เรียนรู้โลกกว้าง (สำรวจและเรียนรู้ ความหลากหลายทางชีวภาพ)

เรียนรู้โลกกว้าง

สำ�รวจและเรียนรู้ ความหลากหลายทางชีวภาพ

คู่มือการเรียนรู้ เรื่องความหลากหลายทางชีวภาพ สำ�หรับเยาวชนอายุ 10

- 12 ปี

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

Cover.indd 3

8/25/10 9:37 AM

คู่มือการเรียนรู้ เรื่องความหลากหลายทางชีวภาพ ส�ำหรับเยาวชนอายุ ๑๐ - ๑๒ ปี

เรียนรู้โลกกว้าง

สำ�รวจและเรียนรู้ ความหลากหลายทางชีวภาพ สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. ๒๕๔๙ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม พิมพ์ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๕๔๙ จ�ำนวน ๕,๐๐๐ เล่ม พิมพ์ครั้งที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๕๐ จ�ำนวน ๓๕,๐๐๐ เล่ม พิมพ์ครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๕๓ จ�ำนวน ๑,๕๐๐ เล่ม ข้อมูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห่งชาติ

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม เรียนรู้โลกกว้าง สำ�รวจและเรียนรู้ ความหลากหลายทางชีวภาพ -พิมพ์ครั้งที่ ๓ กรุงเทพฯ : บริษัท ยูเนียนอุลตร้าไวโอเร็ต ๒๕๕๓. ๑. ความหลากหลายทางชีวภาพ ๒. สิ่งแวดล้อม ISBN 974-7530-30-9

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

Content.indd 1

11/9/10 1:50 PM

Content.indd 2

11/9/10 1:50 PM

ค�ำน�ำ

เยาวชนถือว่าเป็นทรัพยากรมนุษย์ ที่จะเป็นก�ำลังที่ส�ำคัญในการก�ำหนดอนาคตของประเทศชาติ ซึง่ หากเราส่งเสริมการเรียนรู้ โดยเฉพาะอย่างยิง่ การเรียนรูโ้ ลกธรรมชาตินอกห้องเรียน ตลอดจนการสร้าง จิตส�ำนึกและปลูกฝังทัศนคติทดี่ ตี อ่ การเรียนรูด้ า้ นสิง่ แวดล้อม ก็จะยังผลให้เยาวชนไทยเติบโตเป็นทรัพยากร มนุษย์ทมี่ คี ณ ุ ภาพควบคูไ่ ปกับการงอกงามของทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อมของประเทศชาติกนั อย่าง สมบูรณ์

หนังสือ “เรียนรูโ้ ลกกว้าง : ส�ำรวจและเรียนรู้ ความหลากหลายทางชีวภาพ” ส�ำหรับเยาวชนอายุ 7-9 ปี และส�ำหรับเยาวชนอายุ 10-12 ปี นับเป็นสื่อการเรียนการสอนที่ส่งเสริมให้เยาวชนได้เล็งเห็นถึง ความส�ำคัญของการอนุรกั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม สนใจศึกษาธรรมชาติทอี่ ยูร่ อบตัว ท�ำให้ได้ เรียนรูส้ งิ่ ใหม่ๆ นอกห้องเรียนผ่านกิจกรรมต่างๆ ซึง่ จะน�ำไปสูก่ ารรูจ้ กั ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนต่อไป

ทั้งนี้ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้ท�ำการ จัดพิมพ์หนังสือดังกล่าวขึ้นเป็นครั้งที่ 3 เนื่องจากได้พิจารณาแล้วเห็นว่า หนังสือดังกล่าวมีเนื้อหาที่เป็น ประโยชน์ต่อเยาวชนและเหมาะส�ำหรับน�ำไปเป็นคู่มือประกอบการเรียนการสอนของครู นักเรียน อีกทั้งยัง สามารถน�ำไปบูรณาการในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆ ได้เป็นอย่างดี

Content.indd 3

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กันยายน 2553

11/9/10 1:50 PM

Content.indd 4

11/9/10 1:50 PM

มีอะไรในเลมนี้ 1.ถิ่นที่เธออยู

6 ถิ่นที่เธออยู 8 ถิ่นที่อยูอาศัย 11 ความแตกตางของสัตว 13 อยูกันคนละแบบ 15 มาดูผีเสื้อกัน 16 บานของนก 17 ชวยนกทํารัง ชอบอยูทามกลางความชุมชื้น 18 19 สัตวที่สรางรังไวอยูอาศัย

4. พื้นที่ชุมนํ้า

กวานพะเยา พื้นที่ชุมนํ้า นักขาวฝกหัด

Content.indd 5

44 46 49

2.

โลกแหงความ หลากหลาย

โลกแหงความหลากหลาย 20 ความหลากหลายของชนิดพันธุ 21 ความหลากหลายของพืช 22 ความหลากหลายของสัตว 24 สถิติโลก 25 ในทองทะเล 26 สามเสือ 30 สํารวจ-สวนนก 32

5. ในโลกกวาง

ระบบนิเวศ 50 ระบบนิเวศเล็กๆ 51 ตอมผจญภัย 54 ตอมทองเมืองไทยเขตปาฝน 55 ตอมทองแดนสะวันนา 56 ตอมบุกทะเลทราย 58 ตอมไปเที่ยวยุโรป 59 ตอมเที่ยวเขตปาสน 60 ตอมเที่ยวเขตขั้วโลก 63

3.

ใครเลี้ยงดู โลกของเรา

ใครเลี้ยงดูโลกของเรา หวงโซอาหาร มาชวยกันแตงนิทาน ผูลาและผูถูกลา หวงโวอาหารที่ประหล าด มีอะไรใตกองปุยที่เธอท ํา

34 35 37 38 40 42

6. สัญญาณอันตราย

นกพิราบสื่อสาร 66 สัตวโลกผูถูกคุกคาม 67 พะยูนที่กําลังสูญพันธุ 6 8 ใกลสูญพันธุ 69 คุมครองสัตวปา 70 มาทําโปสเตอรกัน 71 ดอกไมปาหายไปไหน 72

11/9/10 1:50 PM

ถิ่นที่เธออยู่

ที่อยู่หลากหลาย ในน�้ำ ในอากาศ โลกอันแสนอัศจรรย์ของ พืชและสัตว์มีอยู่รอบตัวเรา น่าแปลกใจที่มีพืชและสัตว์อยู่ ทั่วทุกหนทุกแห่ง มีสัตว์แทบทุกขนาด หลากรูปร่าง หลาก สีสัน ถิ่นที่อยู่ของสัตว์และพืชเหล่านี้ล้วนแตกต่างกัน เช่น ในแม่น�้ำ ในท้องทะเล บนผืนดิน ในป่า ในทุ่งหญ้า

6 BooK-10-12.indd 6

11/9/10 1:49 PM

ในเขตที่หนาวเย็นจนเป็นน�้ำแข็งอย่างขั้วโลก ใต้ดินลึก ลงไปก็ยงั มีสงิ่ มีชวี ติ อาศัยอยู่ พืชและสัตว์บางชนิดอาศัย อยู่ในเขตหรือแหล่งทีอ่ ยูเ่ พียงแบบเดียว เช่น ปลาตีนอยู่ ชายหาดโคลน วาฬอยู่ในท้องทะเล หมีขาวอยูข่ วั้ โลก แต่ สัตว์หรือพืชหลายชนิดปรับตัวได้ในหลายถิ่นที่อยู่ 7 BooK-10-12.indd 7

11/9/10 1:49 PM

ถิ่นที่อยู่อาศัย บริเวณทีส่ ตั ว์อยูอ่ าศัยนัน้ เราเรียกว่า ถิน่ ทีอ่ ยู่ (habitat) ลักษณะ ของสัตว์สอดคล้องกับถิ่นที่อยู่ (habitat) ของมัน เช่น สัตว์น�้ำ มีครีบและหาง สัตว์ปีกที่ท�ำรังและหากินโดยบินหาเหยื่อก็มีปีก และมีจงอยปาก สัตว์หากินและอาศัยอยู่บนแผ่นดิน มีเท้าและ ล�ำตัวมักขนานไปกับพื้น สัตว์ที่ขุดรูอยู่มักมีขาแข็งแรง หรือ มีอวัยวะช่วยชอนไชลงไปในดิน ความลงตัวในธรรมชาติท�ำให้ สัตว์ พืช และสิ่งแวดล้อม คือ อากาศ น�้ำ และแสงแดด มีความ สอดคล้องกันจนสมดุล

ตุ๊กแก มีตีนเหนียวหนึบ ช่วย

ให้มนั วิง่ บนก�ำแพงล่าแมลงเป็น อาหารได้งา่ ย และอาศัยอยูต่ าม ซอกหลืบเพื่อหลบซ่อนตัว

แมวน�ำ้ อาศัยอยูบ่ ริเวณขัว้ โลก มันมีไขมันใต้ผวิ ช่วยให้รา่ งกาย อบอุ่น มันมี flipper ท�ำให้เป็น นักว่ายน�้ำชั้นยอด แต่งุ่มง่าม เวลาอยู่บนบก

หมีขวั้ โลก ตัวใหญ่และดุรา้ ย มันอาศัยอยู่ ในทุง่ น�ำ้ แข็ง คอยจับแมวน�ำ้ กินเป็นอาหาร

8 BooK-10-12.indd 8

11/9/10 1:49 PM

ฮิบโปโปเตมัส อาศัยอยู่ในน�้ำ มันไม่ชอบ นกบางชนิดบินไม่ได้ เช่น อากาศร้อน แต่มันขึ้นบกตอนกลางคืน นกกระจอกเทศ และนกอีมู เพือ่ หากินหญ้า ตัวมันใหญ่มาก แต่มันวิ่งเร็วอย่างไม่ น่าเชื่อ เพราะต้องหนีศัตรูนักล่าในท้องทุ่ง

9 BooK-10-12.indd 9

11/9/10 1:50 PM

เกม

นี่คือป่าเมืองร้อนที่อุดมสมลูรณ์มาก ในภาพมีสัตว์ซ่อนอยู่ 9 ตัว เธอหาพบไหม?

กบ แมงมุม

จระเข้

งู นกยูง

ช้าง

เสือ ลิง

นกแก้ว

สิ่งแวดล้อมที่สัตว์อยู่อาศัยนั้น เราเรียกว่า ถิ่นที่อยู่ (habitat) ซึ่งรวมถึงสิ่งแวดล้อมด้านอาหาร แหล่งน�้ำ ที่หลบภัย ที่อาศัย ที่เหมาะสมกับสัตว์นั้นๆ น�้ำมีบทบาทส�ำคัญมากส�ำหรับฮิบโป น�้ำเป็นที่ซ่อนตัว เป็นที่นอนและพักผ่อนในช่วงกลางวัน น�้ำช่วยให้ผิวของ ฮิบโปชุ่มชื้น ฮิบโปแช่น�้ำและคลุกโคลนเพื่อถนอมผิวหนัง พอตกเย็นฮิบโปจะเดินขึ้นจากน�้ำไปหาหญ้ากิน

10 BooK-10-12.indd 10

11/9/10 1:50 PM

ความแตกต่างของสัตว์ สัตว์นานาชนิดมีรูปร่าง ลักษณะ นิสัยต่างกัน มันมีถิ่นที่อยู่ต่างกัน กินอาหาร ต่างกัน มีวิธีต่อสู้กับธรรมชาติแตกต่างกัน เกม

ข้างล่างนี้ มีสัตว์อะไรบ้างเอ่ย?

