República Democrá0ca de Timor-‐Leste
Munisipiu de Díli
Planu Estratejiku de Desenvolvimentu Munisipal
1. Kapitulu - Introdusaun
6
1.1. Antesedensia
6
1.1.1. Polítika Dezenvolvimentu Município Dili
7
1.1.2. Hametin Governasaun Diak
7
1.1.3. Estratéjia hodi hala’o Dezenvolvimentu
7
1.2. Objektivo /alvo
8
1.3. Sistematika Elaborasaun
8
1.4. Instrumentu hirak kona-ba Jestaun ba Territoriu
8
2. Kapitulu - Perfil Municipio Dili
10
2.1. Origem Etimologica Municipio Dili
10
2.2. Resumo Historico
10
2.3. Limites e Lokalizasaun Jeográfika
12
2.4. Superficie
12
2.5. Divisaun Admnistrativa
13
2.6. Clima
15
2.7. Populasaun
15
2.8. Linguas
20
2.9. Religião
21
2.10. Habitasaun no povoamento
21
2.10.1. Densidade no povoamento
21
2.10.2. Habitação
22
2.11. Meio Urbano
23
2.12. Administração Central
24
2.13. Protecçao e Seguransa Civil
25
2.14. Sociedade Civil
25
3. Kapitulu - Kapital Social
28
3.1. Edukasaun
28
3.2. Saúde
30
3.3. Juventude e Desportu e Tempos Livres
35
3.4. Formação Teknika e Professional
36
3.5. Inclusão Sosial
38
3.6. Ambiental, Konservasaun Natureza no Rekursus Hídrikus
41
3.7. Kultura no Patrimóniu
43
4. Kapitulu - Desenvolvimento e Infra-Estruturas
46
4.1. Ordenamentu Territóriu
46
4.1.1. Planu Espasial e Planu Mestre da Urbanizasaun
46
4.1.2. Estradas e Pontes
51
4.2.3. Areas Urbanas
56
4.1.3. Equipamentu Sosial no habitasaun
58
4.1.4. Abastesimentu Públiku
60
4.1.4.1. Be’e Mos no Saneamentu
60
4.1.4.2. Eletricidade
62
4.1.5. Porto Maritimos
65
4.1.6. Aeroportos
70
4.1.7. Telekomunikasaun
71
5. Kapitulu - Desenvolvimentu Ekonomiku
73
5.1. Agricultura
74
5.1.1. Agronegocio
75
5.2. Floresta
75
5.3. Pekuaria
75
5.4. Pescas
77
5.5. Turizmu
80
5.6. Recursos Minerais
85
5.7. Komersiu
86
6. Kapitulu - Parcerias Internasionais
89
7. Kapítulu - Rekomendasoens
91
8. Anexu
92
8.1. Dadus infra-estrutura Existensia, Konstrusaun no Planeadas Tinan 2016
93
8.2. Mapas Munisipiu Dili no Postu Administrativu
95
8.3 Aldeias, Sucos e Postos Administrativos do Município de Díli
99
8.4 Protocolos de cooperação
101
8.5 Projecto Marina de Díli
102
Caracterização das condições naturais na Baía de Díli
102
O Porto de Díli
102
Caracterização climática
102
(“Marina de Díli – Concept Plan”)
102
A cidade
102
Princípios gerais de ordenamento da marina
103
Linhas gerais da envolvente urbana
103
Plano Estratégico de Desenvolvimento Local de Baucau
1. Kapitulu -‐ Introdusaun 1.1. Antesedensia Dili hahú harin iha 10 Outubru 1769 husi portugueses sira, hodi sai sidade kapital foun ba Timor Portugués, hodi subs0tui sidade kapital an0gu Lifau ne’ebe situa iha enklave Oecusse. Durante Segunda Guerra Mundial sidade Dili hetan okupa husi tropas husi Japaun maibé depois de funu remata 0ha, sidade Dili, fila fali hanesan kapital ba Timor Portugués. Iha tempu ne’eba Dili mak portu principal no sentru komersial ba Timor Portugués no mos iha aeroportu ida hodi uza ba voos komersial no militar. Maibé iha 0nan 1960 maka sidade Díli foin hahú iha ahi-‐oan eletrisidade no iha 0nan 1970 mak foin harin infrestruturas mínimas hanesan bee mós, esgotu, eskolas no ospitais.
!
Eskola iha Dili, 1930-‐1936
!
Baía de Dili, 1930
Iha 1970, besik 90% husi populasaun Timor Portugués moris iha zona rural. Iha tempu ne’ebá Díli iha 30 mil abitantes no Baucau iha 10 mil. Iha 1975, sidade Díli iha besik 48 mil abitantes. Hafoin Timor-‐Leste restaura 0ha ninian independénsia iha Maiu 2002, Dili kon0nua sai nafa0n kapital ba País ida ne’e. Hafoin Timor-‐Leste restaura 0ha ninian independénsia iha Maiu 2002, administra0vamente Distritu Dili hetan ukun husi Administrador Distritu ida ne’ebe rekruta diretamente husi Ministerio Administrasaun Estatal. Durante halao ninian knar, Administrador Distritu simu apoiu husi Administradores Sub-‐Distritus. Kada Sub-‐Distritu fahe ba sukus ne’ebe lidera husi Xefi Suku ida-‐idak. Iha 0nan 2009 Governu Timor-‐Leste planeia atu muda estatutu administra0vu husi distritu ba munisípiu. Wainhira implementa munisípiu maka sei iha eleisaun husi povu iha munisípiu laran atu eskolha Prezidente Kámara no Prezidente Asembleia Munisipal. Kons0tuisaun Repúblika Demokrá0ka Timor-‐Leste tau importansia ba desentralizasaun no poder lokál ne’ebé hakerek iha ar0gu 5 no 72. Atu implementa poli0ka desentralizasaun, Governu hakerek ona esbozu lei desentralizasaun, hala’o mós kapasitasaun oin-‐oin ba rekursus humanus no hari’i infra-‐ estrutura báziku importante liu hosi programa PDD, PDID no programa seluk mós. Polí0ka desentralizasaun sai hanesan prioridade ida iha V Governu Kons0tusional, hodi nune’e maka estabelese Sekretariu Estadu ba Asuntu Desentralizasaun Administra0va ( SEDA) iha 0nan 2012. Desentralizasaun nia obje0vu mak atu hakbesik governasaun ba povo, atu bele fo asisténsia ne’ebe diak no servi diak ba povo hodi resolve problema mukit, atu hili lideransa lokál ne’ebé bele hala’o transformasaun iha komunidade laran, atu komunidade bele par0sipa diak iha dezenvolvimentu lokál, atu bele dezenvolve valores kulturais iha fa0n ne’ebé refere ne’ebé sai iden0dade kultura lokál ne’ebé sei hame0n kultura nasionál. Munisípiu define iha Lei No. 11/2009, 7 Outubru, kona-‐ba Divisão Administra0va do Território hanesan “Os municípios são pessoas cole0vas de território, dotadas de autonomia administra0va e financeira e de órgãos representa0vos eleitos, que visam a prossecução dos interesses das populações respe0vas, em benejcio da unidade nacional e do desenvolvimento local”. Nune’e, munisípiu nu’udar modelu governu lokál ida ne’ebé iha autonomia administra0va, finanseira no orgaun reprezenta0vu ka ho liafuan seluk munisípiu kompostu husi órgaun
6
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli lejizla0vu no ezeku0vu ho funsaun no podér ne’ebé determina liu hosi lei. Munisípiu ezerse funsaun hirak ne’ebé desentraliza husi governu sentrál. Iha 0nan 2012, Governu Timor-‐Leste hahú halao prosesu desentralizasaun administra0vu no poder lokal ne’ebe bazeia ba ar0gu rua husi Kons0tuisaun Repúblika Demokrá0ka Timor-‐Leste. ❖ Ar0gu 5 konaba’a Desentralizasaun define katak “O Estado respeita, na sua organização territorial, o princípio da descentralização da administração pública” no ❖ Ar0gu 72 konaba’a Podér Lokal ne’ebe define katak “O poder local é cons=tuído por pessoas cole=vas de território dotadas de órgãos representa=vos, com o obje=vo de organizar a par=cipação do cidadão na solução dos problemas próprios da sua comunidade e promover o desenvolvimento local, sem prejuízo da par=cipação do Estado”. Desentralizasaun ne’ebe refere iha leten kompreende hahalok tolu: Desentralizasaun Administra0va, Desentralizasaun Fiskal no Desentralizasaun Polí0ka. Desentralizasaun ne’e iha benejsiu real rua: (1) enkoraja par0sipasaun, inisia0va no krea0vidade komunidade iha dezenvolvimentu no mós, enkoraja ekilíbriu rezultadu dezenvolvimentu (justu) liu hosi u0lizasaun poténsia ne’ebé disponível iha rejiaun [fa0n] ida-‐idak; (2) hadia alokasaun rekursu liu hosi mudansa papél tomada desizaun ka polí0ka públika ba nível governu ne’ebé ki’ik liu.
1.1.1. Polítika Dezenvolvimentu Município Dili Futuru Munisípiu Dili sei halao ninian dezenvolvimentu tuir nia vizaun no tuir knar no responsabilidades ne’ebe mak munisípiu ne’e simu hela husi Governu Sentral. Ninian objec0vu prinsipal atu ajuda Governu Sentral hodi fo moris diak no hakmatek ba ninian populasaun no ema hotu ne’ebe rezide iha área administra0va Municipio Dili nian. Maibé dezenvolvimentu nia progresu sei depende ba rekursus umanus ne’ebe mai husi municipio rasik no rekursus naturais no ‘services’/ servisu ne’ebe mak bele explora hodi fo reseitas ba municipio ne’e. Importante ba Município atu emprega no jere didiak ninian rekursus umanus mak iha hodi bele sai produ0vu liutan. Atu halao dezenvolvimentu ho diak no hetan susesu presiza aplika governasaun diak no transparénsia iha servisus administra0vus, finaneirus no lojís0ka.
1.1.2. Hametin Governasaun Diak Aparelhu Estadu nian ne’ebe destaka ba Município tenke funsiona ho diak – tenke iha disiplina de servisu, tenke fo0 desizoens atempadas no rasionais konaba projetus de inves0mentu iha áreas oioin, livre husi korrupsaun, no servisu ho prinsípiu atu hadia povu kiik sira nia moris. Wainhira halao governasaun, tenke konsidera elementus hirak ne’e: ✓ Emprega rekursus umanus kualifikadus tuir ida-‐idak nia área de kompeténsia; ✓ Haforsa servisus de planeamentu, fiskalizasaun , monitorizasaun, administrasaun no finansas no kaer me0n prinsípius de transparénsia no responsabilizasaun ka “accountability”; ✓ Kria mekanismu de koordenasun no kooperasaun ne’ebe efisiente no efe0vu ho Governu Sentral no ho Munisípiu seluk; ✓ Aplika sistema de avaliasaun de dezempeñu ba funsionárius públikus ne’ebe efe0vu, informa0vu no obje0vu.
1.1.3. Estratéjia hodi hala’o Dezenvolvimentu Atu asselera dezenvolvimentu iha Município Dili, presiza hasa’e produ0vidade de servisu iha áreas oioin liu husi u0lizasaun rekursus umanus lolós no introdusaun no adopsaun teknolojias adekuadas, baratu no fásil atu uza. Iha mós aspetus seluk ne’ebe presiza hetan atensaun: ‣ Sei halo tuir lolós polí0kas jerais Governu nian konaba mekanismus hodi halao dezenvolvimentu komunitáriu atu nune’e komunidade iha áreas rurais bele hetan oportunidade atu involve no par0sipa diretamente iha prosesu planeamentu, implementasaun no fiskalizasaun, monitorizasaun ba projetus prioritárius ne’ebe sira rasik iden0fika. Katak planu ba dezenvolvimentu Município Dili sei prepara uluk iha nível Suku (Konselhu du Suku), hato’o ba nível Postu Administra0vu (Komisaun Dezenvolvimentu Sub-‐Distritu) no ikus liu, sei lori mai aprezenta iha Município (Komisaun Dezenvolvimentu Distrital) atu hetan aprovasaun ka lae; 7
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ Koordena ho Ministérius relevantes (Governu Sentral) atu fo tulun ka insen0vus ou protesaun ba emprezárius lokais, nasionais – no, iha kazus espesífikus, bele mós fo protesaun ba emprezárius estranjeirus ne’ebe mak hakarak investe iha áreas de negósiu foun ne’ebe seidauk iha investores; ‣ Sei iha par0sipasaun ne’ebe ho kualidade diak ho representantes komunidade Municipio Dili atu nune’e bele fo’o konselhos, pareceres ba planu ne’ebe sei apresenta husi Lideransa Municipio Dili nian.
1.2. ObjekHvo /alvo Objek0vo husi elaborasaun Plano Estrategico Municipio Dili ne’e sai serve hanesan : ‣ Dokumento informa0vo ba estabelesimento Municipio Dili iha Futuru; ‣ Ba Presidente Municipio Eleito, dokumento ne’e sai hanesan pontu par0da ba Presidente atu elabora nia Planu desenvolvimento no Planu Assaun durante nia mandatu. ‣ Sai mos hanesan referencia ba promosaun Municipio Dili ba comunidade internacioanal, ba ema se deit nebe hakarak investe no envolve iha planeamento no desenvolvimento municipio nian;
1.3. SistemaHka Elaborasaun Planu Estrategiku Desenvolvimento Municipio Dili sei elabora tuir nia sistema0ka hanesan tuir mai ne’e : Kapitulo I -‐ Introdusaun Antecedencia Objec0vo no Alvo Sistema0ka elaborasaun Visaun Geral Kapitulo II -‐ Perfil Municipio Origem E0mologia Resumo Historico Limites e Coordenação Geografika Localização Geografica Superficie Divião Administra0va Posto Administra0vo Suco e Aldeias Clima População Linguas Religião Habitação e Povoamento Meio Urbano Administração Central Protecção Civil Sociedade Civil Kapitulo III -‐ Capital Social Educação e Formação Saúde Juventude e Desporto e Tempos Livres Inclusão Social Ambiente, Conservasão da Natureza e Recurso Hudricos Cultura e Patrimonio
Kapitulo IV -‐ Desenvolvimento e Infra-‐estruturas Ordenamento do terrkitorio Plano Espacial e lano Mestre Estradas e Pontes Area Urbanas Equipamentos Social e habitação Abastecimento Públ;ico Agua e Saneamento Electricidade Portos Mari0mos Aeroportos Telecomunicação Kapitulo V -‐ Desenvolvimento ekonomico Agricultura Agronegosiu Floresta Pecuaria Pescas Turismo Recfursos Minerais Comercio Kapitulo VI -‐ Parcerias Internasionais Protocolo Internasionais
1.4. Instrumentu hirak kona-‐ba Jestaun ba Territoriu Iha âmbitu kooperasaun portugeza nian, liu hosi GERTIL – Klibur Estudu kona-‐ba Rekonstrusaun Timor-‐Leste – hosi Universidade Téknika Lisboa, halo parseiria ho Sekretaria Estadu ba Koordenasaun Ambiental, Ordenamentu territóriu no Dezenvolvimentu Fíziku Timor-‐Leste nian, Ministériu Obras Públikas no Universidade Nasional Timor Leste, dezenvolve 0ha ona Planu Urbanizasaun Díli nian, ne’ebe apresenta ona ba publiku iha 2006. Planu ida ne’e ne’ebe aleinde hanesan servisu preliminar 8
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli hodi hare kondisionante, potencialidade no tendensia dezenvolvimentu nian, iha perspe0va sustentável ida no modernizasaun ba sidade buka hare mos nesessidade sira iha uza transporte, estrada no infra-‐estrutura ba portu no areoportu, hospital, eskola sira, ekipament desportu nian sira no fa0n halimar nian, infra-‐estrutura hirak kona-‐ba saneamentu, áreas protesaun ambiental, funsaun hirak ba hela-‐fa0n nian no ekonomiku. Iha Jullu 2014 Ministériu Obras Públikas hato’o dokumentu ida kona-‐ba Planeamentu Espasial Timor-‐ Leste nian, kona-‐ba karakterizasaun no diagnos0ku hodi intercala Planu Nasional Ordenamentu Territoriu Timor-‐Leste (PNOT) nian. Vizaun jeral Timor-‐Leste nudar nasaun ne’ebe foin restaura ninian independénsia iha 20 de Maiu de 2002 no sei konsidera universalmente hanesan nasaun sub-‐dezenvolvidu iha Sudueste Aziá0ku, ho ninian populasaun barak liu mak sei moris iha liña pobreza nia okos. Mesmu ho kondisaun ida ne’e, Timor-‐ Leste iha ninian Vizaun boot no luan konaba nasaun ne’e atu sai oinsá wainhira tama ba 0nan 2030. Vizaun ne’e maka orienta formulasaun progrmas no estratéjias konaba oinsa atu implementa programas. Munisípiu Dili nian vizaun la ses husi vizaun nasional RDTL nian. Munisípiu Dili iha ninian vizaun atu wainhira tama ba 0nan 2030, Município ida ne’e sei hatudu nia an mais avansadu iha área edukasaun no komunikasaun sosial, saudável no livre husi lixu, prósperu, no ninian rezidentes sira moris iha hakmatek nia laran. Nune’e, elementus prinsipais ne’ebe sai nudar Município Dili nian vizaun mak hanesan: ‣ Edukasaun Pré-‐Eskolar to’o Ensinu Baziku sei funsiona ho kualidade diak liutan; ‣ Formasaun teknika no professional ho kualidade diak, trabalhadores Municipio Dili nian prontu atu kompete iha kampu de trabalhu; ‣ Servisus de saúde sei profisional liutan no hakbesik an ba populasaun iha aldeias; ‣ Kualidade infra-‐estrutra ne’ebé diak; ‣ Populasaun sei la moris izoladu tanba hetan asesu ba estradas iha sidade no aldeias; ‣ Sidade sei ordenadu liutan ( amoris bairrus no apartamentus) livre husi lixu no laiha animal lao arbiru iha estrada laran; ‣ Ekonomia ne’ebe buras ho sustentavel hodi fo benefisio ba komunidade; ‣ Iha oportunidade ba servisus voluntarios ne’ebe sei hakbesik a’an ba komunidade atu fo’o informasaun, atendimentu no sensibilizasaun konaba desenvolvimentu Municipiu ba sektor hotu-‐hotu; ‣ Iha oportunidade hanesan ba feto no mane atu servisu iha sektor públiku no sektor privadu; no ‣ Leis tradisionais hetan aplikasaun makas iha komunidade nia let hodi asegura ordem no hakmatek iha sidade to’o aldeias. ‣ Kon0nua reforsa introdusaun Poli0ka Boa Governasaun iha sektor hotu-‐hotu Municipio nian; Ne’e mak Municipio Dili nian vizaun ba 0nan 2030. Katak programa ba dezenvolvimentu Municipio Dili sei bazeia ba vizaun ne’e.
9
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
2. Kapitulu -‐ Perfil Municipio Dili 2.1. Origem EHmologica Municipio Dili Lia fuan Dili mai husi versaun rua kona ba naran Dili : Primeira versaun hateten katak “Dili” mai husi liafuan portugues “Dali”, katak iha aitali barak besik be matan kaikoli nebe sai hanesan centro ida ba Reino Mota-‐ain para halo es0lo/cerimonia gen0lica. Tinan-‐0nan comunidade iha dili halo cerimonia dansa tradicional e oferece mos sacrificio/ofertas ba ai Tali akar ne’e .Husi ida ne’e Portugues sira bolu “dali e Rumbia” akar/sagu mai husi neba. Ema 0mor hanoin dehan katak “dali” ne’e signifika be matan lulik ho nune’e sira bolu dali “ hanesan “Cidade Dili” iha lian local; Segunda versaun dehan katak liafuan “Dili” mai husi liafuan “aidila laran” nebe nakfilak ba Dili. Ema quando halo viagem mai dili ka liu husi dili, sira ku’u aidila funan lori ba sira nia uma hanesan presente/oferta. Tamba ida ne’e maka aidila sai hanesan simbolu iha Dili1.
2.2. Resumo Historico
Desembarque a 17 de Novembro de 1818 de Louis de Freycinet e esposa que viajavam na corveta francesa L'Uranie, na viagem à volta do mundo que ficou célebre pelas inves0gações cien|ficas pioneiras (costumes, antropologia, botânica e zoologia) que levou a cabo em diferentes partes do globo. Rose Marie Pinon de Freycinet descreve no seu Diário a chegada a Díli (onde permaneceram 4 dias) a recepção muito calorosa pelo Governador José Pinto Alcoforado de Azevedo e Sousa. Relata os pormenores da vida no "Palácio do Governo", a baixela, a variedade e requinte das refeições, o vestuário dos portugueses (europeus e 0morenses). Visíveis na imagem, a tranqueira de Díli (mais ou menos em frente ao Quartel, actual Casa Europa, onde, na marginal, está a praceta com canhões an0gos), ao fundo a ponta de Fatucama que limita a baía e, à esquerda, a ilha de Ataúro. Muitos outros viajantes arribaram a Díli entre os quais se conta também o naturalista Wallace.
Antes Portugues sira estabelece/introduz sira nia autoridade iha rai Dili , iha rai ne’e iha ona autoridade tardicional nebe ukun hatur/ fahe ba reino ka regulado nebe “liurai” maka autoridade maximo tau ukun ba nia reino sira. Embora liurai maka autoridade maximo mas nia la exerce autoridade comun ba Distrito Dili laran tomak maibe iha distrito ne’e rasik Liurai/reino Motael, reino Hera maka ukun area dili no submete directamente ba imperio Belos iha Wehali, parte ocidente. Depois quando Governo portugues introduz sira nia autoridade/ukun, liu husi Governador Antonio Coelho Guerreiro, iha 0nan 1698, komeça halo intervensaun ba autoridade tradicional sira iha Timor 10
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli inklui iha rai dili , sira halo mudança ba Autoridade tradicional hirak ne’e, liu husi carta patente fo atribuição de 0tulos hanesan Dom, divisas hanesan Brigadeiro, Koronel, Tenente -‐ Koronel, Maijor. Tenente ba liurai sira konforme kompetencia ka kbit nebe liurai sira iha, ida ne’e akontece quando Timor hola parte hanesan Administação Régia do Estado de India Portuguesa ; Governador Antonio C. Guerreiro hatur capital Timor Portugues iha lifau-‐ Oecusse. Tamba situasaun seguranca la permite, capital 0mor muda mai Dili, iha loron 10 de Outubro 1769, iha tempo governador Antonio Jose Teles de Maneses nebi simu ho diak husi liurai Moatel no liurai Sica-‐ Bidau nebe ikus mai oficialmente fo hatene ba Timor laran tomak katak Dili maka sai hanesan capital 0mor portugues iha loron 10 Outubro 1769. Depois iha loron 20 de Abril 1859, liu husi Governador Afonso de Castro estabelece/cria 11 Distritos, Dili para alem de capital de Timor Portugues, sai mos hanesan Distrito ida ho nia sede iha capital Dili nebe kompostu husi reino Motael, Ulmera, Hera, Caimauc, Dailor, Failacor, no Laclo; Liu husi Governador Celes0no da Silva, iha loron 1908 , Dili para alem hanesan Concelho, sai mos hanesan commando militar ho naran Komando Militar de Motael; Iha Dezembro 1963 Dili transforma/ sai hanesan CamaraMunicipal; Iha tempo okupasaun Indonesia, Dili hanesan mos “ Kota administra0va “ komposto husi “Kecamatan Dili barat no Kecamatan Dili Timor; Iha tempo independencia Dili mantem hanesan Distrito ho nia Subdistrito 6 hanesan : Subdistritu Nain Feto, Dom Aleixo, Vera Cruz, Cristo Rei, Me0naro e Atauro; Iha V Governo Kons0tusional, liu husi Dekreto-‐Lei No. 04/2014, no Resolução Governo No. 28/2014, no bazeia ba Lei Divisaun Territorial, ma designasaun ba Distrito ba Municipios no designasaun Sub Distrito ba Postos Administra0vos. Mak Distritu Dili ita hanaran Municipio Dili ho Postos Administra0vos : Posto Administra0vo Atauro, Posto Administra0vo Cristo Rei, Posto Administra0vo DOM Aleixo, Posto Administra0vo Me0naro, Posto Administra0vo Nain Feto, Posto Administra0vo Vera Cruz.
Bombardeamento de Díli (1943-‐1945) Díli é bombardeada pelos Australianos durante a ocupação japonesa, ficando a cidade completamente destruída.
Sidade ne’e sai aat 0ha durante okupasaun japoneza, tanba bombardeamentu hosi alkiadu sira. Marcello Caetano, iha altura neba hansan Ministru Kolónia nian, hakerek kona-‐ba situasaun ida ne’e iha sidade no medida hirak sira hola atu hari lalais fali. “Hafoin =nan tolu ho balun okupasaun estranjeiru, Timor besik sai rahun =ha. Dili hetan bombardeamentu 94 hosi aviaun. Iha sidade hela deit uma sanulu! Iha fa=n-‐fa=n bele hetan deit maka duut-‐manu-‐lin no kratera (rai-‐kuak) (…) Material konstrusaun nian ne’ebe haruka mai, hahu hosi pregu no parafuzu sira, besi-‐lolon, besi lusalite-‐tahan, =nta, vidru, to’o simente ka’ut rihun resin. “ Fonte: Marcello Caetano, Paixão e Redenção de Timor, in Factos e Figuras do Ultramar, AGU, Lisboa, págs. 145-‐146
Nune’e mos hafoin sai rezultadu konsulta popular nian iha 4 setembru 1999, sidade ne’e sai aat fali no ninia edifisiu no uma sira hetan sunu, tanba rungu-‐ranga no ataque sira hosi milísia pró-‐autonomia 11
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli nian sira. Nenei-‐neneik sidade ne’e hari fila fali tanba esforsu hosi ninia sidadaun sira iha recupera fali sira nia knua fa0n bainhira hakmatek ona, govern Timor-‐leste independente mos hari obra rekuperasaun nian barak, no hari edifisiu foun sira no reabilitasaun no hadi’a fali esytrada sira iha sidade laran, hari fali fa0n foun no jardin sirahodi fo kualidade no melloramentu ba espasu sidade.
2.3. Limites e Lokalizasaun Jeográfika Díli limita hosi norte Tasi Wetar, ho ninia coordenada sira hanesan: La0tude (Norte 8°28’51.67”S); (Sul 8°37’35.33”S) Longitude (Leste 125°51’40.30”E); (Oeste 125°29’45.23”E) Hetan fronteira hamutuk ho Liquiçá iha Loromonu, Lorosa’e ho distritu Manatuto iha Sul distritu sira Aileu no Manatuto. Dili nu’udar Municipio ida husi Municipios sanulu resin tolu (13) iha Timor-‐Leste, ne’ebé sai mós kapitál ba Nasaun Repúblika Demokrá0ka Timor-‐Leste. Municipio ne’e situa iha ilha Timor nia kosta Norte, iha Tasi Savu, no halo baliza ho Municipio Manatuto husi parte Leste, Aileu iha parte Súl, no Liquiçá iha parte Oeste. Iha Municipio Dili nia oin, husi parte Norte, situa Ilha Ataúro.
Fig 3. Lokalizasaun jeográfika Distritu Díli
Fig 4. Mapa Distritu Díli
2.4. Superficie Hare mapa pozisaun Municipio Dili hela iha kosta Norte, no situa iha parte Central ka loromonu Timor-‐Leste nian entre 8° 34” la0tude Sul no ± 125° 35 “ longetude Leste . Municipio Dili nia total superficie 401,25 Km2. Posto Administra0vo Atauro ho nia total area 141.04 Km2. Área por Posto Administra0vo
Área e Perímetro por Posto Administrativo Posto Administra0vo Ataúro
Área Km2)
Perímetro (Km)
141,04
59,078
Cristo Rei
75,46
54,242
Dom Aleixo
37,01
34,85
102,71
76,342
Nain Feto
6,35
17,006
Vera Cruz
38,68
28,722
Me0naro
Total
401,25
2%
10%
35% 26%
9%
Ataúro Cristo Rei Dom Aleixo Me0naro Nain Feto Vera Cruz
19%
12
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
2.5. Divisaun AdmnistraHva Iha Timor Leste, Divisaun administra0va, sei halo tuir sistema divisaun admnistra0va portuguesa nian tamba iha momento neba Timor Leste sei hanesan provincia ultramarinha portuguesa nebe nia divisaun administra0va to’o iha 0nan 1974 fahe ba Camara Municipal 1, Administrasaun Concelhos 13, Posto Administra0vo 64, 408 Sucos no 1772 povoações, nune’e mos quando iha tempo okupasaun Indonesia, Governo Indonesia adopta divisaun admnistra0vo portuguesa nian sem halo alterasaun signifika0vo tamba Timor leste sai hanesan vigesima se0ma (27ª) provincia Indonesia nian ho nia divisaun administra0va to’o iha 0nan 1999 fahe ba “Kotamadia 1, 13 kabupaten, 62 Kecamtan no 442 Desa”. Timor leste restaura independencia iha 20 de Maio de 2002, iha Tinan 2009, Parlamento Nasional aprova ona Lei No. 11/2009, ba Divisaun Territorial Timor Leste, ne’ebe fahe Timor Leste ne’e ba 13 Municipios, maibe Lei ne’e la implementa kedas tamba Governo sei prepara instrumento legal balun no kondisoes hodi bele implementa Lei Divisaun Territorial ne’e. Iha Tinan 2014 liu husi Resolusaun Governu nian No. 28/2014 halo ona alterasaun ba designasaun 13 Distritu ba 13 Municipios, 65 Sub Distrito altera ba 65 Postos Administra0vos. Municipio Dili rejista Posto Administra0vos 6 mak hanesan Posto Administra0vo Vera Cruz, Posto Administra0vo Nain Feto, Posto Administra0vo Me0naro, Posto Administra0vo Atauro, Posto Administra0vo Dom Aleixo no Posto Administra0vo Cristo Rei ho area ba Posto Administra0vo ida-‐idak hanesan tuir mai: Vera Cruz ho nia luan 32.77 km2 , Nain Feto 5.15 km2, Me0naro 91.24 km2 , Atauro 140.50 km2 ,Dom Aleixo 33.12 km2 , Cristo Rei 65.33 km2 no Suco hamutuk 31 Aldeia 241. Administra0vamente, Municipio Dili lidera husi Administrador do Municipio e Postos Administra0vos lidera husi Administradores de Posto Administra0vos Kada Posto Administra0vo fahe ba sukus. Municipio Dili iha 31 sukus ne’ebe kada suku lidera husi Xefi Suku ida. Iha tabela No. 1 indika Posto Administra0vos Municipio Dili ho nia Sukus , aldeia, Uma Kain no nia luan. Mapa dos Postos Administra0vos do Município de Díli © SEDA Maps, 2014
23,5 km
13
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Depois dé Timor-‐Leste restaura nian independénsia iha loron 20 fulan Maiu 0nan 2002, mosu migrasaun interna husi distritus mai Dili, barak liu kompostu husi jovens husi Municipios Baucau, Viqueque, Bobonaro no Ermera. Dadus esta|s0kus revela katak husi 2001 to’o 2004, populasaun iha Municipio Dili aumenta 12,58%, maibé sira ne’ebé moris iha Sidade Dili hamutuk 54%, sira seluk, 7% moris iha Baucau, 5% moris iha Viqueque no Bobonaro, 4% moris iha Ermera, no restante mai husi distritus seluk no husi rai liur. Mapa dos Sucos do Município de Díli © SEDA Maps, 2014
14
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
2.6. Clima Situasaun Klima,ka Jeralmente, klima iha Municipio DIli hanesan ho maioria parte seluk iha Timor Leste. Klima iha Dili fahe ba estasaun rua: estasaun bai-‐loron no estasaun udan. Estasaun bai-‐loron hahu husi fulan Jullu to’o Setembru. Rejistu iha presipitasaun hatudu katak temperatura aas liu Novembru 32.50 C minimu iha Jullu 22.40 C. Estasaun udan hahu husi Novembru to’o Juñu. Maibe ho kondisaun “Mudansa Klima0ka” nebe akontese iha 0nan balun ikus ikus ne’e defisil atu halo predisaun. Iha territoriu laran tomak akontese bai-‐loron naruk liu duke tempu udan. Exemplu iha 0nan 2012 bai-‐loron hahu kedas iha fulan Maiu no udan monu rai iha fulan Dezembru. Mudansa klima0ka afeta maka’as iha Municipio Dili. Iha tempu bai-‐loro naruk, rai manas nebe afeta ba perservasaun be’e menus, rai maran no tempu udan akontese inundasaun. Erosaun iha Distritu Dili klasifika aas teb-‐tebes. Klima iha area foho no foho lolon sira jeralmente fresku enkuanto area kostal manas. Kondisaun klima hanesan ida ne’e impaktu maka’as ba vegitasaun sira. Produsaun vegitasaun oin-‐oin akontese iha foho no foho lolon sira nebe iha klima fresku enkuanto iha parte tasi ibun manas. Analize dadu klima nian sira ne’ebe iha kona-‐ba sidade Díli (Períodu 1914-‐41 no 1952-‐63) ita bele hare hanesan aspetu hirak relevante liu maka hanesan tuir mai: • Temperatura média anual : 26,6º C • Temperatura média hosi fulan ida manas liu (dezembru) : 27,4º C • Amplitude térmika anual : 2,3º C • Umidade rela0va atmosfera média anual : 72% iha tuku 8 h; 68% iha tuku 14 h; 86% iha tuku 20 h • Udan média total anual : 897,8 mm • Udan iha fulan ne’ebe tau maka’as (dezembru) : 144 mm • Udan iha fulan ne’ebe tau uitoan liu (setembru) : 9 mm • Períodu ho udan-‐wen barak liu (Pp fulan > 40 mm) : dezembru to’o maiu • Udan-‐wen aas liu ne’ebe rejista iha loron ida nia laran : 275,3 em maiu • Loron hirak iha 0nan ida nia laran ho Pp≥ 10 mm : 31 • Loron hirak iha 0nan ida nia laran ho rai-‐tarutu : 49 • Velosidade média anin nian : 4,8 km/h • Persentajem hosi loron hirak hakmatek : 58,8 % hosi tempu • Anin hu liu ba diresaun : N no NW ho 18,8 % hosi tempu • Fulan ho anin maka’as liu : fevereiru ho velosidade média 15,6 Km/h. Temperatura média anual e precipitação anual em Díli (2007 -‐ 2013) 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Tempera0ra Média Anual (°C)
29,4
29,3
29,5
29,5
28,9
29,0
29,1
Precipitação total anual (mm)
769
1 024
526
1 716,4
911,8
739,3
244,4
Obs. Leituras da estação meteorológica do aeroporto de Díli Fonte: Agência de Metereologia do aeroporto de Díli
2.7. Populasaun Tuir sensus populasaun 2010, Municipio Dili iha total populasaun hamutuk 234,026 habitantes.
15
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli População de Timor-‐Leste por Município Posto Administra0vo
Total
Aileu
44 325
Ainaro
59 175
Baucau
111 694
Bobonaro
92 049
Covalima
59 455
Díli
234 026
Ermera
117 064
Lautem
59 787
Liquiçá
63 403
Manatuto
42 742
Manufahi
48 628
Oe-‐cusse
64 025
Viqueque
70 036
Timor-Leste
1 066 409
Fonte: Censos 2010
Husi total populasaun ne’e mane barak liu feto, mane ho total 124,389 habitantes no feto ho total 109,637 habitantes. Dadus populasaun no sensus uma kain 2010 hatudu katak total uma kain Munisipiu Dili hamutuk 35,224. Ho nune Dili kon0nua sai hanesan Distritu Urbanu ida ho nia populasaun 82.3% (102,900 habitantes) maka hela iha area Urbanu, ho populasaun hamutuk 17.7% (41,374 habitantes) maka rejistu hanesan hela iha rural (Sensu Populasaun 2010). População por Posto Administra0vo Posto Administra0vo Ataúro
Total
Homens Mulheres
8 602
4 207
4 395
54 936
29 074
25 862
105 154
56 665
48 489
Me0naro
4 727
2 495
2 232
Nain Feto
26 592
14 057
12 535
Vera Cruz
34 015
17 891
16 124
234 026 124 389
109 637
Cristo Rei Dom Aleixo
Total Distrito
Wainhira halo deskrisaun detallus konaba grupu populasaun, dadus husi sensus populasaun no uma kain 2010 ita bele hare numero populasaun Municipio Dili hanesan iha tabela tuir mai ne’e :
16
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Populasaun Munisipiu Díli tuir idade Posto Administra0vo
Grupu Idade
Total
10-‐14
15-‐19
20-‐64
1 226
1 059
956
3 690
7 176
7 107
5 932
7 053
26 382
1 286
105 154
14 098
12 777
9 480
12 816
54 407
1 576
Me0naro
4 727
688
648
582
621
Nain Feto
26 592
3 096
2 925
2 434
Vera Cruz
34 015
4 017
3 902
234 026
30 227
28 585
Ataúro Cristo Rei Dom Aleixo
Total Município
0-‐4
5-‐9
8 602
1 152
54 936
65+ 519
2 014
174
3 310
14 168
659
3 280
4 166
17 907
743
22 767
28 922
118 568
4 957
Fonte: Census Populasaun 2010
Dadus esta|s0kus (Sensus 2010) hatudu katak populasaun Municipio Dili hamutuk 234,026 abitantes ne’ebe kompostu husi mane 53.15% no feto 46.85%. Depois dé Timor-‐Leste restaura nian independénsia iha loron 20 fulan Maiu 0nan 2002, mosu migrasaun interna husi Municipios mai Municipio Dili, barak liu kompostu husi jovens husi Municipio Baucau, Viqueque, Bobonaro no Ermera. Dadus esta|s0kus revela katak husi 2001 to’o 2004, populasaun iha Municipio Dili aumenta 12,58%, maibé sira ne’ebé moris iha Sidade Dili hamutuk 54%, sira seluk, 7% moris iha Baucau, 5% moris iha Viqueque no Bobonaro, 4% moris iha Ermera, no restante mai husi municipios seluk no husi rai liur.
Sukus iha kada Posto Administra0vo no sira nian populasaun Ataúro
Cristo-‐Rei
Dom Aleixo
Nain Feto
1774 Balibar
Biqueli
1656 Becora
Macadade
1486 Bid. Santana
8 193 Fatuhada
7 178
Maquili
1946 Camea
7 589 Kamp. Alor
4 697
Maumeta
1740 Culu Hun
8 904
Lahane Orien.
7 376
Santa Cruz
Hera Me0aut Totais
8602
1 265 Bairro Pite
Me0naro
Beloi
20 893 Comoro
Vera Cruz
27 875 Duyung
3 145 Acadiru Hun
2 593 Caicoli
4 323
65 404 Sabuli
1 582 Bemori
5 527 Colmera
3 315
Bidau Lecidere
1 225 Dare
1 796
Gricenfor
1 166 Lahane Ocid
5 467
10 886 Mascarenhas
6 683
5 195 Motael
716 54 936
Vila Verde 105 154
4 727
26 592
2 877 9 554 34 015
Fonte: Sensus Populasaun 2010
17
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Distrito / Município Aileu Ainaro Baucau Bobonaro Covalima Díli Ermera Lautem Liquiçá Manatuto Manufahi Oe-‐cussi Viqueque Nacional
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
População
45 148
46 381
47 643
48 960
50 323
51 733
53 199
54 720
56 281
57 892
59 550
61 252
62 986
64 766
66 567
68 393
70 247
72 128
74 031
75 953
77 881
Taxa Cresc. População
2,69
2,68
2,73
2,75
2,76
2,79
2,82
2,81
2,82
2,82
2,82
2,79
2,79
2,74
2,71
2,67
2,64
2,60
2,56
2,51
60 362
61 743
63 121
64 516
65 927
67 357
68 813
70 303
71 829
73 395
75 006
76 659
78 354
80 097
81 879
83 713
85 593
87 533
89 521
91 568
93 656
Taxa 2,26 2,21 2,19 2,16 2,15 2,14 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,20 2,22 2,22 2,24 2,25 2,26 2,25 Cresc. População 113 767 115 321 116 934 118 606 120 344 122 152 124 054 126 044 128 143 130 344 132 648 135 046 137 534 140 113 142 777 145 515 148 325 151 201 154 135 157 129 160 160 Taxa Cresc. População
1,36
1,39
1,42
1,45
93 825
95 047
96 271
97 496
98 723
Taxa Cresc. População
1,29
1,28
1,26
1,25
1,24
1,24
1,23
1,24
1,24
1,25
1,26
1,27
1,28
1,29
1,31
1,32
1,34
1,36
1,37
1,37
60 559
61 425
62 303
63 195
64 104
65 032
65 993
66 987
68 008
69 071
70 168
71 296
72 459
73 654
74 883
76 131
77 403
78 699
80 012
81 332
82 646
Nacional
1,55
1,59
1,65
1,70
1,79
1,83
1,86
1,88
1,90
1,91
1,92
1,92
1,92
1,91
Taxa 5,56 5,50 5,44 5,36 5,28 5,18 5,08 4,96 4,84 4,72 4,59 4,46 4,33 4,20 4,07 3,94 3,83 3,72 3,62 3,52 Cresc. População 119 238 121 922 124 687 127 524 130 445 133 457 136 566 139 771 143 086 146 508 150 023 153 638 157 337 161 126 164 996 168 936 172 949 177 042 181 206 185 438 189 717 Taxa Cresc. População
2,23
2,24
2,25
2,26
2,28
2,30
2,32
2,34
2,36
2,37
2,38
2,38
2,38
2,37
2,36
2,35
2,34
2,32
2,31
2,28
63 946
64 724
65 475
66 216
66 950
67 690
68 445
69 224
70 023
70 864
71 742
72 662
73 620
74 625
75 674
76 771
77 904
79 078
80 283
81 513
82 755
Taxa Cresc. População
1,21
1,115
1,113
1,10
1,10
1,11
1,13
1,15
1,19
1,23
1,27
1,31
1,36
1,40
1,44
1,47
1,50
1,51
1,52
1,51
64 580
66 179
67 831
69 542
71 310
73 131
75 001
76 932
78 914
80 943
83 021
85 135
87 289
89 481
91 708
93 962
96 253
Taxa Cresc. População
2,45
2,47
2,49
2,51
2,52
2,52
2,54
2,54
2,54
2,53
2,51
2,50
2,48
2,46
2,43
2,41
2,39
2,36
2,34
2,32
43 535
44 313
45 098
45 893
46 702
47 521
48 365
49 233
50 128
51 050
52 004
52 993
54 012
55 063
56 147
57 265
58 415
59 604
60 820
62 070
63 339
Taxa Cresc. População
1,77
1,76
1,75
1,75
1,74
1,76
1,78
1,80
1,82
1,85
1,88
1,90
1,93
1,95
1,97
1,99
2,01
2,02
2,03
2,02
49 529
50 701
51 904
53 142
54 423
55 735
57 097
58 509
59 967
61 466
63 027
64 628
66 278
67 972
69 708
71 488
73 316
75 179
77 083
79 021
80 986
Taxa Cresc. População
2,34
2,35
2,36
2,38
2,38
2,41
2,44
2,46
2,47
2,51
2,51
2,52
2,52
2,52
2,52
2,52
2,51
2,50
2,48
2,46
65 189
66 929
68 654
70 351
72 041
73 716
75 389
77 068
78 764
80 474
82 207
83 966
85 759
87 585
89 460
91 381
93 358
95 399
97 501
Taxa Cresc. População
2,63
2,54
2,44
2,37
2,30
2,24
2,20
2,18
2,15
2,13
2,12
2,11
2,11
2,12
2,12
2,14
2,16
2,18
2,20
2,22
71 338
72 080
72 797
73 505
74 206
74 907
75 624
76 358
77 122
77 919
78 748
79 622
80 533
81 491
82 498
83 551
84 655
85 803
86 997
88 231
89 501
98 580 100 935 103 324 105 750
99 669 101 908
Taxa 1,03 0,99 0,97 0,95 0,94 0,95 0,97 1,00 1,03 1,06 1,10 1,14 1,18 1,23 1,27 1,31 1,35 1,38 1,41 1,43 Cresc. População 1 089 3641 118 7501 148 9581 180 0691 212 1071 245 0961 279 0801 314 0921 350 1231 387 1491 425 1341 464 0391 503 8181 544 4211 585 8021 627 9111 670 7421 714 3071 758 5721 803 4801 848 908 Taxa Cresc.
2,66
2,66
2,67
2,68
2,69
2,69
2,70
2,71
2,71
2,70
2,69
2,68
2,66
2,64
2,62
2,60
2,57
2,55
2,52
2,49
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
População 238 348 251 976 266 236 281 121 296 612 312 700 329 341 346 499 364 135 382 185 400 640 419 454 438 588 457 984 477 606 497 421 517 428 537 626 558 007 578 573 599 294 Taxa 5,56 5,50 5,44 5,36 5,28 5,18 5,08 4,96 4,84 4,72 4,59 4,46 4,33 4,20 4,07 3,94 3,83 3,72 3,62 3,52 Cresc. População 1 089 3641 118 7501 148 9581 180 0691 212 1071 245 0961 279 0801 314 0921 350 1231 387 1491 425 1341 464 0391 503 8181 544 4211 585 8021 627 9111 670 7421 714 3071 758 5721 803 4801 848 908 Taxa Cresc.
