PharmaMedica Crna Gora br 10 by PharmaMedica Crna Gora

PharmaMedica O

Z D R A V L J U

N A

R A Z U M L J I V

N A Č I N

www.pharmamedica.rs

CRNA GORA BROJ 10

GODINA II/2019.

NOĆNO MOKRENJE KANTARION srećna biljka

AKTUELNO

ANTIBIOTICI

Šta sve muči naše nosiće

pravilna primjena ostavština za budućnost

Fluorizacija

Oralni test opterećenja glukozom

Sleep apnea, glasni signal bolesti srca

PERIMENOPAUZA

AN T A PL ERAK S E B IMJ PR

Kako da znamo da je vrijeme da usporimo? P O T R A Ž I T E

S L E D E Ć I

B R O J

P O Č E T K O M

M A R T A

2 0 2 0 .

NAJBOLJI ODABIR ZA SNAŽAN IMUNITET Nedostatak sunca i sezonskog voća i povrća može utjecati na pomanjkanje važnih nutrijenata u tijelu. Kako biste i u hladnim mjesecima bili u punoj formi, NATURAL WEALTH® nudi široku paletu ciljanih proizvoda koji će vam pomoći u očuvanju dobrog imuniteta, vitalnosti i energije.

DANI NATURAL WEALTHA® Svakog mjeseca organizujemo Dane Natural Wealtha® u periodu od 14-16-og u mjesecu gdje mozete ostvariti POPUST 15% pri kupovini vasih omiljenih proizvoda. Uvoznik za Crnu Goru: Glosarij d.o.o., Crna Gora, Ul. Vojislavljevica 76, Podgorica TEL +382 20 642 495 mail: info@glosarij.me

www.glosarij.me

sadr žaj

BROJ 10

V ijesti

Novosti i zanimljivosti iz sveta medicine i zdravlja 6.

L aboratorija

Oralni test opterećenja glukozom 10

K ardiologija

Sleep apnea, glasni signal bolesti srca

Telo u ravnoteži

12.

pH balans i zdravlje

Reč urednice Postoje susreti dinamični, napeti ili sasvim diskretni i neprimetni, posle kojih više ništa nije isto. Jedan od takvih susreta je onaj sa samim sobom, naizgled slučajan, iniciran pogledom u ogledalo ili odraz lika u izlogu, onako u prolazu… To je trenutak koji je dovoljan da sagledate sebe u pravom svetlu, zapitate se da li je i Vaš život jedan od onih uspešno izbegnutih i čini ga namerno presipanje iz šupljeg u prazno. Zapitate se da li svoju najveću dragocenost- svoju unutrašnju energiju, traćite na sitne vajdice, svakodnevne slalome, uvijanja i dovijanja. Zapitate se šta se desilo? Zaklinjali ste se sebi na istrajnost u istini, da nikada nećete izneveriti dobru volju, da ćete dati sve i učiniti sve da ostvarite svoje snove. E pa, desio se život! Koliko god da ste skrenuli sa puta, ne očajavajte. Činjenica je da Vi i Vaš odraz u ogledalu imate zajedničku prošlost. Još uvek u Vama živi onaj JA iz mladosti. Još uvek možete da budete čovek koji će reći volim te, gledajući pravo u oči, zato što iza toga stoji celim svojim bićem, bez prekrštenih prstiju iza leđa, bez izdajničke sumnje i patvorenog osmeha. Od Vas zavisi kojim ćete putem dalje. I, da, postoje susreti posle kojih više ništa ne može biti isto! Urednik,

14.

18.

U rologija

Noćno mokrenje 20.

S avremeni trendovi

Intermittent Fasting Da li brojanje sati između obroka polako zamjenjuje brojanje kalorija? 22

Oralno zdravlje

Fluorizacija 26.

Mamin kutak

Šta sve muči naše nosiće 30.

Predstavljamo

Lizozim, prirodni zaštitnik sluznice usne šupljine, grla i nosa 32.

Hematologija

Trombofilije, sklonost ka trombozama 34.

Aktuelno

ANTIBIOTICI pravilna primjena ostavština za budućnost 36.

Fitoterapija

Kantarion srećna biljka 38.

Prirodno rešenje za problem Masnoće u krvi

40.

Glavni i odgovorni urednik: mr ph. spec. Jasmina Jović Novaković Dizajn i prelom: Pharma Medica Design Studio

web: www.pharmamedica.rs

Život žene

Perimenopauza

mr ph. spec. Jasmina Jović Novaković

Marketing: Pharma Medica, agencija za marketing

Iz ugla psihologa

Kako da znamo da je vrijeme da usporimo e-mail: office@pharmamedica.rs Štampa: Cicero, Beograd Fotografije: Shutterstock Izdaje: PharmaMedica, agencija za marketing, 11000 Beograd, Arh.Gerasima Zelića 6/17 tel: +381 65 231. 80. 36

26 CIP Katalogizacija u publikaciji Narodna biblioteka Srbije, Beograd 613/614 PHARMA Medica : o zdravlju na razumljiv način / glavni i odgovorni urednik Jasmina Jović Novaković. - Izd. za Crnu Goru. - God. 1, br. 1 (2017)- . - Beograd : PharmaMedica, agencija za marketing, 2017- (Beograd : Cicero). - 27 cm Dvomesečno. ISSN 2560-4546 = Pharma Medica (Izd. za Crnu Goru) COBISS.SR-ID 240135436

Izdavač ne odgovara za sadržaj oglasnog i zakupljenog prostora. Časopis je besplatan

ON-LINE IZDANJE NA www.pharmamedica.rs

VIJESTI

Smehom protiv bolesti

VEGETARIJANCI IMAJU VEĆI RIZIK OD MOŽDANOG UDARA!

Vegetarijanske i veganske dijete su sve popularnije iz godine u godinu, ali potencijalne prednosti i mane ovih dijeta nisu još uvijek u potpunosti jasne. British Medical Journal je u septembru 2019. godine završio 18 godina dugo istraživanje koje je imalo za cilj ispitivanje uticaja vegetarijanske dijete na ljudsko zdravlje. Istraživanje je sprovedeno u Ujedinjenom Kraljevstvu na preko 48 000 ljudi i pokazalo je da vegetarijanci, vegani i pesketerijanci (vegetarijanci koji jedu samo riblje meso) imaju za 13% manju šansu za dobijanje koronarne srčane bolesti, u odnosu na ljude koji jedu meso – ovo je rezultat koji se poklopio sa rezultatima prethodnih sličnih studija. Međutim, ovo istraživanje dodatno ukazuje na to da, u odnosu na ljude koji jedu meso, vegetarijanci imaju 20% veći rizik od moždanog udara. Stručnjaci to objašnjavaju potencijalno nedovoljnim unosom vitamina B12 kod vegetarijanaca, ali dalja istraživanja moraju potvrditi ovu hipotezu.

Smejanje ima povoljne efekte po ljudski organizam. Očigledan uticaj smijeha tiče se psihičkog stanja čovjeka – poboljšanje raspoloženja i smanjenje anksioznosti i straha (smijeh dovodi do smanjenja nivoa kortizola tj. hormona stresa u organizmu). Ono što ne vidimo jeste da smijeh izaziva širenje krvnih sudova te posljedično i povećanje krvnog protoka, što je značajno u prevenciji kardiovaskularnih bolesti. Takođe, smejanje povećava efektivnost T-ćelija što snaži imuni sistem, a dolazi i do povećanog lučenja endorfina koji smanjuju bol. Joga smijeha je praktikovanje produženog forsiranog smejanja, koje se bazira na hipotezi da forsirano smejanje ima iste psihološke i fiziološke koristi kao i spontani smijeh. Radi se u grupama – sa kontaktom očima i šalama između učesnika i često se tokom praktikovanja ove joge forsirano smejanje pretvori u stvarno, jako zarazno smejanje. Danas postoji oko 5000 klubova joge smijeha na svijetu. Zaslužan za razvoj joge smijeha je indijski ljekar Madan Kataria, koji je organizovao i prvu proslavu svjetskog dana smijeha, 1998. godine u Mumbaju. Od tada, svake godine svjetski dan smijeha obilježava se prve nedjelje u maju i predstavlja manifestaciju svjetskog mira sa ciljem podizanja svijesti o bratstvu i prijateljstvu.

TERAPIJA IZLAGANJA OGLEDALU U POREMEĆAJIMA ISHRANE

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

Poremećaji ishrane kao što su anoreksija i bulimija često, kao svoju okosnicu, imaju uznemirenost osobe u vezi izgleda svog tijela. Preokupiranost ovih osoba oblikom i/ili težinom svog tijela dovodi do toga da one ili provode previše vremena ispred ogledala ili ga što više izbjegavaju i jako često porede sebe, u negativnom smislu, sa drugima. Terapija izlaganja ogledalu je noviji vid liječenja ovih poremećaja, podrazumijeva terapiju tokom koje osoba, u prisustvu svog terapeuta, gleda sebe u ogledalu – sa ciljem poboljšanja slike o

www.pharmamedica.rs

PUŠENJE ŠTETNIJE DELUJE NA SRCE OSOBA ŽENSKOG POLA Britanski naučnici analizirali su podatke oko 3300 pacijenata koji su pretrpeli srčani udar i utvrdili da je veza između pušenja i infarkta izraženija kod mlađih pacijenata ženskog pola. Žene konzumenti duvana, mlađe od 50 godina, imale su prosečno 13 puta veći rizik za srčani udar dok je kod muškaraca iste životne dobi taj rizik bio veći 8,6 puta. Ovakve rezultate istraživanja, naučnici opravdavaju činjenicom da pušenje umanjuje nivo estrogena, što posledično uvećava rizik od koronarnih oboljenja kod žena. Dobra vest je da se rizik od srčanog udara smanjuje s prestankom pušenja a povoljan uticaj na zdravlje vidljiv je već mesec dana nakon poslednje zapaljene cigarete.

svom tijelu. Tokom sesija, terapeut može da podstiče pacijenta da objektivno i neutralno opisuje ono što u ogledalu vidi ili da ga podstiče da govori o emocijama koje doživljava dok se ogleda. Ova terapija uobičajeno traje 4-6 terapeutskih sesija u trajanju od jednog sata, ali ukoliko pacijent i dalje od tih sesija ima koristi, može potrajati i duže. Terapija izlaganja ogledalu se pokazala efikasnom u 4 nezavisne studije. Međutim, ova terapija nije prigodna za neke pacijente sa psihijatrijskim poremećajima (depresija, manija, šizofrenija), jer može pogoršati njihove simptome.

www.pharmamedica.rs

JEZICI KOJE GOVORIMO OBLIKUJU NAŠ MOZAK

Ljudi su socijalna bića i sljedstveno tome nije iznenađujuće da je komunikacija u našim životima vitalna gotovo koliko i hrana i voda. Dio mozga koji nam omogućava da govorimo i da razumijemo izrečeno jesu Broka i Vernike moždane oblasti. Ono što je iznenađujuće jeste da učenje novih jezika dovodi do aktivacije potpuno drugačijih oblasti mozga koje nisu zadužene za govor kada pričamo maternjim jezikom. Utvrđeno je da, tokom učenja novog jezika, dolazi do uvećanja hipokampusa i dijelova moždane kore, kao i povećavanja gustine sive mase mozga. Studije su takođe pokazale, da što više jezika naučimo, pogotovo tokom detinjstva, u budućnosti ćemo lakše usvajati nove informacije – ovo se dešava zahvaljujući povećanju potencijala našeg mozga da formira brze veze između nervnih ćelija. Pomenuta saznanja dovela su do daljih istraživanja zdravlja mozga poliglota, koja su pokazala da znanje bar jednog stranog jezika štiti mozak od Alchajmerove bolesti i drugih oblika demencije - u prosjeku se nastupanje demencije odlaže za 4,5 godine. Istraživanja pokazuju i da je naša percepcija drugačija u zavisnosti od jezika kojim pričamo. Poliglote imaju drugačije obrasce misli i reakcija u zavisnosti od jezika, te se može reći da jezik kojim pričamo ne samo da mijenja način na koji mislimo i izražavamo se, već mijenja i našu percepciju i način interakcije sa svijetom.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

LABORATORIJA

Ugljeni hidrati su glavni izvor energije za organizam, polazni su materijal za sintezu drugih biomolekula i sastavni su dio molekula nekih biološki značajnih jedinjenja. Poslije obroka ugljeni hidrati iz hrane, u procesu varenja u digestivnom traktu, prevode se u glukozu i druge monosaharide, a u periodu gladovanja organizam koristi glukozu iz endogenih izvora. mr ph. Mirjana Balać, specijalista medicinske biohemije

lukoza, koja se unese putem hrane ili se sintetiše u organizmu, može da se uključi u nekoliko metaboličkih puteva, zavisno od trenutnih potreba organizma: skladišti se u obliku glikogena, oksiduje se ukoliko postoji potreba za energijom, prevodi se u masti, druge ugljene hidrate ili aminokiseline. Regulacija metabolizma ugljenih hidrata, a time i održavanje stalne koncentracije glukoze postiže se dejstvom nekoliko hormona. Insulin, s jedne strane, snižava koncentraciju glukoze a nekoliko hormona, koji djeluju suprotno insulinu, povećavaju njenu koncentraciju u krvi. Dijabetes melitus predstavlja heterogenu grupu metaboličkih bolesti, a karakteriše se povišenom koncentracijom glukoze u krvi

(hiperglikemija). Nastaje zbog poremećenog lučenja insulina ili oštećenja u njegovom dejstvu, odnosno uslijed postojanja oba ova poremećaja. U nekim tipovima ove bolesti postoji apsolutni deficit insulina, u nekim je molekul insulina izmjenjen, a u nekim oblicima dijabetesa smanjena je osjetljivost perifernih tkiva na insulin. Dijabetes melitus i drugi poremećaji tolerancije glukoze podijeljeni su u nekoliko osnovnih tipova: Tip I (insulin-zavisni dijabetes), Tip II (insulin-nezavisni dijabetes), malnutricijski dijabetes i drugi tipovi dijabetesa povezani sa određenim stanjima i sindromima.

Postavljanje dijagnoze Dijagnoza dijabetesa se postavlja isključivo određivanjem kon-

ORALNI TEST

OPTEREĆENJA

GLUKOZOM 6

Dijabetes melitus predstavlja heterogenu grupu metaboličkih bolesti, a karakteriše se povišenom koncentracijom glukoze u krvi (hiperglikemija)

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

centracije glukoze u krvi. Ranije je Oralni test opterećenja glukozom (OGTT) bio primarna dijagnostička metoda. Svjetska zdravstvena organizacija i dalje preporučuje ovaj test kao dijagnostičku metodu kod svih osoba kod kojih je glukoza našte od 6,1-7,0 mmol/l, dok Američka asocijacija za dijabetes ograničava korišćenje testa samo za dijagnozu gestacijskog dijabetesa. U posljednje vrijeme test se koristi i za procjenu insulinske rezistencije (pored glukoze, nakon opterećenja, određuje se i insulin).

