Årets bøker frå Samlaget 2018

2018

ÅRETS BØKER | SAMLAGET 2018

ÅRETS BØKER

ÅRETS BØKER 2018

3

bøker 2018 ©2018 Samlaget www. samlaget.no stiftinga det norske samlaget leiar: Kari Bjørke forlagsdirektør: Edmund Austigard forlagskontor: Mariboes gate 13, 0183 Oslo postadresse: Postboks 4672 Sofienberg, 0506 Oslo føretaksnummer: 935 305 314 Vi tek atterhald om prisendringar. konsept, omslag og formgiving: Trine + Kim designstudio

4

INNHALD Gode bokfolk

7

SKJØNNLITTERATUR FOR VAKSNE

9

Omsette romanar

10

Romanar 14 Noveller 30 Gjendiktingar 31 Julehefte 37 Lyrikk, drama, essay

39

POCKET 53 FAKTA OG DOKUMENTAR

65

BARNE- OG UNGDOMSBØKER

107

E-bøker for barn

108

Bildebøker 110 Leseland 120 Fakta for barn

138

Dikt for barn

140

Pocket for barn

142

Ungdomsbøker 146 HØGARE UTDANNING

157

Syn og Segn

178

Register 180 Kontakt oss

187

5

6

150 ÅR Utan Ivar Aasen og A.O. Vinje? Då var vi ein skriftkultur mindre og ein litteratur fattigare. Og Samlaget ville ikkje dette året ha feira 150 år som motkulturell kraft.

Aasen tenkte tanken nynorsk, gav talespråket ei ordliste og ein grammatikk. Vinje viste språket i bruk. Begge bidrog dei til å endre Noreg. Vinje skipa Samlaget 24. mars 1868 saman med Garborg, Blix, Berner, Størmer og fleire andre. Aasens kongstanke, eit skriftspråk som bygde på dei norske dialektane, som tok opp i seg erfaringa og kvardagen til folk flest, var kveikjen. Den høgare himmel over krinsen og det laget dei bygde, var spreiing av makt, kunnskap og folkestyre. Noreg skulle bli moderne og vegen gå gjennom aksepten av mangfaldet, ikkje berre dei få. Verktøyet var litteratur og eit skriftspråk som var tvers gjennom forståeleg. Så forståeleg at folk våga å ytre seg skriftleg. Å utvikle nasjonen ved å byggje folks språklege sjølvtillit, la språket leggje grunnvollen for eit moderne folkestyre.

Tanken var tvers gjennom radikal og henta beinveges frå Kontinental-Europa.

Etablissementet svarte i sterke ord. Bondespråket kan aldri styre land, finne opp teknologi eller gjere forretningar, blei det skrive. Slik var stemninga i 1868. I dag, etter 150 år med tradisjon for å fortelje historiene til dei marginaliserte, er ansvaret vårt å tenke framover, fornye og utfordre. Det er der Det Norske Samlaget er i dag.

Eit sterkt forlag i ein sterk skriftkultur, med eit stort ansvar for framtida. For å spegle mangfaldet i vår samtid. For å vere relevant for heile folket. Heile landet.

Forlagsdirektør Edmund Austigard Det Norske Samlaget

7

8

SKJØNNLITTERATUR

9

At Paula Fox er ein stor forfattar er det ingen tvil om.

Setningane hennar er smü, komprimerte mirakel, smü romanar i seg sjølve. jonathan franzen

10

skjønnlitteratur | omsette romanar

PAULA FOX

GUDEN FOR MARERITT Om kjærleik, fordommar og svik I 1941 forlèt den 23 år gamle Helen Bynum heimen på landsbygda i delstaten New York for første gong. Ho har fått i oppdrag å hente heim tante Lulu, ei aldrande og fordrukken skodespelarinne i New Orleans.

Ei ny verd opnar seg, eit liv fullt av lidenskap, eventyr, sex og kjærleik. Ho blir ein del av ein bohemsk, intellektuell vennegjeng i The French Quarter, og for første gong kjenner ho seg fri til å utforske kva som er mogleg i sitt eige liv.

Andre verdskrigen og undertrykkinga av farga og homofile ligg som eit ubehageleg slør over fortel­jinga. I eit kapittel lagt seinare i tid innser Helen at livet og omstenda var annleis enn ho kunne føre­stille seg.

roman | ISBN: 9788252197211 PRIS KR 379,– | UTG. AUGUST

e-bok | ISBN: 9788252197228 PRIS KR 299,– | UTG. AUGUST

Guden for mareritt er ein roman frå New Orleans om vennskap, kjærleik, fordommar og svik. Boka er omsett av Tove Bakke.

paula fox blei fødd i New York i 1923 og døydde i mars 2017, nesten 94 år gammal. Dei siste åra har ho fått ein renessanse, løfta fram av Jonathan Franzen, David Foster Wallace og andre yngre, amerikanske forfattarar som ein av dei viktigaste forteljarane i ame- rikansk etterkrigslitteratur. Romanane hennar fekk strålande kritikkar både då dei kom, og ved nyutgiving i USA og i Europa. Det gjeld òg dei to som er komne på norsk, Desperate personar og Lånt stas, begge i Tove Bakkes omsetjing.

11

skjønnlitteratur | omsette romanar

ELENA FERRANTE

KVELANDE KJÆRLEIK Rå familiesaga frå Napoli Delias mor blir funnen død, flytande i sjøen, berre ikledd raffinert undertøy.

Delia reiser tilbake til heimbyen Napoli i gravferda. Her mottek ho ei rekkje anonyme telefonoppringingar, som saman med mystiske hendingar fører til at ho må rekonstruere dei siste dagane mora levde. For kvar nye oppdaging må Delia ta innover seg at mora ikkje var den personen ho har trudd.

Elena Ferrante er av The New York Times omtalt som «ein av dei største roman­ forfattarane i vår tid». Dei kraftfulle romanane roman | ISBN: 9788252193374

har gripe lesarar over heile verda. Kvelande

PRIS KR 349,– | I SAL

kjærleik er Ferrantes første roman, og allereie

e-bok | ISBN: 9788252193381

her tematiserer ho forholdet mellom mor og

PRIS KR 149,– | I SAL

dotter, slik vi kjenner det frå Napoli-kvartetten.

Frå italiensk ved Kristin Sørsdal.

En liten flis av en roman, men så innholdssterk at leseren sitter overrasket og rystet igjen og elena ferrante har sidan 1992 gitt ut fleire

ønsker mer. ... Det er raffinert gjort. Les! guri hjeltnes, vg

kritikarroste romanar. Napoli-kvartetten har gitt Ferrante internasjonalt gjennombrot. Elena Ferrante er eit pseudonym.

Elena Ferrantes forfatterskap er uten svake punkter. anne merethe k. prinos, aftenposten

Kvelande kjærleik er eit intenst åtak på sansene. Ei slank bok, men rik. gerd elin stava sandve, dagsavisen

12

skjønnlitteratur | omsette romanar

ANDRZEJ TICHÝ

KAIROS Eit hovudverk i nyare skandinavisk romankunst «Eg skriv til dykk frå ei anna verd.» Med desse orda opnar Andrzej Tichý sin mest ambisiøse roman hittil. Omgrepet kairos er, i antikkens tidsoppfatning, ein kriseaugneblink, eit kritisk punkt mellom to hendingar, i motsetnad til kronos, den lineære tida. Tichý utforskar kritiske punkt i historia til det 20. og 21. hundreåret. Romanen er ein kollasj av skjebnar, stemmer og bilete som går på tvers av den lineære tida; gjennom sitatmosaikk og skiftande forteljarspor undersøkjer han krisa og valden, opprøret og avmakta, håpet og fortvilinga, utopien og dystopien. I Kairos´ vev av stemmer og bilete gnissar både 1900talet, samtida og framtida mot kvarandre: 30-talsdepresjonen, Peter Weiss´ møte med Karin Boye, Bernward Vesper og 68-rørsla, den arabiske våren og ein Jeanne d’Arcskikkelse som rører seg mellom ulike stader.

roman | ISBN: 9788252193602 PRIS KR 379,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193619 PRIS KR 299,– | I SAL

Kairos er ein treffande sivilisasjonskritikk som verkar eksplosiv og utfordrande.

Omsett av Gunstein Bakke.

«Komplisert klagesong av det originale, fascinerande slaget ... Ein tekst som forvirrar

andrzej tichý blei fødd i Praha i 1978 og bur i

og imponerer og er så avantgardistisk i form

Skåne, Sverige. Han debuterte med Sex liter luft i

og innhald at du skal leita lenge for å finna

2005 og blei tildelt Borås Tidnings debutantpris.

maken ... framifrå nynorsk omsetjing og eit

Hans andre roman, Fält (2008), blei nominert til

sivilisasjonskritisk spenn som vitnar om store

Nordisk råds litteraturpris. Han mottok Aftonbladets

kunnskapar, sterkt engasjement, skyhøge

litteraturpris 2013 for Kairos og Omsorgen, som

ambisjonar på mange felt.»

begge kom ut i 2013. I samband med nominasjonen

steinar sivertsen, stavanger aftenblad

av Kairos til Nordisk råds litteraturpris 2014 skreiv priskomiteen om Tichý at: «med si fjerde bok framstår han som ein av dei mest originale og talentfulle forfattarane i den unge svenske litteraturen».

13

skjønnlitteratur | romanar

BRIT BILDØEN

TRE VEGAR TIL HAVET Kva desperasjon gjer med eit menneske Ei kvinne isolerer seg i ei bygd ved havet. Her ringmerkjer ho fuglar på fuglestasjonen og vil ikkje tenke på livet ho levde før. Ei kvinne får avslag på søknaden om adopsjon av eit barn frå Kina – eit barn ho har venta på i fire år. Ei kvinne glir over i galskap og begynner å forfølgje ein saksbehandlar i staten.

Dei tre forteljingane utgjer ei historie om desperasjon, hemn og sjølvvalt eksil.

I Tre vegar til havet skildrar Bildøen avmakt roman | ISBN: 9788252197501

i møte med byråkratiet, og kva desperasjon

PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

kan gjere med eit anstendig menneske.

e-bok | ISBN: 9788252197518

Samstundes teiknar ho eit urovekkjande bilde

PRIS KR 299,– | UTG. OKTOBER

av ei tid der fugleartar forsvinn i rasande fart, og der menneske kjenner seg åleine blant sine eigne.

brit bildøen (f. 1962) er ein av dei fremste samtidsforfattarane våre. Ho debuterte i 1991 med diktsamlinga Bilde av menn og har sidan gitt ut barnebøker, romanar og essay. Ho er også verksam som omsetjar. Bøkene til Bildøen er omsette til fleire språk, og ho er blitt tildelt fleire litterære prisar, seinast P2-lyttarane sin romanpris for Sju dagar i august (2014). For same roman blei ho nominert på langlista til Dublin Literary Award.

14

skjønnlitteratur | romanar

KRISTIN AUESTAD DANIELSEN

VÅR VESLE Om å bli overvelda av sjølve livet Mari er 30. Ho har tilsynelatande alt på stell: solid familiebakgrunn, økonomisk tryggleik og eit godt nettverk. Likevel flyttar ho inn i kjellarleilegheita til foreldra etter studietida i Göteborg. Vi følgjer Mari gjennom blikket til mora og faren, gjennom den gamle skulekameraten Håvard og gjennom den døde bestemora, som også er verneengelen hennar.

I Vår vesle skriv dramatikaren Kristin Auestad Danielsen om ein tilstand som har fått større omfang i seinare tid. Unge menneske som ikkje skulle ha det vanskeleg, kjenner seg fullstendig overvelda av livet og kjem seg

roman | ISBN: 9788252197365

ikkje vidare. Er det tida som ikkje strekk til,

PRIS KR 329,– | UTG. SEPTEMBER

er det strevet etter det perfekte, eller er det

e-bok | ISBN: 9788252197372

manglande evne til å finne jamvekt i livet som

PRIS KR 269,– | UTG. SEPTEMBER

får det til å tippe?

Vår vesle er ein roman om å flytte heim, starte på nytt, om saknet etter det som aldri blei noko av.

kristin auestad danielsen (f. 1981) debuterte med diktsamlinga Alle i Norge, i tre, i hengekøyer i 2005. Ho er utdanna ved forfattarstudiet i Tromsø og har tatt Dramatikeruddannelsen ved Aarhus Teater. Ho har fått oppført teaterstykke i Danmark og Noreg. Vår vesle er den første romanen hennar. Teaterversjonen av Vår vesle blir sett opp på Det Norske Teatret hausten 2018.

15

skjønnlitteratur | romanar

LAURA DJUPVIK

HJARTET ER INGEN LOGRANDE HUND Oppgjer med religiøs oppvekst Ei vaksen kvinne reiser heim til den dødssjuke mor og den gamle far sin. Medan ho pleier mora, kjenner ho på skamma over å ikkje kunne skape sitt eige liv. Stadig er det som om ho lever livet til sine foreldre.

Men i møtet med sjukdom og død oppstår spørsmålet om kven ho er og vil vere: Kan ho frigjere seg frå fortida og bli seg sjølv, og kan ho igjen komme nær mannen ho har avvist? roman | ISBN: 9788252195958

Hjartet er ingen logrande hund handlar om

PRIS KR 329,– | UTG. OKTOBER

korleis religiøs oppvekst festar seg til både

e-bok | ISBN: 9788252195965

tanke og kropp og pregar relasjonar seinare i

PRIS KR 299,– | UTG. OKTOBER

livet.

laura djupvik (f. 1970) er skribent, forlagsarbeidar og forfattar. Ho debuterte med romanen Båten er så liten i 2004 og har skrive bøker for både barn og vaksne.

16

skjønnlitteratur | romanar

MARIT EIKEMO

GRATIS OG UFORPLIKTANDE VERDIVURDERING Overraskande kammerspel om boligkjøp, svik og prisen på lykke Hanne er lei av å sjå dei vellykka vennene frå studietida bu i villa med hage og ha hytte på fjellet. Sjølv held ho på å gå på veggane i den same leilegheita, med mann og to små ungar. Men no har draumehuset dukka opp.

Vi følgjer Hanne og Andreas dei siste dagane før bodrunden, i ubehagelege møte med rådgivaren i banken, spaningsrundar i den nye gata og nervøse samtalar dei imellom. Medan dei ser over prospektet og går gjennom rom etter rom, blir det samstundes ei vurdering av

roman | ISBN: 9788252193589

deira eige forhold og livet dei lever.

PRIS KR 379,– | I SAL

I et tett, intenst og overraskende kammerspill

PRIS KR 299,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193596

av ibsenske dimensjoner, der det ulmer av svik, løgn og uforløste anklager mellom dem, kastes dermed forholdet ut på de sytti tusen favners dyp sigmund jensen, stavanger aftenblad

Marit Eikemo har skrevet en knakende god pageturner gabriel michael vosgraff moro, vg

Med årets roman har Marit Eikemo tatt enda et skritt videre som forfatter geir vestad, hamar arbeiderblad

ein særs god roman, om vala ein tek og kva som styrer dei, og om prisen på lukke gerd elin stava sandve, dagsavisen

marit eikemo (f. 1971) har tidlegare vore tids­

Skarp og skrekkelig livsobservasjon ... Etter den

skrif­tredaktør, festivalsjef for Litteratur­symposiet

vidåpne slutten, sitter leseren rystet igjen

i Odda og forlagsredaktør og er no dagleg leiar for

leif ekle, nrk

Cornerteateret i Bergen. Eikemo har skrive både romanar og essay. I 2018 var ho festspeldiktar på Dei nynorske festspela.

17

skjønnlitteratur | romanar

VERONIKA ERSTAD

AV MEG ER DET MANGE Poetisk prosa om minne og lengt Ein organist flyttar til ein ny stad og får eit lite husvære bak kyrkjegarden. Der møter ho ein mann som speler trombone ved ei grav. Dei innleier eit forhold, men etter kvart må mannen reise. Det blir lettare for henne å forstå relasjonen etter at han har reist. I tekstane til Erstad er hendingar frå både barndom og draum likestilte med det som skjer no. Av meg er det mange er ein poetisk prosa, der minna er ein sentral del av kvardagen, og der einsemda alltid er ein del av fellesskapen. Det handlar om å møte, miste, lengte og drøyme. prosa | ISBN: 9788252190564 PRIS KR 299,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252190571 PRIS KR 249,– | I SAL

veronika erstad (f. 1979) har gått på forfattar­ studiet i Bø og forfattarstudiet i Tromsø. Ho debuterte med diktsamlinga Eg er så nær morgonen eg kan komme i 2015.

18

skjønnlitteratur | romanar

JON FOSSE

HUNDEMANUSKRIPTA Nei å nei, Du å du og Fy å fy samla i ei bok I 1995, 1996 og 1997 gav Jon Fosse ut dei tre Hundemanuskripta. Tekstane er umiskjenneleg Fosse, men med ein lett, humoristisk og under­ fundig tone. Bøkene har lenge vore utselde, men endeleg er hundehistoriene no å få tak i – alle tre samla i éi bok.

Hundemanuskripta 1 er ein fabel om hunden Websterr. Han lever eit roleg og sutlaust liv saman med gamle Oline, men har alltid ønskt å vere den einsame hunden Websterr som streifar omkring i skog og mark, og hjelper ei lita hunde­

roman | ISBN: 9788252196467 PRIS KR 349,– | I SAL

mor i naud! Hunden Websterr ser sitt snitt til å

e-bok | ISBN: 9788252196474

stikke av ein føremiddag. Verda ligg open.

PRIS KR 269,– | I SAL

I Hundemanuskripta 2 er vi ved fjorden, i eit naust. Der bur den aldrande hunden Olav åleine. Han har ein venn, ungkar som han sjølv, som bur oppover mot fjellet. Ein dag då Olav skal besøke kameraten, møter han den finaste byhundedame han nokon gong har sett. Alt blir forandra. jon fosse (f.1959) er rekna som ein av dei

I det tredje Hundemanuskriptet er vi på ei

viktigaste forfattarane i vår tid og har motteke ei

fraktskute. Om bord er skipper Moreld og

rekkje prestisjetunge prisar. Fosse er særleg kjend

skipshunden Haktor og dessutan labanen

som dramatikar, men har også skrive romanar, dikt,

Einar, som aldri har likt skipshunden, men

kortprosa, essay og barnebøker. Tekstane hans er

nett det har skipshunden lært seg å leve med.

omsette til over femti språk og skodespela er sette

Då derimot skipper Moreld ein dag kjem

opp over tusen gonger over heile verda. Fosse kjem

og snakkar om at dei skal få seg endå ein

frå Strandebarm, men er busett i Grotten i Oslo.

skipshund om bord, tenkjer skipshunden Haktor at dette kan ikkje skipper Moreld meine. Det er noko av det verste han har høyrt.

19

skjønnlitteratur | romanar

RAGNAR HOVLAND

MØRK SOMMAR Underhaldande bygdekrim Historikaren Matteus Olstad vaknar av at politiet bankar på døra. Den nærmaste naboen hans, Olivia Havnen, er blitt drepen i løpet av natta, kvelt i si eiga seng. Same dag dukkar Sofia, den ti år gamle niesa hans, opp, for å bu hos han i sommarferien. Medan politiet arbeider med mordsaka, strevar Olstad med å få ferdig den definitive bygdeboka om Nes kommune. Han kjenner seg stadig meir sentral blant mange mistenkte, men den oppvakte og nysgjerrige niesa vil gjerne hjelpe til med å oppklare mordet. Mysteria i bygda blir djupare og djupare, og i bakgrunnen ligg den skremmande skogen, der det blir sagt at roman | ISBN: 9788252195347 PRIS KR 379,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252195354 PRIS KR 299,– | UTG. OKTOBER

den mytiske Ulvika-mannen streifar rundt.

Mørk sommar er ei underhaldande mordgåte, full av merkverdige hendingar, eit fargerikt persongalleri og scener og dialogar i klassisk Hovland-stil.

ragnar hovland (f. 1952) er ei av dei mest særeigne stemmene i norsk litteratur. Sidan debuten Alltid fleire dagar i 1979 har han gitt ut over 50 bøker i dei fleste sjangrar, for både vaksne og barn.

Han har motteke ei rekkje prisar, mellom anna Kritikarprisen, Brageprisen, Doblougprisen og Bastianprisen.

20

skjønnlitteratur | romanar

MARIT O. KALDHOL

MJØLKETANN­ MUSEET Absurde fablar og surrealistiske forteljingar Ei mor samlar mjølketennene til barna sine i ei fyrstikkeske. Så snart barna er vaksne og flyttar ut, stikk ho føtene i skorne.

Strømpesaumen treffer hælen midt bak.

Kåpestoffet svingar tynt og lett rundt kroppen. Ho ristar på fyrstikkeska. Lyttar til den tørre og fine lyden. Hugsar dei små munnane. Sju barn. Sju panneluggar. Ho slepper eska ned i kåpelomma. Så låser ho huset og tar toget til byen ved kysten. Tida er komen. Prosjektet ventar. I lomma skranglar tennene. forteljingar | ISBN: 9788252196566

Mjølketannmuseet er ei samling uvanlege,

PRIS KR 349,– | UTG. AUGUST

snodige og absurde tekstar. Her er heile

e-bok | ISBN: 9788252196627

livsløp komprimerte til fyrstikkeskestorleik,

PRIS KR 269,– | UTG. AUGUST

og kortare hendingsforløp er forstørra. Frå eit nøkternt perspektiv rissar forteljingane opp relasjonar, særleg mellom foreldre og barn, men òg mellom søsken, naboar og ektefellar.

I nokre forteljingar er døme frå dyreriket fletta inn, som når ei kvinne giftar seg med ein hund. Overgangane mellom barndom og vaksenliv og dyre- og menneskeliv er flytande og fabelliknande på grensa til det

marit o. kaldhol (f. 1955) har sidan debuten

surrealistiske.

i 1983 gitt ut ei rekkje prislønte bøker for barn, ungdom og vaksne. For novellesamlinga kino (2006) og romanen søkeord: ayotzintli (2010) fekk Kaldhol Kulturdepartementets litteraturpris. Marit O. Kaldhol har fått Deutscher Jugendliteraturpreis og er fleire gonger nominert til ALMA-prisen, den største barnebokprisen i verda.

21

skjønnlitteratur | romanar

KROKEN OG KOLDEN

FROSTEN OG DØDEN Om einsemda på bygda, der alle trur dei kjenner alle Det er den kaldaste Lom-vinteren på mange år, med sprengkulde og stillstand, folk held seg stort sett inne ved omnane. Berre frå eitt hus stig det ikkje røyk frå pipa: heime hos Agnes Skarstulen.

I den fjerde kriminalromanen frå forfattarduoen Kroken og Kolden får etterforskarane Seljestad og Vold igjen ei mordgåte å løyse, parallelt med at dei har sine eigne kompliserte flokar å løyse i privatlivet.

Frosten og døden handlar om einsemda på roman | ISBN: 9788252196115

bygda, om korleis eit menneske kan forsvinne

PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

inn i isolasjon sjølv om grannane bur berre

e-bok | ISBN: 9788252196122

nokre titals meter unna, i ei bygd der alle trur

PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

dei kjenner alle.

kroken og kolden er Vigdis Kroken, journalist, og Ragnhild Kolden, bokhandlar. Begge er frå Lom. Den første av hittil fire romanar i krimserien frå Lom, Evig skal døden vera, kom i 2010. Ragnhild Kolden debuterte same år med romanen I krig og kjærleik, og ho har skrive til saman fire romanar.

22

skjønnlitteratur | romanar

TORE KVÆVEN

NÅR LANDET MØRKNAR Storslått historisk roman Året er 1293. Den unge guten Arnar Vilhjalmson ror i si første kvalrossjakt. Etter jakta står der ei jente framfor han. Ho kastar eit blikk på dyret han har felt. Blikket hennar er trassig, og orda er hånande. Etterpå snur ho seg og spring, utan å sjå seg tilbake. Ho heiter Eir. I den norrøne Vesterbygda på Grønland har ei uro snike seg inn. Kvalrossen som gjorde folket her rike, har trekt seg unna. Skipa som segla hit frå Noreg og Island for å drive handel, er sjeldnare å sjå. Grønlendingane sine eigne farkostar er i forfall. Menneska spør seg: Er

roman | ISBN: 9788252193923

dette dei siste tider?

PRIS KR 379,– | I SAL

Arnar drøymer om ein dag å byggje seg eit

PRIS KR 299,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193930

skip og segle mot landa i vest, der tømmer og jern og trua på framtida finst. Og i den draumen finst Eir. I jakta på framtida er Arnar villig til å trasse både sin eigen høvding, sine eigne gudar og lovene i landet.

Mesterlig norsk roman! Tore Kvævens nye historiske roman om menneskene i middelalderen er så mesterlig og makeløst skildret at VGs anmelder måtte lese noen kapitler flere ganger. tom egeland, vg

tore kvæven debuterte med Hard er mitt lands lov (2010) om eit vikingtokt til det indre av Afrika, som kritikarar kalla eit ”imponerande epos”. Når

En helt utrolig roman! ... «Når landet mørknar» er

landet mørknar er ei lagnadstung og dramatisk

en på alle måter stor fortelling. Når dette skrives

historie, overtydande i skildringa av menneska og

er det ennå tidlig vår, men det er ingen dristig

av naturen. Med eit målande og mektig språk tek

spådom at den kommer til å overleve bokhøsten.

han lesaren med til ei fascinerande tid på Grønland.

fartein horgar, adresseavisen

23

skjønnlitteratur | romanar

GJERTRUD LANGVA

VI SPRING IKKJE SLIK VI SPRANG To søsken må klare seg åleine i eit hus i skogen Ein morgon vaknar bror og søster åleine i huset i skogen. Foreldra er sporlaust forsvunne, og søskena byrjar å leite etter dei. Dagane går, og ved å fortelje kvarandre historier prøver dei å finne ut kva som har skjedd. Dei byrjar å utforske ukjende rom i huset og det tidlegare forbodne landskapet omkring. Dei teiknar eit kart som blir utvida etter kvart som dei gjer seg kjende. Foreldra er borte, men kanskje er dei ikkje heilt åleine likevel. Langva har skapt eit særeige univers, roman | ISBN: 9788252193176

som har i seg ekko av eventyr og fablar.

PRIS KR 329,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193183

Det skrives mange romaner om hva som

PRIS KR 249,– | I SAL

skjer når den går i oppløsning, men Langvas fortelling er definitivt en som skiller seg ut. Ved hjelp av barnets fantasi, mytisk grunnstoff og hint til fabler og eventyr, har hun skapt en lukket, men svært fabulerende fortelling som

Debutant

på en nokså merkelig måte gir den leseren en thrilleraktig leseropplevelse. Gjennom fortellingene de to barna setter seg selv inn i for å forstå, skildres alt en familie består

gjertrud langva er fødd i 1989. Vi spring ikkje slik vi sprang er den første boka hennar.

av: nærhet, bindinger, fravær, isolasjon og kjærlighet mari nymoen, littkritikk.no

Debutanten Gjertrud Langva med velskreven variant over brødrene Grimm. ... Setningene er knappe og poetiske, og de små historiene er både vakre og brutale fredrik wandrup, dagbladet

24

skjønnlitteratur | romanar

MADS RAGE

OG SKIPET SIGLAR VIDARE Om søken etter meininga med livet Eit skip siglar på fjorden, ein dokter lagar medisin som skal halda mannskapet friske.

Døyr nokon, vert dei sveipte i fiskeskinn og gravlagde i vatnet med ei bok liggande på brystet. Etter sistemann som fór den vegen har Poll overteke vaskejobben på skipet.

Under vaskinga av kapteinens kahytt finn han ein nøkkel som passar i kista under køya. Der ligg bøkene. Poll har aldri rørt ved ei bok før, men brått lokkar dei så underleg på han.

Handlinga er lagt til eit skip i ei postapokalyptisk tid. Mannskapet blir fødde på skipet, veks til og døyr der. Dei har ingen tankar om at det finst andre menneske eller

roman | ISBN: 9788252194296

stadar i verda. Mads Rage skildrar dette

PRIS KR 369,– | I SAL

universet med stor overtyding og språkleg

e-bok | ISBN: 9788252195026

overskot. Og skipet siglar vidare er ein roman

PRIS KR 299,– | I SAL

om søken etter meining i livet.

Mads Rages nynorsk er presis og bilderik. Han benytter seg av ord og uttrykk som ligger et

Debutant

godt stykke fra dagligtalen, men som i stedet for å skape avstand, legger dimensjon og farge til teksten. ... Og skipet siglar vidare er ikke bare en god debut, den er en forunderlig roman. leif ekle, nrk

mads rage (f. 1982) er utdanna ved Skrive­ kunstakademiet i Hordaland og Universitetet i Bergen. Han er busett i Oslo og arbeider i Politiets

Rage fører et godt og sikkert nynorsk. Han

IKT-tenester. Og skipet siglar vidare er den første

gir en fysisk opplevelse av å være om bord

boka hans.

på denne dødsseileren. Historien gnistrer av spenstige detaljer. Språket er knapt og anskuelig, med mye nakent rom mellom linjene.

Det skulle ikke forundre meg om Tarjei Vesaas er en av denne lovende debutantens favoritter. fredrik wandrup, dagbladet

25

skjønnlitteratur | romanar

THARANIGA L. RAJAH

DET ER LENGE TIL SKUMRING Kampen for ein samisk stat etter ein skandinavisk krig Frigitt etter den skandinaviske krigen flyttar Raisa og dottera Násti til Finnmark for å leve etter gamle samiske tradisjonar. Mor og dotter prøver å bli ein del av fellesskapen i ein sameleir i Karasjok. Samtidig flyttar samar frå heile verda til Finnmark og skaper ein samisk stat. Den nye staten blir straks angripen av Noreg, Nord-Noreg, Finland og Russland.

