de voedingsbodems Bloedagar, Mc Conkey en Sabouraud-DEX agar aeroob bij 35°C en een Bloedagar anaeroob bij 35ºC. De Bloed agar platen zijn niet-selectieve platen. De Mc Conkey agar is een selectieve voedingsbodem voor gram-negatieve bacteriën en Enterobacteriaceae. De Sabouraud-DEX agar is een selectieve voedingsbodem voor gisten en schimmels. De bemonstering en kweekmethoden zijn conform de gebruikte methoden in de literatuur (Oza en Doshi 2017; Dahlén et al. 1982).

Kweek resultaten Op de Bloedagars groeien grote grijze kolonies. De Mc Conkey agar laat veel grote paarse bacteriën zien: dat wijst op Enterobacteriaceae. De Sabourad-DEX agar laat

geen groei zien, de aanwezigheid van gisten en schimmels in de mondhoeken is in de kweek niet aangetoond. Een foto van de Bloedagar is weergegeven in afbeelding 2 en een foto van de Mc Conkey agar in afbeelding 3. Door middel van gramkleuring is de kolonie onder de microscoop bekeken. Het betreft een gram-negatieve staaf. De identificatie van de stam is uitgevoerd door de Maldi-Tof technologie en betreft hier een Raoultella ornithinolytica (R. ornithinolytica).

Afbeelding 2

Behandeling R. ornithinolytica is een gram-negatieve staaf, behorend tot de Enterobacteriaceae en geclassificeerd bij de Klebsiella soorten. R. ornithinolytica wordt meestal in waterige milieus gevonden en wordt in lage prevalenties bij de mens waargenomen als ziekteverwekker (Hajjar et al 2020). De gevoeligheid van R. ornithinolytica is door middel van de disk diffusie methode in het lab bepaald. Deze stam is gevoelig voor de systemische antibiotica amoxicilline-clavulaanzuur en ciprofloxacine. In deze casus betreft het echter een lokale aandoening, waardoor een behandeling met systemische antibiotica niet gewenst is. Om deze reden is de gevoeligheid bepaald voor het antibioticum sulfadiazine (dit antibioticum is lokaal toe te dienen en heeft een bacteriostatische werking tegen gram-negatieve bacteriën) (Farmacotherapeutisch kompas). De stam bleek echter ongevoelig voor dit antibioticum. Daarnaast is de gevoeligheid voor chloorhexidine getest door 1% chloorhexidine gel

dentista

Afbeelding 3

Verbeter uw praktijk met de kracht van mondflora analyse Werk samen met een kenniscentrum in orale microbiologie

• Onze rapporten zijn helder en gemakkelijk te begrijpen • Eigen laboratorium & microbiologisch expert: steeds beschikbaar voor specifieke & moeilijke casussen. • Nieuwe functionaliteiten in ons vernieuwde klantenplatform, overzichtelijke voorraad, rechtstreekse facturatie en digitale formulieren.

Paro 20

Een totaal overzicht van parodontitis gerelateerde bacteriën

Paro 11

Een breed beeld van de paropathogenen in de pocket

Paro 5

Voer een extra controle uit na behandeling op de belangrijkste paropathogenen

Implantologie

Test alvorens u een implantaat plaatst

Cariës Risico

Breng cariës risicofactoren in kaart

Candida

Controleer Candida in de mond van uw patiënt

BESTEL GRATIS TESTSETS ADDInternational.nl

ADD International Ambachtsweg 5 6581 AX Malden

Behandelconcepten voor links- en rechtshandig gebruik

Tel: 024-3572129 info@addinternational.nl www.addinternational.nl

www.e-dental.nl 088 6060 810

Ontdek de voordelen van het flexibele werken met een links/rechts behandelconcept. In onze moderne showroom staan verschillende concepten demonstratieklaar voor u opgesteld. Hier kunt u ervaren wat totale vrijheid tijdens uw werkzaamheden inhoud. We nodigen u graag uit om u via onze website aan te melden voor een bezoek.

Qdent Focus S-50 Plafondunit

Van links naar rechts in 5 sec.

aan te brengen op een blanco disk en de remmingszone van de stam te bepalen. De stam bleek gevoelig voor de chloorhexidine gel. Op basis van de gevoeligheidsbepaling is de patiënt gedurende drie weken lang behandeld door middel van applicatie met 1% chloorhexidine gel. De gel is tweemaal daags gedurende 30 seconden met een gaasje op de mondhoeken aangebracht. Vijftien dagen na behandeling is de erythemateuze maceratie met korstvorming verdwenen en is de patiënt pijnvrij. Het klinisch beeld is vastgelegd in afbeelding 4.

Discussie De meest voorkomende micro-organismen bij Cheilitis angularis zijn C. albicans en S. aureus. De reguliere behandelprotocollen zijn daarom op aanpak van deze micro-organismen geënt (Verheij 2002). C. albicans wordt het meest waargenomen bij patiënten met een prothese. S. aureus wordt het meest waargenomen bij dentate patiënten. Een lokale behandeling van C. albicans wordt uitgevoerd met miconazol en S. aureus wordt behandeld met fusidinezuur. In het reguliere behandelprotocol wordt zonder identificatie van het micro-organismen gestart met behandeling met miconazol. Eerder onderzoek laat zien, dat Cheilitis angularis veroorzaakt door infectie met Enterobacteriaceae en Pseudomonaceae minder frequent zijn (Dahlén et al 1982). De casus, zoals hier beschreven, staat daarmee niet op zichzelf. Het grootste deel van de Enterobacteriaceae behoren tot de commensale darmflora en niet tot de normale mondflora. Deze groep bacteriën kan urineweg- en luchtweginfecties veroorzaken, maar wordt ook in relatie gebracht met huidontstekingen. Het is bekend dat R. ornithinolytica vaak resistent is voor verscheidene antibiotica. Dat bemoeilijkt het behandelen van ontstekingen met dit micro-organisme. Ook de stam geïsoleerd in deze casus laat resistentie zien voor sulfadiazine. In de casus heeft de patiënt gedurende twee jaar antimycotica gebruikt. Na twee jaar wordt aangetoond dat de huidige ontsteking wordt veroorzaakt door R. ornithinolytica. Het is niet meer te achterhalen of R. ornithinolytica ook de primaire veroorzaker van de problemen is geweest. Het blijft een vraag, of behandeling met chloorhexidinegel vanaf het ontstaan van de problemen een doeltreffende behandeling zou

zijn geweest. Aangezien miconazol binnen 2-4 weken doeltreffend zou moeten zijn bij een ontsteking veroorzaakt door Candida, kan een duur van twee jaar gebruik van miconazol zonder klinische verbetering als een vorm van overbehandeling worden gezien. In een eerder stadium overwegen van microbiologisch onderzoek zou kunnen helpen om sneller tot een effectieve behandeling te komen. Cheilitis angularis is een lokale aandoening en komt vooral voor bij patiënten op leeftijd. Deze groep betreft vaak kwetsbare ouderen die dagelijks vijf of meer verschillende geneesmiddelen (polyfarmacie) gebruiken. Dit maakt het gebruik van een systemische behandeling ingewikkeld en vaak overbodig belastend voor de patiënt. Chloorhexidine is een breedspectrum bactericide tegen gram-positieve en gram-negatieve bacteriën en kan lokaal worden toegediend. Daardoor kan chloorhexidine een goede lokale vervanger zijn voor antimycotica en antibiotica bij ontstekingen met gram-negatieve bacteriën. Langdurig gebruik van chloorhexidine gel kan huid irritatie als bijwerking hebben.

Afbeelding 4

Door het terugdringen van het pathogene micro-organisme krijgen slijmvliezen de kans zich te herstellen. Aangezien de predisponerende factoren voor het ontstaan van Cheilitis angularis aanwezig blijven, blijft een verhoogde kans op recidief bestaan (Öhman en Jontell 1988). Om het effect van de behandeling in de toekomst te vervolgen zal de patiënt regelmatig gecontroleerd blijven worden. Om de kans op recidief te verkleinen zouden ook de predisponerende factoren zover mogelijk weggenomen of aangepakt moeten worden (Verheij 2002).

Conclusie Gram-negatieve bacteriën kunnen een rol spelen bij Cheilitis angularis. Microbiële monstering van laesies kan waardevolle informatie geven als diagnostisch hulpmiddel en leidend zijn voor een patiënt-specifieke behandeling. Met oog op de bijwerkingen heeft lokale behandeling de voorkeur boven een systemische aanpak. De behandeling van de Raoultella ornithinolytica met chloorhexidine is in deze casus als succesvol te kwalificeren, omdat er geen sprake meer is van kapotte en erythemateuze mondhoeken en de patiënt klachtenvrij is.

dentista

Rowan Thuss, afgestudeerd Tandarts in 2020 (Radboud Universiteit Nijmegen). Werkzaam bij Tandartspraktijk Donker Borghouts in Hengelo (Gld) en Tandartspraktijk Lamée in Nijmegen. Tevens onderzoeker bij ADD in Malden.

“Veel tandartsen ervaren het als mooi en dankbaar om op een andere manier met mondzorg bezig te zijn.” - Annet Valentijn Hoofdtandarts MondzorgPlus

Wij komen graag in contact met maatschappelijk betrokken tandartsen

Het helpen verbeteren van de mondgezondheid van ouderen en mensen met een verstandelijke beperking is inspirerend en uitdagend. Geïnteresseerd? Bij MondzorgPlus bieden we je deze mogelijkheid voor één of meer dagen per week. Kijk voor meer informatie en de vacature op www.mondzorgplus.nl/functieprofiel-tandarts/ of scan onderstaande QR-code.

