VAN HOA QUAN SU MAGAZINE. TET 2010

sË 53-54 n®m 2010

N  SÅ M NG 2010 ° .

N Có 02 80 ÅNG - 03. ß åM P 30 NI LÜ .19 K± ÄNH 3.02  TH 0 M ÄY NA G N IåT V

c¨ quan cÒa tÊng cÙc ch›nh trfi qu©n ÆÈi nh©n d©n vi÷t nam

12

CÉI NïN VIåT NAM

HOÄI VñNG T⁄T QU£ Tr.55

100

TÉI TÑO V| N‡ LõN

56 HOÄNG LINH & QUANG MINH HAI {QU¢N NH¢N ßÖC BIåT}

GIƒC M• GÖP H‡ Tr.90

Canh D«n xu©n

2010

07. MùA XU¢N TRñN V—N 14. CH@NG TA T# HÄO Vç Cï ßÅNG QUANG VINH

T

Sˇ

C Ö ß

å BI

tÊng bi™n tÀp PHÑM BÉ TOÄN th≠ k˝ toµ soπn Nguy‘n Xu©n ThÒy ban bi™n tÀp Nguy‘n Duy T≠Íng Nguy‘n ߯c HÔng Ki“u B∏ch Tu†n Nguy‘n V®n Bi“u BÔi Kim Dung L™ Anh DÚng ßÂng Kim H∂i Nguy‘n Ti’n H∂i ßÀu Xu©n LuÀn Nguy‘n Minh Ng‰c ß∆ng Vi÷t ThÒy Ban Trfi s˘ & Ph„ng vi™n L™ Thanh H∂i - Phπm Long Hµ Phπm Hoµng Ng‰c - BÔi Th∂o m¸ thuÀt - ch’ b∂n Nguy‘n Kh∏nh Duy www.hj-pro.com hoπ s‹ thi’t k’ Tr«n Lan Chi toµ soπn 23 L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi Tel/Fax: 04 3734 5947 E-mail: tapchivanhoaquansu2@vnn.vn chi nh∏nh tπi tp h ch› minh SË 8, Nguy‘n Bÿnh Khi™m, P.ßa Kao, QuÀn 1 Tel: 069 667452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 c¨ quan Æπi di÷n tπi Ƶ nΩng SË 418, Nguy‘n Tri Ph≠¨ng Tel/Fax: 051 1625 0803 c¨ quan Æπi di÷n tπi c«n th¨ Phi Tr≠Íng 31, C∏ch Mπng Th∏ng T∏m Tel: 069 629905 Fax: 07 381 4772 Gi†y phäp xu†t b∂n sË 102/gp-bvhtt do BÈ V®n ho∏ - Th´ng tin c†p ngµy 01.08.2005 In tπi nhµ m∏y in Qu©n ßÈi 1

MÙc lÙc

6. Th≠ Æ«u Xu©n Tfla soπn V®n h„a qu©n s˘ 7. MÔa xu©n tr‰n vãn Tr«n QuËc C≠Ïng

8.C©y cÊ thÙ nÎ th™m nhi“u hoa Æãp Nhµ Hµ NÈi h‰c Nguy‘n Vinh PhÛc 9. Th®ng Long - Hµ NÈi, trung t©m v®n h„a ch›nh trfi cÒa Vi÷t Nam GS. Phan Ng‰c

24. Ph„ng s˘ ∂nh: Xu©n trong ∏nh mæt, nÙ c≠Íi Th´ng Thi÷n - NHMT 26. Kh∏ch mÍi Æ«u n®m: PGS.TS Nguy‘n Ch› B“n - Vi÷n tr≠Îng Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam: C«n hi”u r‚ gi∏ trfi cÒa di s∂n ßµo B∏ ßoµn (th˘c hi÷n) 28. T≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng D†u †n ngh◊n n®m - Ng´ V®n H‰c

12. C∏i n„n Vi÷t Nam GS. VÚ Ng‰c Kh∏nh

30. ß∂o hoa s¯ L™ V®n Ch≠¨ng

14. ChÛng ta t˘ hµo v◊ c„ ß∂ng quang vinh PGS, TS. Nguy‘n B∏ D≠¨ng

31. Ba Lflng Æ„n t’t Tr«n QuËc B∂ng

16. MÈt sË nÈi dung t≠ t≠Îng H Ch› Minh v“ gi˜ g◊n, ph∏t huy b∂n sæc v®n h„a d©n tÈc, ti’p thu tinh hoa v®n h„a nh©n loπi Tr«n Anh Tu†n 18. Chi™m nghi÷m

