Dentista-2 2021 Thema: Kindertandheelkunde

dentista magazine voor het tandheelkundig team

2021 | 2

Thema: Kindertandheelkunde

Kaasmolaren in het blijvende gebit

Niet veelvoorkomende behandelingen Interview Cyriëlle Jongkind en Reni Koning

Regenjas aan de kapstok Van trauma naar duurzaam functieherstel

Autisme spectrum stoornis bij kinderen

www.dentista-magazine.nl

Cosmetische tandheelkunde bij kinderen

For Kids

Meer plezier en beter poetsen met Philips Sonicare For Kids

Nu een

gratis Sparkly knuffel

bij aankoop van een Sonicare For Kids*

• Effectieve en zachte reiniging in de verschillende ontwikkelingsstadia van het kindergebit • Tot 75% meer plaqueverwijdering op de moeilijk bereikbare plaatsen** • De interactieve Sparkly app helpt kinderen om beter en langer te poetsen*** • Makkelijk overstappen van een hand- naar een elektrische tandenborstel.

Licht meepoetsen mag.

Bestellen kan via philips-dentalcare.com * Deze actie loopt tot 30 april 2021. ** In vergelijking met een handtandenborstel voor kinderen. *** Defenbaugh J, Schmitt P, Master A, Jenkins W, Strate J. International J Pediatric Dent 2009; 19:s1

Philips Sonicare ondersteunt de preventiemethode

dentista| Colofon Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

dentista| Redactioneel

Praktijkmanager

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Dentista is een uitgave van Dentista Media en verschijnt 4 keer per jaar.

Kindertandheelkunde

Redactie Ilko Alink, Joan Koele, Lies Ligtvoet

dentista Redactieadres

Dentista Media, Postbus 62, 7437 ZH Bathmen Contact: Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl, Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

055-5223154

Internet www.dentista-magazine.nl Instagram: @dentistamagazine

Aan dit nummer werkten mee Cyriëlle Jongkind, Reni Koning, Bernadet Spaan, Corine Blaauw, Mariëtte Lokken, Mariam Saffari, Jolanda van Boven, Fridus van der Weijden, Nicky Beukers, Sjoerd Kuiken, Maarten de Beer, Tandartspraktijk Stadshart, Marloes Rust, Nicole Delmee, Onno Karssen, Marenka Franke, Mirjam Steinebach Fotografie.

W

dentista

at word ik hier blij van! De Kindertandheelkunde, is Tandarts hetMondhygiënist zo’n mooi vak! Maar soms een ondergeschoven kindje. Vaak probeer ik studenten en collega’s te enthousiasmeren, maar ik realiseer me dat anderen soms (helaas) toch niet zo tegen de Kindertandheelkunde aankijken. Waarom eigenlijk? Lang kreeg ik de indruk omdat ze het melkgebit niet zo belangrijk vonden. Maar wanneer ik lezingen gaf aan bijvoorbeeld IQual groepen kreeg ik van collega’s toch vaak te horen dat ze het behandelen van kinderen moeilijk vinden. Het is onvoorspelbaar. Als ze maar stil liggen, niet bewegen en doen wat we zeggen. Maar wat nu als het kindje opeens een stuiterbal blijkt te zijn, of pijn tijdens de behandeling ervaart en weigert de mond weer open te doen. Kies ik voor een preventieve benadering of ga ik toch conserverend te werk, gebruik ik wel of geen anesthesie, en nee, toch geen cofferdam?

Praktijkmanager

Kindertandheelkunde is heel multidisciplinair, zowel in de uitvoering als in het overleg met collega’s en specialisten. Als gasthoofdredacteur van Dentista heb ik een aantal collega’s uitgenodigd hier iets over te schrijven. Tandarts-pedodontoloog Bernadet Spaan en kinderpsycholoog Corine Blaauw vertellen in hun bijdrage iets over de ethische en juridische overwegingen bij een cosmetisch vraagstuk bij kinderen en tandarts-pedodontoloog Mariam Saffari praat je in haar trauma casus bij over autotransplantatie. Naast het multidisciplinaire aspect is persoonlijke aandacht in de Kindertandheelkunde ook heel belangrijk. Mondhygiënist Mariëtte Lokken neemt je mee in de wereld van een aantal kinderen en jongvolwassenen. Waar lopen zij en hun ouders tegen aan bij een bezoek aan de mondzorgpraktijk? En omdat Kindertandheelkunde soms zo onvoorspelbaar kan zijn, zorgt dit er bij mij voor dat ik wel eens inventief moet zijn en ‘out of the box’ moet denken. Tandarts-pedodontoloog Nicole Delmee legt je een aantal afbeeldingen voor en in mijn bijdrage over kaasmolaren vertel ik iets over twee niet voor de hand liggende behandelmogelijkheden.

Vormgeving LDB Production, Levin den Boer

Abonneren Dentista wordt in gecontroleerde verspreiding toegezonden aan tandarts- en mondhygiënistenpraktijken in Nederland.

Een vast abonnement kost € 42,50 (incl. btw) per jaar.

Voor abonneren: www.dentista-magazine.nl

Adreswijzigingen Per e-mail: info@dentista-magazine.nl.

Vermeld zowel je oude als nieuwe adres.

Adverteren Joan Koele, joan@dentista-magazine.nl, 06 – 477 859 78

Marketing Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl,

Met één editie kan ik je natuurlijk niet overtuigen van de schoonheid en de variëteit van ons vak. Maar wellicht heb ik je wel wat meer weten te enthousiasmeren. Ik zou je willen uitdagen iets meer in gesprek en verbinding te gaan met onze jonge patiënten, het zal je verbazen met welke grappige opmerkingen ze soms komen. Meestal weet dit bij mij iedere werkdag wel weer een glimlach op het gezicht te toveren. Ik gun je dit ook!

06 – 267 060 67

Druk Wilco, Meppel

dentista

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

©2013-2021 Dentista Media. Niets in deze uitgave mag

Veel leesplezier.

worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van Dentista Media of andere auteursrechthebbenden. Dentista Media kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid en volledigheid

Cyriëlle Jongkind Gasthoofdredacteur

van alle in deze uitgave opgenomen teksten en beelden.

dentista

Tandarts

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

3

Assist

dentista| Inhoud Tandarts

Tandarts

dentista 2

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

10 16

30

36

44

46

Inhoud

REGENJAS AAN DE KAPSTOK

10

INTERVIEW CYRIËLLE JONGKIND EN RENI KONING

KAASMOLAREN IN HET BLIJVENDE GEBIT CYRIËLLE JONGKIND 16

COSMETISCHE TANDHEELKUNDE BIJ KINDEREN BERNADET SPAAN EN CORINE BLAAUW 24

AUTISME SPECTRUM STOORNIS BIJ KINDEREN MARIËTTE LOKKEN 30

VAN TRAUMA NAAR DUURZAAM FUNCTIEHERSTEL MARIAM SAFFARI 36

HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING JOLANDA VAN BOVEN 44

PARODONTALE PROBLEMEN BIJ KINDEREN FRIDUS VAN DER WEIJDEN EN NICKY BEUKERS 46

EEN AUTONOOM FUNCTIONERENDE PRAKTIJK SJOERD KUIKEN 50

Productnieuws Column Maarten Team in beeld Wat zie ik? Vraag Column Cyriëlle

En verder 7 23 28 42 43

dentista

Column Marloes

54

Financieel 56 Management: gewoon gaaf

58

Wat zie ik? Oplossing

62

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

#1 merk in interdentale reiniging*

*Nielsen, Interdental Accessories, Value Share, Total Netherlands 2016-2020

BEHANDEL EEN PATIËNT niet alleen een mond Het laatste bewijs van RCT’s toont aan dat gebruiksvriendelijkere interdentale ragers en rubberen tandenstokers in verband worden gebracht met een goede opvolging, doeltreffendheid en resultaten.1 GUM® ragers en tandenstokers zijn ontworpen om u te helpen de opvolging te stimuleren door producten met comfort en gebruiksgemak, samen met een betere efficiëntie.

BI-DIRECTION en TRAV-LER®

SOFT-PICKS® • Hét interdentale product waar patiënten de voorkeur aan geven.3

• Gebuiksgemak voor patiënten met parodontitis • Verwijderen tot wel 25% meer plaque2

• Voor parodontale gezondheid en patiënten met minder goede opvolging.

Alle producten zijn verkrijgbaar bij

• Stimuleert de bloedtoevoer en verwijdert plaque.4

onze nieuwste rager ISO 7 is beschikbaar

INTERDENTALE REINIGING TER PREVENTIE EN BEHANDELING VAN TANDVLEESAANDOENINGEN: STAND VAN ONDERZOEK

f

1 Hennequin-Hoenderdos NL & Slot DE. Int J Dent Hyg 2018; Graziani F, Int J Dent Hyg 2018; Needleman I, J Clin Periodontol 2005; Wilder RS, Periodontol 2000, 2016.

@

gum.nl

gumbenelux

gumbenelux

in

SUNSTAR Benelux B.V.

2 Sunstar, Plaque removal in-vitro study 2012, data on file. 3 Hennequin-Hoenderdos NL & Slot DE. Int J Dent Hyg 2018 4 Johnson T, Cochrane Database Syst Rev 2015 1 Hennequin-Hoenderdos NL & Slot DE. Int J Dent Hyg 2018; Graziani F, Int J Dent Hyg 2018; Needleman I, J Clin Periodontol 2005; Wilder RS, Periodontol 2000, 2016.

2 Sunstar, Plaque removal in-vitro study 2012, data on file. 3 Hennequin-Hoenderdos NL & Slot DE. Int J Dent Hyg 2018 4 Johnson T, Cochrane Database Syst Rev 2015

MEER PLEZIER BIJ DE TANDARTS DANKZIJ ZOOBY

V

oor de professionele reiniging van het kindergebit wordt het product Zooby ontwikkeld. Deze kleurrijke profylaxe producten zijn versierd met motieven van A (bijvoorbeeld alligator), tot Z (bijvoorbeeld zebra). Jonge patiëntjes kunnen zo een diertje als vriend uitkiezen, die hun door de behandeling begeleiden. Dit verhoogt de acceptatie van de noodzakelijke maatregelen en maakt de weg vrij voor een optimale mondhygiëne.

Afhankelijk van de stemming van het kind worden hoogkwalitatieve prophy hoekstukken met een tijger-, flamingo, luipaard, pinguïn- of zebramotief gebruikt. Daarnaast zijn er talloze polijstpasta’s in populaire smaken beschikbaar. Speciale ingrediënten zorgen voor een beperking van injecties en de optimale verwijdering van tandverkleuring. Tijdens de professionele tandreiniging wordt bovendien tandplak grondig verwijderd en de tandoppervlaktes en tussenruimtes gereinigd en gepolijst. Hierdoor wordt het risico op cariës en de daaruit voortvloeiende aandoeningen tot een minimum beperkt. Indien nodig zorgen fluoridering en een afdichting van de spleten voor een effectieve bescherming op lange termijn. Bovendien wordt de juiste poetstechniek uitgelegd en geoefend.

Met de vrolijke gekleurde producten van Zooby worden kinderen in alle handelingen betrokken, voor een angstvrije behandeling in een ontspannen sfeer. Hierdoor ontstaat een positieve vertrouwensbasis voor verdere bezoeken aan de tandartspraktijk, waar ze een leven lang van profiteren.

Informatie: Young Dental Innovation – www.youngdental.eu

NIEUW: DE LACTONA FLEXPICKS 2 IN 1

D

e Lactona FlexPick 2in1 is een goede aanvulling op het al bestaande uitgebreide interdentale assortiment van Lactona zoals de Interdental Cleaners, EasyDent, EasyGrip ragers en de Intersticks tandenstokers. Met Lactona FlexPicks 2in1 verwijdert men eenvoudig en efficiënt tandplak tussen tanden en kiezen. De FlexPick2in1 kent het gebruiksgemak van een tandenstoker, lijkt op een dunne rager en kan makkelijk overal en tussendoor worden gebruikt.

Lactona FlexPick 2in1: • Dubbelzijdig te gebruiken voor tanden en kiezen.

• De zachte driehoekige vormen zijn flexibel en buigzaam voor een effectieve plakverwijdering, stimuleren de doorbloeding van het tandvlees en verminderen de kans op tandvleesontstekingen (gingivitis).

• Conische vormgeving voor een groter bereik en effectievere verwijdering van de tandplak.

• Afgeronde tip en flexibele materiaal voor een aangenaam gebruik.

• Flexibele hals zorgt ervoor dat de FlexPick 2in1 meebuigt met de bewegingen.

• Bevat geen metaaldraad.

• Te adviseren aan dragers van vaste beugels, implantaten, kronen en bruggen.

• Siliconen en latex vrij.

dentista

PRODUCT

• Voor dagelijks gebruik.

• Handig reisdoosje • Verkrijgbaar in de maten: XS/S en M/L. Leverbaar in verpakking á 200 stuks en blisterverpakking á 20 stuks.

Informatie: Lactona – (0164_ 241 507 – www.lactona.nl

7

FUJI TRIAGE: EENVOUDIGE EN DOELTREFFENDE BESCHERMING VOOR JONGE PATIËNTEN

F

uji TRIAGE beschermt de kwetsbare kiezen in een vroeg stadium. In tegenstelling tot composietharsen hecht Fuji TRIAGE zich chemisch aan glazuur en dentine in een vochtige omgeving en beschermt het het tandoppervlak tegen zuur- en bacteriële aanvallen. Het is van cruciaal belang om de doorkomende en onvolgroeide kiezen te beschermen omdat ze tijdens de eerste 12 tot 18 maanden erg gevoelig zijn voor zuuraanvallen. Tanden met MIH zijn extreem gevoelig aan posteruptieve afbrokkeling en cariës. Met Fuji TRIAGE kunnen de tanden zelfs voor volledige eruptie beschermd worden.

Vroege bescherming is belangrijk om complicaties te vermijden. Fuji TRIAGE is snel en makkelijk aan te brengen; perfect voor de eerstelijnsbehandeling. Het helpt meer invasieve behandelingsopties uit te stellen of zelfs te vermijden. Aangezien de procedure in het algemeen goed geaccepteerd wordt door kinderen neemt het risico op het ontwikkelen van angst voor de tandarts af.

Informatie: GC Europe – www.europe.gc.dental

RIVA STAR SDF-OPLOSSING

A

l meer dan 50 jaar heeft SDF een bewezen klinische geschiedenis van het stoppen van cariës en het behandelen van overgevoeligheid van dentine.

Studies blijven bevestigen dat een 38% SDF-oplossing cariës kan stoppen door het verlies van mineralen en vernietiging van collageen tot een minimum te beperken.

SDF-behandeling is sneller en gemakkelijker in vergelijking met invasieve behandelmethoden en wordt gezien als Minimal Intervention Dentistry met de filosofie van het integreren van preventie, remineralisatie en minimale interventie.

Wetenschappelijke studies tonen aan dat SDF 38% cariës kan stoppen en effectiever is dan NaF (Lynch et al, Nature 2019). Riva Star SDF-oplossing bevat 38% zilverfluoride en in tegenstelling tot andere SDF-systemen minimaliseert de tweestaps-procedure het risico op vlekken. Door het toepassen van de kaliumjodide-oplossing (KI) over de zilverdiaminefluoride (SDF), ontstaat een roomwitte kleur die die vervolgens helder wordt.

Riva Star is verkrijgbaar in zowel capsules als bottle kit bij exclusief dealer Direct Dental Supplies.

Informatie: Direct Dental Supplies – (030) 68 74 077 – www.directdentalsupplies.nl

MY JUNIOR KIT

H

et eerste kindvriendelijke sectionele matrixsysteem voor pediatrische tandheelkunde, speciaal ontwikkeld voor melktanden en jonge permanente tanden.

• Veilige, kindvriendelijke oplossingen met heldere kleuren • Intuïtief systeem dat voldoet aan de behoeften van de tandarts • Oplossingen voor kleine restauraties aangepast aan melktanden • Optimale scheidingskracht voor ideale contactvlakken Het garandeert tandartsen ideale contactoppervlakken voor restauraties met voorspelbare resultaten. De kit biedt oplossingen die waardevolle tijd besparen en de angst van kinderen verminderen.

My Junior Kit is een complete kit en bevat o.a.

1 x MyClip Junior 1 x MyRing Junior 40 x LumiContrast Sectionele Matrices, Premolar 0.04mm / 5mm 8

40 x Junior LumiContrast Sectionele Matrices, 0.04mm / 3.5mm 50 x Quickmat Sectionele Matrices, Premolar 0.04mm / 5mm 50 x Junior Quickmat Sectionele Matrices, 0.04mm / 3.5mm (junior), Mix assortiment Wedges (wood & MyWedge).

Informatie: 4 Clever Dental - (010) 20 04 050 - www.4cleverdental.nl

PRODUCT

dentista

Effectieve plaquecontrole vereist meer dan alleen tandenpoetsen

42%

Slechts van de tandplaque wordt verwijderd door alleen tandenpoetsen1

antibacteriële werkzaamheid voor patiënten met tandvleesproblemen

68% grotere reductie

van tandplaque# vergeleken met patiënten die alleen hun tanden poetsen2

• Unieke technologie met aminfluoride en tin-ionen • 7x sterkere antibacteriële werkzaamheid vs. competitieve technologie3.* • Mondspoeling 250 ppm F¯, zonder alcohol • Extra zachte tandenborstel met microfijne borstelharen – specifiek ontwikkelt voor tandvleesproblemen

Ga voor patiëntensamples naar:

colgatedental.nl

1 Chapple I, et al. Clin Periodontol 2015;42 (Spec Iss): S71-S76. Poetsen met reguliere fluoridetandpasta. # Bijkomend voordeel van meridol® mondspoeling. 2 Hamad CA, et al. Poster gepresenteerd tijdens Europerio 2015.