1

2

4

3

5

6

เฉลย : 1. ลิง 2. เต่า 3. เสือ 4. ฉลาม 5. เพนกวิน 6. กบ

11 BooK-10-12.indd 11

11/9/10 1:50 PM

ถิ่นที่อยู่

ช้าง จระเข้ ฉลาม และนก ต่างอาศัยอยู่ในถิ่นที่อยู่ที่มีส่วนที่เหมือนกันและส่วนที่ต่างกัน เพราะ สัตว์ทั้งสี่ชนิดนี้มีลักษณะ อาการ วิธีหลบภัย และการอยู่อาศัยที่เหมือนกันในบางอย่างและต่างกัน ในบางอย่างนั่นเอง อ่านข้อความในกรอบแล้วทายดูซิว่า เป็นพฤติกรรมของสัตว์ตัวไหนที่อยู่ในกรอบแต่ละมุม

หายใจได้ ผิวน�้ำได้

ไม่วางไข่

มีขนขึ้นทั่วทั้งตัว

อยู่ได้ทั้งบนบก และในน�้ำ

ปากมีจะงอย ใช้จิก

มีปีก

ไม่มีขา ไม่มีปีก

อาศัยอยู่ในป่า

มีครีบ

อาหารคือ กวาง เก้ง วัว ม้าลาย

ชอบอยู่ เป็นโขลง

มีงวงยาวๆ

อาศัยอยู่ในรัง

เป็นสัตว์เลี้ยง ลูกด้วยนม

กินผลไม้และ แมลงเป็นอาหาร

ชอบอยู่ในบึง

กินกล้วย อ้อย หญ้าต่างๆ

เป็นสัตว์ เลือดเย็น

วางไข่บนบก

เป็นสัตว์ เลื้อยคลาน

ใช้ปากขบ กัดศัตรู

12 BooK-10-12.indd 12

11/9/10 1:50 PM

อยู่กันคนละแบบ

อุรังอุตัง ชอบอยู่ตัวเดียวตามล�ำพัง ยกเว้นแม่ที่มีลูกอ่อน การทีม่ นั ใช้ชวี ติ อย่างเงียบเหงาอาจจะเป็นเพราะมันต้องการ กินผลไม้จำ� นวนมาก ถ้าอยูเ่ ป็นฝูงอาจหาผลไม้ได้ไม่พอเลีย้ ง ชีวิต อุรังอุตังชอบอยู่บนต้นไม้ กิ่งไม้เตี้ยๆ หรือบนพื้นดิน

ชิมแปนซี ชอบอยู่เป็นฝูง อยูบ่ นพืน้ ดินมากกว่าบนต้นไม้ ส่วนใหญ่กินพืช มีบางตัวล่า สัตว์และกินเนือ้ ด้วย สร้างรัง นอนบนต้นไม้สูง เพื่อความ ปลอดภัย

สัตว์ชนิดเดียวกันแต่ สายพันธ์ุต่างกัน ก็อาจ มีลักษณะนิสัย การกิน อาหาร และมีถิ่นที่อยู่ ต่างกันได้

กอริลล่า เป็นลิงขนาดใหญ่ทสี่ ดุ ดูทา่ ทางดุรา้ ย แต่ทจี่ ริง มันไม่ดุ ชอบอยูเ่ ป็นฝูงเล็กๆ ห้อยโหนต้นไม้เก่ง แต่พอ่ แม่ กอริลล่าชอบอาศัยอยู่บนพื้นดิน กินอาหารประเภทใบไม้ เปลือกไม้ เถาวัลย์ หน่อไม้ กอริลล่าไม่ค่อยชอบยืนบน ขาหลัง มันมักเดิน 4 เท้า ถ้ามันยืนขึ้นด้วย 2 ขาก็มัก จะทุบอกด้วย แปลว่าก�ำลังขู่ หรือก�ำลังอยากรู้อยากเห็น 13

BooK-10-12.indd 13

11/9/10 1:50 PM

ลองท�ำดู

1. วาดลิงต้นแบบขึ้นมา 1 ตัว ดังภาพ แต่ขยายให้ใหญ่ขึ้น 2. ลอกภาพลิงมาอีก 10 ตัว ระบายสีให้สวยงาม 3. เอาหางของมันมาคล้องกันเข้า ก็จะได้ลิงต่อกันเป็นฝูงใหญ่

เกม ทายดูซิต่อไปนี้คือสัตว์อะไรเอ๋ย?

ค�ำถาม 1. สัตว์ที่อาศัยอยู่บริเวณขั้วโลก 2. สัตว์ที่บินได้ ไม่ใช่นก แต่เป็นแมลง 3. สัตว์เลื้อยคลาน แต่มีขา ปีนต้นไม้เก่ง 4. สัตว์สี่เท้า ชอบเล่นน�้ำ มีนอบนหัว 5. สัตว์เลื้อยคลาน บางชนิดมีพิษ ชอบอยู่ตามที่รก 6. ระบุชื่อสัตว์ที่ว่ายน�้ำได้มา 5 ชนิด

ค�ำตอบ

เฉลย : 1. นกเพนกวิน 2.ผีเสื้อ 3. กิ้งก่า 4.แรด 5. งู

14 BooK-10-12.indd 14

11/9/10 1:50 PM

หัดคิด ตั้งค�ำถาม สร้างสมมุติฐาน หาข้อมูล แล้วตอบ ค�ำถามที่ตั้งไว้

คิดแล้วตอบต๋อมหน่อยซิ ผีเสื้อกินอะไรเป็นอาหาร?

ผีเสื้อหางติ่งธรรม

ดา

มาดูผีเสื้อกัน

อ่านดูซิว่ามีค�ำตอบส�ำหรับเธอไหม ผีเสือ้ อาศัยอยูท่ วั่ ไปในป่าและในท้องทุง่ หรือไร่นา ผีเสือ้ ไม่ กิน ไม่เคี้ยว แต่มันดูดน�้ำหวานจากเกสรดอกไม้ ผีเสื้อมี ถึง 7,000 ชนิด มีหลากสี หลากพันธุ์ มันอายุไม่ยืน เช่น อาจมีอายุเพียง 2-3 วันเท่านั้นเอง ผีเสื้อบินได้ไกลอย่าง ไม่น่าเชื่อ บางตัวสามารถบินไกลข้ามหลายประเทศก็มี เวลาที่เหมาะในการดูผีเสื้อคือ 9.00-16.00 น. อากาศดี ท้องฟ้าไม่มีเมฆหนาหรือฝนตก ดู ผีเสื้อได้ตลอดปี แต่ช่วงต้นฤดูฝนและปลายฤดู ฝนจะพบผีเสื้อมากที่สุด วาดหรือถ่ายภาพผีเสื้อเก็บ ไว้ในสมุดของเธอ ลองค้นดู ในหนังสือคู่มือว่าผีเสื้อของ เธอชื่อว่าอะไร

15 BooK-10-12.indd 15

11/9/10 1:50 PM

บ้านของนก นกกระจาบในภาพที่เห็นอยู่นี้ ท�ำรังสวยงามอยู่บนต้นตาล ใน อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน จังหวัด ล�ำปางของประเทศไทย

นกกระจาบชอบท�ำรังอยู่บนต้นไม้สูง รังของมันห้อยแขวนอยู่ก็จริง แต่ลม แรงเท่าไหร่ก็ไม่ร่วงลงมา นอกจากนี้ ยากที่สัตว์ใดๆ จะกล�้ำกลายเข้าไป ท�ำร้ายลูกอ่อนในรังของมัน

16 BooK-10-12.indd 16

11/9/10 1:50 PM

ลองท�ำดู ช่วยนกท�ำรัง

ฟางแห้ง

1. เตรียมเศษวัสดุต่างๆ ได้แก่ หญ้าแห้ง ฟางที่ตัดให้

สั้นแล้ว เศษผ้าชิ้นเล็กๆ ขนไก่ ขนเป็ด เส้นผมที่ ติดอยู่ตามหวี เศษไม้กวาด เป็นต้น 2. บรรจุเศษวัสดุดังกล่าวลงในถุงตาข่ายที่มีช่องขนาด ใหญ่พอสมควร 3. ขอให้ผู้ใหญ่ช่วยเธอแขวนถุงตาข่ายนี้ไว้บนกิ่งไม้สูง 4. คอยสังเกตการณ์วันต่อไปแล้วบันทึกผลไว้

ขนไก่หรือเป็ด

หญ้าแห้ง

เศษผ้าชิ้นเล็กๆ กิ่งไม้ ใบไม้

17 BooK-10-12.indd 17

11/9/10 1:50 PM

ชอบอยู่ท่ามกลางความชุ่มชื้น

บอนสีและดาหลา เป็นพืชที่ชอบ ความชุ่มชื้น อากาศไม่แห้งแล้งเกินไป แต่ต้องการแสงแดดปานกลาง เห็ดอาจขึ้นบนตอไม้ผุที่เปียกชื้น เห็ดในภาพซ้ายมือ คือ เห็ดถั่วเหลือง เพาะขึ้นมาจากการน�ำเอาตอซังถั่วเหลือง มาสุมรวมกันไว้ ปิดด้วยใบมะพร้าวเพือ่ ให้มคี วามชืน้ และ อุณหภูมสิ งู เพือ่ ให้เชือ้ ราเติบโต รดน�้ำทุกเย็นจะได้เห็ดถัว่ เหลืองรับประทานเป็นเดือนๆ ส�ำรวจพืชที่ขึ้นอยู่บนขอนไม้ ริมอ่าง ริมหม้อน�้ำ ลองท�ำดู แล้วถ่ายภาพหรือวาดภาพลงในสมุดของเธอ

18 BooK-10-12.indd 18

11/9/10 1:50 PM

สัตว์ที่สร้างรัง ไว้อยู่อาศัย ทางเดินนีเ้ ป็นของ เราพบมดได้ทุกหนทุกแห่ง ไม่ว่าจะเป็นในบ้าน ในป่า บนภูเขา ริมแม่น�้ำ ชายทะเล แม้กระทั่งทะเลทราย มดรังหนึ่งอาจมี สมาชิกตั้งแต่ 10 ตัวถึง 10,000 ตัว ถ้าเราเปิดรังมดดูจะเห็น มดยักษ์ตัวหนึ่งมีขนาดใหญ่โตมโหฬารกว่ามดตัวอื่น นั่นแหละ คือ มดราชินี ซึ่งจะท�ำหน้าที่ออกไข่ตลอดชีวิตของมัน คือราว 12 ปี มดชอบท�ำรังอยู่ในดิน เวลาเดินเป็นขบวนจะเห็นเป็น ทางชัดเจนบนผิวดิน

รังขนาดความสูง 10 ชั้น นี้เป็นของ ต่อ ในโลกนี้มีตั้ง 200 ชนิด เป็นสัตว์ที่มีพิษสงร้ายกาจ โดยเฉพาะต่อหลวง เมื่อมันฝังเหล็กไนบน ตัวเราแล้ว จะเจ็บปวดและอาจถึงตายได้ ต่อจะวางไข่ในตัวแมงมุม พิษของต่อตัวเมียจะท�ำให้แมงมุม สลบไป ต่อจะจัดการลากแมงมุมกลับไปยังรังของมัน แล้ววางไข่บนท้องของแมงมุม ไข่สกุ ก็ฟกั เป็น ตัวหนอน หนอนตัวอ่อนก็จะแทะกินเนือ้ แมงมุมเป็นอาหาร จนกระทัง่ แมงมุมตัวนัน้ ขาดใจตายในทีส่ ดุ 19 BooK-10-12.indd 19

11/9/10 1:50 PM

โลกแห่งความหลากหลาย

ในโลกของเรามีสิ่งมีชีวิตนานาชนิด นานาพันธุ์ อยู่ในถิ่นที่อยู่ในระบบนิเวศอันเป็นแหล่ง ที่อยู่อาศัยซึ่งมีมากมายแตกต่างกันทั่วโลก การที่โลกมีความหลากหลายทางชีวภาพก็หมายความว่ามีชนิดพันธุ์ สายพันธุ์ และระบบ นิเวศที่แตกต่างหลากหลายบนโลกนั่นเอง 20 BooK-10-12.indd 20

11/9/10 1:50 PM

ความหลากหลายของชนิดพันธุ์

มีสัตว์หลากหลายตั้งกว่าล้านชนิดในโลกนี้ นักวิทยาศาสตร์ได้แบ่งสัตว์ออกเป็น สองชนิดใหญ่ๆ คือ สัตว์มีกระดูกสันหลังกับสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

สัตว์สะเทินน�้ำ สะเทินบก

สัตว์มีกระดูกสันหลัง

ประมาณ 50,000 ชนิด

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

มากกว่า 1 ล้านชนิด

สัตว์เลี้ยงลูก ด้วยนม

สัตว์เลื้อยคลาน

สัตว์มีกระดูกสันหลัง

นก

ปลา

สัตว์ไม่มีกระดูก สันหลัง 21

BooK-10-12.indd 21

11/9/10 1:50 PM

ความหลากหลายของพืช โลกของเรามีพืชพรรณนานาชนิด รวมแล้วประมาณ 380,000 ชนิด พืชมีอยู่ทุกหนทุกแห่ง