2,66
2,66
2,67
2,68
2,69
2,69
2,70
2,71
2,71
Taxa de Crescimento Populacional de Díli e Timor-‐Leste
2010
1,75
Taxa 1,42 1,42 1,42 1,43 1,44 1,47 1,49 1,51 1,55 1,58 1,59 1,62 1,64 1,65 1,65 1,66 1,66 1,65 1,64 1,60 Cresc. População 238 348 251 976 266 236 281 121 296 612 312 700 329 341 346 499 364 135 382 185 400 640 419 454 438 588 457 984 477 606 497 421 517 428 537 626 558 007 578 573 599 294
2010 Díli
1,49
99 954 101 198 102 454 103 729 105 028 106 348 107 692 109 064 110 466 111 904 113 382 114 890 116 441 118 031 119 656 121 309
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030 2010
2,70
2,69
2,68
2,66
2,64
2,62
2,60
2,57
2,55
2,52
2,49
Projecção da População de Díli 2010-‐2030
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030
18
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Distritu Díli maka hanesan fa0n ne’ebe dada migrante sira hodi aumenta ninia demografia no halo Suku no Aldeia balun la hetan kondisaun infra-‐estrutura nian sira hodi nune’e kontribui ba hamosu tensaun no hada’et moras. Iha preokupasaun atu kona-‐ba nesesidade atu investe iha infra-‐estruturas, hanesan saneamentu baziku (we no esgotu sira), recupera eskola no sentru saúde sira, nune’e mos atu kria kondisaun sira hodi forma no hari negosiu ki’ik (mikronegosiu). Atu hetan solusaun ka atu hamenus problema ida ne’e maka formasaun sistema kontatu nian ida iha rede, ne’ebe bele envolve ins0tuisaun governu nian, ins0tuisaun la’os governu nian no ins0tuisaun hirak iha ligasaun ho Igreja hodi bele haburas parseiria iha fo tulun hodi lori ema sira fila ba sira nia knua-‐fa0n, bele sai hanesan kri0ka ba susesu ba dezenvolvimentu no sustentasaun território no populasaun Timor nian iha prazu badak no mediu. Implementasaun programa dezenvolvimentu rejional integradu sira (saúde, edukasaun, habitasaun, dezenvolvimentu ambiental, sst.), iha hanoin ida atu promove hatur fali populasaun sira iha sira nia fa0n uluk nian tenki hala’o ba oin hanesan estratégia nacional. Iha ne’e, Programa Dezenvolvimentu Desentralizadu sira hetan duni rezultadu, maibe sei nafa0n mosu dezekilibriu boot ida iha nível infra-‐ estrutura sosial hirak eziste iha Dili no iha Distritu hirak seluk, no iha ne’e, hosi área urbana sira ba to’o zona rural sira (liu-‐liu sira iha foho). Hari 0ha programa hirak integradu kona-‐ba dezenvolvimentu plurianual, ho objek0vu hirak nebe bele sukat ho rigor, maka ho ida ne’e sei bele hatan ba dezekilibriu regional sira no hamenus tendensia atu ema tun hotu mai Dili hodi bele hamenus dezekilibriu iha koezaun sosial no territorial. (Pais ida iha movimentu : Perfil migrasaun interna nian sira iha Timor-‐ Leste, Observatóriu ACP ba migrasaun sira).
19
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
2.8. Linguas Maioria populasaun Municipio Dili koalia lian Tetum (nudar lian nasional), lian local sira seluk hanesan nebe iha Timor-‐Leste. Portugues mos uza iha Municipio Dili hanesan lian ofisial maibe so husi lideransa sira ho idosos sira nebe eskola iha tempu Portugues nia ukun no agora ema barak mak kompriende ona koalia lian portugues iha Municipio Dili. Tuir Sensu 2010 populasaun 0nan 15 ba leten nebe koalia, hakerek no komprende iha lian Portuguese 38.3%, koalia, hakerek no kompriende iha lian tetum 82.9%, koalia, hakerek no komprende lian Indonezia 76.4% no koalia, hakerek no komprende iha lian Ingles 29.9% husi dadus ne’e ita bele hare katak populasaun iha Municipio Dili maioria sei uza lingua Indonezia ba ak0vidade lor-‐loron Informasaun kompeletu hare tabela tuir mai ne’e :
Fonte: wikipedia
20
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Poporsaun populasaun tinan 15 ba leten nebe hatene hakerek koalia no kompriende Tétum, Português, Inglês e Indonésio Município Díli Posto Administra0vo
Tetum
(%)
Português
(%)
Inglês
(%)
Indonésio
(%)
Ataúro
59,90
25,60
8,30
45,60
Cristo Rei
80,40
45,30
35,70
71,40
Dom Aleixo
85,20
36,00
30,60
81,40
Me0naro
63,90
23,70
7,60
41,80
Nain Feto
85,40
37,80
25,60
76,10
Vera Cruz
85,70
40,40
30,10
80.2
Total AILEU
0
82,90
0
38,30
0
29,90
0
76,40
População (15+ Idade)
0
Timor-‐Leste Fonte: Censos 2010
2.9. Religião
Capela de Bairro Dadus konaba relijiaun hatudu katak maioria populasaun iha Municipio Dili nudar ema katolika. Husi Sensu 2010 hatudu katak populasaun Municipio Dili 94.5% Katolika, Informasaun kompletu bele hare iha tabela tuir mai ne’e :
2.10. Habitasaun no povoamento 2.10.1. Densidade no povoamento Distribuisaun populasaun tuir Suku iha Municipio Dili konforme dadus populasaun no uma kain 2010 hatudu diferente husi porsentajen (%) nebe makas Posto Administra0vo ida ba Posto Administra0vo seluk. Tuir dadus nebe konsege jus0fika hatudu katak Posto Administra0vo Dom Aleixo iha porsentazen 45% populasaun nebe as liu Posto Administra0vo sira seluk. Populasaun husi total populasaun Dili no tuir mai maka Posto Administra0vo Cristo Rei ho populasaun 23%. Posto Administra0vo Vera Cruz ho populasaun 15%, Posto Administra0vo Nain Feto ho populasaun 11% enkuantu populasaun menus husi 5 % maka Posto Administra0vo no Me0naro Dadus populasaun no sensus 2010 hatudu katak porsentajen populasaun Municipio Dili barak liu hela iha area Urbanu. Area nia luan populasaun iha Municipio Dili hatudu diferensia entre Suku ida ba Suku seluk, Posto Administra0vo ida ba Posto Administra0vo seluk. Desparisaun populasaun iha Municipio Dili ho 21
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli total area 368.12 Km2 densidade populasaun hamutuk 635.73 per km2 no tuir mai Posto Administra0vo Atauro ho nia total area 140.50 Km2 densidade populasaun hamutuk 61.23 per Km2; Posto Administra0vo Cristo Rei ho total area 65.33 Km2 nia densidade populasaun hamutuk 1,037.89. per Km2; Posto Administra0vo Dom Aleixo ho nia total area 33.12 Km2 densidade populasaun hamutuk 3,174.50 per Km2; Posto Administra0vo Me0naro ho nia total area 91.24 Km2 densidade populasaun hamutuk 51.81 per Km2; Posto Administra0vo Nain Feto ho nia total area 5.15 Km2 densidade populasaun hamutuk 5,160.16 per Km2; Posto Administra0vo Vera Cruz ho nia total area 32.77 Km2 densidade populasaun hamutuk 1,037.89 per Km2. Situsaun habitasaun iha Municpio Dili presiza ona regulamento ne’ebe forte atu regula ema oinsa atu konstrui Uma atu nune’e bele minimiza tendensia atu mosu Bairros/desorganizadu “Kumuh”.
2.10.2. Habitação Uma kada Postu Administra0vu Posto Administra0vu Ataúro
Populaçã
Habitações
Pessoas/Hab.
8 602
1 618
5,3
54 936
7 505
7,3
105 154
15 896
6,6
Me0naro
4 727
872
5,4
Nain Feto
26 592
4 015
6,6
Vera Cruz
34 015
5 318
6,4
234 026
35 224
6,6
Cristo Rei Dom Aleixo
Total
Husi densidade populasaun no povoamento Municipio Dili, Posto Administra0vo Dom Aleixo ho nia total area 33.12 Km2 densidade populasaun hamutuk 3,174.50 per Km2, iha ne’e ita bele dehan katak kuase metade populasaun Municipio Dili hela iha Posto Administra0vo Dom Aleixo. Koalia konaba habitasaun, iha tempu Governu Portugues hari’i hela uma lubuk ida/bairro ba funsionárius portugueses to’o agora sei existe hanesan Bairro Farol – Motael, iha bairro ne’e iha habitasaun privadu no iha mos habitasaun estadu nian, Bairro Grilos, Fornosa, Vila-‐Verde (ho system krediru ba funsinarius), no Bairro Pité ne’e ba funsionarius ho kategoria ladun a’as. Iha tempu Invasaun Indonesia, habitasaun/Perumahan Palapasu hanesan habitasaun primeiru ne’ebe Governu Indonesia hari’I liu oferese ba funsinarius sira ho sistem kreditu. Tuir fali iha decade ano 1980 – 1990 Governu Indoensia hari’I mos habitasaun oin-‐oin ba funsionarius hanesan ita sei bele sita iha ne’e : • Moradias iha Bebonuk, iha ba funsionarius Dolog, iha mos ba funsionarius husi Departamentu Floresta/Kehutanan; • Moradias PEPABRI ba reformados Militar Indonesia iha Bebonuk; • Moradias Comoro; • Moradias Vila-‐Verde; • Moradias Comoro Manlewana ba funsionarios Departamentu Agrikultura; • Moradias iha Fatuhada ba funsionarius Departamentu Floresta ba funsionarius ho nivel equiparadu Directores; Alem moradias ba funsionarius iha tempu ne’e mos hari’I moradias balun ne’e ho sistem kreditu, ne’ebe to’o oras ne’e ita sei hatene mak : • Moradias iha Bairro Pite leten; • Moradias iha Bairro Delta I,II,III no IV; • Moradias iha Bairro Aimu0n I,II,II ; 22
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli • Moradias iha Bairro Fatuhada; • Moradias iha Bairro Manlewana Comoro; Designasaun/Cargo Equiparasaun salarial Administrador Município Director Nacional Secretário Municipal Director Distrital Departamento de Finanças Chefe de Departamento Departamento de Planeamento e Desenvolvimento Chefe de Departamento Departamento Recursos Humanos Chefe de Departamento Departamento Gestão Mercado Chefe de Departamento Departamento de Limpeza e Saneamento Chefe de Departamento Chefe de Posto Administra0vo Chefe de Departamento Fonte: Perfil Distrito de Díli
Moradias sira temi iha leten ne’e oras ne’e dadauk balun mak uluk hanesan nain ba uma hirak ne’e sei hela, balun hanesan uma ba funsionarius sira iha tempu Indonesia nian barak mak okupa husi ita nia komunidade, moradias ho system kreditu mos hanesan barak mak komunidade sira okupa. Moradias sira ne’e balun mak regula ona liu husi Diresaun Terras e Propriedade Municipio Dili. Moradias hirak ne’e tamba barak mak okupa deit, mak nia manutensaun la dun iha atensaun no mos Bairro hirak ne’e balun iha potensia atu sai Bairro desorganizadu.
2.11. Meio Urbano Administra0vamente, Municipio Dili fahe ba Posto Administra0vo 6: Nain Feto, Vera Cruz, Dom Aleixo, Cristo Rei, Me0naro no Ataúro. Kada Posto Administra0vo fahe ba sukus. Municipio Dili iha 26 sukus (la sura ho suku 5 husi Ataúro) ne’ebe lidera husi Xefi Suku ida-‐idak. Tuir mai iha tabela ne’e hatudu numero populasaun per Posto Administra0vo. Dadus populasaun no sensus 2010 hatudu katak porsentajen populasaun Municipio Dili barak liu hela iha area Urbanu ho porsentajen 45% . Municipio Dili nia Posto administra0va balun mak laos ona area rural, hanesan Posto adminisutra0vo Cristo Rei, Posto Aministra0vo Nain Feto, Posto Administra0vo Dom Aleixo no Posto Administra0vo Vera Cruz. Iha futuru bele halakon Suco ita hamoso fali Bairro ka “Kelurahan”. Tanba númeru de abitantes ne’ebé aas ba beibeik no la favorese ona ba Municipio Dili, liu-‐liu ba Sidade Dili, atu hadia nia aan, maka oras ne’e presiza dezenvolve no aplika alterna0vas hodi reduz migrasaun interna husi Municipios seluk mai Municipio Dili, liu-‐liu mai Sidade Dili. Mesmu ho difikuldades oioin, Dili sei kon0nua nafa0n kapitál RDTL no entrada prinsipal mai Timor-‐Leste. Nune’e, presiza polí0ka Espesial ba longu-‐prazu adekuadu atu orienta sidade ne’e sai Cidade ida bs sentru de prestasaun de servisus. Ho liafuan seluk, Dili nian ekonomia sei bazeia ba servisus. !
Kondisaun aktual Munisipiu Dili
23
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
2.12. Administração Central
Coilão Ahahi e Casa da Junta Municipal de Díli, 1910 ( Edijcio onde no início do Século XX funcionava a Câmara Municipal de Díli. Actualmente edijcio onde funciona a Inspecção Geral do Estado.
Localização do Edijcio da Administração de Díli, na Rua de Caicoli (Matadouro).
Fachada do novo Edijcio da Administração de Díli, inaugurado a 12 de Agosto de 2014.
Municipio Dili iha ins0tuisoens administra0vas ne’ebe mak sufisiente ho fasilidades ne’ebe adekuadu hodi suporta no garante funsionamentu administra0vu wainhira distritu ne’e hetan autorizasaun husi Governu Sentral atu sai Municipio. Oras ne’e Distrit Dili prepara ona edijsiu ida ho pizu 4 ho total área edijsiu hamutuk 56 x 18,5 m2, iha total area hamutuk 7,198 m2 estrada Balide, ne’ebe sei funsiona hanesan edijsiu ba Prezidente Munisípiu Dili ho ninian apartamenus, wainhira Distritu ne’e hetan nomeasaun ba Munisípiu. Além de edijsiu ne’e, Distritu Dili mós prepara daudaun edijsiu ida seluk iha Aldeia Fatuhada atu sai nudar edijsiu ba Asembleia Municipal Dili no sei prepara mós edijsius ba kada Xefi du Postu Administra0vu. Baseia ba Diploma Ministeral no. 24/2011/MAEOT nebe regula kona organika Administrasaun Distrito difini katak Admnistrasaun distrito hanesan servisu deskonsentrado Governo nian iha nivel distrito nebe responsavel ba execusaun poli0ca estabelecido no halo koordensaun no apoio ak0vidades ba servisus nebe existe iha distrito no em par0cular ba liu poli0ka desenvolvimento local em termos de poli0ca de descentralisasaun nebe tuir lei difini; Tuir decreto-‐lei no 27/2008 nebe regula kona ba cargos de direksaun e chefia, cargo hanesan Admnistrador Distrito la menciona no klasifika iha lei ne’e ho nune’e Ministerio da Administrasaun Estatal hasai diploma Ministerial para halo equiparasaun salarial ba cargo Administardor distrito; Ho nune’e integra iha estrutura organika distrito Dili no equiparsaun salarial maka hanesan tabela tuir mai :
24
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Designasaun/Cargo
Equiparasaun salarial
Administrador Municipio
Director Nasional
Secretário Municipal
Director Distrital
Departemento de Finanças
Chefe de Departemento
Departemento de Planeamento e Desevolvimento
Chefe de Departemento
Departemento Recursos Humanos
Chefe de Departemento
Departemento Gestão Mercado
Chefe de Departemento
Departemento de limpeza e Saneamento
Chefe de Departemento
Chefe de Posto Administrativo
Chefe de Departemento
Iha parte seluk, Municipio Dili mós iha ona infraestruturas bázikas hanesan edijsius ho ninian fasilidades no rekursus umanus atu suporta servisu iha áreas Ensinu Pré-‐Eskolar, Ensinu Basiku to’o Ensino secundário , Saúde, Obras Públikas (infraestruturas), Agrikultura no Peskas, Servisus de Água no Saneamentu (inklui jestaun lixu), Jestaun Merkadu no lojas, Rejistu Notariadu no Servisus Kadastrais, Pagamentu Taxas no Pensoens, Protesaun Sivíl, Jestaun Seguransa Alimentar no Jestaun Dezastres Naturais. Alem infraestruturas basiku ne’e existe ona iha Municpio Dili , wahinra Municpio Dili tama ona ba Pre-‐ Deskonsentrasaun Administra0va ne’ebe tuir Dekreto-‐Lei No. 04/2014 mak estrutura Organika sei bazeia tuir Dekreto-‐Lei ne’e.
2.13. Protecçao e Seguransa Civil Municipio Dili hanesan Kapital Nasaun, iha sektor protesaun Civil ne’e hanesan sektor ida mak importante mos atu fo’o atensaun, ita hanesan ser umanu sei labele halo ses husi kalamidades ka desastre ne’ebe bele akontese. Sektor protesaun Civil nia ka’nar mak atu koordena a0vidade ho ins0tuisaun relevantes iha area Prevensaun no protesaun ba katástrafes, kalamidades ka desastre ho fo’o protesaun, prevensaun no sokorro/ tulun ba ema ne’ebe hetan desastre. Iha parte Protesaun Civil ne’e instrumento aktuasaun iha campo mak Bombeiros. Tuir esbosu husi Sekretaria Estadu Seguransa ba deskonsentrasaun administra0va mak sei estabelse quarteis Bombeiros iha kada Municipio ho delegasoes kompetensia balun mai Munisipiu. !
Formatura Polisia Nasional Timor-‐Leste
Sektor Seguransa Civil nia ka’nar mak atu asegura seguransa ba edificios publicos, patrimonio estado nian no fa0n turis0ko Municipio nian , colabora ho PNTL iha Municipio hodi assegura seguransa ba Municipio laran. Iha parte ida ne’e mos hanesan Sekretaria Estadu Seguransa sei delega kompetensia balun mai iha Municpio iha area seguransa civil.
2.14. Sociedade Civil Republika Demokra0ka Timor Leste (RDTL) nudar nasaun independente, soberanu, halo parte komunidade internasional komtempla ona iha ninia Kons0tuisaun Republika Demokra0ka Timor \leste, prinsipiu democrasia par0sipa0vu, inklusaun social, transparensia & akuntabilidade, direitus 25
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli umanus, no igualdade iha diversiade, nuda fundasaun forte ba estadu ho povo nia moris. Atu kompleta konkre0zasaun ba rpnsipiu valorozu hirak ne’ebe mensiona iha leten, maka Estado Timor Leste nakloke’an ba influensia husi Parte Sociedade Civil iha aspetu hotu sistema ukun estado nian, tamba estado konsiente katak Sociedade Civil nudar piular ida ne’ebe papel importanmte no diretu iha komunidade nia leet hodi reforsa prosesu tansformasaun social ne’ebe assegura ona iha Kons0tuisaun Republika Demokra0ka Timor Leste (KRDTL). Iha Timor Leste realidade komprova ona katak papel Sociedade Civil (SC) determinante iha prosesu konstrusaun estadu no nasaun em jeral. Durante tempu independensia besik ona 0nan sanulu resin rua Sociedade Civil (SC) moris hodi complete servisu subordinadu ba Governu, maibe Sociedade Civil nudar pilar ne’ebe independente, iha nia soberania rasik, katak la adere ba interesse grupu/ par0daria. Sociedade Civil tuir estatutu hala’o deit no hala’o lolos knar ba deit interesse sociedade en jeral, no la buka lukru ka non profit. Jornada Sociedade Civil Hafoin referendum iha 0nan 1999 no molok restauyrasaun independensia iha 20 de Maio 2002, ezistensia sociedade civil hahu sobre sai ou livremente hala’o servisu transformasaun social iha Timor Leste liu husi estabelesimentu NGO -‐ FORUM. Organizasaun Non Governamental (ONG) sira ho programa spesifiku, fundasaun, assosiasaun, organizasaun baze komunidade ne’ebe rejistadu maka hola parte membru ONG – FORUM. Iha parte seluk konfiksoes religiosas, organizasaun massa, bain-‐ bain ema konsidera nudar parte forte ne’ebe defende rasik ba sira nia idelogia, no dalabarak kontribui makaas iha faze transformasaun sociedade iha parte moral, nomos iha parte nasionalizmu no patrio0smu. (Fontes Laura Pina, Directora Exeku0va Partria). Representante Sociedade Civil halo parte ona iha Komisaun Fundus Petrolifera, Komissaun Nacional das Eleições (CNE), nomos iha orgaun social sira seluk hodi hatutan pontu de vista nudar ema independente ba konstrusaun nasaun liu husi Sociedade Civil nia par0sipasaun hodi hame0n estado de direitu demokra0ku. Iha parte seluk ezistensia Sociedade Civil iha Timor Leste hala’o papela ne’ebe importante iha faze desenvolvimentu nudar parte ne’ebe lori aspirasaun sociedade hatutan ba en0dades relevantes hodi hamutuk hala’o mudansa ne’ebe sustentavel ba ita nia povu no nasaun. Nune’e mos ezistensia Sociedade Civil fo’o kontrolu ne’ebe forte hodi akompanha lalaok governantes atu bele desenpenha sia nia funsaun tuir Kons0tuisaun Republika Demokra0ka Timor Leste demanda hasai povu husi kiak no mukit. Aliña ho programa governu refere, Municipio Dili servisu hamutuk sosiedade sivil hanesan NGO no agensia dezenvolvimentu sira nebe existe iha Dili hodi organiza grupu sira estabelese kopera0vas. Involvimentu sosiedade sivil ba dezenvolvimentu kopera0va iha Dili fokus liu ba kapasitasaun rekursus humanus no fo asistensia hodi nune’e bele hasai komunidade Municipio Dili husi husi kiak no mukit (Fontes Laura Pina, Directora Exeku0va Partria). Tuir data husi ONG FORUM ita bele hare Organizasaun Lokal hira ne’ebe mak hala’o servisu mos iha Municipio Dili, alem sira ne’ebe mak halo servisu iha nivel nasional :
26
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Lista NGO Munisipiu Dili Naran Organizasaun
Área / Programa
Yayasan Didache (YD)
Education (Education Formal & Non Formal)
Haburas Moris Komunidade (HAMORDADE)
Agricultura (hortikultura; treinu Agrikultura organik, treinu produs modu no viveiruskompos, shcool garden), Envairomentu (Mudansa Ikima), Saude (Informasaun kona ba Nutrisaun ba escola basicu, Higenia no saneamentu), Gender,Advocacia programa hari'I iha dame, Capacity Building (Aktividade Extrakuler-iha Eskola, Treinu grupo Agrikultura)
Diresaun Rua Martires da Patria Tel. 77258610, 7348380
Posto Administrativo
Dom Aleixo
Rua RTK-‐Ailoc-‐Laran-‐ Moris ba Dame Bairo Dom Aleixo Pite
Suco
Comoro
Comoro
Tel. 77416084
Movimento de Adolescentes e Criancas (MAC)
Educa0on Non Formal (Capacity Building-‐ajuda Labarik no Joventude sira iha Timor Leste atu dezenvolve sira nia talentu, envolve sira nia a0vidade sira ne'ebe produk0vu, hodi hadook an husi violensia), ICT (Komunikasaun, Dezenvolve Rua Taibesi Joventude nia kapasidade Lideransa iha parte Ponte My Friend komunikasaun), Saude/Health (promove saude basicu no Nutrisaun), Youth & Culture (Promove Tel. 77331009, 77412714 Kultural dansa, musika no arte visual), Gender (par0sipasaun feto iha vida poli0ka) Advocacy & Human Right (Harii dame, halao advokasia poli0ka, peskizasaun, protesaun ba direitu Labarik)
Lorico Training Center-Learn to Serve (LTC-LTS)
Educa0on Non Formal (treinamentu: Lingua Englesh Nivel Basico-‐Intermediate, Lingua Portuguesa Basico-‐Avansadu, Computer Skill), Advocacy (Halao peskizasaun kona konsume be'e mos, Deminasaun informasaun)
Organizasaun Dili Experts (ORDE)
Edukasaun Non-‐Formal/Capacity Building Av. Maleuana Badiak (Treinamentu Komputador, Lingua), Peace Building, Saude/Health (Saude baziku, nutrisaun no saude Tel. 77369787, 77343235 ba Labarik), Youth & Culture (Joven no desportu)
Avenida Presidente Nicolau Lobato-‐Seroja
Dom Aleixo
Comoro
PATRIA
Advocacy & Human Right: (Promove direitu feto; kampanye feto nia direitu umanus, hakbiit par0sipasaun feto iha desentralizasaun, haforsa rede distrito, hasae par0sipasaun feto iha administrasaun lokal, monitorizasaun konaba Rua. Fomentu 2 CEDAW), Capacity Building: (Empodera Feto iha Area Lideransa & Ekonomi; hasae kapasitasaun feto Tel. 78109069 iha area lideransa, kbiit fo0 desizaun, kapasitasaun feto iha parte analizasaun, kapasita ba publikspeaking, kapasita feto iha area abilidade jestaun, hasae oportunidade arendementu, promove no hame0n independensia ekonomia)
Uniaun Juventude Haburas Ambiente (UJHA)
Agriculture: (Mea-‐Ambinete; Hasa'e konsiensia ba Estudante no Komunidade kona ba oinsa atu proteza Ambiente, kuda ai-‐oan, limpeza, daur ulang Rua. Bebonuk-‐Kampung foer sai sasan nebe mak uza, sistema pemasaran), Tu0-‐Comoro Dom Aleixo Media & Komunikasaun (Hasa'e komunikasaun entre umanu, halo talk show, produs poster, produs Tel. 77176660 koas), Capacity Building: (Kapasitasaun ba lidership, jestaun & administrasaun, fundraising, Projec Management Cycle, Marke0ng, Hakerek Proposal)
Comoro
Timor-Leste Drug & Human Trafficking Watch (TL-DUTA)
Advocacy & Human Right: (Kontra Droga, Kontra Rua Mar0res da Patria Trafiku Umanus-‐Prevensaun ba droga no trafiku Aimu0n umanus, Monitorizasaun/Peskizasaun, no advokasia) Tel. 77356889, 77055974
Grace For Development (GFD)
Educa0on Non Formal (Hasa'e formasaun no kapasitasaun, hasae kbi'it ekonomia familia Rua Colmera ko m u n i d a d e) , Ad vo ca c y & H u m a n R i g ht Tel. 7014701, 77055974 (Sensibilizasaun, servisu sosial komunidade)
Tel. 77290080, 77292457, 78027719
Dom Aleixo
Fonte: Database Nasional ba Projetu Humanitarian no Dezenvolvimentu Komunidade, 2013
27
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
3. Kapitulu -‐ Kapital Social Governu liu husi Planu Estratejiku Dezenvolvimentu Nasional rekoñese katak nasaun ida nia riku-‐soin lolós, mak kbit povu nian. Save imporortante atu hadia capital social dezemvolvimento mak hanesan iha setores hanesan sosial mak ; edukasaun no treinamentu, saude, inkluzaun social, meiu ambiente, conservação natureza no recurso Hidricos, kultura e patrimonia. Esencial teb-‐tebes mak presiza hadiah kualidade moris 0moroan tomak nian, ba konstrusaun sosiedade ida ke justa no progresiva. Municipio Dili iha nia Planu Estrategiku ne’e propoe ba desenvolvimento Capital Social hanesan tuir mai ne’e :
3.1. Edukasaun Análize kona-‐ba Situasaun Número de Alunos, Professores e Escola no Município de Díli [Ano Lec0vo 2013] Público Alunos Ensino Básico
Professores
Privado Escolas
Alunos
Total
Professores
Escolas
Alunos
Professores
Escolas
41 832
1 011
65
14 370
158
32
56 202
1 169
97
Ensino Secundário
8 853
256
8
7 099
80
13
15 952
336
21
Ens. Técnico Secundário
1 613
106
3
696
0
1
2 309
106
4
Total
52 298
1 373
76
22 165
238
46
74 463
1 611
122
Fonte: Ministério da Educação
Edukasaun hanesan pilár esensial ba dezenvolvimentu no progresu Municipio DÍli, tan ne’e iha oportunidade atu kria rede estabelesimentu edukasaun pré-‐eskolar, ensinu báziku no sekundáriu hotu-‐hotu ho kualidade diak nune’e atu bele garante furu dezevlovimentu ne’ebé adekuadu no progresu vida ne’ebé kualidade no sustentavel. Eskola tékniku profisionál no Sentru Formasaun sira ne’ebé iha tenke fo’o resposta ba nesesidade eduka0va oin-‐oin no demanda kampu servisu hanesan apoiu ba indústria turizmu (hotelaria, domíniu língua, kulinária, informá0ka) no seluk tan. Estabelesimentu ensinu superior públiku no privadus ne’ebé iha ho projetus espesífiku ligadu ho arte, múzika, komérisiu no indústria, konstrusaun sivíl no seluk tan bele kompleta liután oferta eduka0va ne’ebe Munisípiu Dili presiza atu nune’e bele prepara di’ak liu jovens sira ba merkadu trabalhu. Dili hanesan Cidade Capital Nação Timor-‐Leste iha meiu no oportunidade boot hodi dezenvolve an hanesan Sidade Eduka0vu – Sentru Referénsia ba Edukasaun, nu’udar mós Sidade Prestrasaun Servisus. Tuir dadus Ministériu Edukasun (2010) hatudu katak, Município Dili iha ona 26 eskolas ba Ensinu Pré-‐ Eskolar (14 eskolas públikas no 12 privadas) maibé la indika númeru total professores no alunus. Iha 2013 eskolas ba Ensinu Pré-‐Eskolar hamutuk 41 ho total professores 164 no alunus 3.669. “Pelu-‐menus sorin-‐baluk husi labarik Timor-‐oan sira, feto ho mane sira hanesan deit, ho idade entre tolu to’o lima sei rejista no hetan edukasaun pre-‐eskolar ne’ebé ho kualidade”. Bazeia ba dadus Sensus 2010 hatudu katak iha ona labarik maka rejistu ona iha Pre-‐eskola iha Municípiu Dili (3) total hamutuk 13% husi total populasaun 0nan 3-‐5. Iha 0nan hanesan, Municípiu Dili mós iha ona eskolas ba Ensinu Bazico 1° & 2° Ciclo hamutuk 64 no Ensino Bazico 3° Ciclo hamutuk 27 ho professores hamutuk 1, 805 ba Ensinu Bazico 1° & 2° Ciclo no 1.106 ba Ensinu Bazico 3° Ciclo. Total alunus ne’ebe frekuenta Ensinu Bazico 1° & 2° Ciclo hamutuk 40.277 no Ensinu Bazico 3° Ciclo hamutuk 19.680. Tuir Ministériu Edukasun katak, rasio entre estudantes ho professores la normal, iha eskolas barak maka professor ida bele hanorin liu 40 alunus. Iha mós eskolas barak mak falta material didá0ku ba professores no alunus hodi difikulta prosesu ensinu no aprendizajen. Situasaun ida ne’e pior liu tan wainhira eskolas menus fasilidade aprendizajen principal liu ba iha salas de aula sufisiente no laiha karteiras ba alunus sira atu tur simu matéira sira no fasilita hodi hakerek. Ho aumentu populasaun ne’ebe lais, rekere atu alaraga tan espasu ba fasilidade aprendizajen nune’e atu bele loke tan eskolas foun ou pelu menus aumenta tan salas de aula iha eskolas ne’ebe mak agora iha. 28
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Numeru mediu alunu no profesor, no tuir nível ensinu nian, maka iha 0nan 2013 hetan alunu na’in 48 iha Ensinu Báziku, 47 iha Sekundáriu Jeral no 22 iha Sekundáriu Tékniku. Problema seluk ne’ebe maioria eskolas hasoru maka alunus barak ne’ebe frekuenta iha klasses intermédius la passa exame iha kada 0nan no retensaun ne’e hamosu akumulasaun númeru de alunus as iha klasses hirak ne’e hodi hamenus fali númeru alunus ne’ebe maka hakat liu ba klasses mais avansadas. Preparasaun merenda eskolar iha eskolas primárias públikas balun presta servisu la sa0sfeitu tamba kuan0dade hahan menus no menus nutrisaun. Tamba ne’e ba futuru presiza hadia jestaun merenda eskolar iha eskolas Bazikas públikas atu bele responde ba nesesidade ekolar refere. Rezultadu husi Sensus 2010 hatudu katak, iha Municipio Dili, nível edukasaun ne’ebé hetan husi ema ne’ebé 0nan 5 ba leten mak hanesan tuir mai: Eskola Pré-‐Primária = 3%; Primária = 27.5%; Pré-‐ Sekundária = 14%; Sekundária = 26%; Politéknika no Diploma = 1.5%; Remata ona kursu iha Univrsidade no sei frekuenta iha Universidade = 10%; Edukasaun naun-‐formal = 1%; La eskola = 17%. Kursu Ekivalensia Governu konsidera katak abut husi esforsu t o m a k b a e ra d i ka s a u n p o b re za m a ka alfabe0zasaun. Dadus sensu populasaun no uma kain 2010 hatudu katak numeru ema nebe la hatene lee no hakerek iha Municipio Dili aas. Numeru analfabetus no alfabe0zadus iha Municipio Dili hanesan tuir; alfabe0zadus total ema 30,259 (84.77%) husi populasaun 0nan 5 ba leten no numeru analfabe0zadus total ema 168,357 ( 15.23%) husi populasaun 0nan 5 ba leten. Ámbitu Futuru Municipio Díli nian kompeténsia mak atu Imagens fa0n kursus iha future hadia diak liutan kualidade ensinu Pré-‐Eskolar to’o ensinu Baziku iha munisípiu ida ne’e nia laran. Sei haré mós rekursus humanus no infra estruturas ne’ebe bele apoia hodi alkansa obje0vu ne’e. Elementu importante seluk maka Merenda Eskolar ba alunus iha Eskolas Bazikas. Alunus hotu-‐hotu, husi nível Pré-‐Eskolar to’o Ensino Baziku iha fa0n atu tur no iha livrus hodi bele tu0r didiak prosesu aprendizajen iha sira nian eskola no simu edukasaun ho qualidade diak. Estratéjia ‣ Presiza iha dadus kada 0nan konaba númeru alunus, professores, eskolas públikas no privadas, no fasilidades iha eskolas, husi Ensinu Pré-‐Eskolar to’o Ensinu Baziku (ex: salas de aula, livrus, karteiras, kuadru pretu ka kuadru mu0n, eletrisidade, sin0na, abastesimentu bee mós), atu prepara didiak Planu Asaun Anual ba ensinu no aprendizajen ne’ebe sei implementa iha kada 0nan tuir mai. ‣ Sei fó oportunidade boot ba igreja, ins0tuisoens naun-‐governamentais kompetentes atu loke no dezenvolve eskolas privadas, liu-‐liu iha área ensinu Pré-‐Eskolar, Ensinu Báziku no sei servisu hamutuk ho ME hodi kria kooperasaun ho eskolas husi nasoens CPLP, liu-‐liu atu halo interkámbiu de professores ho obje0vu atu hasa’e qualidade ensinu no aprendizajem iha nível edukasional tolu ne’e. ‣ Sei koordena nafa0n ho ME hodi hetan materiais didá0kus no livrus no kon0nua fó treinamentus periódikus ba professores iha eskolas públikas no privadas atu hasa’e sira nian kualidade hanorin. Ba professores sira ne’ebe konklui treinamentu ho prestasaun diak, além de simu ser0fikadu treinamentu nian sei simu mós ser0fikadu de honra ne’ebe kontribui atu professores sira bele hetan kréditus as wainhira Governu halo avaliasaun de dezempeñu ba sira nian karreira funsionalizmu.
29
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Projesaun ba Futuru Hare ba analize situasaun mak propoe projesaun ba futuru, ba Kurto, Medium no Longo prazu hanesan iha tabela tuir mai ne’e: Tabela : Sektor Edukasaun Formal Projesaun ba Futuru
Kondisaun Aktual
Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Kualidade ensinu la dun diak, falta de • Iha ona professores kualifikadus • Wainhira tama ba 0nan 2020, • Tinan 2030, labarik kiik ho profesores kualifikados, bem estar no salas de aula atu bele labarik kiik ho idade 0nan 3-‐5 i d a d e 0 n a n 5 m a k professores sira seidauk hetan atensaun husi korresponde ho númeru alunus mak frekuenta ensinu Pré-‐ frekuenta ona ensinu Pré-‐ governo, falta infraestrutura fízika inklui nian; Eskolar iha Munisípiu Dili a0nji Eskolar a0nji 99.9%; fasilidade saneamentu no desportivu, • Alunus ho idade 0nan 6-‐12 biblioteka no laboratóriu iha eskola hotu-hotu. • Aumenta eskolar Pre-‐Eskolar iha 60% Seidauk iha partisipasaun diak husi inanSub Distritu; • Alunus ho idade 0nan 6-‐12 no no 13-‐15 mak inskreve no aman no komunidade tomak inklui konfisoens • Bem Estar professores sira nian 13-‐15 mak frekuenta ensinu iha f r e k u e n t a e n s i n u i h a relijiozas hotu iha prosesu edukasaun. hetan ona atensaun husi Governu, eskolas Ensino Baziko 1o no 2o e s ko l a s E s ko l a s s e i aumenta to’o 100%; sira goza ona sira nia Regime de Ciclo no 3o Ciclo sei a0nji 90%; Karreira Espesial; • Infraestrutura fisika inklui • Kualidade ensinu iha nível • Promove no eleva par0sipasaun saneamento, muru, fasilidade Pré-‐Eskolar to’o Ensino inan-‐aman, komunidade no despor0vo , biblioketa iha ona B a z i ko e l e v a d u n o ekiparadu ho nível ensinu konfiksoes relijiosas iha prosesu eskola hotu-‐hotu; iha ASEAN no CPLP; edukasaun hodi nune’e bele h a d i a h k u a l i d a d e m o r a l estudantes sira nian; Numeru analfabetus no alfabetizadus iha • Governu Municipio sei fo’o apoiu • Municipio sei kria poli0ka atu • H a m e n u s o n a e m a Municipio Dili hanesan tuir; alfabetizadus total ba Governu Central atu kon0nua l o k e e s k o l a n o k u r s u analbafetos; ema 30,259 (84.77%) husi populasaun tinan 5 iha Escola ba ensino Rekorente , Equivalensia ba Ensinu Basiku; ba leten no numeru analfabetizadus total ema no aumenta saloas de aula iha 168,357 ( 15.23%) husi populasaun tinan 5 ba nivel sucos; leten. • Municipio kon0nua sensibiliza no monitoriza matrikula ba labarik ho idade escola (labele iha tan labarik ho idade eskolar mak la eskola). Preparasaun merenda eskolar iha eskolas primárias públikas balun lao ladun diak tanba kuantidade hahan menus no ladun iha kualidade diak. Tanba ne’e, presiza hadia jestaun merenda eskolar iha eskolas Bazikas públikas.
• Hadia jestaun merenda eskolar iha • Iha Eskola hotu-‐hotu iha eskolas primárias públikas no Municipio Dili iha ona Sala de privadas. Refertório no Cozinha; • Wainhira tama ba 0nan 2020, Eskolas Ensinu Basiko iha ona sira nia Tos Rasik hodi bele oferese ba Merenda Eskolar.
• Gestaun Merenda Eskolar sei gere husi Sektor Privado; • Merenda Eskolar elevadu no ekiparadu iha ASEAN no CPLP
3.2. Saúde Análize kona-‐ba Situasaun Estabelecimentos de Saúde em Díli e Timor-‐Leste (2013) Públicos Município Díli Timor-‐Leste
Centros Postos de Hospitais de Saúde Saúde
SISCa
Total
Clínicas Privadas
Total
1
6
12
31
50
10
60
6
67
213
468
754
33
787
Fonte: Timor-‐Leste em números, 2013 e Ministério da Saúde Observações : SISCa -‐ Serviços Integrados de Saúde Comunitária
Governu Timor-‐Lese liu husi Programa V Governu Kons0tusional Tinan 2012-‐2017, rekoñese katak saúde diak esensial ba kualidade moris no Governu sei garante katak 0moroan hotu bele hetan asesu ba kuidadus saúde (tratamentu saúde), alimentus nutri0vus, bee mós no saneamentu ne’ebe diak. Nune’e mós Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál 2011-‐2030 hatur ona vizaun konaba´a dezenvolvimentu ba saúde nian ne’ebé ho populasaun ida ke saudável liu husi servisu saúde ne’ebé kompreensivu, ho kualidade no asesível ba ema Timor-‐oan hotu. Dili iha oportunidade atu alkansa meta ida-‐ne’e liu hosi Municipio, tenke estabelese sistema saúde municipal ho jestaun ida ne’ebé efek0vu no efisiente hodi responde ba nesesidade saúde populasaun Municipio Dili nian. Ho númeru 30
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli populasaun ne’ebé aumenta ba beibeik implika ba servisu saúde, katak aumenta fasilidade saúde no rekursus umanus iha área saúde, hadia sistema no jestaun saúde ne’ebé bele responde nesesidade Municipio nian. Centro Saude de Díli To’o 2013, pessoal tékniku Servisu Saúde nian ne’ebe destaka iha postus sanitárius públikus iha Municipio Díli hamutuk 84 médicos, 106 enfermeirus, 91 parteiras, 58 téknikus aliadus, no 64 funsiorárius administra0vus. Númeru de profissionais de saúde iha Municipio ida ne’e sei insuficiente wainhira kompara ho ninian densidade populasaun. Tanba ne’e, too 2013 remata, populasun iha Municipio Díli seidauk bele hetan atendimentu diak lolós husi Servisu de Saúde no dala barak populasaun seidauk livre husi moras hanesan TBC, malária, HIV/SIDA no seluk tan. Tabela hatudu distribuisaun de profissionais Servisu Saúde nian ne’ebe destaka iha Municipio Díli no fasilidades iha Postos Administra0vos ida-‐idak. Recursus humanus existentes na área da saúde no Munisipiu Dili [2013] Centro Saúde
Médicu
Enfermeiru
Parteiras
Técnicos
Ataúro
8
5
6
3
Becora
18
22
20
10
Comoro
21
20
22
15
Bairo Formosa
16
21
18
10
Metinaro
6
11
3
3
Bairo Pite
13
17
18
11
1
10
4
6
83
106
91
58
Servisu Distrital de Saúde Total
Fonte: Ministério da Educação
Fasilidade da Saúde, Postu SISCA Suku no Aldeia nebe eziste ona to’o 2013 Posto Administra0vo
Suku
Aldeia
Centro Postu Saúde Sanitario
Postu SISCA
Clínica Privada
Farmácia Publika
Privada
Ataúro
5
19
1
2
5
0
0
Cristo Rei
7
51
1
4
7
4
1
Dom Aleixo
4
71
1
3
4
4
Nain-Feto
6
38
1
0
2
2
Metinaro
2
14
1
1
4
0
Vera Cruz
7
48
1
2
4
2
2
31
241
6
12
26
12
10
Total
Fonte: Ministério da Educação Pessoal de Saúde em Díli
4
Seidauk iha
3 0
Hospital Municipal
Seidauk iha
Gráfico compara0vo de pessoal de saúde por 1000 habitantes em Díli e a nível nacional
106
10,5
Médicos Enfermeiros Parteiras
91 83
5
2,8
2013
2,2
Díli
2,6
2,5
Timor
31
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Rasio atendimentu servisu profesionais saúde nebe agora eziste: ra0o mediko no populasaun iha Dili aproximadamente 1:7000, ra0o entre populasaun no enfermeirus no parteiras aproximadamente 1:3500 respec0vamente. Seidauk iha regulamentu ida atu kontrola Apo0k (drogarias privadas), planu iha ona ba ano 2014 sei iha regulamentu no ida ne’e Ministeriu da saúde maka sei responsabliza. Servisu de Saúde iha programa kontrolu vector liu ak0vidade promasaun, prevensaun iha fasilidades saúde hotu iha área Municipio Dili, ak0vidade fomegasaun directa ba komunidade nebe afeta ho moras nebe hadaet husi susuk maibe sedauk hakotu lina transmisaun tamba maioria komunidade seidauk tau importancia ba gestaun lixo, iha planu sei kordena ho dirasaun relevante atu fo apoiu maximu ba moras nebe bele hadaet husi susuk. Susuk malaria nia numero kiik tebes iha Municipio Dili tamba iha apoiu diak husi UN Agency ho Ministériu da Saúde ba prevensaun nebe diak hodi halao ak0vidades rega kada bairo tuir área risko no kada família hetan moskiteiru ida. A0vidade ne’e sei halao nafa0n. Iha parte seluk, proporsaun mortalidade maternal durante partu iha Timor-‐Leste sei ás. Tuir Planu Estratéjiku Nasional, iha 2009, inan 100,000 ne’ebe partu, 557 mate. Municipio Díli mós pretende hamenus Hospital Nacional Guido Valadares. proporsaun ne’e iha tempu badak nia laran. Hospital Nasional Timor-‐Leste iha Díli maka sai Ámbitu nu’udar hospital referensia ida leten liu, ba servisu Futuru Municipio Díli nian kompeténsia mak hirak espesializadu no nia iha ligasaun ho hospital atu melhora kualidade ser visus de internasional sir aba kazu hirak ne’ebe presija atendimentu públiku konaba saúde nian, kuidadu saude tersiariu espesializadu. Tantu hanorin populasaun konaba alimentus Hospital Nasional no Hospital referensia sira seluk nutri0vus, ajuda umakain hotu-‐hotu atu sira hala’o formasaun ba ema profissional saúde konsome bee mós no iha latrinas atu hadook nian sira nebe servisu iha nível kuidadu primariu an husi moras. Sei haré mós rekursus sira. Hospital sira ne’e sai mos hanesan sentru humanus no infra-‐estruturas ne’ebe bele estajiu ba eme profisional saude hotu-‐hotu. Oras apoia hodi alkansa obje0vu ne’e. ne’e dadaun kuidadu hirak ba saúde tersiariu nian Municipio nian responsabilidade maka hadia hala’o iha estranjeiru tanba falta teknolojia no sistema atendimentu ba moras no ba especialista sira iha Timor-‐Leste. (PEDN públiku hanesan hadia servisu atendimentu 2010-‐2030). iha klínikas no postus sanitárius (públikus no privadus) no buka hakbesik liutan servisus de saúde ba populasaun iha aldeias. Estratéjia ‣ Intensifika program kapasitasaun ba agentes servisus saúde nian iha áreas no iha nível hotu-‐hotu no haforsa implementasaun disiplina servisu nian. ‣ Intensifika monitorizasaun no inspesaun internal no fó rekoñesimentu ba prestasaun servisus. ‣ Loke oportuidade ba Sektor Privadu atu explora no kontribui ba dezenvolvimentu iha área saúde. ‣ Aumenta asesu no ezijénsia ba kon0nua kualidade aas ba kuidadus liu husi kuidadus ba isin rua, kuidadus ante natalis, partus, post-‐natalhanesan mos servisu saúde planeamentu familiar. ‣ Hadia kuidadus emerjensia obstetrika no kosok oan foin moris liu husi rekoñesimentu, detesaun sedu no jestaun ba komplikasaun obstetrika iha nivel komunitaria no refernsia.