Scan de code

Karin

Gezellig

n mijn vorige column schreef ik dat steeds meer patiënten een behandeling bij mij niet meer als ‘moetje’, maar als ‘absolute must’ zien. Ze weten dat, door goed voor hun gebit te zorgen, eventuele problemen in de mond voorkomen kunnen worden. Dat is natuurlijk een heel mooie ontwikkeling. Toch zijn er ook nog patiënten die een tandartsbezoek, of in mijn geval een bezoek aan de paro preventie-assistent, liever overslaan of met tegenzin in de stoel plaatsnemen. Om deze patiënten gerust te stellen, verwelkom ik ze altijd met een glimlach en vertel wat ik tijdens de behandeling precies ga doen. Zo hoop ik de drempel bij elke afspraak stukje bij beetje te verlagen.

Dat deze aanpak werkt, merk ik onder andere bij ‘mevrouw B.’. Zij neemt elke zes maanden trouw plaats bij mij in de stoel en ziet een bezoekje aan mij als een echt uitje. Ze roept dan ook altijd tegen haar vriendinnen dat ze weer lekker naar mij toe mag. Die verklaren haar voor gek, maar ik snap het wel, want het is altijd ontzettend gezellig. Tussen de gebitsreiniging door kletsen we over haar vakantieadres in Spanje waar ze regelmatig naartoe gaat, haar spannende dating-avonturen en de nieuwe tatoeages die ze heeft laten zetten. En ondanks dat ze haar gebit keurig verzorgt, heb ik altijd genoeg werk. Ze rookt namelijk behoorlijk, waardoor er altijd wel weer aanslag op haar tanden zit. We hebben het

dentista

COLUMN

al vaak gehad over stoppen, maar het is haar helaas nog niet gelukt. Wellicht dat STOPtober haar een extra duwtje in haar rug heeft gegeven. Ik kijk in ieder geval weer uit naar haar volgend bezoek en hoop dat ik nog meer van zulke patiënten mag verwelkomen. Want een bezoek aan mij of de tandarts is niet alleen goed voor een gezonde mond, maar kan ook heel gezellig zijn!

Karin Zondag is paro preventie-assistent bij Dental Clinics Zaltbommel.

Een eigen praktijkruimte in 11 stappen Je wilt een eigen praktijk starten, maar wat zijn de stappen die je daarvoor moet zetten? Veel startende ondernemers zijn hier onvoldoende mee bekend en maken verkeerde keuzes die gemakkelijk voorkomen kunnen worden, zeker waar het gaat om het gebouw. Zo is er vaak al een pand gekocht of gehuurd zonder te kijken naar de geschiktheid als praktijk. Dit artikel biedt een helder stappenplan dat je helpt bij het neerzetten van een eigen praktijkruimte. Saghar Wafae

1. Visie

4. Inschrijven KvK

Als eerste bepaal je je visie, waarbij je jezelf de volgende vragen stelt: • Wat is mijn doel? • Wat wil ik bereiken? • Hoe groot wil ik dat mijn onderneming wordt? • Wie is mijn doelgroep? • Waar wil ik over 10 jaar staan? • Wil ik uiteindelijk meerdere praktijken, of blijft het bij één?

Eenmaal gekozen voor een naam en ondernemingsvorm (eenmanszaak, Maatschap, VOF, BV) is het tijd om je te registreren bij de Kamer van Koophandel (KvK). Ook is het raadzaam om alvast een aantal domeinnamen voor de toekomstige website vast te leggen.

2. Ondernemingsplan Een ondernemingsplan is een document waarin je doelstellingen worden vastgelegd en wordt omschreven hoe je deze wilt bereiken. Je kunt dit zelf opstellen, of dit door een adviseur laten doen.

3. Financiën Hoe ga je je praktijk financieren? Ga hierover in gesprek met de bank of andere investeerders.

5. Locatie Bij de keuze voor een geschikte locatie is het belangrijk om vooraf een aantal zaken goed te onderzoeken. Denk hierbij aan de concurrentie in de omgeving en als het gaat om een specialisatie praktijk, zoals orthodontie, is het belangrijk om te onderzoeken of er genoeg verwijzers in de buurt zijn. Daarnaast is het de vraag of je je wilt richten op een bepaalde doelgroep, zoals kinderen. In dat geval is het verstandig om in de buurt van scholen te zitten. Bereikbaarheid en parkeergelegenheid zijn ook zaken die je niet mag vergeten bij het vinden van de juiste locatie. Hiervoor zou

dentista

Orthodontiepraktijk Northo Amsterdam, voor en na aanpak door Buro/S Architects.

je eventueel een makelaar kunnen inschakelen.

6. Pand/Kavel

dat je veel meer vrijheid hebt wat betreft de indeling, grootte van het gebouw en keuze in materialen. Ook hierbij kan de makelaar helpen bij het zoeken.

Is de locatie eenmaal bepaald, dan is het zaak een geschikt pand te vinden. Je kunt uiteraard kiezen voor een koop- of huurpand, maar ook voor een kavel waar je zelf kunt bouwen. Dit laatste is echter een proces dat langer kan duren en waarbij je te maken hebt met een vergunningsprocedure. Een groot voordeel van nieuwbouw is

Tijdens deze fase is de rol van een geregistreerde architect erg belangrijk. Hij of zij kan helpen met het opstellen van een programma van eisen (PVE). Vervolgens kan de architect aan de hand van het PVE de minimale aantal vierkante meters bepalen. Op deze manier kun je gerichter op zoek

dentista

Uw praktijk

(ver)bouwen? E Build is een gespecialiseerde bouwonderneming voor alle professionals in de mondzorg. We nemen u de volledige zorg uit handen en bouwen tot en met Turn-Key oplevering. Kijk voor meer informatie op www.dentalbuild.nl

Van ontwerp tot afbouw

088 6060 810

#whdentalwerk video.wh.com

Neem contact op met uw vakhandel of kijk op wh.com

De doorbraak in orale chirurgie Piëzochirurgie en Implantmed in één apparaat met de nieuwe Piezomed module. Moderne piëzo-chirurgie voor uw Implantmed. De Piezomed module is de doorbraak op het gebied van piëzo-chirurgie. De module kan nu als eenvoudige add-on oplossing in combinatie met uw Implantmed Plus worden gebruikt. W&H innoveert opnieuw bij chirurgische toepassingen. Dit ingenieuze modulaire systeem combineert expertise uit verschillende gebieden.

20210921_AD_Piezomed_Module_Dentz_Dentista_VVT_ANL.indd 1

30.09.21 13:38

naar het geschikte pand of kavel. De architect kan tijdens deze zoektocht begeleiden in de beoordeling van de gevonden objecten. Denk bijvoorbeeld aan de vorm en afmetingen van de ruimte, aanwezigheid van een kruipruimte en bepaalde installaties. Hij/zij kan eventueel ook aanwezig zijn tijdens de bezichtiging. Waneer het gaat om een kavel kan de architect onderzoek doen naar het bestemmingsplan en de mogelijkheden van de kavel. Daarnaast houdt de architect contact met de gemeente en verzorgt de vergunningaanvraag. De architect maakt na de keuze van het pand/kavel een schetsontwerp op basis van PVE en de mogelijkheden van de ruimte/ kavel. Bij het ontwerpen van een moderne en toekomstbestendige praktijk zijn de volgende punten van essentieel belang: Functionaliteit, Efficiëntie, Comfort en Uitstraling. Wanneer het schetsontwerp gereed is wordt in overleg met een aannemer een globale kostenraming gemaakt die je kunt gebruiken voor de financiering. De architect maakt ook een overzicht van de kosten die meegenomen moeten worden met de financieringsaanvraag. Overzicht kosten • Aankoop/huur pand (notaris, taxatie, bouwkundig rapport) • Dentale apparatuur, instrumentarium en kleingoed • Verbouwingskosten • Interieur/maatwerk meubels • Losse meubels • Website/logo en huisstijl • Architect • Overige adviseurs • Constructeur/overige technische adviseurs (optioneel)

• Bestickering, reclameborden, marketingkosten • Verhuizing • ICT (software, computers) • Onvoorziene kosten • Openingsfeest (optioneel)

7. Contact met diverse leveranciers en uitvoerende partijen Er zijn verschillende leveranciers die je moet benaderen voor het opzetten van een praktijk. Denk aan dentale depots, ICT adviseurs/ leveranciers, interieurbouwer en aannemer. Diverse Dentale depots kunnen de apparatuur en het instrumentarium aanbieden. Bij de keuze hiervan is het belangrijk om eerst te onderzoeken welke stoel, of apparaat het beste bij je past. En daarnaast welke leverancier jou de beste prijs, voorwaarden en service kan aanbieden. Het gaat namelijk niet altijd om wie de goedkoopste is, maar wie de beste voorwaarden - service en garantie - heeft. Vraag binnen je netwerk naar ervaringen. Leveranciers en uitvoerende partijen maken een uitgebreide offerte van de benodigde apparatuur en materialen die je nodig zult hebben in je praktijk.

8. Financiering pand Wanneer alle kosten (offertes) bekend zijn kan de financiering worden geregeld in overleg met een financieel adviseur.