Thi’u t≠Ìng, Nhµ v®n Nguy‘n Ch› Trung

20. ßoµn T™n lˆa Tr«n PhÛ ß´i mæt canh trÍi ß´ng bæc Nguy‘n V®n Hπnh 22. X¯ng danh Binh Æoµn Anh hÔng

32. Lµng c©y c∂nh b™n s´ng B∂o L©m 34. Lung linh mÈt trÍi vµng Hπnh Nguy™n 35. T◊nh xu©n bi™n giÌi Nguy‘n Hoµng S∏u 36. Nh˜ng chuy’n bay v“ vÔng t©m b∑o Phan Ti’n DÚng 37. Cho em gˆi mÔa xu©n ra Æ∂o Mai Tu†n C≠Íng

ßπi t≠Ìng L™ V®n DÚng

Gi∏ 17.600 ÆÂng

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  3

MÙc lÙc 76. Trung LÀp - Ng©n vang ti’ng h∏t lµng chÃo Nguy‘n V®n H‰c 78. Ch˜ {t›n} lµ {hµnh trang ng≠Íi l›nh} Nguy‘n Kh∏nh Thµnh 80. {Sao Mai} cÒa bµ Mai Nam Thæng 81. ߉c s∏ch: {M∂nh næng tr™n ÆÂi} - B¯c tranh Æa sæc v“ th©n phÀn con ng≠Íi Phπm ThÛy HÂng 82. Hai m≠¨i n®m gi˜a lflng d©n x„m nÛi ßÁ V®n Bi”u 84. Tranh gËm ngµy xu©n V≠¨ng T©m

38. Lµm Æãp cho ÆÍi tı Ɔt Vi÷t H≠ng 40. ß„n xu©n cÔng hoa s„ng L™ Mπnh Th≠Íng 42. L›nh dÔ k” chuy÷n ... tr™n trÍi B›ch Ph≠Óng 43. Vµo Nam ra Bæc Phπm Trung Ki™n 44. ß„n T’t Î {Æ∂o s≠¨ng} BÔi Nh≠ Lan 46. BÈ ÆÈi c´ng binh: Bæc c«u {tı Sˆu sang D«n} Thµnh Sa 48. Sæt son ÆÍi c‰ qu™ t´i Nguy‘n Ti’n H∂i 51. Blog cho m‰i ng≠Íi: NÁi nhÌ mÔa Æ´ng (Qu˙nh V©n); Ba Æi“u trong t◊nh y™u (Phπm C´ng Hu©n); Hoµi v‰ng t’t qu™ (Phπm DÚng Hµ) 54. Ca s‹ BÔi L™ MÀn: T·a s∏ng tı mπch nguÂn d©n ca Hπnh Nhung 55. M≠a lflng H Ki™n Giang

4  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

56. Hoµng Linh - Quang Minh: Hai {qu©n nh©n Æ∆c bi÷t} Phπm Hoµng Ng‰c 58. NSNA Duy Anh: Sœ cfln ti’p tÙc vÌi Æ“ tµi ng≠Íi l›nh D≠¨ng Tˆ (th˘c hi÷n) 60. Trang th¨: C„ mÈt Hµ NÈi trong t´i (Nguy‘n Thfi Ng‰c Hµ); L™n chÓ t◊nh (Hµ Ng‰c); Tr∏i Ɔt vµ m∆t trÍi (PhÔng Vi÷t HÔng); NhÌ ßoµn V®n Cı (Nguy‘n ߯c MÀu); ßoµn tÙ (L÷ Thu)

86. Non n≠Ìc {HÂn Æ∏ t◊nh ng≠Íi} Nguy‘n S¸ Long 88. Huy“n thoπi voi T©y Nguy™n L™ Anh DÚng 89. HÈp th≠ CÈng t∏c vi™n - VHQS 90. Gi†c m¨ g∆p HÊ ß∆ng Vi÷t ThÒy 92. L™n Æÿnh PhÔ V©n Nguy‘n Tr«n ߯c Anh 94. L®ng C´ - Nµng ti™n c∏ Nguy‘n ß◊nh Lπc