32
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ Hadia kapasidade ba sistema saúde hodi suporta prestasaun ba servisu preven0ve nebe’e integradu, IMCI, kuidadus esencial ba kosok oan foi nmoris no servisu jestaun kazu iha nivel komunidade. ‣ Aumenta asesu no kualidade ba servisu imunizasaun. ‣ Hadia Saúde Maternal liuhusi: • Aumenta asesu ba kuidadus saúde prenatal, partus, pos-‐natal no planeamentu familiar iha kuidadus saúde primáriu. • Hakbiit familia ida-‐idak no komunidade atu kontribui ba hadiak servisu kuidadus materna no servisu saúde produk0va. ‣ Hadia Saúde Infan0l liuhusi hadiakapasidadeba sistema saúde hodi suporta prestasaun ba servisu preven0vu nebe’e integradu, IMCI, kuidadus esencial ba kosok oan foin moris no servisu jestaun kazu iha nivel komunidade. ‣ Hadia Nutrisaun liu husi • Hadiapra0kabakuidadusnutrisauninan no labariknian. • Hame0n sistema jestauninformasaun no vijilanciabanutrisaun. ‣ Kombate hasoru moras kontajioza liuhusi melhoramentu jestaundeteksaun kazu sedu. ‣ Kombate hasoru moras HIV/SIDA liuhusi prevensaun ba infeksaun HIV/AIDS liuhusi sensibilizasaun, kapasitasaun meiu-‐ambiente no promove komunikasaun mudansa hahalok. !
Centro Saude Municipal Dili
!
Ak0vidade rega susuk
33
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba Futuru husi Sektor Saúde Tabela: Dezenvolvimentu Sektor Saúde Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili sei iha deit klínikas (Sentru • Aumenta, hadiah fasilidades • Populasaun 99,5% iha sidade • juventude Saude) hamutuk 6 ne’ebe lokalizadu iha Saúde nian inklui rekursus laran no 80% iha aldeias hetan • Posto Administrativos no postus sanitárius umanos/ pessoal professiional atendimentu atempadu no diak públikus hamutuk 12 no privadus hamutuk 6, saúde iha Municipio Dili laran no husi Servisus de Saúde Públika ne’ebe lokalizadu iha area Municipio Dili. iha 6 Posto Administra0vos. iha Munisípiu. Númeru de profissionais de saúde iha Distritu ida ne’e sei insuficiente wainhira kompara ho • Klínikas privadas koopera diak liu • P re p a ra re ku rs u s u m a n u s ninian densidade populasaun. tan ho Servisus de Saúde Públika ( m é d i k u s , e n f e r m e i r u s , Sentrus de saúde ne’ebe fo atendimentu ba iha Munisípiu no opera tuir p a r t e i r a s , a n a l i s t a s , ema moras iha municipio Díli seidauk iha regulamentus Munisípiu nian. fa r m a s e u ta s , s a n i ta r i sta s , fasilidades adekuadas no mos seidauk iha • Municipio sei koopera ho Governu tékniku saúde aliadus sira) hodi rekursus humanus apropriadus ba servisus espesialiadus. Ida ne’e maka sai Central atu define pakote servisu bele fó atendimentu saúde ho preokupasaun boot no dezafiu ba Servisus de saúde ne’ebé inklui kuidadu k u a l i d a d e d a k ; r e k u r s u Saúde iha Munisípiu Díli. primáriu, sekundáriu no servisu finanseiru ne’ebé sufisiente. saúde públika estabelese no halo • I h a 2 0 2 0 , s e r v i s u s a ú d e m a n u t e n s a u n p e r i ó d i ka b a espesifiku sira ba kuidadu renal infrastruturas saúde nian mak (mamik), kardiaku (fuan) no hanesan ( Centro de Saúde, Posto p a l i a 0 v u ( a i m o r u k ) s e i de Saúde, Posto SISCA) hodi bele disponivel iha Hospital Nasional. oferese servisu saúde ne’ebé di’ak Kuidadu saude espesializadu sira maka sei sai hanesan sentru ba no ho kualidade; ita nia esforsu hahu hosi 0nan 2020. (PEDN 2010-‐2030) • Seri hari hospital espesializadu ida iha Dili, atu nune’e bele hamenus nesesidade ema moras kankru no moras hirak seluk la’o b a e st ra n j e i r u a t u h e ta n tratamentu espesializadu. . (PEDN 2010-‐2030) Timor-Leste nian proporsaun mortalidade • Proporsaun mortalidade labarik • Hakbiit familia ida-‐idak no • Proporsaun mortalidade infantil mak husi labarik 1000 ne’ebe moris, 44 kiik ho idade menus husi 0nan 3 komunidade atu kontribui ba labarik kiik ho idade menus mate (rata-rata). Tuir dadus PDSTL hatudu tenke kiik liu 20 husi labarik 1000 h a d i a h s e r v i s u k u i d a d u s husi 0nan 3 tenke kiik liu Munisípiu Díli mortalidade infanti maka husi ne’ebé moris. materna no servisu saúde 10 husi labarik 1000 ne’ebé labataik 1,000 ne’ebe moris , 60 mak mate. moris • Proporsaun mortalidade maternal produ0va Proporsaun mortalidade maternal durante partu iha Timor-Leste sei ás. Tuir Planu tanba partu tenke menus liu 200 • Halo kampana sensibilizasaun • Proporsaun mortalidade Estratéjiku Nasional, iha 2009, inan 100,000 husi 100.000. konaba Planeamentu Falimiar. maternal tanba partu ne’ebe partu, 557 mate. m e n u s l i u 1 0 0 h u s i 100.000. Servisus de saúde iha munisípiu mos tau • Prevensaun ba infeksaun HIV/AIDS • Persentajen husi ema ne’ebe • Persentajen husi ema atensaun ba saúde reprodutiva no luta hasoru l i u h u s i s e n s i b i l i z a s a u n , hetan moras HIV/SIDA iha kada ne’ebe hetan moras HIV/ moras HIV/SIDA ne’ebe bele koopera ho kapasitasaun meiu-‐ambiente no 0nan tun 30% no tráfiku droga SIDA iha kada 0nan sei grupus komunitárius hanesan Grupu Feto no promove komunikasaun mudansa tun 50%. menus liu 20% no tráfiku seluk tan mak iha hakarak atu servisu hahalok. droga sei menus liu 25%. • Kombate hasoru moras hamutuk. kontajioza liuhusi melhoramentu jestaun deteksaun kazu sedu. Servisus de saúde mos sei habelar • Sei fornese pakote kuidadu saúde • Hadia Nutrisaun liu husi; hadia • Municipio Dili livre husi informasaun ba komunidade konaba primáriu komprensivu, inklui pra0ka ba kuidadus nutrisaun Mall Nutrisaun importánsia alimentus nutritivus (4 sehat, lima kuidadus preven0vus, promosaun inan no labarik nian no hame0n sempurna) atu bele garante ema nian isin n o s e n s i b i l i za s a u n p ú b l i ka , sistema jestaun informasaun no diak. kura0vu no reabilitasaun ba vijilancia ba nutrisaun. komunidade. • Tinan 2015 uma-‐kain ne’ebé konsome bee mós husi fontes ne’ebé diak sei a0nji ou ultrapassa 78%. Municipio Dili sei sofre Dengue no Malaria iha • Servisus Saúde Municipal sei • Ema moras dengue no malaria • Comunidade Municipio Dili tempo udan nian laran, tamba ambiente ko n 0 n u a h a l a ’o k a m p a n y a sei tun to’o 20%. livre ona husi Dengue no seidauk mos sensibilizasaun ba komunidade no • Ambiente mós, no comunidade Malaria; tama uma kain ida-‐idak ho fornese servisu hamutuk hodi tau • Ambiente Munisipio Dili Abate; atensaun ba hamos ambiente; saudavel; • S e r v i s u h a m u t u k h o Administrasaun Municipal hodi hala’o sensibilizasaun ba Hamós Ambiente
34
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
3.3. Juventude e Desportu e Tempos Livres Análize kona-‐ba Situasaun Juventude hanesan ajente dinamizador hodi hatutan dezenvolvimentu nasaun nian. Tan ne’e juventude importante ba Nasaun no Municipio nian futuru. Juventude mak pilár ba nasaun nia futuru, tanba ne´e mak nia knaar importante tebes ba Municipio Díli. Juventude ohin nian mak sei sai forsa boot ida ba dezenvolvementu munisípiu iha aban-‐bairua. Dadus esta|s0kus ne’ebe iha hatudu katak, iha aproximadamente 90 000 jovens (idade entre 0nan 15 to´o 29), no dezempregu kons0tui dezafiu bot ba futuru Municipio Dili. Númeru bot husi grupu ida ne´e bele sai ameasa ba estabilidade Municipio no mós ba Nasaun. Desportu hanesan a0vidade ne’ebe envolve jovens barak. Tanba ne’e, dala barak, Governu uza desportu atu forma karakter no mentalidade jovens sira nian. Haré ba importánsia juventude no desportu, maka Municipio Díli hakarak fo formasaun apropriadu ba jovens iha áreas despor0vas oi-‐oin atu bele forma sira nian karakter no hatene kompete para bele sai vensedor. Katak atu sai vensedor, ema hotu tenke pra0ka treinu barak no tenke kumpri regras. Ne’e ajuda atu jovens sira atu bele entende katak ema tenke servisu makas para bele hetan susessu. Além de desportu, jovens sira presiza hetan formasaun konaba artezenatu, múzika no servisu seluk ne’ebe bele fo rendimentu ba sira. Presiza kuda iha jovens sira nia neon hahalok hanesan toleránsia, é0ka no valores demokrá0kus. Sei hamoris torneius despor0vus iha Municipio laran atu halibur jovens husi Sukus ida-‐idak no hame0n relasaun entre sira. Jovens sira nian par0sipasaun iha vida polí0ka nasaun nian mós importante. Tan ne’e, Munisípiu Díli sei buka forma ninian juventude atu bele hola parte iha vida polí0ka Municipio nian no mós Nasaun nian. Jovens sira mós bele envolve iha Conselho Consul0vo Munispiu nian, ne’ebe independente husi Governu no Municipio, atu bele tau matan (monitoriza no avalia) ba lalaok Municipio nian. Rekursu importante ida mak Parlamentu Foin Sae ne’ebé hetan apoiu formasaun husi Sekretariadu Juventude no Desportu. Nune´e mós Planu Governu nian atu harii Sentru Mul0funsaun Juventude (Mutlifunc0on Youth Center) iha 2014 no mós estabelese Na0onal Youth Fund. Dili iha tan vantajem boot ida iha infrastrutura nasionál nian hanesan Gináziu (Ex: GMT), Estadio Municipal Dili, Sentru Formasaun lubuk ida ne’ebe dedika ba dezenvolve kapasidade Juventude nian. Dezafiu ne’ebé sei hasoru mak seidauk iha organizasaun diak ida mak iha klubes despor0vus, seidauk iha lei atu regula Juventude. Ámbitu Munisípiu Díli nia knar atu ajuda forma ninian jovens (feto no mane) para bele sai ema iha futuru no prontu atu kon0nua dezenvolve Munisípiu no Nasaun. Estratéjia ‣ Hari’i organizasoens juventude nian iha kada Suku no apoia/fasilita par0sipasaun jovens iha sira nian a0vidades iha nível Suku no Posto Administra0vos. ‣ Hari’i sentru juventude iha Sub-‐Distritu ida-‐dak atu halibur organizasoens juventude iha Sub-‐ Distrtu nia laran no fo formasaun ba jovens sira. ‣ Munisípiu presiza fo apoiu no fasilita jovens sira atu par0sipa iha enkontrus no treinamentus konaba formasaun juventude no kria kompe0soens ka torneius inter-‐munisipais. ‣ Envolve Sektor Privadu no ins0tuisoens relevantes iha dezenvolvimentu juventude iha Munisípiu Díli. !
Estadiu Munisipiu Dili
35
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesan ba Futuru iha area Juventude, Desporto e Tempos Livres Tabela: Desenvolvimento Sektor Juventude e Desporto, e Tempos Livres Kondisaun Aktual Municipio Dili seidauk iha fasilidade públiku hanesan biblioteka ba juventude sira, menus fasilidades atu dezenvolve artes no desportu. Fasilidade hodi dezenvolve artes, desportu, no espasu livre presiza harii iha Sukus no Posto Administrativos.
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
• Tama ba 0nan 2020, sei harii • Iha ona programa konkursu ba • Wainhira tama ba 0nan Sentru Juventude Munisipal Dili juventude sira nia kapasidade 2030, Munisípiu Díli sei iha hanesan fa0n hodi halibur jovens intelektual no krea0vidade. fasilidades oi-‐oin para fo husi Munisípiu Díli. • Hari’i fasilidade hodi dezenvolve treinamentu ba ninian • 5 0 % j o v e n s M u n i s í p i u D í l i artes, desportu, biblioteka jovens sira. par0sipa iha treinamentu no publiku , no espasu livre • Persentajen husi jovens kompe0saun despor0vu oi-‐oin iha hanesan Centru Kultural rua , d e z e m p r e g a d u s i h a sira nian aldeia no suku, no barak Picina ida, biblioteka ida. Munisípiu Díli sei menus liu maka par0sipa iha torneius iha 20%. nível Munisípiu. • Juventude iha Munisípiu • Iha programa Study Tour ba Díli sei hatudu prestasaun Munisipiu seluk . diak iha torneius nasionais no internacionais. • Sei iha Sentru Juventude Munisípiu Dili no loke kampu futebol, volleybol no basketbol iha sentru Komunidfade entre Sukus e Postos Administra0vos hodi bele halao kompe0saun entre Sukus no Posto Administra0vos.
Dezafiu ne’ebé sei hasoru mak seidauk iha organizasaun diak ida mak atu bele organiza klubes desportivus, no seidauk iha Regulamentu atu regula organizasaun desportivos Juventude.
• Dissemina Regulamentu ba partes • Hari’i /estabelese ona Klubes • K l u b e s / A s s o s i a s a u n hotu-‐hotu ne’ebe interessadu Despor0vos atu bele desenvolve Despor0vos sira iha ona konaba Klubes despor0vus. talenta juventude nian; kapasitasaun profissional;
Jovens sira nian partisipasaun iha vida polítika nasaun nian mós importante. Tan ne’e, Munisípiu Díli sei buka forma ninian juventude atu bele hola parte iha vida polítika Munisípiu nian no mós Nasaun nian.
• Kon0nua sensibiliza juventude sira • 70% juventude par0sipa iha vida • Par0sipasaun juventude iha atu bele par0sipa iha Vida Social, poli0ka e social, mentalidade vida poli0ka 95%, vida Poli0ka e moral atu nune’e bele juventude diak ona. juventude saudavel. Jovens hadiah mentalidade juventude sira mós bele envolve iha nian. Conselho Consul0vo Munispiu nian, ne’ebe independente husi Governu no Munisípiu, atu bele tau matan (monitoriza no avalia) ba lalaok munisípiu nian.
• Municipio sei fo’o suporta ba • K l u b e s / A s s o s i a s a u n Clube no Assocoação Desporto d e s p o r 0 v o s s i r a i h a atu bele desenvolve talenta Municipio Dili organiza ona juventude nian. Liga Despor0vas.
3.4. Formação Teknika e Professional Ohin loron, jovens barak husi famílias klasse média ba kraik laiha abilidade ‘skill’, sira nian nível edukasaun kiik. Iha parte seluk, laiha ins0tuisoens bankárias mak hakarak fo apoiu finanseiru hanesan “fo kréditus” ba sira hodi loke sira nian negósiu kiik “livelihood”, menus kampu de trabalhu husi Governu, hodi rezulta jovens dezempregadus barak iha Timor-‐Leste. Jovens hirak ne’e, barak husi Municipio seluk mak mai buka moris iha Sidade Díli no barak mak la konsegue hetan servisu to’o ohin loron. Entre jovens hirak ne’e, balun envolve an iha krimes tanba frustrasaun. Ne’e presiza hetan atensaun husi Munisípiu no husi Governu Sentral. Iha Municipio Dili, tamba sai Kapital Timor Leste , mak iha Centro Formasaun Professional ubuk ida ne’ebe oferese formasaun ba jovens sira, Centro formasaun professional gere husi Governo no balun privadas . Tabela tuir mai ita bele hare centro Formasaun Professional iha Municipio Dili.
36
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Naran Centro Formasaun
Area Servisu
Estatutu
Centro Formasaun Becora
‣ Kulinaria ‣ Hotelaria ‣ Turismu
Centro Formasaun Dom Bosco
‣ Engenaria Mekanika Diocese ‣ Elektro ‣ Karpintaria
Centro Formasaun ETDA
‣ ‣ ‣ ‣
Informa0ka Gestaun Lingua Artesenatu
Governu/Estadu nian
Kompanhia Privada
Alem Sentru formasaun ne’e be iha Municípiu Dili , iha mos Sentru Formasaun Profesional Tibar estabelese iha Jeneiru 2002 liu husi parseria entre Governu Timor Leste no Portugal. Sentru refere kompleta ho ekipamentus, ofisinas no oferese treinamentu iha area teknika 4 maka hanesan tuir mai: 1) Pedreiru; 2) Enzeneria eletrika; 3) Solda; no 4) Karpinteria. Siklus treinamentu ul0mu ba fulan 6 (kursu dala 2 kada 0nan) nebe iha 68 par0sipantes kada treinamentu, nebe hamutuk estudantes 132 kada 0nan, ne’ebe jovens husi Municpio Dili bele aproveita ba kapasita sira nia a’an. Ámbitu Munisípiu Díli nia knar atu ajuda forma ninian jovens (feto no mane) para bele sai ema iha futuru no prontu atu kon0nua dezenvolve Munisípiu no Nasaun. Estratéjia ‣ Sei koordena ho SEFOPE iha materia Formação Professional atu nune’e kon0nua oferese formasaun professional iha area oin-‐oin tuir potensia Municipio Dili. ‣ Sei koordena ho ins0tuisaun kompetentes atu loke oportunidade ba Kredito Bankaria atu bele suporta jovens sira atu loke kampu trabalhu. Projesan ba Futuru iha area Formasaun Professional Tabela : Desenvolvimento area Formasaun Professional Kondisaun Aktual Dezempregu nu’udar dezafiu boot la’ós de’it iha Dili maibé iha nasaun tomak.
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
• Kria baze dadus ne’ebé di’ak no • Kriasaun sentru fomasaun • Municipio buka atrai atualizadu konaba dezempregu. profisional apropriadu ba jovens investor atu bele loke dezempregadu sira; k a m p u d e t r a b a l h u • Apoiu finanseiru/mikro empreza (inves0mentu); ba jovens dezempregadus.
• Municipio Dili ho apoiu husi Governu Central loke oportunidade ba jovens sira ne’ebe hetan ona kapasitasaun atu bele ba aprefeiçoa tan iha Rai liur liu husi acordos parseirias.
Edukasaun naun-formal = 1%; La eskola = • Haforsa Ins0tuisaun formasaun • L o k e o p o r t u n i d a d e b a • Jovens Municpio Dili iha 17%, la kompleta Ensinu Basiku 4,1%, iha Municipio Dili laran liu husi inves0mentu husi Rai liur no rai ona abilidade diak ba analfabetus 15,23%, Jovens balun mak la iha apoio Governu Central. laran , hodi bele oferese kampu servisu , sira mos bele ona abilidade servisu, desempregu sei barak liu-liu de trabalhu ba jovens sira. kria kampu trabalhu; • Fo’o sensibilizasaun ba jovens atu jovens sira, kontinua jovens barak mak sei bele hakarak kapasita a’an liu husi P e r s e n t a j e n J o v e n s • H a m e n u s o n a buka servisu iha estrangeiru. dezempregadus iha Munisípiu t r a b a l h a d o r e s h u s i formasaun professional. Díli sei menus liu 20%; estrangeiro; • Hasae ona ba 35% jovens sira Municipio Dili nia ne’ebe hetan • Municpio liu husi apoio Governu • Municipio liu husi apoio ona formasaun professional iha Central kria orsamentu ba G o ve r n u C e nt ra l l o ke servisus voluntariu iha area oin-‐ oportunidade ba Kreditu liu area oin-‐oin. oin. husi ins0tuisoes Bankarias atu nune’e bele fasilita jovens sira atu kria kampu trabalhu.
37
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
3.5. Inclusão Sosial Análize kona-‐ba Situasaun Protesaun sosial hanesan komponente prinsipal seluk mak Munisípiu presiza tau atensaun tanba populasaun barak iha Munisípiu laran mak sei presiza tulun. Oras ne’e Municipio Díli nia populasaun hamutuk 20,551 mak presiza apoiu sosial husi Munisípiu. Husi total populasaun vulneravel ne’e kuaze 8,926 pessoas mak idosos no invalides, 6,957 mak iden0fika hanesan familia kbiit laek nebe hetan subsidiu husi programa bolsa da mae. Iden0fika mos katak iha Municipiu Dili ema barak mak ho kondisaun defisiensia.Maibé dadus ne’e presiza reajusta fila fali atu hetan númeru ne’ebe lolós. Munisípiu presiza inventariza grupu vulneráveis, hodi bele fó asisténsia sosiál tuir kompeténsia munisípiu nian. Presiza mós kria sentru akolhimentu ba oan-‐kiak sira, fó subsídiu, bolsu-‐estudu, formasaun, seguransa orfanatu, no buka kria kampu servisu ba sira. Municipiu Dili agora dadaun existe mos Ins0tuisauan Solidariedade Social nebe fasilita apoiu ba benefisiarius kbiit laek. Iha Ins0tuisaun Orfanatu hamutuk 6, Uma Mahon 4, Ins0tuisaun tau matan ba ema ho defisiensia hamutuk 7 no Kolejiu Internu hamutuk 8. Tinan-‐0nan Timor-‐Leste sempre enfrenta dezafius konaba’a dezastres naturáis. Tanba ne´e presiza mós kria kondisaun liuhosi pakote oioin, hanesan emergency relief, apoiu mahon/tenda), apoiu saúde, emergency kits, apoiu ba hari fali vida moris nian (livelihood support), preparasaun atu atua ba dezastre (disaster preparedness) no mitagasaun no servisus akonselhamentu. Sei tau mós atensaun konaba’a oinsá atu evita ema hakoi mate isin iha uma oin, presiza regulariza no mós kria kondisaun liuhusi ajénsia funeráriu no mós lei konaba durasaun rai mate-‐isin iha uma. Protesaun social sei kobre assuntus hirak hanesan: ✓ Idozus ✓ Grupus vulneráveis (aleijadus, protesaun labaraik : ( street children, labarik vi0ma abuzu/ violencia fisiziku no seksual, labarik abandonadu, eksplorasaun, labaraik konflitu ho lei)pros0tutas, faluk, ví0mas husi violénsia domés0ka/seksual no ka violensia bazeia ba jeneru, single parents) ✓ Orfanatus ✓ Ví0mas husi dezastres naturais ✓ Assistensia karro funerario ✓ Trafiku Umanu no droga ✓ Ins0tuisaun Solidariedade Sosial Orfanatu mós sai assuntu importante ne’ebe Munisípiu presiza fo apoiu liu husi hari sentru de akolhimentu ba sira, fo subsídiu ba edukasaun ensinu báziku, fo bolso de estudu ba sira ne’ebe iha aproveitamentu eskolar diak, servisu hamutuk ho ins0tuisoens relevantes hodi fo formasaun profissional atu sira bele moris rasik. Munisípiu mós sei hakas a’an atu rezolve problema konaba fa0n hodi halo rate no haré konaba durasaun rai mate-‐isin. Ne’e kestaun sensível maibé importante tanba relasiona ho saúde públika. Municipiu Dili kuaze loron-‐loron atende familia matebian nebe liu husi apoiu Karro Funerario, Kaisaun no apoiu imediatu atu fasilita matebian nebe mukit. Tuir dadus nebe husi MSS, kuaze loron ida mate isin nebe simu husi Hospital hodi lori ba nia familia no mate nebe iha familia hodi fasilita ba hakoi, loron ida bele fasilita matebian nain tolu to’o nain 4. Alem assuntu solidariedade social, iha parte Inclusão Social, Assuntu igualdade jeneru tuir poli0ka V Governu Kons0tusional, Abordajem Integrada do Generu sai mos tema ida, iha definisaun ba prioridades nasionais, iha implementasaun Plano Estrategiku Desenvolvimento, iha planeamentu anual no iha alokasaun fundus ne’ebe sensível ba jéneru (programa V Governu Kons0rusional nian Legislatura 2012 – 2017), ho lian fuan seluk katak assuntu igualdade jeneru nudar kestaun transversal ba assuntu tomak governasaun nian, ne’eduni mak assuntu Igualdade Jeneru ne’e importante atu Municipio Dili tau iha atensaun.
38
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Ámbitu Solidariedade sosiál engloba programas hodi fo apoiu ba idozus; grupus vulneráveis ne’ebe kompostu husi aleijadus, Direitu labarik nian ba protesaun : street children, labarik vi0ma abuzu/violensia fisiziku no sexual, labarik abandonadu, eksplorasaun, labarik konflitu ho lei), pros0tutas, faluk, ví0mas husi violénsia domés0ka/seksual, single parents; orfanatus; ví0mas husi dezastres naturais, no assuntus relasionadus ho semitérius (rate) no prisioneiros no eis prisioneiros. Munisípiu Díli nia knar atu koopera ho ins0tuisoens kompetentes hodi kombate hasoru tráfiku umanu, no tráfiku droga. Assuntu Igualdade Jeneru mos sai hanesan assuntu importante ba implantasaun Municipio, ho razaun katak desenvolvimento iha Municipio persiza dunia par0sipasaun ema hotu nian ne’eduni par0sipasaun feto sai nudar assuntu importante, mak estrategia Abordajem Integrada Jeneru sai nudar estrategia ida iha Planu Estrategiku Municipio Dili. Estratéjia ‣ Kria regulamentu espesífiku konaba atendimentu husi Servisus Sosiais no asistensia sosial; ‣ Koopera ho Ministériu relevante hodi kapasita funsionárius públikus ne’ebe servisu iha área social no mos hodi kombate hasoru tráfiku umanu, pros0tuisaun no tráfiku droga. ‣ Haforsa kampaña sensibilizasaun no envolve organizasoens sosiais no komunidade hodi kombate hasoru tráfiku umanu, pros0tuisaun no tráfiku droga.
Fa0n ba idosus no aleijadus
39
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba futuru iha Area Inclusão Sosial Tabela: Desenvolvimento Sektor Inclusão Social Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Díli nia populasaun hamutuk 20,551 • 2020, Munisípiu Díli iha ona dadus • Fo’o apoiu finanseiru em forma • Wainhira tama ba 0nan mak presiza apoiu sosial husi Munisípiu. lolós no kompletu konaba ema ka de Kreditu ba ema vulneraveis 2030, Munisípiu Díli sei Administrasaun Municipio Dili seidauk iha grupus vulneráveis iha Munisípiu s i r a n e ’ e b e m a k i h a atendimentu diak ba ema dadus ne’ebe klaru konaba ema vulneraveis, ida ne’e; p o s s i b i l i d a d e a t u h a d i a h vulneraveis, ferik katuas sira seidauk simu tratamentu sosial ho diak, ekonomia Uma Laran; sira, labarik oan kiak sira, • Servisus Socias iha Munisípiu Díli inklui ferik katuas sira. sei funsiona ho profissionalismu • Reforsa Ins0tuisaun Governu no faluk no vi0ma violensia hodi fo atendimentu nesessáriu ba Non Governamentais hodi bele domes0ka. ninia populasaun. hala’o servisu iha area sosial • Iden0fika Ins0tuisaun ne’ebe tau ne’e tuir poli0ka Governu no Estadu Timor Leste. matan ba ema ho defisiensia; • Halo sensibilizasaun ba ema vulneraveis atu moris tuir ida-‐idak n i a p o s s i b i l i d a d e s h o responsabilidade. Iha Municipio Dili sei iha labarik oan kiak sira • Apoiu ins0tuisaun solidariedade • Municipio sei buka servisu • Redus to’o 60% labarik ne’ebe sei lao namkraik iha Dili laran, labarik sosial/orfanatu atu bele tau matan hamutuk ho Instuisaun Non ne’ebe iha estrada, servisu balun sei lori sasan fa’an iha estrada, buka ba labarik oan kiak , labarik Governamental atu bele apoiu labarik, no labarik oan kiak vida iha estrada/ street children. Sei iha estrada no orfauan sira; labarik vulneraveis sira. sira hetan ona tratamentu orfaun barak mak seidauk hetan atendimentu diak. diak, orfanatu seidauk konsege atu tau matan • Fo’o apoiu humanitaria ba labarik ba labarik sira ne’ebe temi iha leten. vulneraveis ne’ebe hela ho familia sira. Seidauk iha tratamentu/atendimentu ne’ebe • Apoiu Governu Central atu • Kriasaun Sentru akolhementu ba • Kazu violensia domes0ka diak tuir padraun ‘Lei Violensia Domestika” ba insen0va sensibilizasaun Lei vi0ma violensia domes0ka harassment no violénsia vitima vilensia domestika. Violensia Domes0ka, no sensibiliza ne’ebe seguru no sekretu; seksual sei redus to’o 20%. komunidade atu moris livre husi • A s s e g u r a a s s i s t e n s i a violensia. humanitaria ba vi0ma violensia domes0ka liu husi Centru Akolhementu. Municipio Dili, tamba Kapital ba Nasaun • A p o i u G o v e r n u C e n t ra l n o • Ho apoiu Governu Central kria • Wainhira tama ba 0nan Timor Leste, mak atividades hotu-hotu sei assegura sensibilizasaun Lei An0 Centru Reabilitasaun ba ema 2030, Munisípiu Díli sei centraliza iha Cidade Dili, nune’e mak Dili sei Droga, Lei An0 Trafiku Umanu no droga sira; reduz tráfiku droga menus sai hanesan fatin atu halo transaksaun ba Lei An0 Pros0tuisaun (CEDAW); • Municipio sei servisu hamutuk liu 25%. droga, ba prostituisaun no trafiku umanu. • Fo’o apoiu ba PNTL Municipio Dili h o I n s 0 t u i s a u n N o n • Reduz numero pra0ka bele kon0nua hala’o inspeksaun Governamental atu sensibiliza pros0tuisaun no tráfiku ba fa0n sira ne’ebe iha indikasaun no fo’o kapasitasaun no apoiu umanu. i h a t ra n s a k s a u n b a d ro ga , finanseiru ba Vi0ma Trafiku pros0tuisaun no trafiku umanu. Umanu no pros0tuisaun atu sira bele fila ba moris diak. Municipio Dili sei kontinua iha ema ho defisiente ne’ebe seidauk hetan tratamentu diak.
• Municipio liu husi apoiu Governu • Servisu hamutuk ho partes hotu-‐ • Apoiu Governu Central atu C e n t r a l k o n 0 n u a f o ’o hotu atu bele kria kondisoes e s t a b e l e s e E s k o l a akolhementu no atensaun ho diak diak ba ema ho defisiente Inclusaun; ba ema/labarik ho defisiensia; ( hanesan transporte Publiku , • La iha ona diskriminasaun , • Sensibiliza komunidade em jeral Toilet Publiku, ins0tuisaun ema hotu-‐hotu (la hare ba atu fo’o tratamentu ba ema ho Publiku, etc). nia status, kor, kondisaun defisiensia hanesan. fisika no orientasaun s e k s u a l ) m o r i s h o oportunidade hanesan.
Tuir dadus nebe husi MSS, kuaze loron ida • Ho apoiu Governu Central • Municipio koordena/ indika • Sensibiliza komunidade mate isin nebe simu husi Hospital hodi lori ba kon0nua oferese Kaixaun ba ema kompanhia ka parseirus atu halo hotu-‐hotu atu bele uza ona nia familia no mate nebe iha familia hodi mate husi familia vulneraveis; kaixaun; servisus/fasilidades husi fasilita ba hakoi, loron ida bele fasilita I n s 0 t u i s a u n S e g u r o s / • Kria kriteria ba apoiu imediatu • Municipio iha ona ambulansia matebian nain tolu to’o nain 4. atu fasilita matebian husi familia ba a’endimengtu ba ema mate Assuransi ba Serimonia Funeraral; nebe mukit. husi familia kibi’it laek. • Municpio servisu hamutuk h o ko m u n i d a d e n o S o c i e d a d e S i v i l k r i a kondisoes ba matebian husi familia mukit hodi bele uza fasilidade husi Sentru Atendimentu funerariu.
40
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba futuru iha Area Inclusão Sosial Tabela: Desenvolvimento Sektor Inclusão Social Kondisaun Aktual Iha Municipio seidauk iha Fatin ba atende Serimonia funeral, sei hala’o iha uma hela fatin , dala barak tama mos estrada publiku
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
• Municipio kon0nua sensibiliza • Municpio servisu hamutuk ho • Sensibiuliza komunidade komunidade oinsa atu halo komunidade no Sociedade Sivil hotu-‐hotu atu bele uza ona tratamentu ba funeral (labele estabelese Sentru /Uma/Casa servisus Ins0tuisaun hakoi mate iha Uma oin, etc.). Atendimentu ba Serimonia Seguros/ Assuransi ba Funeral ; Serimonia Funeraral; • no sensibiliza komunidade atu • 3 0 % k o m u n i d a d e bele uza fasilidade husi Casa Municipio Dili u0liza ona Atendimentu Serimonia funeral. fasilidade husi Casa Atendimentu Serimonia funeral.
Assuntu Igualdade Jeneru hanesan assuntu transversal, mak Municipio Dili hanesan Municipio Kapital Nasaun presiza atu tau importansia ba assuntu iha prosesu elaborasaun Plano Estrategiku Desenvolvimento, planeamentu anual no iha alokasaun fundus.
• Municipio ho apoiu husi Governu • Municipio introduz ona Assuntu • Orsamentu ba Municipio Central kon0nua sensibiliza Igualdade Jeneru iha prosesu Dili responsivu ona ba estrutura Municipio tomak sobre P l a n e a m e n t u A n u a l n o jeneru; Assuntu Igualdade Jeneru; alokasaun orsamentu. • Par0sipasaun komunidade • Municipio kon0nua sensibiliza iha vida social iha ona lideres komunitaria sobre Assuntu equilibrium entre Feto ho Igualdade Jeneru. Mane.
3.6. Ambiental, Konservasaun Natureza no Rekursus Hídrikus
Ai-‐tasi na costa de Díli
Análize konaba Situasaun Ar=gu 61.Kons=tuisaun Timor-‐Leste nian hakerek katak: Ema hotu iha direitu atu moris nu’udar ema, isin diak no ekilibriu no dever atu hetan protesaun no melloramentu hodi hari jerasaun hirak tuir mai. Estadu rekonese nesessidade atu prezerva no valoriza rekursu natural sira. Estadu tenki promove asaun hirak kona-‐ba defeza ba meiu-‐ambiente no salvaguarda dezenvolvimentu sustentável ekonomia nian. Ambiental, Konservasaun Natureza no rekursus hídrikus hanesan elementos importante hodi asegura existensia Munisípiu Díli. Topográfikamente, sidade Díli kuaze rodeadu ou nia aredores ho foho lolon no haliis, mota inan, mota oan no kadalak sira. Wainhira laiha jestaun apropriadu ba kobertura rai leten (ailaran no balada ) ne’ebe haleu sidade Díli, maka bele hamosu impaktus nega0vus ba ambiente hanesan rai monu no rai halai hodi prezudika ba bee sa’e (inundasaun). Deslizamentu ka rai 41
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli halai, rai monu no Akumulasaun sedimentasaun hanesan elementus xave hodi estraga Fasilidades Públika sira (estradas, uma, Ponte) no infraestruturas jzikas sira seluk iha sidade no finalidade bele estraga ambiente no habitat tasi nian. Iha parte seluk, wainhira laiha atensaun atu konserva, proteze no prezerva bee matan natural iha foho-‐leten, no wainhira populasaun barak uza bombas aspiradores bee nian hodi hasai bee husi rai-‐okos, maka futuru oin mai pooulasaun iha sidade Díli sei sofre bee menus. Tanba ne’e, importante ba Munisípiu atu tau atensaun hodi prezerva bee matan iha área administra0va Munisípiu Díli.
Rai Mono Kuda Modo iha rai maran Konservasaun Natureza importante ba Municipiu Dili, tuir regulamento 19/2000 kona ba 15 areas protegidas. Munisipiu ida ne’e nia natureza hatudu katak tenke konserva sai nudar elementus importante nebe bele asegura ambiente liu husi turismu natural. Exemplu; Tasi tolu no Kristo rei nebe tuir regulamento refere deklara katak fa0n rua nee hanesan areas protegidas ho nia beleza rasik. Ámbitu • Munisípiu Díli sei haré konaba oinsa prevene dezastres naturias liu husi konservasaun ambiental no natureza (konservasaun basias hidrigráfikas no we lihun) no prezerva bee-‐matan ba fornesimentu sustentavel bee iha área administrasaun Munisipal Díli nian. Estratéjia ‣ Promove no fasilita populasaun atu estabelece viveiros komunitaria no florestas komunitárias. ‣ Koopera ho Governu Sentral hodi reduz presu eletrisidade no gas atu promove u0lizasaun eletrisidade no gas ba tein. ‣ Promove fabrika fogaun rai. ‣ Introduz koñesimentu konaba protesaun ambiental, konservasaun Natureza hodi prevene dezastres naturais iha eskolas primárias no pré-‐sekundárias. ‣ Serão introduzidas direc0vas de gestão de resíduos urbanos com base em leis e normas ambientais, de forma a estabelecer padrões de tratamento de resíduos. ‣ Promoção da recolha de óleos pesados e encorajadas instalações de formação de adubo, reciclagem de plás0cos, reciclagem de papel e reciclagem de vidro. ‣ Uza fasilidades komunikasaun audio-‐vizual hanesan TVTL atu hato’o mensajen ba populasaun kona ba proteze ambiente, konserva natureza no prezerva rekursu bee. ‣ Tinan-‐0nan fó prémiu ba sukus ne’ebe mak halo ona florestas komunitárias ho susessu.
42
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba Futuru husi Sektor Ambiental, Konservasaun Natureza no Rekursus Hídrikus Tabela: Ambiental, Konservasaun Natureza no Rekursus Hídrikus Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Populasaun iha Municipio Díli uza meius oi• Sensibilizasaun iha aldeias, sukus, • Komunidade iha foho lolon • Tinan 2030, uma-‐kain iha oin hodi tein. Dadus estatístikus 2010 hatudu eskolas primárias to’o sekundárias habituadu kuda ai iha tempu Munisípiu Díli ne’ebe uza katak fonte enerjia ba tein mak eletrisidade, k o n a b a i m p o r t r a n s i a h u s i udan. fonte enerjia hodi tein gas no bio-gas. Uma-kain ne’ebe uza p r o t e s a u n a m b i e n t a l , • Sensibilizasaun kriasaun Parque hanesan eletrisidade, gas eletrisidade ba tein = 9.53%, gas ba tein = ko n s e r v a s a u n N a t u r e z a b a no Zardim no bio-‐gas sei to’o 60%, 4.59%, bio-gas = 1.00%, mina rai = 16.37%, prevene dezastres naturais. mina-‐rai 20%, ai-‐maran ai-maran = 68.03%, no seluk = 0.47%., ne’e • Sensibilizasaun iha aldeias, 10%, no fonte enerjia seluk hatudu katak uma-kain iha Municipio Díli • T i n a n 2 0 2 0 , u m a -‐ k a i n i h a sukus, eskolas primárias to’o maka sei uza ai-maran (68.03%) ba tein.,ne’e Munisípiu Díli ne’ebe uza fonte s e k u n d á r i a s k o n a b a 10%. maka wainhira populasaun sira kontinua uza e n e r j i a h o d i t e i n h a n e s a n importransia husi protesaun • Tinan 2030, Populasaun iha ai-maran ba sunu hodi tein, sira sei kontinua eletrisidade, gas no bio-‐gas sei a m b i e n t a l , ko n s e r v a s a u n rasik ona plantasaun ai tesi ai no destroi ita nia ailaran ne’ebe oras to’o 30%, hodi reduz konsumu ai-‐ Natureza ba prevene dezastres sunu hodi produz ai-‐maran ne’e kuaze mohu ona. Hahalok ida ne’e maka maran. ba ninian konsumu no sei hamosu dezastres naturais, hamaran beenaturais. matan no halo degradasaun no destruisaun • Frekuensia sunu-‐rai hodi destroe • 70% populasaun uza fogaun rai uza fugaun rai hodi reduz ba ekosistema tasi nian. u0lizasaun ai-‐maran ailaran no biodiversidade sei reduz ka mina-‐rai hodi tein. liu 70%. • la iha uma-‐kain iha Sidade • Municipio Dili nia laran iha ona Dili mak presiza tein ho ai-‐ espasu verde ne’ebe nakloke ba maran. publiku. • 2030, be matan, mota, kadalak no we lihun sira fungsiona normal tuir regras natureza • 2030, Kapital Dili a0nji ona 30 % ai laran ba asegura klima micro no balansu ambiental ba sidade. Munisípiu Díli, liu-liu Sidade Díli no Hera, • M u n i s í p i u m ó s s e i s e r v i s u • Kriasaun Viveiros komunitaria • Munisipiu Dili, liu-‐liu iha sempre sofre inundasaun iha tempu udan no h a m u t u k h o M i n i s t é r i u s no florestas komunitárias; sidade metro politan ba mota sempre tun hodi lori rai husi foho-lolon relevantes hodi prevene riskus • Promove fábrika fogaun rai no futuru tenke iha estandarte no leten hodi tun mai sidade laran hodi husi dezastres naturais no halo f a s i l i t a d i s t r i b u i s a u n b a ba Espaço aberta verde estraga estradas, ponte, valeta no populasaun prezervasaun hodi konserva p o p u l a s a u n . n o p r o m o v e hodi asegura ambiente ba sira nia uma no sasan. Mota ne’ebe suli husi ambiental no rekursus natureza u0lizasaun eletrisidade no gás sidade. Espaço aberta foho leten sempre mobiliza materia organika hanesan ailaran, balada sira no hodi tein; ve rd e t u i r e sta rd a r te (Rai, raihenek no fatuk), ho nia finalidade bee matan hodi bele kria klima mundial, pelu menus 30% naksulin to’o tasi, hodi estraga “plantas marinhas” ka vegetais tasi nian no karán (aho- micro no fornesimento bee • Sensibilizasaun kriasaun Parque tenke sai hanesan ai laran riun) ne’ebe estraga ekosistema iha tasinatureza nebe sufisiente ba no Zardim. atu bele fo kondisaun laran. Problem ne’e mosu tamba populasaun populasaun sustentavelmente no saudavel no sustentavel sai barak iha foho leten tesi ai arbiru (destroi aiasegura balansu Munisípiu hodi fontes ba absorve CO2. laran) hodi halo to’os no balun destroi ailaran sai sidade nebe saudavel no ne’ebe fo protesaun ba bee-matan. sustentavel iha futuru.
