2 3 de
En de boer ploegt voort
Nummer 14 juni 2011
Alles bouwen met duurzaam hout
7
Onderhoud Devo naar Heijmans
De Duurzaamheidskrant
Heijmans maakt oplaadpunten in Amsterdam Groen licht voor Heijmans in Amsterdam: in de komende drie jaar mogen we in totaal 1000 oplaadpunten gaan plaatsen voor elektrische auto’s. Energiebedrijf Nuon en energieleverancier Essent gaan de groene stroom ervoor leveren. Amsterdam telt momenteel al meer dan 200 oplaadpunten, waarvan de eerste in november 2009 in gebruik zijn genomen. Diverse autofabrikanten verwachten volgend jaar elektrische auto’s op de markt te introduceren. Elke laadpaal is goed voor twee oplaadpunten, waardoor er dus twee auto’s tegelijk terecht kunnen. De nieuwe oplaadpunten zijn geschikt voor de (nieuwe) standaardstekker in Nederland (type 2, mode 3). Elektrische infra op komst In 2015 moet Amsterdam voldoen aan de Europese normen voor luchtkwaliteit. Elektrisch vervoer is goed voor de luchtkwaliteit, en bovendien is de technologie aanzienlijk zuiniger waardoor minder energie wordt
Groen rijden op gele Heijmans-scooters In de drukke en dynamische omgeving van Schiphol voert Heijmans Infra onder meer het onderhoud uit aan het openbaar toegankelijk gebied van de luchthaven. De medewerkers bewegen zich sinds kort op een groene manier voort: ze rijden op elektrische scooters. Alle korte ritten voor bijvoorbeeld inspecties en vergaderingen werden altijd gereden per auto. Niet echt milieubewust of energiezuinig in een werkgebied van nog geen 30 vierkante kilometer. Dit kan en moet anders, vond Heijmans Infra Schiphol. En waar een wil is, is een weg: vanaf eind maart rijden er twee elektrische Heijmans scooters rond op Schiphol.
1
verbruikt. In Amsterdam worden auto’s opgeladen met groen opgewekte stroom uit hernieuwbare energiebronnen. Heijmans ziet de markt van elektrisch rijden en alle ontwikkelingen eromheen als een grote kans voor de toekomst. Het ligt immers voor de hand dat meer steden interesse gaan krijgen in elektrisch vervoer. De elektrische infrastructuur zal de komende jaren drastisch veranderen. Met haar ontwerp- en installatiekennis kan Heijmans daar een aardige steen aan bijdragen.
Lithium accu’s Met deze stille en reukloze scooters kun je overal snel en gemakkelijk komen. Schiphol heeft immers een uitgebreid fietspadennet, waardoor je snel en op een zeer milieuvriendelijke manier naar je bestemming kunt rijden. Bijkomend voordeel: je rijdt tot aan de voordeur en parkeren is ook geen probleem meer. Door gebruik te maken van lithium accu´s, hebben de scooters een bereik van 100 kilometer, wat ruim voldoende is. Gewoon in het stopcontact Dit type accu heeft nog meer voordelen: een lange le-
En de boer ploegt voort De column van Robert
Wanneer je met een veranderprogramma bezig bent, moet je veel zaaien. En als je dan goed door blijft gaan met mesten (mensen betrekken, motiveren, budgetten beschikbaar stellen), mag je na verloop van tijd gaan oogsten. Wat dat aangaat hebben we op het gebied van duurzaamheid een vruchtbaar voorjaar gehad. Wat mij betreft zijn er de afgelopen periode twee onderwerpen geweest waar we mee geoogst hebben. Op de eerste plaats het Duurzaamheidsverslag. Lang voordat het verslag verschijnt, beginnen al de voorbereidingen. Wat willen we laten zien? Wat willen we uitstralen? Welke gegevens willen we er in hebben? Welke projecten en initiatieven? Wie gaat wat verzamelen? Ik ben
2
vensduur, ze zijn milieuvriendelijker dan andere batterijen/accu´s en hebben een geringe zelfontlading. En opladen? Dat kan gewoon heel simpel via met een stekker in een standaard stopcontact. Schiphol wil tussen 2010 en 2020 zijn CO2-uitstoot verlagen met 90%. Als een van de hoofdaannemers van de luchthaven sluit Heijmans met dit initiatief goed aan bij deze doelstelling. Zo blijven we samen met Schiphol streven naar duurzame werkmethoden en het reduceren van CO2-uitstoot.