3 Arweiler NB, et al. Oral Health Prev Dent 2018;16:175–181. * meridol® tandpasta na 12 uur vs. natriumbicarbonaat technologie

Interview Cyriëlle Jongkind en Reni Koning

Regenjas aan de kapstok Tandarts-pedodontoloog Cyriëlle Jongkind en assistent Reni Koning zien in tandartspraktijk Stadshart in Stadskanaal kinderen die niet in een reguliere praktijk behandeld kunnen worden. Het gaat om patiënten die extreem angstig zijn, gedragsproblemen, ziektes of beperkingen hebben en om kinderen met uitgebreide cariësproblematiek. Wat houdt het werken met deze groep precies in en welke aanpak hebben Cyriëlle en Reni? De regenjas gaat in ieder geval altijd aan de kapstok!

C

yriëlle studeert in 2010 af als tandarts en besluit eerst maar eens meters te maken in de algemene praktijk. Totdat ze zich afvraagt of ze haar hele leven algemeen practicus wil blijven en nadenkt over waar ze echt vrolijk van wordt in haar werk. Het antwoord: wanneer er een kind in de stoel zit. Ze besluit de drie jarige opleiding tot tandarts-pedodontoloog te volgen en is nog altijd blij met die keuze. “Het was echt een feestje! De dagen op ACTA, de stages waar je in meerdere keukens kijkt en mentoren die je de kneepjes van het vak leren had ik niet willen missen. Het heeft mij heel veel gebracht. Je leert in samenwerking met een psycholoog bijvoorbeeld kinderen te ‘lezen’ en word je meer bewust van wat je zegt en uitstraalt richting patiënt.”

Vanaf 2012 is ze werkzaam als kindertandarts in Stadskanaal. Eerst in het Refaja ziekenhuis en vanaf 2019 bij Tandartspraktijk Stadshart. Ze doet dit op verwijzing in de regio Oost-Groningen. Een gebied met een lage sociale status waar ze veel slechte en onbehandelde melkgebitten tegenkomt. Bij Stadshart werkt Cyriëlle samen met tandartsassistent Reni Koning die al 31 jaar ervaring heeft in het vak. “Ik ben gestart

10

in een praktijk in Veendam en ben uiteindelijk hier in Stadskanaal terechtgekomen.

Mijn vak oefen ik nog altijd met heel veel plezier uit en sinds een jaar werk ik echt specifiek met kinderen die naar ons worden verwezen. De klik met kinderen was er altijd wel, maar nu moet je net dat extra stapje zetten om ze te begeleiden en gerust te stellen. Dat gaat mij wel goed af.”

Schaarste Uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe worden kinderen verwezen naar Stadskanaal. “Dat heeft te maken met de schaarste aan tandarts-pedodontologen in Nederland,” geeft Cyriëlle aan. “In totaal zijn er ongeveer maar 70 tandarts-pedodontologen actief en in Noord-Nederland ben ik de enige. Dat zorgt voor wachtlijsten en een onwenselijke situatie als je bedenkt dat patiënten met hun ouders soms lang moeten reizen.

De Centra voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) in het noorden van het land hebben ook geen tandarts-pedodontoloog in dienst.

Bernadet Spaan van het CBT in Zwolle – waar ik een jaar heb gewerkt tijdens mijn specialisatie – is de eerstvolgende collega richting het zuiden. Wij voeren dezelfde verrichtingen uit en werken allebei op ver-

dentista

Cyriëlle (l) en Reni (r) aan het werk

wijzing. Hoewel wij geen CBT zijn houd ik bij het screenen van verwezen patiëntjes wel een centrum indicatie aan: ‘patiëntje is niet coöperatief of behandelbaar in de algemene praktijk. Er is bijvoorbeeld sprake van zeer uitgebreide cariësproblematiek, extreme angst voor de tandheelkundige behandeling en/of een lichamelijke en/of geestelijke beperking’. Het verschil met het CBT in Zwolle en onze verwijspraktijk is dat zij werkzaam zijn in een multidisciplinaire setting met onder andere een medisch psycholoog, tandartsen-gehandicaptenzorg en tandartsen angstbegeleiding.

Gezien de schaarste aan kindertandartsen en tandarts-pedodontologen in (Noord-) Nederland zou ik collega’s dolgraag willen enthousiasmeren zich meer te verdiepen, of te differentiëren in de kindertandheelkunde. Hopelijk draagt dit verhaal daaraan bij.”

“Uiteraard besteden wij ook veel aandacht aan preventie door bijvoorbeeld Gewoon Gaaf en Motivational Interviewing, maar meestal is de gebitssituatie al zo slecht dat we vaak ook conserverend te werk moeten gaan vanwege pijn en ontstekingen. Het gaat om moeilijk behandelbare kinderen met uitgebreide cariësproblematiek die wij om allerlei redenen pas laat zien. Bijvoorbeeld omdat er geen kennis of aandacht is vanuit de ouders, maar ook omdat de huistandarts soms te laat verwijst. Met alle goede bedoelingen heeft die geprobeerd het kind te behandelen, maar daar is soms echt specialistische zorg voor nodig. Dat kost veel tijd en aandacht en daar is in een reguliere praktijk vaak geen ruimte voor.

Verwijs daarom liever te vroeg dan te laat, want voor je het weet is een behandeling onder narcose de enige oplossing. En dat is nu juist iets wat we willen voorkomen.”

Verwijzingen

Werkwijze

De vele initiatieven op het gebied van preventie waaronder Gewoon gaaf, Glansje en Johnny Joker werpen de laatste jaren hun vruchten af. In het algemeen geldt dat het hierdoor langzaam de goede kant op gaat met de kindergebitten. Voor de populatie patiënten van Cyriëlle ligt dat anders.

“Onze werkwijze houdt meer in dan een tablet aan de kinderen geven om ze af te leiden,” zegt Cyriëlle. “We nemen de tijd en gaan echt een verbinding aan met het kind, waarbij we starten met een tweetal wenafspraken: al ons instrumentarium wordt uitgelegd, we oefenen een sealant

dentista

11

ONDER NARCOSE BEHANDELEN IN UW EIGEN PRAKTIJK?

Anesthesia & Intensive Care Services B.V.: AIC is gespecialiseerd in het verzorgen van hoogwaardige medische zorg binnen de anesthesiologie en intensive care geneeskunde.

Met ons VOLWAARDIG MOBIEL ANESTHESIETEAM inclusief apparatuur, monitoring, medicatie, gasvoorziening, disposables en al het nodige personeel kunnen wij op een voor u wenselijke locatie op 4 behandelkamers tegelijk algehele anesthesie toedienen aan uw cliënten, zonder dat u ook maar iets hoeft aan te passen aan de inrichting van uw kliniek.

Tandheelkundige klinieken die behandelingen onder algehele anesthesie willen aanbieden: Als u aan uw cliënten behandelingen onder algehele anesthesie wilt aanbieden zonder dat u dure investeringen hoeft te doen in uw kliniek, dan bent u bij ons aan het juiste adres. Wij kunnen met ons MOBIEL ANESTHESIETEAM in elke kliniek op 4 behandelkamers tegelijk volledig de anesthesie verzorgen zonder dat u daar naar hoeft om te kijken. Wij zijn volledig selfsupporting.

Wij kunnen in elke tandartspraktijk de anesthesie verzorgen.

Uw praktijk hoeft dus niet aan speciale voorwaarden te voldoen!!

Bel voor een gratis en vrijblijvende offerte: Schroom niet om te bellen of te emailen voor een gratis en vrijblijvende offerte. Zonder enige verplichting komen wij graag bij u langs om de situatie in uw kliniek te beoordelen en de wensen en mogelijkheden met elkaar te bespreken.

Weena 1197 3013 AL Rotterdam Tel: + 316 247 257 37 www.aicservices.nl info@aicservices.nl

onder cofferdam en vervolgens gaan we kwadrantgewijs behandelen. Het gaat - afhankelijk van de situatie - dus gemiddeld om zes afspraken. In de eerste afspraak willen we veel weten van het kind; Medische gegevens, eet- en drinkgewoonten, maar ook informatie over familie- en gedragskenmerken. Op die manier kunnen we een goed behandelplan op maat opstellen. Na deze intake gaan veel kinderen bij ons eerst het reguliere angstreductie- en behandeltraject in, waarbij ook aandacht is voor preventie. Vervolgens worden verschillende behandelopties overwogen, uiteenlopend van niet-restauratieve- (NOCTP/ NRCT/slicen en fluorideren) tot conserverende tandheelkunde (ART/SMART/restauraties met behulp van cofferdam en lokaal anesthesie/RVS-kroontjes/pulpotomie/ pulpectomie). De cofferdam passen we bij de meeste ingrepen toe. Daar hebben we een aantal redenen voor. Het werkt namelijk kwalitatief beter, zorgt niet voor vieze smaakjes in de mond, houdt de mond redelijk goed open, de tong hoeft niet afgehouden te worden en het heeft voor de kinderen de beleving dat de behandeling meer buiten de mond plaatsvindt. Ook leren we alle kinderen lokaal anesthesie. Dit zou ik algemeen practici echt willen adviseren om meer te gaan gebruiken. Wanneer kinderen een pijnloze behandeling ervaren, ontstaat er geen angst. De meeste kinderen die ik zie, worden verwezen vanwege angst. En als ik ze dan eenmaal behandel met lokaal anesthesie en cofferdam, zie je vaak dat de angst afneemt.

Alleen in die gevallen dat behandeling in de tandartsstoel écht niet mogelijk is, behandel ik hen met lachgas of onder narcose.

Het doel is altijd om de patiënt op termijn weer terug te kunnen verwijzen naar de eigen huistandarts met minder angst voor de tandheelkundige setting en een verbeterde coöperatie.”

Assistent Reni geeft aan dat ze bij de eerste kennismaking heel ontspannen gaat kletsen met het kind. “Je probeert de spanning voor de nieuwe omgeving weg te nemen, vertelt wie je bent en vraagt ze naar dingen die ze leuk vinden om te doen. Je wijst ze bijvoorbeeld ook op die leuke sokken of schoenen die ze aan hebben, zingt af en toe een liedje, of doet een dansje. Niets is te gek om kinderen te laten ontspannen.

Langzaamaan heb je het aan de hand van plaatjes dan steeds meer over het gebit, laat je instrumentarium zien en oefent met

de cofferdam die we gebruiken. De cofferdam is dan de regenjas die over de kies gaat en wordt opgehangen aan de kapstok.

Stapje voor stapje, door middel van herhalen en belonen, gaan we dan richting het behandelen.

Een grote hulp bij de stapjes die we zetten zijn onze vier knuffeldieren in verschillende maten. Ze dienen voor een betere zit in de stoel, bieden troost en we zetten ze in om te laten zien wat we gaan doen volgens de tell-show-feel-do methode. Eerst laat je zien hoe je poetst op de knuffel en laat het ze ook zelf doen, dan laat je het voelen op een hand en uiteindelijk in de mond van het kind. Een eigen knuffel meenemen mag uiteraard ook.”

Teamwork Cyriëlle en Reni werken pas een jaar samen, maar zijn al heel goed op elkaar ingespeeld. Reni zorgt voor afleiding van het kind, zodat Cyriëlle zich kan focussen op

dentista

13

voelen elkaar heel goed aan en dat werkt enorm prettig. Dat laat maar weer eens zien hoe belangrijk het is om een goede assistent te hebben. Zij maakt mij echt een betere tandarts!”

De samenwerking tussen beiden wordt nog eens versterkt door een hele gestructureerde manier van werken. Reni: ”Wennen, ritme en regels, daar gaat het eigenlijk om.

We hebben een vaste opbouw die we hanteren tijdens de behandelingen: kletsen (uitleggen), liggen, slaapzalf (voorverdoving), slaapdruppels (verdoving), ringetje met regenjas aan de kapstok (cofferdamklem en cofferdam opspannen met frame), vieze kruimels weghalen, stofzuiger, schoon holletje weer dichtmaken met kiezenklei, blauwe discolamp, lange vingers (cofferdam tang) ringetje weg, stempeltje zetten (controle occlusie/articulatie) en een muntje als beloning. Daarbij hebben we ook een aantal regels: niet wiebelen, stilliggen, handjes op de buik en hand opsteken als er iets is.” Cyriëlle: “Deze manier van werken geven we ook altijd door aan de huistandarts, zodat hij/zij dit kan oppakken en meenemen in het vervolgtraject.”

Beeld: Mirjam Steinebach Fotografie

Tips

14

de technische handelingen van de ingreep.

“We doen het eigenlijk met z’n drieën,” zegt Reni. “Het is namelijk nogal wat voor een kind om soms wel drie kwartier stil te moeten liggen in de stoel. Dat verdient wel wat aandacht, waarbij we altijd uitgaan van een positieve benadering, benadrukken wat ze goed doen en zoveel mogelijk ‘nee’ vermijden. Andere kinderen moeten juist weer een beetje geprikkeld en uitgedaagd worden. Bijvoorbeeld door te zeggen ‘Volgens mij lukt jou dat niet’. Dan zie je dat ze juist willen laten zien dat ze het wel kunnen.

Maar dat is bij ieder kind weer anders. Je bent altijd op zoek naar de puzzelstukjes en die ene trigger om ze mee te krijgen.”

Cyriëlle geeft aan dat ze de ervaring van Reni niet meer zou kunnen missen. ”We

“Kindertandheelkunde wordt leuker als je bij restauraties met cofferdam en verdoving werkt. Het voordeel van cofferdam zit hem in de kwaliteit van werken, minder vieze smaak voor de patiënt, betere fixatie van de mond en de beleving dat de behandeling meer buiten de mond plaatsvindt. Collega tandartsen denken dat het veel tijd kost. Dat valt enorm mee, het is een kwestie van oefenen. Ook merk ik dat zij het spannend vinden om te verdoven, maar met de apparatuur van tegenwoordig kan dat pijnloos. Wij vertellen de kinderen altijd dat het even een gek gevoel is dat erbij hoort, maar dat het snel weer normaal wordt. Een andere tip is om op tijd door te verwijzen naar een tandarts-pedodontoloog. Zij hebben de juiste expertise in huis om kinderen gericht te helpen.”

Cyriëlle voegt er nog aan toe: “Heb je als tandarts plezier in het behandelen van kinderen, kies dan voor een verdieping, of differentiatie in de kindertandheelkunde. We kunnen je hulp goed gebruiken!”

dentista

Voorjaarsactie

www.lactona.nl

Nieuw de FlexPicks 2in1

Alle typen tandenborstels per 10 dozijn + 2 dozijn gratis

Actie

10+2

Het gebruiksgemak van een tandenstoker en het gevoel van een dunne rager.

Alle typen Antibacteriële Ragers.

Alle grootverpakkingen 5 + 1 gratis

5+1

Gratis

Actie

5+1

Actie

5+1 Intersticks Actie 5+1 dozijn gratis

Actie

Actie

5+1 ClearBreath 12 Actie 5+1 gratis

5+1 AftenCarePlus Actie 5+1 gratis

Aanbiedingen geldig van 16 april t/m 25 juni 2021

Niet veelvoorkomende behandelingen

Kaasmolaren in het blijvende gebit Cyriëlle Jongkind, tandarts-pedodontoloog

I

n de algemene praktijk wordt de tandarts vaak geconfronteerd met zogenoemde ‘kaasmolaren’ bij kinderen. Blijvende molaren die een wel heel typische hypomineralisatie van het glazuur laten zien. Kaasmolaren worden lang niet altijd als zodanig herkend en veelvuldig (deels) onterecht als ‘fors carieuze kiezen’ afgedaan. Kaasmolaren laten zich echter onderscheiden door hun typerende kleur, grillig weefselverlies en vaak extreme gevoeligheid. Vanwege deze extreme gevoeligheid zijn kinderen met kaasmolaren vaak zo negatief geconditioneerd met bepaalde prikkels, dat zij al bang kunnen worden als je met de meerfunctiespuit in de buurt komt.

Er zijn diverse strategieën voor de behandeling van kaasmolaren. Simpelweg zijn deze behandelopties te verdelen in: • Desensitiseren • Restaureren • Extraheren Omdat het weefselverlies en de pijnbeleving bij iedere kaasmolaar weer anders is, wordt er een plan op maat gemaakt. In dit artikel zijn twee behandelingen uiteengezet, waarbij gebruik is gemaakt van twee niet voor de hand liggende behandelopties.

Out of the box en wellicht goed toepasbaar voor de algemeen practicus in de praktijk.

Casus Een achtjarig meisje wordt door de huistandarts verwezen vanwege extreme gevoeligheid aan de 36 en 46. Er is weefselverlies zichtbaar en de sensitiviteit is zo erg dat de patiënt de 36 en 46 vermijdt met poetsen. Haar moeder mag de elementen niet napoetsen en de patiënt ervaart gedu-

16

rende de dag pijn bij eten en drinken. De tandarts heeft geprobeerd de elementen te fluorideren met Duraphat.

Intra-oraal is sprake van een gave melkdentitie. Er zijn verkleuringen zichtbaar op de eerste blijvende ondermolaren, een beeld passend bij hypomineralisatie. Er is minimaal weefselverlies zichtbaar ter plaatse van de 36 en 46, beide elementen zijn hard bij sonderen (afbeelding 1). De elementen zijn extreem sensibel, vooral de 46. Bij het tevoorschijn halen van de meerfunctiespuit schrikt het meisje, ze kan aan de 46 absoluut geen koude verdragen. Van de patiënt is vanuit de medische anamnese bekend dat zij een zeer hoge pijngrens heeft. Medisch heeft ze een zeer traumatische ervaring doorgemaakt, waarvoor zij onder behandeling is geweest bij een psycholoog. Pijnbeleving is subjectief.

Om toch het resultaat van de behandeling enigszins vast te kunnen leggen wordt haar pijn ten aanzien van de 36 en 46 vastgelegd middels de Wong-Baker FACES® Pain Rating Scale (WBFPRS), een schaal waar de patiënt het pijngevoel op aan kan duiden.