3.7. Kultura no Patrimóniu Análize konaba Situasaun Munisípiu Díli hanesan kapital no odatamata prinsipal ba nasaun, sei halo projetu ida ne’ebe proa0vu konaba dezenvolvimentu kultura, tamba kultura mak sai iden0dade Rai ida nian ka Municpiu nian atu nune’e bele mos atrai turista sira husi rai liur atu mai visita Municipio ne’e ka Nasaun ne’e. Iha parte seluk, Munisípiu mós konsidera Kultura no Patrimóniu nudar komponente importante ne’ebe bele kontribui ba indústria Turizmu, atu nune’e bele aumenta reseitas husi sektor Turizmu mai Munisípiu. Kultura nu’udar iden0dade povu ida nian presiza mós hetan atensaun iha prosesu dezenvolvimentu Munisípiu Dili. Dili nu’udar sentru istóriku no kulturál presiza iden0fika no dezenvolve patrimóniu kulturál no istóriku ne’ebé mai husi ita nian beiala sira, patrimóniu koloniál (Portugal, Japaun no Indonézia), funu ba independénsia (abrigus, edijsiu istóriku), mak hanesan : Escola Liceu, Edificio Diocesse Dili, Monumento Nossa Senhora de Assunção iha Licidere, Seminario Dare, Abrigu Australia nia iha Madabenu, Monumentu Jardim Farol, Cemiteriu Santa Cruz, Palacio Nobre Lahane, Igreja St. Antonio Motael, Estatua São Paulo II iha Tasi Tolu, Estatua Sebas0ão iha Farol, An0go Hospital Lahane Leten, seminário Dare, etc. Nune’e mós presiza promove talentu komunidade nian iha arte, múzika, dansa tradisionál no modernu. Atu garante krea0vidade no talentu, presiza mós regula konaba’a Intellectual property rights.
43
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Ámbitu • Prezervasaun kultura tradisional no patrimómiu nasaun nian iha rejiaun administra0va Munisípiu Díli no dezenvolve turizmu iha Munisípiu ida ne’e. Estratéjia ‣ Fo insen0vu ba kompañias privadas ne’ebe hetan susessu. ‣ Fasilita mós envolvimento husi autoridade lokal.
Cultura urbana em Díli -‐ Pintura de murais, 2014
Exposição no Jardim de Lecidere
44
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba futuru sektor Kultura e Patrimonio Tabela: Dezenvolvimentu Sektor Kultura no Patrimóniu Kondisaun Aktual Ladun iha kuidadu ba fasilidades públikas iha estradas no iha jardins públikus, falta de prezervasun ba monumentus no partimóniu seluk tan ne’ebe iha valor kultural, istóriku no turístiku hanesan Escola Liceu, Edificio Diocesse Dili, Monumento Nossa Senhora de Assunção iha Licidere, Seminario Dare, Abrigu Australia nia iha Madabenu, Monumentu Jardim Farol, Cemiteriu Santa Cruz, Palacio Nobre Lahane, etc sai preokupasaun bo’ot ba Munisípiu.
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
• To’o 0nan 2020, monumentus no • H a f o r s a k a m p a ñ a • Hakerek Planfleto badak fa0n istórikus iha Munisípiu Díli sensibilizasaun ba populasaun ko n a b a i s t o r i a b a d a k hetan reabilitasaun kompletu no a t u b e l e i h a n i a n monumentos ne’ebe refere sai objectos kultura no patrimonio responasabilidade atu kuida atu nune’e jovens sira estado. fasilidades públikas, prezerva hatene konaba kultura monumentus no par0móniu Timor Leste nia no bele seluk tan ne’ebe iha valor mos atrai turista husi rai kultural, istóriku no tu|s0ku. liur; • 30% grupu / individu ne’ebe mai ona visitya monumentos historikus; • Monumentos Historikus iha Municipio Dili preserva ona ona ho diak.
Cultura mak hahalok, toman no vida moris lor‐ • Halo estudo konaba dansas, • Estabelese ona Museu no Sentru • P r o m o v e t a l e n t u loron nian iha komunidade nebe buras no kultura, musika Municipio Dili Kultural ba Municipio Dili, atu komunidade nian iha arte, konserva husi jerasaun ba jerasaun konsidera nian. ele sim no interpreta ho múzika, dansa tradisionál hanesan kultura iha vida moris komunidade • Sensibiliza komunidade atu bele permanente artefacto cultural no modernu. Atu garante Municipio Dili, maibe oras ne’e ita bele hare halo tuir kultura Municipio nian no patrimonial hirak importante krea0vidade no talentu, jeresaun foun ladun fo’o importancia ba kultura nia rasik tamba ho desenvolvimentu e m b o r a h o m u d a n s a ia Dili. Sentru nele sei sim regula ona Intellectual teknologia e informsaun e socio kultural. desenvolvimentu socio kultural, kolesaun geologia ia espozisaun property rights. ida iha Palasiu Prezidente ninan, • Dili sei simu papel ida teknologia informasaun. kolesaun arkeolojia nian bebe • Sei fo apoiu ba desenvolvimento namorai ia pais oin-‐oin, no relevante no dinamiku ia movimentu ar0s0ku no kultura kolesaun etnografia. Sei amos ko n t e s t u n a c i o n a l n o nian sira, hanesan teatru no no gari Museu no Sentru i n t e r n a s i o n a l , h o d i h promove ema turista no produsaun sinematografika. C u l t u r a l , r u i r p a r d a l visitante 0ra ele ama mai ia internacional nian 0ra hodih 0a nia sidade. nune’e ele possibilita elemento hiato ho interesse ia kolesaun • Pa t r i m o n i a l h i s t o r i o u internacional 0ra nele, fila mai ne’ebe gari ona, sei rai ho didiak no Chetan valor, Timor-‐Leste. hodih ele harinu bua karan • Biblioteka Nasional bo Sentru hirak cita sim no hodih Arkivu Timor-‐Leste nian sei sai r e f o r ç a t a n c i t a n i a habenas ins0tuisaun ida ho iden0dade. kualidade, bebe sei apoia 0a nia sistema ensinu. Sen0u nele sei nakloke ba publiku no sei apoia rede nasional ida kona ba biblioteca hirak namorai ia pais nia laran. Hare husi kultura,. • Kon0nua hala’o entercambio Socio Kultural ho Municipio seluk iha Rai laran no Rai liur.
45
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4. Kapitulu -‐ Desenvolvimento e Infra-‐Estruturas Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasional fo sai katak: “Pilár sentral husi Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasional maka harii no halo manutensaun ba infraestrutura sira ne’ebé prinsipal no produ0vu”. Ida né hatudu katak atu a0nji obje0vu husi pilar infra – estrutura hanesan mensiona iha PEDN né maka poli0ka V governu kons0tusional define katak atu dezenvolve ita nia nasaun, atu harí ekonomia nebé moderna no produ0va, no atu kria empregu, ita presiza konstrói infra-‐estruturas bázikas no produ0vas. Haré ba ita nia nesesidades, eskala (ka dimensaun) infra-‐estruturas nian no nia kustus sei boot tebetebes, tamba né maka, ita tenki planeia, ho di’ak, programa ida né atu bele implementa, ho hanoin no sukat nebé realís0ku. Implementasaun planu ne’e la’os buka atu haforsa deit konaba dezenvolvimentu nasaun nian, maibe mos hasa’e produ0vidade, kria kampu de traballu hodi fo oportunidade servisu ba ema hotu, liu-‐liu iha area rural sira, no apoia dezenvolvimentu setor privadu sira.” Plano Estrategiko ba Futuru Municipio Dili define Desenvolvimento e Infra-‐estruturas ne’ebe mak esencial teb-‐tebes atu desenvolve iha Municpio ne’e mak Ordenamento Territorio, Estradas e Pontes, Area Urbanas, Equipamentos Social e Habitação, Abastecimento Público,Portos Mari0mos, Aeroportos e Telecomunicações. Municpio Dili hanoin katak wahinra mak sektores sira ne’ebe temi iha leten desenvolve ho diak mak sei fo’o beneficio ba ema barak liu-‐liu ba komunidade Municipio Dili, no fo’o mos kampo de trabalho ba jovens sira.
4.1. Ordenamentu Territóriu Análize kona-‐ba Situasaun Ordenamentu hanesan komponente indispensável ba dezenvolvimentu jziku iha sosiedade ida nia laran. Tanba ne’e, husi aldeia to’o sidade, presiza regula didiak obras jzikas hanesan kontrusaun uma ka moradias, luron ka estradas, bee-‐dalan ka valas/valetas, etc. ho obje0vu atu garante espasu sufuciente ba sidadaun hotu-‐hotu atu hela, bele konsome bee mós, hetan asesu ba enerjia elétrika, fásil atu desloka ba-‐mai, moris iha ambiente mós, seguru no livre husi risku dezastres naturais. Ordenamentu mós signifika katak a0vidade ekonómika ida-‐idak sei halao iha fa0n apropriadu ne’ebe mak Munisípiu sei determina atu labele interrompe fali a0vidades sira seluk. Hanesan ezemplu, a0vidade bazar só bele halao iha merkadu ofisial no sei iha regulamentu konaba fa0n hodi halao negósiu kiik hanesan “kiosk” no vendedores ambulantes. Presiza mós kontrola animal ne’ebe lao arbiru iha sidade laran no tenki iha lei ka regulamentu atu proibe ema hari’i uma arbiru no mós sira nebe loke kioske ka halo negósiu oi-‐oin iha dalan ibun hodi perturba movimentu tránzitu. Presiza ona lei konaba rai atu nune bele hapara “okupasoens ilegais” ne’ebe nakonu iha Dili laran. Lei ba rai sei fo benejsiu ba rai nain hodi bele uza hanesa garan0a atu bele halo emprés0mu iha banku no ida ne’e mós hanesan passu pozi0vu ba processu dezenvolvimentu sidade Díli. Importante mós atu iden0fica fa0n hodi halo rate tanba ohin loron populasaun barak halo rate iha sira nia uma hun ne’ebe bele fo impaktu nega0vu ba bee-‐matan no bombas aspiradores bee nian ne’ebe la dok husi rate ne’e. Rate privadu hirak ne’e bele mós difikulta ezekusaun planu desenvolvimentu sidade Díli iha futuru.
4.1.1.
Planu Espasial e Planu Mestre da Urbanizasaun
Dili presiza respeita prinsípius balu hodi evita esternalidades ne’ebé sei sobre karrega orsamentu jerál estadu nian. Prinsípius hirak ne´e mak buka balansu entre eko-‐sistema ne’ebé frájil no densidade populasionál, balansu entre planu urbanís0ku (paisajís0ku arkitetóniku) no aspetu kulturál no istóriku sira sidade nian; kaer prinsípiu “small is beau0ful”; prinsípiu efisiénsia entre setór xave ne’ebé sei dezenvolve; prinsípiu ne’ebé buka reforsa sidadania ida ke a0vu ne’ebé kada sidadaun hetan espasu hodi benefisia no mós kontribui a0vamente ba sidade ne’ebé sai kapitál nasaun hodi hame0n liután koezaun sosiál enkuantu kapitál País ida-‐ne´e. Iha parte seluk Sidade Díli mós sai desorganizadu tanba populasaun barak maka halo uma rezidénsia iha fa0n ne’ebe la apropriadu, hanesan iha rabat estrada ninin, iha valeta leten, etc. hodi difikulta eskoamentu bee iha tempu udan no estraga esté0ka sidade nian. Barak mós halo uma permanent 46
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli rasaik maibé la saudável tanba kontrusaun Cep0c Tank la halo tuir kritériu mínimu husi Ministériu Saúde no Ministériu Obras Públicas. Drenagem sai nudar problema ida ne’ebe kompleksu, maibe presiza halo esforsu atu hamós, hadia fali esgotus sidade Díli tuan, nebe Portugueses sira uluk halo barak 0ha ona, maibé durante okupasaun Indonézia taka 0a fali hotu. Konaba parte Dili Foun, parte ne’ebe iha tempu kolonial português la konsidera sidade, ne’e sei presiza planeamentu ida ne’ebe diak no sei hetan obstákulu barak tamba uma barak tebes mak hari 0ha ona sem planeamentu ida. “Iha sidade Dili hosi parte kraik we kadalak barak maka suli hamutuk ba iha Baía no pasajen terminal hetan ona kanalizasaun, hodi hada kadalak ho metru balun tama ba tasi iha Baia.” “Iha sidade Dili hosi parte kraik nian, mota barak maka atravesa area ne’e, hodi iha parte loromonu mota Komoro taka ne=k dalan no iha lorosa’e mota Santana nian nebe simu we hosi mota Bemori no Benamauk nian.”1
Dili Metropolitan Area (DMA) Vizaun 2030
! -‐‑‒
Beloved and Brilliant National Capital -‐‑‒
-‐‑‒
Four Viewpoints to realize DMA Vision 2030
Sustentabilidade rai.
Fonte: JICA Project Team
1 Marina de Díli – Concept Plan
47
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
!
Municipio(Dili(iha(Futuru(
Infelizmente Municipio Díli sei presiza servisu makás liu tan para bele alkansa obje0vu ne’e. Problema ne’ebé Dili enfrenta oras ne´e mak prosesu ruralizasaun sidade ne´e rasik. Atu to’o ba obje0vu ne’e, Municipio Díli presiza iha Planu Urbanizasaun ba sidade Dili hodi bele reorganiza fila fali liu hosi regularizasaun (enkuadramenu legal) hanesan lisensiamentu ba konstrusaun uma rezidénsia, edijsiu no armazén iha siadade laran, regulariza konstrusaun uma rezidénsia iha rai-‐lolon, atu hadok aan husi dezastres naturais no labele hamosu problemas ambientais ba populasaun iha rai tetuk, sensibiliza populasaun konaba impaktus ambientais, hadia rede abastesimentu bee-‐mós ba públiku, loke estradas rurais iha aldeia no suku ida-‐idak, hadia programa hamós sidade liu husi hadia sistema jestaun de lixu no prevensaun dezastres naturais. Atu sai di’ak liu tán presiza haforsa kampaña sensibilizasaun konaba’a populasaun nian responasabilidade atu kuida fasilidades públikas, prezerva monumentus no par0móniu seluk tan ne’ebe iha valor kultural, istóriku no tu|s0ku.
48
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Ámbitu Ordenamentu territóriu nia knar mak: • Atu regula konstrusaun rezidénsias privadas, edijsius públikus, armazéns no mós obras infraestruturas kiik sira seluk iha área administrasun munisipal nia laran; • Promove lei, disiplina no ordem; • Kuida fasilidades públikas, prezerva monumentus no par0móniu estadu nian mak iha valor kultural, istóriku no turís0ku iha munisípiu laran; • Regula abertura de estradas rurais iha aldeia no suku; • Garante limpeza, ordem no seguransa iha sentrus urbanís0kus hotu-‐hotu, hahú husi aldeia to’o sidade kapital; no • Prevensaun hasoru dezastres naturais. Estratéjia ‣ Governu fó inse0vu no fasilita kompañias privadas atu par0sipa makás iha dezenvolvimentu no ordenamentu Munisípiu Díli. ‣ Precisa Planu Urbanizasaun sidade nian ho rekomendasoens atu ordena (menata) fila fali sidade ne’e; ‣ Hasa’e kritérius ba viaturas hodi halao transporte públiku; ‣ Haforsa implementasaun lei no ordem; ‣ Ajentes de negósiu hanesan loja, restaurante, hotel, negosiante kii’ik ka bo’ot, uma kain hotu-‐ hotu tenke selu retribuisaun. ‣ Haforsa kampaña sensibilizasaun konaba limpeza, prezervasaun monumentus no par0móniu estadu nian mak iha valor kultural, istóriku no turís0ku iha munisípiu laran.
49
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba futuru ba Sektor Ordenamento do Territoriu e Planeamentu Tabela: Desenvolvimentu Sektor Ordenamento Territoriu e Planeamentu Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili sei enfrentahela • M u n i c i p i o k o n 0 n u a • Populasaun iha Munisípiu Díli • Sidade Dili reorganiza fila desordenamentu, ema idak-idak konstrui uma sensibilizasaun komunidade s e n s i b i l i za d u o n a ko n a b a fali liu hosi regularizasaun arbiru deit, sem iha licensiamentu, ema sei konaba Decreto-‐Lei No.33/2008 (e i m p o r t á n s i a a t u i h a ( e n ku a d ra m e n u l e ga l ) kontinua konstrui uma iha mota Comoro ninin, Higiene Ordem Públika) ; lisensiamentu husi governu hanesan lisensiamentu ba balun konstrui iha valeta leten no trotoar leten. • Prepara Base Legal sobre (Munisípiu) antes de hahú halo k o n s t r u s a u n u m a L i c e n s i a m e nt u Ko n st r u s a u n kontrusaun uma rezidénsias rezidénsia, edijsiu no armazén iha siadade laran. Privada/uma hela fa0n, inklui privadas; edifisius; • H a p a ra ko n s t r u s a u n u m a • Aplika Coima/Multa ba • Dessemina Lei No. 01/2003 sobre temporáriu “shelter” ne’ebe komunidade ne’ebe deit arbiru iha fa0n la-‐adekuadu. m a k ko n 0 n u a h a l o Bens Imoveis. konstrusaun Uma sem lisenciamentu. Drenagem sai nudar problema ida ne’ebe • Kolabora ho Governu Central hodi • Dessemina Planu Drenajem ba • H a l o k o n s t r u s a u n , kompleksu, esgotus sidade Díli tuan, nebe finaliza Planu ba Drenajen ; komunidade Municipio Dili; r e h a b i l i t a s a u n n o Portugueses sira uluk halo barak tiha ona. manutensaun Implementa • Sensibiliza komunidade atu halo • Municipio prepara planu no maibé durante okupasaun Indonézia to’o oras limpeza iha sira nia ambiente / orsamentu ba konstrusaun tuir Planu Drenajem ne’ebe ne’e halo konstrusaun barak ona sem iha bairro. reabilitasaun no manutensaun iha ; planeamentu ida. Drenagem iha Cidade Dili laran. • Hala’o fiskalizasaun no monitorizasaun. Sidade Díli oras ne’e iha 23. 000 viaturas públikas no privadas, 1 200 taxis no 50 000 motorizadas ne’ebe dala barak kauza konjestaun de tráfiku, maibe iha Cidade Dili laran seidauk iha estacionamento ruma.
• Sensibiliza komunidade atu uza • Regulariza estasionamentu • Estabele Estacionamento estacionamentu publiku ne’ebe veíkulus no motorizadas. Publiku pelumenus iha Municipio oferese. • Governu Central hamutuk ho M u n i c i p i o D i l i i h a 3 Municipio halo Baze Legal ba Estacionamentu Publiku; regulariza Konstrusaun Lojas no • Governu Central ho Mall ho estacionamento. Municipio kria fasilidades n o r e g u l a r i z a estacionamentu publiku.
Municipio Dili seidauk iha terminal ba • M u n i c i p i o s e i s e n s i b i l i z a • Governu no Municipio halo • Transporte Publiku sira transporte publiku ne’ebe gere ho diak nune’e transporte publiku nain sira atu konstrusaun, reabilitasaun, n e ’e b e c i r k u l a i h a mos transporte publiku sira bele uza deit bele uza deit terminal ne’ebe manutensaun no regulariza Municipio laran ka entre terminal ne’ebe Governu ka Municipio desidi Municipio no Governu oferece, no terminais no Parajem (halo M u n i c i p i o s e i u z a ona. operasionalizasaun termianias ba d e z e n v o l v i m e n t u n e ’e b e fasilidades ne’ebe iha viaturas públikas tuir regulamentu adequadu iha terminais; Te r m i n a i s Tr a n s p o r t e husi Munisípiu. • Municipio halo gestaun diak no Publiku nian no la iha tan Transporte Publiku ne’ebe fasilidades iha terminais. lao iha Municipio laran hodi buka viajante / passageiru sira. Cidade iha nudar Kapital Nasaun, mak entidades barak mak iha interesse atu fahe informasaun no halo promosaun liu husi panfleto, Billboard, etc atu bele atrai ema, maibe promosaun, panfleto ne’e seidauk iha lisensiamentu husi Municipio, no seidauk iha ordenamentu ne’ebe diak.
• H a l o r e g u l a m e n t u k o n a b a • P r o m o c o e s , P a n fl e t o n o • M o n i t o r i z a lisensiamentu ba promosoes; informasoes komersiais iha ona i m p l e m e n t a s a u n p r o m o s õ e s t u i r • S e n s i b i l i z a R e g u l a m e n t u lisensiamento husi Municipio. tregulamentu; Municipiu nian ba en0dades hotu
Populasaun barak halo rate iha sira nia uma hun ne’ebe bele fo impaktu negativu ba beematan no bombas aspiradores bee nian ne’ebe la dok husi rate ne’e. Rate privadu hirak ne’e bele mós difikulta ezekusaun planu desenvolvimentu sidade Díli iha futuru. Iha Municipio seidauk iha Fatin ba atende Serimonia funeraral, sei hala’o iha uma hela fatin , dala barak taka mos estrada publiku.
• Sensibiliza komunidade konaba • Municpio Dili sei loke tan • Hala’o fiskalizasaun no Hegiene e Ordem Públika no fo’o Cemiterio Foun; m o n i t o r i z a s d a u n b a sangsaun/coimas ba ema ne’ebe • Municipio halo regulamentu no implementasaun. mak la halo tuir Lei haruka; gestaun ba Cemiteriu publiku. • Municipio kon0nua sensibiliza komunidade oinsa atu halo tratamentu ba funeraral (labele hakoi mate iha Uma oin, etc.)
n e ’e b e i h a i n t e r e s s e promocoes, planfleto etc.
b a
• Municipio iha ona taxa n e ’e b e s i m u l i u h u s i promoseos komesiais.
50
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4.1.2. Estradas e Pontes
Planu Auto Estrada Munisipiu Dili
Estrada husi Fatu Ahi liga ba Munisipiu Aileu
51
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Fatu Ahi agora.
Fatu Ahi ba futuru
Análize kona-‐ba Situasaun Kontrolu konaba kualidade estradas, pontes, edijsius, importante atu governu labele lakon deit osan. Wainhira konstrusasun obras de infraestruturas halo ho kualidade diak maka 0nan-‐0nan governu sentrál no munisípiu sei la hasai osan hodi hadia maibé sei hasai osan hodi harin infraestruturas foun ne’ebe fo benefisiu ba populasaun. Nivel trafegu iha Dili hetok aumenta, hodi rezulta engarrafamentu no volume trafegu nian, n’ebe mos sei aumenta iha território tomak, bainhira ekonomia hetok sai maka’as. Prioridade maka atu hala’o jestaun ba trafegu no hakiak kondisaun hirak bele rezolve problema ida ne’e, atu nune’e bele garante kualidade moris nian iha área urbana Dili nian. Ohin loron, problema bo’ot ne’ebe Municipio Díli hasoru mak konstrusaun estradas ne’ebe la dura to’o tempu naruk. Estradas ne’ebe governu halo, barak maka at wainhira halo 0nan ida ou menus husi 52
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli 0nan ida. Tuir informasaun husi Ministériu Obras Públikas katak Ministériu ne’e sei fo fiar ba Munisípiu Díli atu toma konta estradas urbanas no rurais iha área administra0va Munisípiu Díli nian. Tuir dadus husi ministériu ida ne’e, estradas iha Municipio Díli nia kumprimentu hamutuk 1475,3 km, kompostu husi estrada nasional 293,1 km, estradas Municipal 156,6 km, estradas urbanas 315,6 km no estradas rurais 710 km. Estabelese 0ha ona prioridade sira ba rekuperasaun no melloramentu estrada principal hirak liga sidade capital ho munisipiu hirak seluk no tuir mai refere ba: Projectu rodoviáriu Díli -‐ Liquiça -‐ Bobonaro. Estrada ne’ebe liga Dili ho Mota-‐ain sei sai hanesan Estrada Boot Tasi Ibun parte Norte nian ne’ebe liga Dili ho parte loromonu iha parte norte illa nian no ho fronteira. Seksaun rodoviária ida ne’e permite atu promove asesu turizmu ba rejiaun no ba miunisipiu DIli no atu estabelese fasilidade hirak di’ak ba ligasaun komersiu nian ho Indonesia. Díli -‐ Aileu -‐ Maubisse -‐ Aituto -‐ Ainaro -‐ Cassa Estrada prinsipal ida ne’e maka hanesan korredor ida importante entre norte ho sul hodi permite asesu ba parte sentru Timor-‐Leste nian. Díli sei hetan kondisaun hirak diak hosi infra-‐estrutura rodoviariu ida ne’e, ne’ebe sei permite asesu ba interior no ba kosta sul no bele lori rikusoin no merkadoria ba kapoital. Nune’e mos nível troka komersial iha Dili ho munisipiu sira seluik sei bele hala’o ona.
Terminal de Becora. Ponto nodal de comunicações entre o transporte urbano e o transporte de passageiros com des0no à costa sul e região leste do país.
Estradas Urbanas Estradas Rurais Ponte Rural Sidade Díli oras ne’e iha 23 000 viaturas públikas no privadas, 1 200 taxis no 50 000 motorizadas ne’ebe dala barak kauza konjestaun de tráfiku. Oinsa atu hamenus konjestaun de tráfiku ? Oinsa viaturas boot sei la estraga estradas alkatroadas? Konjestaun trafiku mosu liu-‐liu tanba númeru de veíkulus no motorizadas sempre aumenta no laiha estasionamentu iha lojas oin. Tamba ne’e, presiza loke ta’an estradas alterna0vas no travessias aérias ou subterráneas iha kruzamentus prinsipais hodi halakon konjestaun no atu alivia trafiku iha dalan bo’ot husi aeroportu tama mai Dili, husi Estadium Municipal ba Becora, husi Bairru Pité no dalan selu-‐seluk tan.
53
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Becora. Principal saída da cidade de Díli em direcção à costa sul e região leste do país.
Tuir poli0ka no Programa V Governu Kons0tusional, durante 0nan lima mai ne’e, Governu sei hala’o programa bo’ot ida, konaba rekonstrusaun, reparasun no melhoria estradas. Iha ne’ebe, estradas at liu ona, sei halo rekonstrusaun total. Governu sei implementa Planu Jeral kona-‐ba Estradas Rurais, atu reabilita estradas rurais hotu-‐hotu, tuir padraun minimu ida. Ne’e inkl;ui servisus iha estrada rasik, servisu iha bermas (estrada ninin), eskoamentu nian no proteksaun ba desniveis(rai – hali’iis). Estradas sira ne’ebe liga centros-‐municipiu nian ho centros posto administra0vos, hanesan prioridade, tamba estradas sira ne’e mak sei hetan volume trafego ne’ebe boo’ot, no tamba estradas sira sei sai hanesan ligasoes importantes ba transportes. Empreiteiros lokais sira, mak sei halo servisu sira ne’e, hodi u0liza ekipamentos sira ne’ebe sei uza liu ema atu kaer servisu, no ida ne’e mak sei loke posto de trabalhu barak, iha nivel rural no rejional (programa V Governu Kons0rusional nian Legislatura 2012 – 2017).
1.Dalan Nasional husi Kulau liga ba Laulara. 2.Dalan husi mota Maloa ain karuk los liga ba Mota Maloa ulun Matadouro. 3.Dalan karuk los husi Mota Bidau toko baru liga ba Mota Becai, ulun. 4.Dalan Mota Comoro Karuk lois husi tasi ibun liga ba Mota ulun Comoro. 5.Dalan karuk los husi mota Banmaok terminal liga Bidau.
Ámbitu • Munisípiu Díli sei responsabiliza konaba konstrusaun estradas rurais, pontes, valas/valetas iha área administra0va Munisípiu Díli nian; • Halo konstrusaun infraestruturas hodi prevene risku dezastres naturais, liu-‐liu iha tempu udan. 54
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Estratéjia ‣ Fo insen0vu no fasilita envolvimentu sektor privadu iha konstrusaun iha areas infraestruturas; ‣ Konstrusaun no reabilitasaun estradas iha nivel rurais sei u0liza deit empreiteiros lokais, ne’e hanesan estrategia ida atu loke kampu de trabalhu iha nivel rurais. ‣ Konstrusaun estradas e pontes iha Municipio Dili sei sensivel ba ema ho defisiente, atu nune’e ema ho deifisiente sira bele iha auto, (konstrusaun estradas ba ema laos ba kareta). ‣ Haforsa knar Servisus Monitorizasaun nian hodi akompaña didiak kualkuer 0pu de konstrusaun hodi garante kualidade diak no aplika penalidade ba obras ne’ebe laiha kualidade.
Mapa Estrada iha Munisipiu Dili Fonte: V-‐MAE Maps, 2015 (Adaptado de Seeds of Life, Timor)
Projesan ba Futuru -‐ Tabela: Desenvolvimento Estradas e Pontes Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Estradas ne’ebe inklui iha areas geografika Municipio Dili barak mak seidauk hetan reabilitasaun no konstrusaun, liu –liu estradas sira ne’ebe mak liga centru Postu Administrativos ho Centru Suco no centru komunidade
Munisípiu sei presiza reidentifika no inventariza estradas rurais no estradas nia kondisaun inklui drenajem; Halo planu no tau prioridade hodi dezenvolve estradas rurais iha kada tinan fiskal; Sensibiliza komunidade ne’ebe mak konstrusaun ka reabilitasaun estradas liu husi sira nia kintal/ tos atu bele koopera ba dezenvolvimentu.
35% Estradas no drenajem iha nivel rurais hetan ona konstrusaun no reabilitasaun; Komunidade iha nivel rurais hetan meius de Ligasaun rodoviária Díli komunikasaun no ligasaun Manatuto - Baucau sei hetan entre areas rurais ne’ebe rehabilitasaun total no haliuan diak, fasilita ona tan tuir padraun internasional cirkulasaun entre nian. komunidade no fasilita sira Halo konstrusaun ka atu mai centru posto reabilitasaun ba estradas no administrativu no drenajem ne’ebe identifika ona, municipiu; tuir planu Municipio nian; Kria ona kampu trabalhu Sensibiliza komunidade atu iha areas rurais hamutuk involve iha kada bairru (suku ka 30% aldeia) para assegura manutensaun estradas rurais Utiliza ona empreiteiros rurais iha konstrusaun no manutensaun estradas rurais no drenajem.
Pontes iha Municipio Dili hanesan Ponte Komoro, Ponte Maloa maske iha ona kondisaun diak ona, maibe sei iha Ponte sira seluk iha areas rurais ne’ebe presiza konstrusaun ka reabilitasaun atu nune’e labele difikulta komunidade nia viagem
Identifika kondiasaun Pontes iha nivel Postu Administrativu no Sucos; Halo planu no tau prioridade ba konstrusaun / reabilitasaun Pontes ne’ebe identifika ona; Fo’o apoiu ba Governu Central atu halo konstrusaun ba Ponte foun iha area Mota Komoro;
Halo konstrusaun ka reabilitasaun ba Pontes ne’ebe identifika ona tuir Planu desenvolvimentu; Halo koordenasaun ho Governu Central konaba manutensaun ba Pontes iha areas Urbanas.
Kondisaun Pontes iha areas rurais hetan ona konstrusaun no manutensaun husi Municipio; Manutensaun ba Pontes iha areas Urbanas atribui ona ba Municipio Dili.
Iha Municipio Dili ho kondisoes estradas ne’ebe iha sei iha trafiku iha estradas prinsipais no dala barak mos kauza acidente . Sidade Díli oras ne’e iha 23 000 viaturas públikas no privadas, 1 200 taxis no 50 000 motorizadas ne’ebe dala barak kauza konjestaun de tráfiku.
Municipio kolabora ho Diresaun transporte atu koloka Sinais Transito iha Estradas iha Cidade Dili laran; • Municipio kolabora ho Governu Central prepara dadauk ona Planu Mestre no Planu urbanizasaun, ne’ebe sei loke tan Estradas alternativas
Municipio halo nafatin estudos konaba kondisoes estradas atu nune’e asegura seguransa iha estradas publiku; • Municipio sei sensibiliza ba komunidade sobre Planu Mestre e Urbanizasaun sobre alargamentu estradas / loke estradas foun;
Hamenus ona Trafiku no kondisoes estradas diak ona, hamenus ona kauza konjesaun trafiku
Projektu rehabilitasaun estarada sira hosi Dili - Aileu Maubisse - Aituto - Ainaro Cassa sei sai kompletu.
55
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4.2.3. Areas Urbanas Análize kona-‐ba Situasaun Municipio Dili hare tuir populasaun ne’ebe descreve ona iha Kapitulu I hatudu katak , Municipio Dili uture e dehan hanesan Municipio Urbanu ida ho nian populasaun 82.3% (102,900 habitantes) maka hela iha area Urbanu. Dadus esta|s0kus revela katak husi 2001 to’o 2004, populasaun iha Municipio Dili aumenta 12,58%, maibé sira ne’ebé moris iha Sidade Dili hamutuk 54%, sira seluk, 7% moris iha Baucau, 5% moris iha Viqueque no Bobonaro, 4% moris iha Ermera, no restante mai husi distritus seluk no husi rai liur. Municipio Dili alem hanesan Municipio Urbano no mos Kapital Nasaun Timor Leste, ne’eduni mak presiza atu halo desenvolvimento no gestaun ne’ebe diak atu nune’e Municipio Dili bele hatudu nia imagem diak ba Nasaun seluk wahinra representante Nasaun liur mai visita Timor Leste. Governu Central prepara no elabora hela Planu Mestre ba Municipio Dili ne’ebe Ekipa husi Ministeriu Obras Públika hamutuk ho JICA hanaran Cidade Metropolitan – Dili -‐ Tibar -‐ Hera. Municipio Dili nudar Kapital Nasaun no mos hanesan Municipio nia ambiente favoravel tebes atu hala’o desenvolvimentu, no nia infraestrutura basiku mos bele dehan kompletu, ne’eduni desenvolvimentu ba Municipio sira seluk sei hahu husi Municipio Dili, tamba ne’e mak tuir poli0ka V Governu Kons0tusional Cidade Dili bele mos sai hanesan Zona Franca Finanseira, ho fim espesifiku, hodi atrai industria finanseira, inklui bankus, seguradoras ho firmas ne’ebe fo’o servisus profissionais (programa V Governu Kons0rusional nian Legislatura 2012 – 2017). Ambitu Municipio Dili, hanesan Capital Nasaun mak areas Urbanas hanesan focus ba dezenvolvimentu Municipio nian: • Municipio Dili sei hala’o dezenvolvimentu ida ne’ebe ekilibrium ho moris Komunidade Municipio Dili, ne’e signifika katak kultura tradisionais ne’ebe diak sei preserva nafa0n hodi nune’e hatudu iden0dade Municipio Dili ; • Municipio sei kolabora hamutuk ho representantes komunidade hodi dezenvolve nafa0n Munici[pio Dili sai Cidade ida ne’ebe mos, organizada, moris ho Paz no prósperu. Estrategias ‣ Municipio sei kon0nua promove Municipio Dili iha rai laran no mos rai liu hodi atrai investor sira atu bele mai investe iha Municipio Dili. ‣ Municipio Dili sei kolabora ho sektor no partes hotu-‐hotu hodi promove Cidade sai Cidade industria Finanseira.
56
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Projesaun ba Futuru Tabela : Desenvolvimento Iha Areas Urbanas Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili nudar Kapital Nasaun no • Municipio sei produz regulamentu • Municipio orienta ona Dep. • Gestaun Metrkadu hala’o Municipio Urbanu, gestaun ba cidade seidauk k o n a b a v e n d e d o r e s i h a G e s t a u n M e r k a d u h a l a ’o tuir on Regulamentu husi hala’o ho diak, ema sei fa’an sasan iha dalan Merkadus; gestaun diak ba merkadus Municipio; ibun, vendedores ambulandes sei barak lao ne’ebe iha Cidade Dili. • Sensibiliza Regulamentu sobre • Ho apoiu hus Governu iha cidade Dili. Vendedores iha Merkadu ba Central Municipio hala’o vendedores sira iha Merkadu o n a K a p a s i t a s a u n b a aktual no ba ema ne’ebe mak pessoal Gestaun Merkadu, interessadu ; no desenvolve ona pessoal gestaun Merkadu sira nia • Prepara Planu ba Kapasitasaun estatuta/Semi polisia. Pessoal Gestaun Merkadu no Planu hadiah sira nia estatuta. Municipio Dili sei kontinua enfrenta kondisaun • Municipio presiza kria kondisoes • Municipio presiza produz • Municipio Dili iha ona inseguransa iha partes balun Cidade Dili. seguransa iha Cidade Dili; regulamentu konaba Loke Jogos kondisaun no ambiente ne’ebe seguru no kondusif. • Kolabora ho Governu Central halo (Bola guling, SDSB, etc); montajem CCTV iha areas risku ba • Sensibiliza Regulamentu konaba seguransa; Jogos (Bola Guling, SDSB ba • Municipio koordena ho partes partes interessadu; h o t u -‐ h o t u ( P N T L , F D T L , • K o n 0 n u a s e n s i b i l i z a Veteranos, etc. atu oinsa kria Komunidade iha Cidade Dili atu kondisaun seguransa iha Cidade kria kondisaun seguru iha sira Dili. nia Bairro laran. Estradas iha areas Urbanas/ iha Cidade Dili laran barak mak kondisoes la dun diak ona, balun taka , sulang, presiza ona halo konstrusaun no manutensaun.
• Municipio apoiu Governu Central • Assegura ambiente favoravel • 40% estradas iha Cidade hodi iden0fika no halo planu ba atu nune’e Governu Central D i l i l a r a n h a l o o n a manutensaun no konstrusaun b e l e a l o ka o rs a m e nt u b a k o n s t r u s a u n n o inklui drenajem ba estradas iha konstrusaun no manutensaun manutensaun; Cidade Dili laran. ba estradas iha Cidade Dili laran. • Manutensaun ba estradas n o P o n t e s i h a a r e a s Urbanas atribui ona ba Municipio Dili.
Edifisios no predios ne’ebe iha tempu • Municipio Dili ho apoiu Governu • Municipio produz Regulamentu • Edifisius Publiku Estadu Portugues no Indonesia barak nia utilizasaun Central reiden0fika edifisius ka konaba u0lizasaun/atribuisaun nian regulariza ona no seidauk fo’o benefisiu diak ba Municipio, no predios publiku ne’ebe iha Mun. edifisius Estadu nian ba partes atribui tuir Municipio nian presiza ona kria kondisoes diak ba edifisius interessantes, presiza atu interese. no predios ne’ebe iha Municipio Dili. priori0za ba servisus industria finanseira. Rai sai nudar faktor importante ida ba • Municipio ho apoiu Governu • Komunidade Municipio Dili • Komunidade hatene ona dezenvolvimento Cidade ida, Municipio Dili Central dessimina Lei konaba Rai, hatene ona Lei konaba Rai no katak Rai ne’e iha fungsaun iha futuru sei loke tan ba iha arredores Municipio assegura katak Rai iha hamenus ona problema konaba sosial ba interese ema Municipio Dili, mai problema prinsipal ida mak fungsaun social maske Rai ne’e iha Nain Ba Rai. hotu-‐hotu; Nain ba Rai , dala barak bele taka Nain. • M u n i c i p i o a s s e g u r a oportunidade ba investimentu. d e z e n v o l v i m e n t u / alargamentu Cidade Dili; • M u n i c i p i o a s e g u r a o p o r t u n i d a d e b a inves0mentu. Nudar Kapital ba Nasaun, estrutura Suco • Municipio halo ona estudo no • Sensibiliza ba komunidade sobre • Sucos iha Municipio Dili labele ona hanesan Municipio sira seluk , konsulta ho komunidade atu transformasaun Suco ba Bairro; laran ne’ebe ho populasaun presiza mudah naran no iha Suku balun mudah Suco iha Municipio Dili • M u n i c i p i o a s e g u r a bo’ot halo ona fusão; Municipio Dili presiza atu halo fusão selae ho (Cidade Dili) ba Bairro; desenvolvimentu iha Suco no • Bairro iha Cidade Dili laran Chefe Suco ida labele atende komunidade iha • Propoe ba Governu Central Bairro foun ho par0sipasaun o r g a n i z a d u h o d i a k , Suco laran ( Komoro no Bairro Pite). transformasaun Suco ba Bairro no komunidade. seguransa ambiente mos propoe fusão de Sucos. diak. Iha Cidade Diili, Super no Mini Market hari’i • Municipio koordena ho Ministeriu • Sensibiliza regulemntu ba • M u n i c i p i o a s e g u r a barak, iha fatin barak mak Mini Market, ida ho relevantes atu iha Regulamentu n e g o s i a n t e s k o n a b a dezenvolvimentu ne’ebe idak ladun iha jarak, nia impaktu mak hamate konaba estabelesimentu no estabelesimentu/lisenciamentu e q u i l i b r i u m , b u ka l i u negosiantes ki’ik sira. lisenciamento ba Loke Super/Mini Super/Mini Market. h a d i a h e k o n o m i a Market. negosiantes classe kraik.
57
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4.1.3. Equipamentu Sosial no habitasaun Análize konaba Situasaun Abitasaun no nesesidades bázikas importante tanba reflete kondisaun moris povu nian. Wainhira populasaun moris diak maka sira nian habitasaun diak no iha kbit atu sosa sasan ne’ebe sira presiza ba moris lor-‐loron. Tuir dadus esta|s0kus 2010, Distritu Dili iha uma kain hamutuk 35 224, maibé barak maka semi-‐ permanente. Uma-‐kain privadu ne’ebe halo ho 0jolu ka betaun menus husi 1/3. Populasaun barak maka halo uma rezidénsia iha fa0n ne’ebe la apropriadu, hanesan iha rabat estrada ninin, iha valeta leten, etc. hodi difikulta eskoamentu bee iha tempu udan no estraga esté0ka sidade nian. Barak mós halo uma permanent rasaik maibé la saudável tanba kontrusaun Cep0c Tank la halo tuir kritériu mínimu husi Ministériu Saúde no Ministériu Obras Públicas. Iha mós uma-‐kain balun maka laiha latrina ou halo latrinas iha liur maibé la tuir padraun mínimu husi Servisus de Saúde Públika. Tuir observasaun, maioria husi uma-‐kain privadu iha sidade Dili uza ona fasilidades saneamentu ne’ebe diak hanesan pit latrina ho plakas, pit latrina ho ven0lasuan ne’ebe diak, maibé uma-‐kain sira iha sidade Díli nia liur no sira iha Sub-‐Distrus, barak liu maka seidauk uza fasilidades saneamentu ne’ebe diak. Iha parte seluk, Munisípiu presiza regulariza konstrusaun uma-‐helafa0n (moradias) prinsipalmente iha sidade laran no iha rai-‐lolon hodi evita inundasaun iha sidade laran no sedimentasaun husi foho-‐ lolon ba rai tetuk. Munisípiu mós sei servisu ho Ministériu relevante hodi dada bee mós no eletrisidade ba uma kain hotu-‐hotu iha sidade Dili no ninian Postos Administra0vos. Dadus esta|s0kus husi 2010 hatudu katak uma-‐kain ne’ebe uza ona fasilidades saneamentu ne’ebe diak sei menus. Hanesan ezemplu, iha Hera (54.78 %), Dare (42.20 %) Balibar (53.14) no Me0naro (Duyung 42.81%) ne’ebe mak iha ona fasilidades saneamentu basiku. Tan ne’e, presiza iha polí0ka munisípiu nian para hadia habitasaun no nesesidades bázikas ba ninian populasaun. Iha Kapitulu II koalia 0aona konaba kondisoes actual moradias ka habitasaun iha Municipio Dili ne’e iha tempu portugues no Indonesia nian ukun usik hela ba Estadu Timor Leste, nune’e maka Municipio Dili presiza atu iha kolaborasaun diak ho Governu Central atu bele kria poli0ka diak konaba habitasaun. Presiza iden0fika lolós problemas ne’ebe relasiona ho habitasaun povu nian. Iha mós kazus ne’ebe ema husi Distritus seluk mai halo uma abrigu temporáriu iha sidade Díli hodi buka moris. Dala barak konstrusaun uma temporáriu hirak ne’e latuir regulamentu, katak hari iha fa0n ne’ebe la permi0du hanesan mota ninin, halo arbiru no laiha “cep0c tank” no kria lixu no dezordem. Hahalok ne’e presiza hetan intervensaun husi Munisípiu para bele tau sidade Díli em ordem. Municipio Dili hanesan Cidade mak necessidades komunidade nian oin-‐oin, necessidades komunidade nian ne’e Municipio hanesan Centru Servisus publiku tenki asegura katak atendimentu ba komunidade ne’e hala’o duni. Atu asegura necessidade hirak ne’e iha Municipio presiza iha dunia equipamentos sociais ne’ebe bele presta servisus tuir necessidades komunidade nian, hanesan por exemplu iha Municipio ida presiza iha Armada Bombeiros ho nia Equipamentos, atu nune’e wainhira akontese incendiu, ai monu, kalamidades, Municipio bele presta auxilio, ambulancia ne’ebe bele atende chamadas durante 24 horas, hanesan mos Carro Funerariu, equipamentos pessados hanesan loder atu bele ke’e mota wainhira mota sae, atu miniza inundasaun. Ámbitu Municipio Dili nudar Kapital Nasaun komunidade nia necessidade mos oin-‐oin hanesan mos komunidade sira seluk iha nasaun modernu sira, ne’eduni equipamentos sosiais hanesan ambulansia, Karro Funerariu, Ekipa Bombeiros ho nia equipamentos, Loder, etc. presiza asegura iha Municipio ne’e. Munisípiu Díli sei toma konta deit ba ninian populasaun nia uma-‐hela fa0n (moradias) atu garante katak ema hotu bele hela iha uma ho kondisaun diak no saudável no hetan asesu ba nesesidades bázikas hodi bele moris diak (hidup layak). Estratéjia ‣ Presiza polí0ka Munisípiu nian konaba konstrusaun uma rezidénsia ba populasaun. 58
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ Haforsa kampaña sensibilizasaun públika konaba “rumah sehat” no hadia ekonomia, liu-‐liu ba populasaun klasse média ba kraik. ‣ Equipamentos Social presiza tau iha Municipio atu bainhira komunidade presiza Municipio bele presta servisus ba komunidade no asegura nia manutensaun. ‣ Hamoris fila fali tradisaun povu servisu hamutuk “Gotong Royong” hodi tulun malu, liu-‐liu wainhira sira halo uma no halo servisu todan seluk.