Izvođenje testa Oralni test opterećenja glukozom je test kojim se procjenjuje odgovor organizma na oralno (na usta) unetu glukozu. Odvija se u nekoliko faza, u laboratoriji, ujutru i potrebna je priprema pacijenta. Tačnije, minimum tri dana prije izvođenja testa pacijent treba da bude na uobičajenoj ishrani, da unosi najmanje 150 g ugljenih hidrata na dan i da se bavi uobičajenim fizičkim aktivnostima. Veče prije izvođenja testa podrazumijeva obrok sa prihvatljivom količinom ugljenih hidrata (30-50 g), poslije čega slijedi gladovanje u trajanju od 8-14 sati u toku koga je dozvoljeno da se pije voda. Pacijentu se prvo

www.pharmamedica.rs

Oralni test opterećenja glukozom je test kojim se procenjuje odgovor organizma na oralno unetu glukozu. Odvija se u nekoliko faza, u laboratoriji, ujutru i potrebna je priprema pacijenta uzme krv i odredi koncentracija glukoze i insulina našte. Ukoliko je koncentracija glukoze u tom uzorku krvi niža od 7,0 mmol/l test se nastavlja. Pacijentu se zatim da da popije 75 g anhidrovane glukoze, djeci 1,75 g/kg tjelesne mase maksimalno 75 g, a trudnicama obično 100 g glukoze rastvorene u 250-300 ml vode, u toku 5 minuta. Početak testa se računa od momenta početka uzimanja tečnosti. Nakon toga pacijent mora da miruje (ne sme se izlagati fizičkoj aktivnosti), nije dozvoljeno uzimanje hrane, pića, cigara, kafe u toku testa, naredna

2-3 sata, u zavisnosti od toga za šta se koriste rezultati testa. Dinamiku uzorkovanja krvi i trajanje testa određuje ljekar koji je pacijenta uputio u laboratoriju. Ukoliko test služi za postavljanje dijagnoze dijabetesa/poremećaja tolerancije glukoze, krv se uzima još jednom, dva sata (120 min) od početka testa. Ukoliko test služi za procjenu insulinske rezistencije, krv se uzorkuje na svakih 30 min. do dva sata (0, 30, 60, 90, 120 min.) i u svakom uzorku se određuje glukoza i insulin. Po preporukama Američke asocijacije za dijabetes, za postavljanje dijagnoze gestacijskog dijabetesa pacijentkinje se dijele u tri grupe: sa niskim, srednjim i visokim rizikom za pojavu gestacijskog dijabetesa. Pacijentkinje sa srednjim rizikom testiraju se između 24. i 28. nedjelje trudnoće, dok se one sa visokim rizikom testiraju odmah. OGTT za dijagnozu gestacijskog dijabetesa izvodi se sa 100 g glukoze, a krv za određivanje koncentracije glukoze se uzorkuje prije testa i nakon 1, 2, i 3 sata od početka testa.

Tumačenje rezultata testa Rezultate tumači ljekar koji je pacijenta uputio u laboratoriju po nekom od preporučenih kriterijuma. Po kriterijumima Američke asocijacije za dijabetes: povišena glukoza našte je koncentracija glukoze našte ≥ 6,1 ≤ 7,0 mmol/l; smanjena tolerancija glukoze je koncentracija glukoze 2 h nakon OGTT ≥ 7,8 ≤ 11,1 mmol/l; dijabetes je prisutan ukoliko je koncentracija glukoze našte ≥ 7,0mmol/l ili dva sata nakon OGTT ≥ 11,1mmol/l. Po kriterijumima Svjetske zdravstvene organizacije: povišena glukoza našte je koncentracija glu-

Da li ste znali VIŠE PIRINČA MANJE PROBLEMA SA GOJAZNOŠĆU Dok ostatkom svetom vlada epidemija gojaznosti u Japanu samo 4.3% osoba ima ovaj problem. Japanski naučnici dokazali su da je, u zemljama u kojima su ljudi dnevno konzumirali prosečno 150 g pirinča, stopa gojaznosti znatno niža nego u zemljam gde se dnevno u proseku jede 14 g pirinča. Kada bi ljudi dnevno jeli samo 50 g pirinča što je oko pola šoljice, stepen gojaznosti bi na svetskom nivou pao za 1%, zaključili su. Pirinač verovatno utiče na sporije dobijanje na težini zahvaljujući sadržaju vlakana, hranljivih materija i prirodnih sastojaka koji su prisutni samo u celovitim žitaricama a koji povećavaju osećaj sitosti. Pirinač ima i nizak udeo masti te održava stabilan nivo šećera u krvi što utiče na smanjenje izlučivanja insulina.

DIJABETES U TRUDNOĆI Dijagnoza gestacijskog dijabetesa potvrđuje se ako je koncentracija glukoze posle 1h ≥ 10,0mmol/l, posle 2h ≥ 8,6mmol/l, odnosno posle 3h ≥7,8mmol/l.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

koze našte ≥ 6,1 ≤ 7,0 mmol/l i 2 h OGTT < 7,8 mmol/l; smanjena tolerancija glukoze je koncentracija glukoze našte < 7,0mmol/l i 2 h nakon OGTT ≥ 7,8 ≤ 11,1 mmol/l; dijabetes je prisutan ukoliko je koncentracija glukoze našte ≥ 7,0 mmol/l ili 2 h poslije opterećenja ≥ 11,1 mmol/l. Dijagnoza gestacijskog dijabetesa potvrđuje se ako je koncentracija glukoze posle 1h ≥ 10,0 mmol/l, poslije 2h ≥ 8,6 mmol/l, odnosno poslije 3h ≥ 7,8 mmol/l.

Dijabetes Tip II je hronično progresivno stanje disfunkcije beta ćelija koje karakteriše hiperglikemija i insulinska rezistencija

Insulinska rezistencija Insulinska osjetljivost (SI) je sposobnost insulina da snizi glukozu u krvi stimulisanjem apsorpcije glukoze i spriječavanjem njenog stvaranja. Insulinska rezistencija (IR) je recipročna insulinskoj osjetljivosti. Insulinska rezistencija predstavlja neosjetljivost perifernih tkiva (mišići, jetra, masno tkivo) na dejstvo insulina. Da bi se održala homeostaza glukoze u organizmu, ćelije pankreasa, kao kompenzatorni mehanizam, povećavaju sekreciju insulina, što dovodi do hronične

hiperinsulinemije. U tom pokušaju da postignu adekvatnu sekreciju insulina, beta ćelije pankreasa progresivno propadaju što se smatra glavnim uzrokom nastanka dijabetesa tipa II. Odnosno, dijabetes Tip II je hronično progresivno stanje disfunkcije beta ćelija koje karakteriše hiperglikemija i insulinska rezistencija. Postoji nekoliko definicija insulinske rezistencije: l 1. Stanje smanjene osjetljivosti

ciljnih tkiva na normalne koncentracije insulina u cirkulaciji; l 2. Smanjeno insulin zavisno preuzimanje glukoze od strane insulin zavisnih tkiva i povećano stvaranje glukoze u jetri; l 3. Smanjena sposobnost insulina da snižava koncentraciju glukoze u krvi. Iz OGTT se za procjenu insulinske rezistencije izračunavaju različiti tzv. Surogat indeksi pomoću razli-

čitih matematičkih modela. Moguće je izračunati Insulinogeni indeks (IGI), koji predstavlja odnos porasta insulina i glukoze tokom prvih 30 minuta testa i omogućava procjenu insulinske sekrecije, Dispozicioni indeks (DI) koji je rezultat odnosa insulinske rezistencije i funkcije beta ćelija, odnosno procjenjuje insulinsku sekreciju u odnosu na insulinsku rezistenciju, kao i HOMA indeks. Preporučene vrijednosti insulina koje predstavljaju cut-off za hiperinsulinizam tokom oralnog testa opterećenja glukozom su: Insulin u 120-om minutu > 75 µU/ml, maksimalni nivo insulina iznad 150 µU/ml, suma insulina iznad 300 µU/ml. Faktori, koji mogu negativno uticati na rezultate testa, su: starost preko 50 godina, fizička aktivnost tokom testa, trudnoća, prethodno smanjeno unošenje ugljenih hidrata manje od 150 g dnevno, uzimanje dijabetogenih ljekova, stresovi, infekcije, sistemska oboljenja jetre, uremija i hipokalijemija, kao i pretjerano i dugotrajno uzimanje alkohola. l

Insulinska osetljivost (SI) je sposobnost insulina da snizi glukozu u krvi stimulisanjem apsorpcije glukoze i spriječavanjem njenog stvaranja. Insulinska rezistencija (IR) je recipročna insulinskoj osjetljivosti. Insulinska rezistencija predstavlja neosjetljivost perifernih tkiva (mišići, jetra, masno tkivo) na dejstvo insulina

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

Pored pravilne pripreme hrane, i ljubav i pažnja su presudni za zdrav razvoj. Bebu u potpunosti ili djelimično hraniti na flašici ne znači da joj se poklanja manje pažnje i ljubavi. Naprotiv: držite bebu u naručje kao i pri dojenju i održavajte stalni kontakt očima. Tako će biti ne samo sita nego i zadovoljna. Priprema bočice za bebu sa formulom zahtijeva mnogo vremena, pažnje, higijene i posvećenosti. Po preporukama pedijatara bebu treba hraniti na dva i po do tri sata, što znači 8, 9 puta dnevno, ako se beba hrani sa adaptiranim mlijekom zahtijeva dodatno vrijeme i posvećenost. Pravila o higijeni moramo poštovati: flašicu pripremati uvjek neposredno prije hranjenja. Ruke, djelovi flašice, mjerne kašike, dozeri za hranu moraju biti apsolutno čisti i suvi. Vodu za hranu uvjek prokuvati, ili koristiti vodu za bebe, filtriranu vodu. Kada vašoj bebi dajete flašicu temperatura pri pijenju bi trebalo da bude najviše 37°C (tjelesna temperatura). Kako da skratite vrijeme pravljenja flašice, a pri tome dobijete idealno spremnu flašicu za vašu bebu?

TOMMEE TIPPEE PERFEKTNI APARAT ZA PRAVLJENJE MLIJEKA ZA BEBE Tommee Tippee aparat za pravljenje mlijeka, pomoći će vam da napravite idealan obrok svježeg i idealno zagrijanog mlijeka za samo 2 minute.

•

• •

Tomme Tippee aparat je opremljen i sa SISTEMOM ZA FILTRIRANJE OBIČNE VODE. Filtrira vodu sa česme shodno zdravstvenim standardima za novorođenče. Mlijeko je odmah spremno za konzumaciju pošto je idealne temperature od 37°C Digitalni sistem za mililitražu mlijeka koje želite spremiti Zamjenjive filtere za vodu Kapacitet zamjenskih filtera je 150 litara, lampica za upozorenje na uređaju obavještava kada je potrebno zamijeniti filter.

Uvoznik za Crnu Goru: Glosarij d.o.o., Crna Gora, Ul. Vojislavljevica 76, Podgorica TEL +382 20 642 495 mail: info@glosarij.me

www.glosarij.me

KARDIOLOGIJA

SLEEP APNEA, GLASNI SIGNAL BOLESTI SRCA

Apnea je kratkotrajni prestanak disanja, a tzv. „sleep apnea“ tj. apneja u snu je kratkotrajni prekid disanja tokom sna (opstruktivnog ili centralnog tipa). Smatra se da je poremećaj klinički značajan ako se tokom noći javi više od 5 ovakvih zastoja na sat spavanja i ako oni pojedinačno traju 10 sekundi ili više. Prekidi disanja mogu se ponoviti i do sto puta tokom noći.

autor: dr Milica Vukićević

vaki dvadeseti čovjek pati od sleep apnea-e, tj. 5-10% opšte populacije. Kod onih sa neregulisanom arterijskom hipertenzijom ovaj poremećaj se javlja kod čak 35-50% slučajeva. Kod koronarnih bolesnika, tj. onih sa „suženjima na krvnim sudovima srca“ sleep apnea se javlja u 30% slučajeva, kao i kod 15-55% bolesnika sa srčanom slabošću. Sleep apnea se 2-3 puta češće javlja kod muškaraca nego kod žena, a značajan broj slučajeva se otkriva i kod djece.

Kako prepoznati poremećaj? Ovaj problem je najčešće prepoznat od strane partnera osobe koja spava, a najčešće je prepoznatljiv po glasnom i snažnom hrkanju. Koliko je glasno i često hrkanje i u kojoj mjeri ono uti-

če na san drugog partnera, neka su od pitanja koja mogu biti značajna u postavljanju sumnje na ovaj poremećaj. Osobe sa sleep apnea-om često imaju nemiran san, prekide sna, ponekad i osjećaj „davljenja“, izraženo znojenje, noćne more, problem sa kontrolom mokrenja, gastroezofagealni refluks. Ove osobe se ujutro često bude sa

Osobe sa sleep apnea-om često imaju nemiran san, prekide sna, ponekad i osjećaj „davljenja“. Ujutro često bude sa „suvim“ ustima, preznojeni, sa jutarnjom glavoboljom i mučninom

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

„suvim“ ustima, preznojeni, sa jutarnjom glavoboljom i mučninom. Tokom dana se osjećaju umorno, iscrpljeno i malaksalo, bez obzira na prethodno trajanje spavanja. Česta je pojava nedostatak pažnje i koncentracije, seksualna disfunkcija, sklonost ka pospanosti tokom vožnje, uporna neregulisana arterijska hipertenzija kod onih koji od nje već boluju, a ređe pojave su gubitak sluha, kratkotrajni gubici pamćenja i pojava halucinacija. Nerijetko ovaj problem ostaje neprepoznat u situacijama kada druga osoba nije prisutna da primjeti ove znake, ali simptomi kao što su hronični umor, iscrpljenost, glavobolja, nedostatak pažnje i koncentracije, depresija, smanjen libido, treba da pobude sumnju na moguće postojanje sleep apnea-e.

www.pharmamedica.rs

MOGUĆNOSTI LIJEČENJA Najeﬁkasniji vid liječenja apneje je CPAP (kontinuirani pozitivni vazdušni pritisak). U raznim varijantama, postoje i aparati (autoCPAP, BiPAP) koji isporučuju vazduh pod varijabilnim pritiskom, čime prvenstveno olakšavaju proces izdisanja vazduha. Ostale metode liječenja uključuju upotrebu posebnih viličnih proteza, hirurške intervencije, bihevioralne intervencije i upotrebu ljiekova. Liječenjem sleep apnee smanjuje se i ukupni mortalitet.

Istraživanja su pokazala da oni koji imaju sleep apnea-u imaju veći rizik da dobiju arterijsku hipertenziju, plućnu hipertenziju, srčane artimije, bolest krvnih sudova srca ili moždani udar su stariji (>60 godina života), gojazni, osobe sa metaboličkim sindromom, osobe sa obimom vrata većim od 43 cm, srčani bolesnici (osobe sa arterijskom hipertenzijom, atrijalnom fibrilacijom tj. aritmijom apsolutom, srčanim popuštanjem, tj. srčanom insuficijencijom), oni kod kojih je u porodici već registrovana sleep apnea, pušači, konzumenti alkoholnih pića, korisnici sedativa/antidepresiva i osobe sa hroničnim zapušenjem nosa.

Kako utvrditi postojanje sleep apnea-e?

Šta proizvodi zvuk hrkanja? Uzrok ovog kratkotrajnog prekida disanja su mišići u zadnjem dijelu grla, koji inače imaju funkciju da pridržavaju resicu, nepce, jezik i krajnike, ali se tokom sna opuste i tom prilikom dolazi do suženja disajnih puteva, a posljedično i do smanjenog snabdijevanja kiseonikom, prije svega mozga. Nakon toga dolazi do „trzanja“ tokom spavanja, kada dolazi do ponovnog otvaranja disajnih puteva.

Koji su faktori rizika? Postoje predisponirajući faktori i tzv. rizične grupe ljudi kod kojih se javlja sleep apnea, a to

www.pharmamedica.rs

Klinički pregled je neophodan, ali često ne i dovoljan da bi se utvrdila ozbiljnost poremećaja disanja tokom sna. Zbog toga je, po pravilu, neophodno napraviti mjerenje funkcije disanja tokom spavanja pomoću specijalizovanih aparata (tzv. polisomnograﬁja). Heteroanamnestički podaci (partner tokom spavanja) su od posebnog značaja za postavljanje sumnje na ovaj poremećaj. Za određivanje vrste i težine sleep apnee dodatno su značajni hipopnea (smanjenje protoka vazduha ispod 50% tokom sna) i AHI (apnea-hipopnea) indeks - ukupan broj apnea i hipopnea tokom jednog sata sna.

nu hipertenziju, srčane artimije (pojava atrijalne fibrilacije, tj. aritmije apsolute je 25% češća kod onih sa sleep apnea-om), bolest krvnih sudova srca (kod 70% koronarnih bolesnika je registrovano i postojanje sleep apnea-e) ili moždani udar (osobe sa sleep apnea-om imaju 60% veći rizik od moždanog udara). Kod ovih osoba je češća pojava depresije, impotencije, smanjen je kvalitet života, može doći do razvoja dijabetesa. Najgora posljedica nedijagnostikovane sleep apnea-e je smrtni ishod.