erg tevreden met de oogst van dit jaar. We hebben sinds de vorige versie twee grote slagen gemaakt. Duurzaamheid is veel meer verankerd in de kern van de strategie van Heijmans. Ook hebben we onze doelstellingen weer een slag verder gebracht en zijn er kwantitatieve prestatie-indicatoren aan gehangen. De eerste reacties van de stakeholders zijn zeer positief. Daarnaast is er geoogst (bijna letterlijk) met de keuze om als Heijmans volledig op duurzaam geproduceerd hout over te gaan. Een geweldige stap vooruit die in de bouwsector niet wordt geëvenaard. Het lijkt logisch dat een duurzaam bedrijf geen gebruik maakt van nietduurzaam hout. Om een voorstelling te geven: voor niet-duurzaam hout worden bossen niet gewoon gekapt, maar er wordt complete kaalslag gepleegd. De beste bomen worden eruit gehaald, de rest wordt verbrand. Na een paar regenbuien is de vruchtbare bovenlaag van de grond weggespoeld en is een ecosysteem voor altijd vernietigd. Ik ben blij dat we als Heijmans
daar niet meer aan meewerken. Duurzame bosbouw betekent dat de opbrengst per hectare sterk wordt beperkt en dat er evenwicht is met de natuurlijke aanwas. Bomen die rijp zijn voor de kap worden er individueel uitgetrokken, zodat het bos niet te veel verstoord wordt. Je kunt je voorstellen dat deze methode arbeidsintensiever en dus duurder is. Maar over 50 jaar kunnen uit deze bossen nog steeds bomen worden geoogst voor de toekomstige huizen.
Als je geoogst hebt, moet je ook weer zaaien. Er zijn opnieuw tal van initiatieven gestart waaronder de veelbelovende werkgroep Duurzame Mobiliteit, die zich onder meer met de markt van laadpalen gaat bezig houden. Bij het toenemend elektrisch vervoer in Nederland lijkt me dit een prachtige oogst over een aantal jaren op te leveren.
Heijmans kiest: alles bouwen met duurzaam hout Vorige maand nam de concerndirectie een bijzondere beslissing: Heijmans gaat voortaan in alle nieuwe projecten alleen nog duurzaam hout gebruiken. Het besluit geldt dus ook voor projecten waarin dit niet is voorgeschreven. De extra kosten hiervan zijn voor Heijmans. Het betreft hout met een FSC- of PEFC- (met uitzondering van MTCC) keurmerk. Heijmans bevestigt hiermee haar voortrekkersrol in de branche om het gebruik van duurzame materialen te stimuleren en kwaliteit te bevorderen. Duurzaam geproduceerd hout is afkomstig uit bossen die zodanig worden beheerd dat de ecologische functie van het bos als leefomgeving van planten- en diersoorten behouden blijft. Met het gebruik van enkel duurzaam hout in de bouw wordt een aanzienlijke milieubijdrage gerealiseerd. De toepassing past bij de profilering van een duurzaam bouwbedrijf. Wat betekent dit in de praktijk? De meest gestelde vragen op een rij: Geldt dit voor alle projecten van Heijmans? Ja, het besluit geldt voor alle nieuwe projecten van Heijmans, vanaf 13 mei 2011 . Geldt het besluit ook voor onszelf? Het besluit geldt voor de projecten die we bouwen en/of ontwikkelen, en ook voor houten materieel van Heijmans dat we gebruiken om te bouwen. Dus steigerplanken, bekistingen enzovoorts. Het is wel zo dat alle bestaande materieel pas wordt vervangen door een duurzame variant, op het moment dat je het normaliter zou vervangen. En hoe zit het met de projecten die nu worden gebouwd? Het besluit geldt niet voor projecten die nu worden gebouwd. Indien een opdrachtgever alsnog graag het duurzame hout wil toepassen, dan treedt Heijmans in
overleg met de opdrachtgever om de mogelijkheden te bespreken. Waarom wil Heijmans dit? Andere bouwers doen dit helemaal niet, het is niet gebruikelijk. Heijmans is er van overtuigd dat duurzaamheid belangrijk is voor de toekomst. Steeds meer opdrachtgevers willen alleen nog maar duurzame projecten, omdat hiermee op termijn voordelen behaald worden. De bouwsector kan daarin niet achterblijven en is voor een groot deel verantwoordelijk voor de houtproductie. Een dergelijke maatregel heeft dus echt effect op de milieubelasting van de sector. Als koploper in de bouw vindt Heijmans het belangrijk om als eerste in de sector dit signaal af te geven en zodoende anderen te bewegen dit ook te gaan doen. Hoe kan een duurzaam bedrijf het verantwoorden om geen duurzaam hout toe te passen? Net als de Prorail CO2-prestatieladder, zal duurzaamheid steeds meer een selectiecriterium worden in de markt. Het is goed daar vroegtijdig op voor te sorteren. Waar kan ik duurzaam hout inkopen, bij wie moet ik zijn voor meer informatie? Heijmans koopt centraal in, om zodoende schaalvoordelen te benutten en kwaliteit te borgen. Heijmans Inkoop is daarvoor bereikbaar. Voor meer informatie over welk duurzaam hout Heijmans koopt (welke keurmerken) en specifieke vragen per sector, kun je contact opnemen met een van de duurzaamheidscoรถrdinatoren. Wat doe ik als hout niet verkrijgbaar is in FSC of PEFC? Dit zal alleen in uitzonderingsgevallen voorkomen, maar dan zou in overleg met de opdrachtgever (en vastgelegd in verslagen) voor een alternatief gekozen kunnen worden.