9. Uitwerking plan door architect Wanneer de financiering is goedgekeurd kan de opdracht worden verstrekt aan de architect. Dan kunnen de plannen worden uitgewerkt en keuzes worden gemaakt wat betreft materialisatie, installaties en meubels. Dit is een proces van een aantal weken, afhankelijk van de schaal van het project. De architect maakt een integraal plan

dentista

Opleiding CBCT Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming Cursus Juridische actualiteiten in de prak�jk Cursus Verplichte nascholing CBCT Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming Cursus Verplichte nascholing Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming voor tandheelkunde (TMS) Cursus Prothe�ek,van par�ële naar volledige prothese; Van alles naar niets Cursus Volledige prothe�ek; Onbekend maakt onbemind Cursus Van een ongezond naar een gezond parodon�um Cursus Endodon�e in de prak�jk of doorverwijzen?

Cursus Behandeling gebitsslijtage Cursus Aligners in de tandartsprak�jk Academiae Aesthe�ca: Opleiding Esthe�sche tandheelkunde Academiae Implantologica: Opleiding Implantologie Cursus Gastvrijheid in de tandartsprak�jk Cursus Composietrestaura�e van de zijdelingse delen Cursus Kaasmolaren Opleiding Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming voor tandheelkunde (TMS tandheelkunde basis) Cursus Excel in de tandartsprak�jk Cursus Wrijving gee� glans

Cursus Een extrac�e, weet waar je aan begint!

Cursus Aanbrengen coﬀerdam

Cursus Pijndiagnos�ek, easy does it

Cursus Digitale mondfotograﬁe

Cursus Glasvezelrestaura�es Cursus Orale chirurgie in de algemene tandartsprak�jk Cursus CBCT Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming voor verwijzers Cursus Omgaan met angs�ge pa�ënten in de behandelkamer Cursus Four handed den�stry en ergonomie Cursus Infec�epreven�e Sexy Six: Align, bleach & bond

Cursus Composietrestaura�e in het front Cursus Kindertandheelkunde - Roestvrijstalen kroon Cursus Par�eel beslijpen voor kroon- & brugwerk Cursus Help, er zit een kind in mijn stoel en wat nu? Opleiding Dental Business: Implementa�e van het PDI Business model in jouw prak�jk! Meerkamerplanning: Hoe toe te passen in jouw prak�jk? Cursus Implantologie in de algemene prak�jk; Dit moet je echt weten!

Dental Best Practice heeft op veler verzoek het aanbod van opleidingen en cursussen voor de tandarts nóg verder uitgebreid. Dus of je nu een startende tandarts bent óf al jarenlange ervaring hebt binnen de tandheelkunde; wij bieden je een breed aanbod om je werk nog leuker en interessanter te maken. Kies wat bij jou past!

www.dentalbestpractice.nl

waarbij over alle details wordt nagedacht en werkt dit uit in tekeningen. In principe wordt alles van tevoren bepaald en wordt er niets aan het toeval overgelaten. Bij het maken van het definitief ontwerp wordt veel aandacht besteed aan: • WIP richtlijnen en regelgeving • Bouwbesluit en Arbo • Routing (personeel/patiënt) • Zichtlijnen • Uniformiteit • Privacy • Akoestiek • Daglicht • Duurzaamheid • Materialisatie • Ruimtelijkheid • Rust en overzicht • Flexibiliteit

10. Opdracht verstrekken Wanneer het definitieve ontwerp gereed is zou je kunnen starten met de aanbesteding. Bij de selectie van de aannemer kijk je naar kundigheid, prijs, planning en de referentieprojecten. De architect controleert en beoordeelt de gemaakte offertes en maakt samen met de opdrachtgever een keuze. Tijdens deze fase kan ook de opdracht worden vertrekt aan overige partijen, zoals dentale en ICT leveranciers en de interieurbouwer.

11. Start bouw

TIPS • NEEM DE TIJD ONGEACHT WELK TRAJECT. Neem vooral geen overhaaste beslissingen. Wees realistisch en weet dat je de gemaakte keuzes niet makkelijk kunt terugdraaien.

De aannemer maakt voor aanvang van de bouw een planning met een starten opleverdatum. In deze planning is per week in detail aangegeven wat er gaat gebeuren. Op die manier kan alles om de bouw heen worden gepland. Denk aan de plaatsing van de stoelen, installatie van de computers, plaatsen van de meubels, maar ook de verhuizing. In principe kunnen voor de start van de bouw al patiënten worden ingepland. Daarom is het handig om ook voor die tijd je website en contactgegevens in orde te hebben. Ook kun je alvast een opening organiseren.

Daarom is een goed onderzoek en het nemen van voldoende tijd erg belangrijk.

• HUUR EXPERTISE IN. Ga niet bezuinigen op bepaalde kosten omdat het goedkoper uitkomt. Ervaring leert dat inschakelen van de juiste adviseurs een hoop tijd, stress en vaak geld kan besparen.

• DRAAGVLAK VAN THUISFRONT IS

Tijdens de bouw worden regelmatig bouwvergaderingen gepland met alle betrokken partijen. De architect begeleidt het project, is de schakel tussen diverse partijen en heeft een controlerende rol. Tijdens de oplevering controleert de architect het werk van alle partijen en wordt er een opleverlijst gemaakt van de punten die nog niet in orde zijn.

dentista

ESSENTIEEL. Zorg ervoor dat je een stabiel thuisfront hebt en dat de mensen in je directe omgeving achter je beslissing staan en jou daarin ondersteunen. Dit kan namelijk een grote impact

Saghar Wafae is architect en

hebben op jouw onderneming.

eigenaar van Buro/S Architects in Den Haag.

Design in Beeld Praktijk: Orthodontiepraktijk Verburgh, Breda Website: www.orthoverburgh.nl Architect: Buro/S Architects - ir. Saghar Wafae

Vraag van de opdrachtgever De vraag van orthodontist Marloes Verburgh was in eerste instantie waar ze op moest letten bij het zoeken naar een geschikte ruimte om haar orthodontiepraktijk te kunnen voortzetten. “De maatschap waar ik in zat eindigde en om die reden was ik op zoek naar een pand om mijn patiënten verder te kunnen behandelen. Ik belde de architect in februari 2019 voor het eerst, nadat ik een geschikt pand had gevonden. In juli 2019 waren de tekeningen klaar, in oktober startte de bouw en in januari 2020 is de praktijk open gegaan. Mijn nieuwe praktijk moest vooral rust uitstralen met mooie, warme natuurtinten in het interieur. Ik wilde ook graag zoveel mogelijk daglicht in de praktijk en het moest een fijne en functionele werkplek worden, volgens de laatste hygiëne richtlijnen en met een goede routing voor zowel patiënt als personeel.”

Invulling architect Het voormalig kantoorgebouw is getransformeerd tot een orthodontiepraktijk met zeven behandelkamers waarvan twee gecombineerd als consultkamer. De facilitaire ruimten voor het personeel zoals toilet, kleedruimte, sterilisatie en technische ruimte zijn achterin gepositioneerd waar minder daglicht aanwezig is. De behandelzones en wachtruimte juist aan de daglichtzijde. De ruimte van 230 m2 is in twee ongelijke delen gesplitst. In dit volume zijn meerdere facilitaire functies zoals poetshoek, toiletgroep patiënten, backoffice en de röntgenruimte gepositioneerd. Aan de rechterzijde hiervan zijn

dentista

de ontvangstruimte en receptie gevestigd, aan de linkerzijde de behandelzone. De stoelen staan tegenover elkaar met daartussen twee eilanden waarin de behandelkasten zijn geïntegreerd. De scheidingselementen tussen de behandelstoelen zijn aan de onderzijde gesloten en aan de bovenzijde transparant om daglicht toe te laten. Dit geeft de patiënt in een liggende positie voldoende privacy. Zichtlijnen spelen een belangrijke rol. Zo is er vanuit het diepste punt van de praktijk - sterilisatie en personeelsruimte - zicht op de wachtruimte, behandelruimte en patiëntenroute. Ook tussen behandelstoelen en consult is een goede verbinding. Voor de orthodontist is dit een centrale plek waar ze goed zicht heeft op alles wat er gebeurt in de praktijk en makkelijk langs alle stoelen kan lopen voor controles. In het ontwerp is ook rekening gehouden met integratie van luchtbehandeling, licht, akoestiek en interieur. Verder is er een duidelijk contrast tussen de gebruikte materialen; De harde lichtgrijze gietvloer tegenover het warme bamboehout en het vilt dat voornamelijk in de grijze maatwerkmeubels met messing accenten terugkomt. De grote glazen onderdelen zijn weer bekleed met een messingkleurig folie met een fijn patroon wat het geheel een warme uitstraling geeft.

Reacties “De patiënten zijn enorm enthousiast!”, geeft Marloes aan. “Ze vinden het mooi, schoon, licht en heel smaakvol. Niet iedereen is blij met het akoestische ‘gaatjesplafond’, maar wij wel, want het werkt supergoed. Er is onlangs zelfs een patiënt geweest die wilde weten wie de gietvloer heeft gelegd, omdat zij die thuis ook wil.”

Mensen zeiden “waar begin je aan?”