Het is een rij van zes gezichten gerangschikt van een vrolijk gezicht (score 0, doet geen pijn) naar een huilend gezicht (score 10, doet het meest pijn). Ze scoort de 46 met een 10 en de 36 met een 8.

Behandeling 1: Desensitisatie met SDF/KI en een sealant met Fuji Triage Pink Lokaal anesthesie is niet altijd toereikend in het bereiken van analgesie bij kaasmolaren. Om deze reden en in verband met het minimale weefselverlies en de extreme sensitiviteit is gestart met een minimaal invasieve behandeling waarbij gepoogd

dentista

1

2

Afbeelding 1. Intra-orale opname van de hypogemineraliseerde 36 en 46

3

Afbeelding 3. Intra-orale opname van de 36 na behandeling met SDF/KI en een Fuji Triage Pink sealant

wordt de elementen zo optimaal mogelijk te desensitiseren.

Beide elementen worden drooggelegd middels cofferdam. In verband met angst worden elementen niet droog geblazen met de meerfunctiespuit maar gedroogd met wattenbollen. Met een microbrush wordt uit

Afbeelding 2. Intra-orale opname van de 46 na behandeling met SDF/KI en een Fuji Triage Pink sealant

de zilveren capsule SDF aangebracht, direct gevolgd door een nieuwe microbrush met KI uit de groene capsule (totale duur één tot drie minuten). De eerste chemisch zichtbare reactie van het behandelde oppervlak is een wit schuimig beeld, dit aspect verdwijnt na enkele seconden. De fissuren en glazuurdefecten zijn daarna gesealed met een Fuji Triage Pink restauratie (afbeelding 2 en 3). In verband met de extreme angst van de patiënt spoelt zij zelf de onaangename smaak van SDF weg met (lauw) water.

Post-operatief ervaart de patiënt direct een vermindering in sensitiviteit. Ze scoort beide elementen met een WBFPRS 3.

Er is een controle-afspraak ingepland voor over vier maanden, maar de afspraak wordt door de moeder van de patiënt vervroegd.

Patiënt ervaart nu namelijk opnieuw hevige pijn aan de 46.

SDF Zilver diamine fluoride (SDF) 38% bevat een hoge concentratie aan fluoride ionen, namelijk 44800 ppm. Bij het aanbrengen van SDF op een caviteit vinden er een aantal chemische reacties plaats: het blokkeren van de dentine tubuli en hiermee desensitisatie, het doden van bacteriën, remineraliseren van gedemineraliseerd weefsel en het remmen van afbraak van dentine collageen. Deze chemische reacties geven bij carieuze glazuur- en dentine laesies een permanente zwarte verkleuring. Kalium jodide (KI) wordt gezien als zijnde een oplossing die de verkleuring van SDF zou verminderen. De zilver ionen uit de SDF reageren met de kalium jodide ionen en vormen zo zilverjodide. Echter, in de literatuur is hier enige controverse over. (Seifo, 2019) In Nederland kennen we SDF onder de productnaam Riva Star. Riva Star heeft twee capsules, geschikt voor eenmalig gebruik: een zilveren capsule met 38% SDF en een groene capsule met kalium jodide (KI). Sinds kort heeft Riva Star beide producten ook beschikbaar in flesjes. Omdat vaak maar een enkele druppel geappliceerd hoeft te worden, vindt er minder verlies van het product plaats.

Soms geeft het gebruik van SDF een brandend gevoel aan de mucosa en kan het een blaar veroorzaken, welke meestal binnen een paar dagen weer verdwijnt. Om dit te voorkomen wordt gebruik van een (vloeibare) cofferdam geadviseerd. Het morsen van SDF elders kan ook donkere verkleuringen geven, denk aan intra- en extra-orale weefsels en wees bijvoorbeeld voorzichtig met de kleding van de patiënt. SDF heeft een zeer sterke geur en smaak, het ruikt naar ammoniak en proeft naar metaal.

dentista

17

Fuji Triage

selverlies dusdanig ernstig, dat er niet gewacht kan worden.

Op de vervaardigde solo is bij de patiënt te zien dat de tweede blijvende molaar nog niet voor tweederde is afgevormd (afbeelding 4). Opnieuw appliceren van SDF zou een optie kunnen zijn. Echter, de 46 geeft de patiënt dermate veel last dat de voorkeur wordt gegeven aan een meer bestendige oplossing. De keuze is gevallen op het plaatsen van een roestvrijstalen kroon.

Fuji Triage is een zelfuithardend glasionomeercement (GIC) zonder toevoeging van kunsthars en is verkrijgbaar in twee varianten: Fuji Triage White en Fuji Triage Pink. Het GIC is gemakkelijk aan te brengen door zijn lage viscositeit. Het gebruik van ets of bonding is niet noodzakelijk, evenals het droogleggen van het te behandelen element. Volgens de fabrikant zou Fuji Triage een GIC zijn met een hoge fluoride-afgifte (zes keer hoger in vergelij-

4

king met andere GIC) en kan het product onder andere gebruikt worden voor de behandeling van (wortel)cariës en bij de behandeling van overgevoeligheid.

Wanneer er sprake is van extreme overAfbeelding 4. Solo van de 47 om het stadium van afvorming te beoordelen

gevoeligheid staan dentine tubuli meer open. (Polderman RN, Frencken JE, 2007) Fuji Triage vloeit diep in de pitten en fissuren, blokkeert zo de vloeistofstroom in de dentine tubuli en zorgt zo voor een directe en langdurige vermindering van overgevoeligheid. Bij Fuji Triage Pink is het uithardingsproces te versnellen door het gebruik van een halogeen/plasma uithardingslamp, dit is niet mogelijk bij Fuji Triage White.

Behandeling 2: Plaatsen van een roestvrijstalen kroon Gezien de ernst en aanhoudende sensitiviteit van de 46 in deze casus wordt extractietherapie overwogen. Over het juiste moment van extractie zijn verschillende theorieën. Eén van deze theorieën is om de eerste blijvende molaar pas te extraheren als de tweede blijvende molaar zich tot tweederde afgevormd heeft. De furcatie van de tweede blijvende molaar is dan goed zichtbaar op de röntgenfoto. Het idee hierachter is dat de tweede blijvende molaar dan doorbreekt op de plek van de eerste blijvende molaar. Het risico bij (te) vroeg extraheren is dat de tweede blijvende molaar kiept, mesialiseert en niet fraai doorbreekt. Uiteraard moet per individu worden bekeken of er ook gewacht kan worden. Soms breken kaasmolaren door en is de hypomineralisatie en het weef-

Roestvrijstalen kronen Veel kindertandartsen plaatsen roestvrijstalen kronen (RVSK’s) op (diep) carieuze melkmolaren. Het plaatsen van een RVSK kan op twee manieren, namelijk volgens de conventionele manier en volgens de Hall-techniek. Bij de conventionele techniek (CT) wordt het behandelde element geprepareerd zodat er interdentaal ruimte en contactverlies ontstaat voor het plaatsen van de kroon. Deze behandelig vindt bij voorkeur plaats met lokaal anesthesie en onder cofferdam. Bij kinderen met een beperkte coöperatie kan een eenvoudigere benadering de voorkeur hebben. Dit kan middels de Hall-techniek (HT). Er wordt dan geen lokaal anesthesie geplaatst en niet geprepareer4. Om interdentaal ruimte te creëren wordt gebruik gemaakt van één- of twee separatie elastieken. Cariës wordt niet verwijderd maar ingesloten; the seal is the deal (Amerongen van JP, 2003) en er wordt een kroon met een zelfuithardend glasionomeer bevestigingscement geplaatst. De Hall-techniek leent zijn naam aan dr. Norna Hall. Een Schotse tandarts die deze techniek vanaf 1980 met succes toegepast heeft bij melkmolaren. Het plaatsen van een RVSK heeft bij een juiste indicatiestelling en uitvoering een hoog succespercentage. Ludwig et al (2014) toonden aan dat de slagingskans bij melkmolaren met een gemiddelde follow-up van 52 maanden op 94% (CT) en 97% (HT) ligt.

dentista

19

5.1

5.2

Afbeelding 5. Het plaatsen van een separatie-elastiek met behulp van twee flossdraden

De Hall-techniek wordt voornamelijk toegepast bij melkmolaren. In verband met de extreme angst en conditionering van de patiënt is in deze casus gekozen voor een vergelijkbare techniek. Er wordt geen lokaal anesthesie toegediend en de 46 wordt niet geprepareerd. Er zijn twee afspraken gemaakt. Bij de eerste afspraak is er een separatie-elastiek geplaatst interdentaal van de 85 en 46. De separatie-elastiek wordt met behulp van twee flossdraden strak gespannen en ter plaatse van het contactpunt geplaatst (afbeelding 5 en 6). Een dag later is de vervolgafspraak. Het separatie-elastiek is nog à vue en wordt met een pincet verwijderd. Er is contactverlies met de 85 en de juiste maat kroon wordt bij het element gezocht en gepast. De juiste maat kroon geeft bij het passen een ‘snappend’ geluid. Tot slot wordt de kroon geplaatst met een zelfuithardend glasionomeer bevestigingscement, in dit geval met Fuji I. Zoals bij alle RVSK’s waarbij het occlusale vlak niet verlaagd wordt, is direct na het plaatsen de kroon nog te hoog (afbeelding 7). Deze beetverhoging is tijdelijk en na enkele dagen is de beet weer als normaal. De kroon en/of antagonist intruderen iets (afbeelding 8). Zie het spiegelbeeld van direct na het plaatsen en vier weken later. In deze casus is er een intrusie van de kroon.

Vier weken later komt de patiënt voor een controle afspraak. Ze is erg blij met haar kroon en ervaart geen pijn meer aan het element (WBFPRS 0). Vanwege de conditionering heeft het even geduurd voordat de patiënt de 46 weer durfde te poetsen. Dit gaat nu goed. Blazen met de meerfunctiespuit is ook geen probleem meer.

6

Afbeelding 6. Intra-orale opname na plaatsen separatie-elastiek interdentaal 85 en 46

7

Afbeelding 7. Intra-orale opname direct na het plaatsen van de kroon (zie het spiegelbeeld, occlusale vlak 46 is verhoogd ten opzichte van de buurelementen)

8

Discussie Omdat er niet geprepareerd is, is de klinische kroon van de 46 onder de RVSK nog onbeschadigd. Een alternatieve behandeling zou op termijn het vervangen van de kroon 46 kunnen zijn.

20

Afbeelding 8. Intra-orale opname vier weken na het plaatsen van de kroon (zie het spiegelbeeld, occlusale vlak 46 is gelijk ten opzichte van de buurelementen)

dentista

De behandeling van de 36 met SDF/KI en Fuji Triage is vooralsnog succesvol, de patiënt heeft hierin geen verdere hulpvraag.

Mocht de sensitiviteit wel weer toenemen, zou opnieuw appliceren met SDF/KI de eerst gekozen behandeling zijn.

In overleg met een orthodontist zal op

termijn afgewogen en besloten moeten worden of extractietherapie inderdaad de meest juiste beslissing is. Het kan zijn dat in deze overweging door de orthodontist, vanwege symmetrie, ook extractie 36 wordt voorgesteld.

Literatuur

Extra literatuur

1. Wong-Baker FACES Foundation (2020). Wong-Baker FA-

•

Bekes K, Steffen R. The Wuerzburg MIH concept: part 1.

CES® Pain Rating Scale. Originally published in Whaley

The MIH treatment need index (MIH TNI). A new index

& Wong’s Nursing Care of Infants and Children. © Elsevier

to assess and plan the treatment in patients with molar

Inc.

incisor Hypomineralization (MIH). Oralprophylaxe & Kin-

2. Seifo N, Cassie H, Radford JR, Innes NPT. Silver diamine fluoride for managing carious lesions: An umbrella review.

BMC Oral Health 2019;19:145.

derzahnheilkunde. 2016;38(4):165–70.

•

burg MIH concept: part 2. The treatment plan. Oralprop-

3. Polderman RN, Frencken JE. Comparison between effectiveness of a low-viscosity glass ionomer and a resin-based glutaraldehyde containing primer in treating dentine

hylaxe & Kinderzahnheilkunde. 2016;38(4):171–5.

• Horst JA, Ellenikiotis H, Milgrom PL. UCSF protocol for caries arrest using silver diamine fluoride: rationale, indi-

hypersensitivity—a 25.2-month evaluation. Journal of

cations and consent. J Calif Dent Assoc. 2016;44(1):16–

Dentistry. 2007;35(2):144–149.

4. Amerongen van JP, Davidson CL, Opdam NJM, Roeters FJM, Kidd EAM. Chapter 18: Restoring the tooth: ‘the seal

Bekes K, Krämer N, van Waes H, Steffen R. The Wuerz-

28.

•

Steffen R, Kramer N, Bekes K. The Wurzburg MIH concept: the MIH treatment need index (MIH TNI): a new in-

is the deal’. Blackwell Munksgaard 2003;18:275-292 uit Fejerskov O, Kidd EAM. Dental caries: the disease and its

dex to assess and plan treatment in patients with molar

clinical management.

incisor hypomineralisation (MIH). Eur Arch Paediatr Dent.

2017;18(5):355–61.

5. Ludwig KH, Fontana M, Vinson LA, Platt JA, Dean JA. The success of stainless steel crowns placed with the Hall

• William V, Messer LB, Burrow MF. Molar incisor hypo-

technique. Journal of the American Dental Association

mineralization: review and recommendations for clinical

Dec 2014;145(12):1248-53.

management. Pediatr Dent. 2006;28(3):224–32.

Cyriëlle Jongkind, tandarts-pedodontoloog is werkzaam bij Tandartspraktijk Stadshart in Stadskanaal en is docent van de cursus Roestvrijstalen Kroon – Hall techniek bij Dental Best Practice.

dentista

21

Een training

MIH

in uw praktijk?

Neem contact op info.benelux@gc.dental

Kaasmolaren (MIH)

Een probleem dat één op zeven kinderen treft!

Wat zijn de behandelmogelijkheden? GC biedt de oplossing!

2 VERSTERK & DESENSIBILISEER Een behandeling met Tooth Mousse, MI Paste Plus of MI Varnish kan nuttig zijn bij MIH om de tanden te versterken en de gevoeligheid te verminderen.

3 BESCHERMEN Bescherm oppervlakken met Fuji TRIAGE: een hoog visceus glasionomeer dat het oppervlak beschermt tegen cariës en gevoeligheid

1

4

IDENTIFICATIE

RESTAURATIE

Unieke plaque detectiegel, Tri Plaque ID Gel met drie kleuren om nieuwe, oude en zuurproducerende biofilm te identificeren.

De glashybride EQUIA Forte HT is geschikt voor definitieve minimaal invasieve vullingen.

Bovendien is de snelle plaatsing in bulk een groot voordeel bij jonge, angstige patiëntjes.

GC Europe NV - Benelux Sales Department Interleuvenlaan 33 • B-3001 Leuven +32 16 74 18 60 • info.benelux@gc.dental www.benelux.gceurope.com

GC organiseert op 7 oktober een MIH cursus met Wouter van den Steen.

Deze cursus gaat door op de GC campus in Leuven (België). Meer weten?

Scan de QR code hiernaast.

Maarten

Een goede houding, niet vanzelfsprekend

I

k denk dat elke tandarts of mondhygiënist wel eens lichamelijke klachten heeft na een zware dag. Een goede houding is allesbehalve vanzelfsprekend, sterker nog, het voelt soms aan als topsport. We spreken vaak over ergonomie als we het hebben over onze houding, maar ergonomie is breder dan alleen een juiste zithouding. Ergonomie is het aanpassen van de omgeving aan de mens en daar zit nou precies de valkuil. Als ik naar mijzelf kijk is het vaak andersom, ik pas mij aan op de omgeving. Dit resulteert de laatste tijd steeds vaker in een verzuurd gevoel tussen mijn schouderbladen en een stramme nek.

Het is heel erg makkelijk en aantrekkelijk om je even in die slechte houding te positioneren. Het is immers maar voor een paar minuten. Het blijft helaas niet bij dat ene moment, want de volgende patiënt blijkt niet goed achterover te kunnen liggen. Bij elkaar opgeteld hebben we aan het einde van de dag toch lange tijd in een verkeerde houding gezeten.

Ondanks dat er op de universiteit wel degelijk aandacht is besteed aan ergonomie, merk ik dat het mij nog steeds veel moeite kost. De eerste jaren waren vergevingsgezind en heb ik nauwelijks hinder ondervonden van een slechte houding. Ik ben nu bijna zes jaar afgestudeerd en de laatste tijd heb ik vaker lichte klachten. De laatste paar jaar ben ik steeds intensievere en langere behandelingen gaan doen waarbij weinig ruimte is voor micro-pauzes. Hierdoor neem ik automatisch gedurende lange tijd dezelfde statische houding aan.

Wanneer ik mijn loupebril gebruik ben ik iets dynamischer, maar is het ook gemakkelijker om die verkeerde houding aan te nemen. De ingebouwde werkafstand heeft immers alleen maar invloed op het naar voren en naar achteren zitten, van links naar rechts kan ik mij nog steeds in de gekste bochten wringen. Ik maak ook vaak gebruik van de microscoop, het grote voordeel daarvan vind ik dat ik mijn nek niet hoef te buigen

dentista

COLUMN

en gewoon vooruit kan kijken. Het nadeel is dat het werken met de microscoop ontzettend statisch is en dit leidt snel tot verzuring in de rug en schouders.

Sinds een jaar ga ik eens in de 2-3 maanden naar de fysio om mijn rug en nek na te lopen en los te laten maken waar nodig.

Dit is meer een onderhoudsbehandeling en preventie dan behandeling van acute klachten. Ik merk dat dit mij veel goed doet en ik hierdoor weer bewuster ben van het hanteren van de juiste houding.

Desondanks blijft een goede houding elke dag weer een enorme uitdaging. Wat doe jij aan ergonomie?