รอบตัวเรา พืชมีทุกขนาด รูปร่าง สีสัน มีพืชอยู่ในสวน ในท้องนา ทะเลทราย ในดินแดน หนาวเย็น ในน�้ำ กระทั่งในทะเลลึก

กล้วยไม้ขึ้นอยู่บนคาคบไม้สูง

พืชในทะเลทรายสามารถทน ความร้อนและแห้งแล้ง มันเก็บ น�้ำไว้ในล�ำต้นที่อวบอ้วน

จัด

ป่าสนในเขตอากาศหนาว

พืชบนภูเขาสูง ในป่าชุ่ม

ชื้น

22 BooK-10-12.indd 22

11/9/10 1:50 PM

BooK-10-12.indd 23

11/9/10 1:50 PM

23 เฉลย : 2.แรด 3.จระเข้ 4.ช้าง 5.จิงโจ้ 6.ยีราฟ 7.เหยี่ยว 8.ฮิบโปโปเตมัส 9.นกยูง 10.ม้าลาย 11.สิงโต 12.ม้า 13.เสือ 14.เพนกวิน 15.ปลาหมึก 16.นกแก้ว

หมี เกม

สัตว์ 16 ชนิดต่อไปนี้เป็นสัตว์คนละชนิดกัน ล้วนมีรูปร่างหน้าตาไม่เหมือนกัน เธอตอบได้ไหมว่ามีตัวอะไรบ้าง

ความหลากหลายของสัตว์ ในระบบนิเวศต่างกัน สิ่งมีชีวิตก็ต่างชนิดกัน หน้าตา ท่าทาง ที่อยู่อาศัย อาหารการกินไม่เหมือนกันเลย

เกม

หาแหล่งที่อยู่ให้สัตว์ในภาพข้างล่างนี้อยู่อาศัยหน่อยซิ

งูหางกระดิ่ง

นกกระเต็น

กวาง

ม้าลาย

หมีขาว

วาฬ

ในป่า

ในท้องทะเล

ในทะเลทราย

ในเขตขั้วโลก

ในทุ่งหญ้าแอฟริกา

ในป่าชายเลน

เฉลย : งูหางกระดิ่ง-ทะเลทราย นกกระเต็น-ป่าชายเลน กวาง-ในป่า ม้าลาย-ทุ่งหญ้าแอฟริกา หมีขาว-เขตขั้วโลก วาฬ-ในท้องทะเล

24 BooK-10-12.indd 24

11/9/10 1:50 PM

เกม

หัดคิดและตั้งค�ำถาม ลองตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับสัตว์ในภาพข้างล่างนี้ ✓

7

ม้าน�้ำออกลูกเป็นไข่

¡Èม้าน�้ำ เป็นสัตว์

ชนิดหนึ่งอาศัยอยู่ ตามชายทะเล มัน ชอบพักอาศัยอยู่ ต า ม ห ญ ้ า ท ะเ ล และปะการงั หรือ แมก้ ระทงั่ ของต้นโกงกาง มันชอบ ตามกงิ่ อ ตื้นมากกว่าน�้ำลึก ม้าน ยู่ในน�้ำ �้ำอ เป็นไข่ มีลูกคราวละ 10 อกลูก -1 ตัว ม้าน�้ำผสมพันธุ์กับ 6,000 ตัว ผสมพันธุ์กับตัวนั้นชั่วช ใดก็จะ ีวิต ไม่มี การเปลี่ยนแปลงเลย

สถิติโลก สัตว์แต่ละชนิดในโลกนี้มีหลากหลายสายพันธุ์อย่างไม่น่าเชื่อ ลองดูสิติข้างล่างนี้

หิ่งห้อย

2,000 ชนิด

ปลวกมากกว่า 2,000 ชนิด ผีเสื้อ

7,000 ชนิด

มดมากกว่า 11,000 ชนิด นก ค้างคาว

9,000 ชนิด 980 ชนิด 25

BooK-10-12.indd 25

11/9/10 1:50 PM

ในท้องทะเล ในท้องทะเลมีปลาราว 13,000 ชนิด อาศัยอยู่ ปลาบางชนิดชอบน�้ ำ เย็น บางชนิดชอบน�ำ้ อุน่ บางชนิดอาศัยหาอาหาร ตามชายฝัง่ บางชนิดหา อาหารในน�้ำลึก

ลองท�ำดู วาดปลาทะเลหลากหลายชนิดที่เธอรู้จักลงในกรอบนี้

26 BooK-10-12.indd 26

11/9/10 1:50 PM

เกม

หัดคิดและตั้งค�ำถาม ดูภาพ คิด แล้วลองตอบค�ำถามต่อไปนี้ ✓

7

1. ปะการังเป็นหินชนิดหนึ่ง 2. ปะการังเป็นพืช 3. ปะการังเป็นสัตว์ 4. น�้ำในทะเลนี้เย็น 5. ปะการังว่ายน�้ำได้ 6. ปะการังกินอาหารได้

อ่านแล้วตรวจสอบดูว่าค�ำตอบของเธอถูกต้องไหม

นี่คือปะการัง ปะการังไม่ใช่หิน ไม่ใช่พืช แต่เป็น สัตว์ ปะการังอยู่ในเขตทะเลที่น�้ำไม่เย็นจัดเกินไป ปะการัง มีหลายชนิด มีหลายสี เช่น ปะการังสีเหลือง ปะการังแดง ปะการังขาว ปะการังเขียว ปะการังสีน�้ำเงิน และอื่นๆ อีก มากมาย

ปะการังกินสัตว์เล็กๆ ในน�้ำ ปะการังเคลื่อนไหว ไม่ได้ ว่ายน�้ำไม่ได้ แต่มีอวัยวะคล้ายๆ กับแขนและปาก มันจึงกินสัตว์เล็กๆ ที่ผ่านเข้ามาใกล้ๆ มันได้ เมื่อปะการัง ตัวเก่าตายไปตัวใหม่กเ็ ติบโตขึน้ มาบนซากปะการังเดิม ท�ำให้ แนวปะการังเก่าเพิม่ ขนาดขึน้ และกลายเป็นทีอ่ ยูอ่ าศัยของ สัตว์และพืชนานาชนิด 27 BooK-10-12.indd 27

11/9/10 1:50 PM

เกม

เติมค�ำในปริศนาอักษรไขว้ให้ครบเธอก็จะรูว้ า่ บริเวณแม่นำ�้ และชายฝัง่ น�ำ้ มีสตั ว์ชนิดใดอาศัยอยูบ่ า้ ง 4

5

6

3 2

1

1

4

2 5

6

3

7

8

7

8

เฉลย : 1.ตุ่นปากเป็ด 2.นกกระยาง 3.ปลาช่อน 4.นกกระสา 5.ปลาตะเพียน 6.กบ 7.กุ้ง 8.มด

28 BooK-10-12.indd 28

11/9/10 1:50 PM

กว่างหรือด้วง มีมากมายหลายสายพันธุ์ การชนกว่างนิยมกันมากในภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคอีสาน กว่าง ก็คือ ด้วงชนิดหนึ่ง ไข่ของมันจะฟักเป็นตัวใน ฤดูฝน ด้วงกินเศษใบไม้ น�้ำหวาน แม้แต่ กล้วยและล�ำไยมันก็กิน

ลองท�ำดู

ตัวกว่าง

กิจกรรมฤดูหนาว

1. หาอ้อยมาท่อนหนึง่ ปอกเปลือกออกสามในสี่ 2. ผูกเชือกแขวนไว้บนต้นไม้กลางแจ้ง

(ในเดือนกันยายน-ตุลาคม)

3. วันรุ่งขึ้นหรือ 2-3 วันต่อมาหมั่นไปดูที่อ้อย จะเห็นมีกว่างมากินอ้อยอยู่

4. เธออาจดักได้กว่างง่ายขึ้น ถ้าเธอนำ�กว่างตัว เมียไปแขวนล่อตัวผู้ไว้

5. กว่างที่เธอพบมีรูปร่างลักษณะอย่างไร วาดภาพไว้

ลอง

29 BooK-10-12.indd 29

11/9/10 1:50 PM

สาม เสือ

เสือดาว ออกล่าเหยือ่ ในเวลากลางคืนตามล�ำพังตัวเดียว มันไม่อยู่เป็นฝูง เสือดาวจะกินสัตว์ใหญ่ เช่น กวาง ซึ่งมันกินไม่หมดในมื้อเดียว มันมักจะ ทิ้งซากเหยื่อที่เหลือไว้บนคาคบไม้ แล้วย้อน กลับมากินต่อภายหลัง

เสืออาศัยอยู่ทั่วไปในโลก แต่ยากที​ี่จะเจอะเจอมัน เว้นแต่ในสวนสัตว์ เสือมีกรงเล็บและฟันคมกริบ ฉีกเนือ้ เหยือ่ ออกเป็น ชิ้นๆ ได้

เสือโคร่ง เป็นเสือทีม่ ขี นาดใหญ่ทสี่ ดุ ในบรรดาสัตว์ตระกูลเสือทัง้ หมด ซึ่งได้แก่ เสื้อโคร่ง เสือชีต้า เสือดาว เสือลายเมฆ เสือไฟ เสือปลา เสือด�ำ เป็นต้น เสื้อโคร่งชอบกินเนื้อสัตว์ ออก หาเหยื่อกลางคืน เวลาบาดเจ็บมันจะอาละวาดเสียงดัง น่ากลัวมาก

เสือชีต้า ออกล่าเหยือ่ ตามล�ำพัง มันมีขาและล�ำตัวยาวมาก ชีตา้ จึงเป็น สัตว์ที่วิ่งเร็วที่สุดในโลก มันอาจวิ่งได้เร็วถึง 100 กิโลเมตร ต่อชั่วโมง เสือชีต้าอาศัยอยู่ทั่วไปในแอฟริกา อินเดีย และ ตะวันออกกลาง ปัจจุบันมีเสือชีต้าในโลกน้อยกว่า 4,000 ตัว ส่วนมากพบในแอฟริกา ใครตอบได้บ้างเอ่ย ?

1. เสือตัวไหนคือเสือที่สงบที่สุด ......................................................................................

2. เสือตัวไหนรวดเร็ว ปราดเปรียวที่สุด .........................................................................

3. เสือตัวไหนมีขนาดใหญ่ที่สุด ......................................................................................

30 BooK-10-12.indd 30

11/9/10 1:50 PM

เกม

เธอคิดว่ำมีนกชนิดไหนที่มีปำกแบบนี้

ลมคม ห แ ก า ป ย อ ง นกที่มีจะ ้องขบกัดเมล็ด แบบนี้ มันต กแข็ง พืชที่มีเปลือ

นกที่มีปากแบบนี้ กินสัตว์เป็น อาหาร เช่น หนู เป็นต้น ปาก ของมันจะงุ้มลงมาก จะงอย ปากแหลมและคมราวกับมีด สามารถฉีกเนื้อสัตว์ออกเป็น ชิ้นๆ ได้อย่างสบายๆ

นกปากยาวใหญ่และแหล ตรง บ้างก็ปลายงอน มีไ ม บ้างก็ คุ้ยหาอาหารพวกปู ปลา ว้ส�าหรับ ตามพงหญ้าและแหล่งน กุ้ง หอย �้าอื่นๆ

โคน นกที่มีปลายปากแหลม มีไว้จับ ปากแข็งแรงมากแบบนี้ แมลงกินเป็นอาหาร

ก เหยี่ยว

ข นกแก้ว

ปากแหลมยาวและแข็งแ ราวกับสิ่วนี้ มีไว้ส�าหรับเจรง เปลือกไม้เพื่อหาตัวด้วง าะ และไข่มด ไข่แมลงที่อยู่ใหนอน นใบไม้ กินเป็นอาหาร

ค นกจาบคา

ง นกหัวขวาน

จ นกกระยาง

เฉลย : 1.นกแก้ว 2.เหยี่ยว 3.นกหัวขวาน 4.นกจาบคา 5.นกกระยาง

31 BooK-10-12.indd 31

11/9/10 1:50 PM

ระวัง!