Proposta futuras habitasses ia Postu Administra0vu Me0naro
Projesaun ba Futuru Tabela: Desenvolvimento Sektor Equipamento Social e Habitasaun Kondisaun Aktual Municipio Dili ho nia populasaun hamutuk 234,026 abitantes seidauk iha equipamentos social hodi wainhira komunidade presiza, Municipio bele presta assistensia. Moradias/habitasaun ne’ebe iha tempu portugues no indonesia usik hela ba Estadu Timor Leste barak mak okupantes ilegais sira hela, balun iha potensia atu sai bairro desorganizadu .
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
• Municipio iden0fika equipamento • Halo regulamentu konaba • Orsamentu aloka ona ba social ne’ebe mak necessita , halo u0lizasaun Equipamentos Sosial; Equipamentos Social; planu, apresenta ba Governu • Municipio ho apoiu Governu Municipio prepara fa0n ba central, Equipamentos Social: Central halo Planu foun ba realokasaun. Ambulancia, Carro Funerario, Habitasaun / moradias ne’ebe Eq u i p a m e n t o s B o m b e i ro s , mak iha potensia sai bairro Equipamentos ba Cemeterio, desorganizadu; transporte ba atendimentu ema kiak no ferik katuas, Loder, etc).; • Municipio ho Governu Central dessimina Planu Mestre no • Halao kampaña sensibilizasaun Urbanizasaun ba komunidade konaba importansia uma saudável Municipio DilI. (rumah sehat) • Sensibiliza regulamentu ba Uzo Uma Estadu no regulariza.
Cidade Dili, durante okupasaun indonesia no Ukun A’an, komunidade halo uma hela fatin/ moradias iha fatin la adequadu, la iha standarizasaun ba konstrusaun Uma, predio ka lojas. Iha Bairros barak mak iha ona potensia sai Bairro desorganizadu
• Municipio halo Baze Legal/ • Hapara konstrusaun uma, lojas, • Konstrusaun Uma hela Despachu Bandu Komunidade predios iha fa0n ne’ebe la-‐ fa0n, lojas tuir ona halo Uma hela fa0n iha estrada adekuadu. s t a n d a r i z a s a u n h u s i ninin, mota ibun (mota Komoro); • Municipio ho apoiu Governu Municipio; • Kria Ekipa sobu uma komunidade Central halo estudo konaba • Municipio buka investor nian ne’ebe kon0nua halo Uma preparasaun iha area Me0naro atu bele investe iha area iha estrada ninin no mota ibun; ba kriasaun Habitasaun ; Habitasaun iha Me0naro. • K r i a r e g u l a m e n t u k o n a b a • Municipio halo estudo no survey Standarizasaun Konstrusaun Uma ba komunidade Dili ne’ebe hela Hela fa0n, predios, lojas no iha uma ne’ebe la iha kondisoes dessimina ba komunidade. adequadu.
Tuir data husi PDSTL 2009-2010, uma kain • Municipio halo survey ba • Sensibiliza nafa0n komunidade • Municipio apoiu Governu ida iha areas Urbanas medium ema hela mak komunidade ne’ebe hari’i ona iha Municipio Dili atu halo Central atu kria poli0ka 7-9 (rata-rata), ne’e hatudu mai ita katak iha familia maibe seidauk iha uma/la reforsu hotu-‐hotu atu bele Habitasaun ba Ema kiibi’it uma ida bele iha familia rua mak hela iha possibilidades atu hari’i uma. desenvolve ba nia moris diak. Laek. hamutuk.
59
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4.1.4. Abastesimentu Públiku Análize kona-‐ba Situasaun Sensus 2010 hatudu katak populasaun iha Municipio Díli hamutuk 234.331 abitantes (46% mai husi 12 Municipio no husi rai liur). Husi totál populasaun ne’e, 193.563 abitantes (82%) mak rezide iha Sidade Dili no halo sidade Dili ne’e sai fa0n ho alta konsentrasaun urbana (densidade populasionál 4.000/km2). Tanba iha abitantes barak, no Munisípiu rasik funsiona deit hanesan sentru de servisus administra0vus no komérsiu, katak laós sentru de produsaun, maka Munisípiu ne’e presiza iha orsamentu rasik atu sosa rezervas ai-‐han, bee mós, aimoruk, kombus|vel no seluk tan, para fornese ba ninian populasaun iha tempu emerjénsia ou wainhira presiza. Wainhira populasaun hasoru dezastre natural ruma, Munisípiu maka sei fo uluk tulun ba ninian populasaun, depois maka Governu Sentral bele aumenta tan wainhira ajuda husi Muinsípiu la sufisiente. Iha parte seluk, Munisípiu mós sei haré konaba transportes públikus, servisus konaba fornesimentu kombus|vel, jestaun merkadu, tamba iha relasaun ho atendimentu ba públiku nia nesesidade.
Embarque de Passageiros no Nakroma, Cais de Díli.
4.1.4.1. Be’e Mos no Saneamentu Mesmu ke iha ona inisia0va diak husi governu Municipal iha Municipio Díli maibé sidade ne’e sei kon0nua nakonu ho lixu. Ida ne’e mós hanesan preokupasaun ba sidadaun hotu iha Municipio Díli. Iha fa0n barak maka populasaun sei soe foer iha estrada ninin, iha valetas no iha mota laran. Iha Adminstrasaun Municipal ho apoiu husi Ministeriu Administrasaun Estatal iha pessoal saneamentu hamutuk 280 pessoas , truck lixu 7, Amrol 8, tangke be’e 3, motorista 13 pessoas, Material pessadu 2, motor roda 3 Tolu) iha 12 no kamionetas kontraktadu husi MAE hamutuk 30, ba 0nan fiskal 2015 sei aumenta tan kamionetas 10, nune’e mak kamionetas ne’ebe kontraktu husi MAE hamutuk 40 kamionetas. A0vidades saneamentu Municipio Dili servisu husi Segunda – Sexta Feira husi oras 6.30 to’o 14.00 iha terrenu. Kareta 30 unit ne’e raut foer iha Cidade Dili husi Segunda-‐ Feira to’o Domingo, loron ida kamioneta halo karada 3, iha domingo halo deit karada 2. Kamionetas sira ne’e lori foer ne’ebe sira raut ba fakar iha Lixeira Tibar, Tibar ne’e administra0vamente Municipio Liquisa nian area, tamba ne’e mak ba Municipio Dili iden0fika ona fa0n foun atu sai fa0n Lixeira ba Municipio Dili, ne’ebe tuir progressu ikus liu katak hetan ona fa0n ba Lixeira Municipio Dili nian iha area Posto Administra0vo Me0naro. Munisípiu Díli mós sei servisu hamutuk ho Ministériu relevante atu hadia no kontrola diak liutan funsionamentu rede distribuisaun bee-‐hemu hodi abastese ba populasaun iha Munisípiu ida ne’e. 60
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Tuir observasaun katak oras ne’e populasaun iha Distritu Díli konsome bee-‐hemu husi fontes oi-‐oin hanesan kuru husi bee-‐matan, mota, bomba manual, torneiras públikas no bee bo0r. Tuir es0ma0va, menus husi 50% umakain iha Municipio Díli maka hetan ona asesu ba bee torneira husi estadu (SAS). Tan ne’e, Munisípiu Díli iha hakarak atu wainhira tama 2015 uma-‐kain ne’ebé uza fontes bee-‐hemu ne’ebé diak tenki to’o 78%.
Kondisaun aktual fa0n lixu iha Tibar
Futuiras instalasoens Lixeira Munisipiu Dili iha Me0naro
Dadus husi 2010 hatudu katak maioria husi uma-‐ kain privadu iha sidade Dili uza ona fasilidades saneamentu ne’ebé diak hanesan (pit latrina ho plakas, pit latrina ho ven0lasuan ne’ebé diak,) maibe iha partes seluk uma-‐kain ne’ebe uza ona fasilidades saneamentu ne’ebé diak sei menus, hanesan ezemplu, iha Hera (54.78 %), Dare (42.20 %) Balibar (53.14) no Me0naro (Duyung 42.81%). Tan ne’e, target ba 2020 maka uma-‐kain iha Municipio Dili ne’ebé uza fasilidades saneamentu diak tenke to’o 80%. Ba Municipio Dili nia futuru, vital tebes atu iha rezervas água potável (ka bé-‐mós ba hemu), saneamentu hijiéniku efisientes, tamba be’e no saneamentu sai nudar ejizensia importante nebe p e r m i t e b a s a ú d e p ú b l i k a n e b é d i ’a k . Dezenvolvimentu infra-‐estrutura mos sei fo kontribuisaun makas ba kriasaun kampu trabalhu, sei enkoraja dezenvolvimentu lokal no fasilita manutensaun no sustentasaun rekursus ‘hídricos’ (ka bé nian), nebé importante tebes ho mós infra-‐estruturas seluk. Be’e Mos Sistema be’e mos Distritu Dili estabelesidu iha 0pu tolu (2): 0pu ida mak sistema be’e posu nebe maioria nudar propriedadi privadu. Uma kain ida–idak esforsu rasik hodi atende nia nesesidade uma laran rasik. Tipu rua (2) seluk fornese husi Governu, liu husi sistema perfurasaun (boor) no sistema gravítasaun. Bazeia ba dadus Sensus populasaun no umakain 0nan 2010 hatudu katak total uma kain Distritu Dili hamutuk 35,224. Maibe husi total uma kain refere, iha de’it uma Kain 33,468 maka hetan ona asesu be’e mos, serake total Uma Kain 1,756, seidauk iha asesu ba be’e mos. Husi kuan0dade nebe iha indika katak iha ona 95% maka hetan asesu ba be’e mos no umakain ne’ebe mak sidauk asesu ba bee moos 5%.
Viatura ba raut lixu
61
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Tabela Dadus be’e mos ho sistema kanalizasaun tuir Posto Administra0vos Posto Administra0vo
Uma kain Uma kain ne'ebe asesu ne'ebe sidauk ba be'e asesu ba be'e
Total
Atauro
1 470
148
Cristo Rei
6 965
540
7 505
15 383
513
15 896
727
145
872
3 805
210
4 015
Dom Aleixo Metinaro Nain Feto Vera Cruz Total
1 618
5 118
200
5 318
33 468
1 756
35 224
Fonte : Census Populasaun 2010
Tabela Dadus Uma kain ne’ebe uza fasilidades saneamentu Posto Administra0vo Atauro Cristo Rei Dom Aleixo Metinaro
Uma kain ne'ebe iha Sin0na
Uma kain ne'ebe seidauk iha sin0na
Total
557
1 061
6 226
1 279
1 618 7 505
14 280
1 616
15 896
500
372
872
Nain Feto
3 610
405
4 015
Vera Cruz
4 565
753
5 318
29 738
5 486
35 224
Total
Fonte : Census Populasaun 2010
Alende dadus saneamentu nebe klasifika tuir Posto Administra0vos, iha tabela iha leten, apresenta mos dadus saneamentu tuir Posto Administra0vos ne’ebe klasifika tuir Suku. Dadus saneamentu tuir suku nebe kolekta husi Sensus Populasaun no Umakain 2010 Municipio Dili ne’ebe uza fasilidade saneamento , maka hamosu iha mapa hanesan tuir mai; 4.1.4.2. Eletricidade Electrisidade mak pedra bazika (ka aliserse) ba kresimentu ekonómiku, nuné elektrifikasaun rural sei lori benejsius barak ba ita nia povo. Ho nune governu garante katak populasaun tomak, sei hetan asesu nebé di’ak ba electrisidade, 24 horas loron ida. Ho hanoin ida ne’e, Distritu Dili oras ne’e dadauk sai mos targetu ida ba implementasaun mega programa/ projetu husi Governu nasional konaba expansaun rede elétrika hamutuk ho Municipio seluk iha territoriu Timor-‐Leste tomak. Klaru katak, oras ne’e dadauk Municipio Dili mos hetan oportunidade inklui ba programa mega projetu governu konaba expansaun rede eletrika. Ho nune, maske governu Municipio Dili sei dauk iha dadus kompletu (2012) konaba asesu populasaun ba rede eletrika maibe klaru katak liña eletrisidade estabelesidu ona iha fa0n hot-‐hotu. Tamba ne’e maka iha dokumentu ne’e sei indika nafa0n dadus husi dadus sensus populasaun no sensus uma kain 2010. Dadus apropriadu tuir sensus populasaun no sensus uma kain TLs, 2010 konaba asesu elektrisidade populasaun iha Distritu Dili nebe no0fika tuir Sub Distritu hanesan tabela tuir mai nee:
62
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli 100
91,4
95,1
94,5
93,3
90,4 Fonte: Sensus Populasaun no Umakain 0nan 2010
75
54,5
50
44,3 25
Ataúro
Cristo Rei Dom Aleixo Metinaro Nain Feto Vera Cruz Município
Ámbitu Disponibilidade armazéns hodi rai ai-‐han no depózitus hodi abastese bee mós no kombus|vel ba populasaun iha Munisípiu Díli. Assuntu saneamentu, be’e mos, electricidade, gestaun lixo, hanesan materia principal ba Municipio. Estratéjia ‣ Presiza koopera ho Sektor Privadu atu halo “stock” ai-‐han ba populasaun iha Munisípiu. ‣ Responsabiliza konaba konstrusaun redes de abastesimentu bee mós no ninian manutensaun; ‣ Apoia konstrusaun infraestruturas hodi halo jestaun (resiklajen) lixu;
63
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba Futuru sektor Abastesimentu Publiku Tabela: Abastesimentu Públiku, Saneamentu e Electricidade Kondisaun Aktual Populasaun balun iha Sidade Díli enfrenta problema konaba laiha asesu ba bee mós. Tan ne’e sira barak maka konsome bee husi bee-matan no mota. Rede de abastesimentu bee mós ba públiku iha Sidade Díli, dala barak kotu tanba hetan estragus husi ema deskoñesidu no mós husi dezastres naturais.
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
• Re e sta b e l e s e fi l a fa l i re d e • Populasaun sei hetan asesu bee • Municipio Dili sei servisu abastesimentu bee mós ba sidade mos liuhusi rede abastesimentu h a m u t u k h o G o v e r n u Díli; bee mos ba públiku. Central sei buka fontes Be’e • Servisus Saneamentu Municipio • Municipio sei servisu hamutuk mos seluk atu nune’e bele Dili sei halo fila fali rehabilitasaun ho Governu Central atu reabilita fo r n e s e b e ’e m o s b a no monta foun Metragem ba Uza esgotaos ne’ebe iha no halao p o p u l a s a u n i h a a re a s Be’’e Mos (Canalizasaun), separasaun ba esgotos be’e urbana Cidade Dili. • Sei iha regulamentu rasik konaba abastesimentu bee mos; • Municipio sensibiliza populasaun atu bele selu ona Uso Be’e Mos.
n i a n , b a i n u n d a s a u n ( t e m p e s t a d a s ) l i u h u s i k o n s t r u s a u n e s g o t o s b a intercepsaun.
Problema Lixu sai hanesan preokupasaun • Sei tau lixu fa0n iha Sidade Díli • Hadia programa hamós sidade • ema hotu nian ne’ebe hela iha Cidade Dili, tomak no populasaun konsiente liu husi hadia sistema jestaun de 9oras ne’e embora esforsu boo’t ne’ebe hala’o no treinadu atu soe lixu iha lixu no prevensaun dezastres ona maibe ita sei hare Lixu ne’e soe arbiru lixeirus ne’ebe sei tau husi naturais; • deit, dala barak lixu sira ne’e namkari iha Servisus de Limpeza ka Ajénsia • Munisípiu mós sei koordena ho dalan, alem kondisaun hirak ne’e Municipio ne’ebe hatudu husi Munisípiu Díli. Dili sei presiza fatin ba lixeira. liñas ministerias relevantes hodi • Municipio kon0nua sensibiliza halo kampaña sensibilizasaun komunidade liu husi lideres konaba gestaun lixu no kria komuinitarius atu komunidade “lomba” entre Sukus konaba kontribui ba gestaun lixu. limpeza iha ida-‐idak nian bairru. • • Municipio ho apoiu Governu Central sei tau Kareta ba rekolha Lixu ne’ebe propriu duni ba rekolha Lixu. •
Tuir dadus populasaun 2010, sei iha 5,486 uma kain ne’ebe la iha latrinas.
Longu Prazu
Municipio sei hatudu Fa0n atu Governu Central bele loke tan Fa0n Lixu; M u n i c p i o l i u h u s i Sociedade Sivil ka Grupo Komunidade organiza a’an h o d i h a l a ’o p ro g ra m a Reiclagem ba lixu (Daur Ulang ); P r i v a 0 z a s e r v i s u s d e limpeza ba estradas iha s i d a d e l a ra n n o fa0 n rekreius públikus; Municipio Dili ho apoiu Governu Central loke Fa0n Lixeira iha Me0naro.
• Municipio sei kon0nua sensibiliza • Municipio ho apoiu Governu • 80% komunidade iha areas komunidade atu bele halo Central buka fontes Be’e mos rurais iha ona ladrinas. konstrusaun ba latrinas iha sira nia atu nune’e bele canaliza ba uma kain; Uma Kain ne’ebe seidauk iha • Municipio sei kon0nua servisu assesu ba Be’e mos. hamutuk ho Sociedade Sivil sira atu halo konstrusaun latrinas iha aldeia hotu-‐hotu.
Municipio Díli rasik laiha armazém ruma hodi • Municipio sei iden0fika fa0n ba • Municipio ho apoiu Governu • Iha 0nan 2030, Munisípiu rezerva ai-han ba ninian populasaun., atu konstrusaun armazem públiku. Central aloka ona orsamentu ba Díli sei iha ninian armazém nune’e, wainhira akontese dezastre natural ka ko n st r u s a u n A r m a ze m b a 1 rasik hodi rezerva ai-‐han kalamidade ruma iha Munisipiu laran, a b a s t e s i m e n t u a i -‐ h a n b a ba ninian populasaun. Munisípiu bele fo kedas ajuda ba ninia Municipio Dili nian. populasaun. Municipio Dili hanesan Cidade Capital, tuir ita • Municipio servisu hamutuk ho • D i s t r i b u i s a u n ( v e n d a ) • Hamenus ona ema ne’ebe hatene iha ona Fatin ba Abastese Governu Central kria poli0ka ida kombus|vel ba públiku liu husi fa’an kombus0vel iha Kombustivel maibe sei iha mos komunidade atu badun fa’an kombus0vel saida fa0n legal hanesan Terminais ba estrada ninin ka uma oin. barak mak sei fa’an iha estrada ninin, uma deit iha estrada ninin, uma oin atu Kombus0vel. oin. Kondisaun hanesan ne’e dala ruma mos nune’e minimiza dezastres, no bele akontese acidente/ incendio ne’ebe bele sensibiliza ba komunidade. prejudika mos populasaun nebe hela besik. Municipio Dili tamba hanesan Kapital Distritu • Municipio Dili sei servisu hamutuk • M u n i c i p i o h o a p o i u h u s i • Minimiza acidente ne’ebe mak ladun iha problema electricidade, ho Governu Central atu sensibiliza Governu Central sei halo n i a f o n t e s h u s i populasaun ne’ebe mak ladun iha asesu ba komunidade atu uza elecricidade G e s t a u n n o k o n t r o l u b a electricidade; electricidade mak iha Posto Administrativo tuir prosedur husi Governu. konsumen electricidade no • Komunidade kontribui ona Ataúro no Metinaro. Maibe tuir observasaun aplika multa ba ligasaun ilegais. ba selu electricidade tuir ema barak nian, seidauk iha gestaun diak ba utilizasaun electicidade, sei iha ligasaun tarifa ne’ebe Governu ilegal. determina.
64
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
4.1.5. Porto Maritimos
Planta do Porto de Díli, 1870 Fonte: h’p://www.hidrografico.pt/cart.-‐historica-‐0mor-‐plano-‐do-‐porto-‐de-‐dili.php
Iconografia: “Planta Hydrographica do Ancoradouro e Prespec=va do Porto de Dilly, na Ilha de Timor, levantada em junho de 1854 pelo Tenente da Marinha B.J.Botelho.”
65
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Num e noutro dos levantamentos são bem visíveis os constrangimentos que sempre afaectaram o porto de Dili, dominada a baía por recifes na sua entrada que fazem dificultar e perigar o acesso e a navegação. Análize kona-‐ba Situasaun Chegada e saída de estrangeiros em Díli através do porto de Díli [2013] Total
Fulan
Tama
Saida
Total
Janeiru
54
31
85
Fevereiru
40
27
67
Marsu
28
19
47
Abril
87
87
174
Maiu
68
34
102
Junu
59
89
148
Jullu
80
87
167
Agostu
34
43
77
253
280
533
77
44
121
Novembru
175
183
358
Dezembru
52
61
113
1 007
985
1 992
Setembru Outubru
Total
Fonte: Departamento de imigração PNTL
Expansaun ekonomia Timor-‐Leste nian, rekere atu aumentu kapasidade iha portus marí0mus, tantu iha costa-‐norte komo iha costa-‐sul. Dezenvolvimentu infra-‐estruturas, iha portus marí0mus, esensial tebes, atu permite Timor-‐Leste bele importa bens (ka sasán) no ekipamentus nebé vitais, hodi impulsiona ekonomia no hodi konstrói infra-‐estruturas importantes, hanesan mós hodi apoia indústria ba exportasaun, hanesan kafé, produtus petrolíferus, ikan, ai-‐fuan no fore (hanesan fore, koto, batar, fós). Husi poli0ka governu hakarak hatudu katak ba oin Ita labele tan dependentes deit ba úniku portu nasional, iha Díli, tamba la konsege ona hatan no labele simu volumes karga ne’ebe tama, ne’ebe aumenta ba beibeik. Timor-‐Leste iha instalasoens portuárias iha Hera, Tibar, Oekussi, Kairabela, Ataúro no Kom, maibe ho kondisoens ne’ebe ladi’ak. Poli0ka V Governu Kons0tusional hatudu katak sei konstroe Portu Nasional mul0-‐funsoens, iha Tibar, ho kapasidade atu simu, por ano, toneladas tokon 1, ho ona kondisoens atu simu Ró-‐ahi komersiais no pasajeiros nian. Projetu Portu Tibar, sei envolve mós konstrusaun Estrada, ho padraun internasional, entre Díli ho Tibar, konstrusaun molhe (ka kais) ida ho ninia instalasoens ‘em terra’ (ka iha rai-‐maran), no mos sistemas drenajem nian. “Portu Dili nian hanesan Portu ki’ik iha iha Baia DIli nian ne’ebe bele simu iha semana ida, ro-‐ahi 3 to’o 4, ho kondisaun operasaun no jestaun portuária nian nebe maka foin hahu. Ninia kondisaun la permite atu haluan tan. Portu ne’e inaugura iha 0nan 1966 no foin lalais hetan ona rehabilitasaun (JICA, 2006 a 2008) iha ninia plataforma kais nian ho betaun, no parte infra-‐estrutura seluk tan.” “Portu komersial maka iha parte loromonu baia nian nebe iha plataforma-‐kais ho nia naruk besik metru 300 no luan metru 20, iha neba merkadoria sira iha kontentor laran no granel sólidu sira tama-‐ sai. Iha Kai ne’e ro-‐ahi tolu maka bele tama dala ida deit, no ho limite 7,2. Tuir Planu Direktor, Portu ne’e iha para-‐fa0n rua hodi rai contentor sira ho 9000 m2 iha parte lorosa’e no besik 4600 m2 iha parte loromonu, ida ne’e bele hanaruk tan to’o liu 3000 m2. Area ne’ebe hari ona hodi bele simu no rai karga sira maka besik 3900 m2, fahe ba armazen lima”. Iha rampa 2 ba sim uro-‐ahi ki’ik sira. Rampa sul nian ba ferry’s hirak hjalo ligasaun ho Atauro no ho Oecusse. Hosi parte lorosa’e nian uluk iha ponnte asesu ba kais namlele ne’ebe simu ro-‐ahi Central mari0me, ho naruk 110 m no luan 14 m no uluk funsiona iha período hafoin hala’o referendu iha 0nan 1999 to’o 0nan 2005. 66
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli (adaptado de “Marina de Díli – Concept Plan”).
O porto de Díli e as principais rotas marí0mas da região.
Kondisaun aktual Portu Dili
Embora tuir Planu Estragiku 2030 no Programa V Governu la iha programa ba desenvolvimentu Porto Dili maibe Municipio Dili , hakarak atu deskreve oinsa Porto Mari0mo ne’ebe ita bele dehan hanesan ona objekto historiku no riku soin ida ba Municipio Dili, bele fo’o beneficio ba komunidade Municipio Dili nian. Alem Portu Dili, Baia Dili ne’ebe furak tebes no mos tempu uluk antes iha Porto Mari0mo Dili, Portugueses husi Oekussi mai Dili, sira tun iha Baia Dili ne’e. Karik ho apoiu Governu Central bele buka investor ruma, atu bele investe ba desenvolvimentu Porto to’o Baia Dili, hodi nune’e bele fo’o benefisiu ba Municipiu no kria kampu trabalhu ba jovens sira. 67
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Wainhira ita hamrik iha Cidade Dili, ita hateke ba oin ita hare Ilha Atauru ne’ebe hanesan Posto Administra0vu ida husi Municipio Dili, tuir Kons0tuisaun Republika Demokra0ka Timor Leste ne’e, Posto Administra0vu Ataúro trata hanesan Zona Ekonomia espesial, tamba ne’e mak iha Dili presiza atu kria kondisoes diak atu nune’e bele fasilita viagem ka movimentu husi Dili ba Atauro. Posto Administra0vo Atauro mos ita hotu hatene hanesan area ida ne’e bele fornese ikan mai Cidade Dili, maibe to’o oras ne’e Municipio Dili seidauk iha Porto ida atu bele desgarrega ikan / peskadas husi Atauru ka Municipio seluk mai Municipio Dili. Ámbitu Tuir Poli0ka Desentralizasaun e Poder Lokal, no hare ba kibit Municipio nian atu desenvolve Porto Mari0mo no Baia Dili ne’e k’nar no kibit Governu Central, maibe Municipio hanoin katak ho riko soin ne’ebe Municipio oferese ba desenvolvimentu ne’e, bele fo’o benefisio ba Municipio Dili liu husi kriasaun kampo trabalhu, impostos /taxa. Estrategias ‣ Municipiu sei assegura ambiente ne’ebe diak no seguru atu bele atrai investor sira atu mai investe; ‣ Fo’o apoiu tomak ba Governu Central atu bele desenvolve Portu no Baia Dili
Lokalizasaun Marina de Dili Fonte: Marina de Dili, Concept Plan Nova Dili, Consulmar (Agostu 2013)
68
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Kondisaun Portu passageirus no Marina de Dili iha futuro Fonte: Marina de Dili, Concept Plan Nova Dili, Consulmar (Agostu 2013)
69
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba Futuru Sektor Porto Mari0mo Tabela: Desenvolvimentu Portu Mari0mo Projesaun ba Futuru
Kondisaun Aktual
Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Porto Maritimo ne’ebe ita bele dehan hanesan • Fo’o apoiu ba Governu Central ba • M u n i c i p i o b u ka ko nve n s e • Portu Mari0mu no Baia Dili ona objekto historiku no riku soin ida ba p r e p a r a s a u n P l a n u Governu Central atu bele halo d e s e n v o l v e o n a s a i Municipio, bele fo’o beneficio ba komunidade Desenvolvimentu Portu no Baia negosiasaun ho investor ne’ebe hanesan Central ba apoiu Municipio Dili nian. Baia Dili ne’ebe furak Dili. m a k h a k a ra k i n v e s t e i h a embarkasaun, apoiu ba tebes no mos tempu uluk antes iha Porto d e s e n v o l v i m e n t u P o r t o desportu iha tasi laran , Maritimo Dili, Portugueses husi Oekussi mai Mari0mo no Baia Dili. Centru komersial no atrai Dili, sira tun iha Baia Dili ne’e. turista sira atu mai visita Timor Leste. Posto Administrativu Ataúro trata hanesan • Fo’o apoiu ba Governu Central ba • Apoiu no assegura konstrusaun • Iha ona Ro’o Passagem Zona Ekonomia espesial, tamba ne’e mak iha p r e p a r a s a u n P l a n u Infraestrutura iha PA Atauru; Turis0ka ida atu bele Dili presiza atu kria kondisoes diak atu nune’e Desenvolvimentu infraestrutura • Dessimina Planu Governu ba transporta Turista Lokal no komunidade Dili ho komunidade Zona no ekonomia iha PA Atauru. komunidade Atauru no Dili Estrangueiru ba Visita Ekonomia Espesial Atauro bele iha ligasaun sobre Estatuto Zona Ekonomia Atauro. diak no halo movimentu husi Dili ba Atauru, VV Espesial. • Iden0fika fa0n no halo planu ba • Munisípiu Díli ho apoiu husi • Municipio koordena ho konstrusaun Portu Peska. Governu Central iha ona Portu empresarius lokal atu loke peskas 1 hodi deskarrega Loja ba Venda de Peixes. peskadas mai husi Ataúro no husi Munisípiu sira seluk.
Municipio Dili seidauk iha Porto ida atu bele deskarrega ikan / peskadas husi Atauru ka Municipio seluk mai Municipio Dili no atu exporta ikan husi Timor Leste ba Nasaun seluk.
4.1.6. Aeroportos Análize konaba Situasaun Chegada e saída de estrangeiros em Díli através do aeroporto de Díli [2013] Fulan
Tama Mane
Feto
Saída Total
Mane
Feto
Total Total
Mane
Feto
Total
Janeiru
5 131
2 996
8 127
4 342
2 360
6 702
9 473
5 356
14 829
Fevereiru
3 522
1 753
5 275
3 619
1 803
5 422
7 141
3 556
10 697
Marsu
3 778
1 928
5 706
4 241
2 258
6 499
8 019
4 186
12 205
Abril
3 991
2 165
6 156
3 966
1 983
5 949
7 957
4 148
12 105
Maiu
4 444
2 209
6 653
4 744
2 593
7 337
9 188
4 802
13 990
Junu
5 014
3 025
8 039
5 161
2 990
8 151
10 175
6 015
16 190
Jullu
5 835
3 453
9 288
6 182
3 473
9 655
12 017
6 926
18 943
Agostu
5 169
2 692
7 861
5 754
3 159
8 913
10 923
6 926
17 849
Setembru
5 549
3 186
8 735
5 725
3 120
8 845
12 274
5 851
18 125
Outubru
5 228
2 627
7 855
2 578
3 031
8 309
7 806
5 658
13 464
Novembru
5 723
2 955
8 678
5 831
2 873
8 704
11 554
5 658
17 212
9 369
11 062
6 453
17 515
Dezembru Total
5 178
2 968
8 146
5 884
3 485
58 562
31 957
90 519
58 027
33 128
93 855 117 589
65 535 183 124
Fonte: Departamento de imigração PNTL
Timor Leste por enquanto iha deit Aeroportu Internasional ida ne’ebe ita konsegue ho Naran Aeroporto Internasional Nicolau Lobato, aeroportu ne’e situa iha area geografika Municipio Dili tuir Lei Divisaun Territorial No. 11/2011, tamba ne’e mak iha Planu Estrategiku Municipiu Dili presiza inklui mos planu ba desenvolvimentu Aeroportu Internasional Nicolau Lobato, maske desenvolvimentu aeroportu kn’ar Governu Central nian maibe iha desenvolvimentu ne’e sei fo’o benefisiu ba komunidade Dili nia moris. Tuir Planu husi V Governu Kons0tusional, hadiah ona ka halo ona melhorias no atu desenvolove diak liu tan, hodi bele hatan ba númeru passajeirus ne’ebe aumenta ba beibeik, no bele ona simu, ho seguransa duni aviaun sira ne’ebe boot liu. Atu fo’o resposta ba ezijensias iha futuru, konaba trafego aéreo, to’o 2020, Governu Central sei alarga tan Aeroporto Internasional Nicolau Lobato, atu hetan kapasidade bele simu passajeirus tokon ida, por ano. Ne’e signifika katak, tenki hanaruk tan pista no 70
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli sei konstrui edifisiu terminal foun ida. Pista nia naruk no luan sei boot, tuir padroes internasionais, inklui mos konaba seguransa, atu permite katak Aeroporto ne’e bele simu avioes ne’ebe boot. Sei konstroi instalasoes foun ba terminal, atu apoia operasoes aeroportuais ne’ebe modernas, no atu responde ba desenvolvimentu indústria turismo nian. Sei promove ita nia Aeroportu ne’e, iha operasoes internasionais no linhas aéreas regionais sira, hodi apoia krescimentu turismu (programa V Governu Kons0rusional nian Legislatura 2012 – 2017). Ámbitu Tuir Poli0ka Desentralizasaun e Poder Lokal, no hare ba kibit Municipio nian atu desenvolve Aeroporto Internasional Nicolau Lobato ne’e k’nar no kibit Governu Central, maibe Municipio hanoin katak ho riko soin ne’ebe Municipio oferese ba desenvolvimentu ne’e, bele fo’o benefisio ba Municipio Dili liu husi kriasaun kampo trabalhu, impostos /taxa. Estrategias ‣ Municipio sei fo’o apoiu ba Governu Central atu assegura implementasaun ba Desenvolvimentu Aeroporto Internasional Nicolau Lobato konaba, problema rai, uma etc.; ‣ Municipio koopera ho en0dades hotu – hotu hodi bele assegura ambiente ne’ebe diak ba passajeiros sira. ‣ Projesaun ba Futuru Sektor Desenvolvimentu Aeroportu Tabela: Desenvolvimentu Aeroporto Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
V Governu Konstitusional, hadiah ona ka halo • Municipio dessimina informasaun • Apoiu Governu Central halo • N ú m e r o V i s i t a n t e s / ona melhorias no atu desenvolove diak liu tan, ba komunidade ne’ebe hela iha despedimentu administra0vo ba turismo mai Timor Leste liu hodi bele hatan ba númeru passajeirus ne’ebe arredores Aeroportu Internasional ema ne’ebe mak nia Uma husi Kapital Nasaun – aumenta ba beibeik, atu bele simu k o n a b a D e s e n v o l v i m e n t u konaba alargamentu Aeroportu Municipio Dili aumenta. passajeirus tokon ida, por ano. Sei konstrui Aeroporto Internasional Nicolau Nicolau Lobato edifisiu terminal foun ida, sei konstrui Lobato. instalasoes foun ba terminal, ho Pista nia • Assegura ambiente ne’ebe diak naruk no luan sei boot, tuir padroes atu nune’e implementasaun internasionais. Projekto Desenvolvimentu Aeriportu Nicolau Lobato bele lao ho diak. Taxi/ Transporte Públiku ne’ebe hala’o operasaun iha Aeroporto Nicolau Lobato seidauk selu taxa/uang leges ba Governu ka Municipio, no mos parajem ba transporte iha Aeroporto ne’e seidauk seluk taxa parajem.
• Municipio kria ona Regulamentu • Dessimina Regulamentu konaba • Operasaun Taxi no parajem ba kobransa Taxa/Uang leges ba Kobransa ba servisus Taxi no iha Aeroporto Nicolau servisus Taxi no parajem / parajem iha aeroporto Nicolau Lobato tuir ona Padraun estacionamentu iha aeroporto Lobato; Aeroporto Internasional; Nicolau Lobato. • Ho apoiu Governu Central, • Kondisoes iha Aeroporto Municipio buka kria kondisoes Nicolau Lobato diak ona, diak iha Aeroportu Nicolau komunidade Municipio Dili Lobato ne’ebe bele kontribui ba i h a o n a a s s e s u l o k e kresimentu ekonomia Municipio a0vidades ekonomika. Dili.
4.1.7. Telekomunikasaun
Telekomunikasaun nebe agora dadun existe iha Timor-‐Leste
Análize konaba Situasaun Telekomunikasaun bele liga aldeia ida ba sira seluk, no liga vila ba cidade, hanesan mos liga ba mundo. Ne’eduni, telekomunikasoes essensial tebes ba desenvolvimento. Iha territoriu Timor Leste tomak, númeru kliente ne’ebe hetan ona asesu ba rede móvel no internet hamutuk 632.500 no kobertura ba populasaun por volta husi 92% husi kobertura rede móvel no internet. Iha Municipio 71
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Dili, hetan ona kobertura ba fa0n hotu-‐ hotu . Kobertura ba rede telephone no rede internet iha Municipio Dili inklui mos Posto Administra0vos sira hotu liu husi Timor Telcom, Telecomsel, Telemor. Tuir Planu Estrategiku Dezenvolvimentu nia Vizaun, mak to’o 2015, ita sei iha rede moderna telekomunikasoes, ne’ebe sei liga ema ida ho ema seluk, iha Timor Leste laran tomak, no 0moroan sira iha mundo, hodi permite atu ita aproveita, ho maximu (ka to’o ne’ebe ita bele) avansus ne’ebe iha, a nivel telekomunikasoes globais. Tuir Planu V Governu Kons0tusional, dehan Governu sei garante, iha 0nan lima mai ne’e, asesu ba kabo fibra op0ka subaqua0ku, husi Indonesia, Australia ou nasaun seluk, atu garante, iha etapa tuir mai, progresu ita nia Nasaun konaba telekomunikasoes. Ne’e sei halo diferensa bo’ot tebes ida, ba kualidade no velosidade servisus banda larga nian no sei permite ba ita nia povo, liu-‐liu ba jovens no labarik sira, bele halo parte ba mundo digital. Sei serve mos atu transforma ita nia ekonomia no prestasaun servisus husi governu, inklui iha nivbel saúde, edukasaun no seguransa (Programa V Governo Cons0tusional nian Legislatura 2012-‐2017). Wainhira mak Governu Central implementa ona nia poli0ka konaba telekomunikasoes mak Municipio Dili ho nia komunidade tomak iha asesu diak, jovens sira bele ona goja ho fasilidades ne’ebe iha iha area telekomunikasoes. Ambitu Assuntu telekomunikasões ne’e assuntu Governu Central nian, Municipio apenas sei assegura nia dezenvolvimentu iha Municipio laran atu nune’e telekomunikasoes ne’e fo’o benefisiu ba nia komunidade tomak. Ho telekomunikasoes mos bele halo melhoria ba servisus iha Municipio, liu-‐liu area administrasaun, komunikasaun no informasaun. Estrategias ‣ Koopera ho en0dades ne’ebe servisu iha area telekomunikasoes hodi nune’e linhas telekomunikasoes kobre ona area Municipio tomak. ‣ Koopera ho Governu Central no en0dades telekomunnikasoes hodi bele oferese servisus telekomunikasoes ho baratu no gratuita ba komunidade. Projesaun ba Futuru Sektor Telekomunikasaun Tabela: Desenvolvimentu Sektor Telekomunikasaun Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili ita bele dehan iha minimu asesu • Municipio asegura seguransa iha • Municipio ho apoiu Governu • Ema hotu-‐hotu iha ona telekomunikasoes, hanesan telefone, internet, fa0n publiku ne’ebe iha asesu ba Central fo’o asesu internet iha asesu ba telekomunikasaun ( iha largo Lecidere ) jovens ka se deit iha telekomunikasoes; Eskola Basika iha Municipio gratuita ka ho presu ne’ebe neba bele asesu ba internet, maibe dala barak e m a h o t u -‐ h o t u b e l e / • Municipio kon0nua sensibiliza laran. mak jovens sira la utiliza ho diak. sensivel. komunidade atu uza meius telekomunikaoes ba interese diak, labele adopta informasoes ne’ebe ses dok liu husi ita nia kultura. Wahinra estabele ona Municipio komunikasaoes , informasaun ka korrespondia hotu-hotu sei utiliza deit via telekomunikasoes.
• Prepara no fo’o ona kapasitasaun • Municipio ho apoiu Governu • Municipio Dili implementa b a p e s s o a l A d m i n i st ra s a u n C e n t r a l h o a s e s u ona Planu Modernizasaun Municipio inklui Disressaun. telekomunikasoes halo Planu ba Administrasaun Lokal liu a s e s u • Municipio koordena ho Governu modernizasaun Administrasaun h u s i telekomunikasoes. Central no ho Kompanhia ne’ebe Lokal iha Municipio Dili. iha So• Ware ba modernizasaun Adminiszasaun Lokal no aloka orsamento.
72
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
5. Kapitulu -‐ Desenvolvimentu Ekonomiku Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasional ba dezenvolvimentu ekonomia fo sai katak: Pilár sentral ida husi Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasional maka harii no halo manutensaun ba infra-‐ estrutura sira ne’ebé importante no produ0vu ba implementasaun husi planu ida ne’e, ita nia vizaun ba 2030 katak Timor-‐Leste sei iha ekonomia modern ida ne’ebé diversifikadu, ho kualidade infra-‐ estrutura ne’ebé aas inklui estrada, eletrisidade, portu sira no telekomunikasaun. Agrikultura ne’ebé subsistensia sei troka ho agrikultura komersiu no diak liu. Timor-‐Leste sei iha hahan rasik ne’ebé sufisiente no sei produz produtu agrikultura ba merkadu internasional inklui, hahan, animal, ai-‐fuan no modo sira no plantasaun sira seluk, inklui mos produtu sira husi parte floresta no peskas nian. Ho nune oras ne’e dadauk no ba futuru, dezenvolvimentu ekonomia Timor-‐ Leste sei harii bazeia ba industria importante tolu: agrikultura, turismu no petróleu. Ekonomia sai nudar pilar importante ida ba dezenvolvimentu nasaun no mós ba Munisípiu Díli. Munisípiu Dili nian reseitas finanseiras sei mai prinsipalmente husi sektores produ0vus mak hanesan: Sektor Primáriu kompostu husi or0kultura, peskas, Plantas Industriais, pequaria, extrasaun fatuk, britas no raihenek. Sektor Sekundáriu kompostu husi artezenatu, abastesimentu bee hemu ba públiku, ofisinas mekánikas no servisus konaba konstrusaun sivíl. Sektor Tersiáriu kompostu husi a0vidades de negósiu (lojas, hotéis, restaurantes, alojamentus), públikus, servisus de informasaun no komunikasaun, arrendamentus no kobransa de impostus, taxas, reklames/publisidades. Reseitas finanseiras husi a0vidades ekonómikas seluk ne’ebe Municipio Dili mós bele kobra mak hanesan: Turizmu, taxas ba bens móveis no imóveis, cinemas, jogus despor0vus, estasionamentus públikus, rekreius públikus, kolesaun lixu no multas. Municipio Díli sei esforsa a’an atu Sektor Primáriu, Sekundáriu no Tersiáriu tenke produ0vu hodi fo rendimentu ba Municipio no bele hadia populasaun nian moris. Dadus esta|s0kus hatudu katak oras nee, populasaun kiak iha Distritu Dili hamutuk 40.1% to’o 59.9%. Ne’e hatudu katak liu metade populasaun Díli sei moris kiak, signifika, ema barak mak sei moris ho rendimentu menus husi 0.88 sentavus iha kada loron ida (0.88 sentavus por dia). Iha parte seluk, Municipio sei buka haburas negósiu kiik tanba populasaun barak liu (inklui feto) mak envolve iha negósiu kiik. Sei buka mós atu promove produtu lokál, inklui promosaun tais iha feiras nasionais no iha eventus importantes seluk tan. Dezenvolvimentu Setor Kopera,va Atu haforsa dezempeñu husi produtores no negosiantes kiik maka Municipio presiza introduz “sistema Koopera0va” no teknolojias simples ho menus kustu hodi hasa’e produ0vidade no produsaun iha áreas produ0vas hotu-‐hotu. Municipio mós sei presiza koopera ho ins0tuuisoens bankárias hodi suporta dezenvolvimentu a0vidades nian no koopera ho Governu Sentral hodi loke dalan ba merkadu nasional no internasional. Iha parte seluk Município sei fasilita hodi fo autorizasau ba emprezárius kiik atu envolve aan iha áreas produ0vas ne’ebe mak sira eskolha. Município mós sei koopera ho Ministérius relevantes hodi fo apoiu tékniku ne’ebe presiza atu kapasita produtores kiik sira atu bele hasa’e produ0vidade no produsaun iha sira nian áreas de negósiu. Iha parte seluk Governu liu husi Sekretariu Estadu ba Asuntus Kopera0va halo esfosu hodi kria poli0ka atu dezenvolve setor kopera0vas. Governu sei kon0nua fo apoiu atu kons0tue (ka estabelese) kopera0vas, hodi enkoraja kresimentu setor privadu, iha areas rurais, liu-‐husi finansiamentu inisial ida ho konsesoens ba formasaun, kapasitasaun no akompanhamentu ba kopera0vas sira ne’e, inklui sosa no distribui ekipamentu ba grupu sira. Aliña ho programa governu refere, Municipio Dili servisu hamutuk sosiedade sivil hanesan NGO no agensia dezenvolvimentu sira nebe existe iha Dili hodi organiza grupu sira estabelese kopera0vas. Involvimentu sosiedade sivil ba dezenvolvimentu kopera0va iha Dili fokus liu ba kapasitasaun rekursus humanus no fo asistensia 73
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Iha Kapitulu V sei deskreve konaba dezenvolvimentu ekonomicos iha area Agrikultura, (ne’ebe inklui Agronegosiu, Floresta, Pekuaria,Pescas,) Turismo, Recursos Naturais no Comercio, areas hirak ne’e mak sei fornese receitas ba Municipio.