Maarten de Beer is als tandarts werkzaam bij IJsselstate Tandartsen in Dieren en MP3 Tandartsen in Apeldoorn.

23

Vragen uit de praktijk

Cosmetische tandheelkunde bij kinderen Aan de hand van twee casussen bespreken tandarts-pedodontoloog Bernadet Spaan en kinderpsycholoog Corine Blaauw, van het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde Vogellanden in Zwolle de ethische en juridische overwegingen van cosmetische tandheelkunde bij kinderen.

Casus 1 Patiënt:

Meisje, 11 jaar

Bespreking

School:

Regulier basisonderwijs

Medisch:

ASA1, geen bijzonderheden

Geschiedenis:

Verwezen naar CBT Vogellanden in verband met

angst voor de tandheelkundige behandelingen

Intra oraal:

White spots 11 en 21, cariës melk- en blijvende

Graag bespreken we de vragen uit beide casussen vanuit meerdere perspectieven.

In hoeverre komen kinderen in aanmerking voor een cosmetische behandeling?

Wat is de invloed van al dan niet behandelen op de ontwikkeling van een kind? Waar ligt de grens tussen normale en abnormale ontevredenheid over aspecten van het lichaam? Met wie ga je hierover in gesprek?

molaren Tandheelkundige hulpvraag: We nemen de patiënt in behandeling voor angstbe

geleiding en restauratieve behandeling. Patiënt er-

vaart geen esthetische of sociale problemen

Mag, of moet je als tandarts de patiënt wijzen op eventuele behandelmogelijkheden ten aanzien van white spots?

Cosmetische ingreep Mensen moeten minimaal 18 jaar zijn voor cosmetische ingrepen zonder medische noodzaak. Dit staat in de richtlijnen opgesteld door zowel de beroepsorganisaties voor cosmetisch artsen en plastisch chirurgen als door de KNMT. Artsen en tandartsen kunnen hier echter van afwijken als er sprake is van een medische noodzaak.

Psychisch lijden vanwege een uiterlijk probleem en een aanhoudende wens om dit te corrigeren (zoals bijvoorbeeld flaporen of overbeharing) kan hier onder vallen. De beslissing en de reden dient duidelijk in het patiëntendossier te worden vastgelegd.

Het meisje in casus 1 is jonger dan 18 jaar en komt niet in aanmerking voor een cos-

24

dentista

metische ingreep zonder medische noodzaak. Zij uit zelf geen problemen of wensen ten aanzien van de vlekjes op haar tanden.

Hoewel de leeftijd in casus 2 vergelijkbaar is, zou hier wel sprake kunnen zijn van psychisch lijden. Om hier een goede inschatting van te kunnen maken is meer informatie nodig. In hoeverre is haar onvrede rondom de white spots blijvend of van tijdelijke aard? Moeder is bang dat haar dochter een negatief zelfbeeld zal ontwikkelen. Is dit een terechte zorg?

Zelfbeeld De ontwikkeling van het zelfbeeld verloopt vrij complex. Een veelheid aan factoren is van invloed, zowel sociaal- waaronder gebeurtenissen, ervaringen en interacties met de buitenwereld- als biologisch- met betrekking tot de ontwikkeling van de hersenen en hormonen.

De puberteit is een extra gevoelige periode.

Jongeren worden meer zelfstandig, vormen een eigen identiteit en maken lichamelijk behoorlijke veranderingen door. Het uiterlijk is in deze leeftijdsfase belangrijk voor het zelfgevoel: hoe zie ik er uit, hoe kom ik over op anderen, hoor ik er bij?

Het zelfbeeld van jonge adolescenten is volop in ontwikkeling en erg lichaamsbepaald. Waar jonge adolescenten van 11 à 12 jaar zichzelf bekijken in termen van slechts een enkele uiterlijke eigenschap, zijn oudere adolescenten van 17 à 18 jaar beter in staat om op een meer gedifferentieerde manier en vanuit meerdere perspectieven dan alleen het lichamelijke na te denken over wie ze zijn.

Jonge adolescenten kunnen hierdoor meer kwetsbaar zijn voor opmerkingen en kritiek van anderen over hun uiterlijk. Zij kunnen met een enkele opmerking aan de haal gaan en het geheel uit het oog verliezen. Daardoor kunnen ook andere onzekerheden ontstaan. Het kan ertoe leiden dat jonge adolescenten zich gaan richten op wat er nog meer ‘mis’ met hen is, waar ze zelf nog niet eerder aan hadden gedacht.

In casus 1 komen er geen twijfels of onzekerheden naar voren in de beleving van de patiënt. Een goedbedoelde vraag of suggestie van een tandarts over de vlekjes op haar voortanden zou haar negatief kunnen raken en dient te worden vermeden. In het begin van de puberteit kan het lastig zijn een enkele opmerking te relativeren en in een groter geheel te plaatsen.

In casus 2 lijken de white spots schaamte

Casus 2 Patiënt:

Meisje, 11 jaar

School:

Regulier basisonderwijs

Medisch:

ASA 1, geen bijzonderheden

Geschiedenis:

In het verleden verwezen naar CBT Vogellanden in

verband met zeer ernstig aangetaste en gevoelige

MIH-molaren. Inmiddels is patiënt gesaneerd

Intra oraal:

White spots 11 en 21 met gele verkleuring

Tandheelkundige hulpvraag: Wil graag verfraaiing van 11 en 21. Patiënt schaamt

zich voor haar geel verkleurde tanden. Moeder valt

op dat haar dochter krampachtig lacht en fotomo-

menten uit de weg gaat. Ouders zijn bang dat zij

hierdoor een negatief zelfbeeld zal ontwikkelen en

steunen haar wens tot verfraaiing.

Mag je als tandarts in dit geval besluiten om elementen cosmetisch te verfraaien?

en onzekerheid teweeg te brengen. Ervan uitgaande dat de onvrede al langere tijd bestaat, is de kans groot dat het vermijdende gedrag van de patiënt (niet meer zichtbaar willen lachen, fotomomenten uit de weg gaan) haar negatieve gevoelens alleen maar verder zullen bevestigen en versterken. Dit zal de ontwikkeling van een positief zelfbeeld niet ten goede komen. In dat geval klinkt een cosmetische behandeling als een welkome oplossing. Voorzichtigheid is echter geboden. Wanneer de klacht heftiger is dan objectief waarneembaar, kunnen we in het grensgebied komen van wat normaal is en wat niet. Wanneer is er sprake van een contra-indicatie? Waar ligt de grens tussen normale en abnormale ontevredenheid?

Stoornis in de lichaamsbeleving Er goed uit willen zien, goed voor jezelf willen zorgen en extra aandacht willen besteden aan oneffenheden kan als normaal worden beschouwd. Iedereen is wel eens

dentista

25

onzeker en weet plus- en minpunten bij zichzelf aan te wijzen. Wanneer de subjectief geuite lijdensdruk niet objectiveerbaar is, kan er sprake zijn van een stoornis in de lichaamsbeleving. Iemand raakt geobsedeerd met zijn of haar uiterlijk, is er ten onrechte van overtuigd dat er iets mis is met een bepaald lichaamsdeel en daarop afgewezen zal worden door mensen uit de omgeving. Dit wordt ook wel een morfodysfore stoornis genoemd (Body Dysmorphic Disorder, BDD). Patiënten richten zich selectief op details van hun lichaam in plaats van het grotere geheel. Zij hechten veel belang aan een perfect uiterlijk. Deze overtuigingen kunnen op verschillende momenten in hun ontwikkeling zijn ontstaan, ten gevolge van bepaalde gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt, eigen ideeën of wensen die blijven terugkeren of door invloeden van anderen uit hun omgeving.

De problemen kunnen bovendien worden versterkt wanneer medici gehoor geven aan dergelijke cosmetische vragen. Er zijn effectieve psychologische interventies beschikbaar, echter op voorwaarde van goede signalering en verwijzing.

gehecht aan de mening van het kind.

• Jongeren vanaf 16 jaar mogen zelf beslissen over onderzoeken of medische behandelingen.

Casus 2 roept de vraag op waardoor de onzekerheden over de gele vlekjes zijn ontstaan. Heeft de patiënt negatieve ervaringen meegemaakt? Is zij ermee gepest?

Hoe reageert haar omgeving op de onvolkomenheden? Is zij er obsessief mee bezig?

Het is van belang om eerst verder stil te staan bij deze vragen alvorens een behandeling te starten. De leeftijd van de patiënt bepaalt of je deze vragen met de patiënt zelf en/ of met de ouders bespreekt.

Casus 2: Wanneer een patiënt zelf zorgen en vragen heeft over zijn of haar uiterlijk is het belangrijk deze serieus te nemen. Alsnog dien je daar bedachtzaam op te reageren om te voorkomen dat bestaande zorgen onbedoeld worden versterkt. Ouders hebben hier ook een verantwoordelijkheid in.

Het is wenselijk om met ouders te overleggen zonder dat de patiënt daarbij aanwezig is. Bij twijfel in hoeverre de klachten buitenproportioneel zijn en bijdragen aan een negatieve zelfwaarde, kan een kinderen jeugdpsycholoog worden geconsulteerd.

De patiënt en/of ouders kunnen hierover zelf contact opnemen met de huisarts.

Recht op meebeslissen In de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) is geregeld wie toestemming moet geven voor de medische behandeling van een minderjarig kind. In hoeverre kinderen zelf mogen beslissen over de behandeling hangt af van hun leeftijd.

• Kinderen jonger dan 12 jaar mogen niet voor zichzelf beslissen over medisch onderzoek of een behandeling. Dat doen hun ouders of verzorgers. De tandarts moet jonge kinderen op hun eigen niveau vertellen wat er met hen gaat gebeuren.

• Kinderen tussen 12 en 16 jaar beslissen samen met hun ouders over een onderzoek of een behandeling. Op deze leeftijd kunnen kinderen hun situatie meestal goed overzien. Er wordt grote waarde

Beide kinderen zijn met de leeftijd van 11 jaar wettelijk gezien nog te jong om betrokken te zijn in een dergelijk gesprek over het al dan niet inzetten van een behandeling.

Dit betekent dat een tandarts het gesprek dient aan te gaan met ouders over het ethisch dilemma van wel of niet behandelen. Gezien de gevoeligheid van het onderwerp is het raadzaam om het kind hier niet bij aanwezig te laten zijn.

SAMENGEVAT Casus 1: Bij kinderen en jongeren onder de 18 jaar is het hoe dan ook niet relevant cosmetische problemen op initiatief van de tandarts ter sprake te brengen aangezien daar geen indicatie voor is. Het is van belang dat medici zich realiseren wat de impact kan zijn van een eenvoudige opmerking over het uiterlijk van een patiënt in deze leeftijd en dit te allen tijde te voorkomen.

dentista

Bernadet Spaan, tandarts- pedodontoloog en Corine Blaauw, GZ-psycholoog i.o. tot Klinisch Psycholoog K&J. Beiden werkzaam bij het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde Vogellanden in Zwolle.

27

Tandartspraktijk Stadshart, Stadskanaal Specialisatie: kindertandheelkunde, implantologie, mond- en kaakchirurgie, slaaptandheelkunde Behandelkamers: 5 Patiënten: 2.700 Medewerkers: 3 tandartsen, 1

“I

v

n 2019 heb ik samen met mijn vrouw Henrieke deze praktijk in Stadskanaal overgenomen,” vertelt Arie Booij. “Het was destijds een solopraktijk, maar binnen twee jaar zijn we organisch gegroeid naar een team van 15 vaste, intrinsiek gedreven vakmensen die allen op hun eigen manier de mondzorg in de regio een boost willen geven. En we groeien nog steeds.”

tandarts-pedodontoloog, 1 tand-

Praktijk

arts-implantoloog, 1 kaakchirurg, 1

“Vrijwel direct na de overname zijn we naast reguliere tandheelkunde een verwijspraktijk voor kindertandheelkunde geworden. Vorig jaar zijn daar implantologie, dento-alveolaire chirurgie en slaaptandheelkunde aan toegevoegd. Afgelopen februari hebben we de ruimte naast de praktijk kunnen verkrijgen en is de stap van twee naar vijf behandelkamers ge-

mondhygiënist, 2 preventieassistenten, 2 balieassistenten, 3 tandarts­ assistenten, 1 ontwikkelmanager, 2 oproepkrachten studenten tandheelkunde en mondzorgkunde.

28

TEAM IN BEELD

maakt. De verwijsfunctie van de praktijk wordt steeds belangrijker en uitgebreider.

Zo kan vanaf juli ook voor endodontische behandelingen worden verwezen.”

Team “Wat onze medewerkers kenmerkt, is dat ze naast hard werken, bereid zijn om buiten hun comfort-zone te gaan, kritisch naar zichzelf kijken en willen ontwikkelen.

We zijn trots op ons team en waarderen de inzet en betrokkenheid van allen.

Door een open werksfeer te creëren en te borgen, krijgt iedereen in het team de uitnodiging om te groeien. Ontwikkeling is dan ook een speerpunt in onze praktijk.

Niet alleen de vakinhoudelijke, juist de persoonlijke groei heeft onze aandacht.

Daarbij is de gedachte dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar taak

dentista

in de praktijk. Mensen die deze verantwoordelijkheid niet nemen en niet kritisch naar zichzelf willen kijken om het beste uit zichzelf te halen, spreken wij daarop aan.

Daarbij zijn wij hard op de feiten en zacht op de relatie.”

Communicatie “Voor ontwikkeling wordt structureel tijd ingepland. Middels meerdere koersgesprekken per jaar en zo nodig aanvullende coaching en cursussen, kan iedereen zo goed mogelijk zijn of haar plek innemen, ontwikkelen en met plezier aan het werk.

De lijnen zijn kort en complexere behandelingen worden zo nodig gezamenlijk uitgevoerd. Buiten ons eigen team bestaan er goede contacten met onze verwijzers, prothetici, anesthesisten, de slaapwerkgroep en de MKA-afdeling van het Refaja ziekenhuis.”

Uitdagingen “In de regio is sprake van een relatief lage saneringsgraad en een tekort aan tandartsen. Daar komt bij dat niet alle patiënten zich bewust zijn van het belang van een goede mondverzorging en een deel van hen beperkte financiële middelen heeft. Cariës en parodontale problematiek komt veel voor. Preventie en doelmatigheid, zijn dan ook de uitgangspunten van onze zorgverlening. Daarbij spelen de preventieassistenten en mondhygiënist een belangrijke rol.

Door de recente uitbreiding kunnen wij ook weer nieuwe patiënten aannemen.

Inmiddels hebben wij in Stadskanaal en omgeving onze plek gevonden en zien de mogelijkheden in de toekomst met veel plezier tegemoet.”

dentista

TEAM IN BEELD

29

Autisme Spectrum Stoornis bij kinderen In dit artikel wil ik jullie kennis laten maken met een aantal kinderen en jongvolwassen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS) die ik regelmatig zie in de praktijk. Het is de bedoeling om te leren kijken wat er om gaat in het kind, maar ook bij de ouder en de behandelaar. Ik merk een enorme gedrevenheid bij de patiëntjes en de ouders om meer begrip voor de kinderen met ASS te krijgen. Door je in te leven in ieders situatie kunnen we hopelijk het bezoek aan de mondzorgpraktijk zo soepel mogelijk laten verlopen!

Mariëtte Lokken

Rosah en Lieke Via een vrouw van een collega kwam ik in contact met Rosah en Lieke, een tweeling van destijds 3,5 jaar. De vraag was of ik eens naar deze meisjes wilde kijken. De enige informatie die ik had was dat ze autisme hadden en dat het ene meisje hout van de kozijnen beet en het andere meisje aluminium van beschermstrips. Ik had geen idee wat ik moest en kon verwachten. Tijdens de eerste afspraak was het een complete chaos. De meisjes liepen onrustig door de behandelkamer en pakten alles vast wat (enigszins) los zat (plastic bekertjes, de spittoon en afzuigslangen). Van enige vorm van contact was totaal geen sprake. Overdonderd door het hele gebeuren ben ik eerst een gesprek aangegaan met de moeder, terwijl de vader in de wachtkamer de meisjes probeerde te vermaken.

Ook dit was een uitdaging, aangezien de spanningsboog van de meisjes zeer kort is.

Het was me wel duidelijk dat er heel veel afspraken nodig zouden zijn om de meisjes enigszins vertrouwd te maken met een bezoekje aan de mondzorgpraktijk. Dit zou erg veel vragen van de ouders, aangezien zij 20 kilometer verderop wonen en nog drie andere kinderen hebben.

Je vraagt je wellicht af: moeten deze meisjes niet naar een Centrum voor Bijzondere

30

Tandheelkunde? Dat was geen optie aangezien het dichtstbijzijnde CBT op 80 kilometer afstand ligt en er een patiëntenstop was. Wat ook meteen helder werd was dat deze meisjes niet snel behandelbaar zouden zijn (als dat überhaupt al zou lukken) en de preventie van cariës topprioriteit had. Gelukkig waren beide ouders zeer gemotiveerd om er alles aan te doen om behandeling onder narcose te voorkomen.

Ook wilde ik hoog inzetten op het desensibiliseren van de mond, die op aanraking van anderen hypergevoelig was. Toch was er ook weer sprake van ondergevoeligheid als de tweeling zelf iets deed (zoals het bijten op hout of aluminium).

Ik heb de ouders zoveel mogelijk informatie gevraagd over de meisjes om uurtarief aan te vragen bij de zorgverzekeraar, aangezien we met de normale UPT-codes niet uit zouden komen. Uit deze informatie bleek dat er niet alleen sprake was van autisme, maar ook van een flinke ontwikkelingsachterstand. Gelukkig werd er een machtiging afgegeven zodat we alle tijd kregen om de meisjes te laten wennen.