ส�ำรวจ-สวนนก

อย่าเข้าไปใกล้จนชิดกรง นกบางชนิดดุ มันอาจงับ มือเธอเข้าให้

1. มีนกชนิดไหนบ้างในสวนสัตว์?

2. นกแต่ละชนิดมีลักษณะแบบไหน มันกินอะไรเป็นอาหาร 3. อาหารของมันกับลักษณะปากของมันสอดคล้องกันหรือเปล่า 4 ขั้นตอน ในการศึกษานก 1.

2.

3.

4.

เลือกสวนสัตว์ที่เธอจะไปศึกษา สอบถามดู ก่อนว่าสวนสัตว์นั้นมีสวนนกหรือบริเวณ เลี้ยงนกหรือไม่ เตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมขณะดูนก การ สังเกตดูลักษณะและอิริยาบถของมันเป็น สิ่งส�ำคัญ อ่านป้ายหน้ากรงที่อธิบายลักษณะนิสัยของ นก จะช่วยให้เธอศึกษานกได้เร็วขึ้น ถ้าเตรียมอาหารไปให้นกบ้าง เธอจะศึกษา นกได้ใกล้ชิดขึ้น

สิ่งที่เธอต้องเตรียม

32 BooK-10-12.indd 32

11/9/10 1:50 PM

เกม

อูฐของต๋อมหลงขึ้นไปบนยอดพีระมิดได้อย่างไรกันนี่ เด็กๆ ช่วยต๋อมหาทางไปพาเจ้าอูฐจอมซนลงมาหน่อยซิ

33 BooK-10-12.indd 33

11/9/10 1:50 PM

ใครเลี้ยงดูโลกของเรา

มะม่วงใบหนึง่ อาจเป็นอาหารของ คนเรา อาจเป็นอาหารของพวก สัตว์ในสวน และแม้ร่วงหล่นลง ดินแล้ว ก็ยังเป็นอาหารของมด และแมลงอื่นๆ ได้

มะมว่ งใบนถี้ กู หนทู อ้ งขาวแทะ กินจนคนกินไมไ่ ด้แล้ว แตห่ นกู ็ อิ่มเปรมไปเลย

กบั หนู น ค ้ ื น ู ่ พ งส งล ่ ว งร ่ ว ะม ม อ พ อาหาร ไม่กิน แต่คราวนี้มันเป็น ด และม โปรดของแมลงหวี่ หนอน

34 BooK-10-12.indd 34

11/9/10 1:50 PM

ห่วงโซ่อาหาร มีห่วงโช่อาหารนับไม่ถ้วนในโลกนี้ เช่น ปลาเล็กกินพืชน�้ำ ตัวมันเองก็ถูกปลาใหญ่ กว่ากินเป็นทอดๆ ในที่สุดปลาใหญ่ก็อาจเป็นอาหารของแมวน�้ำ คน หรือสัตว์อื่นๆ

การกินกันต่อเป็นทอดๆ ดังกล่าวนี้ เรียกว่า ห่วงโช่อาหาร ในห่วงโช่อาหารนั้น อาจเป็นการกินกันเป็นทอดๆ ของ สัตว์ชนิดเดียวกันหรือต่างชนิดกันก็ได้

35 BooK-10-12.indd 35

11/9/10 1:50 PM

ห่วงโช่อาหารเริ่มต้นจากพืชที่ผลิตอาหารเลี้ยงตนเอง โดยอาศัยแสงอาทิตย์ น�้ำ และซากพืช ซากสัตว์ในดิน มีสัตว์ที่กินพืชและมีสัตว์กินสัตว์อีกทอดหนึ่ง

แสงอาทิตย์

ช่วยให้ต้นไม้ เจริญเติบโต

หญ้า

เป็นอาหารของ

กวาง

เป็นอาหารของ

เสือ

เราเขียนสัญลักษณ์ห่วงโช่อาหารแบบนี้ แสงอาทิตย์

เกม 1

หญ้า

กวาง

เสือ

ลองเรียงล�ำดับห่วงโช่อาหารต่อไปนี้ หญ้า

ม้าลาย

จระเข้

จระเข้

ม้าลาย

หญ้า

หญ้า

เสือ

วัว

ลิง

กล้วย

สิงโต

2

3

4

คราวนีล้ องเขียนห่วงโซ่อาหารทีเ่ ธอคิดเอง

36 BooK-10-12.indd 36

11/9/10 1:50 PM

มาช่วยกันแต่งนิทาน

1.กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มี.......... เล็กๆ ตัวหนึ่ง อาศัยอยูใ่ น........ อยูม่ าวันหนึง่ มันก็เกิดความคิดไม่ อยากเป็น.......อีกต่อไป เพราะเบือ่ ทีจ่ ะวิง่ หนี.......... มันจึงไปขอให้นางฟ้าใจดีเสกให้มนั กลายเป็น..........

2.แต่เป็น.......... ได้แค่วันเดียวเท่านั้น มันก็วิ่งแจ้น กลับไปหานางฟ้า ขอให้นางฟ้าเสกให้มนั เป็น ............ เพราะมันโดน...............วิ่งไล่กัดทั้งวัน

3.แล้วมันก็ได้เป็น..............สมใจ แต่เป็น.............. ได้แค่ 2 วันเท่านั้น ก็ต้องกลับไปหานางฟ้าอีก เพราะมันไปเจอ.............. และ .............. จะจับมันกิน

นิทานเรื่อง...

หนูไม่อยากเป็นหนู

4.คราวนี้มันขอเป็น............ นางฟ้าก็แสนใจดี เสก ให้มันกลายเป็น..............ทันที

5.แต่โธ่เอ๋ย พอเข้าไปอยู่ในป่า เจ้า.............ก็ไปเจอ เข้ากับ................. มันกลัวจนตัวสั่น วิ่งสุดฝีเท้าไป หานางฟ้าใจดี

6.แต่คราวนี้นางฟ้าพูดว่า “.................................... ..............................................................................”

ค�ำที่เธอต้องใช้ : กิน ล่า ห่วงโซ่อาหาร

37 BooK-10-12.indd 37

11/9/10 1:50 PM

ผู้ล่า และ ผู้ถูกล่า ในป่าใหญ่อันอุดมสมบูรณ์นี้ ย่อมมีสัตว์จ�ำนวน มากเป็นสัตว์กินพืช เช่น ลิง นก กระรอก กระแต หนู เป็นต้น แต่สัตว์เหล่านี้ย่อมถูกล่า โดยสัตว์ใหญ่กว่า เพราะสัตว์กินเนื้อสามารถหา สัตว์เล็กในป่าใหญ่นี้ได้ง่าย

เกม

ดูภาพแล้วแยกแยะว่าสัตว์ตัวใด เป็นผู้ล่า ตัวใดเป็นผู้ถูกล่าหรือเหยื่อ

ผู้ล่า

ผู้ถูกล่า

งู

นก

นก

หนอน

ผู้ล่า มีการปรับตัวหลายอย่างที่ช่วยให้มันสามารถจับเหยื่อ เหยื่อ มีการปรับตัวเพื่อจะปกป้องตัวเองจากการถูกล่า

38 BooK-10-12.indd 38

11/9/10 1:50 PM

39 BooK-10-12.indd 39

11/9/10 1:50 PM

ห่วงโซ่อาหารที่แปลกประหลาด เชื่อหรือไม่-กิ้งก่ากินกวาง ? กิง้ ก่าโคโมโด ไม่ได้กนิ แมลงเป็นอาหารเหมือน กิ้งก่าบ้านเรา มันกินแพะ กินกวาง เป็นอาหาร โชคดีที่บ้านเราไม่มีกิ้งก่าโคโมโด กิ้งก่าโคโมโด อาศัยอยู่บนเกาะโคโมโดและเกาะกาลิมันตัน ประเทศอินโดนีเซีย

กระบองเพชรก็กินได้ ? กระบองเพชร มีหนาม แหลมคม ใช่ว่าจะ รอดพ้นจากการถูกกิน เพราะมันเป็นอาหาร โปรดของเจ้าอิกัวนาเลย ทีเดียว

พืชกินสัตว์มีจริงหรือ ? พืชกินสัตว์มีจริงๆ เช่น หม้อข้าวหม้อแกงลิง ใบของมันจะเปลี่ยนรูปไปเป็นกรวยทรง กระบอกเพือ่ ใช้ดกั จับแมลงกิน แต่หม้อข้าวหม้อแกงลิงก็ยงั คงสังเคราะห์ดว้ ยแสงเหมือน พืชสีเขียวอื่นๆ แมลงที่มันจับนั้นเป็นเพียงวัตถุดิบที่มันใช้ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วย แสงเท่านั้น มันไม่สามารถกินแมลงได้โดยตรง ที่มันต้องจับแมลงกินก็เพราะมันขึ้นอยู่ ในที่ที่หาธาตุอาหารได้ยากนั่นเอง เช่น ดินไม่ดี มีสารพิษ มีน�้ำขัง ท�ำให้แบคทีเรียที่จะ ย่อยสลายซากอินทรีย์ให้เป็นธาตุอาหารพืชอยู่ไม่ได้ พืชจึงใช้วิธีหาธาตุอาหารจากแมลง 40 BooK-10-12.indd 40

11/9/10 1:50 PM

เกม

ลองเขียนลูกศรเชื่อมโยงห่วงโช่อาหารต่อไปนี้

สิ่งมีชีวิตทุกชนิดเป็นส่วนหนึ่งของโยงใยที่ใหญ่และซับซ้อนของชีวิต แต่ละชนิดมีบทบาทในความ สมดุลของธรรมชาติ หากชีวิตสัตว์ป่าเริ่มสูญพันธุ์ไป ความสมดุลก็จะถูกท�ำลายลง

สุนัขจิ้งจอก กระต่าย หนู ตั๊กแตน

ผลไม้ ต้นไม้ หมูป่า

41 BooK-10-12.indd 41

11/9/10 1:50 PM

ลองท�ำดู มีอะไรใต้กองปุ๋ยที่เธอท�ำ? รวบรวมเศษหญ้า ฟาง ใบไม้ที่ร่วงหล่นลงมา รวมกับเศษผักผลไม้ในครัว วางซ้อนทับกัน เป็นชั้นๆ ใช้ดินคั่นระหว่างชั้นต่างๆ เล็กน้อยตามภาพ ปล่อยกองนี้ไว้ 2-3 เดือน เธอจะพบ ว่าสัตว์หลายชนิดเข้ามาอาศัยอยู่ 2

1 ‡µ√เตรียมวัสดุ

เศษหญ้าหรือฟาง

ใบไม้แห้ง

ดิน เศษผักหรือผลไม้ ดิน ใบไม้แห้ง ดิน หญ้าแห้งหรือฟางแห้ง

เศษผัก,ผลไม้ สัตว์ที่พบ

จ�ำนวน

42 BooK-10-12.indd 42

11/9/10 1:50 PM

เกม

มาเล่นเกมกัน

S T A R T

ใช้หนังสติ๊ก ยิงนกตกลง มาตาย กลับ ไปจุดเริ่มต้น

เก็บต้นกล้วยไม้ป่า ไปปลูกที่บ้าน ถอยหลังไป 2 ช่อง ช่วยชีวิตคางคกไม่ ให้ถกู รถทับ กระโดด ข้ามไป 2 ช่อง ซื้อไข่เต่ามากิน ถอยหลังไป 1 ช่อง

ง่วงนอน หยุดเดิน 1 ครั้ง ช่วยกวางขาหัก กระโดดข้ามไป 3 ช่อง

ทรมานเต่า ถอย หลังไป 2 ช่อง

ช่วยเก็บขยะ ริมหาด กระโดด ข้าม 2 ช่อง ช่วยลูกน ที่ตกมาจากก ต้นไม้กระ ข้ามไป 2 ชโดด ่อง