Raisa må kjempe i krigen for å verje det nye landet sitt og dottera. Men vala ho tek for å halde dottera trygg, skaper stadig større avstand mellom dei. roman | ISBN: 9788252194852

Tharaniga L. Rajahs debutroman er lagd til ei

PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

alternativ norsk verkelegheit, etter at Noreg

e-bok | ISBN: 9788252194869

har utsett samar for utreinsking. Det er ei

PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

original forteljing om terror, identitet og samhald.

Debutant

tharaniga l. rajah (f. 1984) er frå Moi og bur i Oslo. Ho har studert afrikanske og asiatiske studier og arbeider på Ullevål sjukehus. Det er lenge til skumring er hennar første bok.

26

skjønnlitteratur | romanar

TORA SELJEBØ

HUSET PÅ PRÆRIEN Om unge jenter og vaksne menn To søstrer bur med mor si i eit hus på prærien.

Ein dag flyttar hestetemmaren inn, og romanen skildrar korleis jentene nærmar seg han. Lengselen etter å bli sett er stor og katastrofal. Huset på prærien er ein roman om unge jenter og vaksne menn, om bilturar om natta, om sandstormar, hestar, om grenseovergangar og reglar som blir viska ut.

Huset på prærien er som ein roadmovie regissert av Ingmar Bergman. Men til manus av Vibeke Løkkeberg ... Det er ei mørk, tenksam,

roman | ISBN: 9788252190892

sympatisk bok som ikkje dømmer nokon,

PRIS KR 329,– | I SAL

sidan me alle i praksis er dei eigenskapane

e-bok | ISBN: 9788252190908

me inneheld og dei handlingane me set i

PRIS KR 249,– | I SAL

gang og med vilje utset oss for. Her er kloke observasjonar om syskendynamikk og sjalusi, om misforstått innleving generasjonane imellom, og om driftenes spel med den oppskrytte frie viljen eirik lodén, stavanger aftenblad

Tora Seljebøs Huset på prærien er ei vakkert skrive bok ... Seljebø vektar orda sine nøye heile forteljinga gjennom, og det har lesaren mykje att for maria horvei, klassekampen

tora seljebø (f. 1973) debuterte i 2014 med diktboka Om kvelden blir namna ropa heim. Huset på prærien er den andre boka hennar.

27

skjønnlitteratur | romanar

ANNLAUG SELSTØ

VERA EIN ANNAN STAD Om å reise langt bort for å akseptere noko nært Vilde landar med småfly på ein provisorisk rullebane i bushen i eit afrikansk land, der ho skal jobbe i eit ernæringsteam på ein feltklinikk. Det er ein periode med stor matmangel, og mange sjuke og utsvelta barn er med i ernæringsprogrammet. Det er uro i området rundt, og Vilde må tilpasse seg utfordringane i ein ny kvardag i arbeidet med sjuke barn og vaksne som er skadde i krig. I tillegg må ho meistre konfliktane med kollegaene i leiren. Om nettene kjem redsla, einsemda og saknet, og mot hennar roman | ISBN: 9788252195743 PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252195750 PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

vilje går tankane heim til Noreg, og til det vanskelege kjærleiksforholdet ho har reist frå.

Samstundes er ho medviten om at opphaldet på denne utrygge staden berre er mellombels.

Ein dag skal ho reise frå krigen, fattigdommen og dei nye vennskapa, og heim for å møte sine eigne problem gjen.

Vera ein annan stad er ei sterk og truverdig skildring av kvardagen i leiren, av vennskapa som oppstår, og samarbeidet på klinikken, og av det å komme som privilegert arbeidar til ein stad som ligg langt frå vår eiga verd.

Debutant

annlaug selstø (f. 1980) har gått på forfattar­ studiet i Bø og på Aschehougs forfattar­skule, og har bidratt til fleire tekstantologiar. Vera ein annan stad er hennar første roman.

28

skjønnlitteratur | romanar

NILS HENRIK SMITH

OPERATION ENDURING FREEDOM Om tilfeldigheitene i eit menneskeliv Sommaren 2011 vender ein mann heim frå Tyskland etter mange år i eksil, for å gravleggje den døde bror sin. Han har ikkje hatt kontakt med familien sidan han forlét landet. No når broren og foreldra er borte, kjenner han både lette og sorg. Mannen slår seg til i barndomsheimen, som broren overtok etter foreldra. Når han går i gang med å ordne det praktiske i samband med brorens død, oppdagar han noko som kastar nytt lys over livet til broren. Når terrorangrepet skjer, dukkar det opp minne frå ei dunkel fortid.

roman | ISBN: 9788252197198

Han blir nøydd til å sjå si eiga livshistorie i eit

PRIS KR 379,– | UTG. OKTOBER

nytt, ubehageleg lys.

e-bok | ISBN: 9788252197204 PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

Operation Enduring Freedom handlar om tilfeldigheitene i eit menneskeliv, korleis identitet blir skapt og kan bryte saman.

nils henrik smith (f. 1980) blei tildelt Tarjei Vesaas’ debutantpris for romanen Manhattan Skyline (2007). Han følgde opp med dei kritikarroste romanane Austerrike (2009) og Se ilden lyse over jord (2014). Operation Enduring Freedom er den fjerde romanen hans. I 2015 kåra Morgenbladet Nils Henrik Smith til ein av dei ti beste forfattarane under 35 år.

29

skjønnlitteratur | noveller

SOLFRID SIVERTSEN

HO SYKLA BORT OG ANDRE NOVELLER Dramatikken i kvardagen Solfrid Sivertsens noveller er sterke og lågmælte, med ein dramatikk som syd under overflata. Nokre av dei har synsvinkelen til barn: ein busstur vekk frå ein alkoholisert far, eit sakn etter ein stefar som er forsvunnen, ei veslesøster som har drukna, ei linje frå ei historie som har sett seg fast i hovudet.

Andre noveller krinsar rundt minne som dannar utgangspunkt for historier om eit heilt livsløp: Felles for alle novellene er at dei har ein kvardagsleg og nedtona dramatikk og ei sårheit som skin gjennom hos noveller | ISBN: 9788252195323 PRIS KR 329,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195330 PRIS KR 249,– | I SAL

solfrid sivertsen (f. 1947) debuterte i 1986 med novellesamlinga Porselensfiguren. Ho har også skrive romanar, dikt og bøker for barn.

30

hovudpersonane.

skjønnlitteratur | gjendiktingar

JULIAN TALAMANTEZ BROLASKI

RÅD TIL DEI ELSKANDE

J U L I A N TA L A M A N T E Z B RO L A S K I

Eit nyskapande erotisk verk Råd til dei elskande er inspirert av Ovids lærebok Ars Amatoria og har i seg overtonar av renessansens sonettkransar. Det er ei oppfinnsam og velforma diktsamling,

R Å D T I L DEI EL S K A N DE

formmessig intrikat, men moderne og direkte i uttrykket. Råd til dei elskande er eit nyskapande erotisk verk for det 21. hundreåret.

Gjendikta av Leif Høghaug. Boka er ein del av Samlagets gjendiktingsserie av ny poesi.

lyrikk | ISBN: 9788252193527 PRIS KR 269,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193534 PRIS KR 199,– | I SAL

julian talamantez brolaski (f. 1978) er poet, litteraturvitar og countryartist.

31

skjønnlitteratur | gjendiktingar

NATHANIEL FARRELL

NYKOMMAR Ein slåande militærpastoral Nykommar er den namnlause soldatens vitnesbyrd frå eit omskifteleg, framandt landskap. Boka viser oss korleis ein ung manns opplevingar i krig lèt seg overstyre av tankar og minne om heimplassen, familien og kjærasten. I eit fragmentarisk langdikt som er delvis historisk fiksjon og delvis eit naturdikt, trekkjer Farrell inn impulsar frå klassisk Americana og Southern Gothic. Det er USAs historie om seg sjølv som dannar bakteppet for denne følsame utforskinga av kva det vil seie å vere ein ung mann, langt heimanfrå, med ei usikker framtid. lyrikk | ISBN: 9788252193541 PRIS KR 259,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252193558 PRIS KR 199,– | I SAL

Gjendikta av Martin Ingebrigtsen. Boka er ein del av Samlagets gjendiktingsserie av ny poesi.

En poet som kan male fram både venten, lengsel og minne med største knapphet. Og knappheten og stillferdigheten i Farrells stil, og i tillegg til hans jevne toneleie uten utbrudd, får disse diktene til å fungere godt. Soberheten gjør seg fordi diktene – på merkelig vis – allerede er fotnoter til et arsenal av kulturuttrykk og bilder som viser disse landskapene og soldatene.

nathaniel farrell er lærar og poet, blei

Selv tenker jeg på vaiende kornaks i Terrence

fødd og voks opp i Western Pennsylvania. Han

Malicks filmer. morten langeland, klassekampen

har doktorgrad i engelsk litteratur frå Columbia University i New York. Nykommar er den første boka hans.

Enkelhet, presisjon og iblant en type gåtefullhet som få poeter får til: Alt dette finner man hos Farrell carina e. beddari, morgenbladet

32

skjønnlitteratur | gjendiktingar

CLAUDIA RANKINE

MEDBORGAR Litterært vitnesbyrd om rasismen i daglegliva våre Å vere menneske er å vilje delta, sjølv om det inneber at du opnar deg for ein veldig, sårande tiltale frå verda. Å vere medborgar er ei forventing om at du skal delta, sjølv om samfunnet du lever i, fengslar, skader og drep kroppar som ser ut som din.

Medborgar er eit litterært vitnesbyrd over korleis rasismen gjennomsyrar dagleglivet vårt, og ei av dei mest lesne og omtalte amerikanske diktbøkene dei siste åra. Med ei blanding av poesi, prosa, essay og bilde naglar Rankine fast problematikken i å vere den andre, og utfordrar forståinga av omgrepet medborgarskap. Eksempla kjem frå framgangsrike personar som Serena Williams og Zinedine Zidane og frå TV, køen i matbutikken og klasserommet.

lyrikk | ISBN: 9788252193114 PRIS KR 299,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252193121

Gjendikta av Kristina Leganger Iversen og

PRIS KR 249,– | UTG. OKTOBER

Camara Lundestad Joof.

claudia rankine (f. 1963 på Jamaica) voks opp i Kingston og New York. I dag underviser ho ved Yale. Den lovpriste Medborgar er den femte boka hennar, og ho er blitt tildelt ei mengd prisar, mellom anna National Book Critics Award og PEN Open Book Award.

33

skjønnlitteratur | gjendiktingar

RUNE F. HJEMÅS OG MATHIAS R. SAMUELSEN (RED.)

NY AMERIKANSK POESI Åtte amerikanske samtidspoetar for første gong utgitt på norsk Denne boka presenterer åtte unge, tonegivande samtidspoetar som har vakse opp i dagens USA etter 11. september 2001.

Denne generasjonen lèt seg ikkje så lett setje i bås. Dei speglar alle tida dei lever i, men tek opp i seg element frå ulike tradisjonar og stilretningar, frå hiphop og slam til meir akademisk og essayistisk orientert poesi. Det handlar om både kjønn, rase og identitet, på lyrikk | ISBN: 9788252195309 PRIS KR 299,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195316 PRIS KR 149,– | I SAL

måtar som tilfører dikta ein politisk brodd.

Dikta i utvalet spenner frå 2011 til 2016, med ei klar hovudvekt på dei siste par åra.

Dei som bidreg i antologien, er: Brandon Brown, gjendikta av Frode Grytten, Kate Colby, gjendikta av Rune F. Hjemås, Corina Copp, gjendikta av Hilde Susan Jægtnes og

mathias r. samuelsen (f. 1985) er poet, gjen­

Joanna Rzadkowska, Paul Legault, gjendikta

diktar og forlagsredaktør i Bejing Trondheim. Han

av Leif Høghaug, Monica McClure, gjendikta

har skrive diktbøkene Utredning om trengsel (2009),

av Linn Strømsborg, Danez Smith, gjendikta

Forstillingsværket (2014) og Ære. Være 1−36 (2017).

av Kristin Fridtun, Ocean Vuong, gjendikta

Han har mellom anna gjendikta Gary Snyders tidlege

av Mathias R. Samuelsen og Sara Wintz,

poesi og fleire amerikanske samtidspoetar.

gjendikta av Kristina Leganger Iversen.

rune f. hjemås (f. 1982) er forfattar og forlags­

Boka er ein del av Samlagets gjendiktingsserie

redaktør i Bejing Trondheim. Han har skrive bøkene

av ny poesi.

Eg er ikkje redd, eg er ikkje redd (2008), Indianarar (2009), Det er ikke vår, det er global oppvarming (2012) og Et lite skritt for mennesket. Fotografier (1985–2018) (2016), og har også bidrege til fleire antologiar.

34

Ny

U am tdr er ag f ika rå ns kp oe

si

RÅ i heile dag ha

r eg prøvt å

koma

på ein metaf or for bareba

cking.

Dikt av Dan ez Smith.Gje ndikta av Kristin Frid tun. ny amerikansk Henta frå antologien poesi (Samlage t, 2018)

eg har prøvt

andlet mot br å vinter,

nakne føter

mot fløyelsgo

lv,

å banka eit va

rmt dyr med

ingen av dei

ømt skinn;

duger. eg vi

l ikkje snakka

w w w .b ei ji ng tr on dh ei m .n o www .S Am LA ge iS bn 97 8- 82 t. no -9 33 54 -2 15

om faren ve

d det, for eg

vil ikkje

tenkja på fare

. spar meg fo

om det eg ve

r preika

it er gale. eg

veit

eg kan bli be SKUGGE den gongen

så umerkele

A F FÆ R E

var eg berre

g at han trud

der han ofra

R

unnen min:

l, eit mjukt

n historia

den andre òg

, om korleis

så vidt til stad

de han

var åleine. m

eit vått skju

ingrind, eg ka

vart brotne

es

ei hòle

tempel

det han ikkj

e ville ha.

han gløymde å seia takk, men gav meg sevja si og m yntane mine medan eg he ldt han varsam t mellom tenn ene. ikkje spør m eg kva han he itte. hjå meg er tu nga større en n vitet.

eit heimsøkt

et

av, korleis N YC vart

kar med støv . eg kjenner

som ligg og ved mine fu

folk på 80-tal

lurer på blod

ubeistet

lle fem, eg va

et mitt, men

r mest ikkje

eg var ikkje

i kroppen i de

t heile.

eg fører liste r, men ikkje slike som: Ja heller såleis: sa mes, Donovan lt, umogen lim , Michael. e, nikkel, senn ep, ingen ting.

d esi gn : mag nus os nes

35

36

skjønnlitteratur | julehefte

HERBORG KRÅKEVIK (RED.)

JULEROSER 2018 Ein kjær juletradisjon Juleroser er eit litterært julehefte med bidrag frå nokre av dei fremste forfattarane og kunstnarane i vår tid. Herborg Kråkevik, som er redaktør for det vakre juleheftet, vil gi lesarane store kunstopplevingar til jul.

Juleroser kjem ut for fjerde gong og har blitt ein kjær juletradisjon.

Juleroser 2018 har bidrag frå mellom andre Vigdis Hjorth Håvard Vikhagen Thorvald Steen

julehefte | ISBN: 9788242962041

Linda Eide

PRIS KR 179 | utg. november

Frode Grytten Nils-Øivind Haagensen Paal-Helge Haugen Ingunn Thon Ketil Bjørnstad Kari Veiteberg Heftet er rikt illustrert med bidrag frå dei beste bildekunstnarane våre. Tre vakre kunsttrykk er inkludert.

Juleroser er eit samarbeid mellom Samlaget og Egmont Publishing. herborg kråkevik (f. 1973) er ein av våre mest folkekjære artistar og ein engasjert kulturformidlar.

Ho har alltid vore oppteken av å fornye og aktualisere gamle tradisjonar, om det no er den franske kabaretforma: Herborgs verden, Eg og Edith, Kjære landsmenn, eller songane våre: Kråkeviks songbok. No har Kråkevik vekt til live den gamle tradisjonen med litterære julehefte; Juleroser har blitt eit av dei aller mest etterspurde julehefta i juletida.

37

skjønnlitteratur | julehefte

BARNAS JULEROSER Julehefte for barn Barnas juleroser er eit litterært julehefte for barn. Her er det bidrag frå nokre av dei fremste barnebokforfattarane og illustratørane i vår tid. Barnas juleroser vil gi barn og heile familien gode lesestunder og kunstopplevingar i juletida.

I Barnas juleroser 2018 bidreg Herborg Kråkevik, Maria Parr, Bobbie Peers, Ruth Lillegraven, A. Audhild Solberg, Andreas Wahl og mange andre.

Heftet er rikt illustrert med teikningar av julehefte | ISBN: 9788242962065

prislønte illustratørar, mellom andre Øyvind

PRIS KR 129,– | UTG. NOVEMBER

Torseter, Lisa Aisato, Stian Hole og Åshild Kanstad Johnsen.

Både Juleroser og Børnenes juleroser var litterære julehefte som blei gitt ut mellom 1881 og 1944. I 2015 tok Herborg Kråkevik opp tradisjonen og var redaktør for Juleroser.

Samlaget er stolt over å gi ut Barnas juleroser, eit litterært julehefte for dei viktigaste lesarane våre, og slik fremje tradisjon og kvalitet for dagens barn.

38

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

SISSEL S. BJUGN

SJONGLERING OG BJUGNLERING DIKT OG TEKSTAR I SAMLING Frå tidleg i 1970-åra markerte Sissel Solbjørg Bjugn seg med djupt originale og intellektuelt språkleikande tekstar.

Det har knapt komme noko frå Bjugn si hand som ikkje er eigenarta, ja beint fram avstikkande. Ho eksperimenterte med montasjar, typografiske figurdikt og tekstar der ho uredd fletta inn sine eigne sofistikerte blyantteikningar. Ho blei ein fornyar av den norske surrealismen gjennom sprelsk og uhøgtideleg omgang med tradisjonell og modernistisk poesi. For debutsamlinga Den første avisa på Lofotveggen (1978) fekk ho

lyrikk | ISBN: 9788252180862

Tarjei Vesaas’ debutantpris. Bjugns tekstar er

PRIS KR 379,– | UTG. SEPTEMBER

ofte eg-sentrerte, med markant intellektuelt

e-bok | ISBN: 9788252197549

drag og flittig bruk av ekte og mindre

PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

eksakte sitat og allusjonar – frå bibelske, litteraturteoretiske og filosofiske tekstar til slager- og rocketekstar.

I denne boka er dei seks bøkene ho gav ut for vaksne, samla: Den første avisa på Lofotveggen (1978), Spenn beltet kring livet og hald lampa tend! (1981), Den magre narsissisten (1984), Bye, bye (1989), Tornekysset (1992) og Depp (1999). sissel solbjørg bjugn (1947–2011) var ein

Forord ved Einar Økland.

nyskapande forfattar og viktig fornyar av den norske surrealismen. Bjugn plasserte seg sjølv ein stad mellom Dorothe Engelbretsdotter og Kate Bush. «Eg er eit spennande par!» utbryt ho i eit dikt.

39

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

ÅSMUND BJØRNSTAD

ÅKEREN PÅ MANHATTAN Odar om natur og menneske Våren 1982 sådde kunstnaren Agnes Denes installasjonen «Wheatfield – ei motseiing» på ein fyllplass rett ved World Trade Center på Manhattan. Åtte mål kveite i fire månader på den dyraste tomta i verda, og ei avling delt ut gratis verda over. I 2018 diktar Åsmund Bjørnstad om dette og skriv odar til mellom anna DNA-molekylet, til havren, til steinkolet, kvaloljen og brunsnigelen.

lyrikk | ISBN: 9788252195361 PRIS KR 259,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195378 PRIS KR 199,– | I SAL

åsmund bjørnstad (f. 1951) er professor i genetikk og planteforedling, forfattar og lyrikar, busett på Ås.

40

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

EIRIK VASSENDEN OG JULIE HOLDAL HANSEN (RED.)

INN I NATUREN 101 NORSKE DIKT Vakker gåvebok med kjende og kjære dikt om norsk natur Her finn du rørande og originale dikt om fjord, fjell og skog. Samlinga inneheld klassikarar frå mellom andre Henrik Wergeland, Hans Børli og Halldis Moren Vesaas, så vel som nyare dikt av poetar som Ruth Lillegraven, Øyvind Rimbereid og Hilde Myklebust. Samlinga følgjer naturen gjennom året, frå den grøne våren gjennom den varme sommaren og den raudgule hausten til den frosne vinteren.

lyrikk | ISBN: 9788252195699 PRIS KR 399,– | UTG. SEPTEMBER

julie holdal hansen (f. 1984) er litteraturvitar frå Universitetet i Bergen. eirik vassenden (f. 1971) er professor i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen og har skrive om poesi i mange ulike samanhengar.

41

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

OLAV H. HAUGE

SELJEFLØYTA Redigert av Bodil Cappelen Hauges tidlege og etterlatne dikt samla for første gong I Dagboka til Olav H. Hauge kan vi lese at han på slutten av 30-talet sende inn diktmanuset «Seljefløyta» til Norli forlag. Manuset blei refusert, men Hauge fekk fleire av dikta publiserte i diverse tidsskrift og aviser.

Denne nye seljefløyta består av dikt frå dette manuset, men også av einskilde dikt frå 1940–1980: Dei er kvasse og humoristiske kommentarar over livet og kvardagen.

For første gong blir dette materialet samla i bokform, og boka gir oss eit utfyllande bilete av lyrikaren Olav H. Hauge. Utvalet er lyrikk | ISBN: 9788252195910 PRIS KR 299,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195927 PRIS KR 249,– | I SAL

olav h. hauge (1908–1994) er den fremste norske lyrikaren i etterkrigstida og var både klassisist og modernist. Mange av dikta hans har blitt felleseige og har gått inn i norsk litteraturhistorie som klassikarar.

42

redigert av Bodil Cappelen.

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

MARTIN INGEBRIGTSEN

RIV AV SEG ANSIKTET Når alt står på spel I Martin Ingebrigtsens debutbok kjem gudar og spøkelse på besøk. Dei hermar etter vertane: Dei slaktar, lagar mat og et, dei myrdar og stiftar brann, dei kjøpslår, døyr og gjenoppstår, skiftar form. Temaet for denne burleske handlinga er likevel allmennmenneskeleg: Korleis formar menneska kvarandre, korleis øydelegg vi kvarandre, korleis er vi avhengige av kvarandre? Dikta gir ingen tydelege svar, men prøver å leike seg fram til eit alvor. Universet i boka følgjer grunnregelen i eventyret: Alt står på spel. Utvegane er øydeleggjande død eller smidig overleving.

lyrikk | ISBN: 9788252195408 PRIS KR 279,– | UTG. AUGUST

e-bok | ISBN: 9788252195415 PRIS KR 179,– | UTG. AUGUST

Debutant

martin ingebrigtsen (f. 1984) er frå Trondheim. Riv av seg ansiktet er hans første bok.

43

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

SIGMUND LØVÅSEN

MED ØKSENE DEI HAUSTAR INN Dikt frå kulturlandskap Kulturlandskap, jord- og skogbruk er ramma for tekstane i Sigmund Løvåsens første diktsamling. Det handlar om å dyrke, så og hauste, om menneska som formar landskapet, og landskapet som formar menneska. Frå kvardagslege observasjonar av skogsarbeid, gards- og familieliv strekker tekstane seg langt i både tid og rom: Vi møter eika som har vandra oppover Europa gjennom tusenvis av år, og vi møter linerla på tunet, den som for litt sidan hakka på pyramidar og kamelmøkk i Egypt. Med øksene haustar dei inn plasserer lesaren tett på naturen, dyra, fuglane og lyrikk | ISBN: 9788252195385

årstidene. Gjennom mytestoff, draumar,

PRIS KR 279,– | UTG. SEPTEMBER

observasjonar og refleksjonar stiller boka

e-bok | ISBN: 9788252195392

grunnleggjande spørsmål omkring vår plass i

PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

landskapet og blant dei andre artene.

sigmund løvåsen (f. 1977) har gått på forfattarstudiet i Bø og studert ved Litterär Gestaltning i Göteborg. Han debuterte i 2003 med romanen Nyryddinga, som han fekk både Tarjei Vesaas’ debutantpris og P2-lyttarane sin romanpris for. Han har skrive både romanar og skodespel, og Med øksene dei haustar inn er den første diktboka hans.

44

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

HILDE MYKLEBUST

KVAR EIN FUGL Dikt med djupe røter Frå ein gard i ein fjelldal spring dikta ut. Dei dreier rundt det å drive ein slektsgard vidare og å bli mor til barn som er ein ny generasjon i ei lekkje som strekkjer seg langt attende i tid.

I eit konkret og biletsterkt språk fortel dei om garden som ein stad som ser liv komme og gå. Dei som har levd før, er alltid til stades. I steingardar og bygningar, landskap og marker, i namn og spor, gamle tre og i fuglane som flyg over tunet. Nærleiken til naturen er sterk og tydeleg, og slik blir også det forgjengelege eit bakteppe for alt som hender.

lyrikk | ISBN: 9788252195439 PRIS KR 269,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195453 PRIS KR 199,– | I SAL

hilde myklebust (f. 1979) er frå Syltedalen på Sunnmøre. Ho debuterte med diktsamlinga Berre dagar seinare i 2005 og etablerte seg for alvor blant dei fremste unge lyrikarane i Noreg med Søkk i 2008. Felles for dikta til Myklebust er at naturen og alt det som lever der, alltid er nærverande.

Myklebust har bakgrunn frå Skrivekunstakademiet i Hordaland og har studert litteratur- og teatervitskap ved Universitetet i Bergen.

45

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

INGVAR NISTAD Ingvar Nistad

Under Säfstaholmen

UNDER SÄFSTAHOLMEN Poetisk dialog mellom far og son Ingvar Nistads tredje diktbok er eit sårt og treffande portrett av forholdet mellom ein son og ein far. Først er det sonen som har ordet.

Han er på vitjing hos faren, ein verdsvand mann, ein som har venner, ein som har kunnskapar. Den geografiske ramma er Pfalz.

Sidan er staden ein annan. No er det faren som snakkar. Han snakkar til sonen, han pratar med seg sjølv, og han talar til veggene. Til sist, er det berre nynninga. dò, dò, dò dò,

lyrikk | ISBN: 9788252197488

dò dò dò dò dò dò dò dò,

PRIS KR 279,– | UTG. SEPTEMBER

dò, dò, dò dò,

e-bok | ISBN: 9788252197495

dò dò dò dò dò dò

PRIS KR 199,– | UTG. SEPTEMBER

ingvar nistad (f. 1954) debuterte i 2000 med diktsamlinga Eg les denne steinen. I 2008 kom diktboka Dagane i Cholpon-Ata. Under Säfstaholmen er den tredje boka hans.

46

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

A.O. VINJE

DIKT I UTVAL Aasmund Olavsson Vinje er ein av dei store, folkekjære lyrikarane våre.

Denne samlinga inneheld over 90 sider av Vinjes beste dikt, mellom anna «Ved Rondane», «Leitande etter Blåmann», «Tyteberet» og «Det syng for Storegut».

Utvalet er gjort av Aasmund Nordstoga. Han er ein av dei fremste formidlarane av Vinjes dikt og har sunge mange av dei, mellom anna på platene Guten og Livet er godt.

lyrikk | ISBN: 9788252197471 PRIS KR 299,– | UTG. AUGUST

aasmund olavsson vinje (1818–1870) var forfattar, avisredaktør og jurist. Han er rekna som ein av dei mest nyskapande journalistane og folkekjære lyrikarane her i landet. I 2018 er det 200 år sidan Aasmund Olavsson Vinje blei fødd.

47

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

JON FOSSE

NOKON KJEM TIL Å KOME Jon Fosses aller første teaterstykke Nokon kjem til å kome er det aller første teaterstykket Jon Fosse skreiv. Det handlar om Han og Ho som flyttar til eit gammalt hus ved havet for å vera einsame aleine saman.

Dei nærast flyktar frå menneskeverda, men angsten for at nokon skal øydeleggja einsemda rir dei begge. Og nokon kjem.

Jon Fosse er i dag kjend over heile verda som dramatikar og er eit sjølvsagt namn i samband med Nobelprisen i litteratur. Den dramatiske raptusen byrja i 1993 med Nokon kjem til å kome. Jon Fosse skreiv for første gong dramatikk | ISBN: 9788252196597 PRIS KR 149,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252197129 PRIS KR 149,– | I SAL

replikkar og opplevde det som ei openberring.

Stykket vart spelt første gong på Det Norske Teatret i 1996, og Fosse markerte seg som noko heilt nytt i samtidsdramatikken. Seinare har stykket nærast reist verda rundt og blitt eit av dei mest kjende og mest spelte Fossestykka. Stykket vart blant anna sett opp i Paris i 1999. Då skreiv avisa Le Monde: «Fosse opnar nye vegar, det er som om han gir oss nye auge, nye øyre.»

jon fosse (f.1959) er rekna som ein av dei viktigaste forfattarane i vår tid og har motteke ei

«Jon Fosses dramatik är en av Europas interessantaste.» dagens nyheter

rekkje prestisjetunge prisar. Fosse er særleg kjend som dramatikar, men har også skrive romanar, dikt, kortprosa, essay og barnebøker. Tekstane hans er omsette til over femti språk og skodespela er sette opp over tusen gonger over heile verda. Fosse kjem frå Strandebarm, men er busett i Grotten i Oslo.