We streven ernaar om elke maand een korte afspraak te hebben waarbij de meisjes in de stoel gaan (wat eerst onmogelijk leek) en we kunnen voorzichtig in de mond kijken met een spiegeltje. Het is elke keer weer een verrassing hoe deze sessies ver-

dentista

Criteria ASS

ASS in de mond

Volgens het DSM (Diagnostic and Statisti-

Specifieke aandachtsgebieden in de mond

cal Manual of Mental Disorders) zijn er een

bij kinderen met ASS.1 Er kan sprake zijn

aantal kenmerken waaraan mensen met ASS

van:

voldoen (er zijn er meer, maar hieronder de

• Beperkte motoriek wat het zelfstandig

belangrijkste)

poetsen lastig kan maken

• Er zijn problemen op het gebied van sociale communicatie en interactie

• Het lastig vinden om een goede tandpasta te vinden die niet irriteert, dit geldt ook

• Er is sprake van repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten

voor een tandenborstel • Zwakkere mondmotoriek door bijvoor-

• Er is sprake voor over- en of onder gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels

beeld mondademhaling of persisterend duimzuigen • Grote voorkeur voor zoetigheid • Beschadigingen in de mond door ondergevoeligheid, of gebieden met veel plaque die door overgevoeligheid niet goed

Rosah en Lieke

worden gepoetst

lopen. De ene keer zing ik een liedje mee over Sinterklaas terwijl het zomer is, de andere keer gaan de meisjes bij vader of moeder op schoot liggen als ze iets onrustig zijn. Tandenpoetsen blijft een ‘dingetje’, dit gebeurt vaak te snel, omdat de meisjes niet lang meewerken. Een voordeel voor het gebit is dat er een duidelijke structuur in nagenoeg alles gehanteerd wordt, dus ook de eet en drinkmomenten zijn volgens een vast patroon en daardoor beperkt. Dit komt het gebit alleen maar ten goede. De meisjes wonen inmiddels helaas niet meer thuis. We proberen nu of er meer dan tweemaal per dag gepoetst kan worden, zodat er meer fluoride momenten op de dag zijn en de mond verder desensibiliseert.

De moeder van Rosah en Lieke Moeder Adri heeft het verhaal van haar kinderen Rosa en Lieke op papier gezet.

Hierbij enkele fragmenten daaruit.

Rosah (de oudste van de twee) at hout. Ze at geen brood, ze at hout. Ze heeft al onze hardhouten kozijnen kapot geknaagd. Ik vond de houtvezels terug in haar ontlasting. Ze heeft de spijlen van het ledikant door de midden geknaagd. Ze at alles wat maar van hout was. Al onze duplo bevat groeven waar ze haar tanden aan heeft geschuurd. Ten einde raad ben ik naar de huisarts gegaan want hardhouten kozijnen en plastic duplo blokjes staan nou niet bepaald bekend om hun verrijking met vitaminen en mineralen. We strooiden peper

dentista

31

ICX, het FAIRE Duitse Premium Implantaatsysteem

MAXIMALE KWALITEIT, FAIRE PRIJZEN, TRANSPARANTIE!

Kies voor nascholing die bij u past!

OSSEOÏNTEGRATIE METEN IN ÉÉN SECONDE DECL AR ATIECOD

E J34

www.penguinrfa.nl

Wij bieden een uitgebreid en divers scholingsprogramma voor het hele tandheelkundige team. Kies voor het Quality Practice lidmaatschap, een cursus, leergang of een van onze e-learningmodulen. Volgt u een cursus liever met het eigen team op een door uzelf gekozen locatie? We bespreken graag de mogelijkheden.

Kijk op www.acta-de.nl voor ons volledige aanbod.

Heeft u vragen, neem dan contact op met een van onze cursuscoördinatoren.

Boodtlaan 10 · 1796 BE De Koog · Tel.: 0222 - 76 90 11 E-mail: info@icx-implants.nl · Web: www.icx-implants.nl

ACTA Dental Education Gustav Mahlerlaan 3004 1081 LA Amsterdam

T 020 - 5980 308 ade@acta.nl www.acta-de.nl

Acta adv. 0012021 (100x135mm) Kies voor nascholing die bij u past!_02.indd 1

0012021

WIJ OVERTUIGEN AL 17 JAAR MET STABIELE PRIJZEN VOOR EEN ORIGINEEL DUITS/ZWITSERS IMPLANTAATSYSTEEM

22-04-21 1

Geef me de vijf

Meer voorbeelden uit de praktijk

Colette de Bruin (autisme deskundige) heeft een methode ontwikkeld die ‘Geef

Moeder van een jongen met ASS

me de vijf’ heet. Deze methode houdt in

”Tanden poetsen is altijd een ‘dingetje’ geweest. Met voorzichtigheid en

dat er 5 basisvragen beantwoord moeten

heel veel geduld lukt het, maar tijdens het poetsen loopt de spanning op.

worden om voor een kind met ASS duide-

De lipspanning wordt hoog waardoor het poetsen bemoeilijkt wordt en de

lijkheid te scheppen.

handen worden opgestoken waarmee er aangegeven wordt: ik kan bijna

• Wat gaat er gebeuren?

niet meer, STOP! Als ik door zou gaan ontstaat er een drama en dat wil ik

• Waar gebeurt het?

niet. Ik heb nu afgesproken om tot vijf te tellen per kant van de mond. Dat

• Hoe wordt de behandeling uitgevoerd?

lijkt te werken.”

• Wanneer vindt de behandeling plaats ?

• Wie zijn erbij?

Guus

• Een eventuele zesde vraag kan zijn:

“Ik vind het lastig om op harde dingen te kauwen. Mijn gehemelte is erg

Waarom moet dit gebeuren?)

gevoelig bij het tanden poetsen en daardoor gaat het poetsen daar wel eens snel. Ik vind het fijn als er van tevoren bij de tandarts dingen goed uitgelegd worden. Als dat niet gebeurt word ik heel onrustig.”

over de rand van de box, maar het mocht niet baten.

Spenen (bijna 5 euro per stuk) knaagde ze soms binnen een dag doormidden. Uiteindelijk heeft mijn man een aluminiumstrip over de rand van de box geplaatst. En toen kwam Lieke (de tweede van de tweeling) om de hoek. Lieke was niet van het hout, maar had een voorliefde voor aluminium, en binnen no-time had ze zilveren tandjes van het krassen over de strip. We noemden haar dan ook Alulieke. Hoe wanhopig kun je zijn als ouders.

Maar zodra er tanden zijn, worden die in ons huishouden tweemaal per dag gepoetst. Dat poetsen was een DRAMA! We hielden ze letterlijk in de houdgreep om onder dwang snel een rondje te poetsen.

Voelden wij ons hier prettig bij? Absoluut niet, maar hoe het dan wel moest, daar hadden we ook geen antwoord op.

Ik heb altijd gezegd: kinderen met autisme zijn niet gek of dom, het ritme van de wereld kunnen ze niet bijbenen. Ze hebben simpelweg TIJD nodig. En wat ontbreekt er in onze hedendaagse maatschappij?

Juist... Tijd.

Via via kwamen we bij Mariëtte terecht.

Deze afspraken kostten ons de hele ochtend en wanneer de meisjes aan het einde van de dag thuiskwamen volgde hun verwerking van een dag die anders dan anderen was. Dus begon de voorbereiding in de ochtend al door rustig te zeggen: “Rosah en Lieke tandarts.” Kort en krachtig, weinig woorden gebruiken.

Dan de reis ernaartoe. Ieder stoplicht krijst Rosah de trommelvliezen uit je oren

Judith Judith is een vlotte gedreven meid die de wereld wil laten delen in haar ASS. Zij heeft hierover een boek geschreven (‘Door het oog van een autist’) en heeft een eigen YouTube kanaal. Er zijn heel veel video’s te zien over bepaalde onderwerpen die haar bezighouden. Ze heeft voor mij een video opgenomen waarin ze vertelt hoe zij het ervaart als ze een bezoek brengt aan de mondzorgpraktijk: https://www.youtube.com/watch?v=q8l-

Pictogrammen van sclera.be

dentista

33

zodra de auto stopt. Hierin is ze slecht te corrigeren. Wij zijn dan ook bekaf als we aankomen. Dan is het wachten tot we aan de beurt zijn. De eerste afspraak was bijzonder. Het waren net twee koeien die na een lange winter op stal voor het eerst de wei in gingen…. Ze vlogen alle kanten op, zaten overal aan, wilden niet in de stoel, en snapten er geen snars van. Maar door iedere maand te gaan hebben we ze op een laagdrempelige manier vertrouwd weten te krijgen met de stoel, de tandarts, de spiegel in de mond, een hand met handschoen en we zijn nu zo ver met ze dat beide meisjes zelfstandig in de stoel zitten en hun tandjes laten zien. Zelfs het faceshield in verband met corona konden ze negeren.

Als wij in de ochtend zeggen dat ze naar de tandarts gaan, zegt Rosah: “Even naar Mariëtte tandjes kijken.”

Tandenpoetsen gaat thuis goed met behulp van foto’s die we laten zien, ze de tijd krijgen om de informatie te verwerken en ik probleemloos kan poetsen. Ja, dat kost meer tijd, maar het geeft de meiden rust om in een ontspannen sfeer te poetsen zonder nieuw stressmoment.

Tips voor in de praktijk Omdat ik veel kinderen met ASS heb behandeld, kan ik collega’s wel een aantal tips geven: • Probeer voor de eerste afspraak erachter te komen of er sprake is van ASS. Zo kun jij je beter voorbereiden en het kind kan beter worden voorbereid • Neem de tijd, maar dan ook echt. Gebruik de Tell-stop-show-stop-(eventueel feel)-do-stop-methode. Dit kan best lastig zijn, maar zodra jij te snel wil door bijvoorbeeld een drukke agenda, ben je vaak weer drie stappen terug • Vraag uurtarief aan bij de zorgverzekering als je merkt dat je met de reguliere codes niet uitkomt.

• Zeg wat je doet, maar doe ook echt wat je zegt. Kinderen met ASS hebben vaak een uitstekend geheugen en nemen wat je zegt heel letterlijk. Kijken is ook echt

alleen maar kijken en niet met je sonde ook voelen aan de elementen. Noteer per zitting zeer uitgebreid wat je hebt gedaan en hoe (bijvoorbeeld tot vijf tellen tijdens het prepareren). Neem deze aantekeningen voor de afspraak door, zodat je voorspelbaar werkt. Dat geeft een kind met ASS vertrouwen en rust. Door je niet aan een gemaakte afspraak te houden kan het zelfs zo zijn dat een kind helemaal van slag raakt en niet meer te behandelen is.

• Leef je in het kind in, maar ook in de situatie waarin de ouders zich bevinden.

Het kan ontzettend zwaar zijn om een kind met ASS te begeleiden. Vraag door waar zij thuis tegenaan lopen en denk mee in oplossingen.

• Je kunt pictogrammen gebruiken (www. sclera.be) of foto’s van je materialen en praktijk- of wachtruimte om het bezoek te illustreren en voor te bereiden.

• Werk zo veel mogelijk in dezelfde setting. Dus dezelfde behandelkamer en assistent, maar ook dezelfde dag en tijd.

• Vraag of het voor het kind fijn is om eigen muziek of een knuffel mee te nemen waar het rustig van wordt.

• Je kunt gebruik maken van de methode ‘geef met de vijf’ (zie kader).

• Kijk eens op de website www.autismevriendelijkemondzorg.nl.

We zijn het vast allemaal eens dat het behandelen van kinderen met ASS een uitdaging kan zijn, maar door het verplaatsen in het kind en de ouders ontstaat meer begrip.

Trek alles uit de kast en stap in de wereld van ASS om het bezoek aan de mondzorgpraktijk zo soepel mogelijk te laten verlopen, het geeft zoveel voldoening!

Verwijzingen:

en tips voor mondzorgverleners. Opgehaald van www.

KNMT.nl:

1. Autismevriendelijke mondzorg met Geef me de Vijf. (20062019). Infonu.nl.

Mariëtte Lokken is mondhygiënist bij tandartspraktijk Odoorn en

2. Elhorst, H. A. en Elhorst, J. (2019). Mondzorg en autisme deel 2. Tandartspraktijk.

4. www.autisme.nl. (2021, maart 13). Opgehaald van Nederlandse Vereniging voor Autisme: https://www.autisme.nl/ 5. www.sclera.be. (2021, maart 14). Opgehaald van https://

3. KNMT, D. (2021, maart 9). Autisme en Mondzorg, informatie

docent bij Dental Best Practice

34

https://www.knmt.nl/praktijkzaken/bijzonde-

re-doelgroepen/autisme

dentista

www.sclera.be/nl/picto/search?searchField=tandarts

Multidisciplinaire aanpak vereist

Van trauma naar duurzaam functieherstel Tandarts-pedodontoloog Mariam Saffari behandelt regelmatig traumatische letsels.

Vanuit het welzijn van het kind, maar ook voor het beste (esthetische en functionele) resultaat is hierbij een goede afstemming noodzakelijk tussen de verschillende tandheelkundige disciplines. In dit artikel bespreekt ze een casus van een zesjarige jongen met tandletsel aan de elementen 11 en 12.

Mariam Saffari

T

raumatisch tandletsel is een probleem voor de volksgezondheid vanwege de hoge frequentie, een hoge incidentie tijdens de kindertijd en de bijbehorende behandelkosten (Meenakshi et al). Studies hebben aangetoond dat trauma aan de orale regio vijf procent van het totale aantal verwondingen behelst, met het hoogste risico bij kinderen van 0-12 jaar (Glendor, 2008). Tevens blijkt dat tandtrauma een impact kan hebben op de kwaliteit van leven van het kind (Quality of life, Qol).

Kinderen met onbehandeld tandletsel rapporteren 20 keer vaker een impact op QoL vergeleken met kinderen zonder trauma (Cortes et al 2002).

maakt naar de eerste hulp waarna hij in overleg met de kaakchirurg uiteindelijk bij ons terecht kwam. Na de val was geen sprake van bewustzijnsverlies en in het ziekenhuis werd een lichte hersenschudding geconstateerd. De bevindingen extra-en intra-oraal waren als volgt: Extra-oraal: bloedingen en verwondingen onder het oog, op de wang en ter plaatse van de kin.

Intra-oraal: gingiva buccaal en palatinaal flink gezwollen, intrusie-luxatie van de elementen 11 en 21 (open apices).

2

1

Afbeelding 1. Röntgenopname tijdens de intake

Casus Een zesjarige jongen meldt zich samen met zijn ouders voor intake. Een dag eerder is hij met de fiets op zijn gezicht gevallen.

De huisarts had een directe verwijzing ge-

36

Afbeelding 2. Mesiale radiolucentie 21 en een vergroot wortelkanaal

dentista

Jaar na intake Tijdens de daaropvolgende controles was de gingiva - weliswaar enigszins teruggetrokken - aardig hersteld. Mobiliteit, percussie en verkleuring testten negatief, waarbij zowel de 11 als de 21 positief reageerde op de sensibiliteitstest. Een jaar na de eerste kennismaking reageerde het gehele bovenfront sensibel op de koude test en nog altijd geen percussie, mobiliteit of overige klachten. De elementen zijn een jaar lang vervolgd en inmiddels had wortelformatie plaatsgevonden. Echter bleek er mesiaal van de 21 twijfel te bestaan over een radiolucentie die deed denken aan een proces van externe wortelresorptie. Het parodontaal ligament liep echter wel door.

Helaas bleef het wortelkanaal van de 21 verdacht breed en is uiteindelijk verwezen naar de endodontoloog.

3

Afbeelding 3. Grijze doorschemering 21

Naar aanleiding van het consult bij de endodontoloog vond intra-oraal en röntgenologisch onderzoek plaats. De uitkomst daarvan: 21 grijze doorschemering kroon, klinisch verder symptoomloos, röntgenologisch en/of klinisch geen tekenen van periapicale pathologie. De prognose voor de 11 en 21 was dubieus en moest daarom in een orthodontisch behandelplan worden betrokken. Eventuele keuze voor vitale autotransplantatie - indien geïndiceerd - zou spelen rond het elfde/twaalfde levensjaar.

Autotransplantatie Het behandelen van ontbrekende snijtanden in de bovenkaak bij jonge, groeiende individuen is een uitdaging met zeer veeleisende resultaten op het gebied van patiënttevredenheid en esthetiek. Voor een succesvol herstel van esthetiek en functie is het belangrijk dat het alveolaire bot in het getroffen gebied wordt behouden en blijft groeien (Stange et al, 2006).

Behandelopties omvatten implantaten, prosthetische therapie, orthodontische sluiting van de ruimte en autotransplantatie. Dit laatste heeft het voordeel dat het voor botbehoud zorgt en groei stimuleert.

Bovendien wordt het ontbrekende element vervangen zonder tussenkomst van aangrenzende kiezen (Czochrowska et al, 2000, Rodriquez et al, 2014).

Autotransplantatie naar het maxillaire voorste deel is een gangbare behandeloptie die als kosteneffectief wordt beschouwd met hoge slagingspercentages door de jaren heen (Czochrowska et al, 2000). Over het algemeen wordt er meer succes geboekt bij transplantatie van premolaren naar de maxillaire anterieure regio dan voor autotransplantatie in het algemeen (Kvint et al, 2010).

Autotransplantatie om verloren gegane elementen te vervangen wordt al heel lang toegepast. Hierbij is sprake van twee belangrijke succesfactoren, namelijk het gebruik van een onvolgroeide donortand voor transplantatie en de onmiddellijke terugplaatsing hiervan na extractie (Cross et al 2013). Bij elementen met een afgevormde apex blijkt in de meeste gevallen een endodontische behandeling noodzakelijk te zijn (Tsukiboshi, 2002). Wanneer een endodontische behandeling vooraf wordt uitgevoerd is het succespercentage hoger rond de 72 procent - dan wanneer dat achteraf gebeurt (Friedman et al, 2003).

Bij een jonge patiënt wordt de vervanging van een ontbrekende voortand door autotransplantatie een logische keuze vanwege de continue skeletgroei en het behoud van een vitaal parodontium. (Park et al 2010).