Uticaj na srčani mišić Tokom prekida disanja dolazi do smanjenog snabdijevanja krvi kiseonikom, posljedično dolazi do razvoja oksidativnog stresa, disfunkcije endotela krvnih sudova, inflamacije i nastanka supstrata za razvoj bolesti krvnih sudova i procesa ateroskleroze, dolazi do aktivacije trombocita, kao i do ishemije srčanog mišića. l

Koje su moguće posljedice? Najznačajnije posljedice sleep apnea-e vezane su za povećanu dnevnu pospanost i kardio-vaskularne poremećaje. Dosadašnja istraživanja su pokazala da oni koji imaju sleep apnea-u imaju veći rizik da dobiju arterijsku hipertenziju (osobe sa sleep apnea-om imaju 50% veći rizik za nastanak arterijske hipertenzije), pluć-

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

TELO U RAVNOTEŽI

pH balans i zdravlje

Poslednjih godina dosta se priča o kiselosti i baznosti organizma, o pH vrednostima i o tome koliko je optimalan pH balans zapravo važan za normalno funkcionisanje našeg organizma. autor: mr ph. Zdenka Vuković

vom temom prvi je počeo da se bavi nemački biohemičar i fiziolog Oto Varburg, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu 1931. godine. Dr Varburg je proučavao uticaj nedostatka kiseonika i povišene kiselosti u ćelijama na razvoj kancera, postavivši teoriju da se maligne ćelije razvijaju u ćelijama lišenim kiseonika i u kiseloj sredini. Kiselost, odnosno baznost neke sredine se izražava pH vrednostima. Kada je pH vrednost neke sredine 7 to znači da je ta sredina neutralna. Primera radi, čista voda ima pH vrednost 7. pH vrednosti manje od 7 ukazuju da je ta sredina kisela, a pH vrednosti veće od 7 da je u pitanju bazna sredina. Optimalan pH krvi je 7,36 – 7,44, a tečnosti u ćelijama 7,2 što su zapravo blago alkalne (bazne) vrednosti. pH urina varira u zavisnosti od ishrane ali je poželjno da bude takođe blago alkalan, oko 7,2. Zahvaljujući mehanizmima koje naš organizam pokreće, optimalne pH vrednosti se uvek održavaju u ovom opsegu. Kod zdravih osoba optimalni pH balans se održava tako što se višak kiseline iz organizma:  izbacuje preko bubrega n eutrališe uz pomoć pufera – jedinjenja koja se aktiviraju u stanju povećane kiselosti p retvara u ugljen-dioksid koji se izbacuje preko pluća n eutrališe uz pomoć alkalnih soli kalcijuma, magnezijuma i kalijuma iz kostiju.

Da organizam ne bi bio u stalnom naporu dostizanja željenih pH vrednosti možemo i sami da mu pomognemo tako što ćemo se pridržavati zdravog načina života, što podrazumeva: u ravnoteženu, izbalansiranu ishranu koja procentualno sadrži više alkalnih u odnosu na kisele namirnice  s vakodnevnu umerenu fizičku aktivnost  izbegavanje stresnih situacija

Zdravim načinom života pomažemo našem organizmu u stalnom naporu dostizanja željenih pH vrednosti

Bez obzira što je naš organizam u stanju da sam održava željeni pH balans, prekomerna izloženost povećanoj kiselosti ima negativne posledice po zdravlje, jer dugotrajno izlaganje kiselim produktima opterećuje organe zadužene za regulisanje pH vrednosti. To može da bude okidač za različita oboljenja kao što su osteoporoza, kamen u bubregu, maligna oboljenja i dr. Povećano stvaranje kiselosti u organizmu nastaje u sledećim situacijama: p rekomerno uzimanje namirnica sa kiselim potencijalom (beli hleb, meso i mlečni proizvodi, jaja, pirinač…)  s manjen unos baznih / alkalnih namirnica (spanać, blitva, karfiol, brokoli, jabuke, limun, banana, kromir, crveno vino...).  i ntenzivan fizički napor usled povećane produkcije mlečne kiseline u mišićima  s tarenje, jer sa godinama slabi funkcija bubrega

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

Osim toga, preporučljivo je i povremeno uzimanje dodataka ishrani koji blago alkalizuju organizam, kao što je pH BazoBalans prašak za alkalizaciju. pH BazoBalans prašak pomaže organizmu da održi pH balans jer sadrži alkalne soli limunske kiseline, citrate koji, unošenjem u organizam, neutrališu višak kiselosti. Istovremeno organizmu obezbeđuje sve potrebne minerale i mikroelemente neophodne za normalno odvijanje fizioloških procesa i očuvanje imuniteta, kao što su: magnezijum, kalijum, kalcijum, cink, bakar, gvožđe, hrom, selen, mangan, silicijum i molibden. pH BazoBalans se preporučuje odraslima i deci iznad četiri godine radi očuvanja zdravlja i podizanja imuniteta, sportistima radi neutralisanja mlečne kiseline u mišićima i povećanja izdržljivosti, osobama sa peskom i kamenom u bubregu, kod osteoporoze i preventivno svim starijim osobama. l

www.pharmamedica.rs

Uspostavite balans uz pH BazoBalans KISELO

pH BazoBalans

BAZNO

Osnova dobrog zdravlja Optimalna kiselo-bazna ravnoteĹža organizma PharmaMedica Crna Gora â &#x201E; broj 10 13 Zastupnik za Crnu Goru: Nativa doo, Dobrota bb, Kotor; tel.: +38232330835 www.pharmamedica.rs

ŽIVOT ŽENE

Perimenopauza doslovno znači „oko menopauze“ i odnosi se na vrijeme u kojem tijelo žene prolazi kroz prirodnu promjenu prema trajnoj neplodnosti – menopauzi.

Perimenopauza

Nakon

uzastopnih mjeseci bez menstrualnog ciklusa počinje menopauza, a period prelaska, perimenopauza, je završen

• NEPRAVILNOSTI MENSTRUALNOG CIKLUSA jedan su od prvih znakova promjene. Vrijeme između dve menstruacije se mijenja, skraćuje se ili produžava, a može i izostati. autor: dr Vesna Tepšić Ostojić, psihijatar Menstrualno krvavljenje može biti izraženo erimenopauza je proces koji traje više razlog ranijeg nastupanja perimenopauze. Hi- povećano ili se značajno smanjuje. Mijenja se godina i kod većine žena počinje u česterektomija bez odstranjenja jajnika obično ne i dužina trajanja krvarenja. Ukoliko je redovtrdesetim. Sve je češće da žene već u izaziva menopauzu, međutim i u ovim slučaje- no prisutna promjena od 7 ili više dana u dutridesetim primjećuju prve znake, poput nevima perimenopauza uglavnom počinje ranije žini između dva ciklusa najvjerovatnije se radi pravilnosti u menstrualnom ciklusu. nego što je očekivano. o ranoj perimenopauzi. Vrijeme između dvije Nivo hormona estrogena u perimenopauzi po- Smanjenje stvaranja estrogena menstruacije od 60 ili više dana govori u prilog staje neujednačen – menstrualni ciklus se skrakasne perimenopauze. ćuje ili produžava, a česti postaju i ciklusi bez U toku perimenopauze nivo estrogena i pro• Mnoge žene imaju POJAČANO I INTENsazrijevanja jajne ćelije (anovulatorni ciklugesterona je promjenljiv, pada i raste. VećiZIVNO ZNOJENJE praćeno talasima toplosi). Pojavljuju se simptomi slični onima u mena perimenopauzalnih promjena nastaje zbog te (valunzi). Njihova jačina, dužina i učestalost nopauzi: preznojavanje (valunzi), problemi sa smanjena stvaranja estrogena. se razlikuje, ali se najčešće doživljavaju kao nespavanjem, suvoća vagine… Smanjenje može biti postupnije ili naglije, pro- prijatni i često utiču na kvalitet sna i noćnog Nakon 12 uzastopnih mjeseci bez menstrualmjene nivoa manje ili veće i tijelo svake žene odmora. nog ciklusa počinje menopauza, a period pre- reaguje na njih različito. Ne postoje dvije iste • PROBLEMI SA SPAVANJEM mogu biti laska, perimenopauza, je završen. perimenopauze. uzrokovani preznojavanjem i talasima vrućine, ali se često javljaju i bez njih. Uglavnom su to Simptomi Perimenopauza je normalna faza ranojutarnja buđenja ili otežano uspavljivanje u životu svake žene Najčešći simptomi perioda perimenopauze su: Perimenopauza počinje najčešće u četrdesenepravilnosti menstrualnog ciklusa, preznoNivo hormona estrogena tim. Na ranije javljanje mogu uticati razni fak- javanje, problemi sa spavanjem, promjenljiu perimenopauzi postaje tori, pa je tako češće kod žena koje puše. Javlja vo raspoloženje, razdražljivost, suvoća vagine, neujednačen – menstrualni se u prosjeku 2 godine ranije u odnosu na žene problemi sa mokraćnom bešikom, smanjenje ciklus se skraćuje ili nepušače. Takođe, žene sa porodičnom istori- mogućnosti začeća, promjene seksualne želje produžava, a česti postaju jom rane perimenopauze imaju veće šanse da i seksualnog funkcionisanja, gubitak koštane i ciklusi bez sazrevanja i kod njih nastupi ranije. Hemioterapija i zramase, povećanje nivoa holesterola, promjena jajne ćelije čenje male karlice postaju, na žalost, sve češći kvaliteta kože, kose, noktiju…

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

DIJAGNOSTIKA

Perimenopauza je prirodan proces postepene promjene. Ne postoji test ili znak koji je dijagnostički kriterijum da je žena u perimenopauzi. Uzimaju se u obzir godine, karakteristike menstrualnog ciklusa i simptomi ili tjelesne promjene koji se javljaju. Ukoliko je potrebno odrediće se nivo polnih hormona i hormona štitne žlezde.

PROMENE STILA ŽIVOTA POMAŽU •P romjene životnog stila i navika mogu olakšati simptome i doprinijeti očuvanju dobrog zdravlja tokom godina. • S manjenje vaginalne suvoće može se postići lubrikantima ili ovlaživačima na vodenoj bazi. Takođe i redovni seksualni odnosi pomažu očuvanju vlažnosti i elastičnosti, jer povećavaju dotok krvi u vaginu.

sa posljedičnim nedovoljnim kvalitetom sna i dnevnim umorom. • Za ovaj period karakteristične su i PROMJENE RASPOLOŽENJA bez vidljivog spoljašnjeg uzroka, povećanje nervoze i razdražljivosti. Njihovom intenzitetu pridonose i poremećaji sna. Povećana je i učestalost javljanja depresivnog poremećaja. • Smanjenje nivoa estrogena utiče na TKIVO VAGINE DA GUBI ELASTIČNOST I VLAŽNOST. Kod jače izraženih simptoma odnos može postati bolan. Povećana je i osjetljivost na vaginalne i urinarne infekcije. Smanjenje elastičnosti tkiva mokraćne bešike doprinosti urinarnoj inkontinenciji. • Sve učestaliji ciklusi BEZ SAZREVANJA JAJNE ĆELIJE, kao i njihovo različito trajanje smanjuju mogućnosti začeća. Ipak, sve dok postoji menstrualni ciklus moguća je i trudnoća. • Za vrijeme perimenopauze MIJENJA SE I LIBIDO u manjoj ili većoj mjeri. Žene koje su imale zadovoljavajuće seksualno funkcionisanje najčešće će ga imati i tokom perimenopauze i kasnije. • Kako se smanjuje nivo estrogena povećava se RIZIK OD OSTEOPOROZE, mijenja se kvalitet kože, kose i noktiju. • Estrogen je čuvar zdravlja srca žena. Njegovim smanjenjem mijenja se NIVO HOLESTEROLA U KRVI. Dolazi do povećanja LDL, a smanjenja HDL holesterola što povećava rizik za razvoj bolesti srca.

Liječenje simptoma Ponekad su simptomi perimenopauze izraženi u toj mjeri da ometaju svakodnevno funkcionisanje i utiču na kvalitet života. Na raspolaganju su nam različiti ljekovi u zavisnosti od izraženih simptoma. Hormonalna terapija estrogenom dostupna je u formi tableta, flastera ili gela. Nadoknada estrogena (koja može biti u kombinaciji s progesteronom) je djelotvorna u smanjenju perimenopauzalnih tegoba kao i prevenciji gubitka koštane mase. Kod primjene estrogena neophodan je nadzor ljekara. Vaginalni estrogen, koji se nalazi kao vaginalne tablete ili krem, stavlja se direktno u vaginu. Oslobađaju se male količine estrogena i na taj način se smanjuje suvoća i povećava elastičnost vagine, smanjuje se nelagoda kod odnosa i poboljšava funkcija mokraćne bešike. Antidepresivi iz grupe inhibitora ponovnog preuzimanja serotonina se koriste u liječenju depresivnih simptoma. Djelotvorni su u smanjenju talasa toplote i preznojavanja. Ukoliko su poremećaji spavanja jako izraženi takođe ih treba liječiti. Prije primjene ljekova neophodno je konsultovati ljekara o svim terapijskim mogućnostima, koristima i rizicima. Perimenopauza je proces, pa se tako i terapijske mogućnosti i potrebe mogu vremenom mijenjati. l

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

•P ravilna ishrana smanjuje rizik od osteoporoze i srčanih bolesti, smanjuje talase vrućine i preznojavanja. Ishrana treba da bude bogata polinezasićenim masnim kisjelinama i vlaknima – voćem, povrćem i žitaricama cijelog zrna. Treba birati i namirnice bogate kalcijumom. Izbjegavati kofein i alkohol, cigarete i psihoaktivne supstance.

•R edovna fizička aktivnost je značajna za prevenciju dobitka u tjelesnoj težini, smanjuje nervozu, razdražljivost, popravlja raspoloženje i kvalitet spavanja. Doprinosi očuvanju koštane mase i smanjuje rizik od preloma. •D ovoljno sna je važno za kvalitetno dnevno funkcionisanje. Neophodno je održavati redovan ritam sa približno istim vremenom odlaska na spavanje, izbjegavati kofein i alkohol u večernjim časovima, stresne i razbuđujuće aktivnosti. • K orišćenje tehnika smanjenja stresa važno je za cjelokupno zdravlje, a olakšava i tegobe u perimenopauzi. Vežbe relaksacije, disanja, joga pomoći će da simptomi budu manje izraženi.

www.pharmamedica.rs

ELEMENTS OF NATURE Linija Elements of Nature je udružila snage sa prirodom i tako kreirala prirodnu kozmetiku koja ispunjava najviše standarde koje zahtijeva njega kože. Epigran, multi-aktivni koncentrat dobijen iz pšenične klice je srce preparata. Preparati su bez konzervansa, parabena, mineralnih ulja, parafina, silikona, PEG, emulgatora, vještačkih boja, vještačkih mirisa.

EPIGRAN- prirodni element pšeničnih klica je multiaktivna esencija sa umirujućim, stimulišućim i tonirajućim efektom. Podstiče regeneracionu moć ćelija, obiluje esencijalnim hranljivim materijama i tako poboljšava mikrocirkulaciju i vlažnost kože, smanjuje dubinu bora,čini je glatkom i mekom na dodir. Epigran je podesan za sve tipove kože, pomaže da koža izgleda svježe i mladalački blistavo Dr. Grandel kozmetika – Crna Gora drgrandel.cg

www.glosarij.me

Uvoznik, generalni zastupnik i distributer Glosarij d.o.o., Vojislavljevića 76, Podgorica, Montenegro

UROLOGIJA

NOĆNO MOKRENJE Nokturija je, od strane Internacionalnog udruženja za kontinenciju, definisana kao buđenje noću zbog potrebe mokrenja, bez obzira na broj noćnih mokrenja. Međutim, postoje i druge definicije koje uključuju i broj, što otežava određivanje učestalosti ovog simptoma u opštoj populaciji.

matra se da se nokturija sreće kod 1131% osoba starijih od 45 godina. Osobe koje pate od nokturije, noćno mokrenje smatraju značajnom smetnjom, naročito ukoliko je učestalost dva i više puta. Zbog noćnog ustajanja, san je isprekidan i nekvalitetan, što dovodi do dnevnog umora, nervoze, nedovoljne koncentracije. Kod starijih osoba, mokrenje češće od dva puta u toku noći povezano je sa učestalošću padova i preloma kuka.