เอาก้อนหิน ขว้างปาสัตว์ ถอยไป 2 ช่อง

F I N I S H 43

BooK-10-12.indd 43

11/9/10 1:50 PM

กวานพะเยา

พื้นที่ชุ่มน�้า

เล่ากันว่ามีคณะนักท่องเทีย่ วเด็กๆ พากันไปเทีย่ วกว๊านพะเยา พวกเขาได้เจอจระเข้ใหญ่มาก จึงโทรศัพท์แจ้งต�ารวจ ต�ารวจบอกเด็กๆ ว่า “บึง เปนทีอ่ ยูข องจระเขอยูแ ลวนะครับนักเรียน” “อาว! แลวถามันกัดพวกผมละครับ” ต๋อมถาม ต�ารวจคิดสักครู่แล้วตอบว่า “เอาละหนูชวย กับจับจระเขไปสงฟารมก็แลวกัน จะไดปลอดภัย”

44 BooK-10-12.indd 44

11/9/10 1:50 PM

เกม

เขียนเครื่องหมาย ✔ หน้าภาพที่เธอคิดว่าเป็นสัตว์และพืชที่อาจพบได้ในหนองหรือบึง

ดอกบัว

เต่า

ช้าง

แหน

นกกระเต็น

ปลาเสือตอ

กระโถนฤๅษี

ฉลาม

วัว

นกพริก

ฮิบโปโปเตมัส

จอก

กก

ม้า

กิ้งก่า

นกกระสา

เฉลย : 1.ดอกบัว 2.เต่า 3.แหน 4.ปลาเสือตอ 5.นกพริก 6.จอก 7.กก 8.นกกระสา

45 BooK-10-12.indd 45

11/9/10 1:51 PM

พื้นที่ชุ่มน�้ำ

ห้วย หนอง คลอง บึง แอ่ง กุด ทะเลสาบ ฯลฯ เหล่านี้เกิดเป็นพื้นที่ลุ่มที่เก็บกักน�้ำไว้ ได้ตลอดปีจึงเรียกว่า “พื้นที่ชุ่มน�้ำ” มีสัตว์น�้ำ สัตว์เลื้อยคลานและนกนานาชนิดเข้ามา อยู่อาศัย เพราะเต็มไปด้วยที่อยู่และแหล่งอาหารส�ำหรับพืชและสัตว์ ต้นหญ้า ธูปฤๅษี กก อ้อ ที่ขึ้นอยู่ริมน�้ำ รวมทั้งกอบัวและพืชน�้ำ เป็นแหล่งอาหาร ที่อยู่อาศัยหลบซ่อน ก�ำบังตัวส�ำหรับแมลงและนก กิ่งไม้ใบไม้ที่ร่วงลงทับถมกลายเป็นปุ๋ยหรือดินโคลนที่เป็นที่ อยู่ของตัวหนอน หอย และชีวิตเล็กๆ ในท้องน�้ำ

นกกระสา มีขายาว นกพวกนี้ชอบ เดินลุยหรือยืนนิ่งๆ ในที่น�้ำตื้น คอย จิกปลาหรือกบกินเป็นอาหาร จึงชอบ อาศัยอยู่ตามบึงหนอง ซึ่งเป็นพื้นที่ ชุ่มน�้ำตลอดปี

นกพริก มีนิ้วเท้ายาว เที่ยวเดินอยู่ ตามใบบัว คอยหาแมลงกิน มันจะ ก้าวเดินไปบนใบบัวโดยไม่จมเลย

46 BooK-10-12.indd 46

11/9/10 1:51 PM

กบ เป็นสัตว์สะเทินน�้ำสะเทินบก วางไข่ในแหล่งน�้ำ ลูกของมันกิน พืชเล็กๆ ทีอ่ าศัยอยูใ่ นน�ำ้ พอโตขึน้ มันจะขึ้นมาอาศัยอยู่บนบก หากิน บริเวณใกล้ๆ แหล่งน�้ำนั่นเอง

แมลงปอ พบมากตามหนองน�้ำ ล�ำธาร คู คลอง ร่องสวน เพราะตัวอ่อนของมันอาศัย อยู่ในน�้ำ การผสมพันธุ์และการวางไข่ก็มัก เกิดขึ้นบริเวณแหล่งน�้ำ อาหารของมันคือ แมลงเล็กๆ เช่น ยุง เพลี้ย เป็นต้น 47

BooK-10-12.indd 47

11/9/10 1:51 PM

เกม

อ่านเรื่องราวรายงานข่าวของต๋อมจากพื้นที่ชุ่มน�้ำคือ ป่าชายเลนต่อไปนี้ แล้วดูซิว่าต๋อมเอาข้อมูลมาจากไหน

นกกระเต็น เป็นนกกินปลา มีล�ำตัวสั้นแต่ปากแหลมยาว มันชอบอาศัยอยู่ ริมแหล่งน�้ำเพื่อหาปลากิน นกกระเต็นมีปีกแข็งแรงมาก มันจะพุ่งตัวจาก ที่สูงโฉบไปจิกปลาในน�้ำแล้วคาบขึ้นมากินบนบก ปลาตีน เป็นปลาที่ชอบอาศัยอยู่ตามชายเลน มันคืบคลาน หรือกระโดดไปในน�้ำได้ไกล จุดเด่นของมันอยู่ที่ตาซึ่งอยู่ ชิดกัน และกลอกไปมาได้ดี มองเห็นได้ทั้งบนบกและในน�้ำ มันกินเศษพืชและสัตว์ที่ย่อยสลายแล้วหรือสิ่งมีชีวิตเล็กๆ บนผิวดินเป็นอาหาร

ลิงแสม อาศัยอยู่บนยอดไม้ในป่า ใกล้แหล่งน�้ำ อยู่กันเป็นฝูง ชอบกินปูเป็นชีวิตจิตใจ ดังนั้นป่าชายเลนหรือป่าพรุจึงเป็น สวรรค์ส�ำหรับมัน นอกจากนี้ยังกินผลไม้ ใบไม้ หอย แมลง และสัตว์เลื้อยคลานต่างๆ เป็นต้น ปูก้ามดาบ ชอบอาศัยอยู่บริเวณป่าชายเลน มันคอยเก็บกิน เศษซากพืชซากสัตว์ทยี่ อ่ ยสลายตกตะกอนอยูบ่ นหาดเลนเป็น อาหาร แต่ในที่สุดมันก็กลายเป็นอาหารของพวกนกกระเต็น นกยาง ลิงแสม และนากอีกต่อหนึ่ง ปูก้ามดาบชอบฝังตัว แอบอยู่ในรู พอน�้ำชายหาดลงลงมันจึงออกมาหากิน

48 BooK-10-12.indd 48

11/9/10 1:51 PM

นักข่าวฝึกหัด

เธอก�ำลังจะเป็นนักข่าวของโรงเรียน ลองไปส�ำรวจป่าชายเลน ป่าพรุ ห้วย หนอง คลอง บึง ถ่ายภาพ หรือวาดภาพสเกตซ์ แล้วจดบันทึกข้อมูลลงในตารางไว้ก่อนดังตัวอย่างต่อไปนี้

ชื่อสัตว์

ที่อยู่

อาหาร

ศัตรู

พลิกดูรายชื่อ เว็บไซต์ที่เธอจะ ค้นคว้าเพิ่มเติม ได้ท้ายเล่มนี้

รายงานข่าวของเธอ ปูก้ามดาบ

ลักษณะ

ปู

า้ งหนงึ่ เลก็ ปกู า้ มดาบมกี า้ มใหญข่ นนั้ จะชรู อ่ น ข้างหนงึ่ ข้างทใี่ หญก่ ว่า ีย หรือไม่ก็ ไปมาเพื่อดึงดูดเพศเม ่น เพื่อข่มขวัญเพศผู้ตัวอื

49 BooK-10-12.indd 49

11/9/10 1:51 PM

ในโลกกว้าง ระบบนิเวศ โลกของสิง่ มีชวี ติ เป็นความสัมพันธ์ทซี่ บั ซ้อนระหว่างพืช สัตว์และถิน่ ที่ อยูอ่ าศัยของมัน รอบๆ ตัวสิง่ มีชวี ติ ก็คอื แสงอาทิตย์ น�า้ ออกซิเจน อุณหภูมิ และดิน ระบบนิเวศก็คอื ระบบอันเป็นความสัมพันธ์ซงึ่ กัน และกันระหว่างกลุม่ สิง่ มีชวี ติ และระหว่างสิง่ มีชวี ติ กับสิง่ ไม่มชี วี ติ ใน แหล่งที่อยู่อาศัยนั่นเอง กิ้งก่า

ผึ้ง

กวาง

แสงอาทิตย์เป็นแหล่งพลังงานที่ช่วยให้ต้นไม้เติบโต สะสมอาหารไว้ในส่วนต่างๆ ของราก ล�าต้น ใบ ดอก ผล ธาตุอาหารจากดินถูกดูดซึมขึ้นไปใช้ อุณหภูมิ พอเหมาะ ปริมาณน�า้ ฝนพอเพียง ท�าให้ตน้ ไม้เติบโตดี แมลงและสัตว์กนิ พืชเข้ามากินพืชเหล่านี้เป็นอาหาร อีกทอดหนึ่ง นี่คือวัฏจักรง่ายๆ ในระบบนิเวศเล็กๆ ระบบหนึ่ง

นกกระยาง ลองคิดดูซิว่ำ ต้นไม้ ดอกไม้ และแมลง ดังภำพทั้งสำมนี้จะ มีชีวิตอยู่ได้ไหมในระบบนิเวศ แบบทะเลทรำย

50 BooK-10-12.indd 50

11/9/10 1:51 PM

ระบบนิเวศเล็กๆ เห็ดบนขอนไม้ผุ ต้นกระบองเพชรและหอยเชอรี่ใน หนองน�ำ้ เล็กๆนี้ ต่างก็เหมาะสมทีจ่ ะมีชวี ติ ได้ในระบบ นิเวศของตนเอง ระบบนิเวศทัง้ สามนีแ้ ตกต่างกันใช่ไหม

กระบองเพชร หอยเชอรี่ เห็ด

หอยเชอรี่ หอยเชอรี่เป็นสัตว์ที่แพร่พันธุ์ได้อย่างรวดเร็วจน น่ากลัว ระบบนิเวศที่เหมาะสมที่หอยเชอรี่จะ แพร่พนั ธุไ์ ด้คอื พืน้ ทีบ่ ริเวณทีม่ ลี กั ษณะชุม่ น�ำ้ เช่น ในนาข้าว ในหนองน�้ำ ในล�ำคลองที่มีพืชน�้ำอยู่ หอยเชอรี่จะวางไข่ไว้ตามล�ำต้น ใบ หรือแม้กระทั่ง ตามขอนไม้ในแหล่งน�ำ้ เหล่านัน้ นัน่ ก็คอื ในพืน้ ที่ แห้งแล้งหอยเชอรี่ไม่อาจแพร่พันธุ์ได้

51 BooK-10-12.indd 51

11/9/10 1:51 PM

ลองท�ำดู

วาดภาพหรือลองถ่ายภาพระบบนิเวศเล็กๆ มาสักหนึ่งภาพหนึ่ง แล้วเขียนอธิบายภาพของเธอ

ชื่อภาพ ..................................................................... วาด/ถ่ายเมือ่ วันที.่ ....เดือน................พ.ศ. ............... สถานที่วาดหรือถ่ายภาพ ....................................... ค�ำอธิบาย................................................................... สิ่งที่เธอต้องเตรียม

เกม

...................................................................................

เธอรู้จักสัตว์ชนิดนี้ไหม ลองตั้งค�ำถามที่เกี่ยวกับ สัตว์ตัวนี้ดู หัดตั้งสมมุติฐานด้วยการตั้งค�ำถาม

หัดคิด ตั้งค�ำถาม สร้างสมมุติฐาน อบ หาข้อมูล แล้วต ค�ำถามที่ตั้งไว้

1. สัตว์ที่อยู่ในภาพน่าจะเป็น.........................?

2.(ท�ำไม).........................................................?

3. (‡¡◊ËÕ‰À√เมื่อไหร่) .................................................?

4. (ที่ไหน) ....................................................?

5. (Õ¬Ëอย่างไร߉√) ..................................................?

6. (‡∑Ëเท่าไหร่) ..................................................?

7. (·∫‰Àแบบไหน) ................................................?