48

«Jon Fosse has been compared to Ibsen and to Beckett, and it is easy to see his work as Ibsen stripped down to its emotional essentials. But it is much more.» the new york times

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

HENRIK IBSEN

PEER GYNT EIT DRAMATISK DIKT Til nynorsk ved Jon Fosse Fosse har omsett meisterverket Peer Gynt til nynorsk. Stykket er utan tvil det mest kjende norske teaterstykket gjennom tidene, og figuren Peer Gynt har vore med å forma biletet av kven nordmenn er.

Henrik Ibsens skreiv Peer Gynt i 1867. Stykket vart urframført på Christiana Theater i februar 1876 med musikk av Edvard Grieg.

Først i 1948 blei stykket spelt på nynorsk. At Det Norske Teatret hadde fått omsett teksten til nynorsk, skapte kraftige reaksjonar. Ibsen har sidan den gong blitt spelt på nynorsk mange gonger. I 2005 var det premiere på ei legendarisk Peer Gynt-framsyning på Det

dramatikk | ISBN: 9788252197679

Norske Teatret. Peer Gynt blei sett opp av den

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

verdskjende regissøren Robert Wilson. Jon Fosse hadde omsett teksten til nynorsk. Fosse

e-bok | ISBN: 9788252197778 PRIS KR 129,– | UTG. AUGUST

har sidan den gong gjort ein del endringar i teksten i retning meir tradisjonell nynorsk.

Fosses nye versjon av Peer Gynt blir sett opp på nytt på Det Norske Teatret hausten 2018.

jon fosse (f.1959) er særleg kjend som dramatikar, men har også skrive romanar, dikt, kortprosa, essay og barnebøker. Tekstane hans er omsette til over femti språk og skodespela er sette opp over tusen gonger over heile verda. henrik ibsen (1828-1906) var norsk dramatikar og lyrikar, og er truleg den nest mest spelte dramatikaren i verda etter William Shakespeare.

Ibsen blir ofte omtalt som det moderne dramaets far.

49

skjønnlitteratur | lyrikk, drama og essay

ELFRIEDE JELINEK

VINTERREISE Første teatertekst på norsk av nobelprisvinnaren Elfriede Jelinek Elfriede Jelineks mest kjende og personlege tekst for teater, Vinterreise (2011), kjem no endeleg på norsk.

Det skapte både forundring, forarging og fryd då Jelinek i 2004 blei tildelt Nobelprisen i litteratur for sin «musikalske straum av røyster og motrøyster (...) som avslører dei absurde klisjéane i samfunnet».

Hos Jelinek er det liksom språket sjølv som taler, i dei seinare stykka hennar i eit slags redigert monologisk stream of consiousness. I så måte skil dramatikken hennar seg markert frå den tradisjonelle dramatiske diktinga, og drama | ISBN: 9788252193398

kvar einskild instruktør må så å seie skape

PRIS KR 329,– | I SAL

sitt eige stykke på grunnlag av Jelineks

e-bok | ISBN: 9788252197037

språkflaum.

PRIS KR 149,– | I SAL

Gjendikta av Oskar Vistdal.

elfriede jelinek (f. 1946) er austerriksk forfattar og dramatikar. Ho har skrive ei lang rekkje romanar og teaterstykke.

50

51

52

POCKET

53

skjønnlitteratur | pocket

MARIT EIKEMO

MELLOM OSS SAGT Vittig og sårt om å finne sin plass Studietida er for lengst over og livet er i ferd med å feste seg for Regine Hansen og venene hennar i Bergen. Fridommen til å velje minkar, fortid og notid flyt i kvarandre og fellesskap smuldrar opp.

Gjennom Regine sin jobb som saksbehandlar i Aetat får vi eit innblikk i liva og lagnadene til folkemylderet ho dagleg omgir seg med.

Livets absurditetar trer tydeleg fram.

Mellom oss sagt er ei vittig og skarp, tragisk og sår skildring av venskap og einsemd, om suget etter å høyre til og om fellesskapets pocket | ISBN: 9788252193725 PRIS KR 169,– | I SAL

klaustrofobi. Med nittitalet som nært bakteppe, handlar romanen om strevet med å finne seg ein plass i dagens Norge.

Marit Eikemos skjønnlitterære debut er en real pageturner (...) Eikemo skriver godt, og viser seg som en observant menneskekjenner. marte bjørklund, ba

Eikemo skriver morsomt og med satirisk marit eikemo (f. 1971) er frå Odda og bur i Bergen. Ho har tidlegare arbeidd som tids­skrift­ redaktør, festivalsjef for Litteratur­symposiet i Odda, forlagsredaktør og er no dagleg leiar for Cornerteatret i Bergen. Marit Eikemos bøker er både smarte og underhaldande, og har imponert både kritikarar og publikum med sine presise observasjonar av det norske samfunnet og tida vi lever i. Ho mottok Amalie Skram-prisen 2017 for sin forfattarskap, og var festspeldiktar på Dei nynorske festspela 2018.

54

brodd om identitet, intimitet og vennskap i det moderne samfunnet. maya troberg djuve, dagbladet

skjønnlitteratur | pocket

MARIT EIKEMO

SAMTALE VENTAR Drivande godt om å falle utanfor Elisabeth Brenner er eksjournalist på attføring. Gjennom NAV får ho ein ny sjanse i arbeidslivet: ho skal samle dialektprøvar på industristaden Einvik. Hit kjem ho ein mørk kveld i november og flyttar inn på arbeidarbrakka. Dei som bur i denne vesle byen er nysgjerrige og ivrige etter å hjelpe, og ho blir snart kjend med mange. Men arbeidet er verken godt eller effektivt. Brenner greier ikkje skilje jobb og privatliv, og får stadig større problem med relasjonane på staden.

Folk stiller seg meir og meir tvilande til kven ho er og kva ho driv med. Brenner fattar interesse for den sære, lokale forfattaren Sveinung Sel, og oppsøker han først for eit

pocket | ISBN: 9788252193718

intervju, seinare av grunnar ho ikkje sjølv

PRIS KR 169,– | I SAL

heilt forstår.

Eikemo fører vidare prosjektet frå dei første to romanane sine, når ho tematiserer einsemd og lengsle etter - og ambivalens til - ein større fellesskap. ... underhaldande og velskrive ... Her er mykje humor og eit godt strøk ironi, ikkje utan stikk til den sjølvproklamerte norske kultur- og åndseliten. gerd elin stava sandve, dagsavisen

Marit Eikemo skriver med letthet og driv, noe som gjør denne romanen til en deilig liten sak. gabriel michael vosgraff moro, vg

marit eikemo (f. 1971) er frå Odda og bur i Bergen. Ho har tidlegare arbeidd som tids­skrift­ redaktør, festivalsjef for Litteratur­symposiet i Odda, forlagsredaktør og er no dagleg leiar for Cornerteatret i Bergen. Marit Eikemos bøker er både smarte og underhaldande, og har imponert både kritikarar og publikum med sine presise observasjonar av det norske samfunnet og tida vi lever i. Ho mottok Amalie Skram-prisen 2017 for sin forfattarskap, og var festspeldiktar på Dei nynorske festspela 2018.

55

skjønnlitteratur | pocket

MARIT EIKEMO

ARBEID PÅGÅR Underhaldande roman med sterkt driv Harald Strand har pakka koffert og laptop og reist til Costa Blanca, ein av Europas største byggjeplassar, for å fullføre doktoravhandlinga si om Henrik Ibsens drama. Men han har med seg rastløysa og problema heimanfrå, og borte ved bassengkanten ligg Alice, distraksjon nummer ein.

Dette er ein roman om eit samfunn i økonomisk vekst og moralsk forfall. Det handlar også om einsemd, sorg og begjær, og den kollektive lengten etter å finne seg ein plass i sola. pocket | ISBN: 9788252196139 PRIS KR 169,– | I SAL

... underhaldande og velskrive ... Her er mykje humor og eit godt strøk ironi, ikkje utan stikk til den sjølvproklamerte norske kultur- og åndseliten. gerd elin stava sandve, dagsavisen

Marit Eikemo skriver med letthet og driv, noe som gjør denne romanen til en deilig liten sak. gabriel michael vosgraff moro, vg

marit eikemo (f. 1971) er frå Odda og bur i Bergen. Ho har tidlegare arbeidd som tids­skrift­ redaktør, festivalsjef for Litteratur­symposiet i Odda, forlagsredaktør og er no dagleg leiar for Cornerteatret i Bergen. Marit Eikemos bøker er både smarte og underhaldande, og har imponert både kritikarar og publikum med sine presise observasjonar av det norske samfunnet og tida vi lever i. Ho mottok Amalie Skram-prisen 2017 for sin forfattarskap, og var festspeldiktar på Dei nynorske festspela 2018.

56

skjønnlitteratur | pocket

MARIT EIKEMO

ALT INKLUDERT Skarpt portrett av Noreg Agnes og dottera Maja på 6 år flyttar inn i eit hybelhus i eit vanlig norsk nabolag, utan nettverk, venner, pengar eller møblar.

Gjennom eit par sommarmånader følgjer vi Agnes i hennar forsøk på å etablere seg. Mens Maja speler Nintendo, bruker Agnes tida si på finn.no, på leit etter møblar og andre ting dei treng.

I møte med alle dei nye menneska, borna i gata, mammabloggaren, politimannen, organisten og jusstudenten, er det ofte ikkje meir enn ei kvit løgn som skal til for å få ting til å gli lettare. Men snart blir omgangen meir utfordrande, pengane minkar og løgnene blir fleire når skulestart nærmar seg.

Med eit fargerikt persongalleri, kostelege

pocket | ISBN: 9788252193701 PRIS KR 169,– | I SAL

scener og eit utforskande alvor, teiknar Marit Eikemo eit skarpt portrett av Noreg i dag, og viser fram korleis vi lever i fellesskap og i einsemd - nedlest av ting, på evig jakt etter meir.

Marit Eikemos fjerde roman befester hennes posisjon som en av samtidslitteraturens skarpeste stemmer. [...] Hos Eikemo er skjebnene såpass karikert at det nærmer seg satire. Men det er godt. Det er oppslukende. Det er treffende cathrine krøger , dagbladet

marit eikemo (f. 1971) er frå Odda og bur i Bergen. Ho har tidlegare arbeidd som tids­skrift­ redaktør, festivalsjef for Litteratur­symposiet i Odda, forlagsredaktør og er no dagleg leiar for Cornerteatret i Bergen. Marit Eikemos bøker er både smarte og underhaldande, og har imponert både kritikarar og publikum med sine presise observasjonar av det norske samfunnet og tida vi lever i. Ho mottok Amalie Skram-prisen 2017 for sin forfattarskap, og var festspeldiktar på Dei nynorske festspela 2018.

57

skjønnlitteratur | pocket

ELENA FERRANTE

SVIKNE DAGAR Usentimentalt om levd kvinneliv 38-årige Olga blir forlaten av mannen sin etter 12 års ekteskap, til fordel for ei ung kvinne.

Olga er ridd av sjalusi, raseri og sjølvforakt, og mistar sakte, men sikkert taket på livet sitt. Ho dreg dei to ungane og den snille schæferhunden Otto med seg i fallet.

Svikne dagar er ein samtidsklassikar av ein forfattar som The New York Times har omtalt som «ein av dei store romanforfattarane i vår tid». Romanen har gripe lesarar over heile Europa med den usentimentale skildringa av moderskap, ekteskap og samlivsbrot.

Frå italiensk ved Kristin Sørsdal. pocket | ISBN: 9788252195262 PRIS KR 169,– | I SAL

Som hun kan skrive, Elena Ferrante, og som en kjærlighetssorg kan svi. ... Og på ny er det Kristin Sørsdal som har oversatt til et rikt, frodig og vakkert nynorsk. ... Ferrantes skildring av en knust kvinne uten kontroll – en kvinne på randen – får en til å spørre: Hvem kan gjøre dette etter henne? guri hjeltnes, vg

elena ferrante har sidan 1992 gitt ut fleire

Dette er Elena Ferrantes beste roman. ... Boka

kritikarroste romanar. Med Napoli-kvartetten fekk

er ikke til å legge fra seg, den farer fram som en

Ferrante eit stort internasjonalt gjennombrot. Elena

dampveivals.

Ferrante er eit pseudonym.

jon rognlien, dagbladet

Romanen er psykisk gjennomborende og emosjonelt nærgående og skildrer seksualitet, sjalusi og depresjon med blanke våpen. frode johansen riopelle, morgenbladet

58

skjønnlitteratur | pocket

ELENA FERRANTE

DEN DUNKLE DOTTERA Sterkt om moderskap Leda er ei 47 år gammal veletablert yrkeskvinne. Døtrene har nettopp flytta til faren i Canada, og no ser ho fram til å dra på ferie åleine til sørkysten av Italia.

På stranda er ho kvar dag omgitt av ein støyande napolitansk storfamilie. Ho blir meir og meir oppteken av ei ung jente og dottera hennar. Ho vekslar mellom å beundre og å vere sjalu på den unge kvinna og barnet, men avskyr familieklanen som omgir dei.

Leda blir overvelda av minna om dei vanskelege og ukonvensjonelle vala ho gjorde som ung mor, og konsekvensane dei fekk for henne og familien.

pocket | ISBN: 9788252195279 PRIS KR 169,– | I SAL

Frå italiensk ved Kristin Sørsdal. ... sommerlige kammerspill der skumle undertoner skaper thrillerstemning. anne cathrine straume, nrk

Mamma mia, så bra! ... Ei skarp og klok

... griper fatt i leseren så det sitrer i kropp og sjel ... Å lese Ferrante via Sørsdal er nok en gang, med «Den dunkle dottera», en stor liten leseropplevelse. guri hjeltnes, vg

utforsking av livsløgner og forventningar. ...

Alle som syns det verkar litt heftig med fire tjukke bind frå Napoli, må gjerne starte her.

For «Den dunkle dottera» glitrar. Så også Kristin Sørsdals omsetjing. Igjen. gerd elin stava sandve, dagsavisen

elena ferrante har sidan 1992 gitt ut fleire kritikarroste romanar. Med Napoli-kvartetten fekk Ferrante eit stort internasjonalt gjennombrot. Elena Ferrante er eit pseudonym.

... en kruttsterk salve fra sør. jon rognlien, dagbladet

59

skjønnlitteratur | pocket

PAULA FOX

LÅNT STAS Uforgløymeleg oppvekstskildring Lånt stas er forteljinga om Paula Fox sin høgst uvanlege, omskiftelege og fargerike oppvekst.

Det er ein klassikar elska av både lesarar og kritikarar over heile verda.

Kort tid etter at Paula Fox blir fødd i 1923, plasserer foreldra henne på barneheim på Manhattan, mens dei sjølve reiser til Hollywood for å gjere karriere. Bestemora plukkar henne opp, og ho blir i løpet av kort tid flytta frå heim til heim, frå New York til Cuba til California og Hollywood. Dei mange møta med framande menneske blir avbrotne av gjen­syn med dei omsynslause, men også fortryllande foreldra. I dette portrettet av eit ungt liv i tilfeldig flyt gir Paula Fox oss eit pocket | ISBN: 9788252197648

uforgløymeleg innblikk i kor mykje – og kor

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

lite – eit barn treng for å overleve.

Lånt stas er ein minneroman frå USA og Cuba, omsett av Tove Bakke. Brit Bildøen har skrive forordet.

Glitrende selvbiografi om et ekstraordinært liv cathrine krøger, dagbladet

Et lite stykke Amerika (...) Paula Fox skriv paula fox blei fødd i New York i 1923 og døydde i mars 2017, nesten 94 år gammal. Dei siste åra har ho fått ein renessanse, løfta fram av Jonathan Franzen, David Foster Wallace og andre yngre, amerikanske forfattarar som ein av dei viktigaste forteljarane i ame- rikansk etterkrigslitteratur.

Romanane hennar fekk strålande kritikkar både då dei kom, og ved nyutgiving i USA og i Europa.

60

knitrande og klart margunn vikingstad, morgenbladet

skjønnlitteratur | pocket

PAULA FOX

DESPERATE PERSONAR Om brestene i samfunnet – og ekteskapet Desperate personar, opphavleg gitt ut i 1970, er amerikansk romankunst på sitt beste. Det er historia om Otto og Sophie Bentwood, som bur i eit renovert rekkjehus i Brooklyn.

I hylla har dei Goethes samla verk, dei har fått installert eit kjøkken i rustfritt stål, og Mercedesen står parkert ved fortauet utanfor.

Etter at Sophie blir biten i handa mens ho prøver å mate den utsvoltne nabolagskatten, begynner ei rekkje små og illevarslande ulykker å heimsøkje livet deira. I eit rikt og detaljert språk blir det gradvis avslørt kva for svakheiter og brestar som finst i eit ekteskap – og eit samfunn – som er i ferd med å falle frå einannan.

pocket | ISBN: 9788252197631 PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

Desperate personar er ein roman frå Brooklyn, omsett av Tove Bakke. ... en roman som brutalt skjærer inn til benet og lar krisen og den tilbakeholdte fortvilelsen stå og dirre. anne merethe k. prinos, aftenposten

Paula Fox skriver så godt at det er en fryd. heidi sævereid, vårt land

paula fox blei fødd i New York i 1923 og døydde i mars 2017, nesten 94 år gammal. Dei siste åra har ho fått ein renessanse, løfta fram av Jonathan Franzen, David Foster Wallace og andre yngre, amerikanske forfattarar som ein av dei viktigaste forteljarane i ame- rikansk etterkrigslitteratur.

Romanane hennar fekk strålande kritikkar både då dei kom, og ved nyutgiving i USA og i Europa.

61

skjønnlitteratur | pocket

TORE KVÆVEN

HARD ER MITT LANDS LOV Ei uforgløymeleg tokt Året er 1010. Eit norsk vikingskip ligg i Roma på handel. Ein mann frå dei norrøne nybygdene på Grønland går om bord. Han kjem i krangel med hovdingen på skipet. Orda hans er uforsonlege, og etter ein bitter strid står han der som drapsmann. Mannskapet vil hemne hovdingen, men grønlendingen staggar dei med ei forteljing om ei gammal fønikisk handelsrute til det indre av Afrika og med løfte om rikdom og ære. Dei lèt seg fange av orda hans, og då skipet står til havs mot vest, står grønlendingen til rors som ny pocket | ISBN: 9788252196085 PRIS KR 169,– | UTG. FEBRUAR

hovding på Havjerven.

Med det startar ei skjebnesvanger reise.

Hard er mitt lands lov er ein stor episk roman om eit vikingtokt til det indre av Afrika. Tore Kvæven bruker si eiga erfaring frå reiser i Afrika, og inspirert av islendingesogene og med eit vell av historisk kunnskap tek han lesaren med på eit uforgløymeleg tokt.

«Som actioneventyr er historien underholdende og medrivende. Som tore kvæven (f. 1969) debuterte med Hard er mitt lands lov (2010) om eit vikingtokt til det indre av Afrika. Når landet mørknar er ei lagnadstung og dramatisk historie, overtydande i skildringa av menneska og av naturen. Med eit målande og mektig språk tek han lesaren med til ei fascinerande tid på Grønland.

62

skjønnlitteratur tegner den et kunnskapsrikt bilde av livet i viking.» tom egeland, vg

«Glimrende idé og like glimrende gjennomført om vikingtokt til det indre av Kongo» cathrine krøger, dagbladet

63

64

FAKTA OG DOKUMENTAR

65

I serien Norsk røyndom inviterer Samlaget utvalde forfattarar til ü skrive om den norske samtida. Viktige tema vert presenterte i kort format, med eit personleg utgangspunkt. Serien er ein del av 150-ürsjubileet til forlaget.

66

67

fakta og dokumentar | norsk røyndom

HILDE SANDVIK OG MONA IBRAHIM AHMED

BREV TIL NOREG Ho tok dei vala Noreg gav henne, no vil ikkje Noreg ha henne Då somaliske Mona Ibrahim Ahmed var 16, tok ho eit modig val. Ho ville bestemme over sitt eige liv. Det kosta henne dyrt og gjekk ut over forholdet til familien og miljøet ho kom frå. Etter ni år i Noreg fekk Mona eit brev i posten frå den norske staten. Søknaden om å bli norsk statsborgar vart avslått. I løpet av dei siste åra har Mona blitt ei sentral stemme i Bergen. Ho er ei av dei som oppmuntrar unge med minoritetsbakgrunn til å ta eigne val.

Mona tok dei vala Noreg gav henne, no vil heller ikkje Noreg ha henne her.

I Brev til Noreg fortel Mona om oppveksten dokumentar | ISBN: 9788252197327

som somalisk flyktning i Etiopia, om reisa til

PRIS KR 149,– | UTG. OKTOBER

Noreg, om å komme frå ein klankultur til eit

e-bok | ISBN: 9788252197334

samfunn der staten har overteke mange av

PRIS KR 99,– | UTG. OKTOBER

familiens oppgåver, og om møtet med eit land som lærte henne at det å reflektere er ei gåve, at det å ta eigne val er ein rett.

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

hilde sandvik (f. 1970) er redaktør for den nordiske nettstaden Broen.xyz, debattant og kom­ men­t ator. Ho er tidlegare kultur- og debat­tredaktør i Bergens Tidende og redaktør av Syn og Segn. mona ibrahim ahmed (f. 1992) jobbar som miljøterapeut i eit ungdomstiltak i Bergen. Ho er også gjesteundervisar i Raftostiftelsen. Ibrahim Ahmed har i mange år vore ein sentral aktør i organisasjonen Fargespill.

68

fakta og dokumentar | norsk røyndom

SUMAYA JIRDE ALI

IKKJE VER REDD SÅNNE SOM MEG Korleis er det å bli behandla som ein annan i ditt eige land?

«Det er først no, som tjueåring, eg forstår kor knusande 22. juli var for meg. For identiteten min. Eg var tretten år, og eg slapp ikkje unna det politiske. Eg bar det med heile meg.»

Sumaya Jirde Ali kom til Bodø som barn og blei behandla som alle andre, ho kjende at ho høyrde til. I boka fortel ho om dei bekymringslause dagane i barndommen.

Ho fortel om sjokket då ho fekk høyre om attentatet i Oslo 22. juli 2011, og kva det gjorde med synet hennar på eigen identitet og tilhøyrsel. Ho skildrar kjensla av skam og sjølvforakt, av å bli umenneskeleggjort og

samtid | ISBN: 9788252196849

lengselen etter å høyre til. Vi får også innblikk

PRIS KR 149,– | I SAL

i kva ho gjer for å motverke hat, halde oppe

e-bok | ISBN: 9788252196856

motet og stå for det ho meiner.

PRIS KR 99,– | I SAL

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

Jirde Ali skriver tett og insisterende om å være annerledes, oppleve annerledeshet og klemma hun havner i uten å ville det – mellom imøtekommenhet og velvilje på én side, frykt, motstand og hat på en annen. knut hoem, nrk

sumaya jirde ali (f. 1997) er samfunnsdebattant, spaltist i Klassekampen, aktivist og poet. I 2017 gav ho ut diktsamlinga Kvinner som hater menn. Det same året fekk ho Natt&Dag-prisen, Zola-prisen for sivilt mot og prisen som årets bodøværing.

69

fakta og dokumentar | norsk røyndom

KRISTIN FRIDTUN

HOMOFLOKAR Kor homovennleg er det norske samfunnet, sånn eigentleg?

For ikkje så mange tiår sidan var seksuelt samkvem mellom menn rekna som kriminelt, og homoseksuelle personar vart innlagde på sinnssjukehus og utsette for tvilsame behandlingsmåtar. I dag er stoda ei anna: Noreg tevlar med andre vestlege statar om å vera det mest homotolerante landet i verda. Men kva går denne homotoleransen ut på?

Med utgangspunkt i si eiga historie som homo og transperson granskar Kristin Fridtun den norske homotoleransen. Samstundes som levekåra for skeive er blitt betre, har nye flokar dukka opp. Negative haldningar i det norske samfunnet blir tona ned, medan homofiendslege norsk røyndom | ISBN: 9788252196146

trekk ved andre kulturar får mykje merksemd.

PRIS KR 149,– | UTG. MAI

Det er blitt ei kløft mellom «oss» (som er snille

e-bok | ISBN: 9788252196153

med homoane) og «dei» (som er slemme).

PRIS KR 99,– | UTG. MAI

Men den største kløfta er den som skil hetero frå ikkje-hetero. Kvifor eksisterer dette skiljet framleis? Kan det tenkjast at homotoleransen er ein del av problemet?

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

Essayet er velskrevet, tydelig og artig, og beveger seg lekent gjennom kjente referanser,

kristin fridtun (f. 1987) har mastergrad i norrøn filologi. Ho er fast spaltist i Dag og Tid, og har vore bidragsytar i ymse tidsskrift og bøker. Fridtun kjem frå Elverum, men er busett på Lillehammer. Ho har gitt ut bøkene Norsk etymologisk oppkok (2012), Nynorsk for dumskallar (2013) og Kjønn og ukjønn. Ordhistoriske essay (2015). I 2016 fekk ho Bokhandlernes sakprosapris for Kjønn og ukjønn.

70

som debatten om «homoeventyr» og Eskilds oppdragelse av Isak i Skam. tonje vold, morgenbladet

fakta og dokumentar | norsk røyndom

BJØRN HATTERUD

MOT NORMALT Billetten til eit godt liv Bjørn Hatterud er funksjonshemma. Han er fødd med ei form for ryggmergsbrokk og klumpfot og har vore gjennom tallause smertefulle behandlingar og operasjonar.

Hatterud har vore eit overvektig mobbeoffer og er dessutan homofil.

Dette er ei forteljing om ikkje å passe inn, om å vekse opp i Brumunddal og vere avvikar og skeiv på alle vis. Dette er ei historie om motgang og liding, men inga sørgjeleg historie. Som mor hans har sagt det: «Eg er så glad du er funksjonshemma. Det har gitt deg pengar frå NAV til studium og tid til å utforske deg sjølv og kva du vil. No kan du arbeide med det du likar, og likevel klare deg økonomisk. Utan funksjonshemmingane hadde

dokumentar | ISBN: 9788252197594

du sikkert blitt i Brumunddal og kanskje jobba

PRIS KR 149,– | UTG. SEPTEMBER

på posten!»

e-bok | ISBN: 9788252197600 PRIS KR 149,– | UTG. SEPTEMBER

For Hatterud har funksjonshemminga, homofilien, overvekta og mobbinga vore sjølve billetten til ei klassereise og eit godt liv.

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

bjørn hatterud (f. 1977) er kulturskribent, kunstkritikar, kurator og musikar. Han kjem frå Brumunddal, men er busett i Oslo.

71

fakta og dokumentar | norsk røyndom

SIRI HELLE

MATMAKT PÅ BUTIKKEN Kva driv daglegvarekjedane med?

Nordmenn handlar mat ofte og ukritisk.

Tre av fire husstandar handlar fleire gonger i veka. Trur du at du sjølv bestemmer kva som hamnar i handlekorga di, kva du skal ha til middag? Denne boka får deg til å tru om att.

Før vi får sjansen til å velje noko som helst, er ei rekkje val allereie tekne. Og ikkje alle er tekne med ditt og mitt beste som føresetnad.

På ein heilt vanleg tur gjennom ein heilt vanleg daglegvarebutikk syner Siri Helle korleis vala vi gjer på handleturen er styrte frå inngangsdøra til kassa.

Noreg har den mest konsentrerte dokumentar | ISBN: 9788252197341

daglegvaremarknaden i Europa. Tre

PRIS KR 149,– | UTG. OKTOBER

daglegvarekjeder leverer nittifem

e-bok | ISBN: 9788252197358

prosent av maten vi et, og makta til

PRIS KR 99,– | UTG. OKTOBER

daglegvarekjedene gjeld ikkje berre mellom reolane. Daglegvarekjedene styrer alt frå småbyestetikk og pizzakjeder til dyrevelferd i hønsehuset.

Alle må handle mat. Vi klarer oss ikkje utan mat, og har ikkje anna val enn å handle hos ein av dei tre kjedene. Det er på tide å finne ut av kva dei eigentleg driv med.

siri helle (f. 1982) er utdanna agronom i økologisk landbruk frå Sogn jord- og hagebruksskule. Ho har vore avløysar og gardsarbeidar og har fast matspalte i avisa Dag og Tid. Tidlegare har ho gitt ut boka Handle rett. Lure val i ein matbransje full av juks.

72

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

fakta og dokumentar | norsk røyndom

CAMARA LUNDESTAD JOOF

EG SNAKKAR OM DET HEILE TIDA Korleis navigerer eigentleg ei brun, skeiv kvinne i Noreg?

Eg ringer ei venninne.

Kalla mannen i baren meg svarting då eg ikkje ville gi han nummeret mitt? Den gongen vi hadde avtalt å drikke øl, men så drakk vi tequila i staden?

Ho blir still.

Nei, han kalla deg nigger.

Takk, seier eg. Tusen takk for at du hugsar.

Eg snakkar om det heile tida er eit vitnemål, ein appell og ei sjølvransaking. Camara Lundestad Joof er fødd i Noreg, med norsk mor og gambisk far. Boka skildrar korleis

norsk røyndom | ISBN: 9788252195866

rasismen ho stadig opplever, infiserer

PRIS KR 149,– | I SAL

kvardagen og styrer tankane hennar. Ho

e-bok | ISBN: 9788252195873

ransakar minna sine. Kva om ho hugsar feil,

PRIS KR 99,– | I SAL

korleis skal nokon tru henne då? Kor mange detaljar må ein hugse for å verke truverdig?