Implantaten vereisen een lange periode van space maintenance totdat de groei is gestopt, terwijl autotransplantatie als een succesvolle behandelingsmodaliteit beschouwd kan worden met aanzienlijke besparing in zowel tijd als geld vergeleken met implantaten. (Tsukiboshi et al, 2002).

Grijze verkleuring Drie maanden later is de patiënt wederom opgeroepen voor een controle bij de endodontoloog waarbij het volgende werd geconstateerd: 21 grijze doorschemering kroon toegenomen, nog altijd klinisch symptoomloos en geen tekenen van periapicale pathologie; 21 apicaal verder afgevormd, maar lumen coronaal verwijd en dentinewanden dun. Bij afwezigheid van periapicale pathologie wordt endodontisch ingrijpen niet geadviseerd, mede vanwege het verzwakt raken van de 21 na het coronaal openen. De prognose van de 11 is in tegenstelling tot die van de 21 goed. Verdere constateringen waren afvorming van

dentista

37

START OKTOBER 2021

Opleiding Implantologie Een complete opleiding implantologie waarbij kwaliteit voorop staat. Tijdens deze opleiding implanteer je zelfstandig 3 patiënten, met behulp van jouw eigen assistent.

Praktijk en theorie komen op deze manier perfect samen.

Dit alles onder begeleiding van implantoloog Thibaut de Jong.

Inclusief een opleiding voor jouw assistent!

Gastdocenten:

Jan Willem Vaartjes | Kostas Syriopoulos Caroline Cuppens | Yolande Coelen

www.academiae-implantologica.nl In samenwerking met:

de radix en toename van vitaliteit en dikte van de coronale dentinewand. Desondanks is de 21 een half jaar later intern gebleekt door de endodontoloog. Helaas keerde de grijze verkleuring drie weken later weer terug.

4

thodontisch behandelplan betrokken. In overleg met de orthodontist is de patiënt verwezen naar de parodontoloog om mee te denken met de planning van de uit te voeren auto-transplantatie. De procedure bestaat uit het selecteren van een premolaar in de meest optimale ontwikkelingsfase van de wortel (die voor driekwart deel gevormd is) waarbij optimale genezing van de pulpa en het parodontale ligament kan worden bereikt.

6

Afbeelding 4. Resultaat 21 na het intern bleken

7

5

Afbeelding 6 en 7. Klinische foto’s na de hechting

Verplaatsen 25 naar 21 Afbeelding 5. Het resultaat na autotransplantatie van de 25 naar de 21

Naar aanleiding van intra-oraal en röntgenologisch onderzoek negen maanden later bleek ter plaatse van de 21 sprake te zijn van een mesiale radiolucentie en fistelvorming. De 11 toonde een normaal, gezond röntgenologisch beeld en klinisch symptoomloos. De prognose van de 21 is mede vanwege parodontitis apicalis/ lateralis en mechanische redenen (verzwakte radix) zeer matig. Het vervangen van de 21 middels vitaal autotransplantatie van een premolaar is reeds in een or-

Ongeveer vijf jaar na de eerste kennismaking is de patiënt opgeroepen voor het verplaatsen van de 25 naar de locatie 21. Het is zaak om tijdens de chirurgische fase het desbetreffende element, zonder te luxeren, atraumatisch te verwijderen en het vervolgens in fysiologisch zout of de eigen alveole te bewaren (Mensink en Merkensteyn, 2010). Na geboord te hebben op de locatie 21 wordt de premolaar - ter voorkoming van beschadiging van het parodontale ligament - met minimale pasmomenten in infrapositie teruggeplaatst. Als allerlaatste wordt het gebitselement gestabiliseerd. Bij de daaropvolgende controles worden na 3, 6, 12, 24 en 48 weken röntgenopnamen gemaakt en vindt tevens pocketmeting

dentista

39

NIEUW! Lekkere polijstpasta en tandplakverklikkers voor kinderen

wegwerp-prophy-hoestukken met grappige dierenmotieven

"BRENG

HET PLEZIER IN KINDERTANDVERZORGING!“

Vraag je gratis sample aan

info@youngdental.de

plaats. Na transplantatie zal de wortelformatie zich voortzetten en zorgt revascularisatie voor obliteratie van de pulpa. Dit beeld wordt röntgenologisch als onderdeel van het genezingsproces waargenomen (Andreasen et al, 2007).

8

Met de patiënt is afgesproken dat de hechtingen na 1 week worden verwijderd. De vervolg controles zijn na drie en zes weken. Dit met het oog op de eerste genezing van zowel het parodontaal ligament als de gingiva. Bij verdiepte pockets, of bij een achterblijvend genezend beeld wordt antibioticum voorgeschreven.

Tijdens de afspraak na zes weken zag het klinische en röntgenologische beeld er goed uit. Het element kan vanaf dit punt belast worden om het parodontaal ligament te stimuleren en om ankylose te voorkomen. Zeer kort hierna (binnen een week) kan de orthodontische behandeling ook op het getransplanteerde element ingezet worden. De beschadiging van het parodontaal ligament kan bij extractie worden geremd door een orthodontische belasting (Haas et al, 2008). De getransplanteerde premolaar is omgevormd tot een centrale incisief in de juiste afmetingen en asrichting ten opzichte van de radix.

Beslijpen van de palatinale knobbel wordt met klem afgeraden, omdat door opwarming schade aan het parodontale ligament kan ontstaan.

Conclusie Wanneer een element in de frontregio wordt getransplanteerd is een esthetisch

9

Afbeelding 8. Het eindresultaat na omvorming tot een centrale incisief en na orthodontische belasting Afbeelding 9. De palatinale knobbel zichtbaar in beeld

resultaat van het grootste belang. Voor een optimaal resultaat is een interdisciplinaire samenwerking vereist. (Stange et al 2016). Terugkijkend had voor de 21 ook de optie van revitalisatie/regeneratie gekozen kunnen worden. Die stond aan het begin van deze casus natuurlijk nog in de kinderschoenen en bij de indicatie spelen nog steeds de impact van de behandeling en de leeftijd van de patiënt een grote rol.

dentista

Mariam Saffari, tandarts-pedodontoloog bij tweedelijnspraktijk Kindertand-Rotterdam (Kindertandenrijk)

41

Wat zie ik?

Cas van 7 jaar en 6 maanden oud, meldt zich met zijn moeder in de stafkliniek van ACTA. Cas is een vrolijke jongen, zit in groep 4, is normaal ontwikkeld en er zijn geen medische bijzonderheden. De reden van de verwijzing zijn twee pijnlijke plekken, buccaal bij de 54 en 64. Cas had veel pijn bij het eten, hij moest ervan huilen. De klachten bestaan sinds ruim een week.

Wat zien we klinisch?

Een gave wisseldentitie. Er zijn recessies zichtbaar approximaal en buccaal van de 54 55 en 64 65, ook zie je een rood gezwollen gingiva. Tijdens palpatie en sonderen bloedt de gingiva en is tevens pijnlijk, maar er zijn geen pockets. Er is geen foetor ex ore waarneembaar. De huistandarts heeft geadviseerd 0,12% chloorhexidine gel te smeren en moeder heeft zelf lidocaine gel gekocht. De klachten zijn hierdoor niet veranderd maar het gaf wel enige verlichting.

Wat zien we radiologisch?

Hier zijn lichte intraradiculaire radiolucenties te zien bij de 54 en de 64.

Nicole Delmee, tandarts pedodontoloog werkzaam op ACTA en bij verwijspraktijk Nieuwe Helden in Utrecht

42

Wat kan het zijn?

• Lokale parodontitis? Onwaarschijnlijk, omdat er geen pockets gemeten zijn en geen parodontitis in de familiehistorie aanwezig is. Tevens zijn de frontelementen niet aangedaan.

• Herpes simplex? Waarschijnlijk niet, er is geen koorts, er zijn geen typische blaasjes te zien en de locatie is atypisch.

• Hand-voet-mondziekte? Dit is ook onwaarschijnlijk, omdat hierbij blaasjes in en rond de mond zichtbaar zijn en sprake is van koorts.

• ANUG (acute necrotiserende ulcererende gingivitis)? Zou kunnen, maar het voorkomen is wel heel lokaal.

• Automutilatie? Zou kunnen, maar Cas zit niet continu met zijn vingers in zijn mond te peuteren.

Het antwoord vind je op pagina 62.

dentista

Cyriëlle

Simsalabim

V

ijf jaar is Benjamin als hij wordt verwezen. Indicatie voor verwijzing is de hoeveelheid cariës, jonge leeftijd en angst. Na de kennismaking starten we met het traject: gewenning en kwadrantsgewijs saneren. Benjamin vindt snel z’n draai bij ons in de praktijk.

Zodra hij ook maar ziet dat we onderweg zijn om hem op te halen, veert hij op in de wachtkamer en neemt een sprintje naar de behandelkamer. Hij heeft altijd een wat norse uitdrukking op z’n gezicht en kletst ook niet zoveel.

Vijf jaar en zo’n 30 à 45 minuten met je mond open liggen om mij goed m’n werk te kunnen laten doen, handen op de buik en niet wiebelen, vind ik altijd heel knap. Ik probeer me in de jonge patiënt te verplaatsen en kan me goed voorstellen dat er op den duur verveling optreedt.

Om dan toch wat leuke aspecten toe te voegen aan zo’n behandelafspraak leer ik Benjamin het volgende. Bij de spittoon zit een toverkraan met daaronder een plastic beker. Als je ‘simsalabim’ zegt, komt er vanzelf water uit de kraan. Hij kijkt me aan met z’n norse blik. Na toedienen

van lokaal anesthesie en aangemoedigd door assistent Reni probeert hij het uit.

‘Simsalabim’, en ja hoor, er komt water uit de kraan. Dat is leuk! Hij drinkt het bekertje leeg, nog een keer. ‘Simsalabim’.

Ik moet alert zijn, want wat Benjamin niet door heeft en passend is bij de leeftijd van een 4 à 5-jarige, is dat ik achter hem op de unit op het knopje druk. Weer water uit de kraan in de beker, snel opdrinken en ‘Simsalabim’. Hij is zo onder de indruk van het hele tafereel dat hij deze handeling wel acht keer uitvoert. Ik leg hem nog uit dat hij echt niet al het water hoeft op te drinken, de beker ook mag legen in de spittoon, maar ik dring niet tot hem door. Op een gegeven moment is het water ‘op’, ik wil namelijk nu toch echt wel starten met behandelen. Ik maak van de behandelstoel een lui bedje en breng de cofferdam aan. Benjamin steekt z’n vinger op: ‘Ik moet plassen’.

Cyriëlle Jongkind, tandarts-pedodontoloog en gasthoofdredacteur

dentista

COLUMN

43

De tandartspraktijk is belangrijk in de keten van signalering en aanpak

Huiselijk geweld en kindermis­ handeling Jolanda van Boven

N

aar schatting zijn elk jaar bijna 119.000 kinderen het slachtoffer van mishandeling. Kindermishandeling is niet alleen lichamelijk geweld.

Het is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is. Verwaarlozing valt er bijvoorbeeld ook onder.

Kindermishandeling komt vaak voor in de huiselijke kring. Door bijvoorbeeld de ouders of verzorgers van het kind. Het kan gaan om opzettelijke mishandeling, maar ook als ouders of verzorgers de zorg niet meer aankunnen, kan hun gedrag ontsporen met mishandeling tot gevolg.

De aanpak van kindermishandeling vraagt om deskundige professionals die de signalen van kindermishandeling herkennen, het geweld bespreekbaar kunnen maken met betrokkenen en er doeltreffend op kunnen reageren.

Kindermishandeling veroorzaakt veel persoonlijk leed. Kinderen die worden mishandeld hebben veel verdriet, leven in angst en eenzaamheid en vaak met schaamte.

44

De gevolgen van de mishandeling werken vaak een leven lang door. Ze lopen uiteen van fysiek letsel tot psychische klachten, zoals acuut trauma, posttraumatische stressstoornissen, angststoornissen en depressie. Vaak blijkt de schade pas later, als het kind volwassen is. Volwassenen die als kind mishandeld zijn, blijken vaker last te hebben van psychische problemen, angsten gedragsstoornissen, verslavingsproblemen en huiselijk geweld.

Ook mishandelen zij vaker dan andere ouders hun eigen kinderen. Daarnaast is er een grotere kans op persoonlijk en maatschappelijke leed als arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, dakloosheid of zelfs delinquent gedrag. De schadelijke effecten op individueel niveau vertalen zich daarmee ook in termen van maatschappelijke schade met hoge maatschappelijke kosten.

Kortom, het is een onderwerp waar iedere professional een verantwoordelijkheid heeft. Immers, als kindermishandeling daadkrachtig moet worden bestreden, vraagt dat om actie. Vooral om in een vroeg stadium alert te zijn, om te voor-

dentista

komen dat kinderen jarenlang slachtoffer zullen worden. Dat vraagt dat er alertheid in de praktijk is op signaleren en dat er op een passende wijze op deze signalen wordt gereageerd.

Dilemma in de praktijk Medewerkers in de tandartspraktijk horen hoe ouders zich uiten jegens een kind tijdens het wachten in de wachtkamer; de tandarts ziet een verwaarloosd melkgebit ten gevolge van de zuigfles met limonade die vaak ‘s avonds mee naar bed mag; als ze in “vredesnaam maar stil zijn en gaan slapen”. Ouders beloven beterschap als eenmaal de melktanden zijn gewisseld…

Tijdens de waarneming in het weekend constateert de tandarts een tandletsel omdat iemand ‘van de trap zou zijn gevallen’, maar heeft een niet-pluis gevoel dat hier sprake is van huiselijk geweld. Hoe moeilijk is het om dit bespreekbaar te maken; wat doet dit met de vertrouwensrelatie met je patiënt (die naar verwachting toch zal ontkennen dat er iets mis is); op welke wijze bespreek je je zorgen? Immers, al snel ontstaat het gevoel “waar bemoei ik mij

mee?”

Drempels genoeg om toch maar te zwijgen en hopen dat andere professionals, zoals bijvoorbeeld het onderwijs, of de buren actie zullen ondernemen. Of, dat het zo erg niet is. Hoe begrijpelijk en invoelbaar deze terughoudendheid ook is, het is voor het kind van zó groot belang dat er volwassenen zijn die wel in actie komen.

Zet het onderwerp op de praktijkagenda Dat vraagt om het onderwerp ‘kindermishandeling en huiselijk geweld’ in de tandartspraktijk bespreekbaar te maken. Hoe reageer je als team op signalen, hoe handel je, wie bespreekt dit onderwerp op welke wijze met de patiënt? O ja, er was ook nog ergens een Meldcode; geeft deze voldoende houvast? Schend ik niet de privacy als ik dit onderwerp bespreek? Met wie mag of moet ik gegevens delen? Hebben praktijkmedewerkers nadere scholing nodig?

Blijf aandacht besteden aan dit belangrijke, maar o zo moeilijke onderwerp; kinderen hebben u nodig, niet alleen voor hun tandheelkundige zorg.

dentista

Mr Jolanda J.A. van Boven VAN BOVEN Juridisch Advies­ bureau Arnhem

De meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld is terug te vinden op de site van de KNMT.

45

Oeps, zo jong al

Parodontale problemen bij kinderen De wereldwijde prevalentie van ernstige parodontitis is ongeveer 7-11 procent, wat het de zesde meest voorkomende ziekte maakt. Als we kijken naar de incidentie (het aantal nieuwe gevallen per jaar) begint dat rond het twintigste levensjaar, vertoont een piek zo rond het vijfendertigste levensjaar en vlakt dan langzaam af. Informatie over parodontale afbraak onder Nederlandse kinderen dateert alweer van enkele decennia terug toen er 4.565 schoolkinderen zijn onderzocht. Uit de publicatie van Ubele van der Velden uit 1989 bleek dat in 5 procent van de kinderen in de leeftijd van 15 tot 16 jaar sprake was van aanhechtingsverlies. Daarvan had 3,7 procent aanhechtingsverlies van 1-3 mm.

Fridus van der Weijden en Nicky Beukers

D

e casus van dit artikel is een Kaukasische jongen van 14 jaar die wordt ingestuurd in verband met verdiepte pockets van 7-8 mm bij de eerste molaren in zowel onder- als bovenkaak. Wat indertijd werd beoordeeld als lokale juveniele parodontitis zou volgens de huidige classificatie, met botverlies van meer dan een derde van de wortellengte, de volgende diagnose van toepassing zijn: ‘parodontitis, lokaal gevorderd snel progressief’ gecompliceerd door angulaire defecten. Het is bekend dat lokale parodontitis op jonge leeftijd vaak geassocieerd is met het potentieel invasieve micro-organisme Aggregatibacter actinomycetemcomitans. Bij een meer gegeneraliseerde vorm van parodontitis op jonge leeftijd wordt ook wel Porphyromonas gingivalis aangetroffen. Beide zijn

46

gram-negatieve, facultatief anaerobe, niet beweeglijke bacteriën. A. actinomycetemcomitans wordt vaak aangetroffen in parodontitis met lokale en angulaire botafbraak. Ook bij de jongen in kwestie bleek uit het microbiologisch onderzoek dat er in de subgingivale flora sprake was van hoge aantallen A. actinomycetemcomitans en in mindere mate van Parvimonas micra en Fusobacterium nucleatum. Afbeelding 1 en 2 laten de botafbraak en de klinische situatie bij het intake consult zien en afbeelding 3 de pocketmetingen.