52 BooK-10-12.indd 52

11/9/10 1:51 PM

อ่านเรื่องราวของนกเค้าแล้วดูซิว่าเธอตอบค�ำถามข้างบนได้ไหม ค�ำอธิบายต่อไปนี้ตรงกับที่ใจเธอคิดไว้หรือเปล่า

เล่ากันมาว่า นกเค้าเป็นพาหนะของยมทูตมาเอาวิญญาณของผู้ที่อาศัย อยู่ในบ้านที่มันมาเกาะหลังคา เรื่องนี้จริงเท็จไม่มีใครพิสูจน์ แต่ที่แน่นอนคือ มันเป็นสัตว์ทหี่ น้าตาหน้ากลัว และในขณะทีส่ ตั ว์สว่ นมากนอนหลับเวลากลางคืน นกเค้ากลับนอนหลับตอนกลางวัน และออกหากินเวลากลางคืน เนือ่ งจากกลางคืนคือ เวลาทีป่ ลอดภัยส�ำหรับมัน เพราะว่าสัตว์สว่ นมากหลับอยู่ ในบางพืน้ ทีอ่ ากาศร้อน มากตอนกลางวัน สัตว์ก็ออกหากินกลางคืนเมื่ออากาศเย็นลง

อาหารของนกเค้า คือ แมลง งู กบ และหนู เป็นต้น นกเค้าชอบอยู่ สันโดษ อายุเฉลี่ยของนกเค้ายาวนานถึง 70 ปี มันออกลูกคราวละ 3-10 ตัว นก เค้าท�ำรังอยูต่ ามโพรงต้นไม้ ยุง้ ข้าว เพดานบ้าน สังเกตดูให้ดจี ะเห็นว่ามันมีตาโต 2 ข้างอยู่ด้านหน้าคล้ายคน ปากแหลม นัยน์ตากลอกไปมาได้ นกเค้ามีหลาย พันธุ์ ตัวเล็กที่สุดยาว 6 นิ้ว ใหญ่ที่สุดยาวกว่า 30 นิ้ว

สรุปข้อมูลเกี่ยวกับนกเค้า ชื่อของสัตว์ชนิดนี้

นกเค้า

อาหารที่มันกิน ลักษณะของมัน เวลากลางคืน เวลากลางวัน 53 BooK-10-12.indd 53

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมผจญภัย

ต๋อมเป็นนักท่องเที่ยวที่ชอบธรรมชาติ สนใจพืชและสัตว์ ตลอดเดือนนี้ต๋อมจะ ออกท่องเที่ยวส�ำรวจระบบนิเวศต่างๆ ของโลก ลองไปเป็นนักส�ำรวจกัน

ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อนของโลก ฝนตกชุก อากาศร้อนชื้น มีแสงแดดตลอดทั้งปี ต้นไม้ใน ป่าหนาทึบ พอเข้าไปมองดูเขียวชอุ่มไปหมด ที่ส�ำคัญฉันเห็น โอ้โฮ ตื่นเต้นจริงๆ

ด้ ว งตั ว นี้ ชาวบ้ า นเรี ย กกั น ว่า แมลงแม่ฝน เพราะพอถึง ฤดูฝนจะพบมันเต็มไปหมดเลย พอหมดฝนแมลงชนิดนีก้ ห็ ายไป

ใต้พนื้ ล่างของป่าฝน มีซากพืชซากสัตว์จำ� นวน มากกองทับถม เพราะมีใบของพืชร่วงหล่น ลงทุกวัน พวกสัตว์เล็กๆ และแมลงก็พากัน มาหาอาหารและอยู่อาศัย

มีพืชอยู่ทุกแห่งในป่าฝนเมืองไทย บนยอดไม้ อาจมีกล้วยไม้และมีเถาวัลย์ห้อยระโยงระยาง จากกิ่งหนึ่งไปอีกกิ่งหนึ่ง ท่ามกลางพืชทั้งหลาย ก็คือนกสีสวยงาม 54 BooK-10-12.indd 54

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมท่องเมืองไทย เขตป่าฝน

ผมท่องเมืองไทยสนุกแค่ไหน ผมเจออะไรบ้างในเขตป่าฝน

2 พวกนี้เขาเอา มาขายในตลาด จับมาจากป่า โธ่...ไม่น่าเลย

4 เป็นพืชที่เขา ปลูกในไร่นาเมืองไทย หลัง จากเกี่ยวข้าวแล้วครับ

เฮ้...นี่มัน 3 นี่ เขาขุดมาจากในดินครับ

5 ขุดมาจากดิน มีเยอะเลยครับ ในป่านะ... เฉลย : 1.อึ่งอ่าง 2.แย้ 3.จิ้งหรีด 4.ฟักทอง 5.เห็ดเผาะ

นี่คือ 1 ผมพึ่งรู้ว่ามันกินได้หรือนี่

ไปเที่ยวป่าอย่างต๋อมบ้างซิ

วางแผนการเดินทางก่อน อย่าไปช่วงที่ฝนตกหนัก เลือกช่วง ต้นหรือปลายฝน เธอจะเที่ยวสนุก

การผจญภัย ของฉัน

ลองเก็บภาพดอกไม้ แมลง สัตว์ต่างๆ ที่เธอพบ แล้วจดบันทึก ลักษณะที่พบเอาไว้ด้วย ระหว่างทางไปและกลับ สังเกตไหม? ตามทางจะมีของที่ชาว บ้านน�ำมาวางขาย มีพืชและสัตว์ที่เก็บมาจากป่าบ้างไหม

55 BooK-10-12.indd 55

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมท่องแดน ทุ่งหญ้าสะวันนา

เอ๊ะ! ทุ่งหญ้านี้มีแต่หญ้า สุดลูกหูลูกตา ไม่เหมือนป่าฝนเลย มันเป็นที่ราบโล่ง ลมก็แรงด้วย มี ต้นไม้ใหญ่กับไม้พุ่มนิดหน่อย เท่านั้นเองนี่

56 BooK-10-12.indd 56

11/9/10 1:51 PM

เกม

คิดแล้วตอบต๋อมหน่อยซิ

หัดคิด ตั้งค�ำถาม สร้างสมมุติฐาน หาข้อมูล แล้วต อบ ค�ำถามที่ตั้งไว้

ช้าง ม้าลาย ลิงบาบูน กวาง ยีราฟ เป็นสัตว์กินพืชแห่งทุ่งหญ้า มันอาศัยอยู่ในถิ่นเดียวกัน และอาหาร ของมันก็คล้ายกัน ภูมิประเทศที่มันชอบอาศัยอยู่ อาหารที่มันชอบกิน สัตว์ที่อยู่ในทุ่งหญ้าและเป็นศัตรูของมัน ถ้าเกิดปาฏิหาริย์น�้ำท่วมทุ่งนี้สูง 3 เมตร อะไรจะเกิดขึ้น

57 BooK-10-12.indd 57

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมบุก ทะเลทราย ต๋อมเพิง่ รูว้ า่ หนึง่ ในเจ็ดของพืน้ แผ่นดินบนโลกเป็นทะเลทราย ซึง่ มีฝนตกน้อยทีส่ ดุ หรือไม่มเี ลย อากาศจึงร้อนอบอ้าวที่สุด ที่แปลกคือ กลางวันร้อนเกือบตายแต่พอกลางคืนอากาศกลับหนาว เย็นจับใจเลย

กิ้งก่าทะเลทรายออกมาอาบแดด ตอนเช้า เพื่อให้ร่างกายของมัน อบอุ่น พออากาศร้อนจัดมันก็หลบ เข้าไปอยู่ในร่ม

หมาจิง้ จอกทะเลทรายซ่อนอยูใ่ น โพรงตอนกลางวัน แล้วออกมาล่า เหยือ่ กลางคืนเมือ่ อากาศเย็นลง

อูฐมีวิธีอยู่ในทะเลทราย โดยมันกินน�้ำคราวละมากๆ อูฐกินน�้ำได้ตงั้ โอ่งหนึง่ คือราวๆ 120 ลิตรในเวลาเพียง 10 นาที เพราะอีกหลายวันกว่ามันจะเจอแหล่งน�้ำอีก

58 BooK-10-12.indd 58

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมไป เที่ยวยุโรป

1

ฤดู .............................

2

ยุโรปมีตั้ง 4 ฤดูกาล คือ ฤดูใบไม้ร่วง ฤดูใบไม้ผลิ ฤดูร้อนและ ฤดูหนาว ต้นไม้ที่นี่แปลกจริงๆ นะ ฤดูใบไม้ผลิเป็นสีเขียว พอถึงเวลาผลัดใบหมดก็ไม่มใี บเลย ฝนตกอีกทีถงึ จะผลิใบใหม่

ฤดู .............................

ฤดูใบไม้ผลิ ต้นไม้แตกหน่อ แตกใบ พอฤดูฝนต้นไม้ก็ออกดอกพอดี และพวกแมลงและสัตว์กินพืชก็จะเข้า มากินมันเป็นอาหาร

3

ฤดู .............................

ฤดูใบไม้ร่วงสัตว์หลายชนิดมากินผลไม้สุกและ เมล็ดพืช สัตว์พวกนี้จะสะสมอาหารไว้ตลอด ฤดูหนาว เพราะต้นไม้จะผลัดใบและไม่มอี าหาร ให้สตั ว์อกี ต่อไป สัตว์หลายชนิดต้องอพยพออก ไปหรือจ�ำศีล อย่างเช่น แบดเจอร์และหมูป่า เฉลย : 1.ฤดูใบไม้ร่วง 2.ฤดูใบไม้ผลิ 3.ฤดูหนาว

59 BooK-10-12.indd 59

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมเที่ยว เขตป่าสน อ่านบทสารคดีโทรทัศน์ที่ต๋อมสงเข้าประกวดสมาคมนักเขียนน้อยแห่งยุโรป

บีเวอร์ สถาปนิกและวิศวกรนักสร้างเขื่อน

บีเวอร์ เป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ทางตอนเหนือของ

ทวีปยุโรปและอเมริกา บีเวอร์กินเปลือกไม้เป็น อาหาร มันเป็นสัตว์ทชี่ อบน�ำ้ และว่ายน�ำ้ เก่ง อาศัย อยู่รวมกันเป็นหมู่ ร่วมมือกันหาอาหารและสร้าง บ้าน บีเวอร์เป็นสัตว์ฉลาดและแข็งแรง บ้านของ มันสร้างขึ้นอย่างแข็งแรง ปลอดภัย และอยู่สบาย เมือ่ หาท�ำเลตามริมฝัง่ แม่นำ�้ ทีจ่ ะสร้างบ้าน ได้แล้ว บีเวอร์จะพากันเข้าไปในป่า ใช้ฟันหน้า 4 ซี่ที่ใหญ่โต แข็งแรง และคมกริบ ลอกเปลือก กัดกินเป็นอาหาร และกัดแทะจนต้นไม้โค่นลง จากนั้นจะตัดทอนเป็นท่อนๆ แล้วช่วยกันขนไปยังที่จะสร้างบ้าน

ก่อนที่มันจะสร้างบ้าน มันจะสร้างเขื่อนก่อน โดยใช้ไม้ที่ขนมาผสมกับหินและดินโคลน เขื่อนนี้ สร้างขึน้ เพือ่ กันไม่ให้นำ�้ ท่วมบ้านทีม่ นั จะสร้างขึน้ เมือ่ สร้างเขือ่ นเสร็จเรียบร้อยแล้วมันก็จะลงมือสร้างบ้าน บ้าน ของบีเวอร์จะมีทางเข้า 2 ทาง ทางหนึ่งอยู่บนดิน อีกทางหนึ่งอยู่ใต้น�้ำ แม้ว่าบ้านส่วนหนึ่งของบีเวอร์จะอยู่ ใต้น�้ำ แต่บ้านของบีเวอร์น�้ำไม่เคยท่วมเลย เพราะการออกแบบอย่างดีและเขื่อนที่สร้างขึ้นนั่นเอง หัดเก็บข้อมูลก่อน แล้วน�ำไปเขียนเป็นบทสารคดีโทรทัศน์ของเธอเอง

ชื่อสัตว์ที่เธอสนใจ ที่อยู่อาศัย นิสัย พื้นที่ที่ชอบหากิน เครื่องมือที่ใช้สร้างที่อยู่ อาหาร