Trur ho på seg sjølv? Og kan ho nokon gong fri seg sjølv frå spørsmålet om hudfarge?

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

Det er sterk lesning og en imponerende debut! marius wulfsberg, dagbladet

camara lundestad joof (f. 1988) er ein norsk-gambisk dokumentarisk scenekunstnar og dramatikar. Ho er med og leiar den mangfaldige scenen, og har spela over to hundre framsyningar i Skandinavia med den sjølvbiografiske soloførestillinga Pavlovs tispe. Frå 2018 er Joof husdramatikar på Dramatikkens hus.

73

fakta og dokumentar | norsk røyndom

ALF KJETIL WALGERMO

DU SOM ER I HIMMELEN Kva gjer det med gudstrua når ein mistar eit barn? Å skrive om eiga tru er i ein viss forstand å kle seg naken. Kristen tru er verken eit paradenummer eller eit vasstett system. Trua er ein liten og sårbar ting. Noko det kan vere skummelt å vise fram.

I Du som er i himmelen går Alf Kjetil Walgermo i møte med dei store spørsmåla. Etter å ha mista eit barn rett før fødselsterminen blei han og kona kasta inn i eit eksistensielt mørke. Går det likevel an å tru på ein god Gud? Å tru på ein Gud i det heile?

dokumentar | ISBN: 9788252196726 PRIS KR 149,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252196757 PRIS KR 99,– | UTG. OKTOBER

Walgermo undersøkjer nokre av grunnsteinane i den kristne trua. I ein modig og personleg tekst tek han oss med inn i den djupe sorga over å ha mista eit barn, og korleis dette har påverka hans eige livssyn. I kontrast til mørket står det kristne håpet om nytt liv og nytt lys. Er det ei desperat handling å slutte seg til eit slikt håp?

Med gravferda til dottera som ramme går Walgermo til kjernen av den kristne bodskapen.

Kva betyr denne bodskapen for han? Og er trua noko som står seg i Noreg i vår tid?

alf kjetil walgermo (f. 1977) kjem frå Sunnmøre og er busett i Oslo. Han har skrive fleire kritikarroste bøker for barn, ungdom og vaksne og er omsett til ei rekkje språk. Dei enkeltståande bøkene Mor og far i himmelen, Mitt bankande hjarte og Kjære søster kan lesast som ein trilogi om eksistensielle spørsmål. I 2017 gav han ut Røff guide til Bibelen, som fekk strålande kritikkar og blei ein stor suksess. Til dagleg jobbar Walgermo som kulturredaktør i Vårt Land.

74

Boka er ein del av serien Norsk røyndom.

fakta og dokumentar

JAN INGE SØRBØ

NYNORSK LITTERATURHISTORIE Eit storverk om nynorsk skjønn­ litteratur – frå Ivar Aasens tid til i dag Nynorsk litteraturhistorie er den første store gjennomgangen av den nynorske skjønn­ litteraturen frå Ivar Aasen og fram til i dag.

Bok viser korleis utviklinga av det nynorske skriftspråket har sytt for at røyster og erfaringar frå heile landet har fått innpass i litteraturen.

litteraturhistorie | ISBN: 9788252188967

Den nynorske litteraturen er noko for seg sjølv,

PRIS KR 449,– | I SAL

samstundes som han har ein sjølvsagt plass i den samla norske litteraturhistoria.

Over 150 forfattarskapar er representerte.

Her fins kjende namn som Arne Garborg,

Nynorsk litteraturhistorie er ein åndshistorisk

Marie Takvam, Jon Fosse, Olaug Nilssen

kraftprestasjon ...

og Maria Parr, så vel som forfattarar som

atle christiansen, aftenposten

fortener ny merksemd, som Gro Holm og Sjur Bygd. Jan Inge Sørbø viser korleis dei nynorske forfattarane både har forma dei litterære normene og opponert mot dei. Ivar Aasen protesterte mot nasjonalromantikken, Aasmund Olavsson Vinje dreiv gjøn med bondeforteljingane, forfattarar som Kristoffer Uppdal og Tarjei Vesaas var modernistiske pionerar. Idag er den nynorske skjønnlitteraturen rikare enn nokon gong, og arven frå grunnleggjarane er framleis til stades.

jan inge sørbø (f. 1954) er litteraturvitar, forfattar og journalist. Han er professor ved Institutt for sosialfag ved Høgskulen i Volda og er kommentator i Dag og Tid. Sørbø har skrive fleire

Boka er nødvendig og nyttig. Den er dessuten

skjønnlitterære bøker, og boka Til trøyst, om psykisk

tung nok til at den kan brukes til å slå i hodet

sjukdom i skjønnlitteraturen. Han har også skrive

på folk som mener at nynorsken bør avvikles.

bøker om Hans Skjervheim, Olav Aukrust, Arnold

fredrik wandrup, dagbladet

Eidslott, Alfred Hauge, Ronald Fangen, Alexander Kielland og Arne Garborg.

75

fakta og dokumentar

AHMET ALTAN

EG FÅR ALDRI SJÅ VERDA IGJEN Urovekkande om diktaturet i Tyrkia Eg vakna til.

Det ringde på døra.

Eg kasta eit blikk på den digitale vekkarklokka, der tala lyste og blinka 05:42.

Politiet, sa eg.

Som alle opposisjonelle i dette landet hadde også eg vant meg til å leggje meg i vissa om at det kunne ringje på døra i otta.

Eg visste dei ville komme.

No var dei her.

I september 2016 blir både Ahmet Altan og broren Mehmet arresterte i Erdo ans angrep på den frie pressa etter det mislykka kuppforsøket dokumentar | ISBN: 9788252197563

sommaren 2016. Altan skal i følge tiltalen ha

PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

komme med grunnlovsstridige kommentarar,

e-bok | ISBN: 9788252197570

mellom anna gitt ei «underbevisst melding» til

PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

kuppmakarane då han kritiserte presidenten i eit prateshow på TV. Våren 2018 blir han dømd til fengsel på livstid. I dag sit han i fengselet Silivri i utkanten av Istanbul, utan rett til besøk anna enn frå den næraste familien og advokaten sin, under streng sensur og utan rett til å søkje om nåde.

Ahmet Altan skildrar augneblinken då politiet

ahmet altan (f. 1950) er eit symbol på kampen for ytringsfridom og demokrati i Tyrkia. Han er ein profilert tyrkisk kommentator, avisredaktør og forfattar. Parallelt med journalistkarrieren har han skrive romanar og litterære essay. Over hundre gonger er han blitt stilt for retten for dei politiske tekstane sine. Eg får aldri sjå verda igjen er skriven frå fengselet der forfattaren sonar ein livstidsdom.

76

kom og henta han tidleg ein morgon, rettssaka, dommen og livet i fengsel. Eg får aldri sjå verda igjen er ei urovekkjande, men også poetisk og vakker bok om Tyrkias veg mot diktaturet, om kampen for menneskeverd – og om litteraturen og fantasiens kraft.

Boka er omsett frå tyrkisk av Gunvald Axner Ims.

fakta og dokumentar

ÅSMUND HUSABØ EIKENES

SPRUT

SANNINGA OM KROPPSVÆSKENE VÅRE Bli med på ei spektakulær reise gjennom blod, sveitte og tårer – og 50 andre kroppsvæsker.

Biolog og forskingsformidlar Åsmund Husabø Eikenes fortel entusiastisk om donering av beinmerg til forsking og spyttar i eit plastrøyr for å leite etter spor av neandertalarane. Gjennom gode historier og lettlesen folkeopplysing får du eit nytt syn på kroppsvæskene dine.

I Sprut møter du mellom andre ein hjerneforskar, ein urolog og ein kokk. Dei deler historier og eigne erfaringar, som saman med det siste frå forskingsverda gir

fakta | ISBN: 9788252195576

deg oppsiktsvekkjande, ny kunnskap om

PRIS KR 349,– | UTG. SEPTEMBER

kroppsvæskene: Vatnet i hjernen vaskar bort

e-bok | ISBN: 9788252195583

søppel medan du søv. Slimet i livmorhalsen

PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

hjelper friske sædceller å nå fram til egget. Ørsmå dropar av snørr kan sveve i lufta i heile ti minutt etter eit kraftig nys. Blodet til unge personar inneheld kanskje ei kjelde til evig liv.

Bli med på ein lesefest med sprut!

åsmund husabø eikenes (f. 1986) har doktorgrad frå Senter for kreftbiomedisin ved Universitetet i Oslo og er ein engasjert forskingsformidlar. Eikenes debuterte som sakprosaforfattar med Handboka i 2016. Eikenes er frå Leikanger i Sogn, men bur i Oslo.

77

fakta og dokumentar

RANDI FUGLEHAUG

ALT VEL MED MOR OG BARN Babyar kjem definitivt ikkje med storken!

46 kvinner, frå Sørlandet til Svalbard, fortel om å føde på vegen, i lufta og til sjøs, om å plukke ti liter molter mens riene herjar, klatre over ras på veg til sjukehuset og presse ut ein unge utan å vite at ein var gravid. Dei deler historier om å setje barn til verda midt i ein krig, føde utan straum under ein orkan, vere mange tusen kilometer frå den ein er mest glad i under fødselen, og måtte sende nyfødde babyar bort i staden for å ha dei på brystet. Dei fortel om å bli mor for tidleg, for seint og når ein eigentleg trudde det ikkje lenger var mogleg.

fakta | ISBN: 9788252196696 PRIS KR 379,– | UTG. SEPTEMBER

e-bok | ISBN: 9788252197136 PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

Boka inneheld overraskande, komiske og rørande forteljingar frå vidt ulike kvinner som har blitt mødrer til vidt ulike tider. I tillegg deler jordmødrer, legar, ambulansepersonell, taxisjåførar og forskarar erfaringar frå fødslar over heile Noreg. Til felles har alle historiene at dei også handlar om korleis vi lever i dette langstrekte og vêrharde landet i nord.

Men mest av alt handlar dei om kvinnenes råskap.

randi fuglehaug (f. 1980) kjem frå Voss og er busett i Oslo. Ho er frilansjournalist og har skrive sakprosabøker for både barn og vaksne.

78

fakta og dokumentar | biografi og portrett

JAN OLAV GATLAND

EIN DRIFTIG DJEVEL I BERGEN HISTORIA OM MONS LITLERÉ

Mons Litleré (1867−1895) var forleggjar, bokhandlar og avisredaktør. Sunnfjordingen er den eigentlege grunnleggjaren av nynorsk forlagsverksemd, sjølve pioneren i produksjon og spreiing av bøker på landsmål på slutten av 1800-talet. Han samarbeidde med dei kjende forfattarane i si tid, blant andre Arne og Hulda Garborg, Knut Hamsun, Per Sivle, Jens Tvedt, Rasmus Løland, Vetle Vislie, Anders Hovden og Hans Seland. Det var Knut Hamsun som i eit brev skrytte av den unge forleggjaren og kalla Litleré «ein driftig djevel».

Dette er den første fullstendige framstillinga

biografi | ISBN: 9788252195552

av kva Mons Litleré fekk til i Bergen på sine

PRIS KR 399,– | I SAL

knappe ti år som forleggjar og avisredaktør.

e-bok | ISBN: 9788252195569

Mons Litleré hadde bokhandel i Strandgaten

PRIS KR 299,– | I SAL

i Bergen og var redaktør for Firda. Den unge landsmålsformidlaren døydde berre 28 år gammal. I det korte livet sitt rakk Litleré å gi ut kring 115 bøker, av dei var 80 på nynorsk.

Pionerarbeidet hans har vorte ståande som eit føredøme for seinare nynorsk bokproduksjon.

Litleré døydde av leverkreft. Same året døydde også kona hans, og paret etterlét seg tre små barn.

jan olav gatland (f. 1949) er pensjonert førstebibliotekar ved Universitetsbiblioteket i Bergen. Han er sakprosaforfattar og har arbeidd som kritikar, omsetjar og tidsskriftredaktør. Gatland har skrive fleire bøker, som Romantiske vennskap.

Sjelevenner i norsk kultur (2016), Olav Dalgard. Ein biografi (2013), Ord og orgasme. Ein biografi om Ola Raknes (2010) og Torvald Tu. Eit diktarliv (2008).

79

fakta og dokumentar

OTTAR GREPSTAD

OTTAR GREPSTAD

Skriftkultur

SKRIFTKULTUR Tidssignal frå det 21. hundreåret

Kva skrifta gjer med oss Eit språk har ord for alle erfaringar og er slik at vi alltid kan seie noko anna enn det som er sagt til no. Elegant og medrivande tek forfattaren lesaren med inn i gløymde liv, bortkomne hendingar og flunkande nye tankegangar.

Resultatet er tidssignal frå det moderne Noreg om skrift, språk og minne.

Forfattaren er høgt og lågt i både språk og litteratur og blir like overraska som lesaren over det han finn. Lesaren møter både den unge kvinna som diskuterte dikting med Ivar Aasen, sakprosa | ISBN: 9788252197655

forfattaren som gjekk seg fast i eigne ord, og

PRIS KR 399,– | UTG. OKTOBER

arkitekten som forma ein heil skriftkultur i

e-bok | ISBN: 9788252197662

handfast betong.

PRIS KR 299,– | OKTOBER

Dette er forteljinga om korleis skrift blir brukt, kva skrifta gjer med oss lesarar, og korleis ho formar samfunn. Mest av alt handlar det om å forstå. Ei slik bok kan berre skrivast av ein som held fast i dei lange linjene, same kor mykje nytt han har å fortelje der andre har sett punktum. ottar grepstad (f. 1953) frå Jølster er forfattar og pensjonist. Grepstad har lenge vore ein av dei mest markante nynorskbrukarane i landet og har skrive eller redigert meir enn tretti bøker. Han var direktør i Nynorsk kultursentrum 1999–2018, hovudredaktør i Allkunne 2007–2014 og kulturkommentator i Dagens Næringsliv 2008–2011. I 1999 fekk Ottar Grepstad Norsk språkpris frå Språkrådet, og i 2018 blei han utnemnd til riddar av 1. klasse av St. Olavs orden for den eineståande innsatsen for nynorsk skriftkultur gjennom fleire tiår.

80

fakta og dokumentar | humor

JON HJØRNEVIK

IKKJE ALLE GJORDE MOTSTAND UNDER KRIGEN Krig opp, krig ned og krig i mente Krig. Store krigar. Små krigar. Krig mellom land og folk. Krig mellom slektningar, ektefellar eller naboar. Personlege krigar, indre krig. Din krig og min krig. Krig opp, krig ned og krig i mente.

Diktaren og komikaren Jon Hjørnevik vil ta for seg krigen – berre mykje, mykje kortare enn all annan krigslitteratur. I si sjuande diktsamling er temaet det folk rundt han har måtta slite med og krige om. Han tek også for

humor | ISBN: 9788252194463

seg dei som gir f... og ikkje går i krigen.

PRIS KR 249,– | I SAL

Vel 50 dikt fordelte på vel 100 sider burde vere meir enn nok.

jon hjørnevik (f. 1970) er forfattar, tekstfor­ fattar, julenisse, forvaltningsrevisor, reklamemann, familiemann, statsvitar, jobbsyklist, nabo, daglegvarekunde og komikar frå Voss. Han debuterte med diktsamlinga I ein sofa frå Korea i 2001. Han er også mannen bak ei rekkje andre populære diktsamlingar. Karakteristisk for dikta er humoren, ofte med ein overraskande tvist.

Hjørnevik er også ein høgt skatta opplesar av sine eigne dikt.

81

fakta og dokumentar

ODD E. NERBØ

FOLK I VEST

ALLE HAR EI HISTORIE Ei kjærleikserklæring til Vestlandet Dei siste par åra har Odd Nerbø gått rundt i Bergen med kamera og notisblokk og snakka med folk han synest ser interessante ut. I denne boka møter vi 150 av dei. Asa Shimada, som fortel om den første gongen ho fekk ein klem frå mor si. Anton Johannes, som saknar dokumentar | ISBN: 9788252196481 PRIS KR 399,– | I SAL

kona si Anne Ma og ønskjer seg ei venninne å gå tur med. Tvillingane Roy og Remy (22), som grudde seg til kvar dag på skulen. Marit, som søv ute heile året. Og mange fleire personlege, rørande og skilsetjande historier frå liva til menneska rundt oss i Noreg i dag.

Alle fortener å bli sett, ein eller annan gong.

Ingen skal gå usynleg gjennom livet frode bjerkestrand i forordet til boka

odd e. nerbø (f. 1955) har arbeidd som fotograf, bildesjef og bilderedigerar i Bergens Tidende sidan 1977. Han har alltid fotografert kvardagen på Vestlandet og folk som bur der.

82

fakta og dokumentar

AGNES RAVATN

STOISK URO OG ANDRE FILOSOFISKE SMULAR Korleis bli eit godt menneske?

På toppen blir me ståande stille eit sekund eller to, vippande på kanten av stupet. No må det skje, tenker eg, eg drar ringen fram og lener meg over den vesle indaren, stikk Minnie Mus-ringen opp i ansiktet på han som sit fremst. «Vil du gifte deg med meg!?!»

Er filosofi høgtsvevande og teoretisk visvas, eller kan det òg ha praktisk nytte? I denne underhaldande boka testar Agnes Ravatn ut korleis dei ulike filosofiske skulane fungerer i kvardagen, i eit halvhjarta forsøk på å bli eit betre menneske.

På vegen mot det gode livet går ho på ski med Kant, arrangerer symposium i Platons

dokumentar | ISBN: 9788252197419 PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

e-bok | ISBN: 9788252197426 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

ånd og trulovar seg etter råd frå Kierkegaard.

Stoisk uro og andre filosofiske smular er ei sjarmerande samling tekstar som vekker både latter og undring.

agnes ravatn (f. 1983) har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, blant anna romanen Fugletribunalet (2013), som har gjort suksess både som bok og som teater og er seld til mange land.

Ravatn er kjend for den særeigne, vittige stemma si og eit skarpt blikk for menneskeleg svakheit.

83

fakta og dokumentar

IVAR MYKLEBUST LONGVASTØL

SØSKEN TIL EVIG TID Ei reise 50 år tilbake i tid Filmane om Oddny og Magnar på Kleiva er sett av nesten to millionar. Søskenparet har budd heile livet på eit småbruk i Naustdal i Sunnfjord.

Dei lever tett på dyra og naturen. Å komme til småbruket på Kleiva er som å reise 50 år tilbake i tid. Oddny og Magnar driv garden på gamlemåten. Livet følgjer årstidene og onnene.

Journalist Ivar Longvastøl tek oss med tilbake til Naustdal og fortel meir om søskenparet. dokumentar | ISBN: 9788252197587

Oddny og Magnar var dei to yngste i ein

PRIS KR 399,– | UTG. SEPTEMBER

søskenflokk på fire. No er det berre dei att, og dei har ingen etterkommarar. Livet har handla om plikt og hardt arbeid. Kva tenkjer dei om livet, og korleis blei det som det blei? Har dei drøymt om noko anna? Og kva tankar gjer dei seg om den dagen dei begge er borte?

ivar myklebust longvastøl er utdanna lærar og journalist. Han har i ei årrekkje arbeidd som journalist i Firda, men også vore lærar, vore innom NRK og budd og arbeidd i Sør-Afrika. Dei siste åra har Longvastøl bygd opp Nynorsk avissenter i Førde, som gir ei praktisk retta opplæring med føremål å rekruttere fleire flinke journalistar som skriv nynorsk.

84

U sk tdra en g til frå ev ig tid

Sø

Den store, kvite kjøkenklokka med svarte tal og visarar går ein time for seint på Kleiva. For å vere presis – ho syner vintertid heile året. Oddny og Magnar Kleiva ser ikkje nokon grunn til å skru klokka ein time fram når sommaren nærmar seg. Den gamle tida høver best til fjøsstellet, og kyr, kviger og kalvar er vane med at søskena kjem til faste tider. Dessutan har naboen på Kleiva sagt at det er mykje ein kan forandre på, men ikkje på sola. Å kome til garden deira, er som å skru klokka femti år tilbake. Søskena fekk motorslåmaskin, traktor, mjølkemaskin og fôrhaustar mange år etter dei andre gardsbruka i dalen. Kyr og kalvar står på tregolv i tronge båsar, i ein fjøs med sparsamt lys frå to små vindauge og nokre få pærer i taket. På andre gardar går kyrne fritt ikring og vert mjølka av robotar. Oddny og Magnar driv på gamlemåten, og det fysiske slitet viser att i dei bøygde ryggane deira.

Utviklinga har reist frå søskena på Kleiva, vil mange hevde.

fakta og dokumentar

SIGRUN SLAPGARD

EG HAR SETT JAGUAREN.

LATINAMERIKANSKE HISTORIER Tett på Latin-Amerikas valdelege historie Frå 1960-talet og fram til i dag har ordet forsvinne skapt politiske avgrunnar og per­ sonlege tragediar på det latinamerikanske kontinentet. Som NRK-journalist har Sigrun Slapgard fortalt om menneske i sentrum av drama­tiske hendingar. Menneske som står opp mot overmakta, som risikerer livet for å få til endring.

Sigrun Slapgard tek oss med på reisene sine: dokumentar | ISBN: 9788252187519 PRIS KR 379,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252195897 PRIS KR 299,– | I SAL

til El Salvador, der kodar og forkledning er kvardagen, men også døden, inn i den colombianske jungelen for å møte FARCgeriljaen i den nye, skjøre fredstida, og til Buenos Aires, der bestemødrer no opplever underet med at bortførte barnebarn kan dukke opp igjen tretti år etter militærdiktaturet.

Dette er historier som aldri har sleppt tak i Slapgard, og som har blitt del av hennar eige liv. Ei sterk og personleg bok om mot og kraft, lys og mørke.

Jeg blir særlig grepet av hvor nært forfatteren stiller seg hovedpersonene sine, evnen til å

sigrun slapgard er forfattar og journalist. Ho

bringe leseren inn i deres verdensanskuelse,

har lang fartstid som utanriksreporter og har dekt

deres redsler og drivkrefter, den omsorgsfulle

Latin-Amerika sidan 1980-talet.

respekten hun viser dem. Hun synliggjør både enkeltmennesket og konflikten de har tilhørt. signe prøis, klassekampen

86

fakta og dokumentar

PATTI SMITH

OM Å SKRIVE Ei lita perle om skriving og inspirasjon I denne boka fortel Patti Smith om sin eigen kreative prosess og kva som inspirerer henne. Vi får lese ei vakker forteljing og blir tekne med på fleire reiser, mellom anna til Sør-Frankrike og til Camus’ heim, og til forleggjaren Gallimards hage, der vi møter gjenferda til Mishima, Nabokov og Genet. Smith oppsøkjer også Simone Weils grav på ein einsam kyrkjegard og tek oss med gjennom dei namnlause Parisgatene i Patrick Modianos romanar. Ho deler sjenerøst med lesaren frå dei notata ho tek på kafeen eller på toget, og lèt oss få eit unikt innblikk i korleis kunsten hennar blir til. essay | ISBN: 9788252195934

Boka er omsett av Siw-Anita Kirketeig.

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

e-bok | ISBN: 9788252195941 PRIS KR 159,– | UTG. AUGUST

patti smith (f. 1946) er vokalist, låtskrivar og poet og ei legende i den amerikanske musikkhistoria. Ho hadde stor påverknad på pønkrørsla gjennom debutalbumet Horses (1975).

Dei biografiske bøkene hennar, Just Kids og M Train, har fått strålande mottakingar og er omsette til ei rekkje språk. Om å skrive er den fjerde boka hennar, og den første i Yale Universitys bokserie om skriving.

87

fakta og dokumentar | essay

MORTEN SØBERG

NYNORSKENS LYS EIT ESSAY Kva skjer når ein held det nynorske språket opp mot lyset?

Nynorsk er eit daglegdags språk, særleg mellom bakkar og berg på Vestlandet. Til liks med andre språk formar det røyndomen. Og omvendt.

Men nynorsken kan tenkjast å ha eit særeige vassmerke: eit kvalitetsmerke som vert synleg dersom vi ser føre oss at vi held den nynorske skriftkulturen opp mot lyset. Då vert det klårt som blekk.

I denne boka undersøkjer Morten Søberg påstanden om at nynorsken er ein grunnleggande essayistisk skriftkultur, eit skriftspråk tufta på reiser og samtalar, dokumentar | ISBN: 9788252195842

utforskingar og politikk.

PRIS KR 349,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252195859

Den nynorske skriftkulturen innebar ei ny

PRIS KR 269,– | UTG. OKTOBER

tidsrekning. Han byrja på sett og vis med Ivar Aasens tekst i Morgenbladet 5. januar 1849 – ein samtale mellom to bønder om politikk og statsstyring. I dag er nynorsk etablert som eit norsk mindretalsspråk med nokre bestemte særtrekk. Den nynorske skriftkulturen er ei langvarig påminning om at fleirtalet ikkje alltid har rett, han viser at det finst alternative språklege fakta, røynsler og tankar. Det er

morten søberg (f. 1969) kjem frå Trondheim

noko kjettersk ved nynorsken. Ein kan seie

og bur i Oslo. Han har vore sivilarbeidar i

at grunndraga ved språket samsvarer med

Noregs Mållag, forskar i Statistisk sentralbyrå og

sjangerkrava til essayet. Ja, at djupast sett er

statssekretær i Finansdepartementet – og arbeider

den nynorske skriftkulturen eit spegelbilete

no som direktør for samfunnskontakt i SpareBank

av sakprosasjangeren essay. Det bør òg vere

1 Gruppen. Søberg har tidlegare gjeve ut fire

ein del av det nynorske sjølvbiletet. Med

essaysamlingar om politikk og økonomi.

andre ord: stadig nye forsøk, heile tida noko uferdig og ope, granskande og spørjande – samtalande skrift.

88

fakta og dokumentar | biografi og portrett

TOR EYSTEIN ØVERÅS

SKRIVE, TEIKNE, RØRE OG SLÅST! SISSEL S. BJUGN 1947–2011

Tor Eystein Øverås presenterer den nyskapande forfattaren, fornyaren av norsk surrealisme og vennen Sissel Solbjørg Bjugn. Boka er både ein biografi over Sissel Solbjørg Bjugn og ein presentasjon av Bjugns eigne tankar om skriving og litteratur. Tor Eystein Øverås har leita fram alt Sissel hadde på trykk i aviser, tidsskrift og antologiar, og dessutan alle intervjua ho gav. Utvalet han presenterer i denne boka, viser fram ein særeigen og kresen poet, eit eruptivt skapande sinn, som samtidig blei styrt og filtrert av eit strengt sjølvkritisk blikk. Boka viser også fram ukjende sider ved teiknaren Bjugn. Bjugn var samansett både

biografi og portrett | ISBN: 9788252195811 PRIS KR 379,– | I SAL

som menneske og som kunstnar. Ho vandra mellom skrivebordet og skriftestolen, til ho braut med den katolske kyrkja fordi kyrkja nekta å sleppe til kvinnelege prestar. Ho melde seg inn i statskyrkja igjen då Rosemarie Köhn blei Noregs første kvinnelege biskop. I 1988 blei ho landskjend då det erotiske kjærleiksdiktet «Heltinnetrinnet» blei trykt på kronikkplass i Dagbladet. Aller helst ville Bjugn ha vore salmediktar eller rockeartist. Då hadde ho

tor eystein øverås (f. 1968) debuterte

verkeleg nådd ut ...

i 1993 med romanen Tittelløs. Han gjekk på Skrivekunstakademiet i Hordaland før han fullførte hovudfag i litteraturvitskap ved Universitetet i Bergen. Øverås var også redaktør for litteraturtids­ skriftet Vinduet 1998–99. Frå 2006 har han vore litteraturmeldar i Klassekampen og Morgenbladet, og i 2009 blei han utropt til Årets kritikar. For essaysamlinga I dette landskap (2012) blei han nominert til Brageprisen. Øverås har kjent Bjugn sidan 1994 og forvaltar i dag forfattarskapen hennar.

89

k frĂĽ strik e t e n le Bi bar k s nd sla

I

90

fakta og dokumentar

EVA MJÖLL EINARSDÓTTIR, DAGBJÖRT GUÐMUNDSDÓTTIR, HEIÐRÚN ERLA GUÐBJÖRNSDÓTTIR OG SIGURLAUG ELÍN ÞÓRHALLSDÓTTIR

ISLANDSK BARNESTRIKK Klassisk og moderne frå Island Islandsk barnestrikk inneheld både klassiske og moderne oppskrifter til barn frå eitt år og fram til skulealder. Her får du klede særskilt tilpassa barnehageungane! I boka finn du tradisjonelle genserar og jakker med nydeleg islandsk

strikk | ISBN: 9788252197099

mønster, men også heile dressar, varme bukser

PRIS KR 349,– | UTG. AUGUST

og kjolar. Boka inneheld også mindre prosjekt som sokkar, luer og halsar. Kleda er både behagelege og varme, dei er tilpassa eit nordisk klima, men skal kunne brukast både inne og ute.

Oppskriftene eignar seg for både nybyrjarar og vidarekomne. Du kan velje mellom tradisjonell islandsk ull og andre gode garnalternativ.

Boka er omsett av Aud Søyland.

eva mjöll einarsdóttir, dagbjört guðmundsdóttir, heiðrún erla guðbjörnsdóttir og sigurlaug elín þórhallsdóttir har laga oppskriftene. Dei har alle både designa og arbeidd med barneklede i ei årrekkje.

91

fakta og dokumentar

LOTHESTRIKK Ull til ekte mannfolk Lothepus er nærast fødd i ullgenser, og ser ikkje bort frå at han skal grav­leggast med strikkegenseren på. Det er mora som strikkar, og Lothepus er storforbrukar av gode ullplagg.