Op basis van de klinische gegevens, de uitkomst van het microbiologisch onderzoek en het feit dat het om een jonge patiënt gaat met serieuze parodontale afbraak wordt ervoor gekozen om alles op alles te

dentista

1

Afbeelding 1. Solo’s en verticale bitewings tonen botafbraak met angulaire defecten mesiaal en distaal van de eerste molaren voorbij 1/3 van de wortellengte

2

Afbeelding 2. Het klinische beeld toont geen opvallende afwijkingen van de gingiva

zetten qua behandeling. Er werd gestart met een fase waarin de patiënt begeleid wordt in het verbeteren van de zelfzorg en het uitvoeren van een professionele gebitsreiniging ondersteund met een combinatie van twee antibiotica (Amoxicilline en Metronidazol). Bij evaluatie van deze behandeling ongeveer 6 maanden later blijken de verdiepte pockets gereduceerd tot 5 mm.

Afbeelding 4 laat zien dat er ook herstel is van het botniveau maar dat er nog steeds sprake is van een angulair aspect. Daarom werd de behandeling vervolgd met parodontale chirurgie waarbij tijdens de opklap gepoogd werd regeneratie te verkrijgen door Emdogain aan te brengen op het worteloppervlak. Bij de herbeoordeling na chirurgie een jaar later blijkt dat de pockets van 5 mm zijn gereduceerd tot 3, 4 en

5 mm (afbeelding 5). Afbeelding 6 laat zijn dat de klinische verbetering ook gepaard is gegaan met een verdere verbetering van het botniveau.

Overwegingen In 1923 werd parodontitis die primair voorkomt bij de eerste molaren en centrale incisieven en snel progressief is door Gotlieb beschreven als ‘diffuse alveolaire atrophy’ (Fine et al. 2015). Er is lang gedacht dat het om een degeneratieve aandoening ging, die daarom in eerste instantie ‘parodontose’ werd genoemd. In 1969 werd door Butler de term ‘juveniele parodontitis’ geïntroduceerd aangezien er geen aanwijzingen voor een degeneratief proces waren. Juveniele parodontitis komt in twee vormen voor: lokaal (LJP) en gege-

dentista

47

4

3

Afbeelding 4. Het botniveau na de eerste fase van parodontale behandeling de professionele gebitsreiniging en de begeleiding in zelfzorg Afbeelding 3. Parodontale status van de molaren bij intake

neraliseerd (GJP). Het is niet duidelijk of het om twee verschillende aandoeningen gaat of om dezelfde aandoening met een verschillende uitingsvorm. Bij de lokale variant zijn snel aanhechtingsverlies en angulaire botafbraak, vooral bij de incisieven en de eerste molaren, kenmerkend.

De prevalentie van juveniele parodontitis is laag en op basis van de wetenschappelijke literatuur varieert dit per afkomst en land tussen de 0,1-15%. Het komt even vaak voor bij vrouwen als bij mannen. In vergelijking met individuen van Kaukasische en Aziatische afkomst is de prevalentie hoger bij Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse afkomst. Als voorstadium van lokale juveniele parodontitis is er vaak sprake van lokale pre-pubertale parodontitis in het melk en wisselgebit.

De medische anamnese en het gezonde uiterlijk van de gingiva qua kleur en vorm (afbeelding 2) bij de jonge patiënt uit de hierboven beschreven casus duiden niet op afwijkingen. Onderzoek heeft laten zien dat er bij de etiologie sprake kan zijn van een afweer probleem van de gastheer. Dit

48

is terug te voeren op een deficiëntie van de polymorfnucleaire leukocyten (PMN).

Het gaat dan vooral om een afwijkende chemotaxis; het fenomeen dat een cel beweegt als reactie op een chemische prikkel.

De PMN’s vormen namelijk de eerstelijns verdediging tegen bacteriën. Als die doorbroken wordt zullen lokale en systemische immuun factoren een rol gaan spelen met als gevolg ernstige parodontale problemen.

Qua etiologie is er ook wel gesuggereerd dat het bij lokale parodontale afbraak bij jonge mensen om een virale infectie gaat.

Er is nog onvoldoende bewijs om deze suggestie te onderbouwen.

Lokale parodontale afbraak komt vaak binnen bepaalde families voor en heeft zowel met de genetisch bepaalde afweerrespons als met omgevingsfactoren te maken. Denk bij dat laatste aan mondhygiëne en de aanwezigheid van A. actinomycetemcomitans.

Onderzoek van Mignon Petit uit 1993 heeft laten zien dat parodontitis geassocieerde bacteriën tussen gezinsleden kunnen worden overgedragen. Onder Marokkaanse immigranten families bleek dat een toxische kloon van A. actinomycetemcomitans

dentista

6

5

Afbeelding 6. Het botniveau na de parodontaal chirurgische fase met het aanbrengen van Emdogain Afbeelding 5. Parodontale status van de molaren bij de herbeoordeling na regeneratieve parodontale chirurgie

(JP2) veelvuldig voorkomt. Het is dan ook belangrijk dat bij jonge gezinsleden van families van Noord-Afrikaanse afkomst extra zorgvuldig wordt gecontroleerd op parodontale problemen zodat er tijdig kan worden ingegrepen. Bij pockets dieper dan 5 mm is het verstandig om te onderzoeken of er bij hen sprake is van aanhechtingsverlies.

Nederlands onderzoek gepubliceerd door Arie Jan van Winkelhoff in 1989 heeft laten zien dat gebitsreiniging in combinatie van amoxicilline en metronidazol het meest effectief is om dit micro-organisme uit de subgingivale flora te elimineren (zorgvuldiger geformuleerd: beneden detectieniveau te brengen) wat samenging met een verbetering van de klinische parodontale status. Bij de dosering van antibiotica moet wel rekening worden gehouden met het lichaamsgewicht van het kind. Ook dient het voorschrijven van antibiotica pas te geschieden nadat de professionele supra- en subgingivale gebitsreiniging volledig en uiterst zorgvuldig is uitgevoerd en de mondhygiëne van de patiënt voldoende is.

Samengevat Ook op jong leeftijd kunnen parodontale problemen ontstaan. Voorkeursplaatsen bij de lokale vorm zijn de centrale incisieven en eerste molaren. Zeker bij jonge patiënten zijn pockets van meer dan 5 mm bij de screening tijdens het periodiek mondonderzoek verdacht op parodontale afbraak.

De mondzorgverlener moet dan verder parodontaal onderzoek, zoals aangegeven binnen het paro-traject van de richtlijn ‘Parodontale Screening, Diagnostiek en Behandeling in de Algemene Praktijk’, uitvoeren om dat uit te sluiten en tijdig in te kunnen grijpen.

Referenties zijn in te zien op de website van Dentista

Fridus van der Weijden en Nicky Beukers uit de Paro Praktijk Utrecht.

dentista

49

Dé doelstelling van elke tandarts-praktijkhouder?

Een autonoom functionerende praktijk Er zijn veel ontwikkelingen gaande binnen de mondzorg en ook binnen praktijken gebeurt veel. Mede door alle ambities van tandarts-praktijkhouders, zoals uitbreiding van de praktijk, groei in preventieve zorg en een efficiëntere agendaplanning. Echter, volgens mij heeft elke tandarts-praktijkhouder daarnaast nog een ander doel, welke niet tot nauwelijks wordt uitgesproken. Namelijk het doel de praktijk autonoom te laten functioneren. Wat is dat eigenlijk ‘een autonoom functionerende praktijk’? En hoe bereik je dat?

Sjoerd Kuiken

J

e zou een praktijk als succesvol kunnen zien wanneer je als tandarts-praktijkhouder niet meer alle beslissingen zelf hoeft te nemen. Het gaat dan over alledaagse beslissingen – dus niet strategische – zoals de vakantiedagen van medewerkers, het openen of dichtzetten van een agenda of de aanschaf van extra instrumenten. Hoe prettig zou het niet zijn als je je als praktijkhouder niet meer met dergelijke zaken hoeft bezig te houden? Anders gezegd, als je de dagelijkse praktijkvoering in de praktijk hebt gedelegeerd naar het team.

Maar wat is dan eigenlijk een autonoom functionerende praktijk? Hierbij kun je denken aan: • Een praktijk waarin anderen dan de praktijkhouder de dagelijkse beslissingen nemen.

• Een praktijk die gewoon doordraait als de praktijkhouder afwezig is.

• Een praktijk die niet afhankelijk is van één of enkele personen.

Micromanagement als valkuil Tandarts-praktijkhouders zien hun praktijk veelal als ‘hun kindje’. En dat is ook logisch voor iets waar je heel veel energie

50

en tijd in stopt. Dit kan erin resulteren, dat de tandarts-praktijkhouder alle beslissingen via hem of haar wil laten lopen, omdat hij of zij van alles op de hoogte wil zijn en blijven. Het resultaat is echter, dat medewerkers geen zelfstandige beslissingen kunnen of willen nemen zonder eerst de praktijkhouder te consulteren. Iets dat veel energie kost voor de praktijkhouder en hem of haar nauwelijks rust geeft. Dergelijk micromanagement is een valkuil voor veel praktijkhouders.

Daarnaast verwachten praktijkhouders vaak net zoveel inzet van de medewerkers.

En onvrede of weerstand vanuit het team wordt door de tandarts-praktijkhouder daardoor vaak als een persoonlijke belediging ervaren. Als een gevoel van: “Ik geef de medewerkers zoveel en dan krijg ik deze onvrede (/weerstand/ reactie) terug.”

‘Systeem’ vs. Medewerker De oorzaak hiervoor ligt veelal niet bij de medewerkers zelf, maar in ‘het systeem’.

Kijk vooral naar de manier waarop met elkaar wordt omgegaan, het vertrouwen dat medewerkers krijgen van de praktijkhouder en de manier van aansturing door de

dentista

praktijkhouder. Dergelijke aspecten horen bij de systematiek van werken in een praktijk en zijn veelal de oorzaak voor de mate van betrokkenheid vanuit medewerkers.

Dus als alle problemen en beslissingen altijd op het bord van de praktijkhouder komen, is dit veelal niet de schuld van de medewerkers. Veel eerlijker is het beantwoorden van de vraag of medewerkers wel voldoende vrijheid krijgen om zelfstandig beslissingen te nemen.

Werk slimmer, niet harder De grote vraag naar zorg in praktijken zorgt voor een cultuur van hard werken.

Van doorwerken, omdat de volgende patiënt alweer zit te wachten. En van gewoon je werk doen en patiënten helpen. Daarentegen wordt er maar beperkt tijd gereserveerd om na te denken en te beoordelen in hoeverre het werk beter of slimmer kan worden gedaan. En wel omdat de meeste medewerkers binnen de praktijk primair met zorgverlening bezig zijn en daar ook bijna 100% van hun tijd aan besteden.

Maar wat zou het de praktijk kunnen opleveren als medewerkers meer ruimte en tijd krijgen om ook bezig te zijn met de vraag hoe het werk structureel slimmer gedaan kan worden? Ook door hen het vertrouwen te geven om vooral wél oplossingen en ideeën aan te dragen. De oplossing zit dus in ‘het systeem’ en niet in de medewerkers.

De voorwaarden Waar veel praktijken, praktijkhouders en -managers dagelijks mee bezig zijn, is ‘het blussen van brandjes’. Dit komt er vooral op neer dat als problemen zich voordoen deze snel opgelost moeten worden. Het zorgt voor reactief gedrag. Om te komen tot een autonoom functionerende praktijk moet je elk brandje aanschouwen als een probleem dat niet alleen opgelost moet worden, maar waarvoor ook een structurele oplossing voor wordt gecreëerd. Hoe start je daarmee?

Allereerst is het belangrijk om de voorwaarden te creëren voor ‘het systeem’ dat

dentista

51

Uw praktijk

(ver)bouwen?

E Build is een gespecialiseerde bouwonderneming voor alle professionals in de mondzorg.

We nemen u de volledige zorg uit handen en bouwen tot en met Turn-Key oplevering.

Kijk voor meer informatie op www.dentalbuild.nl

Van ontwerp tot afbouw

088 6060 810

#whdentalwerk video.wh.com

Neem contact op met uw vakhandel of kijk op wh.com

Eén voor allen Twee chirurgische apparaten. Eén trolley. Eén draadloze voetbediening.

Met de apparaten Implantmed en Piezomed dekt het W&H-Surgical Cart systeem alle centrale indicaties voor kaakchirurgie en implantologie af en maakt het een bijzonder efficiënte workflow mogelijk. De tandarts is te allen tijde flexibel, er zijn geen storende kabels en Implantmed en Piezomed kunnen comfortabel met één voetschakelaar worden geselecteerd. Het hygiënische ontwerp vergemakkelijkt het werk voor het team in de praktijk.

20210409_AD_Cart_190x135mm.indd 1

09.04.2021 07:27:52

leidt tot een autonoom functionerende praktijk: 1. Focus op structurele oplossingen Een goede praktijk bouw je niet alleen op door vroeg te beginnen, veel uren te maken en veel patiënten te zien. Meer zorg leveren leidt niet zomaar tot meer resultaat. En een structureel hoge werkdruk is ook niet goed. Het is beter een deel van de werktijd te richten op een efficiëntere werkwijze en het creëren van structurele oplossingen.

2. Durf te delegeren Angst voor delegeren is het geloof dat niemand een probleem zo goed kan oplossen als jijzelf. Deze denkwijze beperkt echter enorm, doordat alle problemen dan altijd op jouw bord komen. En door te delegeren maak je jezelf juist vervangbaar en is de praktijk niet meer afhankelijk van één persoon.

3. Durf medewerkers te vertrouwen De traditionele opvatting is dat medewerkers niet te vertrouwen zijn. Echter, als 3% niet te vertrouwen blijkt, is dat reden om 97% van het team te onderwerpen aan strenge regels? Het levert de praktijk volgens mij veel meer oplossingen en ideeën op als je het team vanuit de basis vertrouwt, wat hen aanspoort veel meer betrokken te worden.

‘Management by wandering around’ Het creëren van bovengenoemde voorwaarden zal ertoe leiden dat medewerkers meer gaan meedenken in de praktijkvoe-

ring om elk ‘brandje’ om te zetten in een structurele oplossing. Hierdoor kun je als praktijk de weg inslaan naar een autonoom functionerende praktijk.

Vervolgens vraagt dit van de praktijkhouder een ‘management by wandering around’. Dit houdt in dat je veel op de werkvloer rondloopt om signalen op te pikken en medewerkers stimuleert hierin mee te denken. Om zo oplossingen te creëren die vanuit het team komen, door het team gedragen worden en met kennis van de werkvloer tot stand zijn gekomen. Op termijn zal dit resulteren in een praktijk die niet meer afhankelijk is van de praktijkhouder of enkele personen, maar autonoom kan functioneren.

Conclusie In veel praktijken wordt heel hard gewerkt en veel praktijkhouders houden alle problemen het liefst op hun eigen bord.

Een combinatie die elk jaar voor veel omzet zorgt, maar ook voor veel stress bij de praktijkhouder. Daarentegen zou elke praktijkhouder – volgens mij – als primaire doelstelling moeten hebben om de praktijk te laten groeien naar een autonoom functionerende praktijk. Oftewel, een praktijk die niet meer afhankelijk is van één of enkele personen en ook doordraait bij afwezigheid van de praktijkhouder. De weg daar naartoe begint met het creëren van de juiste voorwaarden.

dentista

Bronnen: Semco-Stijl. Het inspirerende verhaal van de meest opzienbarende werkplek ter wereld.

Ricardo Semler, 10e druk, 2007 (Forum Amsterdam).

Sjoerd Kuiken, Kuiken Praktijkmanagement, Rotterdam. www.kuikenpraktijkmanagement.nl

53

Foto: artstudio23.com

Marloes

Mondmaskers

T

oen ik net 18 jaar was (dus nog niet al te lang geleden…), liep ik als tandartsassistent stage in een kleine praktijk. Ik had nog geen ervaring en leerde veel van het reilen en zeilen in een tandartspraktijk van de tandarts zelf. Ik kreeg twee witte pakken en ik mocht een montuurtje met vensterglas uitzoeken. Dit ter bescherming van mijn ogen. Op mijn eerste werkdag kreeg ik ook een mondmasker. Deze moest ik tijdens behandelingen die zouden kunnen spetteren opzetten. Hier moest ik de hele week mee doen. Iets wat nu ondenkbaar is. Niet lang daarna veranderde ik van stagepraktijk en werd zowel de kleding als het mondmaskergebruik geüpgraded.

Bij deze praktijk mocht ik na de pauze en aan het einde van een dag het mondmasker vervangen. Ik denk dat het toen toch wat minder vanzelfsprekend was om na iedere patiënt je mondmasker te vervangen. En na weer een verandering van praktijk werd dit laatste in uitvoering gebracht.

Op dit moment is het gebruik van een mondmasker een hot topic. Onze inmiddels demissionair premier Rutte gaf vorig jaar al aan dat het dragen van

54

een mondmasker in openbare ruimtes verplicht is. Het zou volgens hem niet uitmaken of dit een zelfgemaakt mondmasker zou zijn of een in de winkel gekocht mondmasker. Dat zelfgemaakte mondmasker bracht toch wel wat creativiteit met zich mee en de filmpjes over hoe zelf een mondmasker te maken, vulden mijn berichtenlijst. Op zich een leuk idee vanuit de overheid, maar of ze allemaal nou zo goed werken? Laatst stond ik bij het verkeerslicht te wachten en ik keek naar het overstekend verkeer.

Ik zag een wielrenner met een disposable mondmasker voorbij rijden. Ik vroeg mij af of dit nu echt zou helpen zo in de buitenlucht, maar deze gedachte werd al snel verstoord toen ik een mevrouw op een scootmobiel zag racen. Haar snelheid was niet hetgeen mij het meest opviel, haar mondmasker wel. Dit exemplaar had ik nog niet eerder live of in een filmpje voorbij zien komen. Zij droeg namelijk een gebreid exemplaar.

Op zich best grappig en misschien een leuke bezigheidstherapie. Misschien zou je deze variant nog kunnen uitbreiden met een bloemetjes design of iets dergelijks.

Mogelijkheden genoeg. Zeker wanneer het basispatroon perfect zou zijn. Helaas

COLUMN

dentista

was dit bij deze mevrouw niet zo, want haar neus stak door het breisel heen.