Een tandartspraktijk starten zonder pand, personeel en patiënten Inmiddels is het twee weken geleden dat Marloes het lintje doorknipte tijdens de officiële opening van haar tandartsengroepspraktijk in Leusden. Ze blikt terug op een spannende periode waarin ze een locatie koos, een team samenstelde en patiënten aantrok.

e droom van een eigen praktijk was er al heel lang, maar Marloes wist ook dat ze het niet alleen wilde doen. Samen doen zit in haar DNA. Niet alleen op de werkvloer, maar ook thuis speelt het samen doen voor Marloes een grote rol. Met zes kinderen en een man met evenveel ondernemersdrang als zijzelf kan dat haast ook niet anders. Het duurde even voordat ze de stap maakte en besloot te investeren in haar eigen praktijk.

Het begint allemaal een paar jaar geleden wanneer de praktijk Gouda Greenline, waar Marloes destijds werkzaam is, de samenwerking aangaat met Dental Clinics. Met de droom van een eigen praktijk in haar achterhoofd beantwoordt ze de vraag, of ze tandarts-directeur wil worden, resoluut met nee. Na 15 jaar als ZZP’er gewerkt te hebben is ze toe aan de volgende stap.

Een nieuwe uitdaging, ze wil ondernemen, zelf zaken kunnen bepalen. Als haar jongste dochter naar school gaat, laaien de ondernemerskriebels op en gaat ze op zoek naar een geschikte locatie in Utrecht. Dat blijkt lastiger dan gedacht, want te duur, te klein of al te veel tandartsen om de hoek, er is altijd wel iets. Ze komt tot de conclusie dat ze, ondanks de intern gevolgde opleiding tot tandarts-directeur en haar ambitie om te gaan ondernemen, de stap te groot vindt om een eigen praktijk te starten. Dan hoort zij over de mogelijkheid om samen met Dental Clinics een praktijk te starten. Een praktijk die ze vanaf het begin mag opbouwen. ”Ik was meteen geïnteresseerd. Deze manier van ondernemen biedt mij de mogelijkheid om mijn eigen praktijk te starten, maar ik

dentista

hoef het niet alleen te doen. En zo voelt het ook echt. Wat ik fijn vind is dat er nog niets vast ligt. Er is geen sprake van een overname van een lopende praktijk met personeel dat je meekrijgt, je mag het vanaf het begin helemaal zelf vormgeven. Nou ja, niet helemaal natuurlijk. Doordat ik onder de vlag van Dental Clinics onderneem, liggen zaken als de huisstijl en mijn praktijknaam al vast. Ik heb hier zelf niet zoveel moeite mee, maar dit is wel iets dat bij je moet passen als je zo’n traject aan gaat. Het avontuur begon voor mij met het bepalen van een geschikte locatie. Utrecht bleek al snel onhaalbaar, toen zijn we breder gaan kijken en kwam Leusden in het vizier. De cijfers, zoals tandartsendichtheid, waren goed. We vonden vrij snel een hele mooie locatie en hebben de knoop doorgehakt. Leusden was een feit. Meteen volgden andere belangrijke keuzes, ik moest de omvang van de praktijk bepalen en nadenken over de inrichting. Direct daarna zijn we gestart met het aantrekken van personeel en patiënten.” Enthousiast vertelt Marloes verder: “Alle facetten van het ondernemen spreken mij aan. Nee, lachend verontschuldigt Marloes zich, dat is niet waar. Het financiële en juridische stuk heeft minder mijn interesse. Gelukkig wordt mij dit grotendeels uit handen genomen. Laat mij maar met mensen werken, relaties opbouwen en dingen creëren. Ik ervaar het ondernemen als een ontwikkeling voor mijzelf, ik leer elke dag. Bijvoorbeeld over marketing of het aantrekken van personeel. Ik hoorde ‘dat is een blok aan je been’, maar ik geniet er juist van overal bij betrokken te zijn.” Wie nu denkt dat het allemaal van een leien dakje gaat heeft het mis. ”Natuurlijk heb ik momenten dat ik het super spannend vind. Het is een intensief proces en deze stap heeft een grote invloed op mijn privéleven. Ondanks dat meer tijd op de werkvloer een heel bewuste keuze is geweest, denk ik soms ‘waar ben ik aan begonnen?’ Je eigen praktijk runnen is echt iets anders dan werken als ZZP’er. Je staat er mee op en je gaat er mee naar bed. Maar door deze manier van ondernemen sta ik er gelukkig niet alleen voor. Ik heb een goede balans gevonden tussen het runnen van een eigen praktijk en andere belangrijke zaken in mijn leven, zoals op zaterdag op het hockeyveld staan om mijn kinderen aan te moedigen.”

Op de vraag hoe ze de toekomst tegemoet ziet, antwoordt ze vol overtuiging: ”Ik verwacht een groot succes, anders was ik er niet aan begonnen. En met succes bedoel ik; een gezellig team om mij heen met een fijne werksfeer, tevreden patiënten en agenda’s die goed gevuld zijn. We beginnen klein, maar met de potentie om heel snel te groeien. We hebben de ambitie om van drie naar zeven behandelkamers te gaan. Toch ligt mijn passie uiteindelijk bij de patiënt. Ik wil dat onze patiënten tevreden de deur uitlopen en graag bij ons terugkomen.”

dentista

Marloes de Kooter (39) studeert in 2006 als tandarts af aan de ACTA in Amsterdam. Na haar afstuderen start ze als tandarts bij Greenline in Gouda. De keuze voor een grote groepspraktijk maakt ze bewust. Ze wil graag leren van en meekijken met collega-tandartsen. Haar interesse binnen de tandheelkunde gaat uit naar de reconstructieve tandheelkunde en de digitalisering binnen de tandheelkunde. Naast dat ze zich hier de komende jaren verder in wil bekwamen, is ze recent haar eigen Dental Clinics praktijk gestart.

Dit meisje is goud waard

Doe mee aan het Goude n Kronen Plan

Wilt u de gouden kronen uit uw tandartsprak�jk een mooie bestemming geven? Doe dan mee aan het Gouden Kronen Plan van het Rode Kruis. Zo helpt u kinderen in landen als de Filipijnen. Zij hebben vaak al meerdere overstromingen en tyfoons meegemaakt. Met de opbrengst van uw kronen worden lokale noodhulpteams getraind en families geholpen om zich beter voor te bereiden op rampen. Stuur ook uw oude kronen op en help levens redden!

Mede mogelijk gemaakt door:

Meld uw prak�jk aan op www.rodekruis.nl/goudenkronen

Foto: artstudio23.com

Marloes

Een helpende hand

aatst was ik ziek, twee weken geveld door een keelontsteking. Nu zou je kunnen denken wat daar nou zo bijzonder aan is, maar ik ben nooit ziek. Ik klop nu direct op hout af, want ik ben zo bijgelovig als het maar kan als ik dit soort uitspraken doe. De eerste week had ik last van koorts. Dan ben ik eigenlijk niet in staat om goed te functioneren, dus bleef ik thuis. Ik heb allerlei handige tips opgevolgd die ik op een ‘oma weet raad’ website kon vinden. Hierdoor werd de koorts niet per se gelijk minder, maar ik voelde me wel wat beter. Mijn vriend heeft in die week extra goed voor mij gezorgd. Dat waardeer ik enorm en andersom zou ik dat natuurlijk ook doen. Het zette mij wel aan het denken, want wanneer zorgen wij nu echt voor iemand? En wat is nou precies zorgen en geldt dit ook wanneer je om iemand geeft en wat extra’s wilt doen? Tijdens de Kerst stuur ik een aantal patiënten waarvan ik weet dat ze een lastig jaar achter de rug hebben en mensen waarvan ik weet dat ze vaak alleen zitten een kerstkaartje. Op bezoek gaan gaat wat ver, maar een kaartje (het liefst met

een thema van ons mooie vak) is toch niet te veel gevraagd. Ook behandel ik al jaren een dame die altijd veel tegenslagen te verwerken heeft gehad en onder bewindvoering staat. De bewindvoerder heeft al meerdere keren aangekaart dat zij die dure mondhygiënist het beste kan afzeggen. Hierop geeft zij altijd hetzelfde antwoord en zegt dat haar gebit deze zorg nodig heeft en dat zij iedere vier maanden bij mij wil blijven langskomen. Dit wordt vervolgens ook ingecalculeerd. Hierdoor is haar maandelijkse budget wat kleiner en wordt het voor haar lastig om met een merktandpasta te blijven poetsen. Deze zijn vrij prijzig, maar zij is er helemaal van overtuigd dat dit ook het beste werkt voor haar gebit. Nu verzamel of koop ik iedere vier maanden een aantal tubes tandpasta voor haar. Vaak geef ik er ook nog een aantal ragers bij, zodat ze even weer vooruit kan. Toen ik dit voor de eerste keer aan haar gaf werd zij er emotioneel van. Een dag later kreeg ik een kaart van haar om mij te bedanken. Er zijn natuurlijk ook grotere goede doelen waar we ons voor in kunnen zetten. Zo zit ik met mijn damesclub ieder jaar om

dentista

COLUMN

de tafel om een goed doel te kiezen met als thema vrouw en kind. Denk bijvoorbeeld aan Free a girl of Orange the World. In je eentje kun je natuurlijk best wel wat bereiken, maar vele handen maken licht werk en wanneer je de handen ineenslaat kun je vaak nog meer bereiken. Zo zijn er goede doelen die worden gesteund door de verkoop van een product, waarvan een bepaald bedrag naar het goede doel gaat. Oktober is de maand die in het teken staat van borstkanker. Een ziekte die helaas heel veel voorkomt bij zowel vrouwen als mannen. Dit jaar zette TePe zich in de maand oktober in voor het goede doel Pink Ribbon. Bij verkoop van de speciaal geselecteerde roze producten gaat er €0,50 naar het goede doel. Geweldig toch?