Skytebasen kan ikkje hugse å nokon gong ha reist på arbeid utan strikkegenser.

Her får du oppskrifter utvikla av Dale Garn i samarbeid med Lothe­pus – funksjonelle strikkeplagg med fine praktiske detaljar.

Kleda eignar seg til både arbeid, jakt, fiske og friluftsliv. Boka inneheld eit utval fine genserar, jakker, men også mindre prosjekt som luer, vottar, halsar og skjerf. Fleire av oppskriftene er strikk | ISBN: 9788252197105 PRIS KR 349,– | UTG. AUGUST

leif-einar lothe, betre kjend som Lothepus, sjarmerer og provoserer folk over heile landet.

Hardhausen frå Odda i Hardanger, med cowboyhatt, strikkegenser og røyk i kjeften, er eit fenomen ingen kan vere likegyldig til.

Lothestrikk er laga i samarbeid med Dale Garn.

92

tilpassa damer.

B Lo ilete th est frĂĽ r ik k

fakta og dokumentar | pocket

ANNE GUNN HALVORSEN

LIVET OG KORLEIS LEVE DET Ein klok og humoristisk introduksjon til vaksenlivet «Eg har søkt på så mykje på nettet i mitt liv, barnefødslar, føflekker, tannutvikling hjå spedbarn. Før eg gjekk ut med søppelet, var eg langt nede i det djupe nettet for å finne ut korleis Leah Isadora Behn såg ut akkurat no. Likevel har eg aldri søkt på dette, korleis leve livet.»

På kort tid har Anne Gunn Halvorsen pådrege seg to barn, gjeld, ansvar og eit heilt ordinært vaksenliv. Plutseleg går det opp for henne at ho pocket | ISBN: 9788252196702

har brukt meir tid på å søkje opp kjendisar og trenings-tights enn sjølve livet.

PRIS KR 169,– | I SAL

Forfattaren har brukt eit år på å finne ut korleis andre har valt å leve liva sine. For korleis skal du som vaksen unngå å bli skild, sur, utbrend «en velskrevet, morsom og mangfoldig bok om

og gjeldsslave? Kva bør du ete, kvar bør du

hvordan livene våre faktisk bør leves.»

bu, og kva kan du gjere for å unngå å døy?

cathrine krøger, dagbladet

Ho dreg med lesaren på finanskonferanse og samlivskurs, inn i forskingsrapportar, oljesmell og politisk historie. Alt for å skrive ei bok som kan gjere deg klokare – og få deg til å senke skuldrene, litt.

anne gunn halvorsen (f. 1984) har arbeidd som journalist i 14 år, og kjem frå Vikedal i Rogaland.

94

«Den eneste selvhjelpsboka du virkelig trenger.» hilde østby, aftenposten

fakta og dokumentar | pocket

RAGNAR ULSTEIN

JØDAR PÅ FLUKT Det er en historie fra okkupasjonen med monumentale dimensjoner. arne skouen, dagbladet

I krigsåra 1940-45 vart 736 norske jødar deporterte og drepne i tyske konsentrasjons­ leirar. Dette er eit svart kapittel i norsk historie, og litteraturen om deportasjonane og dødsleirane er omfattande. Mindre kjent er historia om alle dei som vart berga – dei som vart varsla, sendt i dekning og smugla ut av landet. I alt 1100 slapp unna arrestasjon og deportasjon på denne måten.

Dei som hjelpte jødane var motstandsfolk og andre frivillige – sivile menn og kvinner som sjølv risikerte livet. I denne boka møter vi mange av dei som var involverte i redningsaksjonane, både jødar som

dokumentar | ISBN: 9788252196719

vart redda ut og hjelperane deira. Ragnar

PRIS KR 169,– | I SAL

Ulstein fortel historia gjennom lagnaden til einskildpersonar og familiar, og går tett inn på korleis jødane opplevde tiltakande trakassering og forfølgjing. Dramatikk, angst og spenning møter lesaren i dei mange redningshistoriene, men også heltemot, hjartevarme og medmenneskeleg handlekraft. «ei bok om medkjensle og respekten for menneske­verdet som også vår tid treng å ha i

ragnar ulstein (f. 1920) var motstandsmann

bagasjen.»

under den andre verdskrigen. Etter krigen bytta harald kjølås, sunnmørsposten

han ut våpen med penn som journalist, forfattar og historikar. Han har skrive mange bøker om

«Mot, oppofrelse, hjertevarme og medmen­

rednings- og etterretningsarbeid i Noreg under

neskelig handlekraft står å lese mellom linjene.»

krigen.

rolf kjærnsli, gudbrandsdølen lillehammer tilskuer

95

fakta og dokumentar | pocket

AASMUND OLAVSSON VINJE

FERDAMINNE FRÅ SUMAREN 1860 Klassikar i norsk litteratur Aasmund Olavsson Vinje (1818–1870) er ein bauta i norsk kulturhistorie. Han var redaktør for Dølen, den første nynorske avisa, han var nyskapande journalist og er blitt ståande som ein av våre store, folkekjære lyrikarar.

Ferdaminne frå sumaren 1860 er rekna som Vinjes viktigaste verk.

Boka er forma som eit reisebrev frå den store noregsreisa Vinje gjorde i 1860. Ho er halden i kåserende form, med lyriske innslag, og inneber eit brot med det romantiske synet på bonden. Her finn lesarane underhaldande pocket | ISBN: 9788252196795

skildringar, dikt og agronomiske utgreiingar

PRIS KR 169,– | I SAL

om kvarandre. Dette pionerverket i norsk

e-bok | ISBN: 9788252185942

journalistikk inneheld òg den lyriske perla

PRIS KR 99,– | I SAL

«Ved Rondane».

aasmund olavsson vinje (1818–1870) var forfattar, avisredaktør og jurist. Han er rekna som ein av landets mest nyskapande journalistar og folkekjære lyrikarar.

I 2018 er det 200 år sidan Aasmund Olavsson Vinje blei fødd.

96

fakta og dokumentar | pocket

AASMUND OLAVSSON VINJE

STOREGUT Illustrert meisterverk frå A.O. Vinje Aasmund Olavsson Vinje (1818–1870) er ein bauta i norsk kulturhistorie. Han var redaktør for Dølen, den første nynorske avisa, han var nyskapande journalist og er blitt ståande som ein av våre store, folkekjære lyrikarar.

Diktverket Storegut kom ut i 1866 og er eit klassisk verk i den norske bokheimen.

Den dag i dag er verket kjent for mange lesarar, som denne strofa frå «Det syng fyr Storegut»: Den dag kjem aldri at eg deg gløymer; for um eg søver, eg um deg drøymer.

Um natt og dag er du like nær, og best eg ser deg når myrkt det er. pocket | ISBN: 9788252197051

Storegut var ein historisk person som levde

PRIS KR 169,– | I SAL

i Telemark på slutten av 1700-talet, og har

e-bok | ISBN: 9788252197068

levd på folkemunne heilt sidan den gong.

PRIS KR 99,– | I SAL

Mange kunstnarar har late seg inspirere av kjempekaren frå bygdene i Telemark. Denne utgåva inneheld illustrasjonane til Storegut av Harald Kihle og Henrik Sørensen.

aasmund olavsson vinje (1818–1870) var forfattar, avisredaktør og jurist. Han er rekna som ein av landets mest nyskapande journalistar og folkekjære lyrikarar.

I 2018 er det 200 år sidan Aasmund Olavsson Vinje blei fødd.

97

fakta og dokumentar | pocket

AGNES RAVATN

FOLKELESNAD Ravatn tek vekebladet frå munnen Agnes Ravatn har tråla Narvesens bladhyllerog sett seg godt til rette i godstolen.

Ho tar oss med til ei insisterande og til tider skremmande verd, der urealistiske ideal og massiv behovsskaping regjerer. Ein monotoni, i nummer etter nummer, som får oss til å stille spørsmål som: Kva er det eigentleg dei vil med oss, desse blada? Er dei ein spegel av verda vår og liva våre? Eller er det snakk om ei verd som ikkje eksisterer andre stader enn på dei glossy bladsidene? Om denne boka ikkje gir deg konkrete svar på desse spørsmåla, så får du deg i det minste ein god latter. pocket | ISBN: 9788252197303 PRIS KR 169,– | I SAL

Tidlegare versjonar av tekstane har stått på trykk i Dag og Tid. Denne boka er en skatt. ellen sofie lauritzen, dagsavisen

Boken kombinerer skarpt blikk, klassisk dannelse og en av Norges vittigste stemmer. frå juryen si grunngiving, nominert til brageprisen 2011

Ravatn skjærer modig gjennom. Hun smisker ikke. Fremfor alt. Hun er utrolig vittig. Og agnes ravatn (f. 1983) har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, og ho er kjend for si særeigne, vittige stemme og sitt skarpe blikk for menneskeleg svakheit.

98

sjeldent velformulert. cathrine krøger, dagbladet

fakta og dokumentar | pocket

AGNES RAVATN

STILLSTAND Innhaldsrike essay om ingenting Stillstand er essay frå stader og situasjonar der ingenting skjer. På slentrande vis oppsøkjer Agnes Ravatn plassar i det norske samfunnet som vanlegvis ikkje blir kommenterte.

Her får ho utfordra sin sosiale angst og grunnleggjande skepsis i møte med menneske som lever ganske andre liv enn ho sjølv, det vere seg mødrer på babykino, vektløftarar på treningsstudio eller nonner i kloster.

Ravatn er lur, observant og morosam og avslører uvesentlege detaljar om folk du ikkje visste du var interessert i å vite meir om.

Tidlegare versjonar av tekstane har stått på trykk i Dag og Tid. byr på sviende og humoristiske beskrivelser av

pocket | ISBN: 9788252197297 PRIS KR 169,– | I SAL

spleen og kjedsomhet, av reiser som ikke finner sted, og av falske overskridelser i det moderne dagliglivet.

KÅRA TIL EI AV DEI TI BESTE NORSKE SAKPROSABØKENE SIDAN 2000 AV MORGENBLADET OG NORSK LITTERATURFESTIVAL. Ravatn etablerer seg som en av Norges aller morsomste skribenter. ane farsethås, dagens næringsliv

agnes ravatn (f. 1983) har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, og ho er kjend for

Suppe på ein spiker, men for ei morosam suppe!

si særeigne, vittige stemme og sitt skarpe blikk for menneskeleg svakheit.

gerd elin stava sandve, dagsavisen

99

fakta og dokumentar | pocket

AGNES RAVATN

OPERASJON SJØLVDISIPLIN Sjølvhjelpsbok for deg som ikkje kan fordra sjølvhjelpsbøker Sjekkar du Facebook på mobilen mens du les godnatthistorier for ungane? Har du konsentrasjonsvanskar og manglande impulskontroll? Ikkje-eksisterande treningsvanar og eit kosthald lagt opp etter innfallsmetoden? Då er denne boka for deg!

Mangel på sjølvdisiplin er eit problem stadig fleire merkar på kropp og sinn. Slik var det òg for forfattar Agnes Ravatn, som i mange år var ein kronisk utsetjande internettslave, med frynsete livsstil og altfor høg kvilepuls. Heilt til ho bestemte seg for å ta eit grep. Resultatet pocket | ISBN: 9788252197310

er ein vitskapleg fundert og praktisk guide

PRIS KR 169 ,– | I SAL

til korleis du kan gjenvinne viljestyrke og sjølvkontroll. Operasjon sjølvdisiplin er ei

Original og nyttig selvhjelpsbok uten klamme

gjenkjenneleg og underhaldande bok spekka

klapp på kinnet.

med råd om korleis du kan bryte dårlege stein roll, adresseavisen

vanar, arbeide konsentrert, få gode rutinar, og meir fritid utan dårleg samvit.

Tidlegare versjonar av tekstane har stått på trykk i Dag og Tid. Ravatn gir deg et intelligent, rasende morsomt og til og med historisk spark bak.

agnes ravatn (f. 1983) har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, og ho er kjend for si særeigne, vittige stemme og sitt skarpe blikk for menneskeleg svakheit.

100

mari nymoen nilsen, vg

fakta og dokumentar | pocket

AGNES RAVATN

VERDA ER EIN SKANDALE Om livet, lykka og eit tilvære på bygda Etter eit hektisk tiår i hovudstaden tek Agnes Ravatn mann og baby med seg frå Frogner og flyttar til den vesle vestlandsbygda Valevåg for å roe ned i permisjonstida. I eit nedfalls småbruk utan internett, omkransa av skog, fjell og sauer, milevis unna kulturandedammen i hovudstaden, snirklar dagane seg sakte forbi for den vesle familien.

Kveldane går med til å samtale med den næraste naboen: vennen og forfattarkollegaen Einar Økland.

Verda er ein skandale er stasjonære reisebrev frå eit halvår på bygda som tok ei uventa

pocket | ISBN: 9788252195286

vending.

PRIS KR 169,– | I SAL

Tidlegare versjonar av tekstane har stått på trykk i Dag og Tid. Det er lite som slår destillert Ravatn, med sine sylkvasse observasjonar pakka inn i vestlandsk sarkasme. hanna maria van zijp, klassekampen

lekende lett om livet på landet marius wulfsberg, dagbladet

agnes ravatn (f. 1983) har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, og ho er kjend for si særeigne, vittige stemme og sitt skarpe blikk for

Agnes Ravatn er en skribent og forfatter det er

menneskeleg svakheit.

verd å lytte til. truls horvei, haugesunds avis

101

fakta og dokumentar | pocket

ALF KJETIL WALGERMO

RØFF GUIDE TIL BIBELEN Boka for alle som treng å friske opp att bibelkunnskapane sine, og dei som aldri har opna ein bibel.

Kva skjedde eigentleg under Davids kamp mot Goliat? Kva er opphavet til uttrykket «heile sulamitten»? Og visste du at det var Jesus som først bad oss om å ikkje kaste perler for svin?

Bibelen er den mest selde boka i verda. Bibelen er både heilag tekst og ein litterær triumf – utgangspunktet for to verdsreligionar og ein grunnstein for den vestlege litteraturen og sivilisasjonen. Kan vi eigentleg forstå historia vår, språket og kulturen om vi ikkje veit kva som står i Bibelen? pocket | ISBN: 9788252196788 PRIS KR 199,– | I SAL

For mange er dette den viktigaste boka som er skriven, medan mange har eit eksemplar av Bibelen ståande i bokhylla, utan at dei nokon gong opnar han. Alf Kjetil Walgermo, forfattar og kulturredaktør i Vårt Land, har skrive ein kunnskapsrik og lett tilgjengeleg guide til Bibelen. Med stor nysgjerrigheit og pedagogisk kløkt tek han med seg lesaren inn i Det gamle og Det nye testamentet. Boka er laga både for dei som treng ei oppfrisking av bibelkunnskapane

alf kjetil walgermo (f. 1977) kjem frå Sunnmøre og er busett i Oslo. Han har skrive fleire

sine, og for dei som knapt har sett i ein bibel, men som føler at dei går glipp av noko viktig.

kritikarroste bøker for barn, ungdom og vaksne og er omsett til ei rekkje språk. Dei enkeltståande bøkene Mor og far i himmelen, Mitt bankande hjarte og Kjære

«Gudskjelov for denne boka!» jon selås, vg

søster kan lesast som ein trilogi om eksistensielle spørsmål. Til dagleg jobbar Walgermo som kulturredaktør i Vårt Land.

«Et imponerende arbeid ...» tarald aano, stavanger aftenblad

102

103

E-BØKER FRÅ SAMLAGET Samlaget gir ut det meste av ny norsk prosa for ungdom og vaksne på e-bok samstundes med papirboka, og det kjem stadig nye e-bøker frå backlist-katalogen.

E-bøkene er til sals mellom anna på: iBooks ebok.no ark.no norli.no tanum.no bokkilden.no haugenbok.no bokkilden.no på samlaget.no

106

BARNE- OG UNGDOMSBØKER

107

Samlaget Barnebøker er ei digital bokhylle med berika e-bøker for barn i alderen 0–10 år.

Du må først laste ned appen Samlaget Barnebøker frå Googleplay eller Appstore før du kan starte å kjøpe bøker til bokhylla. Du får éi gratis bok i appen: Unni og Gunni reiser.

Kvar bok kostar 75 kroner.

barne- og ungdomsbøker | bildebok

BARBRO LINDGREN OG EVA ERIKSSON

BØKENE OM PÅL No er endeleg dei kjende og kjære peikebøkene om Pål tilbake! I ny innpakning.

barbro lindgren (f. 1937) er ein svensk forfattar, kjend for dei populære barne- og ungdomsbøkene sine, mellom anna bøkene om Benny og om Den ville ungen. I 2014 vann ALMA-prisen, for forfattarskapen sin.

PÅLS BALL

eva eriksson (f. 1949) er ein svensk illustratør og

barn | ISBN: 9788252196955

forfattar. Illustrasjonane hennar er kjende og elska

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

Lindgren den største barnebokprisen i verda,

frå mellom anna bøkene om Den ville ungen og Pål.

PÅLS BAMSE barn | ISBN: 9788252196948 PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

110

barne- og ungdomsbøker | bildebok

PÅLS SMOKK

PÅLS POTTE

barn | ISBN: 9788252196993

barn | ISBN: 9788252196962

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PÅLS BALJE

PÅLS BLEIE

barn | ISBN: 9788252196986

barn | ISBN: 9788252196931

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

111

barne- og ungdomsbøker | bildebok

PÅLS BIL

PÅLS KAKE

barn | ISBN: 9788252197013

barn | ISBN: 9788252197006

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PÅLS DOKKEVOGN PÅLS LAMPE barn | ISBN: 9788252197020

barn | ISBN: 9788252196979

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

112

barne- og ungdomsbøker | bildebok

RANDI FUGLEHAUG OG NORA BRECH

SKALLA Ei annleis bildebok om å vere sjuk Den første dagen Iben er på sjukehuset, møter ho Skalla-Malla. Ho vil vise Iben rundt, og saman dreg dei til hemmelege og magiske rom. Kan ein ha det kjekt sjølv om ein er sjuk?

Skalla er ei bok om godteriblomstrar, diskodans og magien som kan oppstå i nye vennskap.

bildebok | ISBN: 9788252195200 PRIS KR 259,– | UTG. SEPTEMBER

randi fuglehaug (f. 1980) kjem frå Voss og er busett i Oslo. Ho er frilansjournalist og har også skrive sakprosabøker for både barn og vaksne.

Fuglehaug debuterte skjønnlitterært i 2017 med bildeboka Papelina.

Nora Brech (f. 1988) er illustratør og forfattar.

Ho bur i Oslo og er utdanna ved Westerdals.

113

barne- og ungdomsbøker | bildebok

IRENE AHNÉLL OG ELISABETH MOSENG

PLING VAKEN Morosam bildebok om leggjetid Klara får ikkje sove. Ho gjer alt ho kan for å få det til, som å drikke litt ekstra vatn, ta ein ekstra tur på do og prøve å få mamma til å syngje endå ein nattasong. Men same kva Klara gjer, er ho like pling vaken.

Og det blir ikkje enklare når monsteret i skåpet heller ikkje får sove! bildebok | ISBN: 9788252195224 PRIS KR 249,– | UTG. AUGUST

irene ahnéll (f. 1971) bur i Bergen, der ho arbeider som skodespelar og regissør. Ho er kunstnarleg leiar for teaterkompaniet Krabatene, som særleg lagar teater for barn og unge. Pling vaken er debutboka hennar. elisabeth moseng (f. 1967) er illustratør og forfattar. Moseng er utdanna ved Westerdals i Oslo og Kingston University i London. Ho er tilknytt illustratørfellesskapet Illustratørene i Oslo.

11 4

barne- og ungdomsbøker | bildebok

GYRID AXE ØVSTENG OG PER RAGNAR MØKLEBY

MØRKT Originalt om å vere mørkeredd Dag er redd for å bli borte i mørkeret, han held seg vaken så lenge han kan. Men denne kvelden byrjar mørkeret å bråke. Det kjem nærare og nærare, og brått er Dag midt inne i ein bekmørk tornado. I mørkeret møter han Natalia, og motet.

Den prisvinnande duoen Gyrid Axe Øvsteng og Per Ragnar Møkleby har igjen skapt ei eksplosiv forteljing med eit kjenslevart

bildebok | ISBN: 9788252196283 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

utgangspunkt. I Mørkt tematiserer dei redsle på ein høgst original måte. For kva skal ein gjere når det verste ein kan tenkje seg, faktisk skjer? Bli med Dag inn i mørkeret.

gyrid axe øvsteng (f. 1974) er forfattar og dramatikar frå Vågå. Ho debuterte skjønnlitterært med bildeboka Finn! i 2009. Øvsteng har utdanning innanfor teatervitskap og nordisk. Ho er busett i Skien. per ragnar møkleby (f. 1974) er illustratør og grafikar frå Lørenskog, busett i Skien. Møkleby har laga fleire bøker saman med Øvsteng, og dei fekk både KUDs bildebokpris og Kritikarprisen for beste barne- og ungdomsbok for Førstemamma på Mars i 2013.

115

barne- og ungdomsbøker | bildebok

KARI STAI

JAKOB OG NEIKOB OG ALLE ANDRE Femte bok om det prisvinnande radarparet Jakob og Neikob!

– Neikob, er du lei deg?

– NEI, eg er lei MEG, svarer Neikob. – Eg vil bli som Alle Andre.

– Veit du kven Alle Andre er, da? spør Jakob.

– NEI. Blir du med og finn han?

– JA, svarer Jakob.

Jakob og Neikob leitar etter Alle Andre på bussen, i havet og i verdsrommet. Til slutt bildebok | ISBN: 9788252195187 PRIS KR 279,– | UTG. AUGUST

finn dei han på planeten Uno. Der er det også ei klonemaskin. Kanskje Neikob faktisk kan bli heilt lik Alle Andre?

10 år med Jakob og Neikob!

kari stai (f. 1974) er forfattar og illustratør, aller mest kjend for bøkene om Jakob og Neikob Historiene om desse har vunne fleire prisar, og blir karakteriserte som moderne barnebokklassikarar.

Dei er omsette til fleire språk og blitt animasjonsfilm og teater.

116

Ja ko bo g N Utd eik rag ob frĂĽ og Al le A

nd

re

barne- og ungdomsbøker | teikneserie

IDA EVA NEVERDAHL

JOJO Morosam teikneserie for barn!

Korleis er det å ha ei ninjamamma?

Kva gjer agent bønne og agent mais når dei finn ut at Jojo ikkje liker taco?

Og kvifor er det kult å vere katt?

Med Jojo har Neverdahl skapt eit originalt, fargerikt og moderne univers – perfekt for teikneseriesvoltne barn og unge.

Teikneseriestripene om Jojo er publiserte i Norsk Barneblad. No er fleire av dei morosame forteljingane frå Jojo sitt liv samla i ei bok, til glede for både gamle og nye lesarar. teikneserie for barn | ISBN: 9788252195118 PRIS KR 199,– | I SAL

Til denne boka har Ida Eva Neverdahl skrive og teikna ei heilt ny rammeforteljing, der vi mellom anna får vite kvifor livet til Jojo er så magisk og absurd.

Lun, filosofisk action for barn. ... Med fargesterk palett og slick strek er Ida Neverdahls univers for barn friskt og moderne. ane barstad solvang, empirix.no

ida eva neverdahl (f. 1993) er teikneserie­ skapar og illustratør. Ho har laga nettseriar, teikneseriestriper for fleire aviser og gitt ut tre bøker.

118

Ut dr a Joj g frå o

33

g

e historier d o

t

f e n g j a nd e DEN DEN

r øke b s kunnskap. tle e t s e le og l r se

anna r. folkestad

er an de te re s

Krabbekrise

j as in g Un en as der haldande og n ar b a som er tilpass

nyn

Samlagets leseland for barn som lærer å lese er laga for å stimulere og inspirere ferske lesarar. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar.

Du kan også lese bøkene i Leseland-appen, som du kan laste ned på lesebrett.

nyn

atle berge og henning lystad

nyn

ny

LE SE L A N D for barn som lærer å lese nivå ein ny i leseland

nivå to kom i gang

nivå tre lesevennen

nivå fire leseproffen

Bøkene eignar seg for barn som nett har begynt å lære å lese.

Bøkene eignar seg for barn som klarer å lese små tekstmengder.

Bøkene eignar seg for barn som les, men som enno ikkje er uthaldande i lesinga.

Bøkene eignar seg for barn som les og begynner å bli uthaldande i lesinga.

Bøkene har lita tekstmengd og mange illustrasjonar, og teksten er direkte kopla til bileta. Barna lærer å lese både tekst og bilete.

Tekstmengda aukar litt. Bøkene har framleis mange illustrasjonar, og teksten er direkte kopla til bileta.

Tekstmengda aukar, og lesaren møter nokre vanskelege ord. Teksten er delt i kapittel for å skape pausar i lesinga. Bøkene har illustrasjonar på kvar side.

Tekstmengda aukar, og historiene er meir komplekse.

Lesaren møter nokre vanskelege ord.

Teksten er delt i kapittel med illustrasjonar på kvar side.

Enkel og kort tekst, korte setningar, 5–10 ord per side.

Enkel og kort tekst, korte setningar, 15–25 ord per side.

Korte tekstar, korte til middels lange setningar, 30–50 ord per side.

Middels lange tekstar, middels lange setningar, 70–90 ord per side.

krabbekrise-innmat-9788252187212.indd 36

14.12.2015 10.44

kra

tem

de

les t t e l

a

en tekst

i Parad funn i På

martin baltscheit og ulf k.

s

DEN DEN

Felline, professor Pål og kjemisettet

moni nilsson og elin lindell

KATTEN

vegard markhus

EPLESLANG

Bestevener

eva muszynski og k arsten teich

russel punter og gustavo mazali

nyn

nyn

nyn

nyn

lystad

trine andersen og mads themberg

sylvia heinlein og sabine wiemers

SPRINT

dor t og o e k ar t to r eb dic æk km eis s

lars bukdahl

MARS ER FOR TAPARAR

gudrun lik ar og sabine büchner

nyn

nyn

å ep t r se b a r in g å v a i en s e er f s e l le fire rnas ba pa r riftty y ten k s e n s fl le t t le e mja r le s e r f som tilpassa innhald, tekstmengd og ordforråd

nyn

nyn

nyn

LE SE L AN D for eldre barn og ungdom Samlagets leseland for eldre barn og ungdom er bøker for barn som vil lese korte historier med høg illustrasjonsgrad. Bøkene er spesielt godt eigna for sidemålsbrukarar og lesesvake, og er tematisk tilpassa interessene til eldre barn og ungdom. inspirerande og tankevekkjande lesestoff tøffe illustrasjonar lettlesen og innhaldsrik tekst

sp r ek e, illustr fargerike a sj o n a r for b å og le de lesefl i se s v ake b nke for a rn b og j å de gu t ar ent e r

10.44

krabbekrise-innmat-9788252187212.indd 37

Last ned Leseland-appen her: For iPad:

For Android:

apple.com/appstore

play.google.com

14.12.2015 10.44

barne- og ungdomsbøker | leseland

ANNA FISKE (ILLUSTRATØR)

VISSTE DU AT …?

KU Visste du at kua kan sleikje seg sjølv i nasen?

Visste du at ei ku kan lage 20 liter mjølk om dagen? Og at det finst robotar som mjølkar kyr? I denne faktaboka kan ein lese morosame og overraskande fakta om kua. På kvart oppslag er det ei ny spørjesetning. Boka er rikt illustrert, med sjarmerande og artige teikningar av Anna Fiske.

MØ!

Visste du at …? KU er ein del av Samlagets lettlesbok | ISBN: 9788252194944

Leseland for barn som lærer å lese. Dette er

PRIS KR 169,– | I SAL

gode historier med enkel tekst og sjarmerande

illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

Les også: Visste du at …? GRIS Visste du at …? HEST Visste du at …? HUND Visste du at …? KATT Visste du at …? SAU

anna fiske (f. 1964) er illustratør, forfattar og teikneserieskapar. Ho har vunne ei rekkje prisar for arbeida sine.

leseland fakta nivå 1 122

barne- og ungdomsbøker | leseland

ANNA FISKE (ILLUSTRATØR)

VISSTE DU AT …?

SAU Visste du at dei fleste sauer får tvillingar?

Visste du at sauene kan vere åleine på fjellet om sommaren? Og at gjetarhunden kan flytte sauene frå beite til beite? I denne faktaboka kan ein lese morosame og overraskande fakta om sauen. På kvart oppslag er det ei ny spørjesetning. Boka er rikt illustrert, med sjarmerande og artige teikningar av Anna Fiske.

BÆ!

Visste du at …? SAU er ein del av Samlagets

lettlesbok | ISBN: 9788252194982

Leseland for barn som lærer å lese. Dette er

PRIS KR 169,– | I SAL

gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og

inspirere ferske lesarar.

Les også: Visste du at …? GRIS Visste du at …? HEST Visste du at …? HUND Visste du at …? KATT Visste du at …? KU anna fiske (f. 1964) er illustratør, forfattar og teikneserieskapar. Ho har vunne ei rekkje prisar for arbeida sine.

leseland fakta nivå 1 123

barne- og ungdomsbøker | leseland

ANNA FISKE (ILLUSTRATØR)

VISSTE DU AT …?

GRIS Visste du at grisen ikkje kan sjå oppover?

Visste du at grisen rullar seg i søla for å kjøle seg ned? Og at søla beskyttar grisen mot sol og insekt? I denne faktaboka kan ein lese morosame og overraskande fakta om grisen.