60 BooK-10-12.indd 60

11/9/10 1:51 PM

ต้นสนปรบั ตัวใหเ้ ข้ากับสภาพอากาศทหี่ นา วเยน็ เกอื บตลอดปี โดยการปรบั เปลีย่ นใบให้มลี กั ษณะ แหลมคมคล้ายเข็ม เพื่อเก็บน�้ำไว้ไม่ให้ร ะเหย ออกไป และพชื พวกสนสว่ นใหญจ่ ะผลิตอา หาร ได้ตลอดปีเพราะเป็นพืชที่ไม่ผลัดใบ

ป่าสนมีหนองบึงอยูบ่ า้ ง จึงเป็นถิน่ ทีอ่ ยูข่ อง พวกสัตว์และพืชหลายชนิด เช่น กวางมูส บีเวอร์ เป็นต้น

สัตว์ทอี่ าศัยอยูใ่ นป่าสน มักกินเมล็ดของ ต้นสนและเปลือกสนเป็นอาหาร

ชิปมังค์

หมาป่า กวางมูส

หมี

แมวป่า

61 BooK-10-12.indd 61

11/9/10 1:51 PM

WWW.TOM.COM อ่านข้อความด้านซ้าย แล้วจับคู่กับภาพด้านขวา วาดภาพลงในช่องว่างแต่ละภาพตามความคิดของเธอ

ไอ้ตีนโตแซสควอตซ์ มนุษย์วานรมีจริงไหม? ในปี พ.ศ.2354 เดวิท ทอมสัน เดินทางไปยัง แคลิฟอร์เนีย เขาควบม้าผ่านป่าสนท่ามกลางหิมะ เยือกเย็น ทันใดเขาได้พบกับรอยเท้าสัตว์ใหญ่มหึมา ซึง่ ชาวบ้านอธิบายว่า นัน่ คือรอยเท้าของแซสควอตซ์ และนางแชปแมน กล่าวว่า นางก็เคยเห็นแซสควอตซ์ ที่หน้าต่าง มันมีขนยาวรุงรัง ตัวใหญ่คล้ายลิงยักษ์ เราดีๆ นี่เอง มีผู้สันนิษฐานว่า มันเป็นสัตว์กินพืช แต่น่าสังสัยเหลือเกินว่า พอถึงฤดูหนาวมันจะเอา พืชที่ไหนมากิน เพราะหิมะจะปกคลุมพื้นที่ทั้งหมด ข

สัตว์ประหลาดแห่งทะเลสาบล๊อกเนสมีจริงไหม? นักท่องเที่ยวซึ่งลงเรือเที่ยวชมทะเลสาบล๊อกเนสใน ประเทศอังกฤษเล่าว่า ในท่ามกลางดินแดนทีม่ อี ากาศ อบอุ่นพอสบาย ทะเลสาบแห่งนี้โอบล้อมไว้ด้วยภูเขา สูงชัน พวกเขาได้เห็นสัตว์ประหลาดชนิดหนึ่งจาก ระยะไกล ซึ่งโผล่มาเฉพาะคอและล�ำตัวคล้ายงูยักษ์ จึงรีบถ่ายภาพเอาไว้ และมักถูกเรียกว่าเนสซี ถ้าเรือ่ ง เล่านีเ้ ป็นจริง ในทะเลสาบนีต้ อ้ งมีอาหารส�ำหรับมันอยู่ มาก เช่น ปลา เป็นต้น

ก

มอคเคอเล-มเบมาบ สังหารเด็กน้อยจริงหรือ? ชนพื้นเมืองในคองโก ทวีปแอฟริกา ซึ่งเป็นเจ้าของ ถิน่ ป่าอันอุดมสมบูรณ์เล่าว่า เขาได้เห็นสัตว์ประหลาด มอคเคอเล-มเบมาบ จัดการฆ่าเด็กและผูค้ นหลายคน อย่างน่าสะพรึงกลัว เจ้าสัตว์ตวั นีร้ ปู ร่างคล้ายไดโนเสาร์ คอและหางยาว บางคนเรียกมันว่า ไดโนเสาร์คองโก ค

62 BooK-10-12.indd 62

11/9/10 1:51 PM

ต๋อมเที่ยวเขตขั้วโลก ต๋อมไปเที่ยวขั้วโลก ดินแดนหนาวเย็นอาร์กติก แล้วนึกสนุกถ่ายภาพ ท�ำเป็นปริศนาอักษรไขว้ มาให้เพื่อนๆ เล่น

1. กินแมวน�้ำเป็นอาหาร

2. กินปลาเป็นอาหาร

ก บ ร ศ แ น ม ต ด น

ฮ ถ ย ล ม ข ย ล ข ก

ข ห น วั ว มั ส อ อ เ

พ า ต ท นํ้ ค ร ห ท พ

จ ฟ ง ม า ป ภ ม ซ น

ม ด ด ล ม ง ฟ า ย ก

ห ง ส์ ฟ ญ น ค ป่ ง วิ

ฉ ผ ป ห ณ บ อ า ฮ น

6. กินปลา กบ หอย เป็นอาหาร

5. กินสัตว์เล็กกว่าเป็น อาหาร

3. กินปลาเป็นอาหาร

4. กินพืชเป็นอาหาร 63 BooK-10-12.indd 63

11/9/10 1:51 PM

ลองท�ำดู เขียนโปสการ์ดแทนต๋อมหน่อยซี ...

Norway 60

64 BooK-10-12.indd 64

11/9/10 1:51 PM

เกม

มาเล่นเกมกัน

ช่วยช้างอาบน�้ำ ได้ 5 คะแนน

START

ให้อาหารกวาง ได้ 2 คะแนน ตัดต้น กระบองเพชร เสีย 3 คะแนน

ให้อาหารโลมา ได้ 5 คะแนน

หยุดเดิน 1 ครั้ง

เก็บปะการัง กลับบ้าน เสีย 5 คะแนน

ปลูกต้นไม้ ได้ 5 คะแนน

เก็บขยะ ริมชายฝั่ง ได้ 2 คะแนน

จับปูเฉสวนเล่น เสีย 5 คะแนน

หยุดเดิน 1 ครั้ง

ปาหิมะ ใส่หมีขาว เสีย 2 คะแนน ไม่กินหูฉลาม ได้ 2 คะแนน

หาน�้ำให้อูฐกิน ได้ 2 คะแนน หยุดเดิน 1 ครั้ง ไล่จับ นกเพนกวิน เสีย 3 คะแนน

ช่วยแมวน�้ำ บาดเจ็บ ได้ 5 คะแนน

FINISH

65 BooK-10-12.indd 65

11/9/10 1:51 PM

สัญญาณอันตราย นั ธุ์

พ

สูญ

พ

สูญ

แพะภูเขาไพเรนเนียน

นกโดโด

ธุ์

ัน ญู พ

ส

ช้างแมมมอท

นั ธุ์

ธุ์

ัน ญู พ

ส

นกช้าง

สัตว์ทั้ง 4 ชนิดนี้เคยมีชีวิต อยู่ในโลก แต่บัดนี้ตายหมด แล้วทุกตัว พวกมันคือสัตว์ ที่สูญพันธุ์ ค�าว่า สูญพันธุ์ หมายความว่า ไม่มีทางจะมี ขึ้นมาอีกได้เลย ลองเดาซิว่าสัตว์เหล่านี้ สูญพันธุ์ไปตั้งแต่เมื่อไหร่? ไม่ถึง 100 ปี 500 ปีที่แล้ว 1,800 ปีที่แล้ว 10,000 ปีที่แล้ว

เฉลย : แพะภูเขาไพเรนเนียน ไม่ถึง 100 ปี นกโดโด 1,800 ปีที่แล้ว ช้างแมมมอท 10,000 ปีที่แล้ว นกช้าง 500 ปีที่แล้ว

นกพิราบสื่อสาร เลากันมาวา … ครัง้ หนึง่ นกพิราบสือ่ สารจ�านวนนับล้านตัวเคยบินอยู่ เต็มท้องฟ้าของสหรัฐอเมริกา บัดนีน้ กพิราบเหล่านัน้ หายไป ไหนหมด การที่มันหายไปก็เพราะผู้คนพากันล่ามันมาเป็น อาหาร บ้างก็ล่าเป็นการกีฬาอย่างหนึ่ง พอวันเวลาผ่านไป นานๆ เข้าจ�านวนนกก็ลดลงๆ จนไม่พอที่จะผสมพันธุ์กันอีก ต่อไป หมายความว่า ถ้ามีนกเหลือจ�านวนน้อยเกินไป การ สืบทอดเผ่าพันธุก์ เ็ ป็นไปได้ยากขึน้ เรือ่ ยๆ จนเป็นไปไม่ได้เลย ในที่สุด มีสัตว์ชนิดใดในท้องถิ่นของเธอที่ก�าลังถูกล่าจนน่ากลัวว่าจะสูญพันธ์ุ

66 BooK-10-12.indd 66

11/9/10 1:51 PM

เหตุใด? สัตว์เหล่านี้จึงตกอยู่ เกม ในอันตรายที่อาจจะสูญพันธุ์

ม?

ลองจับคู่ค�ำตอบ ท�ำไ ชื่อสัตว์

สาเหตุที่มันใกล้สูญพันธุ์ ผู้คนท�ำลายถิ่นที่อยู่ของมัน มันถูกฆ่าเพื่อเอาขนมาท�ำเครื่องนุ่งห่ม มันถูกฆ่าเพื่อเป็นอาหาร มันถูกฆ่าเป็นเกมกีฬา มันถูกฆ่าเพื่อเอามาท�ำยารักษาโรค อาหารของมันคือหญ้าทะเลลดลงมาก

กอริลล่า

เสือโคร่ง หมีขั้วโลก

แรดอินเดีย

จระเข้

พะยนู

สัตว์โลกผู้ถูกคุกคาม ชื่อ : แรด ม ชนิด : สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน ถิ่นที่อยู่ : ที่ราบในป่า เขต : เอเซีย อ เหตุที่คุกคาม : ฆ่าเพื่อเอาน

แรด เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มันอาศัย อยูใ่ นป่า แรดเป็นสัตว์เลีย้ งลูกด้วยนมที่ มีขนาดใหญ่ มีหนังหนา สายตาสั้น แต่ อวัยวะรับกลิ่นดีมาก ตัวมันหนักเป็น พันๆ กิโลกรัม แรดชอบเล่นน�้ำ แต่มองเห็นตัวมัน ได้ยาก เพราะมันชอบหลบซ่อนตัวตาม พุ่มไม้ทึบในเวลากลางวัน บัดนี้แรดก�ำลังอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ เพราะมนั ถูกฆ่าเพือ่ เอานอมาท�ำยารักษา โรค เมื่อ พ.ศ. 2490 โลกมีแรดราว 1 แสนตัว ปัจจุบันมีแรดเหลืออยู่ในโลก ประมาณ 1,000 ตัวเท่านั้น

67 BooK-10-12.indd 67

11/9/10 1:51 PM

เกม

พะยูนที่ก�ำลังสูญพันธุ์

พะยูนอาศัยอยู่ใน ................. แต่พะยูนไม่ใช่ปลา มันเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม กิน ........................ในทะเลเป็นอาหาร พะยูนมี ................ 2 ข้างคล้ายกับขา และมี ...........เหมือนปลา คอสั้น ดูคล้ายกับ ..................บางคนบอกว่ามันดูคล้าย ............. ผู้คนเคยคิดว่าพะยูนเป็นนางเงือกเหมือนในนิยาย ต่อมาจึงทราบว่ามันเป็นสัตว์เลี้ยงลูก ด้วยนมชนิดหนึ่ง ที่ส�ำคัญประเทศไทยเรามีพะยูนเหลือไม่ถึง 100 ตัว เฉลย : ทะเล สาหร่ายหรือหญ้าทะเล ครีบ หาง โลมา ช้าง

เกม

ดูซิว่าเธอจะหารายชื่อสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ของประเทศไทยได้กี่รายชื่อ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

เฉลย : 1.เสือโคร่ง 2.กระซู่ 3.กระทิง 4.เต่ามะเฟือง 5.ช้างอินเดีย 6.พะยูน 7.สมเสร็จ 8.นกกระเรียน 9.กวาง

68 BooK-10-12.indd 68

11/9/10 1:51 PM

ลองท�ำดู

ใกล้สูญพันธุ์

มาฝึกเป็นนักเขียนสารคดีกันเถอะ ่า มีสัตว์ชนิดไหนที่เธอคิดว ใกล้สูญพันธุ์? เพราะอะไร? ? มันเป็นสัตว์ประเภทไหน มีทางป้องกันหรือไม่?