3
Als de opdrachtgever geen duurzaam hout wil, wat doe ik dan? Heijmans is overtuigd van de waarde van duurzaam hout. Opdrachtgevers hoeven niet extra te betalen voor deze kwaliteit. Mochten zij, bij meerdere malen navragen, alsnog geen duurzaam hout willen toepassen, ga dan in overleg met je leidinggevende.
Komen de extra kosten op mijn project? Moet ik dan elders bezuinigen om het goed te maken? Nee, doel van de toepassing van duurzaam hout is extra kwaliteit toevoegen. Bezuinigen op andere materialen of andere posten heeft een tegengesteld effect. Ga in overleg met je leidinggevende bij twijfel over de bekostiging van duurzaam hout.
Duurzaam hout kost soms meer geld, wie betaalt dat? De extra kosten van duurzaam hout worden betaald door Heijmans. Bij bijvoorbeeld externe opdrachtgevers voor woningbouw neemt Bouw de kosten voor haar rekening. Bij eigen woningbouwontwikkelingen doet Vastgoed dit. Overigens kan er veel aan gedaan worden om de meerkosten te beperken, zoals bijvoorbeeld tijdig bestellen. Bovendien is PEFC meestal even duur als niet-gecertificeerd hout.
Ik ben al aan het bouwen en mijn opdrachtgever heeft het bericht ook gelezen en wil graag het duurzame hout, ook al stond het niet in het bestek. Ik heb echter alle materiaal al besteld. Wat doe ik? Ga in overleg met je leidinggevende bij twijfel over de toepassing van duurzaam hout bij projecten die reeds in gang zijn gezet. Alle nieuwe projecten vanaf 13 mei 2011 moeten automatisch worden voorzien van duurzaam hout.
Elektrisch opladen op de snelweg Fantastische uitvinding, die elektrische auto’s. Wel jammer dat je zo vaak moet stilstaan om je accu op te laden. Maar wie weet wordt dit probleem binnenkort de wereld uit geholpen. In de VS wordt gewerkt aan methodes om elektrische voertuigen al rijdend op te laten laden. Charge while you drive!
44
Ook lange afstand graag Elektrische auto’s worden steeds populairder, maar ze kampen nog met een aantal problemen die ervoor zorgen dat het grote publiek nog niet massaal overstapt. Ten eerste kan met een volle accu een veel kortere afstand worden afgelegd dan met een volle benzinetank. De 100 tot 150 kilometer die je met een volle accu kunt rijden is weliswaar voor 90% van de autoritten voldoende, maar autobezitters willen nou eenmaal ook de mogelijkheid hebben om een keer een lange afstand af te leggen. Daar komt nog bij dat er op dit moment weinig openbare oplaadpunten zijn, en de oplaadtijd duurt al snel een paar uur. Hierdoor is thuis of op het werk opladen eigenlijk noodzakelijk. Inductie op de weg Maar er is hoop: wetenschappers van de Utah State University uit Amerika zijn nu dus bezig met het ontwikkelen van een systeem dat deze problemen op kan lossen. Het idee is om oplaadplaten in het wegdek te bouwen die werken met behulp van inductie: op deze manier kunnen elektrische auto’s al rijdend worden opgeladen. Als deze techniek werkt zijn er automatisch minder openbare oplaadpunten nodig. Kleiner=goedkoper Daarnaast verwachten wetenschappers het constant opladen van de accu ervoor kan zorgen dat de accu zelf
een stuk kleiner kan worden in volume, tot maar liefst 80%. Dat betekent dat het gewicht en de prijs van de auto ook kunnen dalen. Het is dan echter wel noodzakelijk dat de auto’s ook thuis en op het werk worden bijgeladen. Snel aan en uit Er zijn al projecten waarbij elektrische auto’s en bussen draadloos worden opgeladen via inductie. Maar hier geldt dat de auto’s ’s nachts opgeladen worden, als ze geparkeerd zijn, en de bussen op het moment dat ze stilstaan bij een halte. De Amerikaanse wetenschappers hebben echter als doel om auto’s op te kunnen laden die 120 km/u gaan. Met die snelheid verblijft een auto maar 30 milliseconde op de oplaadplaat. Het is dus cruciaal dat de oplaadplaat snel aan- en uit geschakeld kan worden. Tijd voor tol Er zijn echter nog wat technologische doorbraken nodig voordat dit scenario werkelijkheid wordt. De kosten van het aanbrengen van de oplaadpunten in een wegdek wordt geschat tussen de $1 en $1,5 miljoen per kilometer wegdek, maar dit kan volgens de onderzoekers worden terugbetaald met het heffen van tol. To be continued… Bron: http://www.txchnologist.com/volumes/solarpower-2/electric-roads-could-you-drive-coast-to-coastwithout-stopping