Marloes Rust, MondZorgVuldig Mondhygiënisten Dordrecht Deze column komt tot stand in samenwerking met TePe Benelux B.V.

De bijzondere voortand van Nova Op Sinterklaasavond 2020 consulteerde Nova, 10 jaar oud, ons betreffende tand 12. Ze heeft af en toe wat last met kauwen/druk. Soms is het gevoelig met het eten van ijs en de gevoeligheid wordt steeds vervelender.

Marilka Elst en Flore Heiligers-Teeuwen

Medische achtergrond Geen bijzonderheden Intra-oraal onderzoek (1.1, 1.2 en 1.3) • Nova heeft een verzorgde dentitie. • Tand 12 vertoont een malformatie: er is een uitgebreide palatinale knobbel en een uitgebreide groef aanwezig. • De percussietest is duidelijk gevoelig • De tand is niet mobiel. Er is geen fistel noch pocket meetbaar. • De tand reageert normaal op de koudetest. Röntgenologisch onderzoek (2) Het lijkt of de tand slechts 1 kanaal heeft. Er is geen peri-apicale pathologie zichtbaar. De apex is nog niet optimaal afgevormd. Diagnose Pulpitisklachten ten gevolge van afwijkende morfologie tand 12. Behandelvoorstel Met Nova en haar ouders hebben we overlegd dat een behandeling noodzakelijk is. Immers, de lekkage die plaatsvindt via de

groef zal uiteindelijk voor een ontsteking zorgen. Echter, je hebt een vitale pulpa nodig om de apex verder te laten afvormen, dus idealiter wachten we nog met een behandeling. Maar dat kan uiteraard alleen mits Nova niet teveel last heeft van de tand en er goed mee kan functioneren. Een dik jaar na het initiële consult kwam Nova weer bij ons langs met duidelijker klachten. De tand veroorzaakt spontane pijn met koude en kauwen. Soms moet ze hiervoor paracetamol nemen. De tand reageert licht op de percussietest en is duidelijk gevoelig bij koude. Behandeling (3 en 4) We hebben de tand verdoofd en geïsoleerd onder cofferdam. De palatinale fissuur is open gefreesd. Er was geen cariës zichtbaar, maar door lekkage is de pulpa wel geïrriteerd geraakt. Deze was vitaal en niet hyperaemisch. Doordat de lichte bloeding goed te stelpen was, konden we het pulpaweefsel mooi afdekken met MTA cement. De palatinale knobbel is verwijderd en er is een definitieve restauratie vervaardigd van flowable composietmateriaal. Ook de openliggende dentinetubuli zijn hiermee

dentista

1.1

1.2

1.3

5.1

5.2

afgedekt. De behandeling is uitgevoerd onder de operatiemicroscoop. Controle (5.1 en 5.2) In september, ongeveer acht maanden na de behandeling kwam Nova voor controle. Ze heeft geen klachten maar ervaart soms wat meer gevoeligheid bij het eten van ijs. Het klinische beeld is rustig. De tand reageert licht op de percussietest en is duidelijk gevoelig voor de sensitiviteitstest, maar dit gevoel trekt meteen weg. Röntgenologisch zijn geen bijzonderheden zichtbaar. We kunnen concluderen dat het de goede kant opgaat met de tand. Het op tijd behandelen van zulke malformaties is essen-

tieel. Zo kan met een minimaal invasieve ingreep een hoop narigheid worden voorkomen. De pulpa zou namelijk verder geïnfecteerd kunnen geraken en uiteindelijk necrotisch worden, met peri-apicale pathologie en klachten als gevolg. Bovendien kan een radix met een vitale pulpa verder ontwikkelen en daarmee meer dentine (= stevigheid/massa) creëren.

dentista

Marilka Elst en Flore Heiligers-Teeuwen zijn NvvE-erkende tandarts-endodontologen en voeren in Bussum een verwijspraktijk voor endodontologie, EndoGooi

Learn, Interact, Grow!

Basiscursus implantologie • 35 online modules én 4 live-cursusdagen! • Internationale erkenning én diploma! • Stap 1 naar goed geïnformeerd starten met implantologie!

ITI Curriculum

Het ITI Curriculum is een wereldwijd gestandaardiseerd educatieprogramma voor tandartsen die zich bezig houden, of willen gaan houden, met de orale implantologie. Met een gestructureerde opbouw biedt het Foundation level een brede theoretische basis over de belangrijkste aspecten in de orale implantologie. Het Intermediate level bouwt vervolgens door op deze kennis waarbij de nadruk meer ligt op klinische implementatie het het zelf (gaan) implanteren van patiënten. Daarnaast zal er in de toekomst ook nog een Advanced level worden geïntroduceerd waarbij deelnemers internationaal middels casuspresentaties kunnen worden getoetst.

Woensdag 30 maart 2022

Introductie, indicatiestelling en medische achtergrond

Woensdag 20 april 2022

Chirurgische basis (dag 2)

(dag 1)

Sprekers: Dorothee Wiryasaputra (MKA-chirurg) & Theo Hoppenreijs (MKA-chirurg)

Sprekers: Laurens den Hartog (Tandarts-Implantoloog) & Pieter Schoen (MKA-chirurg)

Woensdag 21 september 2022

Woensdag 16 november 2022

Prothetische basis (dag 3)

Nazorg, complicaties & complexe casuïstiek (dag 4)

Sprekers: Wiebe Derksen (Tandarts-Implantoloog) & Paul van Eekeren (Tandarts-Implantoloog)

Sprekers: Bas Hoogendoorn (Tandarts & Mondhygiënist) & Marco Cune (Tandarts)

Kijk voor meer informatie op www.iti.org/curriculum-netherlands

ITI Curriculum - Foundation level Nederland 2022

Het pleidooi voor een zelfsturend team Tandarts-praktijkhouders worden gedurende de werkdag aan de stoel geconsulteerd en geïnformeerd. Uiteraard door patiënten, maar regelmatig ook door medewerkers. Altijd goed bedoeld en met de beste intenties voor de praktijk. Echter, dit slurpt energie voor de tandarts-praktijkhouder. Hoe kan dit beter en effectiever? Niet alleen voor de tandarts-praktijkhouder, ook voor de praktijk organisatie. In dit artikel een pleidooi waarom zelfsturende teams de oplossing zijn.

Sjoerd Kuiken

Het probleem Veel tandarts-praktijkhouders hebben het gevoel onmisbaar te zijn voor de praktijk. Dit resulteert erin, dat alles wat zich in de praktijk afspeelt via hem of haar moet lopen. Soms gewenst, maar regelmatig ook ongewenst. Zo sprak ik laatst een tandarts-praktijkhouder die soms aan het einde van de dag wordt gebombardeerd met informatie vanuit het team. Na een lange werkdag vol patiënten en behandelingen voelt dat voor hem als zeer onwenselijk.

De analyse Een tandarts-praktijkhouder hoeft niet alles te weten over wat er gaande is in de praktijk. Hij krijgt dan het gevoel dat met die informatie nieuwe taken ‘op zijn bordje’ komen waar hij iets mee moet. Medewerkers delen daarentegen al deze informatie om vanuit de tandarts-praktijkhouder een antwoord of een oplossing te horen. Echter, vragen en verzoeken waar hij op dat moment helemaal niet op zit te wachten en helemaal niet mee bezig wil zijn. Verder blijkt ook, dat weerstand vanuit een team of reactie op de status-quo door de tandarts-praktijkhouder vaak als

een persoonlijke belediging wordt gezien. Het is voor tandarts-praktijkhouders lastig om dergelijke vragen, verzoeken en reacties te zien als kansen voor de praktijk om verder te verbeteren. Deze situatie kan worden gekenschetst als één waar medewerkers vooral – en met de beste bedoelingen – informeren. En waar de tandarts-praktijkhouder zich vooral gebombardeerd voelt met informatie en verzoeken. Met soms zelfs het gevoel, dat het lijkt of er niets goed gaat in de praktijk omdat alle informatie die hij ontvangt veelal gaat over wat er mis is, kapot is of niet goed loopt. Het team komt zo in een afwachtende houding, de tandarts-praktijkhouder wordt alleen maar moedelozer, de stemming gaat omlaag en de praktijk komt niet verder.

Ga naar het balkon Mijn ervaring is, dat deze casus herkenbaar en representatief is voor veel praktijken en voor veel tandarts-praktijkhouders. Een eerste advies voor tandarts-praktijkhouders is om niet alles te willen weten. Het gevoel om onmisbaar te zijn resulteert er veelal in, dat je echter wel alles wilt we-

dentista

Opleiding Tandartsassistent Opleiding Preventieassistent Opleiding Paro-preventieassistent

uwe Het nie n gaat e o z i e s gs opleidin n start! a v r e e w lende l i h c s r e rv Kijk voo ties op a c o l n data e bsite. e w e z n o

www.dentalbestpractice.nl

ten. Wat medewerkers ertoe aanzet om alle informatie en alle verzoeken bij de tandarts-praktijkhouder neer te leggen. Zodanig zelfs, dat niet meer zelf wordt nagedacht. Om dit proces te doorbreken is het advies om ‘naar het balkon te gaan’. Letterlijk om even uit de situatie en uit het moment te stappen door op het balkon te gaan staan. En figuurlijk omdat een balkon een plek is waar je beter de situatie kunt overzien. Het komt er dus primair op neer om niet direct te reageren op alle verzoeken van medewerkers. Stap uit de situatie en uit het moment en stel jezelf de volgende vragen: • Is dit mijn probleem? • Wil ik dat dit mijn probleem is? • Wat wil ik eigenlijk zelf? Op deze manier kun je als tandarts-praktijkhouder voor jezelf ‘filteren’ welke informatie je zelf gaat oppakken en welke zaken je vooral niet zelf wilt gaan oplossen. Ervaring leert namelijk, dat heel veel zaken ook prima door het team kunnen worden opgepakt. Het advies om ‘naar het balkon

te gaan’ is dan ook een eerste stap naar een zelfsturend team.