หาข้อมูลก่อน สัตว์ที่ฉันคิดว่าก�ำลังจะสูญพันธุ์คือ ...... ........ มันอาศัยอยู่ที่ ................................. ...... ลักษณะเด่นของมันคือ ..................... ....... อาหารที่มันโปรดปราน ได้แก่ ............ ........ เหตุที่มันเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์ก็เพราะว่า ... ........ ................................................... ......

สารคดีสัตว์โลกผู้ถูกคุกคาม ........ ชื่อ : ................................. ........ ชนิด : .............................. ...... ถิ่นที่อยู่ : ........................... ....... เขต : ................................. ...... เหตุที่คุกคาม : ..................

สัตว์ที่ฉันคิดว่าจะสูญพันธุ์ ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. .............................................................

69 BooK-10-12.indd 69

11/9/10 1:51 PM

คุ้มครองสัตว์ป่า

ทุกวันนี้มีสัตว์นับร้อยนับพันชนิดที่ก�ำลังตกอยู่ในอันตราย เธอเป็นคนหนึ่งที่จะช่วยเหลือ สัตว์เหล่านี้ได้ มีองค์กรหลายองค์กรที่ท�ำงานด้านนี้อยู่ เช่น มูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่า มูลนิธิ สืบนาคะเสถียร มูลนิธิโลกสีเขียว มูลนิธิคนรักช้าง เป็นต้น องค์กรเหล่านี้รับบริจาคและท�ำธุรกิจ แต่ไม่ใช่เพื่อก�ำไร พวกเขาน�ำเงินไปปกป้องคุ้มครองสัตว์ป่า

ถ้าคุณรักสัตว์ เชิญมาร่วมกิจกรรม กับเรา

70 BooK-10-12.indd 70

11/9/10 1:51 PM

ลองท�ำดู มำท�ำโปสเตอร์รณรงค์คุ้มครองสัตว์ป่ำกันดีกว่ำ เธอคิดจะรณณรงค์คุ้มครองสัตว์ชนิดไหน? มีวิธีใดที่จะช่วยพวกมันได้? เขียนใจความย่อๆ ลงในแผ่นกระดาษ ถ่ายภาพหรือวาดภาพเพื่อจูงใจให้คนเห็นด้วยกับเธอ พลาสติกมหาภัย

คร่าชวี ติ พลาสตกิ ทลี่ อ่ งลอยสทู่ ะเลสัตว์เลี้ยง นกทะเลกว่า 1 ล้านตัว แสนตัว ลูกด้วยนมในทะเลกว่า 1ในแตล่ ะปี และเตา่ ทะเลอกี นบั ไมถ่ ว้ น นกชายฝง

ใช้เปดแทนยาฆ่าแมลง

ปลอ่ ยเปด็ ลงไปหาก แคช่ วั่ โมงเดยี ว เปด็ นิ ในนาขา้ วเพยี ง ได้ไม่ต�่ากว่า 200 ตตวั หนงึ่ กนิ แมลง ได้อีกเป็นสิบๆ ตัว ัว กินหอยเชอรี่ เสยี เงนิ ซอื้ อาหารเป นอกจากไม่ต้อง ซื้อยาฆ่าแมลงฆ่าห ด็ แลว้ ยงั ไมต่ อ้ ง ขี้เป็ดยังเป็นปุ๋ยอย่า อยอีกด้วย แถม งดี ท�าโปสเตอร์ของเธอเอง

ในทะเลสาบสงขลาเพียงที่เดียวมี นกถึง 216 ชนิด เช่น นกอีโก้ง เป็ดแดง นกยาง นกอีล�้า เป็นต้น

71 BooK-10-12.indd 71

11/9/10 1:51 PM

ลองท�ำดู ดอกไม้ป่าหายไปไหน

ทุกวันนี้ดอกไม้ป่าหาดูยากเข้าทุกที ส่วนมากก็เป็นพงหญ้ารกหรือไม่ก็กลาย เป็นตึกรามบ้านเรือนและร้านค้า เธอสามารถจะท�ำสวนดอกไม้ป่าที่สวยงามในบ้าน หรือในโรงเรียนของเธอได้ไม่ยาก นี่ก็เป็นวิธีอนุรักษ์พันธุ์พืชวิธีหนึ่ง

1. ซือ้ พันธุด์ อกไม้ปา่ มาซองหนึง่ หรือ หลายซองถ้าต้องการหลายพันธุ์

2. สับดินบริเวณที่ต้องการปลูกเล็กน้อย ถ้ามีดินหินก้อนใหญ่ ควรเก็บออก พื้นที่ที่จะปลูกดอกไม้ต้องอยู่กลางแจ้ง ไม่ใช่ใต้ ร่มเงาต้นไม้ใหญ่

ข้อแนะนำ� : พันธุ์ที่ปลูกง่ายและไม่ ต้องดูแลมากคือ บานไม่รู้โรย ดาว กระจาย ดาวเรือง

3. โรยเมล็ดพันธุ์ลงกระจายให้ทั่วบริเวณที่ต้องการ

72 BooK-10-12.indd 72

11/9/10 1:51 PM

4. รดน�้ำสม�่ำเสมอ เช่น วันละ 1 ครั้ง เช้าหรือเย็น อย่าปล่อยให้ดินแห้ง ถ้าเป็นไปได้ควรปลูกฤดูฝน เพราะไม่ต้องรดน�้ำบ่อย

5. สักระยะหนึ่งสวนดอกไม้ป่าของเธอจะชูช่อสวยงาม และจะมีแมลง และผีเสื้อต่างๆ มาเยือน เมื่อดอกไม้บานจนร่วง อย่าลืมเก็บเมล็ด ไว้ปลูกปีต่อไป

73 BooK-10-12.indd 73

11/9/10 1:51 PM

รายชื่อเว็บไซต์ที่เกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพ • www.deqp.go.th กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม • http://www.monre.go.th/ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม • http://www.forest.go.th/ กรมป่าไม้ • www.onep.go.th ส�ำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม • http://www.mcac.go.th/ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ • http://www.tei.or.th/ สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย • www.greenworld.or.th มูลนิธิโลกสีเขียว • http://www.talaythai.com รวบรวมเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตในทะเลไทย

74 BooK-10-12.indd 74

11/9/10 1:51 PM

รายชื่อเว็บไซต์ที่เกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพ • http://www.lamnaoprai.com ข้อมูลการดูนก วิธีการดูนก รายชื่อนกในประเทศไทย และแหล่งดูนกในประเทศไทย • http://www.panmai.com รวบรวมข้อมูลพันธุ์ไม้นานาชนิด โดยแยกตามประเภทของพันธุ์ไม้ เช่น ไม้ดอก ไม้ประดับ ไม้มงคล • http://www.thaihornbill.org มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก เรื่องราวชีวิต สายพันธุ์ ชนิด การอยู่อาศัยของนกเงือก • http://www.nationalpark.go.th รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับอุทยานแห่งชาติ พันธุ์ไม้และพืชพันธุ์ต่างๆ • http://www.thaiwildlife.org เว็บไซต์ของผู้ที่รักธรรมชาติและสัตว์ป่า ประกอบด้วย บทความ ความรู้เกี่ยวกับสัตว์ป่าและพืช ข่าว ประชาสัมพันธุ์และกิจกรรมที่น่าสนใจต่างๆ • http://www.wwf.or.th มูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์ มูลนิธิเพื่อการอนุรักษ์ป่าไม้ และปกป้องผืนป่า สัตว์ป่า และธรรมชาติ • http://www.elephant-soraida.com มูลนิธิเพื่อนช้าง • http://www.seub.or.th มูลนิธิสืบนาคะเสถียร มูลนิธิเพื่อการอนุรักษ์ป่าไม้และปกป้องผืนป่า สัตว์ป่า และธรรมชาติ • http://www.lannabird.org ชมรมอนุรักษ์นกและธรรมชาติล้านนา • http://www.savebutterfly.com กลุ่มรักษ์ผีเสื้อ ชมรมนักนิยมธรรมชาติ

75 BooK-10-12.indd 75

11/9/10 1:51 PM

เรียนรู้โลกกว้าง เป็นคู่มือการเรียนรู้เพื่อให้เด็กและเยาวชนศึกษา เกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพ ประกอบด้วย กิจกรรมการทดลอง เกม การส�ำรวจ การฝึกคิด โดย เน้นให้เด็กเรียนรู้จากโลกรอบตัว เริ่มจากบ้าน โรงเรียน ในชุมชน ศูนย์การเรียนรู้ต่างๆ เช่น สวนสัตว์ และ พิพิธภัณฑ์สัตว์น�้ำ เป็นต้น กิจกรรมต่างๆ เน้นการใช้ วัสดุอุปกรณ์ที่หาง่าย จากกิจกรรมการเรียนรู้เหล่านี้ เด็กจะค่อยๆ “สร้าง” ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับความ หลากหลายทางชีวภาพขึ้นได้ด้วยตัวเอง

Cover.indd 2

8/25/10 9:37 AM

สัตว์สะเทินน�้ำสะเทินบก เป็นสัตว์เลือดเย็น ขึ้นมาอยู่บนบกเป็น ครั้งคราว วางไข่ในน�้ำ ตัวอ่อนหายใจ ด้วยเหงือก เมื่อโตแล้วหายใจด้วยปอด

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นสัตว์เลือดอุ่น หายใจด้วยปอด ออกลูกเป็นตัว ตัวแม่มีน�้ำนมส�ำหรับ เลี้ยงลูกอ่อน

นก เป็นสัตว์เลือดอ่นุ มีปกี ร่างกายปกคลุม ด้วยขนเป็นแผง หายใจด้วยปอด ออกลูก เป็นไข่ ปากแหลมแข็งเป็นจะงอยแต่ ไม่มีฟัน

สัตว์มีกระดูกสันหลัง Poster.indd 1

สัตว์เลื้อยคลาน เป็นสัตว์เลือดเย็น อาศัยอยู่บนบกและ วางไข่บนบก หายใจด้วยปอด ผิวหนัง มีเกล็ด

ปลา เป็นสัตว์เลือดเย็น อาศัยอยูใ่ นน�ำ้ หายใจ ด้วยเหงือก มีครีบ

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ส่วนมากมีขนาดเล็ก มีจ�ำนวนสปีชี ์มากถึง 9 ใน 10 ของสัตว์ทั้งหมด ส่วนใหญ่ด�ำรงชีวิตอยู่ ในน�้ำ ยกเว้นพวกแมลงที่มีชีวิตอยู่บนบก

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง 11/9/10 2:24 PM

Poster.indd 2

11/9/10 2:25 PM

เกสรตัวเมีย รูปแบบของดอก

เกสรตัวผู้ กลีบดอก

ทานตะวัน

หน้าวัว

ตีนเป็ดฝรั่ง

ผีเสื้อ

รังไข่

สร้อยกัทลี

ดอกรูปคนโท

กลีบเลี้ยง

โครงสร้างของดอกไม้ ผักบุ้ง รูปแบบของช่อดอก กล้วยไม้

ดอกสมมาตรตามรังสี

ดอกสมมาตรด้านข้าง ดอกรูปกรวย ดอกเข็ม ดอกรูปดอกเข็ม

ดอกรูประฆัง

ช่อกระจะ เช่น เทียนหยด

ดอกรูปกงล้อ

ช่อกระจุก เช่น บานชื่น

หิรัญญิการ์ บานบุรี มะเขือ ช่อซี่ร่ม เช่น พลับพลึง

Poster.indd 3

ช่อแถวเดี่ยว เช่น หญ้างวงช้าง

11/9/10 2:25 PM

Poster.indd 4

ทานตะวัน

ข้าว

มะเขือเทศ

ขิง

มันฝรั่ง

ไผ่

แครอท

มันส�ำปะหลัง

กะหล�่ำดอก

(กินเมล็ด)

(กินเมล็ด)

(กินผล)

(กินล�ำต้น-rhizome)

(กินล�ำต้น-tuber)

(กินราก)

(กินราก)

(กินราก)

(กินดอก)

11/9/10 2:25 PM