På kvart oppslag er det ei ny spørjesetning.

Boka er rikt illustrert, med sjarmerande og artige teikningar av Anna Fiske.

NØFF! Visste du at …? GRIS er ein del av Samlagets lettlesbok | ISBN: 9788252194968

Leseland for barn som lærer å lese. Dette er

PRIS KR 169,– | I SAL

gode historier med enkel tekst og sjarmerande

illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

Les også: Visste du at …? HEST Visste du at …? HUND Visste du at …? KATT Visste du at …? KU Visste du at …? SAU

anna fiske (f. 1964) er illustratør, forfattar og teikneserieskapar. Ho har vunne ei rekkje prisar for arbeida sine.

leseland fakta nivå 1 12 4

barne- og ungdomsbøker | leseland

RAGNFRID TROHAUG OG EIVIND GULLIKSEN

DET SPØKER! Skumle lydar og søt hemn Henrik er på besøk hos Jon. Plutseleg høyrer dei ein lyd! Ein lyd som høyrest farleg og spøkelsesaktig ut. «Det finst ikkje spøkelse», seier Jon. «Det finst ikkje spøkelse før ein møter eit», svarer Henrik.

Det spøker! er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252194661 PRIS KR 169,– | I SAL

ragnfrid trohaug (f. 1975) er forfattar og har i fleire år arbeidd som forlagsredaktør. evind gulliksen (f. 1973) er illustratør og har illustrert ei rekkje bøker for barn.

leseland nivå 1 125

barne- og ungdomsbøker | leseland

HÅKON FORFOD SØNNELAND OG LINE HALSNES

HUNDRELAPPEN Kven stal hundrelappen?

Ein hundrelapp har forsvunne heime hos Odin og pappa. Pappa meiner Odin har teke pengane. Men Odin er ikkje ein tjuv! For å bevise at han er uskuldig, må Odin finne hundrelappen – og den eigentlege tjuven.

Hundrelappen er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252194388 PRIS KR 169,– | I SAL

håkon forfod sønneland (f. 1972) er journalist, kunstnar og barnebokforfattar. line halsnes (f. 1981) er illustratør og barnebokforfattar.

leseland nivå 1 126

barne- og ungdomsbøker | leseland

ANNA R. FOLKESTAD

STUPE-STIG Luftig svev med Knut – og ein litt for ivrig onkel Knut vil fly med drake! Men onkel Stig vil vere med i ein stupekonkurranse. For då kan han vinne pokal. Men stupinga går ikkje heilt som planlagt.

Stupe-Stig er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252194685 PRIS KR 169,– | I SAL

anna r. folkestad (f. 1983) er forfattar og illustratør og har mellom anna skrive dei populære bøkene om Unni og Gunni og Leselandbøkene om Besta og Bo. I 2012 fekk ho Nynorsk barnelitteraturpris for Unni og Gunni reiser.

leseland nivå 2 127

barne- og ungdomsbøker | leseland

NANCY ØVREHUS OG ANNA FISKE

RANDI BUR I KOFFERT Kan ein bu i koffert?

Har du høyrt om nokon som bur i koffert? Då Randi høyrer at tante bur i koffert, får ho også lyst til å prøve. Det blir ikkje heilt som ho hadde tenkt seg ...

Randi bur i koffert er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252192957 PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

nancy øvrehus (f. 1977) er frå Fister i Hjelmeland kommune. Ho er utdanna lærar og språkvitar. anna fiske (f. 1964) er illustratør, forfattar og teikneserieskapar. Ho har vunne ei rekkje prisar for arbeida sine.

leseland nivå 3 128

barne- og ungdomsbøker | leseland

MALIN ERIKSSON OG INGRID FLYGARE

DEN RAUDE HANSKEN Lettlesbok om å lære å ri!

Stig vil bli like flink til å ri som Ellen. Men då må han øve, og det er ikkje så lett å øve på mamma sin store hest! Aller helst skulle Stig hatt ein ponni, akkurat slik som Ellen har.

Ein dag mistar Stig hansken sin. Ellen finn han, og dei byrjar å prate. Kanskje Ellen kan hjelpe Stig?

Den raude hansken er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og

lettlesbok | ISBN: 9788252196320

inspirere ferske lesarar.

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

malin eriksson (f. 1979) er ein svensk forfattar, skribent og pedagog. Ho har alltid vore veldig glad i hestar og har skrive mange hestebøker. ingrid flygare (f. 1972) er ein svensk illustratør og forfattar.

leseland fakta nivå 3 129

barne- og ungdomsbøker | leseland

MALIN ERIKSSON OG INGRID FLYGARE

RIDETUREN Dramatisk ridetur i skogen Endeleg har Stig ein hest han kan ri. Sjølv om han berre låner ponnien Bim, er det som om Bim er berre Stig sin.

Ein dag vil Ellen galoppere med ponniane i skogen. Då ramlar Stig av! Det går bra med Stig, men Bim haltar. Tenk om Stig ikkje får ri Bim meir!

Rideturen er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lettlesbok | ISBN: 9788252196344

lesarar.

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

malin eriksson (f. 1979) er ein svensk forfattar, skribent og pedagog. Ho har alltid vore veldig glad i hestar og har skrive mange hestebøker. ingrid flygare (f. 1972) er ein svensk illustratør og forfattar.

leseland nivå 3 130

barne- og ungdomsbøker | leseland

LIV ODDRUN LARSEN OG HENNING LYSTAD

HJARTEKRIGEN Ein gut. Og to jenter. Slikt blir det krig av. Hjartekrig.

– Er det sant?

– Sant kva da?

– At du og Jakob er kjærastar? At han har spurt deg?

Vilde svarer ikkje.

Hege har eit glimt i auga som ikkje lover godt.

Erteglimtet. Det berykta erteglimtet.

Hjartekrigen er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252192971 PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

liv oddrun larsen (f. 1969) er forfattar og leseglad bibliotekar. Ho bur i Bergen. henning lystad (f. 1972) er illustratør og grafisk designar.

leseland fakta nivå 3 131

barne- og ungdomsbøker | leseland

ANNIKA LUNDHOLM MOBERG

RAKETTEN Vennskap og fantasi Parva er ei jente med mykje fantasi. På skulen vil ho bli venn med Bea, den tøffe jenta i klassen. Men Bea bryr seg ikkje om Parva. Det vil Parva endre på, og ho bestemmer seg for å byggje ein imponerande rakett. Men då ho kjem på skulen i raketten sin, ler dei andre.

Fantasien er berre i vegen. Den må vekk, bestemmer Parva seg for.

Raketten er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, lettlesbok | ISBN: 9788252196368

skapte for å stimulere og inspirere ferske

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

lesarar.

annika lundholm moberg (f. 1964) er ein svensk forfattar og illustratør.

leseland nivå 3 132

barne- og ungdomsbøker | leseland

BENTE BRATLUND OG RUI TENREIRO

KVAR ER LURVEN? Forsvunnen hund Hunden Lurven er Tores aller beste venn. Ein dag då Tore kjem heim frå teater, er Lurven sporlaust forsvunnen! Tore leitar saman med mamma og pappa, men når natta kjem, er Lurven framleis borte. Kvar kan Lurven vere?

Kvar er Lurven? er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252192995 PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

bente bratlund (f. 1952) er utdanna lærar, men sidan 1992 har ho vore forfattar på heiltid. Ho har skrive mange bøker for barn, ungdom og vaksne. rui tenreiro (f. 1979) er teikneserieskapar og illustratør.

leseland fakta nivå 3 133

barne- og ungdomsbøker | leseland

BENTE BRATLUND OG ODD HENNING SKYLLINGSTAD

KIDNAPPA Tredje bok om Bea! – Eg blei kidnappa, kviskrar ho.

– Kidnappa? spør eg.

Oda nikkar.

– Da eg var lita. Eg hugsar det ikkje. Men eg veit det no.

Oda fortel at ho blei kidnappa då ho var lita.

Det er derfor ho ikkje liknar foreldra sine. Bea lover å halde på løyndommen, men ho er også nysgjerrig. For kven er dei eigentlege foreldra til Oda? Og kor er dei?

lettlesbok | ISBN: 9788252194579 PRIS KR 169,– | I SAL

Kidnappa er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

Les også: Prompebroren Feriefiasko

bente bratlund (f. 1952) er utdanna lærar, men sidan 1992 har ho vore forfattar på heiltid. Ho har skrive mange bøker for både barn, ungdom og vaksne. odd henning skyllingstad (f. 1978) er illustratør, teikneserieskapar og animatør. I tillegg arbeider han som bibliotekar ved Serieteket.

leseland nivå 4 13 4

barne- og ungdomsbøker | leseland

INGUNN RØYSET OG LINE HALSNES

FISKELYKKE Vennskap, fisking – og ein irriterande katt I dag skal Jonas vere med Anna på moloen og fiske. Men Kvitpus vil ikkje la Jonas vere i fred. Det er umogleg å gjere stonga klar til fisketur når Kvitpus trakkar fram og tilbake akkurat der Jonas sit! Anna fortel at om ein katt må til dyrlegen, kjem han som regel ikkje heim. Kanskje Kvitpus ikkje er så irriterande likevel?

Fiskelykke er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar.

lettlesbok | ISBN: 9788252194029 PRIS KR 169,– | I SAL

ingunn røyset (f. 1965) er journalist og forfattar.

Ho har skrive både skjønnlitterære bøker og sakprosa for barn og unge.

Line Halsnes (f. 1981) er illustratør og barnebokforfattar.

leseland fakta nivå 4 135

barne- og ungdomsbøker | leseland

PIA STRØMSTAD OG ELLA K. OKSTAD

HEKSA GALLA Skumle barn og livredd heks Heksa Galla er livredd barn. Særleg dei som luskar rett utanfor huset. Når Galla ser barn, blir ho så redd at magien ikkje fungerer. Ho får ikkje til å trylle dei vekk!

Galla må få dei nysgjerrige ungane til å forsvinne, og legg ein plan for å bli kvitt dei for godt.

Heksa Galla er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og lettlesbok | ISBN: 9788252195798

inspirere ferske lesarar.

PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

pia strømstad (f. 1963) er forfattar, journalist og omsetjar. Ho har skrive fleire faktabøker for barn. Heksa Galla er den første skjønnlitterære boka hennar. ella k. okstad (f. 1973) er illustratør og grafisk designar. Ho bur og arbeider i Trondheim.

leseland nivå 4 136

barne- og ungdomsbøker | leseland

KRISTOFFER KARLSEN OG ELLEN BERGHEIM

MARIE I KATTEPINE Kattepine på skulen Midt i mattetimen skjer det noko! Ein katt har klatra opp i treet og sit fast rett utanfor vindauget til Marie og klassen hennar. Korleis skal dei få han ned når stigen til vaktmeisteren er for kort og dei ikkje får lov av læraren til å klatre opp? Då legg Marie ein redningsplan!

Marie i kattepine er ein del av Samlagets Leseland for barn som lærer å lese. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar, skapte for å stimulere og inspirere ferske lesarar. lettlesbok | ISBN: 9788252192964 PRIS KR 169,– | UTG. AUGUST

kristoffer karlsen er forfattar. ellen bergheim (f. 1974) er illustratør og teikneserieskapar.

leseland fakta nivå 4 137

barne- og ungdomsbøker | fakta for barn

PIA STRØMSTAD OG TROND BREDESEN

10 VILLE EKSPEDISJONAR Neil Armstrong var førstemann på månen.

Ellen MacArthur segla jorda rundt heilt åleine gjennom storm og bølgjer. Og ingen har vore så djupt nede på havbotnen som James Cameron.

Kva er det som får folk til å reise til stader der ingen før har vore? Til å klatre høgast, dykke djupast, leggje i veg inn i område som er kalde, våte, farlege, utan å vere sikre på om dei nokon gong vil klare å vende attende? Vi blir kjende med utforskarar frå dei siste hundre åra, folk som har vore villige til å måle krefter fakta for barn | ISBN: 9788252197075 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

med naturen og det ukjende. Oftast høyrer vi om dei vellykka ekspedisjonane, om dei som lykkast i å komme heilt fram eller setje rekorden dei håpte på. Men mange når ikkje målet. Fridtjof Nansen nådde ikkje fram til Nordpolen slik han hadde planlagt. Andre kjem aldri tilbake. I boka 10 ville ekspedisjonar blir vi kjende med ti utforskarar.

pia strømstad (f. 1963) er journalist og har skrive fleire faktabøker for barn tidlegare. For boka Olje blei ho nominert til Kulturdepartementets pris for barne- og ungdomsbøker 2011 i kategorien for beste fagbok. Den siste boka hennar er Do. Ei stinkande reise gjennom bæsjens historie (2017), illustrert av Flu Hartberg. trond bredesen (f. 1956) har jobba med illustrasjon for reklame, aviser og bøker. Han har mellom anna illustrert barnebokserien om kunstdetektivane av Bjørn Sortland og har fått fleire prisar for arbeida sine.

138

10 ville ekspedisjonar fortel kunnskapsrikt og underhaldande om ein grunnleggjande menneskeleg lengsel etter å flytte grenser og finne svar. Dette er historier som kan utfordre unge lesarar, og som dei også kan kjenne seg igjen i.

I 2019 kjem neste bok i serien: Ti utrulege oppfinningar.

barne- og ungdomsbøker | fakta for barn

MATS ELDØEN OG SINDRE GOKSØYR

VISS EG HADDE HALE Ei bok som med tull og moro tar barna sin fantasi på alvor Sjå for deg at du vaknar ein dag og har vengar i staden for armar, eller at du plutseleg kan skifte farge og gå i eitt med omgivnadene, som ein kameleon. I Viss eg hadde hale leikar forfattar Mats Eldøen og illustratør Sindre Goksøyr med tanken om korleis verda hadde vore om vi hadde hatt litt meir av dyra sine

fakta for barn | ISBN: 9788252197082

eigenskapar. Gjennom absurde og morosame

PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

teikningar og fantasifulle tankespinn opnar dei for at barn og vaksne kan fabulere heime. I tillegg fortel dei oss kvifor dyra faktisk er som dei er.

Dette er ei bok som bør lesast med litt golvplass, så ein kan utforske korleis det er å ha åtte bein, slik som edderkoppen, eller øyre som ein elefant. Og veit du kva elefanten eigentleg bruker øyra sine til?

mats eldøen (f. 1983) er skodespelar og instruktør, og har laga ei rekke framsyningar for barn, deriblant Lekene slår tilbake!, med over 300 framsyningar over heile verda. Han er ein erfaren improvisator og har vore med i TV 2-programmet Alt er lov. Eldøen er sjef for det Oslo-baserte teateret Det Andre Teatret. sindre goksøyr (f. 1975) er illustratør, teikneserieteiknar og bildekunstnar, med bakgrunn i kunstnarkollektivet Dongery. Han har ei rekkje bokutgivingar og utstillingar bak seg, deriblant bøkene om Kongen din, som han har laga i samarbeid med Odd-Magnus Williamson. Goksøyr gav ut miniteikneseriealbumet Hrmf! på No Comprendo Press i 2011.

139

barne- og ungdomsbøker | dikt for barn

JAN-MAGNUS BRUHEIM

TROLLGUTEN OG ANDRE DIKT Dikt i samling – med heilt nye illustrasjonar Syskenringen Ei natt då eg låg og drøymde, drøymde eg om eit band.

Eit band som gjekk over alle grenser, og alle land.

Ein drøymer så mangt. Men undren vart eg vel då eg fekk sjå at dette eg trudde var eit band dikt for barn | ISBN: 9788252196269

tok til å livne – og gå.

PRIS KR 269,– | UTG. AUGUST

Då såg eg tusentals hender hekta i hop til eit band som gjekk over alle grenser og gjekk gjennom alle land.

Det var både ung og gamal, det var småborn med far og mor.

Dei laga så sterk ein syskenring som rakk kring den heile jord. jan-magnus bruheim (1914–1988) budde

Jan-Magnus Bruheim frå Skjåk i Gudbrands­

i Skjåk det meste av livet. Han gav ut fleire

dalen var gjennom heile diktarlivet oppteken

diktsamlingar og er også kjend for ei rekkje

av å skrive for barn. No er dei mest sentrale og

barnebøker med dikt, rim, regler og forteljingar

kjære dikta for barn samla i ei utgåve, med nye

på vers. Bruheim var ein populær opplesar, i

illustrasjonar av Jens Ivar Kristensen.

kringkastinga, på skular, i lag og foreiningar mange stader i landet. jens ivar kristensen (f. 1975) arbeider som illustratør og bildekunstnar i Oslo. Han har illustrert ei rekkje barne- og ungdomsbøker.

1 40

barne- og ungdomsbøker | dikt for barn

RUTH LILLEGRAVEN

SKOGEN DEN GRØNE Prisvinnande og kritikarroste Ruth Lillegraven er tilbake med ei ny diktsamling for barn høyr! kviskrar stien hausten spring gjennom skogen stel sommaren og kjem med vinteren og sjå! gule lauv ligg og lyser på bakken det er gullmyntar som hausten har strøydd ut

barn | ISBN: 9788252196870 PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

e-bok | ISBN: 9788252196887 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

Kva skjer når eit barn følgjer ein kviskrande sti inn i skogen den grøne? Korleis kan ei bjørk likne ei jente som prøver å riste vatn ut av håret? Og kva med skodda som kjem som huldrepust? Og elgen som flyt i det botnlause tjernet, søkk han heilt ned til Kina?

Som i den Bragepris-nominerte diktsamlinga Eg er eg er eg er skriv Ruth Lillegraven med finkjensle for dei små detaljane. I Skogen den grøne følgjer vi eit barns undrande blikk på det som lever og hender i naturen rundt oss.

Lillegraven tek den unge lesaren med inn i skogen – og inn i poesien.

Boka er vakkert illustrert av prislønte Mari Kanstad Johnsen.

ruth lillegraven (f. 1978) frå Granvin vann Brageprisen 2013 for diktsamlinga Urd. For den første diktsamlinga si for barn, Eg er eg er eg er (2016), blei ho nominert til både Brageprisen og Kritikarprisen. mari kanstad johnsen (f. 1981) er ein kritikarrost illustratør og forfattar. Ho har vunne mange prisar for bøkene sine.

1 41

barne- og ungdomsbøker | pocket

MARIA PARR

VAFFELHJARTE Dei som ikkje alt har lese denne hjartevarmaren av ein roman, bør snarast gjere det. Klassikar, rett og slett!

Trille er sikker på at nabo Lena Lid er bestevennen hans. Men han er ikkje sikker på om han er bestevennen til Lena Lid. I denne boka følgjer vi to svært oppfinnsame niåringar gjennom liv og vaffelrøre eit heilt år. Ofte går det litt over styr i den vesle vika deira. Og innimellom alt leven og latter fortel Trille lågmælt om alvor og sorg i eit ni år 6–9 år | ISBN: 9788252196801 PRIS KR 149,– | I SAL

lydbok | ISBN: 9788252176087 PRIS KR 199,– | I SAL

En hyldest til vennskap og fantasi. hilde bjørhovde, aftenposten

gammalt liv, og om redsla for å miste dei han er glad i.

Vaffelhjarte blei nominert til Brageprisen 2005 og er også boka bak tv-serien på NRK. Illustrert av Bo Gaustad.

Maria Parr er som ei kraftig plante skoten opp av ei frodig, vestlandsk li. Det er noko livat og energisk over måten ho skriv på, som grip tak i oss. marianne lystrup, vårt land

Kjærligheten til barndom og oppvekstmiljø gir maria parr (f. 1981) er norsk barnelitteraturs superstjerne! Ho debuterte med Vaffelhjarte i 2005 og fekk det store gjennombrotet med Tonje Glimmerdal i 2009, som ho fekk Brageprisen, Teskjekjerringprisen og Kritikarprisen for. Bøkene til Parr er omsette til mange språk, og ho har også vunne ei rekkje internasjonale prisar. Parr er frå Fiskå i Vanylven. Ho har mastergrad i nordisk litteratur frå Universitetet i Bergen og er utdanna lærar.

1 42

boken en helt egen varme. guri fjeldberg, bergens tidende

Noen bøker går bare rett hjem. Søker seg frem til hjertet og lattermusklene og blir der. […] Maria har skrevet historier om vidunderlig viltre og initiativrike barn som finner på det utroligste. lena storvand, vg

barne- og ungdomsbøker | pocket

MARIA PARR

TONJE GLIMMERDAL Kritikarprisen, Teskjekjerringprisen og Brageprisen for beste barne- og ungdomsbok 2009!

Tonje Glimmerdal er einaste barnet i Glimmerdalen og den tøffaste jentungen dalen har sett på lenge. Bestevennen til Tonje er biske Gunnvald på 74 år, og dei to vennene kjenner kvarandre ut og inn.

Eller gjer dei eigentleg det?

Ein dag finn Tonje ut at Gunnvald har halde noko stort hemmeleg. Medan våren kjempar

6–9 år | ISBN: 9788252196818

med snøen og får fjella til å glitre og elva til å

PRIS KR 149,– | I SAL

buldre, kjempar Glimmerdalens vesle dunder

lydbok | ISBN: 9788252176094

for å berge lykka og feletonane for verdas

PRIS KR 199,– | I SAL

beste bestevenn, godt hjelpt av mottoet fart

og sjølvtillit!

Dette er en kjempefin bok!

Illustrert av Åshild Irgens.

anne cathrine straume, nrk

Ei herleg boblande bok, fylt av fart og sjølvtillit. […] Ein bør unne ungane sine eit besøk i Glimmerdalen! gerd elin stava sandve, dagsavisen

Boka har noko tidlaust og nostalgisk over seg, og står fram som ein klassikar allereie i si eiga

maria parr (f. 1981) er norsk barnelitteraturs

samtid. Parr er ein drivande god forteljar.

superstjerne! Ho debuterte med Vaffelhjarte i

kristine isaksen, bergens tidende

2005 og fekk det store gjennombrotet med Tonje Glimmerdal i 2009, som ho fekk Brageprisen,

Rørende og klogt fortalt. […] ’Tonje Glimmerdal’

Teskjekjerringprisen og Kritikarprisen for. Bøkene

er en klassisk, godhjertet børnebog. Man bliver

til Parr er omsette til mange språk, og ho har også

glad og klog af at læse den.

vunne ei rekkje internasjonale prisar. Parr er frå Fiskå

steffen larsen, politiken

i Vanylven. Ho har mastergrad i nordisk litteratur frå Universitetet i Bergen og er utdanna lærar.

1 43

barne- og ungdomsbøker | pocket

MARIA PARR

KEEPEREN OG HAVET Nominert til Brageprisen, ARKs barnebokpris og Bokhandlerprisen 2017!

Ein ny fotballtrenar legg mørke skyer over keeperlivet til tolvåringen Lena Lid. I nabohuset spekulerer Trille på korleis han skal gjere inntrykk på den nye jenta i klassen.

Og på havet jaktar farfar på storfisken, utan å bry seg om at han begynner å bli gammal.

Dei må kjempe hardt både med seg sjølve og med naturkreftene dette året, Lena, Trille og 9–12 år | ISBN: 9788252196825

farfar. For kva skal ein gjere når alt er motvind

PRIS KR 149,– | I SAL

og ingen bryr seg om det ein verkeleg kan?

lydbok | ISBN: 9788252196498 PRIS KR 249,– | I SAL

Ein kan i alle fall ikkje gi seg på det. Som Lena

lydfil | ISBN: 9788252195101

Lid seier i pressa situasjonar: No må de søren

PRIS KR 199,– | I SAL

kverke meg vakne der framme!

e-bok | ISBN: 9788252188875 PRIS KR 149,– | I SAL Vinnar av BRAGEPRISEN for beste barne- og ungdomsbok 2017.

Nominert til ARKS BARNEBOKPRIs og BOKHANDLER­ PRISEN

En bok som er både hjertevarm, spennende, poetisk og glitrende komponert. marie kleve, dagbladet

Slukelesing! […] Maria Parr skriver levende og humørfylt og skaper et trygt univers det er godt

maria parr (f. 1981) er norsk barnelitteraturs superstjerne! Ho debuterte med Vaffelhjarte i

å være i. kristine isaksen, vg

2005 og fekk det store gjennombrotet med Tonje Glimmerdal i 2009, som ho fekk Brageprisen,

Knallsterkt gjensyn med vennene fra Vaffel­

Teskjekjerringprisen og Kritikarprisen for. Bøkene

hjarte. […] Det er klokt, vakkert og gripende.

til Parr er omsette til mange språk, og ho har også

morten olsen haugen, aftenposten

vunne ei rekkje internasjonale prisar. Parr er frå Fiskå i Vanylven. Ho har mastergrad i nordisk litteratur frå Universitetet i Bergen og er utdanna lærar.

144

Nok en klassiker fra Maria Parr. anne cathrine straume, nrk

barne- og ungdomsbøker | pocket

INGUNN THON

OLLIS Nominert til Bokslukerprisen og ARKs barnebokpris 2017!

Heime hos Ollis og mamma er ting snudde på hovudet. Det har flytta inn ein knøttliten, søt veslebror, men også mamma sin irriterande ryddefrik-kjærast. Heime er ikkje lenger slik det var.

Heldigvis er nabohuset den perfekte fristaden, for der bur Gro. Ollis og Gro er bestevenner og kjenner kvarandre ut og inn.

Eller gjer dei det? Ollis har ikkje alltid snakka heilt sant til Gro. Og då dei finn eit postkort i ei mystisk, gul postkasse midt i skogen, veks løgna til Ollis seg endå større. Kva er det Ollis veit om postkortet som Gro ikkje veit?

Ein spennande barneroman om vennskap,

6–9 år | ISBN: 9788252196818 PRIS KR 149,– | I SAL

lydfil | ISBN: 9788252195101 PRIS KR 199,– | I SAL

familie og mot.

«Ollis» var et morsomt bekjentskap. Ingunn Thons fortellerglede smitter av. anne cathrine straume, nrk

NRK Super-programleder Ingunn Thon debuterer med en barneroman som både barn og voksne vil elske. […] Ollis trer fram fra boksidene med en selvfølgelighet som kjennetegner alle høyt elskede barnebokhelter. marie kleve, dagbladet

Ollis’ identitetsreise er så gripende at leserhjertet må være av stein om det ikke blør litt. maria brandt, barnebokkritikk.no

ingunn thon (f. 1986) arbeider i NRK Super, mellom anna som dokkespelar. Ho har utdanninga si frå tekst- og skribentlina ved Westerdals og

Bokdebutant Ingunn Thon skriv godt og

frå journalistutdanninga ved NRK Nynorsk

hjartevarmt om modige Ollis sin leit etter sin

mediesenter.

plass i familien. […] Sjeldan har eg blitt så rørt av ei bok. svein olav b. langåker, framtida.no

nora brech (f. 1988) er illustratør. Ho bur i Oslo og er utdanna ved Westerdals.

1 45

barne- og ungdomsbøker | ungdom

ATLE HANSEN

KLURE Lettlesen og spennande bok for mellomtrinnet «Kva er ei klure?» spør eg.

«Ein som klurer til alt mogleg.

Ein som ikkje får til noko med hendene.

Ei kløne, ein slik som deg, Jensemann», seier pappa og ler.

Jens er ei kløne. Stundom tenkjer han at han er den minste som finst. Særleg når han blir plaga av Magnus. Då blir det bråk. Til slutt blir det nesten ein kamp på liv og død. Men Jens kan noko nesten ingen veit om. Han kan syngje. barn | ISBN: 9788252196603 PRIS KR 249,– | UTG. AUGUST

e-bok | ISBN: 9788252196610 PRIS KR 199,– | UTG. AUGUST

atle hansen (f. 1954) er forfattar og musikar og bur på Stord. Han har skrive ei rekkje bøker for både barn og vaksne.

1 46

barne- og ungdomsbøker | ungdom

LAURA DJUPVIK

DEN ANDRE SØSTERA Nyinnflytta i skummelt hus Selma og familien har flytta inn i eit gammalt hus. Men Selma orkar ikkje vere åleine i huset.

For der er det merkelege og ukjende lydar, og det skjer uforklarlege ting.

Selma får vere i fred i hagen. Så dukkar Anna opp, ei jente Selma gjerne vil bli kjend med. Men kven er no denne Anna? Og kva løyndommar er det mor til Selma ber på?

Boka er del av GRØSS OG GRU – ein ny grøssarserie for ungdom, utvikla i samarbeid med Leser søker bok.

ungdom | ISBN: 9788252195149 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

e-bok | ISBN: 9788252195156 PRIS KR 199,– | UTG. SEPTEMBER

laura djupvik (f. 1970) er forlagsredaktør, skribent og forfattar. Ho kjem frå Gurskøy på Sunnmøre og bur no i Lier ved Drammen. Ho debuterte med romanen Båten er så liten i 2004.

1 47

barne- og ungdomsbøker | ungdom

LARS MÆHLE

DØD ELLER LEVANDE Tvillingar med uvanlege evner Eg kan sjå ting andre ikkje ser.

Eg kan høyre lydar andre aldri høyrer.

Eg kan sanse skuggane som glir i bakgrunnen.

Tvillingane Simon og Katrin kan sanse og fornemme meir enn andre. Særleg hos Simon er Evna sterk. Ein dag kjem ein ukjend mann til dei med eit oppdrag: Han treng hjelp til å finne dotter si, som forsvann for over tretti år sidan. Simon og Katrin må gå inn i sprekkar av tid og rom – og inn i Bekkedalen.