In de wachtkamer van de praktijk zie ik 99 procent van de mensen met een mondmasker op zitten. Heel soms een zelfgemaakte en gelukkig steeds vaker een disposable mondmasker. Het beginpraatje is sinds het mondmasker wel veranderd. Vroeger zei ik dat de jas aan het haakje mocht. Tegenwoordig meld ik erbij dat het mondmasker af mag en op het servet bij de behandelstoel gelegd mag worden. Sommige mensen volgen dit goed op. Andere gaan zitten en houden het mondmasker op. We maken een praatje en dan zie ik de glinstering in hun ogen verschijnen. En dan, dan maken ze ‘het’ grapje. Het grapje dat wij ondertussen niet meer kunnen horen. Het grapje waarop ik steevast antwoord: “als u hem afdoet, dan houd ik hem op”. Ik kan niet wachten tot het mondmasker alleen nog bij de professional hoort.

Marloes Rust, MondZorgVuldig Mondhygiënisten Dordrecht Deze column komt tot stand in samenwerking met TePe Benelux B.V.

www.karmadentistry.nl

Wat komt er allemaal op je af?

Geslaagd! Eindelijk aan de slag als tandarts Je studie zit erop. Het diploma is binnen en het moment is daar: een mooie carrière als tandarts. Het liefst ben je bezig met het uitoefenen van je vak, maar zo eenvoudig is het helaas niet. Als aankomend tandarts komt er veel op je af. Eerst maar eens bepalen hoe je je vak gaat uitoefenen. Direct aan de slag in je eigen praktijk? Als zelfstandige aan het werk in een bestaande praktijk? Of toch beginnen in loondienst?

Onno Karssen

A

ls kersverse tandarts krijg je te maken met diverse nieuwe zaken. In dit artikel zetten we een aantal aandachtspunten op een rijtje. Aan de hand van een stappenplan brengen we de belangrijkste onderdelen voor je in kaart.

Stap 1: BIG-registratie Om als tandarts aan de slag te kunnen, dien je je aan te melden bij het BIG-register. Dit heb je nodig om zelfstandig voorbehouden handelingen te mogen uitvoeren én om de titel Tandarts te mogen gebruiken. De BIG-registratie kun je direct aanvragen zodra je je diploma hebt en het duurt gemiddeld 4 tot 8 weken. Aanvragen doe je via www.bigregister.nl.

Stap 2: Keuze arbeidsrelatie Je hebt verschillende mogelijkheden. Ga je in loondienst, dan worden de meeste zaken voor je geregeld. Kies je voor zelfstandigheid, dan heb je twee mogelijkheden. Je kunt als zelfstandige werken in de praktijk van een collega. De praktijkhouder betaalt je volledige bruto omzetbedrag uit, maar belastingbetaling, reserveringen en verzekeringen dien je zelf te regelen. Let op, om

56

schijnzelfstandigheid te voorkomen is in 2016 de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelatie) in het leven geroepen.

Een tweede optie is om direct als zelfstandige aan het werk te gaan. Bijvoorbeeld door een nieuwe praktijk te openen of een bestaande praktijk over te nemen. Dan komt er heel wat op je af. Zo krijg je te maken met onder andere onderhandelingen, goodwill en overnamesommen, financiële analyses, pensioen- en vermogensopbouw en meer.

Stap 3: Kamer van Koophandel Sinds 2008 moeten Vrije Beroepsbeoefenaren zich officieel inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Als je niet in loondienst gaat werken is dit verplicht. In de meeste gevallen zullen starters zich inschrijven als eenmanszaak (ook wel: ZZP’er). Het inschrijven bij de KvK bestaat uit een digitale aanmelding en een persoonlijk bezoek aan een kantoor. Meer informatie vind je op www.kvk.nl.

Stap 4: WKKGZ en klachtenregeling De ‘Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg’ verplicht tandartsen om te beschik-

dentista

Een eigen praktijk kopen Een eigen praktijk beginnen. De droom van menig student die tandarts wil worden. Waar moet je op letten als je een bestaande praktijk overneemt? Enkele tips:

1. Als je een praktijk overneemt, moet je niet alleen kijken naar de huidige omzet, maar vooral naar je eigen verdienmodel.

2. Hoe is de staat van de praktijk? Laat je goed informeren over de werkzaamheden die op korte termijn nodig zijn. En welke investeringen dit met zich meebrengt.

3. Hoe belangrijk is de huidige eigenaar voor de praktijk? Wat gebeurt er met het patiëntenbestand als deze tandarts besluit te stoppen?

4. Als er sprake is van een huurcontract, hoe zijn dan de voorwaarden? En blijven die ook voor jou gelden?

5. Laat je bijstaan door een goede adviseur. Er zijn verschillende adviesbureaus die zich hebben gespecialiseerd in ‘het tandartsenvak’.

ken over een klachtenregeling. Als zelfstandig zorgverlener hebben ZZP’ers een eigen klachtenregeling nodig. Dit gaat het gemakkelijkst via een beroepsvereniging.

Voor tandartsen is dit de KNMT. Stap 5: Lidmaatschap Beroepsvereniging Zoals bij Stap 4 vermeld, is het voor de klachtenregeling raadzaam om lid te worden van een beroepsvereniging. In Nederland is meer dan 80% van de tandartsen lid van het KNMT (De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde). In het jaar van je BIG registratie ben je gratis lid. De eerste vier jaar zijn er speciale starterstarieven en na het vijfde jaar gaat de reguliere contributie in, die afhankelijk is van je inkomen.

Stap 6: Zakelijke verzekeringen De belangrijkste verzekering is de beroepsaansprakelijkheid. Deze dekt schade als gevolg van beroepsfouten. Daarnaast heb je onder andere de rechtsbijstand- en arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Deze zijn niet verplicht, maar zeker aan te raden. Ook pensioen- en vermogensopbouw is iets waar je je tijdig over moet laten informeren.

natuurlijk gewoon je vak uitoefenen, maar je ontkomt niet aan veel regelwerk. Vooral in de opstartfase. Laat je goed informeren en ga niet overhaast te werk. Als je alles vooraf goed geregeld hebt, begin je een stuk prettiger aan deze mooie nieuwe fase in je leven.

Stap 7: Administratie Zorg dat je administratie op orde en bij is.

Open een zakelijke bankrekening en maak maandelijks een bedrag over naar de privérekening. Zo houd je zakelijk en privé gescheiden.

Om te zorgen dat je niet achter de feiten aanloopt is het verstandig om een voorlopige aanslag inkomstenbelasting aan te vragen. Deze aanslag kan je maandelijks betalen, waardoor je aan het einde van het jaar niet alsnog een groot bedrag moet afstaan aan de belastingdienst.

Als ondernemer kom je in aanmerking voor verschillende voordelen en aftrekmogelijkheden. Zoek een proactief administratiekantoor die je hierin kan bijstaan en je kan adviseren waar nodig. Achteraf kun je niets meer aanpassen, tussentijds wel.

Onno Karssen, van adviesbureau Karssenfinancieel, adviseert

Hoe je ook gaat beginnen, de eerste tijd zal er veel op je af komen. Het liefst wil je

dentista

ondernemers bij de start en/of overname van tandartspraktijken

57

Praktijkmanagement

Hoe gaaf, ‘Gewoon Gaaf’ Kinderen in de tandartspraktijk zijn voor veel behandelaars een grote uitdaging. Ze met plezier naar de praktijk laten komen en zelf goed te laten poetsen is niet makkelijk. Preventie bij jonge patiënten vergt veel tijd en aandacht. Hiervoor zijn verschillende programma’s ontwikkeld, waaronder ‘Gewoon Gaaf’, een cariëspreventiemethode voor kinderen van 0 tot 18 jaar. Wat komt er allemaal bij kijken wanneer je dit in de praktijk wilt implementeren?

Marenka Franke

D

e Gewoon Gaaf-methode begeleidt ouders en kinderen in het voorkomen van cariës. Informeren en motiveren spelen hierin een centrale rol en herhaaldelijke uitleg over poetsen is belangrijk.

Poetsen leert het kind vaak van ouders, maar daar is in veel gevallen nog verbetering te behalen. Ook de invloed van voeding op het gebit is belangrijk om onder de aandacht te brengen. Hiervoor is een heldere en simpele uitleg essentieel en het advies moet toegespitst zijn op het gezin en het individu.

De Gewoon Gaaf-methode draagt bij aan gezondere kindergebitten, maar aan welke zaken moet je dan zoal denken?

• Al vroeg beginnen met voorlichting, al vanaf de geboorte van het kind. Maak ouders bewust dat zij verantwoordelijk zijn voor de mondverzorging van het kind. De link leggen tussen plaque, poetsen en cariës. Adviseer ook het kind mee te nemen vanaf de doorbraak van het eerste tandje Stel hiervoor ook een folder of informatiebrief voor op.

• Vanaf twee jaar gaat het kind in de stoel en weer wordt er voorlichting gegeven.

Weer uitleg geven over plaque, poetsen en cariës. Leg uit dat de behandelaar moet worden gezien als coach. Hij/zij begeleidt ouders en kind om een goede mondgezondheid te krijgen en te behouden. Er wordt aandacht besteed aan poetsgedrag, materiaal waarmee

58

gepoetst wordt, plaktesten en het voedingspatroon wordt in kaart gebracht en besproken.

• Vanaf zeven jaar beginnen met bitewing foto’s. Hiervoor zijn ‘schuimpjes’ als houder voor op de markt waar een kleinere foto in past om zo een bitewing bij jongere kinderen te maken. Dit past beter en snijdt niet.

• Kinderen tot 18 jaar blijven volgen en begeleiden/coachen.

• Gewoon Gaaf werkt met een stappenplan voor drie doelgroepen; 0-4 jaar, 4-12 jaar en 12-18 jaar.

De Gewoon Gaaf-methode kan tot bijna 70 procent minder gaatjes leiden. Dat blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd in Den Bosch bij een groep kinderen van 6-9 jaar. In drie jaar tijdkregen kinderen maar liefst 88 procent minder fluoridebehandelingen, werden ze 66 procent minder geseald en nam het aantal vullingen met 62 procent per kind flink af.

Het is wel belangrijk dat ouders en kind instemmen met de Gewoon Gaaf-methode.

Het kost in het begin veel tijd voor zowel ouder als kind. Kinderen komen vaker in het jaar retour bij de behandelaar en ou-

dentista

ders en kind moeten hier thuis ook goed mee aan de slag kunnen. Als de motivatie hiervoor niet aanwezig is dan heeft het geen zin om het toe te passen en is het ook zonde van de tijd en energie van de behandelaar.

Inventariseer en informeer Wanneer je Gewoon Gaaf in de praktijk wilt toepassen, inventariseer je eerst welke tandartsen hiervoor openstaan. Misschien is er al iemand bekend met de methode, of heeft ermee gewerkt. Dan is het fijn om met die behandelaar om de tafel te gaan zitten en te bespreken wat ervoor nodig is om het binnen de praktijk te implementeren. Naast de tandarts heb je ook een preventieassistent en eventueel een mondhygiënist nodig om het te ondersteunen. De tandarts begeleidt de ouders en kinderen en de mondhygiënist en preventieassistent voorzien ze van de juiste voorlichting door middel van plakkleuring, poetsles, instructies en voorlichting.

Verzamel zoveel mogelijk informatie en mocht er binnen de praktijk nog geen medewerker bekend zijn met Gewoon Gaaf, informeer dan bij collega praktijkmanagers of zij hier al mee werken. Zij kunnen je wellicht nog van nuttige informatie voor-

zien. Die is ook te vinden op de website van Gewoon Gaaf. Wil je toch meer ondersteuning, dan zijn er ook docenten te benaderen die cursussen geven op dit gebied.

Heb je eenmaal voldoende informatie, organiseer dan een overleg met de tandartsen uit je praktijk. Hier wordt snel genoeg duidelijk welke behandelaars enthousiast zijn en ermee aan de slag willen. Vervolgens kun je de presentatie ook aan de preventieassistenten en mondhygiënisten laten zien. Zij krijgen dan een idee wat er van ze wordt verwacht wanneer een kind door de tandarts is doorgestuurd vanuit de Gewoon Gaaf-methode. Het principe moet voor iedereen duidelijk zijn. Als er behandelaars zijn die hier niet mee gaan werken kunnen zij intern eventueel wel kinderen doorsturen indien dit noodzakelijk is.

Verdiepen Geef behandelaars die met Gewoon Gaaf gaan werken de gelegenheid om zich hierin te verdiepen. Een belangrijk onderdeel van de methode is de gesprekstechniek motivational interviewing die zij zich eigen moeten maken. Dit kan onder andere door met elkaar te oefenen in de praktijk, maar geïnteresseerde behandelaars kunnen bij Gewoon Gaaf ook een cursus vol-

dentista

59

#B-SAFE 4business

www.ids-cologne.de

39e INTERNATIONALE DENTAL SHOW

4 DAGEN IN KEULEN

22 T/M 25-09-2021 PROVIDING DIRECTION IN UNCERTAIN TIMES

inclusief

S IcoD nnect

RS Vision Expo BV Excl. Vertegenwoordiging van Koelnmesse in Nederland Panoven 13, 3401 RA IJSSELSTEIN Tel. + 31 (0) 30 - 3036450 tickets@koelnmesse.nl

IDS_2021_Anzeige_Dentista_NL_190x135mm_NL.indd 1

Behandelconcepten voor links- en rechtshandig gebruik

12.04.21 11:54

Van links naar rechts in 5 sec.

Ontdek de voordelen van het flexibele werken met een links/rechts behandelconcept. In onze moderne showroom staan verschillende concepten demonstratieklaar voor u opgesteld. Hier kunt u ervaren wat totale vrijheid tijdens uw werkzaamheden inhoud.

We nodigen u graag uit om u via onze website aan te melden voor een bezoek.

Qdent Focus S-50 Plafondunit

www.e-dental.nl 088 6060 810

gen. Zorg ervoor dat de behandelaars in gesprek en overleg met elkaar blijven als zij hiermee aan de slag gaan. Zo kunnen zij elkaar feedback geven en issues bespreken die zich voordoen. Belangrijk is wel dat er eenduidige instructies worden gegeven. Zo krijgen de patiënten dezelfde informatie van de behandelaars en ontstaat er geen verwarring.

Protocollen en materialen Heb je eenmaal besloten voor de methode te gaan, stel dan protocollen op. Laat dit doen door degene die hier het meeste bekend mee is. Als de protocollen eenmaal op papier staan verstuur je ze naar het hele team, zodat iedereen weet hoe er gewerkt moet worden. Vraag hierbij ook om feedback. Aan de hand daarvan kan je nog het één en ander aanpassen.

In de praktijk zullen degene die ermee gaan werken merken dat ze voor de controles van kinderen meer tijd nodig zullen hebben. Dan is het voor de planning wel fijn om te weten wanneer er een afspraak volgens de methode wordt ingepland. Voor de balieassistenten is het dan ook belangrijk om op de hoogte te zijn van het princi-

pe van Gewoon Gaaf. Ook om vragen van de patiënten hierover te kunnen beantwoorden.

Ga ook na wat er nodig is aan extra materialen. Echt een must zijn elektrische instructieborstels met disposable opzetkopjes, goede plakkleuring en een instructiespiegel. Denk tevens aan een extra beloningsysteem voor kinderen. Als informatieverstrekking kan je huisfolders laten maken en sheets met instructies voor aan de stoel. Mocht dit niet haalbaar zijn dan zijn informatiebrieven ook prima om mee te geven of te mailen.

Samengevat Het besef van goed poetsen en omgaan met de juiste voeding voor ouder en kind begint bij het doorkomen van het eerste tandje.

Hoe vroeger een tandarts dat kan aangeven en het ouders en kind kan bijbrengen hoe beter. Het is de rol van de tandarts om te wijzen op goede mondhygiëne en het voedingspatroon. Dat is niet altijd even makkelijk. Gelukkig zijn er methodes die behandelaars hierin kunnen ondersteunen en, zoals beschreven, goed te implementeren zijn in de praktijk.

Marenka Franke is praktijkmanager bij Centrum voor Mondzorg Rhenen en docent bij Dental Best Practice.

Uw bedrijfsfeest weer uitbundig vieren straks?

zorg dat u dit nooit vergeet LDB Production | www.ldbproduction.nl | info@ldbproduction.nl | +31(0)681286530

Oplossing pagina 42

Wat zie ik?

N

a lang doorvragen blijkt Cas een fanatieke hockeyer. Hij draagt tijdens de trainingen en in de wedstrijd op zaterdagochtend zijn hockeybitje. Het bitje gaat onderweg naar het hockeyveld al in en blijkt niet goed te passen. Het is een prefab bitje van de sportwinkel.

Er wordt was meegegeven aan Cas en zijn moeder om de laesies uit te blokken en het hockeybitje na dompelen in heet water opnieuw passend te maken. Ook geven we restricties over het dragen van het hockeybitje, dit mag voortaan alleen op het

1

2

4

5

6

7

62

veld. Er worden instructies gegeven met een baby tandenborstel en het advies de chloorhexidine gel te smeren.

Cas is helemaal blij, na twee weken is er al duidelijk verbetering zichtbaar en na een maand zijn de laesies bijna verdwenen. Na tien maanden zien we een gezonde gingiva.

En wat blijkt? Cas is gestopt met hockey en zit nu op tennis.

Foto’s na twee weken (1-3), na drie maanden (4, 5) en na tien maanden (6-8).

3

8

dentista

Een greep uit ons assortiment voor de Tandarts Assistent

Tandarts Assistent Preventie Assistent Paro-Preventie Assistent Lokale Anesthesie

Sealen en aanbrengen Cofferdam Four Handed Dentistry

Ga voor meer informatie en voor het inschrijven naar onze website:

www.dentalbestpractice.nl

Scan de QR-code en ontdek meer.

Maak nu een digitale afspraak!