Het zelfsturend team Op Wikipedia wordt de volgende algemene definitie gegeven van een zelfsturend team: Een zelfsturend team is een relatief vaste groep van medewerkers in een organisatie die gezamenlijk verantwoordelijk is voor het totale proces waarin producten of diensten tot stand komen, die aan een interne of externe klant worden geleverd. In deze definitie staan drie belangrijke kenmerken: Gezamenlijke verantwoordelijkheid - Het team staat centraal en niet de individuen. Zelfsturing - Het team bezit regelvermogen om het desbetreffende proces te sturen. Het team kan in dit kader gezien worden als de ‘proceseigenaar’. Resultaatgerichtheid - De verantwoordelijkheid van het team wordt niet uitgedrukt in termen van een taak, maar als resultaat.

Het pleidooi Mijn pleidooi is, dat een zelfsturend team de oplossing is voor bovengenoemd probleem. En dat een zelfsturend team de tandarts-praktijkhouder gaat ontzorgen

dentista

Volg Dentista ook online!

Praktische informatie voor het hele team Lees de beste artikelen en casuïstiek uit het magazine ook achter je computer, of op je mobiel. Overzichtelijk gerangschikt op onderwerp en functie binnen het team. Aanvullend op het magazine brengt dentista-magazine.nl je wekelijks extra inhoud en kun je je abonneren op de nieuwsbrief.

Nieuwsgierig? Ga naar www.dentista-magazine.nl

rondom veel dagelijkse regelzaken. En waarom dan? • Het is belangrijk, dat de praktijk niet afhankelijk is van één persoon. Zie liever de rol van de tandarts-praktijkhouder naast het verlenen van zorg - vooral als katalysator naar het team en naar de praktijk om de ambities waar te maken. En niet de rol om alle dagelijkse regelzaken op je te nemen en uit te voeren. Het toewerken naar een zelfsturend team houdt dus vooral in om een context te creëren, waarin medewerkers niet alleen informatie delen maar vooral oplossingen gaan aandragen. En waarin ook anderen dan alleen de tandarts-praktijkhouder beslissingen kunnen en willen nemen. • Medewerkers werken echt niet alleen in de praktijk met de intentie om zo laat mogelijk binnen te komen en zo vroeg mogelijk te kunnen vertrekken. Medewerkers zijn betrokken bij de praktijk. Daarnaast brengen zij ook kinderen groot, zitten in schoolbesturen of hebben een functie bij de sportvereniging. Het zijn volwassenen. Behandel ze dan ook als volwassenen en begin met ze te vertrouwen. Om ze vanuit dat vertrouwen veel meer zelf te laten nadenken en beslissen, want dat doen ze in hun privéleven ook zelfstandig. Uiteraard zijn er misschien één of twee medewerkers die misbruik maken van het vertrouwen, maar daarvoor is het niet de moeite om iedereen niet meer te vertrouwen. • Medewerkers werken zelf actief mee op de werkvloer, namelijk in de behandelkamers, in de sterilisatieruimte en aan de balie. Daarmee zijn zij zelf heel goed in staat om de knelpunten te identificeren en tevens om met ideeën voor verbeteringen of oplossingen te komen. Maak hier dus gebruik van. Dit doe je vooral door als tandarts-praktijkhouder te sturen op het eindresultaat - zoals een tevreden patiënt of een efficiënte agendaplanning en niet door expliciet aan te duiden hoe een medewerker een taak volgens jou zou moeten uitvoeren. Stuur dus op het eindresultaat en niet op de taak. Dit geeft een medewerker veel meer vrijheid van handelen, wat zorgt voor meer uitdaging in het werk.

Voorwaarden voor delegeren

sturend team is het voor tandarts-praktijkhouders allereerst van belang zichzelf te veranderen. De eerste verandering is voor tandarts-praktijkhouders om alle taken en regelzaken los te laten. Anders gezegd, om te gaan delegeren. Delegeren is gericht op de resultaten en niet op de methode of het ‘hoe’. Het is de bedoeling, dat medewerkers zelf de vrijheid krijgen hun eigen aanpak te bepalen. Dit vraagt in het begin extra tijd van de tandarts-praktijkhouder, maar dat loont. Delegeren vereist duidelijkheid, wederzijds begrip en inzet met betrekking tot verwachtingen op de volgende vijf gebieden: 1. Gewenste resultaten Zorg dat duidelijk is wat er moet gebeuren. En leg de nadruk op wát en niet op het hóe. 2. Richtlijnen Geef algemene richtlijnen - zoals een duidelijk kader of grenzen - waaraan men zich moet houden. Geef vooral aan wat ze níét moeten doen en niet zozeer wat ze wel moeten doen. 3. Hulpmiddelen Geef aan over welke hulpmiddelen de medewerker kan beschikken bij het uitvoeren van de taak.

Sjoerd Kuiken is eigenaar van

4. Aansprakelijkheid Stel het gewenste eindresultaat vast. En niet onbelangrijk - leg tijdstippen vast voor terugrapportage en evaluatie.

Kuiken Praktijkmanagement (www.

5. Consequenties Geef aan wat de consequenties zijn als de resultaten goed, of niet goed zijn.

en online cursussen voor prak-

Conclusie

‘Leren delegeren’.

Praktijkhouders denken dat medewerkers betrokken zijn bij de praktijk en het belangrijkste bezit van de praktijk vormen. Terwijl medewerkers daarentegen veel het gevoel hebben te weinig aandacht en respect te krijgen en niet te kunnen zeggen wat ze echt denken. Praktijkhouders kunnen dus nog veel meer naar hun medewerkers luisteren en hen echt nog veel meer betrekken in de praktijkvoering. Participatie die tot uiting kan komen in een zelfsturend team, maar waarvoor de tandarts-praktijkhouder allereerst zelf zal moeten gaan loslaten en delegeren.

Om het team te veranderen naar een zelf-

dentista

kuikenpraktijkmanagement.nl). Voor objectieve praktijkanalyses, intensieve begeleidingstrajecten

tijkhouders en -managers. Kijk op de website voor de online cursus

Bronnen • Semco. Het inspirerende verhaal van de meest opzienbarende werkplek ter wereld. Ricardo Semler. (Forum Amsterdam, 2007), blz. 26, 66, 72, 107. • De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Stephen R. Covey. (Business contact, 2014), blz. 152-153. • https://nl.wikipedia.org/wiki/ Zelfsturend_team

Wat is de oorzaak en wat is er aan te doen?

Groei van mucosa onder een steg In deze editie van Vast en Zeker gaan we dieper in op de terminologie, mogelijke oorzaken en behandeling van weefselveranderingen rondom een stegconstructie.

David Rijkens en Frank Andriessen

ervaardiging van een implantaatgedragen uitneembare prothese op een stegconstructie is een veel uitgevoerde behandeling in Nederland. In de onderkaak is plaatsing van twee implantaten hiervoor meestal voldoende. In de bovenkaak kiest men veelal voor vier of zes implantaten. Na inheling van de implantaten wordt vervolgens een prothese op drukknoppen, of op een steg-constructie vervaardigd, de zogenaamde meso-structuur. Na plaatsing van de prothese en meso-structuur is goede periodieke nazorg essentieel voor behoud van een gezonde situatie. Aantoonbare gedocumenteerde nazorg is tevens een vereiste om in de toekomst eventueel in aanmerking te komen voor herbehandeling vanuit de basisverzekering indien dit nodig zou zijn. Tijdens de

nacontrole van een overkappingsprothese op implantaten wordt gekeken naar de hygiëne, de esthetiek en het functioneren van de prothese. Bij controle van de implantaten wordt gekeken naar de omliggende mucosa - bloeding na sonderen, pocketdiepte - en het botniveau. De mucosa moet voldoende afliggen van de steg zodat een rager kan worden gebruikt om de steg dagelijks te kunnen reinigen. Eventueel aanwezige plaque en tandsteen van de meso-structuur dient te worden verwijderd en gepolijst en controle van de retentie dient plaats te vinden. Een mogelijke ‘klacht’ of constatering bij de nacontrole is het ontstaan van omhoog gekropen, gezwollen of toegenomen mucosa rond een stegconstructie. Meerdere oorzaken, zoals de aanwezigheid van een peri-implantaire

Afbeelding 1 en 2. Een ideale situatie met voldoende ruimte tussen de steg en de mucosa. Een rager kan zonder problemen worden gebruikt om de steg goed te kunnen reinigen en de mucosa gezond te houden.

VA S T E N Z E K E R

dentista

infectie, het vacuüm zuigen van de prothese of bepaalde medicatie, kunnen ten grondslag liggen aan deze veranderingen van de omliggende mucosa.