5.1. Agricultura Análize konaba Situasaun Governo sei enkoraja sector agríkola atu sai forte liu tan, hodi nuné bele reduz pobreza, garante seguransa alimentar no promove krescimentu ekonómiku, hodi mós aumenta empregu iha áreas rurais no iha Nação tomak. Sector agríkola ida ke buras ho di'ak, maka sei es0mula (ka insen0va) dezenvolvimentu rural. Primeira etapa, iha ita nia planu, maka atu konsegue seguransa alimentar. Tuir mai, maka sei halo promosaun ba produsaun ai-‐hán (ka alimentos) ba merkadus domés0kus (ka iha railaran) , hodi subs0tui 0ha importasoens. Etapa final (ka ikus nian) maka, atu fokus ona ba exportasaun husi ita nia produsaun agríkola. Plano ida ne'e sei inklui servisu atu hadi'a prá0kas agríkolas, hodi aumenta produsaun fós no batar, nuné bele hame0n seguransa alimentar, no loke oportunidades ba moris di'ak iha zonas rurais, no mós atu hamenus 'défices comerciais' (katak osan sai barak-‐liu ba li'ur,tamba sosa ai-‐hán husi rai seluk) . Sei kon0nua promove aumentu produsaun kafé, baunilha ho kamí. Governo sei asegura mós hatama bé ba agrikultura, hodi investe iha infra-‐ estruturas irrigasaun no barrajens, no mós apoia ac0vidades akuakultura, atu bele haburas sector peskas. !
!
!
Aifuan Durian iha Balibar -‐ Munisipiu Dili
Planu Estrategiku Dezenvolvimentu Nasional defini vizaun ida nebe klaru konaba oinsa dezenvolvimentu setor agrikultura. Agrikultura ne’ebé subsistensia sei troka ho agrikultura komersiu no diak liu. Timor-‐Leste sei iha hahan rasik ne’ebé sufisiente no sei produz produtu agrikultura ba merkadu internasional inklui, ai-‐hahan, ai-‐fuan modo, animal, sira no plantasaun sira seluk, inklui mos produtu husi floresta no peskas nian. Tuir Poli0ka V Governu Kons0tusional iha atrea Agrikultura mak atu enkoraja nafa0n agrikultores sira atu sai forte liu tan, hodi nune’e bele reduz pobreza no garante seguransa alimentar. Esforsu individu no kolek0vu nebe lidera husi Ministeriu Agrikultura no Peskas (MAP), Ajensia Dezenvolvimentu Internasional no ONG sira implementa ona a0vidade balun hodi hasae produ0vidade setor hotu-‐hotu agrikultura nian. Iha rezultadu balun nebe diak a0nji ona durante ne’e, maske rekoñese katak rezultadu nebe iha seidauk maximu no seidauk a0nji obje0vu prinsipal. Produtu prinsipal ba agrikultores iha Municipio Dili maka hanesan; hare, batar, aifarina, modo no kafe. Dadus husi sensus populasaun no uma kain 2010 hatudu katak uma kain 26.1% mak servisu iha area agrikultura, Municipio Dili iha area balun hanesan Komoro Ulun, Becora mota Ulun, Camea, Hera, Me0naro,Dare, Balibar, area hirak ne’e mak produz produtu hor0kultura, ne’e ita bele dehan Municipio Dili iha potensia ne’ebe la dun boo’t ba dezenvolvimentu agrikultura em jeral, maibe tamba nia sai Municipio ba Kapital Nasaun mak iha kondisoes balun atu bele hala’o gestaun agrikola ho finalidade ba komersiu.
74
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Dadus Area Potensial, Cul0va no Produsaun Batar, Tinan 2014 Potensial Area (Ha)
Planted Area (Ha) 3 200
Harvested Area (Ha)
1 007,5
705
Produtivity Area (Ton/Ha) 2,31
Produsaun Total (Ton) 1 628,55
Fonte: Direcçào Nacional da Agricultura e Horticultura
Dadus Area Potensial, Cul0va no Produsaun Hare, Tinan 2014 Potensial Area (Ha)
Planted Area (Ha) 150
Harvested Area (Ha) 80
80
Produtivity Area (Ton/Ha) 3,43
Produsaun Total (Ton) 274,4
Fonte: Direcçào Nacional da Agricultura e Horticultura
5.1.1.
Agronegocio
Iha Sub area Agronegocio, Municipio Dili sei buka atu enkoraja nafa0n agrikultores sira atu bele produz sira nia produto agrikola tenke orienta ba merkadu nia hakarak, ho kualidade no kuan0dade ida ne’ebe Municipio Dili tuir ita hotu nia hatene potensia ba agrikultura ladun iha maibe Municipio Dili sei buka atu enkoraja sektor privadu atu bele hala’o gestaun ba produtos agrikolas iha Municipio sira seluk atu nune’e produto ne’ebe lori mai husi Municipio sira seluk mai Municipio Dili tuir dunia merkadu nia hakarak. Municipio Dili sei koopera ho Governu Central atu bele apoiu mos sektor privadu, atu asis0, ho meius bazikus ba tos/kintal nain sira, hanesan sementes (ka fini), fer0lizantes (ka adubus) ho pulverizadores, liu husi promove servisus apoiu agrikola ba sektor privadu.
5.2. Floresta Municipio Dili ne’ebe haleu ho foho, iha tempu udan ita hateke ba foho hirak ne’e matak maibe iha tempu bailoron ita hare la iha ai hun ne’ebe fo’o matak. Tamba Municipio ne’e haleu ho foho, no foho sira ne’e sai ona zona kri0s, mak iha tempu udan Cidade Dili enfrenta inundasaun. Municipio Dili, inklui mos Posto Administra0vu Ataúro, ita bele dehan katak potensia floresta ki’ik liu , maibe tamba Municipio Kapital Nasaun ho nia karakteris0ka geografia ne’ebe espesifiku mak Municipio Dili presiza dunia atu hala’o reflorestasaun no hala’o gestaun florestal ne’ebe diak no jestaun sustentavel ba rai.
5.3. Pekuaria
V Governu Kons0tusional nia Poli0ka ba pekuaria mak esforsa, atu hadi’a Plano Integradu ba Kriasaun Animais, hodi lokaliza didi’ak fa0n ne’ebe apropriadu liu, atu nune’e mos bele estabelese dadauk Koopera0vas ba programa ida ne’e. Sei hala’o kampanhas nasionais ba extensaun, hodi promove konhesimentu kana-‐ba kuidados bazikus saúde animal nian, no kona-‐ba oinsá integra alimentasaun ba animais, husi saida deit mak mai husi produsaun ai-‐han nian. Ida ne’e sei fo’o kontribuisaun ne’ebe signifika0vu ba melhoria seguransa nutrisional, iha Timor Leste, liu husi aumenta asesu ba Karne 75
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Freska (na’an matak) no asesu ba fontes proteinas husi susu-‐ben. Ho fó mos vasinas gratuitas, Governu hakarak aumenta númeru animais ba 20%, durante 0nan lima mai ne’e. Municipio Dili hatene katak Sector Pescuaria sai hanesan sector ida ne’ebe importante atu desenvolve no saí mosw hanesan pilar importante ba desenvolvimento no progresso Município Dili iha futuro. Areas potênciais nebe importante precisa atu desenvolve hodi saí hanesan fontes de receitas ba Municipio Díli mak hanesan Matadouro ne’ebe modern, Lisensa animais, Quarentena, Postu kontrolamentu movimentu produtus Agricola, Talho e Sentro de venda karne, kria fa0n ba halai taru kùda (Pacuan kuda). Factores importante ba sucesso iha area Pecuaria seluk mos hanesan Infrastruturas Básicas; Laboratorio e Recursus Humanus kualifikados. Porenkuando liu husi Destacamentos funcionários técnico mai iha distrito DíLi hamutuk hamutuk (15) pessoas mak hanesan hatudu iha tabela : Funcionário Público Agricultura Municípo nebe reside iha distrito Díli Grau Akademico
Total Kualifikasaun/espesialidade
Licenciatura Bacheralatu Mestradu
7 5 -
ida ida ho nian background Background Pecuaria (se profijoria) -
Doutoramento
-
-
Secundario
3
-
Relatorio Dadus Vacinasaun SE, CSF & ND Municipio Dili Numeru Animal Vacina, SE (Geral) Species Animal
FAHI Total
22
Karau Vaka
Total Numeru Animal Vacina (Sexo) Sexo
4 650
Aman
4650
Inan
Numeru Numeru Animal La Vacina 4 240
Total
163 Total
203
595
6
4835
209
185
Total Numeru Animal Vacina (Sexo) Species Animal
Numeru Vacina
Species Animal
Numeru Vacina
Karau Timur
Numeru Animal Vacina, CSF (Geral)
TTL Sexo
Númeru Animal
Aman
0
Total Vacinasaun CSF Lavacina Species Animal Fahi
Total Numeru Vacina Municipio Dili
Numeru Numeru Vacina La Vacina 4 650
Species Animal
209
Manu
Numeru Vacina 2 783
Karau Timur Inan
12
Aman
35
Karau Vaka Inan
132 Total
179
Manu
Species Animal
Total Numeru La Vacina
Karau Timur
2
Karau Vaka
16 Total
Total Numeru Manu La Vacina Species Animal
Numeru Animal SE La Vacina
Total Numeru Animal Vacina (Sexo) Species Animal Aman Inan
Numeru Vacina 994 1 789
18
Numeru La Vacina 92
76
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
5.4.
Pescas
Sector Pescas hanesan sector mos ida ne’ebe importante atu desenvolve no saí hanesan pilar importante ba desenvolvimento no progresso município Dili iha futuro. Areas potênciais nebe importante precisa atu desenvolve hodi saí hanesan fontes de receitas ba municipio Díli :Pesca Artesanal, Pesca Semi – industrial, Pesca Industrial, Pesca Despor0vo, Pesca Recrea0vo, Pesca Turis0co, Aquicultura/ agua doce/ agua salobra, Licença ba Pesca ar0sanal, Licença de importação ba produtos de pesca, Licença de exportação ba produtos de pesca. Factores importante ba sucesso iha area Pescas mak presiza kria infraestrutura basikas peska nian hanesan : Porto de Pescas, Laboratorio, Lotas de Pescas / Tempat Pelelangan Ikan / Landing Site e ikus liu Recursus Humanus . Proposta porto peska Me0naro Destacamentos funcionários técnico mai iha Municipio Díli hamutuk hamutuk (12) pessoas mak hanesan hatudu iha tabela : Funcionário Público Agricultura Municípo nebe reside iha distrito Díli Grau Akademico Licenciatura Bacheralatu Mestradu
Total Kualifikasaun/espesialidade 7 5 -
ida ida ho nian background Background Pecuaria (se profijoria) -
Doutoramento
-
-
Secundario
3
-
Tabela iha leten ita bele hare katak iha Municipio Dili iha deit funsionarius nain 2 deit mak iha formasaun akademiku iha sektor peskas.
77
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Iha tabela descreve konaba centro Pescadores no total grupo de Pescadores, iha ne’e it abele hare katak iha Municipio Dili ne’e iha Centro Pescadores 31 ho numeru Grupu no Pescadores ne’ebe husi 0nan 2010 to’o 2014 numeru ne’ebe sempre aumenta. Tabela: Numero centro pescadores no total grupo nebe agora existe iha Municipio Dili Município
2010
Centro Pescador
2011
Pescadores Grupos
2012
2013
2014
Pescadores
Grupos
Pescadores
Grupos
Pescadores
Grupos
Pescadores
Grupos
Ainaro
2
25
5
29
7
34
9
38
10
42
11
Baucau
10
252
63
461
115
525
131
632
158
664
166
Bobonaro
11
315
79
320
80
378
95
395
99
412
103
Covalima
10
254
64
272
68
301
75
324
81
357
89
Díli
31
2 039
510
2 044
511
2 238
560
2 339
585
2 439
610
Lautem
31
460
115
469
117
477
119
494
124
511
128
Liquiçá
12
541
135
558
140
575
144
592
148
607
152
Manatuto
5
370
93
377
94
394
99
411
103
427
107
Manufahi
18
121
30
137
34
157
39
175
44
193
48
Oe-‐Cusse
13
370
93
375
94
405
101
423
106
440
110
Viqueque Total
8
217
54
223
56
234
59
251
63
268
67
151
4 964
1 241
5 265
1 316
5 718
1 431
6 074
1 521
6 360
1 591
Fonte: Direção Nacional das Pescas e Aquacultura (MAF), 2014
Tabela ne’e hatudu katak equipamentu / meios ne’ebe Pescadores sira uza ba kaer ikan 0nan ida ba 0nan seluk sempre iha melhoria katak husi ro’o ne’ebe la iha mesin sempre menus/tun, Pescadores sira iha tendensia liu uza Ro’o ho Mesin . Tabela: Numero Róo pesca nebe existe iha Município Díli Município
2005
2006
Sem Com Motor motor 4 5
2009
Ainaro Baucau
36
213
36
213
36
213
43
206
43
206
Bobonaro
38
295
38
295
38
295
50
283
50
283
Covalima
9
149
9
149
14
144
40
118
40
118
155
830
155
830
158
827
230
755
230
755
1
Sem Com Motor motor 6 3
2008
Sem Motor 6
Díli
Com motor
2007
Com motor 1
Sem Com Motor motor 4 5
Sem Motor 7
Lautem
36
35
36
35
36
35
43
43
43
43
Liquiçá
50
356
50
356
54
352
51
355
51
355
Manatuto
51
104
51
104
53
102
56
99
46
99
Manufahi
5
118
5
118
11
112
37
89
37
89
Oe-‐Cusse
22
187
22
187
22
187
43
166
43
166
Viqueque
23
65
23
65
23
65
27
56
27
56
426
2 358
426
2 358
448
2 336
625
2 174
615
2 177
Total
Fonte: Direção Nacional das Pescas e Aquacultura (MAF), 2010
78
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Tabela: Numero de equipamentos de pesca nebe usa hodi kaer ikan iha Municipio Dili husi 0nan 2010 -‐ 2015.
Tabela : Produção ikan (kg) no nia Valor (US$) tuir Municipios husi 0nan 2010 -‐2014 Município
2010 Kg
USD
Kg
2013
2014
USD
Kg
USD
Kg
USD
7 200
14 400
7 200
14 400
9 000
18 000
12 600
25 200
15 300
30 600
Baucau
256 600
513 000
256 500
513 000
256 500
513 000
262 800
525 600
262 800
525 600
Bobonaro
333 900
667 800
333 900
667 800
333 900
667 800
344 700
689 400
344 700
689 400
150 300
300 600
150 300
300 600
154 300
309 600
178 200
356 400
178 200
356 400
Díli
USD
2012
Ainaro
Covalima
Kg
2011
1 026 000 2 052 000 1 026 000 2 052 000 1 028 700 2 057 400 1 093 300 2 187 000 1 093 500 2 187 000
Lautem
96 300
192 600
96 300
192 600
96 300
192 600
116 100
232 200
116 100
232 200
Liquiçá
410 400
820 800
410 400
820 800
414 000
828 000
411 300
822 600
411 300
822 600
Manatuto
185 400
370 800
185 400
370 800
187 200
374 400
189 900
379 800
171 900
343 800
Manufahi
115 200
230 400
115 200
230 400
120 600
241 200
146 700
293 400
146 700
293 400
Oe-‐Cusse
207 900
415 800
207 900
415 800
207 900
415 800
226 800
453 600
226 800
453 600
99 900
199 800
99 900
199 800
99 900
199 800
99 000
198 000
99 000
198 000
Viqueque Total
2 889 100 5 778 000 2 889 000 5 778 000 2 908 300 5 817 600 3 081 400 6 163 200 3 066 300 6 132 600
Fonte: Direção Nacional das Pescas e Aquacultura (MAF), 2014
Poli0ka V Governu nian ba peska sei iha planu ho fins komersiais ona, iha tasi klean no, nune’e iha mos iha Zona Ekonomia Espesial, ne’ebe Ataúru sei tama ba Zona ne’e, hodi aumenta tan kuan0dade ikan ne’ebe ita hetan, Municipio Dili tenke prepara duni infratestrutura iha area peska nian, atu nune’e ita bele ses a’an husi a0vidades peska ne’ebe sei tradisionais. Governu mos sei dezenvolve Estrategia nasional ba Dezenvolvimentu Akuakultura (2012-‐2030) preve a0vidades iha rai maran, hodi hatan ba kestoes seguransa alimentar, no nutrisional (proteinas animais). Municipio Dili nia potensia iha sub area peska ita bele dehan katak iha hodi bele hatan ba poli0ka V Governu nian. Ámbitu Futuru Munisípiu Díli sei fo tulun ba setor privadu husi klase kiik too klase média atu par0sipa makas liutan iha roda ekonomia municípiu nian; Koopera ho Ministérius relevantes no Ins0tuisoens bankárias iha Sidade Díli atu suporta nafa0n produtores no negosientes kiik iha Municipio ida ne’e. 79
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Estrategia Díli sei hetan fasilidades barak atu atrae inves0mentu iha sektor primáriu, sekundáriu no tersiáriu no sei nakonu ho emprezas privadas no públikas mak sustentável hodi hamenus dezempregu no kontribui hodi hatama reseitas mai Municipio. Dezenvolve koopera0vas iha nível Suku to’o Posto Administra0vo, ne’ebe orienta ba fornesimentu bens no servisus no promove formasaun mikro-‐emprezas iha kada Posto Administra0vo; ‣ Fó apoiu ba dezenvolvimentu sektor privadu; ‣ Koopera ho Ministérius kompetentes ka seluk tan hodi fo kapasitasaun téknika iha áreas espesífikas ba produtores kiik, tuir sira nian nesesidade. ‣ Kopera mos ho Ministeriu relevantes hala’o gestaun ba produtu agrikola ne’ebe mai husi Municipio sira seluk. ‣ Kria kondisoes Infraestrutura Basikas ne’ebe diak iha sektor agrikultura atu nune’e bele hasae produsaun no rendimento ba produtores. Projesaun ba Futuru Sektor Agrikultura Tabela: Desenvolvimento Sektor Agrikultura Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Infraestruras basikas iha sektor Agrikultura iha • Halo promosaun ba potensia • M u n i c i p i o k o o r d e n a h o • Iha inves0mentu hyusi Municipio Dili seidauk kompletu hanesan agrikola ba investores ki’ik sira atu I n s 0 t u i s a u n r e l e v a n t e s sektor privadi iha sektor Matadoro, Laboratorium, Lotas de Pesca, nune’e bele iha inves0mentu iha (MInisteriu Agrikultura e Pesca) Agrikola; Porto de Pesca, equipamentos, Quarentina, area agrikola; atu bele kria infraestruturas • M i k r o -‐ e m p r e z a s n o Postu kontrolamentu movimentu produtus Agricola, Talho e Sentro de venda karne, kria • Municipio Dili iden0fika fa0n atu b a s i ka s a g r i ko l a n i a n i h a koopera0vas hotu-‐hotu iha fatin ba halai taru kùda( PACUAN KUDA). e s t a b e l e s e M a t a d o r o , Municipio Dili; Munisípiu Díli hetan asesu Laboratorium agrikola, Porto de • 3 0 % m i k r o -‐ e m p r e z a s n o b a e m p r é s 0 m u s h u s i Pesca e Fa0n Halai Taru Kuda; koopera0vas hetan asesu ba Ins0tuisoens Bankárias. • Iha 0nan 2020, 50% produtores no emprés0mus husi Ins0tuisoens • Wainhira tama ba 0nan negosiantes kiik iha Munisípiu Díli Bankárias. 2 0 3 0 , p r o d u t o r e s n o sei servisu hamutuk hodi harii negosiantes kiik hotu-‐hotu koopera0vas no mikro-‐emprezas. iha Munisípiu Díli forma ona mikro-‐emprezas no koopera0vas hodi halao sira nian a0vidades de negósiu. Standardiza kualidade produtu ne’ebe lori ba faan iha merkadu no super-merkado.
• E s t a b e l e s e o n a C e n t r o • Iha receitas rendimentu Standarizasaun ba kualidade Munisipiu aumentu. produtu • Aplika ona Lisensiamento ba kualidade produtu ne’ebe atu fa’an iha merkadu e Super Merkados; • Assegura Kualidade produtu ho diak.
5.5. Turizmu Análize kona-‐ba Situasaun Municipio Díli hanesan kapital no odatamata prinsipal ba nasaun, sei halo projetu ida ne’ebe proa0vu konaba dezenvolvimentu turizmu atu garante vizitante sira hetan akomodasaun no servisu maka sira presiza. Sei presiza dezenvolve indústria hoteleira no hari Sentru Informasaun Turizmu ida iha sidade Dili hodi suporta Turizmu iha Munisípiu ne’e. Díli nudar sidade istóriku presiza mós halo renovasaun ba edijsius ne’ebe an0gu, monumentus, museum, no seluktan. Além de iha paizagens naturais iha rai leten, Díli mós iha poténsia atu dezenvolve sentrus mergulhu nian ne’ebe kontribui ba dezenvolvimentu turís0ku iha Município Díli. Iha parte seluk, Ataúro mós bele sai fa0n ba Turizmu tanba ninian tasi laiha poluisaun no iha tasi okos iha ikan oi-‐oin no ahoruin ne’ebe furak. 80
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Dolok Oan iha futuru Fonte: Architect 3Mansion
Prezervasaun ba rekursus naturais ne’ebe iha valor turís0ku importante atu garante sustentabilidade indústria turís0ka iha Municipio ida ne’e. Promosaun no dezenvolvimentu turismu sai nudar prioridade nasional ida, nebe aas iha planu dezenvolvimentu estratejiku iha area estratejiku ba inves0mentu no kresimentu (Primeiru Ministru, 2010). Nudar aprezenta iha sesaun Kapital Sosial ida ne’e liu–liu iha parte eransa kultural, klima0ka Dili, tasi ibun nebe furak no fatuk ruin sira hame0n sin0du paizajem turis0ka nebe sai mos rekursu signifikante ba futuru rendimentu Municipio nian. Pozisaun Municipio Dili rasik hatudu katak ema barak halo viajen diariamente no viajem fim de semana hodi desloka husi vida urbana Dili ba tasi ibun Area Branka (Pasir Pu0h). Iha mos sentru artesenatus ka “handicra•” sira nebe lokaliza iha parte tasi ibun Me0aut nian, sai nudar fa0n turismu, nebe ema bele sosa produtu lokal sira. Maske nune, presiza nafa0n kriasaun fasilidades atu bele responde nesecidades vizitantes lokais no estranjeiru ho sen0du atu halo Municipio sai atra0vu ba vizitante sira. Sai nudar parte importante ba futuru, konstrusaun publikus balun iha Posto Administra0vo sira parte husi Municipio Dili nebe sei bele transforma ba hoteis, hotelarias no 81
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli restaurantes. Hanesan mos parte seluk iha nasaun ne’e, Dili sai opsaun diak liu ba vizitante sira ba fa0n atu hela. Klaru katak mudansa la’o lalais liu iha Municipio Dili. Pra0ka diak mak fa0n deskansa “Iha Area Branka/Pasir Pu0h”, ne’ebe oras ne’e dadauk loke ona, sai referensia boot ida ba nivel nasional. Hotel/ restaurant ne’e fa0n bisnis ema 0mor oan nian no iha planu atu halo expensaun. Municipio Dili mos sei sai odamatan ba Ilha Ataúru ne’ebe sei dezenvolve hanesan Zona Espesial Ekonomia, tamba ne’e mak Municipio Dili sei proak0vu liu tan iha dezenvolvimentu Turismu Naú0ku. Potensia Turizmu iha Municipio Dili, ne’ebe mak ita bele deskreve hanesan tuir mai ne’e : Património histórico e de interesse turis0co de Díli Município de Díli
Legenda
Centro Urbano de Díli
© V-‐MAE Maps, 2015 / Mapbox
A -‐ Cristo Rei B -‐ Monumento II Guerra Mundial (Taibessi) C -‐ Cemitério Santa Cruz D -‐ Estátua Nossa Senhora (Lecidere) E -‐ Linha Defensiva de Díli na II GM (Casamatas Santana e Lecidere) F -‐ Palácio Presidencial -‐ Ex Residência do Governador G -‐ Farol de Díli H -‐ Igreja Motael I -‐ Memorial 12 de Novembro J -‐ Estátua Engº Canto Resende K -‐ Estátua Presidente Nicolau Lobato L -‐ Estátua João Paulo II M -‐ Memorial Massacre 2006 N -‐ Catedral de Díli O -‐ Liceu Francisco Machado P -‐ Palácio do Governo Q -‐ Padrão 400 anos da morte do Infante D.Henrique R -‐ Arquivo e Museu da Resistência S -‐ Casa Europa -‐ Quartel de Infantaria T -‐ Monumento ao Tenente Manuel Jesus Pires U -‐ Centro de Congressos (An0go Mercado Municipal de Díli) V -‐ Jardim 5 de Maio W -‐ Dempal (ex-‐prisão) CAVR X -‐ Hospital de Lahane Dr. António Carvalho Y -‐ Jardim dos Heróis (Me0naro) Z -‐ Museu Australia na II Guerra Mundial (Dare)
Ambitu Prezervasaun kultura tradisional no patrimómiu nasaun nian iha rejiaun administra0va Munisípiu Díli no dezenvolve turizmu iha Munisípiu ida ne’e. Iha area ida ne’e Municipio Dili sei tau hanesan prioridade ba kurto no Medium Prazu atu nune’e bele kontribui ba receitas domes0ka Municipio nian. Municipio Dili sei halo esforsu makas ba desenvolve Cidade Dili sai Cidade ida ne’ebe mos, organizada, seguru, no amigavel atu nune’e bele atrai investor sira atu bele kontribui ba desenvolvimentu industria Turismu. Estratéjia ‣ Fasilita envolvimentu Sektor Privadu iha dezenvolvimentu indústria Turizmu. ‣ Fo insen0vu ba kompañias privadas ne’ebe hetan susessu iha area Turizmu. ‣ Fasilita mós envolvimento husi autoridade lokal. 82
Centro de Díli
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ Koopera ho en0dades oin-‐oin hodi bele desenvolve kulinaria ida ne’ebe tuir kultura Municipio Dili.
Masterplan àrea implementsaun projektu Pelican Paradise. Construsaun infraestruturas servisu turismu, komersiu no servisus inclui área habitasional. Fasilidades proposta inclui konstrusaun: Apartamentus, Edifisios eskritórius, area komersial, cinemas, hotel, parque de Golfe, area turismo residencial, pavilhão mul0-‐uso, mercado arte, parque estasionamentu, hospital, eskola. Rekursus Turis0ku Praia Dolok Oan Praia Area Branca Dare Catarata de Dare /Fatunaba Catarata de Berloi Cidade Dili Santa Cruz Tasi Tolu Cristo Rei Igreja Santo Antonio Motael Estatua Nossa Senhora/Lecidere Estatua São Paulo II Hospital Antigo Lahane Leten
Tipu turismo Turismo de Sol e Mar Turismo de Sol e Mar Turismo Natureza Turismo Natureza Turismo Natureza Turismo Negosiu no eventu Turismo Kultural Turismo Natureza Turismo Kultural (Religioso e Historiku) Turismo Kultural (Religioso no Historiku) Turismo Kultural (Religioso no Historiku) Turismo Kultural (Religioso no Historiku) Turismo Kultural ( Historiku)
83
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesaun ba Futuru Tabela: Dezenvolvimentu Sektor Turizmu Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Monumentos e edificios historikus hanesan objecto turistiku seidauk hetan ttratamentu diak atu nune’e bele atrai ema ba visita.
• Sinalizasaun hodi indika ba fa0n • M o n u m e n t o s e e d i fi s i u s • M u n i c i p i o h e t a n o n a turís0kas ho 0po placa seluk bele h i s t o r i k u s h e t a n o n a receitas domes0ka husi liu husi mapa indikasaun ba área reabilitasaun no sai ona objecto objeto Historiku Turis0ku ne’ebe iden0fika fa0n histórikus. turis0ku ne’ebe atrai ema mai sira. Iha placa ka mapa sei hakerek ho visita; lian tolu: Português, Tétum no • M u n i c i p i o r e g u l a r i za o n a Inglês. movimento iha fa0n historiku turis0ku sira.
Potensia Turistika ne’ebe Municipio Dili iha hanesan Area Branca, Dolok Oan no Cristo Rei maske Governu Central iha ona Planu maibe seidauk desenvolve ho diak, seidauk fo’o receitas ba Municipio Dili.
• Municipio Dili sei apoio Governu • Sensibiliza komunidade ne’ebe • Municipio kon0nua halo Central hodi konkre0za Planu hela iha area Area Branca no promosaun no mantem Governu nian iha area Area Dolok Oan atu koopera no kondisoes seguransa iha Branca no Dolok Oan no Cristo kontribui ba desenvolove area Fa0n refere Rei, Municipio asegura seguransa Turis0ka refere; iha area refere; • Municipio estabelese ona • Municipio kria ona regulamentu mekanismo iha Administrasaun ba lisenciamentu ba area ba lisencimentu iha Area Turismo. Turismo.
Municipio Dili iha mos Catarata Dare, Berloi, • Sensibiliza Lideres Komunitarius • D e s e n v o l v e T u r i s m o • Desenvolve ona iha area no Tasi Tolu ne’ebe seidauk desenvolve, fatin sira atu preserva ambiente iha Komunitariu hanesan mós neba ho hoteis, pastelarias sira ne’e, la iha tratamentu ba preservasaun fa0n refere; programa prioritariu tamba bele komunitarias no paisagem ambiente • Involve Lideres komunitarius sira hamoris no aumenta ekonomia n e ’e b e n a t u r a l h o i h a p l a n e a m e n t u b a subsistensia ba komunidade involvimento komunidade; desenvolvimentu fa0n sira ne’ebe local. • Municipio kon0nua halo refere. promosaun no mantem kondisoes seguransa iha Fa0n refere. Municipio Dili nia Tasi – to’o Ataúro, Baia Dili, • Sensibiliza Komunidade atu bele • Municipio ho apoiu Governu • Municipio halo promosaun Dolok Oan, Area Branca, Tasi Ibun husi Hera preserva Tasi Ibun sira ho diak, C e n t r a l d e s e n v o l v e o n a ba potensia turis0ka ne’ebe to’o Metinaro ne’ebe furak no kapas, bele fo’o kuda Ai-‐Oan iha Tasi ninin husi d e s p o r 0 v o s N a ú 0 c o iha hodi atrai investor Rai kontribuisaun ba moris komunidade nian, Hera to’o Me0naro (Mangrow). (mergulhos, pesca despor0vas,, laran no Rai Liur. maibe realidade seidauk hetan veleiros, lanchas, iates, etc) no desenvolvimentu ne’ebe ho diak. observasaun ba corais. Hanesan Kapital Nasaun, Municipio Dili nia komitmentu atu hadiah kondisoes iha Cidade Dili laran, no tuir politika V Governu Konstitusional iha mehi atu lori Cidade Dili ne’e sai Zona Franca Finanseira, maibe kondisoes Dili seidauk bele fo’o kontribuisaun ba konkretiza Mehi ne’e.
• Municipio Dili sei apoiu Governu • M u n i c i p i o a p o i o G o ve r n u • Munisípiu Díli sei sai Central /MOP atu finaliza Planu C e n t r a l h o d i e s t a b e l e Munisípio ho nia qualidade Mestre no Planu Urbanizasaun; A s s o s i a s a u n H o t e l a r i a , diak husi parte Turismo. • Sensibiliza komunidade konaba Assosiasaun ne’e harí hanesan M u n i c i p i o m ó s i h a parte ida atu ajuda Governo nia komitmentu makas hodi Hegiene e Ordem Públika ; polí0ca hodi dezenvolve setor hadia , dezenvolve diak liu • Municipio apoio Governu Central turismo iha Timor Leste no tan setor Turismo no sei hodi promove Cidade Dili sai mo0va empresário sira onisá apoiu nafa0n Governu “Cidade da Paz”. bele hasa’e qualidade servisu Central hodi transforma iha área hotelaria nian. imagem Timor Leste sai des0no turís0ku ne’ebe furak liu iha Sudeste Asiá0co.
Atu desenvolve sektor Turismu ho diak parte importante ida mak Kulinaria. Municipio Dili mak sai odamaten ba Turismu mak Kulinaria mos presiza atu desenvolve.
• Municipio Dili presiza atu halo • Municipio Dili presiza atu halo • Menu berkarakteris0ku Dili estudo konaba Hahan ne’ebe mak estudo konaba Hahan ne’ebe b e l e o fe re s e o n a i h a karakteris0ku Dili nian maske bele mak karakteris0ku Dili nian enkontros, Retaurantes no iha influensia husi komunidade Rai maske bele iha influensia husi Hoteis. s e l u k h a n e s a n ko m u n i d a d e komunidade Rai seluk hanesan Portuguesa, China, India,etc komunidade Portuguesa, • Municipio koopera ho Governu China, India,etc Central atu sensibiliza restaurante • Municipio koopera ho Governu no Hoteis hodi bele iha Menu ba C e n t r a l a t u s e n s i b i l i z a Hahan Karakteris0ku Timor Leste. restaurante no Hoteis hodi bele i h a M e n u b a H a h a n Karakteris0ku Timor Leste; • K o o r p e r a h o i n s 0 t u i s a u n Formasaun no Akademiku hodi halo estudo sobre Kultura Kulinaria berkarakteris0ku Dili.
84
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
5.6. Recursos Minerais Análize konaba Situasaun Topográfikamente Municipio Díli haleu ho foho (kordilheiras ho 500-‐900 metrus de altura ne’ebe sukat husi tasi nia superjsie ba leten) husi parte Sul no extende to’o parte Leste. Ninian rekursus naturais ne’ebe iha valor ekonómiku no bele explora mak hanesan tuir mai: ‣ Bee-‐moris iha rai okos ne’ebe bele explora hodi prodús “AQUA” maibe limitadu; ‣ Áreas iha tasi laran ne’ebe bele dezenvolve hodi sai sentru luku nian (centros de mergulho); ‣ Fatuk, britas no rai-‐henek ne’ebe bele mós sai fontes de reseitas; ‣ Enerjia solar no anin (enerjia eólika) ne’ebe bele u0liza hodi produz eletrisidade ‣ Tasi been ne’ebe populasaun bele uza hodi produz masin, hakiak budu tasi, hakiak kadiuk, boek, sipu no ikan, ba konsumu internu. Explorasaun fatuk, Rai-‐henek iha mota Komoro ne’ebe makas tebes, tuir ita nia hare katak explorasaun Rai-‐henek la iha legislasaun no prosedimentus ba ema ne’ebe mak explora Ra-‐henek, kondisoes iha mota ninin sira liu-‐liu iha mota Komoro la iha ona separasaun, barragens sira at hotu ona. Municipio Dili iha mos tasi ne’ebe furak to’o Posto Administra0vo Ataúro, iha korais ne’ebe mos furak ne’e sai hanesan potensia ida ne’ebe mak bo’ot atu iha futuru Municipio Dili, maibe potensia Tasi, Be’e matan ne’e presiza atu halo preservasaun atu konserva nafa0n sira nia existensia. Ámbitu Municipio hatene katak sektor Recursus Minerais hanesan sektor ida mak sei la descentraliza hotu ba Municipio, maibe ho Rekursus Minerais ne’ebe iha Municipio Dili sei iha benefisiu liu-‐liu ba komunidade Municipio. Explorasaun fatuk, brikas, rai-‐henek, explorasaun no fornecimentu Be’e Mos ba komunidadede sai fontes receitas domes0ka ba Municipio Dili. Estratéjia ‣ Municipio Dili sei halo esforsu tomak atu bele konserva nafa0n fontes reseitas ba Municipio Dili, hanesan explorasaun futuk, Britas no Rai-‐henek, be’e matan, mak sei hala’o reflorestasaun iha foho leten ne’ebe haleu Municipio Dili. ‣ Koopera ho Governu Central hodi halo barrajens iha Mota sira ne’ebe halo explorasaun ba fatuik no rai-‐henek.
85
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Projesan ba Futuru rekursus minerais Tabela : Rekursus minerais Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili seidauk iha Rekursus umanus • Municipio koopera ho Governu • M u n i c i p i o s e n s i b i l i z a • Estudos/ survey konaba ne’ebe naton iha Area Rekursus Minerais atu Central atu prepara jovens sira komunidade liu-‐liu ba Jovens R e k u r s u s M i n e r a i s nune’e bele hala’o nafatin estudo sobre ba estuda iha area Rekursus sira atu bele iha interesse ba Municipio iha ki’ibit rasik Rekursus Minerais ne’ebe mak iha Municipio Minerais. estuda sciensia naturais; atu hala’o Dili nia area, iha Rai Leten, Rai Okos no Tasi • Koopera ho Governu Central Laran. halo estudo sobre rekursus naturais ne’ebe iha Municipio Dili. Rekursus Minerais ne’ebe explora iha Municipio Dili laran seidauk iha Baze Legal ida hodi regula explorasaun hanesan fatuk, Britas, Rai-henek, no Be’e.
• Koopera ho Governu Central hodi • Sensibiliza komunidade no • Municipio iha ona receitas prepara Baze Legal ba explorasaun partes interresadu konaba Baze domes0ka ne’ebe fontes Fatuk, Britas, Rai-‐henek no Be’e. Legal Explorasaun Fatuk, Britas, m a i h u s i R e k u r s u s Rai-‐henek no Be’e. Minerais.
Explorasaun fatuk, Rai-Henek no Britas iha • Municipio koopera ho en0dades • Municipio kon0nua sensibiliza • I h a k o n 0 n u a s a u n b a Mota Komoro no mota sira seluk iha Municipio ne’ebe halo explorasaun ba Be’e, komunidade ba importansia k o n s e r v a s a u n n o Dili, Bronjo ka Barrajem ema sobu hotu no rai-‐henek, fatuk no britas atu bele reflorastasaun; p r e s e r v a s a u n i h a hari’i uma hela fatin iha mota ninin, nune’e halo reflorastasaun iha arrdores • Municipio koopera ho Governu arredopres explorasaun iha futuru bele kauza desastre / inundasaun. explorasaun nian; Central atu fo’o atensaun ba Rekursus Minerais no • M u n i c i p i o D i l i p re s i za fo ’o Mota Komoro atu hapara ema ambiente saudavel. atensaun ba Fontes rekursus hari’i uma iha Mota Komoro n a t u r a i s h a n e s a n h a l a ’ o ninin. reflorestasaun iha sira nia arredores.
5.7. Komersiu Análize konaba Situasaun Municipio Dili ne’ebe hanesan Kapital Nasaun Timor Leste, ita bele dehan katak Municipio Dili iha rekursus no infraestrutura ne’ebe naton atu bele halo dezenvolvimentu iha area komersiu. Wainhira ita koalia konaba Komersiu mak ita sei liga ho dezenvolvimentu ekonomia no kriasaun empregu. Município Dili iha potensias naturais ne’ebé bele kontribui ba dezenvlvimentu ekonomia. Iha rekursus humanus ne’ebé naton atu bele implementa Municipio, iha mós potensia ekonomia ne’ebé bo’ot hodi kontribui ona ba taxa no ba rendimentu orsamentu estadu nian, iha mós dezenvolvimentu infra-‐ estruturas no dezenvolvimentu setores oin-‐oin ne’ebé halo sidade Dili sai hanesan sidade kapital RDTL. Atu haburas liutan a0vidades hirak ne’e, Municipio presiza kria kondisoens hanesan fo mo0vasaun no apoiu ba setor privadu atu par0sipa makas liutan iha roda ekonomia municipio nian, fo oportunidade hanesan ba feto no mane atu servisu iha sektor públiku no sektor privadu, no kria kondisoens bankárias hanesan fo kréditus no seluk tan mak presiza hodi fasilita dezenvolvimentu iha a0vidades produ0vas ne’ebe bele kria ka desenvolve.. Reseitas Domés0kas To’o oras ne’e Municipio Dili nian reseitas finanseiras mai prinsipalmente husi sektores produ0vus mak hanesan: ❖ Sektor Primáriu: ‣ Or0kultura ‣ Peskas no Akuakultura ‣ Extrasaun fatuk, britas no raihenek ❖ Sektor Sekundáriu: ‣ Artezenatu ‣ Abastesimentu bee hemu ba públiku ‣ Ofisinas mekánikas ‣ Servisus konaba Konstrusaun sivíl ❖ Sektor Tersiáriu: 86
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ A0vidades de negósiu (lojas, hotéis, restaurantes, alojamentus) ‣ Transportes públikus ‣ Servisus de informasaun no komunikasaun ‣ Arrendamentus Propriedade Munisipio ‣ Kobransa de Impostus, taxas,(retribuisaun, reklames/publisidades,parque,lixo,be’e nsst) Reseitas finanseiras husi a0vidades ekonómikas sira seluk ne’ebe Municipio Dili seidauk kobra mak hanesan: Turizmu, taxas ba bens móveis no imóveis, cinemas, jogus despor0vus, estasionamentus públikus, rekreius públikus, kolesaun lixu, multas, no seluk tan. Reseitas hirak ne’e ho reseitas sira seluk ne’ebe refere iha letras a, b no c, sei hatama hamutuk iha kaixa finanseira munisípiu nian no sei u0liza hodi halo dezenvolvimentu iha Municipio Dili, tuir prosedimentus ne’ebe sei estabelese husi Munisípiu no hetan aprovasaun husi Asembleia Munisipal. Impostus no Taxas Reseitas domés0kas ne’ebe to’o oras ne’e Municipio Dili hahú kobra ona mak henesan hatudu iha Tabela 5 tuir mai: Tipu de receitas ho ninai valores em Dolar Amerikanu Reseitas ne’be hahu kobra ona Servise tax (taxa husi restaurantes, hoteis) Income tax (lojas, supermerkadus) Wage Income tax (vensimentus, salarius) Final Withholding (Konstrusaun sivil) Installment tax (…) Portu Dili Aeroportu Internasional Nicolau Lobato Reseitas ne’ebe seidauk hahu halo kobransa Reklames (iklan komersial) Estasionamentu Kobransa iha terminais (terminal antar-kota) Kobransa ba rekreiu publiku (Areia branca, Cristo-Rei, etc) Retribuisaun (Kolesaun raihenek & fatuk) Taxa bens imóveis (rai & uma) Taxa ba bens moveis Kareta (23000); Angunnan (200); Mikrolet (400); Taxi (1200); Motorizada (50000) Kanalisaun bee hemu
USD/tinan
Observasaun
551 000 Dili iha ona 19 hoteis no liu 25 restaurantes 1 231000 6 512000 16 840000 70 000 3 000 000
Hare husi Visaun Planu Estrategiku Dezenvolvimento, ne’ebe dehan katak, to’o 2030, Timor Leste sei iha (ka kaer) ekonomia moderna no deversifikada, iha infra-‐estruturas ho kualidade ás tebes, inklui estradas, electrisidade, portos no telekomunikasoes. Agrikultura substansia sei lakon, hodi haburas fali ona agrikultura komersial, husi proprietarius ki’ik. Timor Leste sei hetan auto-‐sufisiensia iha alimentos, no sei hetan produtos agrikolas oin-‐oin ba exportasaun, inkluindu buat seluk hanesan animais, ai-‐fuan no modo-‐tan, ho kolheitas komersiais seluk, nune’e mós produtos florestais no psikolas (ka peska nian). Municipio Dili, hanesan Kapital Nasaun Timor Leste iha vantajem ás tebes atu bele hatan ba Planu Estrategiku Dezenvolvimentu 2030, iha area komersiu Municipio Dili iha ona infra-‐estrutura ne’ebe naton atu bele dezenvolve liu tan iha area komersiu hodi nune’e bele kria kampu trabalhu ba komunidade iha Municipio Dili. Ámbitu Sektor Komersiu ne’e sektor ida ne’ebe mak luan tebes no nia a0vidades oin-‐oin no barak mak tenke gere no implementa iha sektor privadu, assosiaoes no Grupu komunidade, Municipio nia k’nar mak kria kondisoes iha area legislasaun, rekursus umanos, infra-‐estruturas, hala’o gestaun no Boa Governasaun hodi nune’e bele fo’o apoiu atu sektor sira ne’ebe temi iha Vizaun Plano Estrategiku Dezenvolvimento 2030 bele dezenvolve ho diak. Estratéjia ‣ Fasilita envolvimentu Sektor Privadu iha dezenvolvimentu sektor turizmu, agrikultura; 87
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli ‣ ‣ ‣ ‣
Suporta Kámara do Komérsiu Díli nian atu funsiona diak liutan; Fo’o insen0vus ba proprietarius ki’ik; Habelar liutan “banking services” iha Município laran; Kria konsisoes seguransa ne’ebe diak, prepara legislasaun no hala’o gestaun no boa governasaun.
Projesaun ba Futuru area Komersiu Tabela: Komersiu Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Municipio Dili tuir lolos iha kondisoes ne’ebe naton atu bele desenvolve iha area komersiu, maibe Rekursus umanos mak presiza atu desenvolve diak liu tan.