Boka er del av GRØSS OG GRU – ein ny grøssarserie for ungdom, utvikla i samarbeid med Leser søker bok. ungdom | ISBN: 9788252195002 PRIS KR 249,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252995019 PRIS KR 149,– | I SAL

lars mæhle (f. 1971 på Sunndalsøra) har skrive ei rekkje bøker for barn, ungdom og vaksne.

Fantasyromanen Landet under isen blei tildelt Kulturdepartementets litteraturpris, Uprisen, Fabelprisen og var nominert til Brageprisen.

1 48

Lars Mæhle viser igjen at han kan skriva spennande, i denne korte og lettlesne grøssaren.

Boka har ikkje meir enn kring 100 sider, men spenninga ligg tett mellom sidene, og er fort gjort å lesa. svein olav b. langåker, framtida.no

barne- og ungdomsbøker | ungdom

TOR ARVE RØSSLAND

DEN TOLVTE SPELAREN Grøss i ei tåkelagd bygd Kevin har flytta til Våg. Han merkar raskt at noko er annleis her. Den tåkelagde bygda har noko hemmelegheitsfullt ved seg. Og farane som lurer, kan plutseleg stå rett framfor deg.

Kven er den tolvte spelaren?

Boka er del av GRØSS OG GRU – ein ny grøssarserie for ungdom, utvikla i samarbeid med Leser søker bok.

Denne lettlesne romanen tar opp aktuelle problemstillingar som rasisme, vald og trugsmål, og kor vanskeleg det er å fortelje om noko ein veit ein bør fortelje om, samstundes som ein har lova å ikkje seie noko. Historia blir etter kvart svært spennande og dramatisk, det går på livet laus. nynorskbok.no

ungdom | ISBN: 9788252192445 PRIS KR 249,– | I SAL

e-bok | ISBN: 9788252192452 PRIS KR 149,– | I SAL

tor arve røssland (f. 1971) skriv bøker for barn og unge og er kanskje mest kjend for grøssarserien for ungdom, Svarte-Mathilda.

Røssland voks opp på Husnes i Kvinnherad og er no busett på Halhjem i Os, Hordaland.

1 49

barne- og ungdomsbøker | ungdom

LINN T. SUNNE

MARERITT Mareritt til alle døgnets tider Mattias bråvaknar av skriket til ei jente. Han har drøymt om røyk og flammer. Det både lukta og høyrdest ut som ekte brann. Det er som om skrekken til jenta set seg i Mattias.

Draumane vil ikkje gi seg. Kven er jenta som skrik? Kva vil ho?

Boka er del av GRØSS OG GRU – ein ny grøssarserie for ungdom, utvikla i samarbeid med Leser søker bok.

ungdom | ISBN: 9788252195125 PRIS KR 249,– | UTG. OKTOBER

e-bok | ISBN: 9788252195132 PRIS KR 199,– | UTG. OKTOBER

linn t. sunne (f. 1971) har skrive fleire bøker for barn og unge. Ho har vunne Brageprisen to gonger.

Sunne er utdanna allmennlærar og har arbeidd i barne- og ungdomsskulen. Ho bur no på Dokka og arbeider med litteraturformidling for barn og unge.

150

barne- og ungdomsbøker | ungdom

ROBERT MUCHAMORE

BRIGANDS MC CHERUB 11 Ny bok i den populære Cherubserien Alle Cherub-agentar har ein bakgrunn. Dante Scott slit enno med mareritt om den gongen familien hans døydde. Dei blei brutalt drepne av ein motorsykkelgjeng.

Dante får sjansen til å bli med i Cherub, få ei solid opplæring og bli profesjonell agent.

Og Cherub-agentane har ein stor fordel: Vaksne får aldri mistanke om at det er barn og ungdom som spionerer på dei.

Men då Dante blir med James og Lauren Adams på eit oppdrag for å infiltrere motorsykkelklubben Brigands, er han klar til

ungdom | ISBN: 9788252189841

å bruke alt han har lært, for å hemne seg på dei

PRIS KR 199,– | UTG. AUGUST

som drap familien hans …

e-bok | ISBN: 9788252197235 PRIS KR 149,– | UTG. AUGUST

Frå engelsk ved Øystein Rosse.

robert muchamore (f. 1972) jobba som privatetterforskar i mange år, men slutta då bøkene hans gjorde suksess. Bøkene hans er utgitt på meir enn 20 språk, og har selt i fleire millionar.

151

barne- og ungdomsbøker | ungdom

LARS MÆHLE

ANDROMEDA Slagkraftig ungdomsroman William og Samuel gav seg fader ikkje heller.

Dei snøfta og slo og dundra laus. Nevane hamra og hamra. Dei var langt inne i ein sinnssvak rus av sprit og raseri. Det verste var at eg godt visste kva for tilstand dei var i. I eit mørke bortanfor alt. Der ein har gløymt alle reglar og all folkeskikk.

16 år gamle Simon har blitt flytta til ein ny fosterheim i ein liten dal på Vestlandet. Han trur han skal få ein lett match med å hevde seg her, men ting utviklar seg annleis enn han trur.

Andromeda er ein roman om unge menneske ungdom | ISBN: 9788252195163

som på ulikt vis kjenner seg utanfor og

PRIS KR 279,– | UTG. AUGUST

annleis. Det er ei dramatisk historie om svik

e-bok | ISBN: 9788252195170

og lojalitet, posisjonering og sosialt spel.

PRIS KR 199,– | UTG. AUGUST

lars mæhle (f. 1971 på Sunndalsøra) har skrive ei rekkje bøker for barn, ungdom og vaksne. Han har fått Kulturdepartementets litteraturpris, Uprisen og Fabelprisen.

152

barne- og ungdomsbøker | ungdom

ASBJØRN RYDLAND

DRAUMSENDE Ny bok i den prisvinnande Vegandiserien!

Mystiske og brutale draumar kjem til Eirik samstundes som han reiser djupare inn i Ingenmannsland. Kva betyr desse draumane?

Og kvifor ser han plutseleg Tor med hammaren stå ute i Nordsjøen? Saman med vennene Khalid og Maria må Eirik stole på sine eigne krefter i kampen mot anzilane.

Draumsende tek oss med tilbake til eit fantastisk univers med gudar, magi, dataspel og parallelle univers. Endeleg er oppfølgjaren til Upris-vinnaren Galderstjerna her!

ungdom | ISBN: 9788252193435 PRIS KR 299,– | UTG. SEPTEMBER

e-bok | ISBN: 9788252193442 PRIS KR 249,– | UTG. SEPTEMBER

asbjørn rydland (f. 1976) er frå Seim i Hordaland og bur i Oslo. For første bok i Vegandiserien blei han tildelt Uprisen, ungdommens eigen pris. For serien om Drakeguten blei han tildelt både Nynorsk barnebokpris og Fabelprisen.

153

barne- og ungdomsbøker | ungdom

TERJE TORKILDSEN

STAVANGER STORIES 2 Dobbelt Upris-vinnar med nye sterke forteljingar Ei ulukke har aldri ei enkel årsak. Ho er ei følgje av fleire uheldige hendingar som heng saman i ein serie. Kvardagslege handlingar som me menneske gjer, utan tanke på at dei kan få tragiske konsekvensar.

Stavanger Stories 2 er fjorten forteljingar om liv og død – og alt innimellom, fortalde med både humor og alvor. Vi følgjer familien til ungdommane Betty og Broremann – og også andre folk som er rundt dei.

Betty er usikker på om ho kan stole på ungdom | ISBN: 9788252194548

kjærasten sin. Broremann gjer det han kan for

PRIS KR 269,– | I SAL

å imponere storebroren sin. Halvard kjøper

e-bok | ISBN: 9788252194555

luftpistol. Og Eric må snike seg ut då han

PRIS KR 149,– | I SAL

vaknar opp heime hos ei dame som har ein mann i Nordsjøen. Alle driv dei med sitt, utan

å vere klare over korleis handlingane deira påverkar personane rundt dei.

terje torkildsen (f. 1971) er forfattar og komikar frå Stavanger og dobbeltvinnar av ungdommens eigen nasjonale litteraturpris, Uprisen.

15 4

156

HØGARE UTDANNING

15 7

høgare utdanning

HEMING H. GUJORD

FLØGSTAD VERK

SKRIFT­PROSESSAR PRODUKSJONSLINJER I Fløgstad verk nyttar litteraturforskaren Heming Gujord eit uvant, men overtydande grep når han leverer den mest omfattande analysen og kritiske gjennomgangen av dei hittil 51 bøkene i Kjartan Fløgstads mangfaldige forfattarskap.

Gujords informative nærlesing viser fram dei lange linjene, men løftar også fram brota og litteraturpolitiske inkonsekvensar i Fløgstads teori og praksis.

Framstillinga stør seg på moderne litteraturteori, men er i liten grad tyngd av unødig analysesjargong. Gujord kommenterer høgare utdanning | ISBN: 9788252194425 PRIS KR 499,– | UTG. NOVEMBER

stort og smått av det som er skrive om denne markante og samansette forfattarskapen, og i tillegg har han frå fleire møte og samtalar med Fløgstad fletta inn forfattarens eigne synspunkt og kommentarar.

heming h. gujord (f. 1968) er førsteamanuensis i nordisk fagdidaktikk ved Universitetet i Bergen.

Han er dr.art. i nordisk litteratur med avhandlinga Juviking og medmenneske. En kontekstuell tilnærming til Olav Duuns Juvikfolke (2005) og var redaktør for Norsk litterær årbok 2011–2016.

158

høgare utdanning

EDIT BUGGE, ELI BJØRHUSDAL, JAN OLAV FRETLAND OG ANN-KRISTIN HELLAND GUJORD (RED.)

Å SKRIVE NYNORSK OG BOKMÅL

NYE TVERRFAGLEGE PERSPEKTIV Det er to norske skriftspråk i Noreg, nynorsk og bokmål. Kan dette seiast å vere ein fleirspråkssituasjon? Vil det å kunne begge skriftmål gi fleirspråksfordelar? Eller er andre sider ved den norske toskriftspråksituasjonen vel så verdifulle?

I ti vitskaplege artiklar diskuterer forfattarane ulike sider av den norske toskriftspråklege situasjonen i eit vidare fleirspråksperspektiv.

høgare utdanning | ISBN: 9788252195613 PRIS KR 399,– | UTG. NOVEMBER

Eit konkret føremål med boka er å undersøkje om det å skrive både nynorsk og bokmål gir kognitive effektar eller andre fordelar, korleis ein i så fall kan finne det ut – og om det er viktig å finne det ut. Eit meir generelt føremål er å undersøkje korleis nye, tverrfaglege forskingsfunn om den norske

eli bjørhusdal (f. 1972) er førsteamanuensis i

språksituasjonen kan knytast til internasjonal

norsk ved Høgskulen på Vestlandet (Sogndal).

forsking på bruken av fleire språk og til diskusjonen om mangfald.

edit bugge (f. 1983) er førsteamanuensis i norsk ved Høgskulen på Vestlandet (Bergen).

Boka rettar seg mot alle som er allment interesserte i språk og samfunn og

jan olav fretland (f. 1950) er dosent ved

samanhengen mellom dei to, men òg mot

Høgskulen på vestlandet.

studentar og forskarar innanfor til dømes norsk og nordisk, pedagogikk, psykologi,

ann-kristin helland gujord (f. 1977)

historie, lingvistikk og sosiolingvistikk.

er førsteamanuensis i norsk som andrespråk ved Universitetet i Bergen

159

høgare utdanning

TONE BIRKELAND, GUNVOR RISA OG KARIN BEATE VOLD

NORSK BARNE­ LITTERATUR­ HISTORIE, 3. UTGÅVE

Norsk barnelitteraturhistorie er standardverket for alle som er interessert i norsk barneog ungdomslitteratur.Verket gir ei samla framstilling av den norske litteraturen for barn og unge gjennom meir enn 200 år, og omfattar skjønnlitteratur, både den kritikarroste og den populære, og faglitteratur. Verket drøftar og utviklinga av den barnelitterære institusjonen – i bokbransjen, bibliotek, skole og forsking høgare utdanning | ISBN: 9788252188578

– og korleis andre media har gjort bruk av og

PRIS KR 499,– | I SAL

påverka barnelitteraturen.

Den nye utgåva av verket er revidert for tida

tone birkeland er tidlegare førsteamanuensis ved Høgskolen i Bergen. Ho har vore medforfattar av Den norske biletboka (1993), Barnelitteratur – sjangrar og teksttypar (2000/2006/2012) og det prislønte norskverket Soria Moria. gunvor risa er tidlegare førsteamanuensis ved Universitetet i Stavanger. Ho har skrive fleire artiklar om barnelitteratur, m.a. i Norsk kvinnelitteraturhistorie (1988). Medforfattar av Barnelitteratur – sjangrar og teksttypar (2000/2006). karin beate vold er cand.philol. og tidlegare direktør for Norsk barnebokinstitutt (1985–2008).

Ho har arbeidd som kritikar og forlagsredaktør, skrive artiklar og redigert antologiar om barnelitteratur og vore medredaktør for Årboka Litteratur for barn og unge (1998–2010).

160

etter 1970 og er utvida med litteraturen frå 2005-2015 med nye forfattarskap, teksttypar, tema og skrivemåtar, og med nye illustratørar og visuelle uttrykksformer. Revisjonen omfattar heile tidsrommet 1970-2015. Norsk barnelitteraturhistorie legg vekt på samspelet mellom barnelitteraturen og skiftande litteratursyn i samfunnet, og viser korleis litteraturen utviklar seg mellom kunst og pedagogikk. Verket er gjennomillustrert.

Ein komplett digital bibliografi over alle omtalte forfattarskap, utarbeidd av Anne Kristin Lande, forskingsbibliotekar, er tilgjengeleg for nedlasting på forlagets nettside.

høgare utdanning

ANDERS M. GULLESTAD, CHRISTINE HAMM, JØRGEN SEJERSTED, EIVIND TJØNNELAND OG EIRIK VASSENDEN

DEI LITTERÆRE SJANGRANE EI INNFØRING

Innføring i sjangerlære er ei grunnbok for bachelorstudentar i nordisk og litteraturvitskap og for dei som tek norsk som ein del av lærarutdanninga. Dei fem kapitla i boka tek føre seg dei tradisjonelle sjangrane epikk, drama og lyrikk, i tillegg til eit innleiingskapittel som drøftar sjangeromgepet, og eit kapittel om sakprosa.

Kvart kapittel gir ei grunnleggjande innføring i sjangerens historie, kjenneteikn og analytiske omgrep. Dei litterære omgrepa og

høgare utdanning | ISBN: 9788252193305 PRIS CA. KR 425,– | I SAL

det litterære fagspråket blir grundig handsama og er illustrerte med tekstdøme. Her er også modelltekstar som viser korleis ein kan analysere tekstar i dei ulike sjangrane. Denne boka tilbyr grundig innføring i epikk, lyrikk, drama og sakprosa i éi bok. anders m. gullestad er førsteamanuensis i skandinaviske områdestudium ved Universitetet i Bergen. christine hamm er professor i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen. jørgen sejersted er førsteamanuensis i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen. eivind tjønneland er professor i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen. eirik vassenden er professor i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen.

161

høgare utdanning

KJERSTI MARIA RONGEN BREIVEGA OG MAGNHILD SELÅS (RED.)

SKRIVEBOKA

INNFØRING I SKRIVEOPPLÆRING Korleis kan vi støtte elevar i å bli gode skrivarar? Kva tekstkompetanse treng elevar i grunnskulen i vår tid? Korleis kan vi arbeide med lesing, munnleg og skriving i samanheng? Korleis setje i gang skrivinga, korleis utvikle tekstar vidare i samspel med andre og arbeide med respons og vurdering?

Kva verktøy kan ein bruke på ulike steg i skrivinga? Kva tilbakemeldingar fungerer?

Korleis kan grammatikkundervisning integrerast i skriveopplæringa? Kva grep kan høgare utdanning | ISBN: 9788252195675 PRIS KR 399,– | UTG. JUNI

stimulere andrespråkseleven si skriving?

I Skriveboka tek forfattarane for seg kva former for skriving skulen har lagt vekt på, og kva former for skriving gjeldande læreplan fremjar. Dei ser på skriving som både prosess og produkt, på eit mangfald av tekstlege uttrykk, elevgrupper og didaktiske grep med talrike elevtekstar frå alle steg i grunnskulen som illustrasjonsmateriale. Skriving er i sin natur dialogisk og dannande. I ei verd i konstant endring, der kritisk demokratisk danning er prekært, er det å arbeide med

kjersti maria rongen breivega er førsteamanuensis i norsk ved lærarutdanninga ved Høgskulen på Vestlandet, campus Bergen. magnhild selås er førsteamanuensis i norsk ved lærarutdanninga ved Høgskulen på Vestlandet, campus Bergen.

162

skriving noko av det viktigaste norskfaget kan bidra med.

Målgruppa for boka er lærarstudentar og lærarar som underviser i norsk i grunnskulen.

høgare utdanning

KRISTIN ØRJASÆTER

BARNE- OG UNGDOMS­ LITTERATUR Dagens barne- og ungdomslitteratur finst på fleire plattformer som nyttar ulike verkemiddel, og dette påverkar utforminga av innhaldet og lesarrolla. Perspektivet i denne boka er påverka av leikteori, performativ estetikk og multimodal medieteori, og studentane får ei oppdatert forståing av kva barne- og ungdomslitteratur er, og korleis han fungerer. Ørjasæter syner korleis lesaren blir inkludert i forteljinga, anten mediet er bildebok, teikneserie, tekstbok, lydbok eller app.

Vidare ser forfattaren på samanhengen

høgare utdanning | ISBN: 9788252195608

mellom den litteraturen vaksne skriv for barn

PRIS KR 449,– | UTG. JUNI

og unge, og den litteraturen dei unge skaper sjølve, som fan-fiction, eller på YouTube, Wattpad og andre plattformer. Boka er skriven for studentar på barnehagelærarutdanninga, grunnskulelærarutdanningane og bibliotekarutdanninga.

kristin ørjasæter (f. 1959) har vore direktør for Norsk barnebokinstitutt frå 2008. Ho har doktorgrad i litteraturvitskap og har tidlegare arbeidd som barnebokredaktør i N.W. Damm & Søn og på nettstaden barnebokkritikk.no. Ho har gitt ut boka Camilla. Norges første feminist, og har arbeidd ved Aarhus Universitet og ved Universitetet i Oslo.

Ho har også sete i juryen for Norsk kritikerlag og Brageprisen.

163

høgare utdanning

OTTAR GREPSTAD (RED.)

FORFATTARENS SKRIFTSTADER LITTERÆRE MUSEUM I NORSK MINNEPOLITIKK Kva skrifta gjer med oss Kva skjedde med kjøkkenet i Henrik Ibsens barndomsheim i Skien? Korleis blei Arne Garborgs skrivestove på Jæren ein minnestad? Kvifor blei det inga forsoning i Grimstad då byen skulle vere med og feire hundreårsjubileet for Knut Hamsun? Og kva skjer når Hans Børlis skrivestader blir høgare utdanning | ISBN: 9788252196924 PRIS KR 399,– | I SAL

minnestader?

Desse og mange andre spørsmål får sine svar i denne første norske boka om museum som minnepolitiske institusjonar. Minnepolitikk er å bruke hendingar i fortida til å fremje verdiar og interesser i samtida. Ulike kollektive minne formar ulike fellesskapar, livsverk blir feira, monument avduka, stader blir litterære og forfattarheimar omforma til museum.

Analysane og forteljingane til eit dusin forfattarar ved seks litterære museum gir ei

ottar grepstad (f. 1953) er forfattar og direktør

djupare forståing av musea si samfunnsrolle.

ved Nynorsk kultursentrum. Har gitt ut om lag

Dei avdekkjer ukjende sider ved litterær

40 bøker, mellom andre Fotefar mot nord (2003,

minnepolitikk gjennom 150 år og skriv musea

medforfattar), Viljen til språk (2006), Vestlandets

inn i norsk litteraturhistorie.

historie (2006, medredaktør), Avisene som utvida Noreg (2010), Draumen om målet (2012), Historia

Boka inneheld også ein studie i førpremieren

om Ivar Aasen (2013), Språkfakta 2015 (2015),

på filmen «Kongens nei», eit essay om

Vinje-bibliografien (2017), Language museums

skriftkultur og minnepolitikk, og ein

of the world (2018). Prosjektleiar 2015-2018 for

omfattande bibliografi for den som vil finne

«Museum som minnepolitiske institusjonar».

ut meir.

164

høgare utdanning

NILS GILJE

OM Å TOLKE

GRUNNTREKK I HERMENE­U TIKKENS HISTORIE Hermeneutikk er læra om korleis ein skal tolke menneskelege uttrykk som tekstar, ritual og handlingar. I denne boka følgjer Nils Gilje dei to hovudlinjene i hermeneutikkens historie: hermeneutikk som tolkingsmetode og hermeneutikk som filosofisk retning.

I første del av boka viser Gilje korleis dei hermeneutiske metodereglane vart utvikla frå Spinoza på 1600-talet og fram til Wilhelm Dilthey. Her blir det lagt vekt på kva rolle aktøren sine intensjonar kan ha i tolking av tekstar og handlingar, og hermeneutisk

høgare utdanning | ISBN: 9788252193657

holisme og den hermeneutiske sirkelen står

PRIS KR 369,– | UTG. NOV

sentralt.

I andre del av boka blir nyare bidrag til hermeneutikken presentert. Hans-Georg Gadamers filosofiske hermeneutikk blir behandla i eit eige kapittel, men størst plass blir via Cambridge-skolen og aktørkriteriet i den forståande samfunnsvitskapen frå Weber til Giddens. Gadamers filosofiske hermeneutikk er eit viktig korrektiv til den hermeneutiske tolkingslæra, men Gilje viser korleis bidrag frå samfunnsvitskapane og historie er meir relevante når det gjeld

nils gilje (f. 1947) er professor emeritus i filosofi

hermeneutikk som teksttolking.

og kulturvitskap og arbeider no ved Senter for profesjonsstudiar, OsloMet - Storbyuniversitetet.

165

høgare utdanning

NORA SIMONHJELL OG BENEDIKT JAGER (RED.)

NORSK LITTERÆR ÅRBOK 2018 Norsk litterær årbok er ein årleg litteratur­ vitskapleg antologi. I 2018-utgåva set vi kritisk søkjelys på lyrikkåret, novelleåret og kritikkåret 2017. Vinnaren av Nordisk råds litteraturpris, Kirsten Thorups Erindringer om kærligheden, blir lesen som ei bru til heile forfattarskapen.

Walter Baumgartner viser korleis dei litteraturhistoriske vurderingane av Dorothe Engelbretsdotters dikt som tekstar frå ei tåreperse botnar i feillesingar. Anemari Neple løftar fram Gunvor Hofmos dikt «Angola».

Her har Hofmo ei opning mot det kollektive og fellesskapen. Geir Hjorthol lyttar etter høgare utdanning | ISBN: 9788252195644 PRIS KR 329,– | UTG. SEPTEMBER

musikken i Dag Solstads 16.07.41, medan John Brumo sporar Edvard Hoppers måleri i Frode Gryttens noveller. Årboka inneheld vidare artiklar om patriarkat, erotikk og homososialitet hos Vesaas og Sveen og ein analyse av framstillingsteknikkane i Roald Amundsens Nordvestpassasjen. Beretning om Gjøaekspedisjonen 1903–1907. Årboka blir avslutta med ein litteraturdidaktisk bolk med tre artiklar som tek for seg litterære samtalar

nora simonhjell (f. 1970) er førsteamanuensis ved Institutt for nordisk og mediefag ved Universitetet i Agder. Ho arbeider mest med spørsmål kring litteratur, kropp, kjønn og sjukdom. benedikt jager (f. 1966) er førsteamanuensis ved Universitetet i Stavandger Han har særleg interessert seg for og forska på kulturelle samband mellom Norge og Aust-Tyskland.

166

som metode, og argument for den sakte, grundige nærlesinga.

høgare utdanning

LARS S. VIKØR

INN I NORSK ORDBOK Tolvbandsverket Norsk Ordbok er det største vitskaplege og dokumenterande ordboksverket over norsk språk. Ordboka dekkjer det norske folkemålet i bygd og by over heile landet og det nynorske skriftspråket. Arbeidet med Norsk Ordbok starta i 1930, og papirutgåva vart fullført i 2016.

Denne brukarrettleiinga er meint å fungere som ein vegvisar inn i ordboka, der mange av artiklane er lange, informasjonstette og komplekse. Dels skal ho vere ei hjelp til å tolke den informasjonen ordboka inneheld, og dels er ho meint som ein dokumentasjon

høgare utdanning | ISBN: 9788252194722

på arbeidsmåten og tenkjemåten

PRIS KR 199,– | UTG. JUNI

ordboksredaktørane har basert seg på.

Rettleiinga blir innleidd med eit kort oversyn over bakgrunn og historikk og ei grovskisse over oppbygginga av artiklane i ordboka, og tek deretter i detalj for seg dei ulike informasjonstypane ordboka inneheld, og måten å presentere dei på. Ho inneheld òg lister over forkortingar som er brukte i ordboka med forklaringar, oversikter over dei geografiske områda som ligg til grunn for heimfesting av dialektopplysningane i ordboka, og ei fullstendig og svært omfattande liste over kjeldene som er nytta i ordboksarbeidet.

lars s. vikør (f. 1946) var hovudredaktør i Norsk Ordbok frå 1993 til han blei pensjonert i 2015.

167

høgare utdanning

HANNE MARIE JOHANSEN

SKEIV HISTORIE Skeiv eller LHBTI omfattar seksualitetar, kjønnsuttrykk og samliv som bryt med etablerte normer og som utfordrar majoritetskulturen og tradisjonelt familieliv.

Den store linja i skeiv historie er ei utvikling frå usynleggjering og straffeforfølging til psykiatrisk behandling, og vidare til likestilling i vår tid. Slik kan skeiv historie ved første augekast verke som ei stor forteljing om frigjering, men er dette heile historia?

I boka gir Hanne Marie Johansen ei første samla oppsummering av forskinga på skeive si historie i Noreg. Sentrale spørsmål i boka er korleis brot med normer for kjønn og seksualitet har blitt oppfatta og behandla til ulike tider, og kva årsaksforklaringar som har høgare utdanning | ISBN: 9788252194814

dominert. I eldre kjeldemateriale finn vi få

PRIS KR 249,– | UTG. OKT

spor etter skeive; korleis skal det tolkast? Og på kva måte har nyare likestillingspolitikk påverka skeives rettigheiter og levekår?

Omgrep som lesbisk, homofil og heterofil kan i dag bli oppfatta som utdatert. Er det fordi rettigheitskampen er over eller fordi nye forståingar av kjønn og seksualitet har slått igjennom?

hanne marie johansen (f. 1956) er førsteamanuensis ved Senter for kvinne- og kjønnsforsking, Universitetet i Bergen.

168

høgare utdanning

OLA SVEIN STUGU

NORSK HISTORIE ETTER 1905 VEGEN MOT VELSTANDS­LANDET (2. UTGÅVE)

Ny gjennomrevidert utgåve! Det fjerde bandet i Samlagets historieverk dekkjer tida etter unionsoppløysinga i 1905 og i den nye utgåva er framstillinga ført heilt fram til 2017.

Framstillinga legg vekt på å forklare den store velstandsveksten landet har hatt, og det blir lagt stor vekt på å vise korleis internasjonale forhold har lagt rammer og føringar for norsk utvikling. Rikeleg tilgang på energi og omfattande utnytting av ressursar i havet har vore eit viktig grunnlag for veksten. Noreg har utvikla ein høg grad av sosial tryggleik og eit

høgare utdanning | ISBN: 9788252196276 PRIS KR 429,– | UTG. SEPT

lågt spenningsnivå jamført med andre land.

Drøftinga av dei politiske, sosiale og kulturelle tilhøva som har gjort dette mogleg, får brei plass i framstillinga.

ola svein stugu (f. 1947) er professor emeritus ved Institutt for historie studiar ved NTNU. Han har særleg arbeidd med by- og regionhistorie og historiedidaktikk, og har mellom anna skrive Kunnskapsbyen; Trondheims historie band 6 (1997) og Historie i bruk (2008).

169

høgare utdanning

ERLEND EIDSVIK, ERIK W. KOLSTAD, PÅL RINGKJØB NIELSEN OG VIBEKE VÅGENES

VERDA OG VI INNFØRING I GEOGRAFI

Verda og vi. Innføring i geografi blir det første norskspråklege lærebokalternativet tilpassa geografifaget i lærarutdanninga. Det har i lang tid blitt etterspurt eit norskspråkleg alternativ med empiriske døme frå vår del av verda, og med eit didaktisk perspektiv innarbeidd i heile verket. «Kvifor slik, nett her?» er det didaktiske hovudspørsmålet som går att gjennom heile boka. høgare utdanning | ISBN: 9788252195071 PRIS KR 599,– | UTG. NOVEMBER

Boka er bygd opp i delar. Del 1 inneheld ein introduksjon til faget og ei naturgeografisk innføring i korleis landet blir bygd opp og brote ned (geologi og geomorfologi). I tillegg blir klima utførleg presentert, først i ein teknisk bolk om vêr og atmosfære, deretter om naturlege klimaendringar og diskusjonen om menneskeskapte klimaendringar. Del 2 omfattar samfunnsgeografi. Eit overordna introduksjonskapittel om økologi og

erlend eidsvik (f. 1973) er førsteamanuensis

forholdet mellom natur og samfunn rammar

ved AL samfunnsfagseksjonen ved Høgskulen på

inn tematikkane i kapitla.