U odrasloj populaciji učestalo mokrenje u toku noći najčešće se povezuje sa konzumiranjem većih količina tečnosti neposredno pred spavanje. Uobičajeno je da čovek mokri na svakih 4-5 sati, odnosno 4-5 puta dnevno. Za 24 h, izbaci se 1,5 l mokraće. Kapacitet bešike je 400500 ml i starenjem se smanjuje, pa je i učestalije mokrenje kod starijih osoba normalna pojava. Isto tako, kako starimo proizvodnja urina se tokom noći povećava, jer žlezda, hipofiza, usporava lučenje antidiuretskog hormona. Nokturija sama po sebi nije bolest već simptom. Uzroci mogu biti mnogobrojni. Od starenja preko uroloških bolesti, dijabetesa, bolesti srca, itd. Uzimanje diuretika takođe može povećati učestalost noćnog mokrenja.

Urinarne infekcije kao uzrok učestalog mokrenja Urinarne infekcije su zapaljenske promjene u različitim dijelovima urinarnih puteva. Najčešće su izazvane bakterijama koje su normalno prisutne u debelom crijevu, a koje dospijevaju u mokraćni sistem. Žene su 10 puta podložnije nego muškarci. Statistički podaci pokazuju da 2/3 žena oboli bar jednom u životu, a često se urinarna infekcija ponovo vrati u sledećih godinu dana. Simptomi urinarne infekcije su češće mokrenje uz osjećaj žarenja ili peckanja. U

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

U odrasloj populaciji učestalo mokrenje u toku noći najčešće se povezuje sa konzumiranjem većih količina tečnosti neposredno pred spavanje. Uobičajeno je da čovek mokri na svakih 4-5 sati, odnosno 4-5 puta dnevno uznapredovalim stadijumima bolesti javlja se bol prilikom mokrenja, a nekada čak i kada se ne mokri, bol u donjem dijelu leđa i stomaka, povišena temperatura, krv u mokraći. Urin je neprijatnog mirisa, mutan i beličast. Za liječenje urinarnih infekcija koriste se antibiotici koje ljekar propisuje na osnovu rezultata antibiograma. Antibiotici pored loših, uništavaju i korisne bakterije koje su normalni stanovnici crijeva, što predstavlja dobru podlogu za razvoj novih infekcija.

Česti uzroci noćnog mokrenja Bolesti srca: Bolesti srca i krvnih sudova su uzrok smrti broj jedan savremenog čovjeka. Prema podacima Svjietske zdravstvene organizacije, od kardiovaskularnih bolesti u svijetu godišnje umre oko 17 miliona ljudi. Ekspanzija ovih bolesti posljedica je nezdravog načina života koji podrazumijeva: nepravilnu ishra-

www.pharmamedica.rs

Zapaljenje prostate, osim uslijed infekcije, može nastati i kao posljedica nekih neuromišićnih i autoimunih bolesti, kao i mehaničkih povreda. Simptomi upale prostate nisu specifični. Javljaju se bolovi ispod i iza polnog organa, u donjem dijelu stomaka i leđa. Mokrenje je otežano, bolno i učestalo, posebno noću. nu, nedovoljno fizičke aktivnosti, pušenje, gojaznost, itd. Simptomi koji ukazuju na bolest srca i/ili krvnih sudova su različiti, a nokturija, odnosno učestalo noćno mokrenje, je skoro redovno prisutna. Na bolest srca može da ukaže brzo zamaranje i nedostatak daha, nepravilan puls, osjećaj treperenja, slabost, umor, vrtoglavice, zbunjenost, bol u grudima, gubitak svijesti, itd. Bolesti srca i krvnih sudova leče se primjenom ljekova iz različitih farmakoterapijskih grupa i terapiju određuje ljekar specijalista. Pored terapije ljekovima veoma je važna i promjena stila života. Smanjenje unosa zasićenih masti i soli, povećanje unosa dijetnih vlakana, umjerena fizička aktivnost, smanjenje tjelesne težine (ako je povećana), prestanak konzumiranja duvana je najmanje što možete da uradite za zdravlje svog srca. Zapaljenje prostate, prostatitis: Kod muškaraca mlađih od 50 godina ovo je najčešća urološka dijagnoza, dok se kod starijih nalazi na trećem mjestu iza benignog uvećanja i raka prostate. Najčešće je u osnovi bolesti bakterijska infekcija i to bakterijama iz porodice Enterobacteriaceae koje potiču od normalne crijevne flore. Zapaljenje prostate, osim uslijed infekcije, može nastati i kao posljedica nekih neuro-mišićnih i autoimunih bolesti, kao i mehaničkih povreda. Simptomi upale prostate nisu specifični. Javljaju se bolovi ispod i iza polnog organa, u donjem dijelu stomaka i leđa. Mokrenje je otežano, bolno i učestalo, posebno noću. Iz mokraćne cevi javlja se gnojan, a ponekad i krvav iscedak. Pacijent je umoran i ima povišenu temperaturu. Bolest se liječi antibioticima. Uvećanje prostate: Učestalost BHP se povećava sa godinama. Smatra se da je odrijeđeni stepen BHP prisutan u 80% muškaraca starijih od 40 godina. Karakteriše je nemaligni, prekomjerni rast ćelija u periuretralnom po-

www.pharmamedica.rs

KAKO POMOĆI

dručju prostate, što dovodi do otežanog pražnjenja bešike kroz suženu uretru. Obzirom da se bešika ne može potpuno isprazniti, javljaju se simptomi: odložen početak mokrenja, slab i spor mlaz urina, nepotpuno pražnjenje, isprekidano mokrenje, potreba za mokrenjem više puta u toku noći, bol, jak i iznenadan nagon za mokrenjem. Terapija može da bude medikamentozna i operativna. U slučaju blagih tegoba liječenje se obično započinje primjenom biljnih preparata koji ne mogu da dovedu do izliječenja, ali u velikoj mjeri olakšavaju tegobe. Menopauza: Uslijed nedostatka estrogena javljaju se urogenitalni simptomi, a najčešći je često mokrenje koje se može javljati preko dana ili samo noću. Može biti praćeno bolom, a češće su i urinarne infekcije. Kod čestog i bolnog mokrenja se najčešće postavlja dijagnoza upale bešike bez razmišljanja, a terapija ne daje uvek zadovoljavajući rezultat. Nerijetko se ponavljano daju antibiotici, čak i kada se u urinokulturi ne mogu naći patološki mikroorganizmi. Pritom se i ne pomišlja na simptome koje izaziva atrofija a oni bi se uspešnije liječili lokalnim estrogenima. Dijabetes: Dijabetes je skup metaboličkih poremećaja koji rezultiraju povećanim nivoom šećera (glukoze) u krvi. Simptomi dijabetesa su: učestalo i noćno mokrenje, pojačana žeđ, stalna glad, umor, teže zarastanje rana, učestale infekcije. Liječenje dijabetesa zahtjeva multidisciplinarni pristup odnosno angažovanost kako endokrinologa tako i ljekara drugih specijalnosti. Pored terapije ljekovima neophodna je i promjena životnog stila koja podrazumijeva izbalansiranu ishranu i umjerenu fizičku aktivnost. l

Kako je nokturija sama po sebi simptom odnosno posljedica, liječenje uzroka doprinosi i rješavanju problema nokturije. Prvi korak je utvrditi uzrok učestalog noćnog mokrenja i uvjesti promjene navika, kao što su konzumiranje hrane i tečnosti pred spavanje, posebno alkoholnih pića. Ukoliko promjena navika ne da očekivani rezultat, neophodno je javiti se urologu, koji će, na osnovu pregleda, postojanja pridruženih bolesti kao i intenziteta simptoma propisati terapiju. U terapiji se koriste ljekovi iz grupe alfa blokatora ili 5-alfa reduktaze, pojedinačno ili u kombinaciji. Takođe, mogu se propisati i ljekovi iz grupe blokatora muskarinskih receptora koji djeluju tako što smanjuju učestalost i intenzitet kontrakcija mišića bešike. Ukoliko je uzrok učestalog noćnog mokrenja neadekvatno lučenje antidiuretskog hormona, ljekar može propisati i dezmopresin. Upotreba ovog ljeka povezuje se sa nizom neželjenih reakcija među kojima su najizraženije suva usta, zamagljen vid, itd.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

SAVREMENI TRENDOVI

Intermittent Fasting je sati između obroka Da li brojan polako zamjenjuje brojanje kalorija? autor: mr ph. Jovana Ilkić

ntermittent Fasting (IF) trenutno je jedan od najpopularnijih svjetskih trendova u ishrani, zdravstvu i fitnesu. Preporučuje se za mršavljenje, poboljšanje zdravlja i uvođenje pozitivnih promjena u životni stil. Pokazano je da ovaj pristup može imati snažne efekte na tijelo, kogniciju, pa čak i na dužinu života.

Šta podrazumijeva IF? IF je obrazac ishrane koji podrazumijeva karakterističan raspored preskakanja obroka, a da pritom ne diktira koje namirnice treba da se konzumiraju, već samo kada

se konzumiraju. U skladu s tim, to nije dijeta u konvencionalnom smislu. Uobičajene IF metode uključuju dnevne, 16-satne pauze ili obustavu jela tokom 24 sata, dva puta nedeljno.

Kako IF od priče postaje dijelo? Postoji nekoliko različitih načina i svi se svode na raspoređivanje obroka na dnevnom ili nedjelj-

nom nivou. Najpopularniji načini su: Metoda 16/8 - Naziva se i Leangains protokol i podrazumijeva preskakanje doručka, zatim ograničavanje dnevnog perioda od 8 sati tokom kojeg se osoba hrani (npr. 13-21h), a nakon toga slijedi period od 16 sati bez hrane. Moguće su i varijacije vremenskog intervala tokom kojeg se oso-

IF je obrazac ishrane koji podrazumijeva karakterističan raspored preskakanja obroka, a da pritom ne diktira koje namirnice treba da se konzumiraju, već samo kada se konzumiraju

ba hrani, pa nekima mnogo više odgovara prepodnevni režim (npr. od 7-15 h ili od 10-18 h) Eat-Stop-Eat - Podrazumijeva uzdržavanje od hrane tokom 24 sata, jednom ili dva puta nedeljno, na primjer tako što se ne jede od večere jednog dana do večere narednog dana. Dijeta 5:2 – Prema ovoj metodi u dva uzastopna dana u sedmici konzumira se samo 500–600 kalorija, a ostalih pet dana se osoba hrani uobičajeno. Smanjivanjem unosa kalorija, sve ove metode trebalo bi da dovedu do gubitka tjelesne mase, pod uslovom da se to ne nadoknadi mnogo većim unosom tokom perioda jela. Mnogi smatraju da je metoda 16/8 najjednostavnija i najodrživija, a takođe je i najpopularnija.

Mehanizmi koje pokreće IF Tokom uzdržavanja od hrane u tijelu se odvija nekoliko procesa na ćelijskom i molekularnom nivou. Na primjer, tijelo prilagođava nivo hormona kako bi uskladištene tjelesne masti postale pristupačnije. Ćelije pokreću važne reparativne procese i utiču na ekspresiju gena vezanih za dugovečnost i imunitet. Preciznije, nivo hormona rasta se

Pored snižavanja insulina i povećanja nivoa hormona rasta, povećava se i oslobađanje noradrenalina što pospješuje sagorijevanje masti

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

povećava, što vodi ka razgradnji masti i izgradnji mišića. Povećava se osjetljivost na insulin i nivo insulina opada, što pospješuje transport i razgradnju masti. U ćeliji se inicira autofagija, što je način reciklaže nefunkcionalnih proteina koji se nakupljaju u ćelijama. Gubitak kilograma je najčešći razlog zbog kojeg se ljudi okreću IF-u. Mršavljenje se ogleda u smanjenom kalorijskom unosu i posljedičnim promjenama u nivou hormona. Pored snižavanja insulina i povećanja nivoa hormona rasta, povećava se i oslobađanje noradrenalina što pospješuje sagorijevanje masti. Bitno je istaći i da dolazi do smanjenja obima struka, jednog od faktora kardiovaskularnog rizika.

Koristi po zdravlje Mnoga istraživanja su pokazala da IF može imati veliki značaj za regulaciju tjelesne mase, kao i vitalnost tijela. Značaj se ogleda u smanjenju insulinske rezistencije, zapaljenja, nivoa LDL-holesterola i triglicerida, odnosno u smanjenju faktora rizika za kardiovaskularne bolesti. Pokazan je potencijal za smanjenje rizika od razvoja tumora. IF povećava nivo nervnog hormona BDNF, potpomaže rast novih nervnih ćelija i pokazuje preventivni potencijal za Alzheimerovu bolest. Ipak, istraživanja su još uvijek u ranoj fazi. Mnoge studije su bile malog obima, kratkotrajne ili su sprovedene na životinjama i na mnoga pitanja tek treba da se odgovori izvođenjem kvalitetnijih studija. Smatra se da IF olakšava vođenje zdravog načina života; jesti zdravo je jednostavno, ali ako uzmemo u obzir proces planiranja i pripreme zdravih obroka onda može biti i izuzetno komplikovano.

Bezbjednost i mjere opreza Ukoliko ste gojazni ili imate poremećaje u ishrani, prije započinjanja IF-a potrebno je da se konsultujete sa ljekarom. Dodatno, neka istraživanja pokazuju da

www.pharmamedica.rs

Ispitivanja na životinjama su pokazala da ženke postaju iscrpljene, maskulinizirane, neplodne i da imaju neregularne cikluse. ova metoda možda i nije toliko korisna za žene kao što je za muškarce. Ispitivanja na životinjama su pokazala da ženke postaju iscrpljene, maskulinizirane, neplodne i da imaju neregularne cikluse. Postoje i brojni anegdotski izvještaji o ženama kojima je menstruacija prestala kada su počele sa IF i vratila se u normalu kada su nastavile svoj uobičajeni režim ishrane. Zbog svega toga ženama se savjetuje poseban oprez. Glad je glavna nuspojava. Dodatno, javlja se osjećaj slabosti i slabljenja kognitivnih funkcija. Ovo može biti samo privremeno, dok se tijelo ne prilagodi. Jako je bitno posavjetovati se sa ljekarom ili farmaceutom ukoliko imate dijabetes, insulinsku rezistenciju, nizak krvni pritisak, koristite ljekove, neuhranjeni ste, imate istoriju poremećaja ishrane, pokušavate da ostanete u drugom stanju, imate istoriju amenoreje, trudni ste ili dojite. l

SAVJETI

Ukoliko se odlučite da isprobate ovaj režim postoje još neke stvari o kojima treba voditi računa. Tokom uzdržavanja od jela neophodno je konzumirati tečnost: vodu, kafu, čaj i druga nekalorična pića, bez dodavanja šećera. Male količine mlijeka su prihvatljive. Mogu se uzimati suplementi, ali je bitno imati na umu da neki od njih, poput vitamina rastvorljivih u mastima, bolje djeluju kada se uzimaju uz obroke i da suplemente ne treba uzimati sem ukoliko ne postoji jasna potreba za njima. Vježbanje nije zabranjeno, ali je bitno osluškivati svoje tijelo, pogotovo tokom perioda adaptacije. Sve metode mršavljenja, pa i ova, mogu izazvati gubitak mišića, zbog čega je važno održavati mišićnu masu i visok unos proteina. Studije pokazuju da standardni IF zapravo ubrzava metabolizam, ali ako post traje 3 ili više dana metabolizam se može usporiti. Ne savjetuje se primjena ovog režima kod djece. Manje zvaničan pristup IF-u je uzdržavanje od obroka kad god je to prikladno, tj. preskakanje obroka povremeno kada niste gladni ili nemate vremena za kuvanje. Nema potrebe za strukturiranim planom kako bi se izvukle neke od koristi. Savjetuje se i eksperimentisanje i isprobavanje različitih režima, kako bi se našlo ono u čemu ćete uživati i što odgovara vašem rasporedu. Ne postoji zajedničko rješenje za sve ljude; najbolja dijeta za vas je ona koje se držite dugoročno. Konzumiranje zdrave hrane, vježbanje i briga o snu i dalje su najvažniji faktori na koje se treba fokusirati.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

ORALNO ZDRAVLJE

Fluorizacija Č

autor: dr Tijana Đerić, stomatolog

ist fluor je veoma toksičan, ali vezivanjem sa drugim elementima gubi dio svoje toksičnosti. Međutim, ovu činjenicu ne smijemo izgubiti iz vida, te treba biti oprezan prilikom njegove primjene.