• Municipio kolabora ho Governu • M u n i c i p i o h o a p o i u h u s i • Pelumenus iha 40% jovens Central fo’om apoiu ba Centru Governu Central bele kria Feto no Mane ne’ebe Formal atu halo kapasitasaun fundus liu husi Ins0tuisaun dedika servisu iha area kon0nuo ba jovens Feto no Mane Bankaria ho obje0vu ba komersiu. konaba negosiu. a0vidades negosiu.
Municipio Dili tuir saida mak ita hare iha ona empresárius barak maibe seidauk iha interesse atu hala’o investimentu iha area seluk ne’ebe bele suporta komersiu atu sai diak liu tan.
• Sensibiliza nafa0n empresáriu sira • M u n i c i p i o h o a p o i u h u s i • Empresárius ki’ik ihja atu sira bele investe iha area Governu Central kria fundus Municipio Dili investe ona seluk, por exemplu agrikultura, h o d i f o ’ o i n s e n 0 v u b a iha area seluk pelu menus turismu etc. proprietarius ki’ik hodi bele 25%. suporta sira nia negosiu.
Municipio Dili iha ona kondisoes infraestrutura ne’ebe naton hodi bel;e desenvolve iha area komersiu maibe investor sira husi Rai Liur no Rai Laran sei iha duvidas barak tampa Baze Legal iha area investimentu, Bankaria, Seguransa mak seidauk forte.
• Municipio kolabora ho Governu • Municipio kolabora ho Governu • Municipio halo promosoes Central hodi kria Baze Legal ba C e n t r a l k r i a P a k o t e k o n a b a k o n d i s o e s , area Komersiu, inves0mentu no Inves0mentu hodi nune’e bele rekursus naturais, kultura , Bankaria. atrai Investores sira; infra-‐estrura ba investores • Municipio halo esforsu hotu atu sira liu husi Feiras iha Rai kria kondisoes seguransa iha Liur no mos iha Rai laran; Municipio Dili.
• Pelumenus iha ona 20% i n v e s 0 m e n t u h u s i investores sira Rai no Rai liur.
88
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
6. Kapitulu -‐ Parcerias Internasionais
Análize konaba Situasaun Timor Leste hamrik iha lokalizasaun jeografika ida ne’ebe estratéjika tebetebes, ho nia historia ne’ebe Hari’i Nasaun, alem ida ne’e Timor Leste ho nia riko-‐soin, husi rekursus naturais iha rai leten no Tasi laran tamba ne’e mak relasionamentu ho Nasoes Vizinhos hanesan Australia no Indonesia no mos hare husi historia relasionamentu ho Nasoes CPLP ne’e importante tebes ba Nasaun Timor Leste. Municipio Dili hanesan Kapital Nasaun no odatamatan prinsipal ba nasaun Timor Leste, sei buka atu halo kooperasaun no amizade diak ho Municipio sira iha Rai Vizinho hanesan Australia no Indonesia ho mos relasionamentu ho Nasaun CPLP hanesan Nasaun Irmãos (Maun – Alin). Municipio Dili husi 0nan 2003 hala’o ona kooperasaun Amizade ho Municipio balun iha Australia, hanesan Friendship Ci0es of Camberra and Darwin – Dili. Kooperasaun Amizade entre Cidade Camberra – Darwin – Dili ne’e hanesan kooperasaun entre komunidade Cidade Camberra – Darwin – Dili , apoiu posi0vus ne’ebe Cidade Cidade Camberra – Darwin – Dili bele oferese ba malu mak liu-‐liu ba desenvolvimentu Komunidade nian. Cidade Camberra -‐ Darwin ita hotu hatene katak hanesan Cidade sira ne’e avansada ona, maibe sira nia komunidade mos sei hakarak hatene liu tan konaba Cidade Dili nia komunidade nia moris, nia kultura, nia historia tamba ne’e mak mutuamente komunidade Cidade Camberra-‐ Darwin – Dili sei hanorin no aprende ba malu. Municipio Dili hahu husi 0nan 2004 sai ona membro ba UCLA, ne’e hanesan Organizasaun Cidades Kapitais ne’ebe koalia lian portugues. Organizasaun ne’e mos iha 0nan 2007 desenvolve ona projekto balun iha Cidade Dili, tuir informasaun husi Sr. Laura Pina ............
89
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Iha Tinan 2013/14 liu husi Sekretaria de Estado da Descentralização Administra0va, no Administrador Municipio Dili hala’o visita ba Cidade Canberra ho Darwin hodi assina MOU entre Dili – Canberra -‐ Darwin. MOU ne’e nia objec0vu Cidade Camberra – Darwin sei fo’o apoiu ba Municipio Dili ba Gestaun Lixu no Be’e Mos/Saneamento. Sekretaria de Estado da Descentralização Administra0va, iha 0nan 2013 assina mos MOU entre Municipio sira Portugal nian ne’ebe disponivel atu apoio komunidade no Administração Municipio sira Timor Leste nian. Liu husi MOU ne’e, mak Municipio Dili hetan kooperasaun ho Municipio Lisboa no Funchal. Municipio Lisboa sei apoio Municipio Dili iha area Kapasitasaun Recursos Humanos Administrasaun nian no iha area Bombeiros ka protesaun Sivil. Municipio Funchal sei apoia Municipio Dili iha area dezenvolvimento Turismo. Ámbitu Iha area Parcerias Internasionais ne’e Municipio Dili sei halo esforsu atu bele kapta tan rekursus balun ne’ebe ita nia parseirus sira bele oferese no sei hakbesik kooperasaun ba komunidade iha Municipio Dili atu nune’e komunidade bele hatene no bele kria komunikasaun entre komunidade ho komunidade tuir komunidade sira nian interesse. Estratéjia ‣ Proa0vu iha kooperasaun entre Cidade Amigas, Camberra-‐Darwin – Dili, entre Municipio Dili ho Municipio Lisboa no Funchal; ‣ Sensibiliza kooperasaun Internasionais ne’ebe estabelese ona ho Municipio Dili ba komunidade; ‣ Municipio Dili hanesan membru UCLA, halo ligasaun diak hodi bele kapta projektos balun iha area kapasitasaun no Direitos Humanos. Projesaun ba Futuru Parcerias Internasionais Tabela : Acordus koperasaun Kondisaun Aktual
Projesaun ba Futuru Kurtu Prazu
Medium Prazu
Longu Prazu
Kooperasaun / Parcerias Internasionais ne’ebe estabelese ona ho Municipio Dili, Administrasaun Municipio Dili ladun iha asesu ne’ebe diak ka ladun hetan informasaun ho diak.
• Estabelese Dep. Ba Relasaun • O p e ra s i o n a l i z a M O U t u i r • Municipio iha ona lina de Externa; prosedimentu tekniku. ko o d e n a s a u n d i a k h o Cidade ka Municipio ne’ebe • Halo estudo no analize MOU i h a k o o p e r a s a u n ne’ebe iha ona. Internasiinais.
Kooperasaun / Parcerias Internasionais ne’ebe estabelese ona, Municipio seidauk defini ho diak area prioridade ba Kooperasaun.
• Iden0fika area prioridade ne’ebe • Municipio sei fahe informasaun • E s t a b e l e C e n t r u b e l e h e t a n h u s i p a r c e r i a b a k o m u n i d a d e k o n a b a Kooperasaun entre Cidades Internasional. Parcerias Internasionais ne’ebe Amigas ka Municipios; iha. • Liu hosi kooperasaun/ parcerias Internasional Municipio Dili bele hetan apoiu ba kapasitasaun/ t re i n a m e nt u i h a a re a e d u ka s a u n fo r m a l n o informal ba jovens sira.
Municipio Dili sei iha limitasaun ba • Halo estudu, analize no iden0fika • Municipio Dili halo negosiasaun • O p e r a s i o n a l i z a M O U kooperasaun entre Municipio /Cidades iha Cidades, Municipios, Ins0tuisaun no estabele MOU. ne’ebe estabelece ona. Rai seluk nune’e mos ho Instituisaun/ Agensia no Agensia Internasionais ne’e Internasionais. mak sai potensia ba futuru atu e sta b e l e s e ko o p e ra s a u n ka parcerias.
90
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
7. Kapítulu -‐ Rekomendasoens Wainhira munisípiu estalesidu ona, sei presiza mos harin ekipa téknika husi áreas oi-‐oin atu tun ba baze hodi halo estudu klean konba servisu saida maka presiza atu halo iha 0nan hirak oin mai no bazeia ba informasaun no dadus husi levantamentu ne’ebe mak halo ona para atu prepara Planu Dezenvolvimentu Munisípiu nian. Tan ne’e Planu Estratéjiku ida ne’ebe bele konsidera hanesan planu-‐ esbosu no ikus mai se revé hikas husi ekipa téknika Munisípiu nian para bele sai planu final ba dezenvolvimentu Munisípiu Díli. Dezenvolvimentu ne’ebe Munisípiu Díli hanoin atu halao mak buka koopera ho governu sentral hodi hamenus númeru dezempregu no hamenus kiak liu-‐liu iha Munisípiu Díli. Dezenvolvimentu munisipal, além de halo ho apoiu orsamentu husi Governu Sentral, sei iha mos orsamentu ne’ebe mai husi Munisípiu rasik, liu husi kobransa impostus, taxas, retribuisain no reseitas seluk-‐seluk tan. Lista de presenças na reunião do Conselho CunsulHvo Local Realizada em 4/5 de Dezembro de 2015
91
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8. Anexu
92
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8.1. Dadus infra-‐estrutura Existensia, Konstrusaun no Planeadas Tinan 2016 A -‐ Existensia B -‐ Konstrusaun C -‐ Planeadu Tipo Infra-‐estrutura
Quant. A B C √
Proto0po Edificio Municipio Manatuto no presiza halo teste ba Rai
√
Rehabilitasaun no Construsaun Moru Haleu
Edificio Assembleia Municipal Dili
1
Residencia Administrador Municipio
1
Residencia Secretario Administrador Municipio
1
Residencia dos Funcionario
10
Edificio Posto Administra0vo
6
Residencia Administrador Posto Administra0vo
6
Rehabilitasaun ba Edificio Administrasaun Municipio Dili+ Jardin
1
Konstrusaun Fa0n Seremonia Nacional (Muralhas, Fa0n Paragem, Palco Concerto Musical, Stang Pameran, Tenda Ceremonia, Perfurasaun Be'e Mos e Canalizasaun, Armagem, Tasi Tolu
1
√
Konstrusaun fa0n Lixeira foun (muda fa0n Lexeira Tibar ba iha Me0naro)
1
√
Konstrusaun fa0n Cimeterio Foun 6 hectares iha Me0naro
1
√
Rehabilitasaun Edificio Posto Administra0vo 5 (Muralhas, Edificios, Saneamentos, Be'e Mos no Facilidades Seluk-‐seluk tan
1
√
Rehabilitasaun Recidensia Oficial an0ga Postu Administrasaun Me0naru
1
√
Konstrusaun Recidensia Administrador do Posto Nen (4) Nain Feto,Cristo Rei, Dom Aleixo no Vera Cruz
1
√
Konstrusaun Recisencia Funcionarios Municipal Dili
1
√
Rehabilitasaun Sede do Suco (Muralhas, Edificios, Saneamentos, Be'e Mos no Fasilidades Seluk-‐seluk tan iha 31 Sucos
1
√
Rehabilitasaun Jardim Sanulu Resin Rua (12) iha Municipio Dili Laran (Cristo Rei,Joao Paulo II,5 de Maio, Largo Lecidere,Colmera,Motael,Mandirin, Nicolau Lobato,Loja Aifuan Lecidere
1
√
Konstrusaun Lutu Hadulas Median Line ( husi Rotunda Estatua Nicolau Lobato to iha Mandarin)
1
√
Rehabilitasaun Fa0n Parke iha Cristo Rei no St. Joao Paulo II inklui Kapela
1
√
Konstrusaun Fa0n Shoping Center (fa'an Tais, Tetefoni, Chapeo)+ Paragem iha Audian Loza Akau nia Oin (andar hat)
1
√
Konstrusaun Fa0n Paragem (Parkiran) iha Estadiun nia oin
1
√
Konstrusaun Terminal iha fa0n tolu ( Me0naro, Balibar no Manleuana)
1
√
Konstrusaun Armagem Municipio Dili
1
√
Rehabilitasaun Uma Adat iha Tasi Tolu
1
√
√
Observasaun
√
√
Proposta de Construcao para atende Programa Descentralizacao
√
Levantamento ba Rehabilitasaun Edificio An0go nebe existe ha Cidade laran nune ordenamento ba cidade iha qualidade
√
Para funcionamento administracao publica √
Proposta de Construcao para atende Programa Descentralizacao Rehabilitasaun Edificio Existencia atu uza ba Centru da Formasaun
√
93
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Rehabilitasaun Edificio Gestaun Mercado
1
√
Rehabilitasaun Uma ba Veteranos iha Me0naro
1
√
Konstrusaun Escola (Pre-‐Primaria, Primaria, EBC, & EBF, Escola Secundaria, no Tecnico Vocasional)
1
√
Rehabilitasaun Escola (Pre-‐Primaria, Primaria, EBC, & EBF, Escola Secundaria, no Tecnico Vocasional)
1
√
Konstrusaun/Rehabilitasaun Dapur Merenda Escolar nian
1
√
Konstrusaun Recidencia Professor/es
1
√
Konstrusaun Posto Seguransa ba Escola (Pre-‐Primaria, Promaria, EBC/EBF no Escola Secundario)
1
√
Konstrusaun ba Posto Saude
1
√
Rehabilitasaun ba Posto Saude
1
√
Konstrusaun ba Centro Saude
1
√
Rehabilitasaun ba Centro Saude
1
√
Konstrusaun Recidencia ba doutor
1
√
Rehabilitasaun Recidencia ba doutor
1
√
Konstrusaun Armagem Aimoruk (Farmacia)
1
√
Konstrusaun Posto Seguranca Guarda Florestais
1
√
Konstrusaun Centro Veveiros (Muncipio Dili) (green House)
1
√
Perfurasaun Be'e Mos
1
√
Canalizasaun Be'e Mos
1
√
Rehabilitasaun Be'e Mos
1
√
Konstrusaun Estradas
1
√
Rehabilitasaun Estradas
1
√
Estradas Rurais
1
√
Ponte Scala Ki'ik
1
√
Konstrusaun Bareiras Satan Mota no Estradas
1
√
Konstrusaun Bronjong Satan Mota no Estradas
1
√
Esgotos/Valetas
1
√
Pasadeira
1
√
Pontes de Passadeiros (Jembatan Penyebrangan)
1
√
Konstrusaun Edificios ba Seguranca Civil Municipais
1
√
Konstrusaun Edificio ba Bombeiros Municipios
1
√
Edificio Assembleia Municipal Dili
1
√
Orsamento Alokadu,Desenho no BOQ Aprovado
Proto0po Edificio Municipio Manatuto no presiza halo teste ba Rai
94
Beloi
EP P 05 Beloi
CHC Atauro
EP P 01 Maumeta Vila
EP P 03 Maquili
j k
Maquili
HP Biqueli
EPS P Atauro ES P 99 Atauro
j k
jG k
j k
EP P 02 Biqueli
Biqueli
EP P Baruana
EP P Fatu'u
j k
k j j k Vila Maumeta j k ! C
EP P No 06 Marinir
EP P Berau
j k
Macadade
jG k
HP MacadadeEP P 04 Macadade
Atauro
j k
EP P Atecru
10
EP P No 06 Marinir
kG jj k
ES Annur
EP P Filial Casnafar
Data Producao: Setembro 2015 Unidade Producao: Direccao Nacional Cartographia (DNC) Data Source: Direccao Geral Estatistica (DGE) & Ministerio Educacao
EP P Lelaus
EP P Beduco-Mota Ulum
G
Dare
HP Lemkari
Meti Aut
j k
G
HP Manleuana
EP P Fatumeta
j k
EP P 11 Balibar
HP AilokEP P 13 Ailok
0
EP P 12 Darlau
HP Darlau
jk k j ! C
! C
j k
Meti Aut
EP P Metiaut
j k k j
Hera
G kk j j
HP Hera EP do Centro de Ensino Alpha
2.5
Kilometers
5
1:103,484
: 10
Sabuli
j k j k
EP P 02 Besahe
j k
Metinaro
EP P Benunuk ES P Metinaro
j kk j
EPS P 01 Metinaro
EP P 01 Metinaro
j! k G C k j
ES P 5 de Maio Becora
CHC Metinaro
EP P Mota Ulun
EP P 5 Aituri Laran
EP P do Alto Hospital
ES C CristalEP P Paiol
HP Lahane Ocidental
EPS C St M de Canossa ES C St M de Canossa EP C Santa Madalena de Canossa EP C Ailok Laran-Maloa
EP P Metiaut
HP Dare EP P Memorial de Fatunaba HP Balibar
EPS C Sao F. X. Dare
EP C S. F. X. Dare
HP Lahane Ocidental
j k
Bidau Lecidere
10
j k j jSanta Cruz k j k jVera Cruz ! C k j Gk k j k j k j k Rei j Mascarenhas k jk j Nain Feto Cristo jk k j k jk ! jj k jk k C j Bairro Pite j Vila Verde k j k k Becora j k j k j k jOriental j Lahane Ocidental Lahanek k Gk j
! C j k
Fatuhada Kampung Alor Gricenfor EP P 02 Bidau Massau EPS C SÜo Miguel EP C Sao Miguel EP P 4 Hera EPS P Hera Motael EPS Centro Shallom Hera EP P Ailelehun ES P Finantil Acadiru Hun Bidau Santana EP P Akanunu ES Nicolau Lobato EP P 12 Hudi Laran EP P Mota Kiik Colmera EP P Culuhun EP P No 10 Camea Raihun JI EPCSt M.Auxiladora Comoro EP P 14 Aimutin Hun ES Herois De Patria EPS Nicolau Lobato EPS P 4 Fatumeta Caicoli Bemori Culu Hun EP P 01 Camea EP P Fatumeta Santa Cruz EPS Herois De Patria EP P Aidac Bihare EP P 15 Tuanalaran Mascarenhas ES P 28 de Novem bro ES C St M de Canossa CHC BecoraCamea ES C Cristal EP C Santa Madalena de Canossa Bairro Pite Vila Verde EPS C St M de Canossa Becora EP P do Alto Hospital HP Lemkari
G
ES Fundacao Rainha da PazEP C Sao Domingos Savio
HP BebonukEP P 3 Bebonuk
j k
EP P Farol Kampung Alor EP P Fatuhada Motael
k Gj k j G j k
Fatuhada
EP C Ext SÜo Jose ES C Ext Sao Jose EPS C Ext SÜo Jose
G k k j j j k
HP Fomento IIEP P Fomento
EPS C SÜo MiguelEP C Sao Miguel
HP BetoEPS Centro Shallom
G
ES Fundacao Rainha da Paz EP C Sao Domingos Savio EPS Funda• Üo Rainha Da Paz
Gk j k j j j k j k j k k j k jk k j j k Comoro ! C j k j k Dom Aleixo
5 Kilometers
HP Bebonuk EP P 3 Bebonuk
j k
2.5
EP P 02 Bidau Massau EP P PÏblica n_1 Nularan EPS P 30 de Agosto Bidau Santana ES P Finantil Gricenfor Acadiru Hun EP P 12 Hudi Laran EP P 05 Kampung Baru ES P 10 de DezembroEP P 14 Aimutin Hun Colmera ES Nicolau Lobato CHC Centro EP P Culuhun EP P N_6 Manleuana EP P 4 Bairro Pite EPS Nicolau Lobato EP P S. Vila Verde Camea Bemori ES Herois De Patria Culu Hun Caicoli EP P 12 de Outubro de Tasi Tolu EPS P 4 Fatumeta
0
j Gk k Bidau Lecidere j k jj k jG k G j kk j! k j jk k jk k j k j j k j k ! j Ck Ck j k j k j j k j k j k G ! C j k k j ! j j k C k k k j j j k j k k j jj k jk j k k j k ! jk Gk C j k j k j k j Dom Aleixo jj j k j k Cristo Rei j k G k j k j k j ! j k C kk j k k j kk jk j k j k j jj Nain Feto j k jOriental k j k G G Gk Lahane j Lahane Ocidental j k j k G Vera Cruzk j Balibar G k j G j k Dare G j k j k j k
j k
5
Kilometers
EP P Maquer
2.5
Baliza no naran nebe hare iha mapa ida nee sei la officialmente hetan aprovasaun husi Governo RDTL ou UNFPA
0
Municipio Dili
j k
EP P Lebutun
Duyung
Over View cartographer : Joaos.gusmao@gmail.com
Municipio
P. Administrativo
Suco
Estrada Minor
Estrada Maior
Eskola Secondary
Eskola Pre Secondary
Eskola Basika
Eskola Primary
Posto Saude
k j j k j k j k
Centro Saude Communitaria
G
Ospital
! C ! C
Legend
HP Manuleu
GEP P Manuleu
j k
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8.2. Mapas Munisipiu Dili no Postu AdministraHvu
Inklui informasaun konaba infraestrutura / Servisu saude, Eskola, estrada, baliza Suku no Posto Administra0vu. (Publikasaun Census 2015)
Mapa Munisipiu Dili
95
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
Cristo ReiAtauro
Mapa Postu Administra0vu Atauro
4
! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! !! !!!
! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !
1:50,250 0
! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! !! ! !!!! !!!!!!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !
!
Biqueli Pop. 1656
! !
!
!
!
!
! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! !! !
!!! ! !! !
!!!! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !
! ! ! ! ! !
) "
!!
!
!!
!
!
!
!
! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !
! !
!
!
!
! !! !
! !
Legenda
!!
!
!
!!!
! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !
!
!
!
! !! !
! !
1000 - 1500m 500 - 1000m !
100 - 500m
!
!! !
! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! !!!! ! ! ! ! !
0 - 100m
! ! ! ! ! ! !! !! !! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! !!!!! ! !! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
!
!
!
!
) "
! ! !
!!! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! !! !!!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !!!!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !
Maquili Pop. 1946
! !
! !
! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !
P. Admin: Cristo Rei Municipio: Dili
! !! !!! !
Vila Maumeta Pop. 1740 ! !!
! ! !
!
!
1500 - 2000m
! ! ! !
!
!
!
!
2000 - 2500m
! !
!
!!
!! ! !
!
> 2500m
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !
! !
!
! ! !
Elevasaun
!
!
!
!
! !!! ! ! !! ! !
Suco Mota Boot/Kiik
!! ! ! !
!
! !
!! ! !
!
Capital Municipio
!
!
!
" ) ) "
Capital P. Admin
! ! ! !
!
!
! !
! !
!
Uma-Kain
!
! !
! !
!
! ! ! !! !! ! !
! !! !!! !! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !
Estrada Maior Estrada Minor
!
! ! !
! !! ! !
!
!
!!! !
!
!!
!
!
!
!
! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! !
!
! ! !! ! ! !! ! !
! !
!!
!
!
! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
!
!
!!! !
! ! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !
!
!! ! !
!
!
! ! ! !! !! !! ! ! !! !!
!
! ! ! !!!!
Macadade Pop. 1486
! !
!
! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! !
!
! ! ! !! ! ! ! !
!
!
! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !
!
!
! ! !
Beloi Pop. 1774
Camea Pop. 7589
Becora Pop. 20893
!
! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! !!
! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! !
! ! ! ! !! ! !! ! !!!!!! !!
! !! ! ! !
! !!
!!
Culu Hun Pop. 8904
! ! !
!
!!
! ! ! !
! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! !
!
Hera Pop. 7376
Bidau Santana Pop. 8193
! ! !
! ! ! !!
) "
!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!! !! !!!!! ! !! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !!! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!!!! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !!! !!! ! ! ! !! !!! !!! ! !! !!!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! !! ! !! ! !! ! !!!!! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! !! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !! !!!! ! !!!!!! !!! ! ! !! !!! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! !! !!! !!! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !!!! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !!!! !! ! !! !! ! !! !!!! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !! ! !! ! ! !!!! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!!! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! !!! !! !! !!! ! ! ! ! !!!! !!! ! !! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !!!! !!!!! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !!!! !! !! ! ! !! !! !! !!!! ! !! ! !! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! !!! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!!! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !! ! !!!! !!! ! ! !! ! !! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !!! !!! ! ! ! !! !! ! !! !! !! ! ! !! !!!! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! !! !!! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! !! ! !!!!!!! ! !! ! !! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !!!!! !! !! !! !! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !!! !!! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! !!!! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !!!!!! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! !!!!!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !!!! ! !! !!! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! ! ! !!!! !!! ! !! ! !! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!!! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !!! ! ! !! ! !!!! ! ! !!! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! !! !! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!!! !! ! !! ! !! ! !! ! !! !! !!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !!!! ! !! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!!! ! ! !!!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !!! !! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! !!! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !!!!! !!! !!! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! !! !!! ! !! ! !! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! !!! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !!!!! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! !! !! !!!! ! ! !! !! !! !!! !! !!! ! ! !!! ! !! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! !! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!!!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !!!! ! !! !! ! !!!! ! !!! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!! !!!! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! !!! !! ! !!!! !! !! ! ! !!!!! ! !! !! !! ! !! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! !!!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! !!! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! !!! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!! !!!!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! !!! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !! ! !!! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !!!! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! ! !! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !
Balibar op. 1265
! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! !! !!! ! !!!!! !! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! !!! !!! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!! ! !! !! ! ! !!
! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !!!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! !! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !
!
! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! !
!
!
Meti Aut Pop. 716
! ! ! ! !! ! !! !
!
!! !!! ! !! ! !!! ! ! !! !!!! ! ! !
! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !!! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !
1
Kilometers
! !
!
!
!
! ! !
0.5
!
!
!
!
Atauro !
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
!
! ! !
!! ! ! ! !! !! ! ! !
! !! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! !!
! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! !! ! ! ! ! !
!
!
! !
) " Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI
Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com
Legenda !
" ) ) "
4
Capital P. Admin
P. Admin: Atauro Municipio: Dili
Capital Municipio Estrada Maior Estrada Minor Suco
Cristo Rei
Mapa Postu Administra0vu Cristo-‐Rei
Mota Boot/Kiik
Elevasaun
2000 - 2500m
4
1500 - 2000m 1000 - 1500m
1.5
3
500 - 1000m
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Bazartete LaularaRemexio
100 - 500m
Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI
Atauro
> 2500m
1:67,440 0
Uma-Kain
Kilometers
0 - 100m
Manatuto Laclubar
Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com
1:50,250 0 ! !
0.5
1 ! ! ! ! !! !
Kilometers
!
!
! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! !! !! ! !! !! !! ! !! ! !! ! !! !
!
! ! !! !
! !
!
!
!
!
!
!! ! !! !
) "
!!
!! ! ! ! ! !
! ! !!! ! !
!
!
!! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! !! !! !! !! ! !!
! ! ! ! ! ! !!!! !
! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!!! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! !! ! !!!!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !
Meti Aut Pop. 716
! ! !! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !!! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !!!!!! !! !! !! ! !! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !!!! !! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!
Bidau Santana Pop. 8193
Culu Hun Pop. 8904
Becora Pop. 20893
! ! ! !!
! !! !!! ! !
! !!
! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !!!! !! !! ! ! !! !!! !!!! !!
! !!
! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! ! !!! !! ! !
! !! !
!
!
!
!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! !
! ! !!
!
!
!
! !
!!
! !
! !! !!! !! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! !
Legenda ! !
! !
" ) ) "
!
Uma-Kain Capital P. Admin Capital Municipio
! !
Estrada Maior Estrada Minor
!!! ! ! !! ! !
! !
!! ! !
!
!
Suco Mota Boot/Kiik
!
Elevasaun > 2500m 2000 - 2500m
!! ! !! ! ! ! !!
Camea Pop. 7589
!
!! ! !
!
! ! !! ! !! ! !! ! ! !!!! ! !!
!
! !! ! !
!
Hera Pop. 7376
! ! ! !
!
! ! ! !
) "
! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! !!! !! !!! ! !! ! ! !!! !! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! ! ! !! !!!!! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !! !! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! !!!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !! !! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!!! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! !!!! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !!! ! ! !! !! !! ! !!!!! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! !!!! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !!!! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! !! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! !! !!!!! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!!! !!!! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! !!! !!!!!! ! ! !!! !!! ! ! !! !! !! !!! !! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !!! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!!! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! !! !! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! !!! ! !!!!!!!! ! !!! !! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! !!!!!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !!!! ! ! ! ! ! !!!!!!! !! ! !! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!!! !!!! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! !!!! !! ! !! !! ! !!! ! !!! !!! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !!! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!!! !! !! ! ! !!! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! !! !! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! !!! ! !!!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!!! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !!! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! !! !!!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! !!!! !!! ! ! !! ! !!!! !! !! !! !! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!!! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !!! !! !! !!!! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !!! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! !!! !! ! ! !! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! !! ! ! !!! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! !!! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !!! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !!!! !! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! !!! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! !!!! !! !! ! !!!!! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !!! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !!!! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !!!!!!! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !!! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! !!!! ! ! !!! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! !!!!! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !!! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! ! !!! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! !!! ! !! !!! ! ! ! !!! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! !!! ! !!! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !!!! !! !! ! !! !! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!!! !! ! !!!!! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !! ! ! ! !! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! !!! !!!! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!!!! !! ! ! !! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !!!!! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! !! !!! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !!!!! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! !!! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !! !!! ! ! ! !! !!!! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!! !!! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!!!!! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! !!! !! ! ! ! !!! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! !!! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! !!!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !! !! !! !! !!!!! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!!!! !! ! !!! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!! !!! !! ! !! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !!! !! ! ! !!! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !! ! !! !!!! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !!!! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!!!! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !
!!
!
!
! ! !
) "
! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! !!! ! !! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! !!!! ! !! !! ! !! ! !!! !!! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! !! !!! ! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
!!!
! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !
1500 - 2000m 1000 - 1500m
!
500 - 1000m
!
100 - 500m !
!
0 - 100m !
P. Admin: Cristo Rei Municipio: Dili
!
!
!
!
! !
Balibar Pop. 1265
Atauro
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
! !! !! ! !! !
) " !
Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI
!! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !!!!!! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!
!
!
!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! !!!! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! ! !
!
! !! !! ! ! ! ! ! ! !!
! !!
! !! ! !! !! !
!
!! !
!! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! !
! !! !
!
! !! !! !! !! ! !! !! !! !!
!! !!
!
! !
! ! ! !
!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !
! !
!
! ! ! ! !! !! !! ! !
! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! !!! !! ! !
96
! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! !! !!!! !! !!! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! !! !!! ! !! !!! !!! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! !!! !!! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !!!!!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !
! !! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !!
!!! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !!!! !! !! !! !! !! ! !!!! ! !!! ! !! !!! !! ! ! !! ! !! !!!! !!!! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !!!! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !!! !!! ! ! !! !! !! !! !!!!! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !!
! !!
!! !
!
! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! !! !! ! !! ! !!! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! !!!!! ! !! !! !! !!! ! !!! ! !!
! ! !! !! ! !!! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! !!! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!
! !! !!!
! ! !! !! ! !
! ! !! ! !
!
! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!!! !! ! !
Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com
!! !
!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !
! ! ! !!
!!
!
! ! !!
! !
! ! ! !
! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!! !! !! ! ! ! !!!! ! !!! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !
! ! !! !
!
!
!
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Mapa Postu Administra0vu Dom Aleixo Metinaro
4 1:50,990 ! !!!! ! !! !!! !!! !! !! !! ! ! !!! ! !! !!! !!! !!!!! ! !! ! !! ! !!!!! ! !!!! !! !!!! !!!!! !!!!!!!! ! ! !! ! ! !!!!!!!!! ! ! !! !! ! !!!!!! !!! !!
0
!
!
!! ! !! !
!! !
!
!! !
! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! !!!! ! !! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! !
! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! !!!! ! !! ! ! !! ! !! !!!! ! !! ! ! !! !!!! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! !! !! !!!!!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! !!!!! ! !! ! !! !!!!! ! !!!! !!! ! !! ! !! !! !! !!! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !
) "
! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !!! ! !! !!
!!
! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !
! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! !!!! ! !! !! ! !!!! !!!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! !!! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !!!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! !!
! ! ! !!
) "
Sabuli Pop. 1582
! !
!
! ! ! !!
!
! ! !
!!
! ! !
!! ! ! ! !!
!
Suco Mota Boot/Kiik
Elevasaun
!
> 2500m ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
!
!
2000 - 2500m 1500 - 2000m
!
1000 - 1500m 500 - 1000m 100 - 500m
!
0 - 100m
! !! !!! ! ! !! ! !
!
Capital Municipio Estrada Minor
! ! ! ! !! ! ! ! ! !!
! !! !!! !! ! ! !!! ! !!! !! ! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! !!! !! !! !! !! ! !! ! !
! ! ! !! ! !
!
Capital P. Admin
!!
! !
! ! !
!! !
Uma-Kain
Estrada Maior
!
!
!
!
" ) ) "
!
!
! !
Legenda
Duyung Pop. 3145
! !!! ! !
! ! !!
!
!
!!! !
!
!
! ! ! !! ! !!! ! !!! !! !!
1
Kilometers
!!!! !! !! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !
!
0.5
!
!! ! !
!
!
! !
!
P. Admin: Metinaro Municipio: Dili ! !
!!! !
Atauro
!
!! !
!
! !!! !! ! !! !!! ! !!! ! !!!! ! ! !
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com
Mapa Postu Administra0vu Me0naro Dom
Aleixo
4
! ! ! !!
!
!
! !! ! ! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !!! !! !!! ! !! ! ! ! !! !!! !! !!! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! !!! !! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! !! ! !! !! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !!!! !!!! ! ! ! !!! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !! !!!! ! !! ! !!! !! !! !! ! !!!! !!!! !! !! !!! ! ! ! !! !!!! !! ! ! !! !! !!! !! ! ! ! !! !! !! !! ! !!! ! !! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! !!! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !! !! !!!! ! !!!! ! ! !! !! !!! !! ! ! ! !!! ! !!!! !!! !! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!! !!! ! !! !! ! !! ! !!!! ! !! ! !! !! !! ! ! !! !!! ! !!! ! !!!! ! !!! !! !!!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !!!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! !!!! !! !! !!!!! ! ! !!!!!!!! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !!!!!! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !!!!!!!! !! !!! !!!! !!! ! ! !!! !! !! ! !!! !!!!! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! !!!!!!!!!!!!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !!!!!!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !!! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! !!! !!! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!! !! !!!! ! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! !!!! !! !! ! !!!! !! !! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!! !! ! ! !! !! !! ! !! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !!! !! !! !! ! !!! !!!! ! !! !!!! ! ! !!! ! !!!!! !! !!! ! !! !!! !! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! !!! !!!!!!!! ! ! !!! ! !!! ! ! !!!! !! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! !!!! !! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! ! !! !!! !! ! !!! ! ! ! ! !!! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! !! !!! !!!!!! !!!!! ! !!! !! !!!!! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!! !!! !! ! !!!!! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !!!!! !! !!! !! ! !!!!! ! ! !! !!!! ! ! !!!! !!!! ! ! !! !!!!! !! !! ! !!! ! !!! !! ! ! ! !! !!! !! !!!!!!!! !!! ! !! !! ! !! !! !!! !! !! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !!!! !! !! !! !!! !! !!! !!! ! ! ! ! !! !!! !!!! ! !! !!! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! !!!!! !!!!! ! !!!! !!!! ! ! !!! ! ! !!! !!!!! ! ! !! !!!!!! ! ! !! !! ! ! !! !!!! !!!! !!! !! ! !!!!! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!!!!!!!!!! ! !!! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !!! !! !! !! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! !! !! ! !!!! ! ! !! !!!!! !!!!!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! ! !!! !!! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !!!!! !!!!! ! !! !! !!!!! !!! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !!! ! !! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! !!!! !! !! !! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !!! !!!!!! ! ! ! !!!! !!! ! !!!! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !!!!! !!! ! !! ! !! !!! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! !!! !!!! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !!!!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! !! !!! ! !!!! ! !! !!!! !! ! ! !!! !!! !!!! !! !! ! ! !!!!!! ! !!!!! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !!!!! !!!!!! !! !! ! !!!! !!! !!! !!!!! !!!! !!!!! !!!! !! ! !! ! ! ! !!! !!!!! !! ! !! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!!! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !!!!! !!!! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! !! !! !!!!!!! !! !!! !! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !! !!!! ! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !!! ! ! !!!! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! !!! !! ! ! !!! ! !!! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! ! ! !!!! !! !!! ! !! !!! ! !! !! !!! ! !!!! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! !!! !!! !!! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! !!! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !!! !!!! ! !! ! !!!!!!! !!! !!!!!! !!! ! !! ! !!! ! !!! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! !!!!! !!!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! !!!!!!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! !!! !!!! !!!! ! ! !!!!!!! ! !! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! !! !!!!! !! ! ! !!!!! ! !!! ! ! !! ! !!! !! !! !! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! !!!!! ! !!!!!! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! !!!! !!!!!!!! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !! ! !!! ! !! !! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!!! !! ! ! ! !!! !! ! !!! !! ! ! !! ! !!!!! !!! ! !! !!!! !!! ! !! ! !!! !! ! ! !! !!!! !! ! ! !! ! ! !! ! !!!!!!!!! ! ! !!!!! !! ! ! !!!! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !! ! ! !!! ! !! !!! ! !! !! ! !!! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!!!!! ! !! !!! !!! !!! !! ! !!! !! !!!! ! ! !!! !!!!!! !! ! !!!!!! !! !!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !!!!! ! !! !!!! ! ! !! !! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !!!! ! !!! !! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! !! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!!!! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !!!!! ! !! !! ! !! ! !!! ! !! !! ! !!! !! !!!!!!! ! ! ! !!!!!!! !!! !!!!!! !!! ! !! !!!! !!! !!! !!!!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !!!!!!! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !!!!!! ! !! !!! !! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! !! !!! ! ! ! !!! !!! !! !!!! ! !!! ! ! !! !! !!!!! ! !!!!!!! !!!! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! !! ! !!! !! !!!! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !!!! ! !!!! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! !!! !! ! ! !! ! !! !! !! !!! !! ! !! !!!! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! !! !!! ! !! !!! !! ! ! !!!!!!! !! !! !!! ! ! !! !!!!!! ! !!!! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! !!! ! ! !! !! !!!!!!! !!! ! !! ! ! ! !! !!! !!! !!!!! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!! !! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! !! ! ! !!! !!! !!!! !!! !!!! !! !! !!! ! !! !! !! !! !! !! !!!! ! !!! !! !! ! !! !! !! !! !!! !! !! !!!! ! !! ! ! !!! ! !! !! !! ! !! !!! !! ! ! !!! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!!! !! !! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! !!! ! ! !! !!!! !! ! !!!! ! !! !! ! !! !!!!! ! !! !! ! !! ! !! ! !! !!!!! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! !!! !!! ! !!!! !!! !! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !! !!! !!!!! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!!! !!!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!!! ! !!!!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! !!!!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !!!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!!!!!!! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!! ! !!!!!! !! !!!!!! ! !! !! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !!!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!!! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! !!!! ! !!! !! !! !! ! !!! !! !!!! !!! !!! ! ! ! !! ! ! !!! !!! !!! !! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! !! !! !!! !!!!!!!!! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!!!! !! ! ! !!! ! !!! ! !!! ! !!!! !! !!! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! !!!! !! ! ! ! ! ! !!! !! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!!! ! !! !! !! ! !! !!! ! !!! ! ! !!!!! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!! !!! !! ! ! !!! !! !! ! ! !!!! ! ! !!! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!! ! ! !! !!! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! !!! !! !! ! !! !!! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! !!!!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !!! ! !!! !! !!!! !! ! ! ! ! !! !!! !! !!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !!!! !! !! !! !!!!!!! ! !! ! !! !!!! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! !! !!! !! !!!! !! ! !!! ! ! !!! !! !!! ! ! !! !!! ! !!!! ! ! !!! !!!!!! !!! !!!! !!! ! !! !!!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! !!! !! !!! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !!! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!!!!!! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! !!! !! ! !! !! !! ! !!! !!!!!!!! ! ! ! ! !!!! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! !! !!! !!!! !!!!!! !! !!!! ! !! !!!!! ! !! ! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! !! ! ! ! !!!!!!! !! !!!!!!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! !! !!!! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!!!!! !!!!! !! ! !!!!!! !! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !! ! !!! !! ! !! !!!! !! ! ! !!!!!! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !! ! !! !!! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! !!! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!! ! !!!! !! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!!!! ! ! ! ! !! !!!!!!! !! ! ! !! ! !!!!!!! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! !! !!! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! !! ! !! !!!! !! !! !!!! !!!!!!!! !! ! !! !! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! !!!! ! !! !!!!!! !! !! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !!! !! !! !!!!!! !!! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!!!!! ! !!! !! !! ! !! !!!! ! !! !! ! !! ! ! !!!! !!!!! !!!! !!! !! !!! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!!! ! ! !!!!!!! !!! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !!!!! ! !!! !! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! !! !!!! !! ! !! ! !!! ! !! !! ! !! ! !! ! !!! !! !!!!!!!! ! ! !!!! !!! ! !!! !!!!! !! !! !! !! !!!!! !! !! ! !!!!! ! ! ! !!!!!!! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !!! !! !! ! !! !! ! ! !! !!!! !!!! !! !! !! ! ! !!!! !! !!! !!! ! !! !!! !! ! ! ! !!!!! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !!! !!!! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! !!! !! !!! !! !!! !!!! !!! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! ! ! !!!!!!!!!!!!! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !! !! !!! !!!!!!!!!!!! !! !!! ! !!! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! !! ! !! !!! ! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! !!!! !!! !!! ! ! !! !! !!!!! !!!!! ! !! ! ! !!!! !!!!! !!!! !!! ! ! !! ! ! ! !!!!!!!!!! !!!!!! !! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!!!! !! ! ! !! !! !!! ! ! !!! !!!!! !! !!! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !!!! !!!!! !! !!! !! ! ! !! ! ! !!!! !!!! !!!!!!!! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !!!! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!!!!! !! !! !!!!!!!!! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !! !!! ! !! !!! !! ! !!! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !!!!!! ! ! ! !!! !!! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !! !! !!!! !!!! ! !! ! !! ! ! !! !! !! !!!!! ! ! !! !! ! !!!! !!! ! !!!!! ! !! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! !!!!! ! !!! !! !! !! !! ! !! !! ! ! !! !! !!!!! ! !!!!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !!! ! !!! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! !! !! ! !! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! !!! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!! !! ! ! !!!! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! !! !! ! !!! !! !! !!! ! ! !!! !!!!!!! !! !!! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !!!! !!!!! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! !! !! !!!! ! ! !! ! !! !!!! ! !! !!! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! !! !!! !! ! !! !! !!! ! !! ! ! !! !!! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!!!!! !!!! !!!!! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! !!! !!!! ! ! !!!!!! !!!!! !!!! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !!!!! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! !!!! !!!! ! ! !!!! !!! !! !!!!!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! !! ! !! !! !!!! ! ! ! !! ! ! !!!! !! !! !! !! !!! ! !!! ! !! !! !!!!! ! !! !! !!!!!! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! !!! ! ! !! !!!! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !!!! ! !!!!! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! !!!! !!!!!! ! ! !!! ! ! ! !!!! !!! !! ! !!! ! !! !!! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! !! !!!!!!! !!! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!!! !! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! !!! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! !! !! !! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!!! !! ! !! !! ! !!!! !! !! !! ! !! ! ! !! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! !!! ! ! ! !! ! !! !!! !! !! !! ! ! !! !! !!!!!! ! !!!!! ! ! ! !!! !!! ! !! !!!! ! ! ! ! !!!!! !!! !! !!!!!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !!!! !! !!!! !! !! !! ! ! !!! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! !!! !!! !! ! !!! ! ! ! ! !!!!!!! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!!! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! !!! ! !! ! !! !! ! !!!! ! !!! ! !!!!!! !!!!! ! ! !! ! ! !! !!! !!!! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !! !! ! !! ! !!! !!!!! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !!!!! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! ! !! !! !! !!!!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! !! !!! !!! ! ! ! !! !! ! !!!! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! !! !!!!!! ! ! ! !!!! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! !!!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! !!!! ! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! !! !! !!! !! ! !!!!!! ! !!!! ! !! ! ! ! !!!!!! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! !!! !!!! !!! !!!! !! !! ! !!! !! ! !!! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!! !!! ! !!! ! !!! !!!!! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! !! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! ! ! !!!!!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! !! ! !!! !!!! !! ! ! !! ! !! ! !!!! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! !!!!! !! !!!!! !! ! ! ! !!!!! !! !! ! !!!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! !!!!!!! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !!!! !!!! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !! !!! ! ! !!! !! ! !! !! !! !! ! !!!!!! ! ! !! !! ! !! ! !!!!!! !!!!!!!!!!!! !! !! !!!! !!!! !! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!!!!! ! !! ! !! !! !! ! !!! !! !!!! ! ! ! !!!!!!! ! !!! ! ! ! !!! !!! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! !! !!! ! ! ! !! !!! !!! ! !! !!!! ! !!!!! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! !! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !!!! !!!!!!!! !!!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !! !! !!! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !! !!!! ! ! ! ! !!!!!!!!!!!!!! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! !!! !!! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!!!! !!!! ! !! !! !!!!!! !!!!!!!!!!!!!! !! !! !! !!! ! ! !!!!! !!! !!!! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !!!! !! !!! !!! ! ! !! !!!!! ! !! ! ! !! !! ! !!!! !! ! ! !!!! !! ! ! !! ! !!! !!! !!!!!!! !! !! !! !! ! !! !!!! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! !! !! !! !! !!!! !!!!!!! ! !! !!!!! ! !!!!!!! !!!! !!! ! !! ! ! !!!! ! !!!!!!!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !!! !! ! !!!! !!!!! !! ! ! !! ! !!!! ! !!!!!! !! !!!!! !!!! !!!!!!!!! ! !! !!!!! ! !! !!!!! !! !!!!! ! !!!!! !!!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !!!!! ! ! !!! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! !!! ! !!! ! !!! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! !!!!! !!! !! ! !! !!!! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!! !!! !! !!!!!!!! !! !!!! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!!!! !! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! !!!!! !!! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! !!!!!!!! !!! ! ! ! !! !!!!!!! ! ! ! !! !!!! !!!! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! !!!!!! !!!! !! ! ! !!! ! !!!! !!!!!!! ! ! ! !!! ! !!! !!!!!! ! ! !! !!! ! !!! !! ! !!! ! ! !! !!!!! ! !! !!!! !! ! !! !! !!! !! !! ! ! !! !! !! !! ! ! !!!!!!! ! !!!!!!! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!!!! !!!!!! ! ! !!!! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! !!!!! !!!!!!!! ! ! ! !! ! !!! !! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !!! !! ! !! !! !! ! ! !!!! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! !! !!!! ! ! !!! ! ! ! !!! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! !!!!!!!! !!!!!!! !! !!!! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! !! !! ! !! ! !!! !!!!!!!! !!!! ! ! !! !! !!!!! !! !!!! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! !! !!!! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! !!!!! ! !! ! ! ! !!! ! !! !!! !!!!!! ! ! !! !!!!! !! ! !!!!!!!!!!!! !!!! !!!! !! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !!! !!!! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !! !!! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! !! !!!! ! ! !!!!! !! !! ! !!!!! ! ! !! ! !!!!!! !!! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! !!!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! !!! !!!!!! ! ! !! !! !! ! !! ! !! ! !!!! !!!!! ! !!!! ! !! !! ! ! ! !! !!!!! ! ! !!! ! !! !! !!!!! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! !!!!!! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!!! ! !! !!!!! !! ! ! ! !! !! !!!! !!!!! !! ! ! !!! !! !!!! ! !!! ! ! !!!! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! !!!!! !!!!!! !!!!! ! ! !! !! !!!! ! !! !!! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! !!!! !! !! !! ! ! !!!! ! !!!! ! !! !!!!! !! !! !!! ! !! ! !!!! !! ! !! ! !! !! !!! !! !!! !!!!!!!!! !! ! !! !!!! !!! !! ! !!! !!! !!! ! !! ! !!! ! ! !! !! !!!! ! ! !! ! ! ! !!!!! !!!! !! !!! !! ! !!! !! ! !!!!!! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! !!!!!!!!! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! !! !!! !! ! !! ! !! !!!!! !! !!! ! !! ! !!!! !! !!! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! !!! !!! !!!!!!! ! !! !!!! ! ! !! !!! !!! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! !!!!!!!!! ! !! ! !! !! !! ! ! !! !! !!!! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! !! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! !!!!! !! !!! ! !! !!!!!!! ! !!!!! ! !!!! !! ! !!! ! !!! ! ! ! !!! !! !!! !!!!!!!! !! !! ! !! !! !!! !! ! !! ! ! !!!!!!! !! !! ! !!! !! !! ! !! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! !!! !!! ! !! ! !!!! ! !!! !! !!!! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!! !!!!! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! !!!!! !!!! !! !! ! !! !!!! ! !!! !! !!! !! ! !!! !!! !!! ! ! !! !!!! !! !!!! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!! !!!!!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !!!!!!! !! !!!!! !!!! !!!! ! !!!!! ! !!!! !! ! !!!!!! !! !! !! ! !!!!! !! !! !! !! !! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!!!!!! !! !!!!! ! ! !! ! !! !!! !! !! ! !! ! ! !!!!!!!! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! !!! !!!!! !!!!! ! !!! !! ! !!! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! !!! !!! !!!!! !! !! !! ! !!!! !!! !!! !! ! !!! ! ! !!!! ! ! !! !!!! !! ! !!!!!!! ! ! !!!! !! ! ! !!!! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! !! !!! !! ! !! !! ! !!!! ! !!!!!!! !! !!!!!! ! ! ! ! !! !!!!! ! !! !!! !! !!!!! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !! !!!! !!! ! !!!! ! ! !!!! !! ! !!!! ! !!! !! !!! !! !! !!! !! ! ! ! !!!!! !! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !!! !! !! ! !!!!!! !! !! !!!!!! !!! !!!! ! ! !!!! !! ! !!!! !! !! ! !!!!!!!! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! !! !! !! !! !! !!! ! !! !!!!!! ! !! !!! !!! !!!! ! ! ! !!! !!! !! ! !! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! !!!!!!! ! ! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! !!!!! ! ! !!! ! ! ! ! !!!!!!!! !! !!! !!!!!!!!!!!! ! !!!! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !!! ! !!! ! ! !!!!! ! ! !! ! !! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !!! !!! !! !!! !! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! !!! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! !!!! !!!!!!!!! !!! !!! !! !! !!!! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!!! ! !! !! !! !!! ! !!!!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!!!! !! !!!!!!!! !!!! !!!!! !! !!!!! ! ! !! ! !!! !!! ! !! ! ! !!!! !! !!! !!!! !! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! !! !! ! ! !!!!! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! !!!!!!! !! ! !! ! ! !! ! ! !!!!! !! !!!! !!! ! !!!! !! ! ! ! ! !!!!!! !! ! !!! ! ! ! ! !! !!! !!!!! !!! ! !!! ! !! ! ! !!!!!!! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !!!!!!! !! !! ! !!!!! !!! ! !!! ! !! !! ! !!!!! ! !!!! !!!! !!! !! !! ! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !!!! !!!!!! !!!! !! !!! ! !!!!!!! ! !! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! ! !! ! ! !!! !! !!!! ! ! !!! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!!!!!! ! !!! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!! !!!! !! !!! ! !! ! ! !! !!!!! !!! !! ! !!! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !!!!! ! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! !!!!! !!!!!!!!! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! !!!! ! ! !! !! !!!! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! !!!! ! !!! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! !! ! !!!!!! !!!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !!!! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! !! ! !! !!!!!!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!!! ! !!!! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! !!!!! !! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !!! !! !! !!! ! ! !! !! ! !! !! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! !!! !! !!! !!!! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !!! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! !!!!! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! !! !! ! !!!! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !!!! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! !! !! ! !!!! ! !! !! !! !! ! ! ! !! !!!!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! !!!!!! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !! !! !!!! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! !! !!! ! ! !! ! !!!! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! !!!! ! !! ! !!! ! !!!! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !!!! !!!! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !!!!!! !!!! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! ! !!!!!!!! !!!! !! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !!! ! !! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! !!! !! !! !! ! ! !!!! ! ! !!! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!!!!!!!!! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!!! !! ! !! ! !!!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! !!! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!!!! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! !!!! ! !!!!! !!!! ! ! !!! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!!!! ! ! !!! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! !! ! !! !! ! !!! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! !!! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !!!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! !!!!! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! ! !!! ! ! !!!! !! !! ! !! !! !! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! !! !!!! ! ! ! !!!! !! !! !!!!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! !!!!!! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! !!! !! ! !!! !! ! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!! !!! ! ! !! ! ! !! !!!! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! !!! ! !!! ! !! !!! !!! !! !! !! !! ! ! !!!!! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!!!!!! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !! !! !!!!! !!!! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !!!! ! ! !! ! !! !! ! !!!! ! !!! !!!! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! !!! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !!! !!! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !! !!! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !!! !! ! !! !! ! !!! !!! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! !! ! ! !!!!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!!! ! ! !!!!! !! ! !! ! !!! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !!! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! !!! ! !! !! !! ! !! ! !!! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!!!!! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! !! !! !!! !!!!!! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! !! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!! ! !! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! !!! ! !!!!! !! ! !!! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !!!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !!