Terminologie In de literatuur worden vele termen gebruikt die allen betrekking hebben op groei of zwelling van mucosa rond implantaten; hypertrofie, hyperplasie, mucosale ontsteking, proliferatieve gingivitis peri-implantaire mucosale hyperplasie, mucosale proliferatie, peri-implantitis, peri-mucositis,... Wanneer er sprake is van mucosa rondom implantaten heeft het de voorkeur te spreken over peri-implantaire mucosa boven het gebruik van de term gingiva. De zwelling van deze peri- implantaire mucosa kan het gevolg zijn van hypertrofie, hyperplasie of van een peri-implantaire mucositis (ontstekingsreactie). In het geval van hypertrofie is er geen toename van het aantal weefselcellen, maar slechts een toename in omvang van de cellen met zwelling. Bij hyperplasie is er sprake van een volumevermeerdering door een absolute toename van het aantal cellen.1

Peri implantaire ontsteking Peri-implantaire weefsels rond implantaten kunnen, net zoals de weefsels rond natuurlijke elementen, ontstoken raken. Rond implantaten noemen we deze ontstekingen ook wel peri-implantaire ontstekingen. Deze zijn onder te verdelen in: 1. Peri-implantaire mucositis 2. Peri-implantitis Peri-mucositis wordt gedefinieerd als een ontsteking van de mucosa rond het implantaat zonder dat er sprake is van botverlies. Peri-implantitis wordt gedefinieerd als een ontstekingsproces van de peri-implantaire mucosa waarbij wel sprake is van botverlies. Belangrijke factoren die van invloed zijn op het ontwikkelen van peri-implan-

taire ontstekingen rondom implantaten onder een steg-constructie zijn onder andere roken, onvoldoende mondhygiëne, parodontitis (-verleden), onstabiele diabetes mellitus, alcoholisme en het type implantaatoppervlak. Zwelling, bloeding na sonderen, roodheid en een glanzend een glazig aspect van de peri-implantaire mucosa zijn de voornaamste kenmerken van de aanwezigheid van een ontstekingsproces.

Peri-implantaire weefseltoename rond een steg In de literatuur komt naar voren dat peri-implantaire weefseltoename vaker voorkomt bij implantaten met een steg dan bij implantaten met drukknoppen.2, 3 Redenen voor het ontstaan hiervan zijn: 1. Vacuüm Een verklaring die wordt gegeven aan de weefseltoename van de mucosa onder een steg is de negatieve druk die een goed passende prothese uit kan oefenen op de onderliggende mucosa.4, 5, 6 Het advies is dan ook de prothese ‘s nachts niet te dragen om deze vacuümvorming te verminderen. Ook kunnen er ontluchtingsgaatjes in de prothese worden gemaakt, waardoor de prothese geen vacuüm meer kan trekken. 2. Onvoldoende ruimte tussen steg en mucosa Door de beperkte ruimte kan er minder goed, of soms zelfs helemaal niet schoongemaakt worden onder de steg. Daardoor kan de mucosa gaan ontsteken en zwellen. Door deze zwelling zal er nog minder gemakkelijk schoongemaakt kunnen worden waardoor het weefsel langzaam toeneemt.7 3. Medicatie-gerelateerde zwelling Zwelling van peri-implantaire mucosa door gebruik van medicatie zou mogelijk het gevolg kunnen zijn van zowel hyperplasie als

Afbeelding 3. Mondhygiëne die duidelijk niet goed is. Naast het teruggetrokken botniveau is de mucosa ook gezwollen.

Afbeelding 4. Weinig ruimte tussen de steg en de mucosa waardoor tussen de middelste implantaten enige hyperplasie is opgetreden.

dentista

VA S T E N Z E K E R

hypertrofie. In de beschikbare meldingen bij centra voor medicatie-bijwerkingen wordt echter zelden duidelijk of het verschil ook daadwerkelijk is vastgesteld door aanvullend microscopisch onderzoek.8 De term medicatie gerelateerde zwelling van peri-implantaire mucosa is daarom het meest passend. Alhoewel gedane meldingen veelal betrekking hebben op zwelling van weefsel rondom tanden en kiezen, zou men voorzichtig aan mogen nemen dat bepaalde medicatie ook de oorzaak kan zijn van zwelling van peri-implantaire mucosa.

Afbeeldingen 5 en 6. Medicatie gerelateerde zwelling. Vanaf occlusaal is goed te zien dat de mucosa geheel om de steg heen is gegroeid.

Zwelling van gingiva is bekend als bijwerking van bepaalde anti-epileptica (met name fenytoïne en valproïnezuur). Deze bijwerking treedt soms op in de eerste maanden van behandeling en komt voornamelijk voor bij kinderen. Dit medicijn zal dan waarschijnlijk ook geen grote rol spelen waar het zwelling van peri-implantaire mucosa onder een steg betreft, bij veelal toch volwassen patiënten. Ook van bepaalde immunosuppresiva (ciclosporines) is zwelling van gingiva een beschreven bijwerking. Sinds enkele jaren is een sterke afname van gebruikers van deze groep immunosuppresiva te zien. Het medicijn dat mogelijk het vaakst de oorzaak is van medicatie gerelateerde zwelling van mucosa betreft de zogenaamde calciumantagonisten. Van bepaalde calciumantagonisten (met name bloeddrukverlagende) is een significant verhoogde kans op het ontstaan van gingivazwelling aangetoond, en dan

met name voor de groep dihydropyridinen (nifedipine, amlodipine, felodipine).8 In Nederland waren in 2020 ongeveer 385.000 gebruikers van deze calciumantagonisten, waarvan het overgrote deel in de leeftijdscategroei van 45+.9 Eén van de meest voorkomende oorzaak van zwelling van de mucosa onder een steg is het gebruik van medicatie.10, 11

Behandeling Voordat weefseltoename van de mucosa onder een steg wordt behandeld, dient eerst de oorzaak te worden onderzocht om teruggroei van het weefsel te voorkomen. Indien de oorzaak het gebruik van medicatie is, kan met de voorschrijvend arts worden overlegd of deze vervangen kan worden door een ander medicijn. Bij een gebrekkige mondhygiëne zal deze eerst op peil moeten worden gebracht om te onderzoeken of de patiënt in staat is goed te reinigen. Ook na de behandeling dient de mondhygiëne, door de veranderde situatie, goed opgevolgd te worden. Als vacuümvorming de boosdoener is kunnen ontluchtingsgaatjes een uitkomst bieden waardoor de prothese geen vacuüm meer kan trekken. Tevens dient in alle gevallen de prothese goed nagekeken te worden op stabiliteit en indien nodig te worden aangepast. Casus 1. Medicijn gerelateerde zwelling (afbeelding 7-10) De medicatie is aangepast en de mucosa is chirurgisch verlaagd. De steg wordt verwijderd om het overtollige mucosa te verwijderen. Nadat na 2 weken de hechtingen zijn verwijderd is een duidelijke toename van de ruimte tussen de steg en de mucosa zichtbaar. Casus 2. Weefseltoename (afbeelding 11-12) Weefseltoename als gevolg van te weinig ruimte tussen de steg en de mucosa. Tevens is de mucosa onvoldoende uitgedund nadat de implantaten zijn geplaatst. Door weefseltoename kwam de mucosa tegen de steg aan te liggen met gevoeligheid en slechte reinigbaarheid als gevolg. Na verwijdering van het overtollige weefsel is er weer voldoende ruimte om de steg te kunnen reinigen en het weefsel laag te houden met behulp van een rager.

Conclusie Weefseltoename rondom een steg-constructie is een verschijnsel dat geconsta-

dentista

Afbeeldingen 7-10. Casus 1, medicijn gerelateerde hyperplasie.

Afbeeldingen 11 en 12. Casus 2, voor en na chirurgische behandeling.

Frank Andriessen is werkzaam als tandarts-implantoloog bij het Tandheelkundig Centrum Wilhelminapier (www.tand-implant.

teerd kan worden tijdens een controle afspraak. Deze toename kan het gevolg zijn van een ontstekingsproces van de peri-implantaire mucosa. Er is dan vaak ook sprake van bloeding na sonderen, roodheid en een glanzend en glazig aspect. Weefseltoename kan ook het gevolg zijn van zogenaamde hyperplasie of hypertrofie. Negatieve druk (creëren van vacuüm onder de prothese), te weinig ruimte voor steg of bepaalde medicatie (zoals calciumantagonisten) kunnen de oorzaak zijn van peri-implantaire weefseltoename. Over-

tollige mucosa kan uiteraard chirurgisch worden verwijderd, hetgeen natuurlijk alleen zin heeft als de oorzakelijke factor van de zwelling wordt weggenomen. Het verbeteren van de mondhygiëne, het ‘s nachts uitdoen van de prothese en het eventueel wijzigen van medicatie, in overleg met de voorschrijvend arts, zal in veel gevallen de oplossing bieden.

dentista

nl) te Rotterdam. David Rijkens is werkzaam als tandart-implantoloog bij Mondzorg Kudelstaart (www.mondzorgkudelstaart.nl). Zij zijn daarnaast beiden cursusleider en docent van de MasterClass Implantologie van het ACTA (http:// www.acta-de.nl).