Zašto su nam fluoridi potrebni Fluoridi pokazuju izrazit afinitet prema koštanom i zubnom tkivu. U zubnom tkivu reaktivni fluor istiskuje OH grupu iz hidroksiapatita, stvarajući fluoroapatit, koji je znatno otporniji na uticaj kisjelina i mehaničko trošenje. Takođe, fluoridi djeluju na bakterije i njihove enzime u usnoj duplji, te sve to ima preventivnu ulogu u nastanku karijesa.

Kako se primjenjuju Fluoridi se mogu primjenjivati endogenim (sistemskim) i egzogenim (lokalnim) putem. Endogene metode podrazumijevaju sistemsko djelovanje fluorida i najefikasnije su ukoliko se koriste u vrijeme mineralizacije zuba. Od brojnih mogućih metoda danas se, kao najefikasnija, preporučuje fluorisanje vode za piće. U slučaju da se ova metoda, iz bilo kog

Fluor je veoma reaktivan hemijski element, pa se u prirodi, u čistom obliku, rijetko sreće. Mi ga u organizam unosimo u obliku njegovih jedinjenja, fluorida.

Egzogene metode podrazumijevaju lokalno aplikovanje fluorida na površinu zuba, radi stvaranja kvalitetnije površine gleđi, koja bi bila otpornija na kariogene nokse. razloga ne može primjeniti, preporučuje se davanje tableta fluora, fluorisanje kuhinjske soli i sl. Egzogene metode podrazumijevaju lokalno aplikovanje fluorida na površinu zuba, radi stvaranja kva-

litetnije površine gleđi, koja bi bila otpornija na kariogene nokse. Na površinu zuba se mogu aplikovati preparati fluora visoke (profesionalna aplikacija želea), srednje (rastvori i želei) i niske (rastvori i paste za zube) koncentracije.

Primjena fluorida u prevenciji karijesa

PREPORUKA Lokalna aplikacija fluorida u stomatološkoj ordinaciji podrazumijeva aplikaciju gelova visokih koncentracija u kontrolisanim uslovima.

u znatnoj mjeri ga redukuje. Podrazumijeva se da se, obzirom na osobine fluorida, sve metode fluorizacije izvode precizno i strogo kontrolisano.

Preventivne ili profilaktičke doze fluorida su bezbjedne

Sa sigurnošću se može tvrditi da nema nijednog laboratorijPrimjena fluorida u prevenciji ka- skog, kliničkog, epidemiološkog rijesa je jednostavna i pogodna ili drugog naučnog dokaza koji za masovne preventivne prograje pokazao da optimalne količime. Antikariogeno dejstvo florida ne fluorida u vodi za piće ili ostale je posljedica kumulativnog efekprovjerene preventivne i profita više različitih mehanizama i laktičke mjere primjene fluorine postoje klinički dokazi, koji bi da, izazivaju povećanje incidence neku metodu fluorizacije izdvoji- kancera, oboljenja srca ili bilo kog li kao univerzalnu. Takođe, fluoro- drugog oboljenja. Ljudi u pojeprofilaksa kao samostalna metoda dinim područjima širom svijeta prevencije karijesa ne daje 100% svakodnevno unose optimalne ili zaštitu od karijesa, ali uz primjepovećane količine fluorida koje se nu ostalih preventivnih metoda, prirodno nalaze u vodi.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

Fluoridi i zalivanje fisura

Izuzev fluoroze zuba koja se javlja u područjima gdje su koncentracije fluorida veće od optimalnih (1-1,2 mg/l) i skeletne fluoroze koja se endemski javlja u područjima gde su prirodne količine fluorida veće od 8 ppm F, ne postoji nijedno oboljenje čija je incidenca u ovim područjima povećana, u poređenju sa onim gdje su koncentracije fluorida u vodi za piće niske.

Protokol za primjenu fluorida i zalivanje fisura u cilju prevencije karijesa kod djece i omladine u potpunosti je usklađen sa protokolom Evropske akademije za dječiju stomatologiju. Primjena je usklađena sa individualnim potrebama djeteta. Svako dijete u zavisnosti od uzrasta, stanja zdravlja usta i zuba, navika u ishrani, oralne higijene i karijes rizika uključuje se u preventivni program prema protokolu.

Prekomjerno unošenje ili nepravilna primjena fluorida Prekomjerno unošenje ili nepravilna primjena fluorida može izazvati nastanak fluoroze zuba ili skeletne fluoroze, kao i poremećaje u digestivnom i urinarnom sistemu, a pri unošenju većih količina i smrt. Veliki rizik od negativnih efekata fluora postoji kod unosa od 14 mg/dan, a veoma je moguć rizik i kod unosa od 6 mg/ dan. Maksimalna dozvoljena koncentracija fluora u vodi za piće

Preporuka prema preporuci EU (Directive 98/83/EC) je 1,5 mg/1.

Fluoridi i trudnoća Zvanični stav je da ne se preporučuje sistemska primjena fluorida u trudnoći! Smatramo da buduća mama treba da posvjeti pažnju svom celokupnom zdravlju, uključujući zdravlje usta i zuba. Fluori-

di svakako ne prolaze placentarnu barijeru, tako da sistemska primjena fluorida, u cilju zaštite zuba djeteta, uopšte nema smisla. Takođe, fluoridi se izlučuju u majčinom mlijeku tek u tragovima, tako da ni u tom periodu nema potrebe unositi fluoride sistemski. Primjena paste za zube sa fluoridima je potpuno bezbjedna u trudnoći.

Lokalna aplikacija fluorida u stomatološkoj ordinaciji podrazumijeva aplikaciju gelova visokih koncentracija u kontrolisanim uslovima, prema protokolu, a svakako se, kod pacijenata visokog rizika za nastanak karijesa, preporučuje upotreba rastvora srednjih koncentracija fluorida u sklopu oralne higijene, kao i upotreba paste za zube sa fluoridima. l

Naučnici uspešno pretvorili ćelije karcinoma dojke u masne ćelije

U predkliničkom eksperimentu sprovedenom na miševima istraživači su uspeli da „nateraju“ ćelije karcinoma dojke da se pretvore u masne ćelije i na taj način da spreče njihovo dalje bujanje. KAKO SU OVO POSTIGLI? Kada posečete prst ili kada se razvijaju organi kod fetusa, dešava se proces koji se zove epitelno-mezenhimska tranzicija (EMT), kada se epitelijalne ćelije menjaju u jednu vrstu stem ćelija pod imenom mezenhim, a zatim se pretvaraju u bilo koji oblik koji je organizmu potreban. Sa druge strane, tumorske ćelije mogu da koriste suprotan proces, MET, da bi se širile. Istraživači su proučavali miševe kojima je implantiran agresivni oblik karcinoma dojke, a koji su zatim tretirani lekom rosiglitazonom koj se koristi u terapiji dijabetesa i antitumorskim lekom trametinibom. Zahvaljujući ovim lekovima, umesto da se prošire, tumorske ćelije su se transofrmisale u masne ćelije, što je proces poznat kao adipogeneza. Iako se nije svaka tumorska ćelija transformisala u masnu, one koje jesu se nisu vratile u prvobitni oblik. KAKO DELUJE OVA KOMBINACIJA LEKOVA? Trametinib povećava tranziciju tumorskih ćelija u stem ćelije, a zatim stem ćelija u masne ćelije. Rosiglitazon je manje važan, ali u kombinaciji sa trametinibom pomaže konverziju stem ćelija u masne. Kako su ova dva leka već odobrena od strane FDA, trebalo bi da bude jednostavnije da se slična istraživanja sprovedu i na ljudima. U međuvremenu, isti tim naučnika istražuje da li bi ova terapija funkcionisala u kombinaciji sa hemoterapijom i da li bi se mogla primeniti na druge vrste karcinoma. U budućnosti, ovaj inovativni terapijski pristup bi se mogao koristiti u kombinaciji sa konvencionalnom hemoterapijom da suprimira i rast primarnog tumora i formiranje metastaza. Istraživanje je objavljeno u časopisu Cancer Cell u januaru 2019.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

Pobijedite kašalj snagom prirode Prijatan ukus

Biljni lijek protiv kašlja za djecu preko 2 godine i odrasle

Četvorostruka snaga bršljana Razrjeđuje sekret Olakšava iskašljavanje

i tako

Ublažava simptome zapaljenja Smiruje produktivni kašalj Prije upotrijebe detaljno proučiti uputstvo. O indikacijama, mjerama opreza i neželjenim reakcijama na lijek posavjetujte se sa ljekarom ili farmaceutom.

MAMIN KUTAK

Šta sve muči naše nosiće autor: dr Slavica Milovanović

kasnu jesen broj respiratornih infekcija kako djece tako i odraslih je uvijek u porastu, a posebno posljednjih 10–tak godina. Neki stručnjaci tvrde da su ove infekcije posljedica sve učestalijih alergija u ranim godinama. Pravilna ishrana bogata voćem i povrćem, kvalitetan san i boravak napolju, bez obzira što je hladno vrijeme, učiniće da se organizam lako i brzo izbori sa virusima.

Najčešće respiratorne infekcije kod djece Bronhiolitis je često zapaljenje malih i srednjih disajnih puteva koje se javlja kod beba u prvoj godini. Zidovi su zadebljani i stvara se velika količina sekreta. Ako se javi „šištanje“ i otežano disanje potreban je hitan pregled pedijatra. Osnov terapije su inhalacije. U fiziološki rastvor (0,9% NaCl) se stavlja odgovarajući lijek koji se preko maske inhalatora doprema do pluća djeteta. Akutni nespecifični infektivni laringitis je najčešći oblik laringitisa kod dece do sedme godine. Obično su virusi uzročnici i uglavnom se razvija na alergijskom terenu, odnosno kod djece sa eksudativnom dijatezom. Bolest počinje skoro iz punog zdravlja ili eventualno iz lake prehlade, iznenada, noću. Dijete teško diše ili se guši, uplašeno je, nemirno. Specifičan je kašalj koji se javlja i podsjeća na „lavež psa“. Daju se kortikosteroidni preparati, antibiotici, aerosol terapija i kiseonik po potrebi. Ukoliko postoji sekrecija iz nosa primjenjuju se vazokonstriktorne kapi kako se sekret ne bi slivao u grlo.

Bronhitis kod djece je veoma čest - uzrokuje ga virus, a rijeđe bakterija (pneumokoka, streptokoka, stafilokoka ili H. influence). Infekciji prethodi pojačana sekrecija iz nosa, kašalj. Suvi kašalj se pojačava noću, dijete slabije jede i malaksalo je. Na virusnu infekciju nerijetko se nadovezuje bakterijska. Nakon laboratorijske

Kod beba do prve godine javlja se alergijski dermatitis sa crvenilom, svrabom i hrapavošću kože na pregibima, ekstremiteta i iza ušiju

 26

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

dijagnostike ili po preporuci pedijatra uvode se antibiotici, ljekovi za sniženje temperature, inhalacije, dekongestivi. Bolest je kratkotrajna i prolazi bez komplikacija. Ipak, ponekad se može razviti upala pluća.

Astma i alergijski rinitis Alergijski rinitis i astma su višestruko povezani, jer u osnovi imaju alergenom pokrenutu inflamaciju. Procjena je da preko 600 miliona ljudi danas boluje od alergijskog rinitisa, a 150 miliona od astme. Kod beba do prve godine javlja se alergijski dermatitis sa crvenilom, svrabom i hrapavošću kože na pregibima ekstremiteta i iza ušiju. Do skoro se vjerovalo da bebe mlađe od dvije godine, zbog nerazvijenog imunog sistema, ne mogu da budu alergične. Međutim, danas znamo da i mališani od 18. mjeseca mogu da imaju alergije na grinje, životinjsku dlaku i hranu. Sezonske alergije ipak su najčešće od 2. godine. Simptomi su: uporne infekcije uva, nepravilno disanje, hrkanje, često češkanje nosa, ušiju i očiju, napadi kijanja u serijama, vodenasta

www.pharmamedica.rs

Novo

Sa ovakvim prijateljima inhalacija postaje avantura

Inhalatori prilagođeni potrebama djece BRŽI I EFIKASNIJI

TIŠI I PRAKTIČNIJI

RASPŠIVAČ

DIZAJN

ACTIFAST PRO

PRILAGOĐEN DJECI

Uvoznik i distributer za Crnu Goru: Monte D D.O.O. Kuće Rakića bb, 81206 Tuzi Tel: +382 77 200 077; e-mail: info@monte-d.co.me

It’s easy with Pic!

Inhalacija – kada i kako Inhalacija se smatra najefikasnijim načinom liječenja respiratornih infekcija, astme i alergijskog rinitisa kod djece. Primjenjuje se od 6. mjeseca života, a najčešće se koristi u terapiji bronhitisa, laringitisa, bronhijalne astme, alergijskog rinitisa, itd. Primjena lijeka kroz aerosol terapiju obezbjeđuje aplikaciju lijeka u najkraćem vremenskom intervalu direktno na mjesto i u minimalnoj dozi potrebnoj da se ostvari maksimalan učinak. Niža doza lijeka smanjuje i neželjene efekte koje lijek može eventualno izazvati. Najčešći oblik laringitisa koji se javlja kod djece do sedme godine je akutni nespecifični infektivni laringitis sekrecija. Preventiva je primarna i obuhvata izbjegavanje alergena i promjenu uslova života, pa čak i životne sredine. U liječenju značajnu ulogu ima specifična imunoterapija kada postoji preosjetljivost samo na jednu grupu polena ili na jedan alergen, kao što je prašinska grinja i može dati odlične rezultate. U primjeni je i medikamentozno liječenje antihistaminicima za oralnu primjenu i topičkim intranazalnim kortikosteroidima koji smanjuju upalu sluznice nosa. Postupak liječenja kod djece je isti kao kod odraslih, uz uzimanje u obzir specifičnosti dječijeg uzrasta. Astma se obično javlja između druge i treće godine života i predstavlja hronično zapaljensko oboljenje disajnih puteva. Djeca sa porodičnom anamnezom imaju veći rizik da obole od ove bolesti, čak 1:2 ako oba roditelja boluju od astme. Princip liječenja koji daje SZO: djeca oboljela od astme treba da koriste ljekove koji obezbjeđuju da do napada astme uopšte ne dođe. Pravilnim liječenjem i najblažih oblika astme u dječjem uzrastu, spriječava se nastajanje oštećenja pluća kod odrasle osobe. Kad se astma pred pubertet dovede u lakši oblik, veće su šanse da će u pubertetu potpuno prestati, ili biti ublažena. U terapiji se koriste dvije vrste ljekova: l ljekovi koji dovode do brzog proširenja suženih bronhija, pa se koriste za suzbijanje simptoma u akutnim napadima. l ljekovi koji smiruju preosjetljivosti bronhija i u njoj su hormonski, kortizonski ljekovi (kortikosteroidi) u obliku za udisanje. Primjena antibiotika u lječenju astme nije opravdana, a efekta nemaju ni ljekovi za iskašljavanje, uprkos činjenici da se u astmi nagomilava sekret u disajnim putevima. Zabranjeni su ljekovi koji suzbijaju kašalj. l