Verrassende stijging omzet duurzaam voedsel Henk Bleker van Economische Zaken
Wie nog sceptisch was over het succes van duurzame voedselproducten, hoeft niet langer te twijfelen. In 2010 is de duurzame voedselproductie met bijna 30% gestegen: daarmee is de verwachte omzetgroei meer dan waargemaakt. Dit goede nieuws maakte staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) op 10 mei bekend in Utrecht. De biologische voedselproducten nemen de helft (675 miljoen euro) van alle verkochte duurzamere voedselproducten voor hun rekening. Dit is een omzetstijging van 13%. De spectaculairste stijging laat diervriendelijker geproduceerd vlees zien: in 2010 verdubbelde deze bijna in omzet ten opzichte van 2009. Het betreft vooral producten met een of twee sterren van het Beter Leven Kenmerk van de Dierenbescherming. Meer aanbod Diverse instellingen maken zich sterk voor duurzaam
5
Geld voor goed project Ook is er het Convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke Producten. Dit is een initiatief van negen marktpartijen, die streven naar een groter aanbod in supermarkten, versspeciaalzaken en bedrijfsrestaurants van vlees, kip en eieren die zijn geproduceerd met extra aandacht voor dierenwelzijn. Zij roepen de markt op om nieuwe producten te ontwikkelen of om bestaande diervriendelijker producten op grotere schaal te produceren. Goede projecten kunnen een financiĂŤle bijdrage krijgen.
voedsel. Het Platform Verduurzaming Voedsel is een samenwerkingsverband van o.a. (Z)LTO en het ministerie van EL&I. Het Platform wil het aanbod aan duurzamer geproduceerde en verwerkte voedselproducten in alle afzetkanalen vergroten. De partners in dit platform werken onder meer via innovatiepilots in ketenverband samen om dit doel te bereiken.
n e k e r e B n e g i e e j e h c s i g o ecol t n i r p t o o f
t van in r p t o o f e d r Ove rdt steeds it o w n e v ij r d e b aar hoe z M . d n e k e b r mee otprint? o f n e ig e je t het me eigen je m o e it s e Een leuk ekenen is r e t it u k u r d voetaf e/nl/, .b t in r p t o o f f www.ww f van het WNF een initiatie bezoek de site in BelgiĂŤ. Ofdruk.nl, deze www.voetaf er dezelfde stelt ongeve vragen. ed voor o g is t s e t e De onlin geeft n e g in d r o w de bewust je footprint te ook tips om e CO2-footverkleinen. Dijmans (een print van He totale footdeel van de agt overigens print) bedra ton CO2 per circa 80.000 jaar.
6
Niet geschoten is altijd mis Om verder te komen op het gebied van duurzaamheid worden diverse initiatieven ontwikkeld. Gelukkig maar. Dit pakt vaak goed uit, maar soms moet je ervoor kiezen om een initiatief niet door te zetten. Het autowassen zonder water is er zo een. Medewerkers konden in maart kennismaken met Bclean2.com. Dit bedrijf heeft zich gespecialiseerd in
het totaal water- en energievrij reinigen van auto’s op bedrijfslocatie. Met deze dienstverlening kunnen ze per wasbeurt 150 liter water en 50MJ energie besparen. Helaas was de animo in relatie tot de gevraagde prijs niet groot genoeg om het initiatief door te zetten. Niet getreurd: pilots zijn er om iets uit te proberen, niet om per definitie altijd succesvol te zijn. Op naar het volgende idee!