!
!
! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !!!!!! ! ! ! ! !! !!!!! !!!! ! !! !!!! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!
1:25,130
0
0.5
1
Kilometers
Fatuhada Pop. 7178
Kampung Alor Pop. 4697
Comoro Pop. 65404
! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!! !! ! !! !! !! ! !!! !
!
! ! ! !
Uma-Kain
) " ) "" )
Capital P. Admin
Capital Municipio Estrada Maior Estrada Minor
Suco Mota Boot/Kiik
!! ! ! !!! ! !! !
Legenda
! ! !! !!! !!!!! !!! ! ! !!
! ! !
! !! ! !!
!
Elevasaun
> 2500m
2000 - 2500m 1500 - 2000m 1000 - 1500m
Bairro Pite Pop. 27875
500 - 1000m 100 - 500m 0 - 100m
P. Admin: Dom Aleixo Municipio: Dili
Atauro
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
! !!
!
!
!
!
! !
! !
! !
! !!
!
!! !
!
! !
!
!
! !
!
!
!
! ! !!!
! ! !
!
!
!
!
!!
!
!
!!
!
!
! ! !!
! !
!
!
! !
!!
! !
! ! !
! !
!
!
!! !! ! !
!
!
!
!
! ! !
!
!
97
! ! ! ! !
!
! ! ! !
!
!
!
!
!
!
!!! ! ! ! !!!
! !! !!
!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! !! !! ! !
!!!
!
!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
!
! !
!!
!
!
!
!
! ! !
!! !!
!!
!! !
!
!
!
!
!
!
!
!! !! ! !! !
! !
!
! !!
! !
! !
! ! !
!
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
!
! !
! !
! !
! !
!!
! !! !
!
!
!
!! !
!
! !
!
!
! !!!
!
! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! !
!
!
! !! !
!
! ! !
!
! !
!
! !
!
! !!
! !
!
!
! !
!
! !!
!
!!
!
!! ! !
!
! ! !!!
!
! ! Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com !
!
! ! ! !! !
! !
!
! !
! !! !! !! !
!
! !! ! !
! !
!! !
!
!
!
!
! !
!
! !
!
! !
! Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 ! ! Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI! ! ! !!
!
! !
!
! !
!
!
! !! ! !
!
!
! !
!
!
!
!
! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !!!!!! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!! !! !!! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !!! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! !!!! !!!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!!!! !!!!! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !! !!! ! ! !!!! !!! !! !! !!! ! !! !!! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! !!! ! !!!! !! !!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! !!! ! !!! !!! !!!! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! !! !!!! ! !!! ! !!! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !! !!!! !! !! ! ! ! ! ! !! !!!!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!!!!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !!! !!! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !!!! ! !! !!! ! !!! !!!!! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!! !!!! !!!!!! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !!! !! ! !! ! !! !! ! ! !!! !! !! !! ! !!!! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !! !!!!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !! ! ! !! ! !! !! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !!!!!!!!!!!! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !!!!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! !! !!! ! !! !! ! !!!! ! !! !! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! !!!!! !! ! !!! ! ! !! !! ! !!!! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! ! !!! !! !! !!!! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! !! ! !! ! !! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !!! !! ! !!! ! !! ! !!! !!! ! !! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! !! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! !!!!! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! !!!! !!! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! !! !! ! ! !! !!! !! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!!!! ! ! ! !! !!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!!!! !!! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!!!!!!!! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! !!! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!!! !!!! !! !! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!!!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!!! ! ! !! ! !!!! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !!!! !!! ! ! ! !!! !!! !! !! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! !!! !! ! !!!! !! !! ! !! !!! !!! !! ! ! !! ! !! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! !!! !! !!!!!!!! ! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! !!!! !! !!!!!! ! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! !!!!!!!! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !!! ! !!! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! !!! ! ! !! ! ! !! !!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!! !! !! !!!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !! !!! !! ! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! !! ! !! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! !!!!!!! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!!! ! !!! ! ! !! !! ! !! !!!! !! ! !!! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!!! !!! ! ! ! ! !!! !! ! !! !!! !! ! !! !! !!!!!!! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!!!! ! !! !! !! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! !!!!!! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !! !!!! ! !!! !! ! ! !!!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! !! ! ! !! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! !!!! !! !! !! !! ! !! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! !!!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! !!!! ! !! !! !!!! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !!!! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! !!! !! !! !! ! !! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! !!!!!! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! !!! ! ! !! !! !! !! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! !!! ! !!! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! !! ! !!! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! !!!! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !! !! !!! !! !! ! ! ! ! !!!!! !! ! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! !!! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!!! !! !! ! ! !! ! !! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!!! ! !!!! !! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !!!!! !! ! !!! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !!! ! !!!!!! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! !!!! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! !!! !! !!!! !! ! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !! !! !!! ! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! !!! !!!! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!!!!!!! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !!! !!!!! !! !!!! ! ! !!!! !! ! !!! ! !! !!! ! ! !! ! ! !!! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !!! ! !! !! ! !!!! ! !! !! !!!! !! ! !! !!! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! !! !!! !! !! !!!!! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! !!!! ! ! !!!! ! ! !! ! !! !!!!! ! ! !! !!!! !! ! !!!! ! !! !!!! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !!!! !!! !!! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! !!! !!! !! ! !! ! !! !! !! ! !! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! !!!! !!! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! !!!! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! !!! !! ! !!! !!! ! !! !!! ! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !! !! !! !! ! !! ! !! !!! ! !! !!! !! ! !! ! !! !!!!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !! ! !! !!! !! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! !!! ! !! !!!! ! !!!! !!! !! ! !!! !! ! !!!! !! !!! !! !! !! !!!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! !!! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! !!! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! !! !! !! !! !! ! ! !! !! ! !! !! !! !! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!!!! !!!!! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! !!!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !!!! ! !!!!! ! !!!!!! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! ! !!!!!!! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!!!!! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! !!!!!! !! !! ! ! ! !!! !!!!!!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! !!! !! !!! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!!!! !!! ! !!! ! !! ! !!! ! !!!! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! !!!! !! !!! !! ! ! !! !! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !!! !! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! !!! !! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! !!! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! !! !!!!! ! ! !! !!!!! !! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! !!! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! !! !!! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! !!! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! !! !!! ! !!! !! ! !!! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!! !! !! !!! !! ! ! !! !!!! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! !!!!! !! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !!! !! ! !! !! !!!!!! ! !! ! ! ! ! !!!! !! !!!! !! !! !!! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! !! !!! !! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! !!!! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! !! !! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!!! !! ! ! !! !!! !! ! !!! !!! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!! !!! ! ! !!!! !! !!! !!!! !!! ! !! !! !! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! !! ! !! !!!!!! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! !!!!! ! ! ! !!!! !!!! ! !! !!! !! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !!!! !!!! ! !! !! !!! !!!! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !! ! !!! !!!! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! !! !!!!! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! !!! ! !! !!!! ! !!! ! !! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!! !!!!!!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! !! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !! !!!! ! !!! ! !! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!!! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! !! ! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! !! ! ! !!!!!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! !! ! !! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !!!! ! !!!! ! ! !! !!! ! ! !!! !! !! ! ! ! !!!! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!!!!!! !! !!!! ! !! !! !!! !! !!! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !! ! !!!! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!! !!!! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !!!!! ! !! !!! ! !!! !!!! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !!!! ! ! !! !! !! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! !!!! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !!!!! !! !! ! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! !! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! !! ! ! !! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! !! ! ! !! ! ! !! !!!!! !! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !!!! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! !!! !! !! ! ! !!!! !! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !!!! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! !!! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !!!! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!!! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !!!!! ! ! ! !!! ! ! !!!! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !!!! !!!!! !!!!! !! !!!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! ! !! !!! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! !! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !!! ! !! !!! !! ! !! !! ! ! ! ! !!!!! !!! ! ! ! !!!! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!!!!! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !!!! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! !! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! ! !!!!!! !! !!! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!!!!! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !!! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! !!!! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !!!! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !!!! !!! !! ! !!! !! !! !!! !!! !! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !! !! !!!!!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !!!!!! ! ! !!! ! !! !! ! !!! ! ! ! !!!! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! !! !! !! !!!! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! ! !!! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! !!!! !! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! !!!!!!!!!!!! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!!! !! !! !!! ! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!! ! ! !! !!!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !!!! !!! ! ! ! !! !!!! !! !! !! ! ! !! !!!! ! !!! !!! ! !! !! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! !!!! !! ! !!! !!! ! !!!! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !! ! ! !! ! !!!!! !!! !! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!! ! !!! ! !! !! !! !!! ! !! ! ! ! !!! !!!! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!!! !!! ! ! ! !! !! ! ! !!! !! !!!! !! ! ! ! !!!! ! ! !!! !!! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! !!!! ! !!! ! !!! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!! !!!! ! ! !! !!!!! !!! !! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! !! !!! !! !! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !!!! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! !!!!!! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! !!!! ! ! !! ! !!!! !!!! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! !!! !!! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !!!! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! !! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! !! ! !! !! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !!!! ! !!!!! !! ! !! !! ! ! !! !! ! !!!!! !! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !!!!!!! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !!! ! !! ! !!! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !! ! !!! !!!! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!!! ! !!!! !! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! !!!! ! !!!! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! !!! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !!! !! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! !! !! !! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! !! !!!!!!! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!! !!!! !! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !!! ! !!!! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!! !! !! ! !!!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! !!! !! !! !!! ! !!!!!! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !!! !! !! !!!! ! ! !! ! ! !!! !! !! !! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!!!!! ! !! ! ! !!!! !! !! !! !! !!! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! !!!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !!!! !! !! !! ! !!! !! ! ! !! !! !!!! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! !! ! !! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !! !!! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! !!!! !! ! !! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! !!! ! !! !! !! !! ! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!! !! !! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! !!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !!!!!! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! !! !! ! ! !! !!! !! ! !! ! !! !!! ! !!!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !!!!!! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! !!!!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !! !!!! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! !!!!! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!!!! !!!! ! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! !! !!!! ! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! !!!! !!! ! ! !! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! !!! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!! ! !!!! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! !!!!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!!! !! ! ! !!! !! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!! !!!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !!!! !! ! !! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !! !! !!!! !!! ! ! !! !! ! ! !!!! ! !!! !! ! !! ! ! !! !!! ! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!!!! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !!! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !!! !! !! !! ! !!! !!! ! !! ! !! !!!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! !! !! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! ! !! !! !!!! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! ! !!! !! ! !! !!! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!!!!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !!! !! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !!! ! !! ! ! !!! ! !! !!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !!!! ! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !!!!!! !!!!! !!! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!! !!!!! ! !! !! ! ! ! !! !!! !! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! !!!! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!! ! !! !!! ! ! !!! !! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !! !!!! ! !!! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! !!! ! !!!!! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! !!!! ! ! !!!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !!!!!! ! !! ! ! !! ! ! !!! !!!!! !! !!! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! !! !!! ! !! !! ! !!!! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! !!!!! !!! ! !!! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!!! ! !!! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!!!! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !!! ! !! ! !! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!!! ! !!!!! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !! ! !! !! ! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !!! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!!!! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! !! ! !! !!! !! !! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! !!! ! !! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !!!! !! ! !! !! !! ! !!! !!! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! !! !! !! !! !!!! !! !! ! !! ! ! !!!! !!!! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !!! !! !! !! ! !! !!! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !! !!! ! !!!! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !!! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! !!! !! !! !!! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !! !!! !!! !! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! !!! ! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!!! !! ! !! !! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! !!!!! ! ! !!! !!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! !! !!! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! !! !!!! !! ! ! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! !!!! ! !!! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! !!!!!!!!! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!! !!! !! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! !!! ! !! !! !!! !!!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! !! !!!! !! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! !!! ! !!!! ! !! !!! ! !!!!!! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! ! !!!!!!! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! !! ! ! !! !!! ! ! !!!!! ! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! !! !! !!!!!!! ! ! ! !! ! !!! !! !! !!!! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! !!! !! !! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !! ! ! !!! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! !!! !! !!!! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! !!! ! !!!! !!! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !!!!!! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! !!! ! !! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! !!!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !!! !! ! !!! !! !! !!! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! !!!!! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! !!! ! ! ! !!!! ! !!!!!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!!! ! !! ! !! !! !! !! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! !! !! !!!!! !! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !! !!! ! !! ! ! ! !!! !!!!!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! !! !!!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! !! !! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!!!! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! !!!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! !! !!! !! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! !!! !!!!!! !!! ! !!! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! !! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! !! !!!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! !!!! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !!! !! ! !!! !! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! !!! !! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! !! ! !! !! ! !! !! !!!!!!!! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!!! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !!! !!! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! !!! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !!! !!! !!!! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! !! ! ! ! ! !!!!!! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!! !!! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !! !! !! ! !! ! !!! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !! !! !! !!! !! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !!! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !! !!! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! !! !!!! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !!!!!! !! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! !! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! !!! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !!! ! ! !!!!! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! !! ! !! !!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !!!! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
!!
!
! !!
!
Mapa Postu Administra0vu Nain FCruz eto Vera
Motael Pop. 2877 Colmera Pop. 3315
! ! !! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !!! !! ! !
! ! ! ! ! !
!
!
! !
! ! ! ! !! !
!
! !
!
! ! ! ! !
!
! !!
Caicoli ) " Pop. 4323
!
! ! ! ! ! ! !!
!
!
!
! ! !
! ! !
!
! !!! !
Mascarenhas Pop. 6683
!! !
! !! ! ! !
!
Vila Verde Pop. 9554
!!
! !
!!
!
!!
!
! !
!
!
!
Lahane Ocidental Pop. 5467
!
! ! ! !
!
!
!
! !
! ! ! !
!
!
! ! !!
! !! !
Dare Pop. 1796
! ! !
!
!
! ! ! ! ! !
!
! !
! !!
!
!
! !
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!
! !
! ! !
!
!
!!
!
! !
!
!
!
! !
! !
! !
! !
!
! !
! ! !
! ! ! !
!
! !
!
! ! !
!
Mapa Postu Administra0vu Vera Cruz
Nain Feto Cristo Rei
4
! !
Legenda !
" ) ) "
!
Uma-Kain Capital P. Admin
P. Admin: Vera Cruz Municipio: Dili
Estrada Maior
! !
!!
! !!! !!! !!! !! !
!
Estrada Minor Suco
!
!
!!
!
Capital Municipio
!
! !
! ! !!
!! ! ! !!
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !! ! !
!
!
! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!! !! ! !! ! !!!! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! !!!!!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! !!!! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !!! !!! !!!!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !!! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! !!! ! !! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! !!! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !!! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !!!!! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! !! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! !! !!! ! !! ! !!! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !!! !! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! !!! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !!! !! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! !! ! !!! ! ! ! !!!! ! !! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !!!!! ! !! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! !!!! !! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !!! !! !! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !!! ! ! !! !!! !!!!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!!! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! !!!! !! ! !! !!!! ! ! ! ! !!! !! !! ! !!!!!! ! !!! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !!! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! !! ! !! !!! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! !!!! ! !! ! ! ! !! !! !! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! !! !!!! ! !! ! !! !! ! ! !! !! !!! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! !!!!!! !! ! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!!!!! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! !!! !!!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !!!!! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! !!!! ! !! !! !!! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! !! !! !! !! ! ! !! !!!! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! !! !! ! !! ! !! !! ! !! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! ! !! !!!! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !!! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!!!! !!! !!! ! !! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !!! !!! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! !!!! ! ! !! !!! ! !! ! !!!! !! ! !!!!! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !!!! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!!! !! !!!! ! ! !!!!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !!! !! !!! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! !! !!!! !!! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !!!!!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!! ! ! ! !!! !!! ! ! !! ! !!!!!!! !! ! !!! !! !! !!! ! ! !! !! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !!!!! !! ! !! !! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!!!!! !! ! ! ! ! !!!! !!!! !! !! ! !! ! ! !! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !! !! !!!!! !! !! !!!!!! ! !! !! ! ! !! !!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!!! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!!! !! !! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! !!!! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !!! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! ! !!! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !! !! ! !!!! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !!!!! ! !! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!! !!! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!!!! ! !! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! ! !!! !!! !!!! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !!!! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !!! !!! !! !!!! ! !!!! !! !! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!!!!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! !! !!! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! !! !! !!! ! !! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !! !!!!!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !!!! ! ! ! !! ! !! ! !! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! !! !! !! ! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! !!! !!!!! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!!!!! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! !!!! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !!!! ! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! !! !!!!! !! !! ! ! !!! ! !!! ! !!! ! ! !! ! ! !!!! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! !!!!! ! ! !! !! ! !!! !! !! ! ! !!! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! !!! ! !! !! !!! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !! !!!! !! ! ! ! !! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!! !!!! ! ! ! !!!! !!!!!!! ! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !!!! ! ! !!! !!!!! !!! !! ! ! ! !!! !! !! ! !!! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!! !! !! ! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! ! !!!!! !! !!!!! !!! ! ! !!! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! !!! !!!! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! !! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! !! !!! !! !!! !! ! ! !!!!!!!!!!! ! !!!! ! !! ! ! !!!!!!! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! !! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !!!!!! !!!! ! ! !!! !!! !!! !! ! !! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! !!! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!! !! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! !!!!!! !!! !! ! !! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! !! !!!!! ! ! ! ! !!! !!! !!! ! !! ! !! ! !!!!! ! ! !! !! ! !!! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! !!! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !!! !!! ! !! !!! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! !! !! !! !!! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !!! !!!!! ! !!! ! ! !! ! !!!! ! !!! !!!! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! ! !!! !!! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!!! ! ! !! !!! !! !!! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! !! ! ! !! !!!!! !! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! !!! !!!! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! !!! !! !! !!!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!!!! ! ! !! !!! ! ! !! !!!!! ! ! !! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! !! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !!! !!!!!!! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! ! !! !!!! ! !! !! ! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! !! !! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !!!!!!! !!! ! ! !! !! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!!!! ! !!!!! ! !! !! ! ! !! ! !! !!! ! ! !!! !! !! !!! !!!! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! !!! ! ! ! ! !! !!!! !!! !! !! ! ! ! !! ! !! !! !!! !!!!! !! ! !! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! !! ! !!! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! !! !! ! !! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !! ! !!!!!!!! ! !! !! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!! ! ! !! !! ! !!!!! ! ! ! !!!!! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! ! ! !! ! !! !! ! !! !!!!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! !!!! ! ! ! !!! ! ! ! !!! ! !! ! !!! !!!! ! !! !! ! ! !!! !! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!!!!!! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !!!! ! !! ! !!! ! ! !! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!!! !!! !!! !! ! ! ! !! ! !! !! !! !!!!! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! !! ! !! !! !!!!!!!!! !! !!! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! !!! !! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !!!!!! ! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !! !! !! !!!!! !! !! ! ! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !! ! !! ! !! !! ! ! !! !!!! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !!!! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!!! ! !! !! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! !! !! !! ! !! ! ! !! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! ! !! !!!!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!!!! !!!!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! !!! !!!!!! !! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!!!!!! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!!!!!! ! ! ! !! !!! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!!! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!!!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! !!! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! !!!!! !! ! ! !! ! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !! ! ! !!! !!!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! !! !!!! !!!! ! !! ! !! ! !!!!!!!!!! !! !!! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! !! !! !! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! !!!!!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !!!!!!! ! !!!! ! !!! !!! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !!! ! !! !! !!! ! ! ! !! ! !!!!!! !!!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! !! ! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! ! !! ! ! ! ! !!!!!!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! !!! !! !! ! ! !!!! !! ! ! ! !! !! !! !!!! !!! !!! !!! !! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! !!!! !! ! ! !!! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!! !!! !!!! ! !! ! ! ! !! !!!! ! ! !! ! !! !!!! !! !!!!!!! ! ! ! ! !! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! !!!! !!!! ! !! !!! !! ! !!! !!!!!!!!!! !!! !! !!!!!! !! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! !!! ! !! !!! !! !! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !!!!!!! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!!!!!!! !!!! !!!!!!!! !!! !!!! ! ! !! !!!! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! !! !! ! ! ! ! !!! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! !!!! ! !!! !! !! !!! !! ! !!!!!!! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!!!!! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! !!! !!!! ! !!! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! !!! !! !! !! !!!! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!!! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !!!!! !! !!! !!! ! ! !! ! !! ! ! !!! !!!! !! ! !! ! ! ! !!! !!! !! ! ! ! ! ! !!!!! ! !! ! !!! !! !!!! !!!! ! !!!! ! !! ! !! ! !!! !!! ! !! ! ! ! !! ! !!!! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! !! ! !!!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !!! !! ! ! !!! ! !!! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !!! !!!!! !!! ! !!! !! !! !! !!! ! ! ! !!!!!!! !!!! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! !!! ! !! !!! !! ! !!!!! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!!!! !! !! !!!!!! !!! !!! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !!!!!!!! ! ! !!!! ! ! ! !!! !!!!!! !! !! !! !! !!! !!!! !! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!!!! ! !! ! ! !! ! !!!! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! !!!!! !!! !!!! ! ! ! ! !! ! !!!! !!! ! !!! ! !! ! !! ! ! !! !!! ! !!!! ! ! ! !! !! !!!!!! !! ! ! ! ! ! !!!!!!! ! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !!!!! !!! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !!! !!! !!! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! !! ! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !!!! ! !!! ! !!!!! ! !!!! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! !! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !!! !!!!!! ! !! !!! ! ! ! ! !!!! ! !!!! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! !! !!!!! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !!!! ! ! !!!!!! ! !!!!! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!!! !! ! !!! !! ! !! ! !!! !!!! !!!!!! ! !! ! ! !!! ! !!! !!!!!! !! !! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! !!! !!! !! ! ! ! !! !! !! ! ! ! ! !! ! !!!!!!!! ! ! !! ! ! !!!! ! ! !!! !!!! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! !!!! !!! !!! ! !!! ! ! ! ! !!!!!! !!!!! ! ! !!! ! !!!! ! !!! ! ! !!!!! !!! ! ! !!! ! ! !!! ! ! !!!!! !!! !! ! !!! !!! !! !! !! ! ! ! !!! !! ! !!! !! ! !! ! ! ! ! !!!! !!! !! ! ! !! ! ! !! !! !! ! !!!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !!!!!!! ! !! !!! !! !! ! !! !!! ! !! !!!! ! !!! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !!!!!! !! !!!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! !! ! !! ! !! ! !!!!! ! ! !! !!!! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !!!! ! !!! !! !!! ! !!! ! !! ! !! ! !! !! !! ! ! !!!! !!!! ! ! !! !! !!!!! ! !! ! !!! ! ! ! !! ! !! !! !! ! !!! !!! ! !! ! ! ! ! !! !! !!! !! !! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! ! !! !! ! !! !! ! ! !!!!! !!!! !!!! !! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!!! ! !! ! ! ! ! ! !! !!! !! !!!! ! ! !! ! ! !!! !! !!! ! ! !! !!!!! !! !! !! ! !!!! ! !! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! !! !!!!! !! !! ! ! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!!! ! !!!!!! !! !!!!!! !!! !! !! !!!!!!! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !!!!!! ! !!!! !!! ! !!! ! !! !!! !!! !!! ! !! ! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! !! ! !!! ! ! !!!!! !!! ! ! !! ! !!! ! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !!! !!!! ! ! !!!!! !!!!!!!! ! !!!! !! ! !!!!!! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !!!! ! ! !! ! ! !!!! !!! ! !!! !! ! ! ! !!!! !! !! ! ! ! !!!! !! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! !!!! ! !!! !! ! !! ! !!!!! ! !!! !! ! !! !! !! ! !!! ! !! !! ! ! !! !!!!! !!!! !! ! !! !!! !!!! ! !!!! ! !! !! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !!! !!!!!!! ! ! ! ! ! !!!! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!! !! !! ! !!! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! !!! ! !! ! !! !!!! ! !!! ! ! ! !! !!! ! !!! !! !! ! !! !! !!! !! !!! ! ! !!! !!! ! ! ! !! !! !!! ! ! !!! !!! !!!! !! !!! ! !!! ! !!! !! !!! !! !! ! !! ! !! ! ! !!!! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! ! ! !!! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !!! ! ! ! ! !!! !! !! !! ! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! !! !!! !!!!!!!! ! !! !! !! ! !! ! !! !!! !! !!! ! ! !!! ! !! !!!! !! ! !! !! !! ! !!!! ! ! !! !! ! !!!! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! !! !!!! !!! !!! !! !!!!!! !! !! !! !!!! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !!!! !!!!! !!! ! ! ! !!!! !! !! ! !! ! ! !! !! !! !!! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! !! !!! !! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! !! ! !! !!! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !!! ! ! ! ! !!!! !! !!! !!!! ! !! ! ! ! !!! !!!! !! ! ! !!!! ! !! !!! ! !!!!! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! !!! !! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! !! ! !! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!!! !!! ! !!! ! ! !!!!!!!! !! !! !!! ! ! !!!! ! ! !! ! !! ! !! !!!!!!!!!!! ! !!!! !!! ! ! !!! !!! !! ! !! !! ! ! !!!!! !! !! ! ! !!!! ! !! ! !!!! !! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! !! !! !!!!! !! ! ! !!! ! !! !! !!! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! !! !! ! !! ! !!!!! !! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! !!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!!! !!! !! ! ! ! ! !! !!!!! !!! !! !! ! ! ! !! !! !! !! !! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! !!!! ! !! !!!! !! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! ! ! !!! !!!!! !!! !! ! !!! ! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !!!!!! ! !! !! !! !!!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! !! !! ! !!! !!!!! !! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! !!!! ! !! !! ! !! !! !!! !!!! ! !! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! !!! ! !! !!! !!!! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !!!! !!! ! ! !! !! !!!!!!!! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!!!! !! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! !! !! !!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!! !!! !! !!! ! !! !!!!! !! !! ! !! !! !!! ! ! !! !! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! ! !! ! !! !! ! ! !! ! ! !! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! !!! ! !! !! !!!!!! !! !!!! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !! !! ! ! ! !!! !!!!!!! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!!! ! !!!!! !!! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !!!!!! !!!! ! !! ! !! !! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! !!!!! !! ! ! !! !! !!! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !!!! ! ! !!! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! !!!! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! ! !!!! ! !! ! !!! !!!! ! !! !! !! ! ! !!! !!! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! ! !! !! !! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !! !!! !! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! !!! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!!!! !!! !! !! ! !! ! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !!! !!! !! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! !! !! !! ! !! ! !!!! ! ! !! ! ! ! !! !!!! !! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !! !! !! !!!!! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! !! !! ! !! !! ! !! !! ! ! !! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !!!!! ! !! ! ! ! ! !!!!!! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! !! ! !! !! !!! !!! ! ! ! !! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! !!!! ! ! !!! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! !! !! ! ! ! ! !! !! ! ! !!! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !!! ! ! !!! ! ! !!! !! ! !!! !!! !! ! ! !! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! !! ! !! !!!!! !! !!! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! !!! !! ! !! ! ! ! !! !! !!! !! ! ! !! !! !! ! ! !! ! !! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! !! ! !!! !! !! ! ! !! !!!!! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !!! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!!!! ! !! ! ! ! ! !!!!! ! ! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !!! ! ! !! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !!! ! ! ! !! ! !!!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! ! !! ! ! ! ! !!! !! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! !! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!!!!!! ! ! !!! !! !! !!! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! !!! !! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! !! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! ! !! !! ! ! !! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! !! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! Cartographer:joaos.gusmao@gmail.com ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
B
Elevasaun
0
Atauro
> 2500m
2000 - 2500m 1500 - 2000m
1:27,980
1000 - 1500m
0.5
1
500 - 1000m
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
100 - 500m
Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI
Kilometers
A
G
0 - 100m
0.5
!
!
! ! !
! !
! ! !
!
1:50,250
0
H
!
4
Mota Boot/Kiik
! !
!
!
! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!!!! ! !!
1
!
! ! !
Kilometers
! ! !
) "
! !
B m
C
Meti Aut Pop. 716
!
!! !
) "
!! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !
!
Uma-Kain
" ) ) "
Hera Pop. 7376
Bidau Santana Pop. 8193
Capital P. Admin
! ! !
! ! !
!
! !
! !
! !
!!
! !
! ! ! !
!
!
! ! !
!
!
! !
!
! ! !
!
!
!
! !
! !!
! ! !
!!
! ! !
! ! !
!
! !!
> 2500m
! !! !! !! !!
! !
2000 - 2500m
!
! !
!
!
! ! !
!!!
!! !!!
! !
!
!
!
!
! !
! !!
!! ! ! ! ! ! !
500 - 1000m
!!
!! !
!
!! !
!
!! !
!
!
!
!
!
!
m
!
! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! !!
!
! !
!!
! !! !
!
!!
! !
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
! ! !
! ! ! !
!! ! !
! ! !
! ! ! !
!
! !
! ! !
! !
!!
!
!
!
4
!
!!
! ! !
!
!!
!
!!!!
!
!!
!
!
!
! !
!
!!! !
!
!!
!
!
! !
!
!
! ! !
! ! ! ! !!
!!
!
!
!
!
! !
! ! !
!!
M
!
!! ! !
!
!! ! !! !!!! !!
!
! !
! !
!
!!
!
! !
! !
! !
! !
! ! !
!
! ! !
!
!
!
! !! !
! ! !
! ! !
! ! !
! !
!
! ! ! ! !
! !
98
!! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!!
! !!
!
!
! !
! ! !
! !
! ! !
! !
! !
!!
!
P. Admin: Cristo Rei Municipio: Dili
! !
!
! !!
!
!
! !! !! ! !!
! !!! !! ! ! ! !! !! !! ! !!! !!!! ! ! ! ! !
Mapa produs husi DNCS-DGE, Dili, Sepembro 2015 Plot ho Mapa Shade Reliefe husi ESRI
! !
!
!
!
) "
!
!
! !
! !
!
Atauro
!
!
!
!
0 - 100m
! !!
!
! !
100 - 500m
Metinaro Dom Aleixo Laclo Vera Cruz Cristo Rei Manatuto Bazartete LaularaRemexio Laclubar
!! !
!
!!
1000 - 1500m
Balibar Pop. 1265
!
! ! ! ! !!
!
!!
1500 - 2000m
O
!
!
Elevasaun
Becora Pop. 20893
! !! !
!
!
!
Capital Municipio
Suco Mota Boot/Kiik
Camea Pop. 7589
!
!
!!
Estrada Maior Estrada Minor
Culu Hun Pop. 8904
!!
! ! ! !!
Legenda
! ! !
!!
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8.3 Aldeias, Sucos e Postos AdministraHvos do Município de Díli
99
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
100
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8.4 Protocolos de cooperação
101
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
8.5 Projecto Marina de Díli Caracterização das condições naturais na Baía de Díli Na escolha do local para a implantação da Marina, foram 0dos em conta, para além dos condicionalismos naturais e ambientais, a prevísivel deslocalização do Porto Comercial de Díli. Timor-‐Leste insere-‐se num espaço mari|mo com a maior biodiversidade do mundo. Na Baía de Díli, frernte à cidade, encontra-‐se um conjunto de recifes. Contudo trata-‐se de recifes desprovidos de vbida coralífera desde há várias dezenas de anos. O local prroposto para a implantação da Marina 0ra par0do da existência destes recifes “mortos”, para efeitos de abrigo da agitação marí0moa e para suporte das infraestrutuiras portuárias. A baía de Dili, cuja linha de costa é con|gua à frente de mar da baixa da cidade de Díli, em posição recuada e sensívelmente centrada no extenso arco de enseada delineado entre as Pontas Amuduki, a Oeste, e Fatocama, a Leste. A baía de Díli evidencia como aspecto masi relevante a existência de quatro recifes de coral, de diferentes formas e tamanhos, cujo topo emerge em situação de baixa-‐ mar. O recife central destacado anorte, define dois canais de acesso à baía: 1) o canal principal, situado do lado poente e orientado sensivelmente a NW, por onde se processa o acesso dos navios que escalam o por0 de Díli; 2) o canal menor, do lado nascente e aproximadamente orientado a NNE. (adaptado de “Marina de Díli – Concept Plan”). “Os recifes condicionam a navegação de aproximação e o acesso das embarcações aos locais de acostagem, cons0tuindo obstáculos de contorno obrigatório.”
O Porto de Díli “O Plano de Desenvolvimento Estratégico 2010-‐2030 fixado pelo Governo de Timor-‐Leste, dá elevada prioridade ao desenvolvimento de Infraestruturas e, em par0cular, ao setor do transporte marí0mo, estando alocadas verbas para a construção de um novo porto em Tibar, cerca de 10 km a oeste de Díli. (...) o Porto de Díli des0nar-‐se-‐ia assim essencilamente ao movimento de passageiros. O conjunto de obras previstas assenta numa base de parcerias público-‐privadas (...). “
Caracterização climática “O clima de Díli é quente e húmido, não se registando temperaturas muito altas e oscilando a temperatura mínima e máxima entre os 20º e os 32º, respec0vamente, em média. A época das chuvas desenvolve-‐se entre os meses de dezembro e maio com cerca de 82% da precipitação anual. As precipitações são abundantes e, com frequência, provocam inundações na baixa de Díli. Verifica-‐se precipitação muito intensa associada à passagem de ciclones tropicais e a trovoadas. A cidade de Díli está situada numa região sujeita sobretudo á influência da monção asiá0ca (monção de mar) que se faz sen0r, sobretudo, de Dezembro a Fevereiro, com os ventos a soprarem de noroeste, coincidindo, naturalmente, com a época das chuvas.
(“Marina de Díli – Concept Plan”) No âmbito do Plano de Desenvolvimento Estratégico Nacional 2010-‐2030 e do Plano de urbanização de Díli, prevê-‐se a “deslocalização do Porto Comercial de Díli, libertando a baía dessa infraestrutura e, assim, criar condições para o desenvolvimento de ac0vidades e inves0mentos melhor harmonizados com esta zona nobre da cidade de Díli”.
A cidade A cidade de Díli, capital de Timor-‐Leste, situa-‐se na costa norte da ilha enquadrada por uma ampla baía – a baía de Díli. A posição geográfica desta zona costeira coloca-‐a entre os estreitos de Ombai, a poente, e de Wetar, a nascente, que par0lha com a Indonésia. Timor-‐Leste insere-‐se numa grande área marí0ma tropical designada por Triângulo de Coral, situada no ocenao pacífico, onde convergem o sudeste asiá0co e a oceânia. Esta vasta e singular área marí0ma, com cerca de seis milhões de km2, inclui águas de seis países: indonésia, Malásia, Papua Nova Guiné, Filipinas, ilhas de Salomão e Timor-‐Leste. 102
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli Trata-‐se do espaço marí0mo com maior biodiversidade marinha do mundo, encontrando-‐se aqui 76% das espécies de coral conhecidas, 6 das 7 espécies existentes de tartarugas marinhas e mais de 2200 espe´cies de peixes dos recifes. Considera-‐se que qualquer tenta0va de restauração ecológica da estrura recifal remanescente na Baía de Dili, cons0tuirá um desperdicio de recursos, uma vez que não será possível controlar os factores locais que originaram a destruição dos corais. Acresce o facto de a Baía bordejar a zona nobre da cidade de Díli, onde a prioridade das en0dades locais deverá apontar para o desenvolvimento de ac0vidades, usos e coupações relacionadas com os potenciais turís0co e lúdico recrea0vo do sí0o, beneficiando do enquadramento paisagís0co e amenidade do espaço proporcionado pela frente de mar da cidade.
Princípios gerais de ordenamento da marina De acordo com as solicitações portuárias e a frota a servir, o espaço adjacente ao plano de água deverá ser dotado de um conjunto de equipamentos e de meios humanos e materiais para a prestação de serviços que lhe permitam sa0sfazer os objec0vos pretendidos, nomeadamente : • Apoio às embarcações • Apoio aos ia0stas • Administração A bacia portuária tem uma área aproximada de 9,5 ha, potenciando a criação de cerca de 500 postos de arrumação em flutuação.
Linhas gerais da envolvente urbana O empreendimento Nova Díli prevê a cons0tuição de um terrapleno, associado à Marina, para instalação de serviços de apoio aos nautas e às embarcações, e para o desenvolvimento de um complexo turís0oco e residencial. O terrapleno de apoio localiza-‐se na frente de mar da cidade de Díli, desenvolvendo-‐se para nascente, entre o baluarte localizado na estrada marginal, frente à Casa Europa e o Larhgo Lecidere, prevendo-‐se uma possível expansão até à foz do Rio Santana. Urbanís0ca e paisagís0camente, Nova Díli cons0tuirá uma referência que procurando preservar e valorizar o património natural e edificado da cidade, bem como as relações entre esta e a baía, assumirá em conjunto com a Marina um prolongamento natural da cidade, nos quais se incluem as seguintes áreas funcionais: • Área de apoio em terra á frota • Serviços de apoio aos ia0stas • Área de Comércio • Área de turismo, restauração e hotelaria • Área habitacional • Área de lazer urbano (zonas verdes públicas, integrando um Parque Urbano)
103
Plano Estratégico de Desenvolvimento Municipal de Díli
104
Ministério da Administração Estatal Avenida 20 de Maio, 43 Díli, Timor-‐Leste (8°33’24.78”S | 125°34’26.10”E) T. +670 (390) 333 9559 Web: www.estatal.gov.tl Email: desentralizasaun@estatal.gov.tl www.descentralizasaun.wordpress.com www.facebook.com/desentralizasaunadministra0va www.vimeo.com/desentralizasaun h’p://issuu.com/desentralizasaun
Município de Díli Rua de Caicoli, Timor-‐Leste T. (+ 670) 773 268 10 Email: administrador.dili@estatal.gov.tl (8°59'29.24"S | 125°30'35.26"E)