Kako radi inhalator? Unutar uređaja stvara se oblak vodene pare u kojoj se rastvara lijek. Da bi se obezbjedilo dejstvo lijeka, veličina čestice lijeka u aerosol rastvoru manja je od 5 mikrometara, pa lijek može dospeti do svih dijelova pluća. Zbog sve veće učestalosti indikacija za upotrebu inhalatora važna je njihova pravilna primjena. Prije početka korišćenja neophodno je konsultovati ljekara. Nekada je dovoljna samo primjena fiziološkog rastvora, a nekad i određena doza lijeka. Za olakšanje iskašljavanja i vlaženje respiratorne sluznice kod respiratornih infekcija veliki značaj imaju inhalacije sa fiziološkim rastvorom ili vodenim rastvorom pantenola. Svaki uređaj ima svoje specifičnosti i treba ga nabaviti u konsultaciji sa ljekarom i farmaceutom u apoteci, ali osnovne preporuke za korišćenje su:  Dijete je u sedećem položaju i smireno  Disanje je duboko i ravnomerno, na usta, ako aparat ima masku  Poslije inhalacije treba djetetu dati da pije vodu ili čaj  Inhalacije se obično rade jednom ili dva puta u toku dana, a idealno je da se rade na 8 sati. Ipak, ovo zavisi od stanja djeteta i kliničke slike.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

www.pharmamedica.rs

Uvoznik i distributer za Crnu Goru: Monte D D.O.O. KuÄ&#x2021;e RakiÄ&#x2021;a bb, 81206 Tuzi Tel: +382 77 200 077; e-mail: info@monte-d.co.me

PREDSTAVLJAMO

LIZOZIM L

izozim je prirodna komponenta našeg organizma, svi se rađamo sa lizozimom. Ova supstanca je po mnogo čemu jedinstvena. Lizozim se nalazi u našoj pljuvački, pa je poznato da prilikom neke manje povrede (poput posjekotine, ogrebotine, opekotine) refleksno liznemo i sami svojom pljuvačkom oblažemo povrijeđeno mjesto na koži. Na isti način lizozim oblaže i sluznicu grla i usne šupljine. lnteresantno je da je lizozim otkriven par godina prije otkrića antibiotika od strane istog naučnika, Aleksandra Fleminga. lako je, poput antibiotika, otkriven prije mnogo godina, i danas je veoma čest predmet aktivnog naučno-istraživačkog interesa. U brojnim istraživanjima dokazana su njegova korisna djelovanja i sigurna primjena. Lizozim je značajan faktor prirodnog imuniteta koji uništava bakterije, viruse, gljivice i to samo one štetne (dok takozvane „dobre bakterije“ ne uništava) i ne remeti normalnu bakterijsku floru usne šupljine. Pored toga, lizozim ne dovodi do razvoja bakterijske rezistencije, koja se inače moze razviti nakon prekomjerne primjene antibiotika. Na ovaj nacin „čuvamo“ antibiotike za stanja kada su nam zaista potrebni. Lizozim možemo primjenjivati istovremeno sa antibioticima jer tako pojačavamo djelovanje antibiotika. Lizozim takode na prirodan način štiti i obnavlja oštećenu sluznicu usta i grla. Oštećena sluznica povećava rizik od novih infekcija i zato nam je brza regeneracija sluznice potaknuta lizozimom veoma korisna i važna u liječenju. Kod upalnih stanja usne šupljine i grla, naš organizam ne stvara dovoljno lizozima i tada nam je potreban dodatni unos. Na sreću, pacijentima u Crnoj Gori je na raspolaganju nekoliko Lysobact

prirodni zaštitnik sluznice usne šupljine, grla i nosa

Kod upalnih stanja usne šupljine i grla, naš organizam ne stvara dovoljno lizozima i tada nam je potreban dodatni unos. Jedinstveni sastav lijekova Lysobact® baziran je upravo na lizozimu proizvoda koji sadrže lizozim, bilo u obliku lozengi koje se otapaju u ustima bilo u obliku sprejeva za usta, tako da sada pacijenti imaju mogućnost borbe protiv upalnih stanja na prirodan način. Jedinstveni sastav lijekova Lysobact® za sluznicu usta i grla baziran je upravo na lizozimu koji svojim višestrukim korisnim djelovanjima pomaže u zaštiti i ozdravljenju sluznice usta i grla, te predstavlja odličan terapijski izbor za uzročno i simptomatsko liječenje akutnih upala sluznice usta i grla. Pored toga, aktivne komponente lijeka Lysobact® smiruju upalni proces, pomažu zarastanje rana i oštećenja sluznice usne šupljine, ubrzava-

ju ozdravljenje, štite sluznicu usne šupljine i grla, pojačavaju lokalni imuni odgovor sluznice i dovode do blagog analgetskog učinka. Za blage upale sluznice usne šupljine i grla, te za pacijente sa smanjenom lokalnom otpornošću poput dijabetičara, imunokompromitovanih pacijenata, preporučuju se Lysobact® lozenge. Kod umjerenih i jačih upala, preporučuje se Lysobact Spray® obogaćen aromom peperminta koja dodatno osvježava dah kod upalnih stanja. Lysobact proizvodi ne sadrže alkohol, te ne isušuju sluznicu, a u svom sastavu nemaju ni šećer zbog čega su terapija izbora i za pacijente oboljele od šećerne bolesti.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

Bosnalijekov Lysobact® najprodavaniji je lijek na ruskom tržištu prošlog mjeseca. Pokazalo je to istraživanje analitičkog portala Pharma DATA koje je provedeno na uzorku od čak 15.000 apoteka u Ruskoj Federaciji. Kako prenosi portal Business. ru, analiza je rađena prema obimu i finansijskom iznosu. Lysobact® je sa 444.300 prodanih pakovanja i više od 100 miliona rubalja prvi na ovoj listi lijekova. LYSOBACT JE NAJPRODAVANIJI LIJEK NA RUSKOM TRŽIŠTU Podsjetimo, Lysobact® je proizvod na bazi lizozima, koji se koristi za široki spektar liječenja različitih upalnih stanja grla i ždrijela, te lijek izbora broj jedan kada su u pitanju ova oboljenja. Na našim prostorima i šire u regionu jedino Lysobact® proizvodi sadrže lizozim. Riječ je o prirodnoj komponenti u našem organizmu sa kojom se svi rađamo i ovaj prirodni enzim ispoljava protivupalno djelovanje u usnoj i nosnoj šupljini te koži.

Činjenica je da su akutne upale usne šupljine igrla danas veoma česte, a očekivati je da će u budućnosti biti jos češće. Tome doprinosi i pojava bakterijske rezistencije, brza mutacija virusa, klimatske promjene, sve veće zagađenje spoljašnje okoline, sve duži boravci u klimatiziranim prostorijama itd. Zbog svega navedenog, u budućnosti možemo očekivati povećanu potrebu za prirodnim načinima liječenja kao što je liječenje lizozimom koji nam omogućava efikasno uništavanje bakterija i virusa, otklanjanje upale i pratećih simptoma te ubrzano obnavljanje sluznice usne šupljine i grla.l

www.pharmamedica.rs

HEMATOLOGIJA

Trombofilije predstavljaju sklonost ka trombozama pri kojima je jasno definisan genetski poremećaj.

odatak o ponavljanom stvaranju ugrušaka (trombova) u venskim i arterijskim krvnim sudovima, takozvanim trombozama, naročito u mlađem životnom dobu, kao i pojava istih kod više članova unutar jedne porodice, svakako bude sumnju na postojanje nekog nasljednog poremećaja. Ovo stanje, u narodu poznato kao „začepljenje krvnog suda“, može biti uzrokovano urođenim ili stečenim faktorima, ali samo kod urođenih govorimo o trombofilijama. Moglo bi se reći da trombofilije predstavljaju sklonost ka trombozama pri kojima je jasno definisan genetski poremećaj.

Trombofilije, sklonost ka trombozama autor: Ass. dr Marija Elez spec. interne medicine, subspec. hematolog

Moglo bi se reći da trombofilije predstavljaju sklonost ka trombozama pri kojima je jasno definisan genetski poremećaj.

Genetski poremećaji koji predstavljaju primarna hiperkoagulabilna stanja Za urođeni nedostatak antitrombina, proteina C, proteina S, prisustvo mutacije na faktor V Leiden, kao i mutacije gena za protrombin, dokazana je povezanost sa većom sklonošću ka tromboziranju. Postojanje homocistinurije i hiperhomocistinemije, odnosno mutacije gena za MTHFR (metiltetrahidrofolat reduktaza) i nekih formi disfibrinogenemije su znanto ređe, ali isto tako udružene sa povećanim rizikom od tromboziranja. Urođena trombofilija je jedan od vodećih uzoka venskog tromboembolizma kod mlađih osoba. Nažalost, kod više od polovine osoba sa spontano nastalim venskim trombozama, ne može se dokazati nijedan od pomenutih uzroka. To samo znači da sigurno

Ovo stanje, u narodu poznato kao „začepljenje krvnog suda“, može biti uzrokovano urođenim ili stečenim faktorima, ali samo kod urođenih govorimo o trombofilijama.

postoji još genskih faktora, ali za sada nedefinisanih.

Kada je testiranje na trombofiliju obavezno? Kako su trombofilije nasljedni i doživotni poremećaj, potrebno je izdvojiti populaciju pacijenata kod

kojih je indikovano testiranje na trombofilije, jer od rezultata ispitivanja zavisi potreba za terapijom, ali i prevencijom ponavljanih epizoda i to ne samo kod pacijenata, nego i članova njihovih porodica. Obavezno testiranje se odnosi na: bolesnike sa venskom trombo-

Urođena trombofilija je jedan od vodećih uzoka venskog tromboembolizma kod mlađih osoba

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

zom i/ili plućnim tromboembolizmom ukoliko su mlađi od 50 godina, kod osoba sa ponavljanim dubokim venskim trombozama, pozitivnim porodičnim opterećenjem ili kod bolesnika sa trombozama rijetkih lokalizacija (venski sudovi oka, venski sinusi mozga, splanhnični krvni sudovi, vene u slivu gornje šuplje vene). Danas najčešće na pregled dolaze žene sa ponavljanim gubicima ploda (spontanim pobačajima). Osim toga, testiranje treba planirati i kod asimptomatskih pacijenata kod kojih u porodici postoji potvrđena neka od trombofilija i to ukoliko im predstoji intervencija ili stanje udruženo sa rizikom od vaskularnih komplikacija, kao što je hirurška, naročito ortopedska intervencija, trudnoća i primjena bilo kakve hormonske terapije, uključujući i kontraceptivnu tera-

www.pharmamedica.rs

TROMBOFILIJE I TRUDNOĆA

piju. Čak i kod osoba mlađih od 40 godina, ukoliko dođe do razvoja arterijskih tromboza, budući da se kod njih ne očekuje postojanje ateroskleroze, treba obaviti detaljno ispitivanje.

Kako se trombofilije liječe? Liječenje se započinje primjenom heparina, a zatim nastavi primjenom antagonista K vitamina uz održavanje vrijednosti INR-a od 2-3. U stanjima deficita antitrombina, treba voditi računa da heparin ne može da ostvari antikoagulantni efekat ukoliko se zajedno sa njim ne doda i koncentrat antitrombina. Upotreba oralnih antagonista K vitamina kod pacijenata sa nedostatkom proteina C može biti praćena nekrozom kože. Što se tiče dužine terapije, svi su saglasni da kod bolesnika sa nedostatkom antitrombina, kod onih koji su nosioci homozigotne mutacije gena za faktor V Leiden ili gena za protrombin, kao i

Ponavljane epizode tromboza, bez obzira na vrstu trombofilije, takođe predstavljaju indikaciju za doživotnu terapiju kod pacijenata sa kombinovanim trombofilnim poremećajima, treba sprovoditi doživotnu antikoagulantnu terapiju. Ponavljane epizode tromboza, bez obzira na vrstu trombofilije, takođe predstavljaju indikaciju za doživotnu terapiju. U drugim poremećajima se predlaže obustavljanje terapije nakon 6 do 18 mjeseci. Asimptomatski nosioci nekog trombofilnog poremećaja treba da dobijaju preventivnu terapiju samo u slučaju očekivanog povećanog rizika od tromboza, kao što su veće hirurške intervencije, duža imobilizacija ili postpartalni period, dok rutinska terapija kod njih nije preporučena. l

Žene sa urođenim nedostatkom antitrombina, kombinovanim trombofilijama, homozigotnim stanjem za faktor V Leiden ili protrombin treba preventivno da dobijaju niskomolekularni heparin tokom čitave trudnoće i 6 nedjelja nakon porođaja. Rizik od venskog tromboembolizma je čak 4 puta veći u trudnoći nego izvan nje, što znači da trudnoća sama po sebi predstavlja stečeno protrombogeno stanje. Faktori koji povećavaju rizik od tromboza u trudnoći su gojaznost, starost trudnice preko 35 godina, blizanačka trudnoća, ali i hiperemeza (povraćanje), dehidratacija, infekcije, preeklampsija, izrazito priširene vene. Kada sve to znamo, profilaktička antitrombotska terapija se primjenjuje od početka trudnoće i 6 nedjelja nakon porođaja kod onih žena koje su u prošlosti imale neprovociranu trombozu vena nezavisno od postojanja trombofilije, kod žena koje su imale trombozu udruženu sa postojanjem trombofilije i kod žena koje nisu imale tromboze, ali imaju potvrđen bilo kakav trombofilni poremećaj. Danas je stav da se kod pacijentkinja koje u anamnezi navedu podatak o spontanom pobačaju, čak i u odsustvu jasno definisanog genetskog poremećaja, preventivno sprovodi pomenuta terapija. Nameće se zaključak - traganje za nekim od pomenutih genetskih poremećaja je od izuzetnog kliničkog značaja, jer bi se definisanjem nekog od trombofilnih stanja, pravovremeno započela antitrombotična terapija, čime bi se spriječila pojava vaskularnih komplikacija, nekada čak i fatalnih.

Obavezno testiranje se odnosi na: bolesnike sa venskom trombozom i/ili plućnim tromboembo lizmom ukoliko su mlađi od 50 godina, kod osoba sa ponavljanim dubokim venskim trombozama, pozitivnim porodičnim opterećenjem ili kod bolesnika sa trombozama rijetkih lokalizacija .

www.pharmamedica.rs

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

AKTUELNO

ANTIBIOTICI

pravilna primjena ostavština za budućnost

Antibiotici su grupa ljekova čije je otkriće jedno od najvećih dostignuća medicine zahvaljujući kojem su spašeni milioni života. Njihova osnovna uloga u organizmu je uništavanje patogenih bakterija koje su izazvale infekciju.

autor: mr ph. spec. Jasmina Jović Novaković

eracionalna primjena antibiotika (infekcija ne postoji, izazivač infekcije je virus, a ne bakterija, uzimanje na svoju ruku, tzv. samomedikacija, nepoštovanje protokola liječenja, itd.) dovjela je do razvoja otpornosti (rezistencije) bakterija na njihovo dejstvo. Pojava sve više rezistentnih sojeva bakterija otežava liječenje i držanje bolesti pod kontrolom i isto tako doprinosi razvoju novih oboljenja. Ulazimo u začarani krug: imamo uzročnike bolesti koji više ne reaguju na postojeću terapiju, a novih visokopotentnih antibiotika nema. Da bitku sa bakterijama ne bismo izgubili neophodno je da se vratimo korak unazad i liječenje antibioticima sprovedemo isključivo po nalogu ljekara, poštujući propisane doze, učestalost uzimanja lijeka i dužinu terapije. Kada su antibiotici u pitanju, samomedikacija kojoj smo svi skloni dugoročno donosi više štete nego koristi.

Osnovna pravila primjene terapije Antibiotici se primjenjuju dok se patogeni mikroorganizmi potpuno ne eliminišu iz organiz-

ma, što je nekad i nekoliko dana nakon nestanka simptoma. Antibiotici se rijetko kad primjenjuju manje od 5 dana (izuzetak su nekomplikovane urinarne infekcije). Prerani prekid terapije može dovjesti do povratka bolesti, kao i do razvoja rezistencije na antibiotike. U zavisnosti od mjesta djelovanja, puteva metabolizma lijeka u organizmu i mjesta željenog dejstva lijeka, postoje i preporuke kada i na koji način antibiotik treba uzeti. Neki antibiotici se uzimaju na prazan stomak, neki na-

Ulazimo u začarani krug: imamo uzročnike bolesti koji više ne reagiju na postojeću terapiju, a novih visokopotentnih antibiotika nema. Da bitku sa bakterijama ne bismo izgubili neophodno je da se vratimo korak unazad i liječenje antibioticima sprovedemo isključivo po nalogu ljekara poštujući propisane doze

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

kon jela. Najvažnije je uzimati ih u pravilnim vremenskim intervalima. Danas imamo i antibiotike koji se uzimaju jednom dnevno i tako se obezbjeđuje dobra komplijansa – redovna upotreba - što je neophodno za postizanje željenog efekta liječenja.