Duurzame ideeën? Yammer ze! Heb je een duurzaam idee dat je wilt delen met alle collega’s? Post deze dan op Yammer met hashtag #duurzaamheid. Je kunt je idee ook doorgeven aan de Duurzaamheidsdesk. Op intranet vind je een link naar de Duurzaamheidsdesk waar je via een ideeënbox je idee kan deponeren.
Ook reeds aangedragen ideeën kun je hier lezen. Je gaat binnenkort meer horen, lezen en zien over duurzaamheid bij Heijmans. We gaan er namelijk ook intern echt werk van maken. Nieuwsgierig? Houd de site en intranet goed in de gaten.
3e Duurzaamheidsverslag:
Duurzaamheid duurt het langst… … want als we als meest duurzame bouwer in de branche bekend willen staan moeten we dit met z’n allen doen. Door in ons werk continu de afwegingen te maken tussen ruimtelijke ontwikkeling, leefomgeving, ecologie en mobiliteit. Maar ook door zelf wat bewuster om te gaan met duurzaamheid. Met ons verstand, gevoel en moed maken we samen
het verschil en duurt duurzaamheid het langst. Lees meer over duurzaamheid binnen Heijmans in het Duurzaamheidsverslag 2010. Besloten is om het Duurzaamheidsverslag alleen digitaal uit te brengen (net zoals het jaarverslag). Het is nu te downloaden als PDF of als magazine te lezen op onze website www.heijmans.nl
7
v.l.n.r.: Stijn Borremans (HSB), Douwe Mink (HIT)
Na aanleg nu ook onderhoud DEVO naar Heijmans De nieuwbouwwijk Buurstede in Veenendaal is de trotse bezitter van een WKK-station (warmtekrachtkoppeling), dat recent werd voltooid. gereed. In opdracht van DEVO voerde Heijmans Infra Techniek dit project uit, samen met diverse andere Heijmans-onderdelen. Ook na de afronding van dit bouwproject blijft Heijmans betrokken: en wel met een onderhoudscontract met een looptijd van 30 jaar. Op 5 april tekenden vertegenwoordigers van Heijmans Infra Techniek en Heijmans Servicebouw (HSB) dit contract voor het Energiehuis. Heijmans Infra Techniek startte in 2008 met het ontwerp van de totale energievoorziening en met de aanleg van het distributienet.
CO2-uitstoot. Beter voor het milieu en beter voor de portemonnee dus. Wie doet wat? Meerdere onderdelen van Heijmans leverden hun bijdrage aan dit project. Zo bouwde Heijmans Servicebouw dit Energiehuis, opgebouwd uit prefab-betonelementen van Bestcon. Heijmans Sport en Groen bracht een aflopend vegetatiedak aan. Burgers Ergon levert een bijdrage aan de inrichting van het gebouw. Heijmans Servicebouw houdt in een periode van 30 jaar de bouwkundige constructie op een vooraf vastgesteld kwaliteitspeil. Daarvoor voert Servicebouw inspecties uit, lost storingen op en verricht preventief en correctief onderhoud aan de bouwkundige constructie.
Na aanleg nu ook onderhoud DEVO naar Heijmans
Comfortabel wonen Met de duurzame energiecentrale wordt duurzame warmte en koude opgewekt voor 1241 woningen en een aantal voorzieningen in de wijk. Naast warmte wordt ook voldoende stroom opgewekt om in de behoefte van de wijk te voorzien en de warmtepompen aan te drijven. DEVO staat voor Duurzame Energie Veenendaal-Oost, een energiebedrijf dat warmte en koeling in de wijk levert vanuit een duurzaam concept.
Prikkel voor goed onderhoud Het contract is zodanig opgezet dat er een prikkel uitgaat om door kwalitatief goed preventief onderhoud de levensduur van onderdelen te verlengen en het vervangingsonderhoud te reduceren, en daarmee de duurzaamheid en winstgevendheid te vergroten. Reduceert Heijmans Servicebouw de kosten van vervangingsonderhoud, dan delen beide Heijmans-onderdelen in het hierdoor behaalde voordeel.
Zo kunnen bewoners comfortabel wonen tegen lage kosten, met minder energieverbruik ĂŠn 60% minder
Voor meer info: Paul Pieter Smeets (Heijmans Infra Techniek), Frank van Gameren (Heijmans Servicebouw)
8