De literatuurlijst bij dit artikel is in te zien via dentista.nl

Ontdek

GalvoSurge® EEN NIEUWE AANPAK

voor het reinigen

van implantaten

Worstelt u met peri-implantaire complicaties? Met de unieke GalvoSurgetechnologie, die gebruik maakt van een elektrolytenoplossing, kan de bio�ilm van elk titanium implantaatoppervlak worden verwijderd. Dankzij deze eenvoudige en tijdbesparende procedure, kunt u uw patiënten een betrouwbare en kostenbesparende behandeling bieden die zowel functieherstel als esthetiek stimuleert.

Bezoek onze stand voor een live demo! NVVP op 26 nov. NVOI op 10 dec.

nobelbiocare.com/en-nl/galvosurge GMT73971 GB 2103 © Nobel Biocare Services AG, 2021. All rights reserved. Distributed by: Nobel Biocare. Legal manufacturer: GalvoSurge Dental AG, Nöllenstrasse 15a, CH-9443 Widnau, Switzerland. Nobel Biocare, the Nobel Biocare logotype and all other trademarks are, if nothing else is stated or is evident from the context in a certain case, trademarks of Nobel Biocare. Please refer to nobelbiocare.com/ trademarks for more information. Product images are not necessarily to scale. All product images are for illustration purposes only and may not be an exact representation of the product. Disclaimer: Some products may not be regulatory cleared/released for sale in all markets. Please contact the local Nobel Biocare sales of�ice for current product assortment and availability. For prescription use only. Caution: Federal (United States) law restricts this device to sale by or on the order of a licensed clinician, medical professional or physician. See Instructions For Use for full prescribing information, including indications, contraindications, warnings and precautions.

Online marketing in de praktijk Goede mondzorg en marketing versterken elkaar. Maar hoe haal je met deze combinatie het maximale uit jouw praktijk? Online marketingspecialist Karim Ahabri geeft tips voor iedere fase van het ondernemerschap. Karim Ahabri

Tandartspraktijk starten Als startende praktijkhouder komt er veel op je af. Van ondernemingsplan tot registratie in het BIG-register en van de inrichting van de praktijk tot het aanschaffen van de juiste softwarepakketten en het aannemen van personeel. De (toekomstige) patiënt staat bij elke stap op één. Maar hoe bereik je hem/haar en hoe bind je de patiënt aan jouw praktijk? Uitstraling Professionele (online) marketing is hierbij cruciaal. De mondzorg dient vanzelfsprekend van goede kwaliteit te zijn, maar minstens zo belangrijk is de uitstraling naar buiten toe. Denk daarom goed na over locatie, inrichting, praktijknaam en website. De combinatie van deze factoren geeft patiënten het juiste gevoel om zich aan te melden bij de praktijk, wat ook geregeld online gebeurt buiten de openingstijden.

om de juiste sfeer over te brengen en via een aanmeldformulier nieuwe patiënten te genereren. Ook na sluitingstijd. Veel patiënten kiezen voor een tandarts op basis van de eerste indruk die ze krijgen via de praktijkwebsite, zonder daadwerkelijk de behandelaar te hebben gesproken of de praktijk te hebben bezocht. Wereldberoemd in eigen regio Zeker in de opstartfase is het belangrijk om snel wereldberoemd te worden in eigen regio. Aanmelding bij de gratis tool Google Mijn Bedrijf geeft de online vindbaarheid van je praktijk meteen een boost. Facebook/Instagram en lokale nieuwsmedia bieden ook aantrekkelijke mogelijkheden om het verhaal van de nieuwe praktijk te verspreiden. Alles voor een vliegende start.

Tandartspraktijk overnemen

Naam en domeinnaam De praktijknaam en de domeinnaam van je website hebben alles met elkaar te maken. In beide gevallen is het belangrijk dat ze kort en bondig en vooral uniek moeten zijn. Controleer na het bedenken van een praktijknaam altijd of het online domein nog beschikbaar is en niet lijkt op een naam die al een grote bekendheid heeft.

Een wisseling van de wacht kan voor onrust bij patiënten zorgen. ‘Wat gaat er voor mij veranderen?’ ‘Wie is de nieuwe praktijkhouder?’ ‘Kan ik eventueel overstappen naar een andere praktijk?’ Het is belangrijk om die onrust in een vroeg stadium weg te nemen met heldere communicatie. Tip: doe dit samen met de huidige praktijkhouder. Hij/zij kan de bestaande patiënten geruststellen door jou te introduceren als een weloverwogen en geschikte opvolger.

Investeer in een goede website Een goed functionerende en representatieve website is onmisbaar. Het is dé online brochure van jouw praktijk, die helpt

Op oude voet doorgaan of vernieuwen? Iedereen die een mondzorgpraktijk overneemt komt voor deze vraag te staan. Het juiste antwoord? Dat is vooral afhankelijk

dentista

van de (online) reputatie van de praktijk. Is die goed tot zeer goed? Dan adviseer ik om de bestaande naam te behouden. Andersom is mijn advies om voor een complete rebranding te gaan, inclusief een nieuwe naam. Online ranking Het is belangrijk om ook de online ranking van de bestaande website in Google en andere zoekmachines mee te laten wegen in je beslissing. Als er jaren met succes is geïnvesteerd in een goede online vindbaarheid kan dat een reden zijn om de huidige naam te behouden. Het kan namelijk jaren duren voordat je met een nieuwe naam dit niveau weer bereikt. Haal de oude website sowieso nooit zomaar uit de lucht, maar schakel een expert in die helpt om de ranking zoveel mogelijk te behouden. Faseren Is de reputatie van de huidige praktijk vrij goed, maar wil je toch voor rebranden gaan? Soms is het slim om eerste voor een gewenningsperiode te kiezen en daarna stap voor stap te vernieuwen. De patiënt krijgt niet meteen met grote veranderingen te maken en jij krijgt tijd om de bestaande praktijk te ervaren en te analyseren.

Patiëntenbestand laten groeien Karim Ahabri is online marketingspecialist en eigenaar van TopPraktijk.nl

Nieuwe patiënten werven. Ik merk dat veel praktijkhouders dit een spannende stap vinden. ‘Ik hoef toch geen reclame te maken? Als je goede mondzorg levert, komen de patiënten vanzelf.’ Klinkt mooi, maar meest-

al is er toch echt meer nodig om wekelijks nieuwe patiënten te mogen verwelkomen. Nieuwe tandarts/behandeling Als praktijkhouders mij vragen voor een wervingscampagne is er meestal een concrete aanleiding. Denk aan de agenda van een nieuwe tandarts die gevuld moet worden. Of nieuwe behandelingen die worden aangeboden, na de aanschaf van apparatuur of het succesvol afronden van een cursus. De campagne stem je daarop af. Heldere boodschap Welk verhaal ga je vertellen en aan wie? De praktijk leert dat veel Nederlanders niet weten dat je zomaar kunt overstappen naar een andere tandarts. Dit is dus sowieso iets dat in de campagne helder naar voren moet komen, net als de sterke punten van jouw tandartspraktijk. Reviews en patiëntverhalen maken het verhaal compleet. Strategie Nu gaan we de boodschap via een uitgekiende strategie gericht uitserveren aan duizenden potentiële patiënten, bijvoorbeeld via zoekmachines en Facebook. Jouw online visitekaartje, je website, speelt een cruciale rol. Hier kunnen nieuwe patiënten zich uitgebreid laten informeren en aanmelden. En bij online marketing geldt ‘meten is weten’. Rapportages brengen het succes van de campagne helder in beeld. Een goede campagne staat garant voor groei en is vaak een investering die zich dubbel en dwars terugverdient.

dentista

Al 100 jaar uw betrouwbare specialist in de tandtechniek.

Producten en diensten Implantaten Gebitsprotheses Kronen en bruggen Mondbeschermers en bitjes Digitaal intra-oraal scannen Service van deur tot deur

Walenburgerweg 53 • 3039 AD Rotterdam T: 010 465 05 81 • E: info@ttlbeijn.nl • www.ttlbeijn.nl

Whitening

Dé verantwoorde oplossing om thuis je tanden te bleken

Philips Zoom! Thuisbleek set

Iedere maand zoeken 27.000 Nederlanders* via een zoekmachine op het woord: tanden bleken. Als professional wilt u dat dit verantwoord, effectief en veilig gebeurt.

De bleekgel van Philips Zoom! bevat vier unieke bestandsdelen: ACP (amorf calciumfosfaat), kaliumnitraat, fluoride en 6% waterstofperoxide of 16% carbamide peroxide gel. Hierdoor wordt gevoeligheid en terugloop in kleur aanzienlijk verminderd**. Voor een optimale veiligheid en werking zijn Philips Zoom! Thuisbleeksets alleen via de tandartspraktijk verkrijgbaar. Zodat u uw patiënt het juiste advies kan geven en iedere patiënt het gewenste resultaat bereikt.

Gepatenteerde bleekgel van Philips Zoom!

De KRACHT van

Amorf Calcium Phosphate (ACP)

Kaliumnitraat

Fluoride

6% waterstofperoxide of 16% carbamide peroxide gel

Zelf proberen of meer informatie? Kijk op www.philips-dentalcare.com of neem contact op met uw Philips contactpersoon. * Nieuws.nl, Tanden bleken steeds populairder. Dit moet je weten!, 2020. ** Giniger M1, Spaid M1, MacDonald J2, Felix H2. A 180-Day Clinical Investigation of the Tooth Whitening Efficacy of a Bleaching Gel with Added morphous Calcium Phosphate. J Clin Dent 1611-16, 2005.