Interakcije antibiotika i hrane Antibiotici, kao i ljekovi generalno, mogu interagovati sa hranom, alkoholom i drugim ljekovima koje pacijent uzima. Kao posljedica ove reakcije može doći do promjene aktivnosti samog antibiotika (efekat se pojačava, slabi ili izostaje) ili drugog lijeka sa kojim je antibiotik stupio u reakciju. Neki antibiotici mogu da povećaju fotoosjetljivost (osjetljivost kože na sunčevo zračenje) kože. Za konzumaciju alkohola u toku terapije antibioticima važi isto pravilo kao i kada je terapija bilo kojim drugim lijekom u toku -NE. Mada se smatra da alkohol nema interakcije sa svim vrstama antibiotika, posebno se upozorava na zabranu korišćenja alkohola uz metronidazol, jer dovodi do halucinacija, povraćanja i smetnji u disanju. Simptomi koji se javljaju u

www.pharmamedica.rs

toku konzumiranja alkohola za vrijeme antibiotske terapije grizeofulvinom mogu biti veoma opasni. Grejpfrut ne bi trebalo konzumirati u toku terapije antibiotikom, jer se smatra da može umanjiti njegovo dejstvo. Magnezijum u suplementima, ako se uzima u isto vrijeme kad i antibiotik, može umanjiti dejstvo lijeka. Da biste izbjegli ovaj efekat, uzmite magnezijum dva sata prije uzimanja antibiotika ili dva sata poslije. Tetraciklini, fluorohinoloni i neki penicilini imaju umanjeno dejstvo kada se uzimaju uz preparate aluminijuma, kalcijuma i gvožđa. Mliječni proizvodi se mogu konzumirati, ali se preporučuje da to bude 2-3 sata od uzimanja lijeka. Smatra se da jogurt, kefir i drugi proizvodi ove vrste doprinose obnavljanju naše crevne flore – biote, jer sadrže dobre bakterije i tako umanjuju neželjena dejstva antibiotika u crijevima. Međutim, upotreba mliječnih proizvoda sa dodatkom probiotskih bakterija nije dovoljna da spriječi nastanak neželjenih dejstava, kao ni da se flora obnovi.

Antibiotici neselektivno uništavaju kako loše, tako i dobre, probiotske bakterije prisutne u crijevima. Kao posljedica omogućava se rast patogenih mikroorganizama, koji su u normalnim okolnostima u crijevima prisutni u malom broju, što dovodi do dijareje, bolova u stomaku, pa čak i ozbiljnih kolitisa flore nastao uzimanjem antibiotika i posljedično nastajanje dijareje jeste uzimanje dodatnih količina probiotskih bakterija. Ukoliko ih unesemo u odgovarajućem broju, one će neutralisati efekte patogenih sojeva u crijevima i omogućiti ponovno uspostavljanje zaštitne barijere.

Interakcije antibiotika i drugih ljekova

Laksativi - ljekovi protiv zatvora mogu umaniti resorpciju antibiotika. Istovremena upotreba digoksina i makrolidnih antibiotika (eritromicin, klindamicin) može imati toksične efekte kod srčanih bolesnika. Polusintetski penicilini i tetraciklini umanjuju efekte oralnih kontraceptiva, pa može doći do Zašto probiotik uz antibiotik neželjene trudnoće. Antibiotici neselektivno uništavaju kako loše, Sulfonamidi (kotrimoksazol) mogu dovjesti tako i dobre, probiotske bakterije prisutne u do pada nivoa šećera u krvi, odnosno krvarecrijevima. Kao posljedica ovakvog stanja omo- nja kod osoba koji uzimaju oralne antidijabetigućava se razmnožavanje i rast patogenih mi- ke ili oralne antkoagulanse. kroorganizama (izazivači bolesti), koji su u Istovremena primjena eritromicina i terfenadinormalnim okolnostima u crijevima prisutni u na može uzrokovati opasne aritmije. malom broju, što dovodi do dijareje, bolova u Kombinacija eritromicina sa oralnim antikoastomaku, pa čak i ozbiljnih kolitisa. gulansima ili antidijabeticima dovodi do pojaŠto je korišćeni antibiotik šireg spektra djelova- čanog djelovanja antikoagulanasa i antidijabenja to je veći rizik za nastanak dijareje. Statisti- tika što ima ozbiljne posljedice. ka kaže da čak do 35% pacijenata dobije dijaPostoje još i mnoge druge interakcije tako da je reju uzrokovanu antibioticima. U najvećem su procjena ljekara i farmaceuta i njihova preporiziku mlađi od 7 i stariji od 65 godina. ruka neophodna kako bi se izbjegle neželjene Jedini način da spriječimo disbalans crijevne situacije u toku liječenja antibioticima. l

NEŽELJENA DEJSTVA ANTIBIOTIKA I ALERGIJSKE REAKCIJE Mnogi pacijenti miješaju pojavu neželjenih efekata antibiotika sa alergijskom reakcijom. Potrebno je znati napraviti razliku, jer oni koji su imali alergijsku reakciju ne bi trebalo da koriste taj antibiotik, kao ni one koji su mu srodni. Međutim, oni koji se žale na blaža neželjena dejstva mogu da pokušaju da nastave terapiju sa sličnim antibiotikom ili čak da nastave sa primjenom istog antibiotika. Ljekar određuje značaj neželjene reakcije antibiotika kod pacijenta. Najčešća neželjena dejstva antibiotika su stomačne tegobe, dijareja i kod žena vaginalne gljivične infekcije.

Neka neželjena dejstva su ozbiljnija, i u zavisnosti od toga koji je antibiotik u pitanju, mogu uticati na funkciju bubrega, jetre, koštane srži i drugih organa. Kao neželjeni efekat antibiotske terapije može doći do zapaljenja debelog crijeva, odnosno kolitisa. Do kolitisa dolazi uslijed dejstva toksina koji stvara bakterija Clostridium difficile. Ova bakterija je normalan stanovnik crijeva, ali je prisutna u tako malom broju da u uslovima kada je crijevna flora očuvana ne može da izazove bolest, ali pod uticajem antibiotika stvaraju se uslovi za njeno razmnožavanje. Antibiotici mogu da prouzrokuju alergijske reakcije. Slabije alergijske reakcije su osip sa svrabom ili blago šištanje. Ozbiljne alergijske reakcije (anafilaksa) mogu životno ugroziti pacijenta i obično uključuju oticanje grla, probleme sa disanjem i sniženje krvnog pritiska.

www.pharmamedica.rs

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

FITOTERAPIJA

Kantarion srećna biljka S

tabljika kantariona je čvrsta, uspravna i razgranata, list je istačkan, a cvijet je žut. Crne tačke na listovima zapravo predstavljaju žlijezde sa etarskim uljem i, zahvaljujući tom izbušenom izgledu lista, kantarion je dobio svoje latinsko ime – Hypericum perforatum. Kantarion se prikuplja košenjem, dok je biljka u cvatu, budući da najviše ljekovitih komponenti ima u cvjetovima biljke. Najpovoljnije vrijeme za košenje је u maju i junu, mada biljka cvjeta i do septembra. Prilikom košenja, uglavnom se beru nadzemni dijelovi (herbe) biljke u dužinama od 20 do 30 cm, koji se zatim vežu u snopiće i suše. Ukoliko je svrha košenja kantariona dobijanje ulja, biljku nije potrebno sušiti, već cvjetove treba staviti u teglu i dopuniti maslinovim uljem, kako bi se ulje kantariona ekstrahovalo iz biljke. Nakon

Biljni ljekovi na bazi suvih vodenoalkoholnih ekstrakata herbe kantariona se koriste kod blage ili umjerene depresije. Dosad je identifikovano najmanje 10 jedinjenja iz kantariona koja pomažu kod depresije

Kantarion ili bogorodičina trava je biljka koja se danas najčešće koristi za liječenje depresije. To je višegodišnja zeljasta biljka koja potiče iz Evrope i visine je do jednog metra. Kod nas je poznata i po imenima gospin cvijet i gorac, a širom svijeta kao trava svetog Jovana.

autor: mr ph. Nikola Kitanović

svakog košenja trebalo bi ukloniti dijelove biljLijek za depresiju ke zaostale u zemlji, kako bi se nova biljka mogla razviti. Kantarion raste u svijetlim šumama, Biljni ljekovi na bazi suvih vodenoalkoholpo livadama, oko puteva. nih ekstrakata herbe kantariona se koriste kod blage ili umjerene depresije. Komponente kantariona koje djeluju različitim mehanizmima i tako doprinose antidepresivnom dejstvu su brojne – zato se aktivnim sastojkom biljnog lijeka smatra ukupni ekstrakt biljke. Dosad je identifikovano najmanje 10 jedinjenja iz kantariona koja pomažu kod depresije – floroglucinolski derivat hiperforin, naftodiantroni hipericin i pseudohipericin, heterozidi kvercetina, biflavoni. Osim ovih, postoje i sastojci koji nemaju direktno antidepresivno dejstvo, ali potenciraju dejstvo hipericina, povećavajući njegovu rastvorljivost u vodi i bioraspoloživost – to su procijanidini i flavonoidi (npr. rutin). U biljci takođe ima i vitamina C, smole, procijanidina, holina, α - pinena.

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

Mehanizmi delovanja Glavni mehanizam antidepresivnog dejstva jeste povećanje nivoa serotonina (hormona sreće), dopamina i noradrenalina u sinaptičkim prostorima i za njega je najviše zaslužan

www.pharmamedica.rs

hiperforin. Dodatni antidepresivni mehanizmi uključuju nishodnu regulaciju kortikalnih β receptora i smanjenje aktivnosti osovine hipotalamus – hipofiza – nadbubrežna žlijezda. Kod blagih do umjerenih depresija kantarion ima dokazanu efikasnost, koja je čak uporediva i sa nekim sintetskim antidepresivima (koji nisu biljnog porekla), dok sa druge strane kantarion ispoljava mnogo manje neželjenih efekata! Antidepresivno dejstvo ne treba očekivati odmah nakon primjene kantariona već kroz nekoliko nedjelja, a ukoliko se simptomi depresije ne poboljšaju poslije 4 nedjelje, treba se konsultovati sa ljekarom. Nema dokaza o efikasnosti kantariona kod teških oblika depresije zbog nedovoljno izvršenih istraživanja, te je imperativ u tom slučaju i ne koristiti ga.

Neželjena dejstva kantariona su uglavnom blaga i rijetka i podrazumijevaju umor, glavobolju, gastrointestinalne tegobe, suvoću usta, konfuziju, kožnu alergiju, smanjenje resorpcije gvožđa Neželjena dejstva Neželjena dejstva kantariona su uglavnom blaga i rijetka, i podrazumijevaju umor, glavobolju, gastrointestinalne tegobe, suvoću usta, konfuziju, kožnu alergiju, smanjenje resorpcije gvožđa. Međutim, fotosenzibilizacija je neželjeno dejstvo kantariona na koje se mora posebno obratiti pažnja. Fotosenzibilizacija tj. hipericizam podrazumijeva neuobičajeno burnu reakciju kože na sunčevo i drugo UV zračenje, tokom koje može doći do svraba, otoka, opekotina, plikova i potencijalno trajnih pigmentacija kože. Ovo neželjeno dejstvo, izazvano naftodiantronima prisutnim u kantarionu događa se tek pri unosu 10 do 20 puta većih doza od terapijskih. Zato u slučaju predoziranja kožu treba zaštititi od sunčevog i drugog UV zračenja tokom 1-2 nedjelje nakon upotrebe preparata na bazi kantariona, tj. preporučuje se izbjegavanje boravka na otvorenom prostoru, pokrivanje kože odjećom i upotreba krema sa visokim SPF faktorom za zaštitu od sunčevog zračenja. Upotreba terapijskih doza ne izaziva u uobičajenim uslovima fotosenzibilizaciju, ali se i tada preporučuje izbjegavanje izlaganja intenzivnom UV-zračenju, kao što su sunčanje ili solarijum. Dodatno, apsolutna kontraindikacija za upotrebu kantariona jeste preosjetljivost kože na sunčevu svjetlost. l

www.pharmamedica.rs

INTERAKCIJE

LEKOVI ČIJE SE DEJSTVO SMANJUJE TOKOM ISTOVREMENE UPOTREBE KANTARIONA ANTIEPILEPTICI

LJEKOVI U TERAPIJI HIV-A: nevirapin, efavirenz, ritonavir

ANTIMIKOTICI: ketokonazol, itrakonazol

Metadon

CITOSTATICI: etopozid, paklitaksel, imatinib, irinotekan, vinblastin...

Oralni kontraceptivi sa estrogenom

Benzodiazepini

Statini

Ciklosporin

Teofilin

Digoksin

Varfarin

Eritromicin

Verapamil

Ranitidin

Feksofenadin

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

PRIRODNO REŠENJE ZA PROBLEM

Masnoće u krvi

od masnoćama u krvi podrazumijevaju se sve masne supstance koje se mogu naći u našem krvotoku kao što su holesterol i trigliceridi. LDL holesterol je odgovoran za stvaranje plakova u krvnim sudovima, HDL holesterol pomaže u uklanjanju LDL oblika iz krvotoka, dok trigliceridi nastaju iz suvišnih kalorija koje unosimo u organizam.

Šta je dislipidemija? Dislipidemija je poremećaj nivoa masnoća u krvi i podrazumijeva različita stanja, ali najčešće forme su:  Visok nivo „lošeg“ Važnu ulogu u prevenciji (LDL) holesterola  Nizak nivo „dobrog“ ateroskleroze imaju anti(HDL) holesterola oksidansi poput vitamina  Visok nivo trigliditeransku ishranu i odvikavanje E i ektrakta zelenog čaja, cerida od loših navika. Ovaj izbor nema koji štite ćelije od oksidativ Visok holesterol, što neželjene efekte, a pored koristi nog stresa podrazumijeva poviza srce i krvne sudove doprinošen LDL i trigliceride si i očuvanju zdravlja čitavog orMasnoće se mogu koganizma. ristiti kao izvor energije za sve će- Faktori rizika Terapija ljekovima - Na tržištu je lije od kojih je sačinjen ljudski Poznato je nekoliko faktora koji danas prisutan veliki broj različiorganizam, čuvati se u jetri kao re- povećavaju šansu da dođe do ratih molekula koji sa efikasnošću zerva ili se deponovati unutar krv- zvoja dislipidemije, a to su: goi do 80% napisati mogu regulinih sudova što pogoduje nastanku jaznost, sedelački način života, sati vrijednosti prije svega holeateroskleroze. nedostatak fizičke aktivnosti, alsterola. Međutim, ovi ljekovi sa kohol, pušenje, seksualno prenosi- sobom nose rizik od neželjenih Simptomi ve bolesti, dijabetes tip 2, smanjena efekata, kao što su problemi sa jeOsobe sa blažom dislipidemijom funkcija štitne žlijezde, hronična trom, bol u mišićima, veća učeobično nemaju nikakve simptooboljenja jetre i bubrega, starija ži- stalost novonastalog dijabetesa, me, dijagnoza se postavlja pri ruvotna dob, ishrana bogata zasićepa čak i demencija. Postoji i čitava tinskoj analizi krvi ili prilikom nim i trans mastima, pol (žene u paleta prirodnih aktivnih supstantestiranja na neko drugo oboljenje, menopauzi imaju više nivoe LDL). ci odobrenih od strane svetskih a promjene u stilu života obično udruženja za KVB koje pokazuTerapija i kontrola dovode do poboljšanja. ju efikasnost u regulaciji nivoa hoTeži oblici dislipidemije mogu Efikasna kontrola nivoa masnolesterola i triglicerida, a bezbjedni dovjesti do ozbiljnih zdravstveća u krvi ima tri terapijska izbora. su za primjenu čak i u dužem vrenih komplikacija, pa se ljekaru Higijensko-dijetetski režim, koji menskom periodu. Monakolin obavezno moraju prijaviti simp- obuhvata fizičku aktivnost, meK, polikozanoli, fitosteroli, biljna tomi povezani sa radom srca i cirkulacijom, kao što su: stezanje Upravo je ateroskleroza osnovni uzrok i bol u grudima, vrtoglavica, luoboljevanja srca i krvnih sudova, jer panje srca, iscrpljenost, oticanje vremenom može da dovede do ozbiljnih članaka i stopala, otežano disaposljedica, poput srčanog udara i šloga nje, hladan znoj.



PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

vlakna, protein soje, riblje ulje su samo neke od njih. Monakolin K je možda i najinteresantniji. On djeluje istim mehanizmom kao i sintetski statini, tako što blokira produkciju holesterola u jetri inhibicijom enzima ključnog za sintezu holesterola. Ali, za razliku od sintetskih statina ne oštećuje jetru čak ni nakon višegodišnje primjene. Polikozanoli iz šećerne trske utiču na ukupan i „loš“ holesterol, redukuju trigliceride, pokazuju antiagregacioni efekat, a imaju i protektivno dejstvo na ćelije; vitamini poput folne kiseline, B6, B12 koji snižavaju vrijednosti homocisteina, koji je važan faktor rizika za razvoj brojnih bolesti, uključujući KVB, moždani udar i demenciju. Važnu ulogu u prevenciji ateroskleroze imaju antioksidansi poput vitamina E i ektrakta zelenog čaja, koji štite ćelije od oksidativnog stresa. Izbor je veliki, ali treba napraviti pravi. Odabirom prave kombinacije ovih sastojaka, uz uvođenje zdravih životnih navika, mogu se postići izuzetni rezultati u kontroli lipidnog statusa i prevenciji bolesti srca i krvnih sudova. l

www.pharmamedica.rs

PRIRODNA I BEZBJEDNA STRATEGIJA ZA EFIKASNU KONTROLU LIPIDNOG STATUSA I PREVENCIJU KARDIOVASKULARNIH BOLESTI PREPORUČUJE SE PACIJENTIMA: Sa povišenim LDL holesterolom, trigliceridima ili ukupnim holesterolom Koji odbijaju ili ne tolerišu statinsku terapiju Kao dodatak statinskoj terapiji ELL

E C T UA L

I NT

TE N E T PA PROPER

Uvoznik za Crnu Goru: Farmegra doo Podgorica

IZ UGLA PSIHOLOGA

Kako da znamo da je vrijeme da usporimo autor: dr Tijana Mirović, Psihološko savetovalište Mozaik, www.savetovalistemozaik.com

„Ne znam više gdje udaram!“, „Ništa više ne stižem“, „Nemam više vremena ni da mislim“, „Hronično sam umoran“, „Život mi se pretvorio u jurnjavu“.

vakve rečenice čujemo i izgovaramo svaki dan. Gdje i šta god da radimo dijelimo utisak da se život ubrzao i pretvorio u veliku trku. Zatrpani smo velikom količinom informacija i obaveza, tako da imamo sve manje vremena za dokolicu, druženje, pa i same sebe. Umjesto da živimo u skladu sa bazičnim potrebama i sopstvenim vrijednostima, mi živimo na automatskom pilotu. „Jezdimo“ iz dana u dan tek onako usput primjećujući da vrijeme prolazi, a da mi nismo tu gdje smo željeli da budemo…da nam život prolazi u poslu i jurnjavi, da je „stalno neki stres“, da se slabo družimo kako sa drugima, tako i sa samim sobom.

„Jezdimo“ iz dana u dan tek onako usput primećujući da vreme prolazi, a da mi nismo tu gde smo želeli da budemo... da nam život prolazi u poslu i jurnjavi, da je „stalno neki stres“, da se slabo družimo kako sa drugima, tako i sa samim sobom Primjetimo mi to, ali onda ipak samo nastavimo dalje u istom ritmu. Neki tako što sebe ubijede da ne može drugačije („nemam kad“, „imam kredit“, „moram još ovo“), a neki tako što brigu o sebi i uživanje odlože za „neke bolje dane“ – kada budu na odmoru, kada „završe ovo i još ovo“. I tako, sve dok nas tijelo ili psiha ne opomenu, ne pošalju, ispočetka tek neki mali, suptilni znak da smo pretjerali i da

treba da stanemo i udahnemo. Ukoliko to ignorišemo, stigne i još neki znak, pa još neki, pa još neki. I onda često bude toliko ozbiljno da je jedina opcija da zastanemo, prestanemo, a na kraju i stanemo. Kako prepoznati stvari na vrijeme? Kako uhvatiti te znakove da je vrijeme za usporavanje i brigu o sebi? Kako prepoznati da vozimo na rezervi kada nema crvene lampice da nam na to nedvosmisleno ukaže?

Šta su znaci da treba da usporimo? Postoji teza da je upravo brzina života i život na autopilotu razlog za to što ima sve više depresivnih ljudi i sve više problema sa bolestima

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

zavisnosti. Ideja je da smo depresivni i da se anesteziramo supstancama, pićem ili hranom zato što ne živimo kako želimo. Ponekad pojedeni obavezama, jedemo sve što stignemo kako bismo se osjećali ispunjeno, kako bismo dobili neki osjećaj zadovoljstva, a ponekad naprosto izgubimo apetit. Pijemo alkohol i ljekove kako bismo se opustili i relaksirali; kako bismo lakše zaspali nakon stresnog dana, kako se ne bismo budili noću. Nerijetko ne možemo da se naspavamo ni vikendom ili ga pak prespavamo skroz. Postoje naravno i drugi znaci. Možda ste hronično nervozni i primjećujete kako sve češće planete i na najmanju sitnicu.

www.pharmamedica.rs

Promenu primećuju i ljudi oko vas: sve ih teže slušate, sve se lakše isključujete. Sve češće osećate i pokazujete da „nemate živaca za te priče“. Fali vam strpljenja.

HORMONSKE INJEKCIJE BI MOGLE DA ZAMENE GASTRIČNI BAJPAS U LEČENJU GOJAZNOSTI Istraživači sa Imperial College u Londonu su osmislili efikasan način da pomognu gojaznim pacijentima da izgube telesnu težinu upotrebom injekcije koja sadrži miks hormona. Rezultati jedne male studije objavljeni su u časopisu Diabetes Care.

Možda je upravo suprotno, ništa vas više ne pomjera – „sve vam je ravno“. Primjećujete i promjene u funkcionisanju na poslu: sve vam je teže da se koncentrišete, pravite neke nepotrebne greške, zaboravljate, lako upadate u paniku, jer lista stvari koje treba uraditi izgleda sve duža i duža. Promjenu primjećuju i ljudi oko vas, sve ih teže slušate, sve se lakše isključujete. Sve češće osjećate i pokazujete da „nemate živaca za te priče“. Fali vam strpljenja. Grubi ste i lako planete ili se lako isključite. Izolujete se, nigdje vam se ne ide i ništa vam se ne radi. Sve vam smeta, sve vas nervira. I tijelo upozorava. Postoji jedna izreka koja kaže „ako ne slušaš tijelo kako šapuće, slušaćeš ga kako vrišti“. To znači da, ako ne naučimo da stanemo na te sitne znake, tijelo isprodukuje stanje koje nas zaustavi. Jer kada tijelo „provrišti“, mi ozbiljno obolimo i „provrištimo“ i sami. Dok nas upozorava, tijelo pokazuje sljedeće znake: gubimo ili dobijamo kilograme, imamo razne bolove kojima se ne zna uzrok, imamo visok krvni pritisak, pijemo brdo vitamina i ljekova kako bismo pregurali dan. Imunitet slabi, pa se češće razboljevamo i sve nam duže vremena treba za oporavak. Osjećamo hroničan umor koji ne prolazi ni nakon što smo se naspavali.

Kako sebi da pomognemo? Kako da usporimo? Jednostavno usporite! Na isti način na koji to uradite kada vas bolest ili povreda veže za krevet. Koliko god nam to teško bilo da prihvatimo, život se nastavlja i bez nas. Stvari nekako nađu načina da funkcionišu. I stvarno, ali stvarno, ne mora baš sve. Neke stvari stvarno moraju „odmah i sada“, ali

www.pharmamedica.rs

neke i ne. Neke se mogu odložiti za taman toliko da na miru jedemo, popijemo kafu, da se naspavamo. Nema zadovoljenja viših potreba ako nismo sa tim najosnovnijim u miru. Nema mnogo zadovoljstva i sreće ako naše bazične potrebe nisu zadovoljene – ako ne radimo i nešto za sebe, nešto smislimo, nešto što nas povezuje sa drugima i nečim većim od nas. Dakle, družite se, idite u prirodu, vježbajte ostajanje i uživanje u datom momentu. Radite nešto zabavno. Smijte se i igrajte. Nahranite taj dječji dio sebe i ućutkajte unutrašnjeg kritičara koji vas teroriše raznim „mora“, jer, na kraju krajeva, mora samo ono što priroda nalaže, sve je ostalo samo odabir, odnosno izbor puta ka ili od zadovoljenja sopstvenih ciljeva, potreba i vrijednosti. Pazite na put kojim idete, jer taj put vodi ka vama i zdravlju ili u ozbiljnu stranputicu od svega važnog i od vas. l

U studiju je bilo uključeno 69 pacijenata sa dijabetesom i predijabetesom; 15 pacijenata je dobilo hormonski miks (GLP 1, oksintomodulin i peptid YY, tzv. GOP), 11 je dobilo fiziološki rastvor kao placebo, 21 je išlo na operaciju (gastrični bajpas) i 22 je bilo na restriktivnoj dijeti. Dobijeni rezultati pokazuju da su pacijenti na GOP-u izgubili u proseku 4,4 kg do kraja studije, uz značajno poboljšanje nivoa glukoze, koja se kod nekih vratila skoro na normalu. Pacijenti koji su dobijali placebo su izgubili u proseku 2,5 kg tokom 4 nedelje koliko su praćeni. U obe grupe, međutim, gubitak težine je bio značajno manji nego u grupi koja je podvrgnuta ugradnji gastričnog bajpasa i grupi koja je bila na restriktivnoj dijeti, koje su izgubile 10,3 kg, tj. 8,3 kg u proseku. „Iako je gubitak težine manji, upotreba GOP infuzije daje manje sporednih efekata nego operacija,“ rekla je u zvaničnoj izjavi Tricia Tan, vođa studije. „To pokazuje da je moguće postići benefite gastrične operacije, ali bez same operacije.“ Još jedna korist GOP tretmana je smanjenje i stabilizacija nivoa šećera u krvi. Iako i gastrična operacija generalno dovodi do poboljšanja nivoa šećera u krvi, rezultati su dosta varijabilni.

Jednostavno usporite! Na isti način na koji to uradite kada vas bolest ili povreda vežu za krevet. Koliko god nam to teško bilo da prihvatimo, život se nastavlja i bez nas.

„Iako je ovo mala studija, naša nova kombinacija hormona je obećavajuća i pokazala je značajno poboljšanje zdravlja pacijenata u samo 4 nedelje. U poređenju sa drugim metodama tretman je neinvazivan i smanjuje nivo glukoze skoro na normalu“ kaže Tan. Veće kliničko istraživanje je neophodno da bi se potvrdili ovi rezultati i ispratio dugotrajniji uticaj na zdravlje pacijenata, ali trenutni rezultati daju nadu da bi neinvazivne procedure poput ove mogle da budu alternativa gastričnom bajpasu u bliskoj budućnosti.

EUROMEDIK HIRURGIJA

1. Opšta i abdominalna hirurgija • Žučna kesalaparoskopska i klasična • Kile-ingvinalna, femoralna, umbilikalna, ventralna postoperativna kila • Laparoskopska exploracija • Laparoskopska biopsija • Pilonidalni sinus • Hemoroidi • Analna fisura • Analna fistula • Appendectomija laparoskopska i klasična • Desna i leva hemikolektomija • Pankolektomija • Izvođenje ileostomije • Izvođenje kolostomije • Rekonstruktivne hirurške intervencije • Resekcije želudca • Sutura perforativnog ulkusa • Punkcije abdominalna i pleuralna • Torakalna drenaža • Ileus/vezana creva • Totalna gastektomija • Tumori retroperitoneuma • Holedohotomija i T drenaža • Biliodigestini by pass • Whiplova operacija • Distalna pankreatektomija • Derivacija ciste pankreasa • Apsces jetre • Abscesne kolekcije u trbuhu • Ehinokokus jetre • Resekcije jetre • Leva i desna hepatektomija • Splenektomija

2. DOJKA • Biopsija tumora dojke • Tumorektomija • Parcijalna resekcija

3. Ginekologija LAPAROSKOPSKA HIRURGIJA JAJNIKA I MATERICE • biopsija grlića materice • Incizija Bartolinijeve žlezde u lokalnoj anestezijii ili opštoj • Aplikacija/ekstrakcija spirale • HSG • Uklanjanje kondiloma • LOOP ekscizija grlića materice • Konizacija • Histeroskopija – dijagnostička • Dijagnostička + terapijska (sa anestezijom, preoperativnom pripremom i HP nalazom)

5. Endokrina hirurgija LAPAROSKOPSKA ILI OTVORENA HIRURGIJA • Štitasta žlezda i paraštitaste žlezde • Operacija štitaste žlezde

6. Ortopedija

OPERACIJE KOLENA: • Artroskopija kolena • Ligamentoplastika kolena • Proteza kolena OPERACIJE KUKA: • Proteza kuka TRAUMA: • Operacije fraktura

7. Hirurgija kože • Biopsije kože • Melanomi – ekscizija • Ostali karcinomi kože

4. Vaskularna hirurgija

8. Plastična i rekonstruktivna hirurgija

• Operacija vena THD metodom • Operacija hemoroida THD metodom • Operacija karotidnih arterija • Operacija aorte

• Face lifting • Septorinoplastika • Blefaroplastika • Liposkulptura lica • Silikoni – augmentacija dojki • Redukcija dojki • Liposukcija

PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 10

9. ORL hirurgija • Tonzilektomia • Septoplastika • Tonziloadenoidektomija

10. Urologija • Frenulotomija, cirkumcizija • Biopsije glansa, testisa, prostate • Hidrocela, varikocela, vazektomija • Kondilomi i ateromi genitalne regije • Operacije kod frakture penisa i penilne curvature • Uretrocistoskopija, proba na stres, sondaža uretera • Operacije stenoze uretre - uretrotomija interna, uretroplastika - buccal mucosa graft • Endoskopske operacije: tumora mokraćne bešike, transuretralne resekcije prostate • Uroonoklogija: radikalna prostatektomija (klasično i laparaskopski), radikalna i parcijalna nefrektomija, totalna cistektomija sa derivacijom, radikalna orhiektomija, bilateralna orhiektomija • Transvezikalna operacija prostate • Laparoskopska operacija cista bubrega

www.pharmamedica.rs

Postoje trenuci kada svoj život stavljate u tuđe ruke i najvažnije je da one budu sigurne.

EUROMEDIK HIRURGIJA

Opšta bolnica Euromedik 2 Pariske komune 22 Novi Beograd Pregled možete zakazati na telefon: +381 62 800 71 95

NAŠ TIM D EO IN Č I VIŠ

ZLIČITIH A IZ RA HIRURG TI HIRURGIJE OBLAS

NA J JAČA PORODIC A D OBRIH * BAK TERIJA

• Najšira paleta proizvoda za akutna stanja i svakodnevnu upotrebu • Djelotvorne, klinički potvrđene kulture dobrih* bakterija • Proizvodi dostupni u različitim dozirnim oblicima: ► Kapsule i kesice ► Čokoladice – atraktivni, inovativni oblici za djecu i odrasle

*nepatogene bakterije prirodno prisutne u probavnom sistemu

Uvoznik za Crnu Goru: Glosarij d.o.o., Crna Gora, Ul. Vojislavljevica 76, Podgorica TEL +382 20 642 495 mail: info@glosarij.me