Vestlandet campus Bergen. erik w. kolstad (f. 1974) er forskar I ved Uni Research, Universitetet i Bergen. pål ringkjøb nielsen (f. 1986) er postdoktor på Institutt for geografi, Universitetet i Bergen. vibeke vågenes (f. 1963) er førsteamanuensis ved AL samfunnsfagseksjonen ved Høgskulen på Vestlandet campus Bergen.

170

høgare utdanning

ANNE KARI TOLO HEGGESTAD

ETIKK I KLINISK SJUKEPLEIE Praksisnær innføringsbok i etikk for sjukepleie.

I boka tar forfattaren studentane med inn i klinisk sjukepleie og viser korleis etisk sensitivitet alltid må vere til stades i pasientbehandling. Forfattaren tar for seg typiske etiske utfordringar ein kan møte som sjukepleiar, som utfordringar knytt til autonomi og tvang, teieplikt, abort og avslutning av livsforlengande behandling. Ho viser korleis overordna verdiar kan kollidere i slike situasjonar, og korleis ein gjennom systematisk arbeid med etisk refleksjon kan bli tryggare i desse situasjonane.

høgare utdanning | ISBN: 9788252193312 PRIS KR 299,– | I SAL

Etiske teoriar, helseetiske prinsipp og etiske refleksjonsmodellar blir gjennomgått, og forfattaren viser korleis dei kan hjelpe oss å sortere argument når vi står overfor vanskelege etiske problem. Det blir også gjort greie for korleis kliniske etikk-komitéar og etikkråd arbeider, og mot slutten av boka blir yrkesetiske retningslinjer, teieplikta og opplysningsplikta presentert og drøfta. anne kari tolo heggestad (f. 1975) er førsteamanuensis ved sjukepleieutdanninga ved OsloMet, og postdoktor ved Senter for medisinsk etikk, Universitetet i Oslo. Ho disputerte i 2014 med ei avhandling i sjukepleieetikk: To be taken seriously as a human being – a qualitative study on dignity in dementia care, og har i lengre tid undervist i etikk i sjukepleieutdanninga ved OsloMet.

17 1

høgare utdanning

EINAR AADLAND

ETIKK I PROFESJONELL PRAKSIS Korleis kan ein vere sikker på at ein handlar riktig i vanskelege situasjonar i profesjonelt arbeid? Kva hjelp får ein frå reglar og retningsliner, og kor mykje bør ein bruke eige skjønn når ein kjem i tvil om rett handling? Denne boka handlar om korleis profesjonsutøvarar kan reflektere i utfordrande situasjonar for å handle rett og godt – slik at publikum får tillit til profesjonen og den profesjonelle bevarer sjølvrespekten.

Boka drøfter særskilte forventningar og krav til profesjonsetikken, og viser kva det vil seie å identifisere, reflektere over og handtere etiske høgare utdanning | ISBN: 9788252197709

problemstillingar i profesjonelt arbeid. Det

PRIS KR 229,– | UTG. AUG

blir gjort greie for nøkkelomgrep som opne og skjulte verdiar, normer, etikk og moral, og lesaren får ei innføring i sentrale etiske teoriar: dygdsetikk, pliktetikk, konsekvensetikk, diskursetikk og relasjonsetikk. Avslutningsvis blir etiske refleksjonsmodellar presenterte.

For personar som har med andre menneske å gjere i arbeidet sitt, vil boka kunne gi både eit solid teoretisk grunnlag for refleksjon og vere ei praktisk handbok til hjelp i møte med profesjonsetiske utfordringar.

einar aadland (f. 1950) er dosent emeritus ved VID vitenskapelige høgskole i Oslo. Han er tilknytt mastergradsprogrammet i «Verdibasert ledelse», og har publisert bøker, artiklar og forskingsrapportar innanfor områda etikk og verdiar, organisasjonskultur, vitenskapsteori og leiing.

172

høgare utdanning

GEIR HEIVOLL OG EINAR AADLAND

PROFESJONS­ ETIKK FOR POLITIET Det finst ei rekkje forventningar og krav til korleis politirolla skal utøvast, oppfatningar om kva som er godt og dårleg politiarbeid.

Det er desse spørsmåla om kva som er rett og god utøving av politirolla denne boka handlar om. Boka gir ein introduksjon til etikk i politiprofesjonen; kva samfunnet forventar av politiet, korleis politibetjenter kan innfri desse forventningane, og kva som kan skje om dei ikkje gjer det.

I første del av boka blir det gjort greie for profesjonsetikk generelt; for etiske nøkkelomgrep, teoriar og tenkjemåtar. I

høgare utdanning | ISBN: 9788252195064

andre del av boka ser ein på politiets rolle i

PRIS KR 329,– | UTG. AUG

samfunnet, og kva etiske tema, utfordringar og problem som pregar politiprofesjonen.

Gjennom heile framstillinga blir dette illustrert med praktiske eksempel frå politikvardagen der studentane blir oppfordra til å reflektere over etiske problemstillingar. geir heivoll (f. 1974) er ph.d. og førsteamanuensis ved Politihøgskolen. Hans arbeidsfelt er politi, myndigheit og makt i den demokratiske rettsstaten, med særleg vekt på politirettslege emne, skjønnsutøving og forholdet mellom rett og moral i politiarbeidet. einar aadland (f. 1950) er dosent emeritus ved VID vitenskapelige høgskole i Oslo. Han er tilknytt mastergradsprogrammet i «Verdibasert ledelse», og har publisert bøker, artiklar og forskingsrapportar innanfor områda etikk og verdiar, organisasjonskultur, vitenskapsteori og leiing.

173

høgare utdanning

TONE DAHLMICHELSEN, KAREN SYNNE GROVEN OG EINAR AADLAND

PROFESJONS­ ETIKK I ERGOTERAPI OG FYSIOTERAPI Det finst mange kryssande krav og forventningar til korleis ergoterapeutar og fysioterapeutar skal arebeide. Denne boka om profesjonsetikk handlar om korleis ein kan finne fram til best mogleg handlingsval når situasjonar blir uoversiktlege og tvilen melder seg.

I første del av boka blir det gjort greie høgare utdanning | ISBN: 9788252194777

for profesjonsetikk generelt; for etiske

PRIS CA. KR 329,– | UTG. OKT

nøkkelomgrep, teoriar og tenkjemåtar.

Her blir også etiske refleksjonsmodellar gjennomgått og forfattarane viser korleis systematisk refleksjon kan hjelpe oss i vanskelege situasjonar.

Andre del av boka går nærare inn på etiske utfordringar knytt til relasjonar til pasientar og brukarar. Her blir lovverk og profesjonsetiske retningslinjer gjennomgått, og tema som teieplikt, tvang og fagleg tvil

tone dahl-michelsen (f. 1969) er ph.d og

blir grundig behandla. Boka tek også opp

førsteamanuensis ved Institutt for fysioterapi ved

etiske sider ved ergoterapi og fysioterapi

OsloMet, storbyuniversitet.

som kunnskapsbaserte praksisar, og i eit eige kapittel blir forskingsetikk behandla.

karen synne groven (f. 1972) er ph.d og førsteamanuensis ved Institutt for fysioterapi ved OsloMet, storbyuniversitet. einar aadland (f. 1950) er dosent emeritus ved VID vitenskapelige høgskole i Oslo.

174

høgare utdanning

TURID AARHUS BRASETH, ANNE SYNNØVE RØSVIK, MILKA SATINOVIC OG EINAR AADLAND

PROFESJONS­ ETIKK FOR BIOINGENIØRAR OG RADIO­ GRAFAR Radiografar og bioingeniørar møter mange utfordringar i arbeidet sitt. I korte møte skal sårbare pasientar behandlast med respekt og omsorg, ein skal samarbeide godt og effektivt med andre profesjonar og sikre høg kvalitet i eigen profesjonell praksis. I slike situasjonar kan ulike krav og forventningar ofte komme i konflikt med kvarandre. Dette er utgangspunktet for denne innføringsboka

høgare utdanning | ISBN: 9788252194784 PRIS KR 329,– | UTG. NOV

i profesjonsetikk for bioingeniørar og radiografar.

I første del av boka blir det gjort greie for profesjonsetikk generelt; for etiske nøkkelomgrep, teoriar og tenkjemåtar. I andre del av boka ser ein på bioingeniørane og radiografane si rolle i helsetenesta, og kva etiske tema, utfordringar og problemstillingar som pregar desse profesjonane. Her står det kroppslege møtet og bruken av teknologi sentralt, men også problemstillingar rundt teieplikt, tvang og varsling blir grundig behandla. Profesjonsetiske retningslinjer og lover blir gjennomgått, og avslutningsvis blir forskingetikk behandla i eit eige kapittel.

anne røsvik (f. 1952) er førsteamanuensis ved bioingeniørutdanninga ved NTNU Ålesund. turid aarhus braseth (f. 1955) er høgskulektor ved bioingeniørutdanninga ved Høgskulen på Vestlandet, Bergen. milka satinovic (f. 1949) er førsteamanuensis ved radiografiutdanninga ved Høgskulen på Vestlandet, Bergen. einar aadland (f. 1950) er dosent emeritus ved VID vitenskapelige høgskole i Oslo.

175

høgare utdanning

ARNE BACKER GRØNNINGSÆTER, JORUNN VINDEGG OG EINAR AADLAND

PROFESJONS­ ETIKK FOR BARNEVERNS­ PEDAGOGAR, SOSIONOMAR OG VERNE­PLEIARAR Etikk er ein fundamental og integrert del av helse- og sosialfagleg arbeid. Denne boka handlar om kva som er godt sosialfagleg arbeid og korleis den enkelte profesjonsutøvar bør handle for å leve opp til dei etiske verdiane i faget. høgare utdanning | ISBN: 9788252194760 PRIS CA. KR 329,– | UTG. NOV

Profesjonsetikk handlar om å vurdere mange omsyn og verdiar opp mot kvarandre. Ein

arne backer grønningsæter (f. 1951) er sosionom og seniorforskar ved Fafo. Han har vore engasjert i arbeid med profesjonsetikk både som medlem av Fellesorganisasjonens yrkesetiske råd og etikk-komiteen i den internasjonale sosial­ arbeidarføderasjonen. jorunn vindegg (f. 1955) er første­amanuensis ved sosionomstudiet på OsloMet – Storby­ universitetet. Ho er leiar for Felles­organisasjonen sitt yrkesetiske råd og har vore aktiv i arbeidet med å utvikle profesjonsetikken for barne­vernspedagogar, sosionomar og vernepleiarar. einar aadland (f. 1950) er dosent emeritus ved VID vitenskapelige høgskole i Oslo.

176

skal både behandle brukarane likt; dvs. med same rettar og plikter, men også som unike individ med ulike behov. Dessutan skal ein både ta omsyn til konsekvensar og til ideelle prinsipp. Til sist skal ein samvitsfullt handheve samfunnsoppdraget, men også vere kritisk merksam på moglege uheldige konsekvensar. Boka gir ein introduksjon til barnevernspedagogar, sosionomar og vernepleiearar sin profesjonsetikk; kva samfunnet forventar av sosialarbeidarar og korleis dei kan innfri desse forventningane.

17 7

178

NYE TANKAR SKARPE PENNAR MEIR Å LESE Syn og Segn er eit av dei eldste og mest tradisjonsrike allmennkulturelle tidsskrifta i dag, stifta av Arne Garborg og Rasmus Flo i 1984.

Syn og Segn er eit av få tidsskrift på nynorsk, og ein aktiv premissgjevar i det breie offentlege ordskiftet.

Tidsskriftet er både eit korrektiv og supplement til kulturdekninga i norske medium. Det gjer Syn og Segn til eit av dei viktigaste tidsskrifta i Noreg.

Syn og Segn vart kåra til Årets tidsskrift i 2010, og Årets nordiske tidsskrift same året. I 2016 fekk Syn og Segn pris for beste design under utdelinga av Årets tidsskrift.

Velkommen som ny lesar!

Knut Aastad Bråten redaktør Bli abonnent her: synogsegn/abonnement

- SYN OG SEGN RETT I POSTKASSA – FIRE GONGER I ÅRET - 400 SIDER SAKPROSA KVART ÅR - BØKER FRÅ SAMLAGET TIL REDUSERTE PRISAR

register TITTELREGISTER 10 ville ekspediasjonar..........................................138

Gratis og uforpliktande verdivurdering..............17

Alt inkludert...............................................................57

Guden for mareritt............................................ 10, 11

Alt vel med mor og barn..........................................78

Hard er mitt lands lov...............................................62

Andromeda..............................................................152

Heksa Galla...............................................................136

Arbeid pågår................................................................56

Hjartekrigen.............................................................131

Av meg er det mange.................................................18

Hjartet er ingen logrande hund..............................16

Barnas juleroser 2018..............................................38

Ho sykla bort og andre noveller.............................30

Barne- og ungdomslitteratur...............................163

Homoflokar.................................................................70

Brev til Noreg..............................................................68

Hundemanuskripta...................................................19

Brigands MC (Cherub 11)....................................151

Hundrelappen..........................................................126

Bøkene om Pål...............................................110–112

Huset på prærien........................................................27

Dei litterære sjangrane. Ei innføring.................161

Ikkje alle gjorde motstand under krigen..............81

Den andre søstera...................................................147

Ikkje ver redd sånne som meg................................69

Den dunkle dottera...................................................59

Inn i naturen. 101 norske dikt...............................41

Den raude hansken.................................................129

Inn i norsk ordbok..................................................167

Den tolvte spelaren................................................149

Islandsk barnestrikk..................................................91

Desperate personar........................................... 10, 61

Jakob og Neikob og alle andre..............................116

Det er lenge til skumring.........................................26

Jojo..............................................................................118

Det spøker!...............................................................125

Juleroser 2018............................................................37

Dikt i utval (A.O. Vinje)..........................................47

Jødar på flukt...............................................................95

Draumsende.............................................................153

Kairos............................................................................13

Du som er i himmelen..............................................74

Keeperen og havet..................................................144

Død eller levande....................................................148

Kidnappa...................................................................134

Eg får aldri sjå verda igjen........................................76

Klure...........................................................................146

Eg har sett jaguaren.

Kvar ein fugl................................................................45

Latinamerikanske historier...............................86

Kvar er Lurven?.......................................................133

Eg snakkar om det heile tida...................................73

Kvelande kjærleik......................................................12

Ein driftig djevel i Bergen.

Livet og korleis leve det............................................94

Historia om Mons Litleré..................................79

Lothestrikk..................................................................92

Etikk i klinisk sjukepleie.......................................171

Lånt stas................................................................ 10, 60

Etikk i profesjonell praksis...................................172

Mareritt......................................................................150

Ferdaminne frå sumaren 1860..............................96

Marie i kattepine.....................................................137

Fiskelykke.................................................................135

Matmakt på butikken................................................72

Fløgstad verk. Skriftprosessar.

Med øksene dei haustar inn....................................44

Produksjonslinjer.............................................158

Medborgar....................................................................33

Folk i vest. Alle har ei historie................................82

Mellom oss sagt..........................................................54

Folkelesnad..................................................................98

Mjølketannmuseet....................................................21

Forfattarens skriftstader. Litterære museum

Mot normalt................................................................71

i norsk minnepolitikk......................................164

Mørk sommar.............................................................20

Frosten og døden.......................................................22

Mørkt..........................................................................115

180

register

Nokon kjem til å kome.............................................48

Skrive, teikne, røre og slåst!

Norsk barnelitteraturhistorie (3. utgåve).........160

Norsk historie etter 1905.

Skriveboka. Innføring i skriveopplæring.........162

Sissel S. Bjugn 1947–2011...............................89

Vegen mot velstandslandet (2. utgåve).......169

Sprut. Sanninga om kroppsvæskene våre...........77

Norsk litterær årbok 2018....................................166

Stavanger Stories 2.................................................154

Ny amerikansk poesi................................................34

Stillstand......................................................................99

Nykommar..................................................................32

Stoisk uro og andre filosofiske smular..................83

Nynorsk litteraturhistorie.......................................75

Storegut........................................................................97

Nynorskens lys. Eit essay........................................88

Stupe-Stig.................................................................127

Når landet mørknar...................................................23

Svikne dagar................................................................58

Og skipet siglar vidare..............................................25

Søsken til evig tid.......................................................84

Ollis............................................................................145

Tonje Glimmerdal..................................................143

Om å skrive.................................................................87

Tre vegar til havet.......................................................14

Om å tolke. Grunntrekk i

Trollguten og andre dikt.......................................140

hermeneutikkens historie..............................165

Under Säfstaholmen.................................................46

Operasjon sjølvdisiplin........................................100

Vaffelhjarte...............................................................142

Operation Enduring Freedom................................29

Vera ein annan stad...................................................28

Peer Gynt. Eit dramatisk dikt.................................49

Verda er ein skandale.............................................101

Pling vaken...............................................................114

Verda og vi. Innføring i geografi..........................170

Profesjonsetikk for barnevernspedagogar,

Vi spring ikkje slik vi sprang...................................24

Vinterreise...................................................................50

sosionomar og vernepleiarar.........................176

Profesjonsetikk for bioingeniørar

Viss eg hadde hale...................................................139

og radiografar.....................................................175

Visste du at …? Gris...............................................124

Profesjonsetikk for politiet...................................173

Visste du at …? Ku..................................................122

Profesjonsetikk i ergoterapi og fysioterapi......174

Visste du at …? Sau................................................123

Raketten....................................................................132

Vår vesle.......................................................................15

Randi bur i koffert..................................................128

Å skrive nynorsk og bokmål.

Rideturen..................................................................130

Riv av seg ansiktet.....................................................43

Åkeren på Manhattan...............................................40

Nye tverrfaglege perspektiv..........................159

Røff guide til Bibelen.............................................102 Råd til dei elskande....................................................31 Samtale ventar............................................................55 Seljefløyta....................................................................42 Sjonglering og bjugnlering.

Dikt og tekstar i samling....................................39

Skalla..........................................................................113 Skeiv historie...........................................................168 Skogen den grøne....................................................141 Skriftkultur.

Tidssignal frå det 21. hundreåret.....................80

181

register FORFATTARREGISTER Ahmed, Mona Ibrahim.............................................68

Gatland, Jan Olav.......................................................79

Ahnéll, Irene............................................................114

Gilje, Nils..................................................................165

Ali, Sumaya Jirde........................................................69

Grepstad, Ottar................................................80, 164

Altan, Ahmet..............................................................76

Groven, Karen Synne............................................174

Bildøen, Brit................................................................14

Grytten, Frode............................................................37

Birkeland, Tone.......................................................160

Grønningsæter, Arne Backer...............................176

Bjugn, Sissel S.............................................................39

Guðbjörnsdóttir, Heiðrun Erla..............................91

Bjørhusdal, Eli (red.)..............................................159

Guðmundsdóttir, Dagbjört.....................................91

Bjørnstad, Ketil..........................................................37

Gujord, Ann-Kristin Helland (red.)..................159

Bjørnstad, Åsmund...................................................40

Gujord, Heming H.................................................158

Braseth, Turid Aarhus...........................................175

Gullestad, Anders M..............................................161

Bratlund, Bente............................................. 133, 134

Halvorsen, Anne Gunn............................................93

Breivega, Kjersti Maria Rongen (red.)...............162

Hamm, Christine....................................................161

Brolaski, Julian Talamantez.....................................31

Hansen, Atle............................................................146

Brown, Brandon.........................................................34

Hansen, Julie Holdal (red.)......................................41

Bruheim, Jan-Magnus...........................................140

Hatterud, Bjørn..........................................................71

Bugge, Edit (red.)....................................................159

Hauge, Olav H............................................................42

Cappelen, Bodil (red.)..............................................42

Haugen, Paal-Helge..................................................37

Colby, Kate...................................................................34

Heggestad, Anne Kari Tolo..................................171

Copp, Corina...............................................................34

Heivoll, Geir.............................................................173

Dahl-Michelsen, Tone...........................................174

Helle, Siri.....................................................................72

Danielsen, Kristin Auestad.....................................15

Hjemås, Rune F. (red.)..............................................34

Djupvik, Laura..................................................16, 147

Hjorth, Vigdis.............................................................37

Eide, Linda...................................................................37

Hjørnevik, Jon............................................................81

Eidsvik, Erlend........................................................170

Hovland, Ragnar........................................................20

Eikemo, Marit..............................................17, 54–57

Haagensen, Nils-Øivind..........................................37

Eikenes, Åsmund Husabø.......................................77

Ibsen, Henrik..............................................................49

Einarsdóttir, Eva Mjöll.............................................91

Ingebrigtsen, Martin.................................................43

Eldøen, Mats.............................................................139

Jager, Benedikt (red.).............................................166

Eriksson, Malin............................................. 129, 130

Jelinek, Elfriede..........................................................50

Erstad, Veronika.........................................................18

Johansen, Hanne Marie.........................................168

Farrell, Nathaniel.......................................................32

Joof, Camara Lundestad...........................................73

Ferrante, Elena............................................. 12, 58, 59

Kaldhol, Marit O........................................................21

Fiske, Anna.....................................................122–124

Karlsen, Kristoffer..................................................137

Folkestad, Anna R..................................................127

Kolden, Ragnhild.......................................................22

Fosse, Jon............................................................. 19, 48

Kolstad, Erik W.......................................................170

Fox, Paula...............................................10, 11, 60, 61

Kroken, Vigdis............................................................22

Fretland, Jan Olav (red.)........................................159

Kråkevik, Herborg............................................. 37, 38

Fridtun, Kristin..........................................................70

Kvæven, Tore...................................................... 23, 62

Fuglehaug, Randi.............................................78, 113

Langva, Gjertrud........................................................24

182

register

Larsen, Liv Oddrun................................................131

Smith, Patti..................................................................87

Legault, Paul................................................................34

Solberg, A. Audhild..................................................38

Lillegraven, Ruth.............................................38, 141

Stai, Kari....................................................................116

Lindgren, Barbro...........................................110–112

Steen, Thorvald..........................................................37

Longvastøl, Ivar Myklebust....................................84

Strømstad, Pia................................................ 136, 138

Lothe, Leif-Einar........................................................92

Stugu, Ola Svein.....................................................169

Løvåsen, Sigmund.....................................................44

Sunne, Linn T...........................................................150

McClure, Monica........................................................34

Søberg, Morten...........................................................88

Moberg, Annika Lundholm.................................132

Sønneland, Håkon Forfod....................................126

Muchamore, Robert...............................................151

Sørbø, Jan Inge............................................................75

Myklebust, Hilde.......................................................45

Thon, Ingunn....................................................37, 145

Mæhle, Lars.................................................... 148, 152

Þórhallsdóttir, Sigurlaug Elín.................................91

Nerbø, Odd E..............................................................82

Tichý, Andrzey...........................................................13

Neverdahl, Ida Eva.................................................117

Tjønneland, Eivind................................................161

Nielsen, Pål Ringkjøb............................................170

Torkildsen, Terje.....................................................154

Nistad, Ingvar.............................................................46

Trohaug, Ragnfrid..................................................125

Nordstoga, Aasmund (red.)....................................47

Ulstein, Ragnar...........................................................94

Parr, Maria................................................38, 142–144

Vassenden, Eirik..............................................41, 161

Peers, Bobbie...............................................................38

Veiteberg, Kari............................................................37

Rage, Mads...................................................................25

Vikhagen, Håvard......................................................37

Rajah, Tharaniga L.....................................................26

Vikør, Lars S.............................................................167

Rankine, Claudia........................................................33

Vindegg, Jorunn......................................................176

Ravatn, Agnes........................................... 83, 98–101

Vinje, Aasmund Olavsson....................... 47, 96, 97

Risa, Gunvor............................................................160

Vold, Karin Beate....................................................160

Rydland, Asbjørn...................................................153

Vuong, Ocean.............................................................34

Røssland, Tor Arve.................................................149

Vågenes, Vibeke......................................................170

Røsvik, Anne Synnøve.........................................175

Wahl, Andreas............................................................38

Røyset, Ingunn........................................................135

Walgermo, Alf Kjetil.......................................74, 102

Samuelsen, Mathias R. (red.)..................................34

Wintz, Sara..................................................................34

Sandvik, Hilde............................................................68

Økland, Einar..............................................................39

Satinovic, Milka.......................................................175

Ørjasæter, Kristin...................................................163

Sejersted, Jørgen.....................................................161

Øverås, Tor Eystein...................................................89

Seljebø, Tora................................................................27

Øvrehus, Nancy......................................................128

Selstø, Annlaug..........................................................28

Øvsteng, Gyrid Axe...............................................115

Selås, Magnhild (red.)............................................162

Aadland, Einar...............................................172–176

Simonhjell, Nora (red.).........................................166 Sivertsen, Solfrid.......................................................30 Slapgard, Sigrun.........................................................86 Smith, Danez..............................................................34 Smith, Nils Henrik....................................................29

183

register ILLUSTRATØRREGISTER

OMSETJAR- OG GJENDIKTARREGISTER

Aisato, Lisa...................................................................38

Bakke, Gunstein.........................................................13

Bergheim, Ellen.......................................................137

Bakke, Tove................................................... 11, 60, 61

Brech, Nora..................................................... 113, 145

Fosse, Jon.....................................................................49

Bredesen, Trond......................................................138

Fridtun, Kristin..........................................................34

Eriksson, Eva..................................................110–112

Grytten, Frode............................................................34

Fiske, Anna........................................... 122–124, 128

Hjemås, Rune F..........................................................34

Flygare, Ingrid................................................ 129, 130

Høghaug, Leif..................................................... 31, 34

Folkestad, Anna R..................................................127

Ims, Gunvald Axner..................................................76

Gaustad, Bo..............................................................142

Ingebrigtsen, Martin.................................................32

Goksøyr, Sindre.......................................................139

Iversen, Kristina Leganger............................... 33, 34

Gulliksen, Eivind....................................................125

Joof, Camara Lundestad...........................................33

Halsnes, Line.................................................. 126, 135

Jægtnes, Hilde Susan................................................34

Hole, Stian...................................................................38

Kirketeig, Siw-Anita.................................................87

Irgens, Åshild...........................................................143

Rosse, Øystein.........................................................151

Johnsen, Mari Kanstad..........................................141

Rzadkowska, Joanna.................................................34

Johnsen, Åshild Kanstad.........................................38

Samuelsen, Mathias R..............................................34

Kristensen, Jens Ivar..............................................140

Strømsborg, Linn.......................................................34

Lystad, Henning......................................................131

Sørsdal, Kristin...........................................................12

Moberg, Annika Lundholm.................................132

Søyland, Aud...............................................................91

Moseng, Elisabeth...................................................114

Vistdal, Oskar.............................................................50

Møkleby, Per Ragnar..............................................115 Neverdahl, Ida Eva.................................................117 Okstad, Ella K..........................................................136 Skyllingstad, Odd Henning.................................134 Stai, Kari....................................................................116 Tenreiro, Rui............................................................133 Torseter, Øyvind........................................................38

184

register FOTOREGISTER Allan Aasen, David...............................................44

Skarvik, Benedikte................................................27

Alsaker, Jan........................................................... 139

Skodvin, Helge.......................................................68

Andersen, Anne.....................................................18

Strand, Breistein....................................................15

Berby, Oda................................................ 24, 26, 28

Torkildsen, Terje................................................. 154

Bouhlou, Aicha......................................................82

Walvik, Pernille........ 78, 88, 94, 113, 136, 145

Breistein, Tove K. ............ 14, 19, 22, 45, 48, 49,

Åmot, Tina..............................................................70

77, 86, 148, 150, 152, 153,

Brennset, Marit......................................................72 Brun, Agnete........................... 17, 36, 54, 56, 57,

74, 75, 102, 142, 143, 144

Dttmar, Jesse...........................................................87 Eide, Øyvind...........................................................21 Ellingsen, Tommy..........................................23, 62 Fiske, Sara......................................... 122, 123, 124 Flydal, Lars O..........................................................80 Forfod Sønneland, Trine.................................. 126 Gausdal, Trond.......................................................43 Gosse, Benedikte............................................29, 73 Haga, Bodil........................................................... 127 Hansson, Anders...................................................13 Iversen, Bent Are...................................................84 Jenssen, Dag......................................................... 115 Jones, Sam............................................................. 151 Kjerstin + Steinar...................................................46 Kløvstad, Jan...........................................................42 Knutsen, Marius................................................. 146 Kristiansen Vevatn, Turid................................ 147 Nerbø, Odd E..........................................................69 Nygaard, Grethe.................. 83, 98, 99, 100, 101 Opda, Hugo.......................................................... 135 Pedersen, Herborg.................................................20 Pike, Julie.................................................................89 Privat...........................................40, 118, 129, 130 Riveland, Magnar............................................... 128 Roos, Patricia............................................. 133, 134 Seierstedt, Lars O..................................................81 Serck-Hansen, Finn..............................................71 Sjölander, Ludvig...................................................31 Sjøvold, Maria.........................................................25 Skarvik, Benedicte............................................. 116

185

FØLG OSS PÅ: twitter.com/samlaget facebook.com/samlaget instagram.com/detnorskesamlaget og abonner på nyheitsbrev på samlaget.no

KONTAKT OSS Ann Mari Volden Sals- og marknadssjef Mobil: 951 12 358 a.volden@samlaget.no Sara Olivia Berntsen Marknadskoordinator Mobil: 952 73 488 s.berntsen@samlaget.no Karin Helgøy Informasjonssjef Mobil: 970 19 865 k.helgoy@samlaget.no Katerina FutsÌter Vik Sals- og marknadskonsulent Mobil: 93 05 77 23 k.vik@samlaget.no Guro Kvalnes Marknadskonsulent barn og ungdom Mobil: 99122834 g.kvalnes@samlaget.no

187

188