62. S´ng Thao - Da di’t mÈt lÍi y™u Nguy‘n Minh Ng‰c

95. B™n dflng ß®k Bla Trung Ki™n

63. Con hÊ trong tÙc ng˜, thµnh ng˜ - Nam Giang (ST)

96. Th’ giÌi 2010 HY v‰ng vµ tr®n trÎ L™ Th’ M…u

64. Truy÷n ngæn: T’t sÌm Nguy‘n H˜u Nhµn 68. ChÔm truy÷n vui ß∆ng Vi÷t ThÒy 69. ¶Ìc g◊ s´ng rÈng mÈt gang V≠¨ng Tr‰ng 70. Rıng x≠a g∆p lπi - Chu Lai 74. Ph„ng s˘ ∂nh: CLB Nhi’p ∂nh Chi’n s‹ - MÔa vµng gi∂i th≠Îng Nhi“u t∏c gi∂

98. Nh˜ng c©y c«u trong Æ™m træng Saint - PeterBugr ThÙy Anh 100. T∏i tπo vÙ nÊ lÌn Minh Quang 102. Kh∂ n®ng k˙ lπ cÒa danh h‰a v‹ Æπi Van GËc H≠¨ng Ly ChÔm tranh vui - L™ Vi’t Tr›

Xu©n Canh D«n 2010

ChÛc mıng n®m mÌi!

ChÛc Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘: Æoµn k’t thËng nh†t, nÁ l˘c v≠Ót bÀc, n®ng ÆÈng s∏ng tπo, b∏m s∏t th˘c ti‘n... Æ” phÙc vÙ bπn Ɖc ngµy cµng tËt h¨n, x¯ng Æ∏ng lµ nh˜ng chi’n s‹ xung k›ch tr™n m∆t trÀn t≠ t≠Îng v®n h„a cÒa ß∂ng vµ Qu©n ÆÈi.

ChÛc bπn Ɖc cÒa V®n h„a qu©n s˘ vui kh·e, hπnh phÛc vµ thµnh Æπt!

ßπi t≠Ìng L™ V®n DÚng B› th≠ Trung ≠¨ng ß∂ng ChÒ nhi÷m TÊng cÙc Ch›nh trfi Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  5

B∂n sæc Vi÷t s∏ng ngÍi ng‰c Vi÷t Tinh th«n Nam ngan ng∏t h≠¨ng Nam - Tr«n Nh≠¨ng -

th≠ Æ«u

Xu©n

Bπn Ɖc k›nh m’n!

C

hia tay n®m K˚ Sˆu - n®m Ɔt n≠Ìc ta v≠Ót qua r†t nhi“u kh„ kh®n, th∏ch th¯c, Æ∆c bi÷t lµ ∂nh h≠Îng n∆ng n“ cÒa cÒa cuÈc khÒng ho∂ng kinh t’ th’ giÌi vµ thi™n tai b∑o lÚ dÂn dÀp ÆÊ xuËng {khÛc ruÈt mi“n Trung}... Æ” v˜ng b≠Ìc Æi l™n, chÛng ta hµo h¯ng chµo Æ„n n®m mÌi Canh D«n vÌi ni“m tin vµ hy v‰ng mÌi. Ni“m tin vµo ß∂ng quang vinh - Ng≠Íi c«m l∏i v‹ Æπi Æ∑ Æ≠a con thuy“n c∏ch mπng Vi÷t Nam v≠Ót qua mu´n trÔng b∑o tË suËt 80 n®m qua Æ’n b’n bÍ thæng lÓi vµ mπnh mœ v≠¨n tÌi nh˜ng t«m cao mÌi. Ni“m tin vµo s¯c mπnh Æπi Æoµn k’t d©n tÈc Æ≠Óc hun ÆÛc tı truy“n thËng m†y ngh◊n n®m d˘ng n≠Ìc vµ gi˜ n≠Ìc vŒ vang. Ni“m tin vµo s¯c mπnh Æoµn k’t quËc t’, vµo s˘ hÈi nhÀp vµ hÓp t∏c vÌi c∏c n≠Ìc Æ” cÔng ph∏t tri”n b“n v˜ng, chung x©y mÈt th’ giÌi mÌi tr™n n“n t∂ng ÆÂng t©m gi∂i quy’t nh˜ng v†n Æ“ lÌn Æang Æ∆t ra cho toµn nh©n loπi...

ChÛng ta hy v‰ng vµo tr› - l˘c cÒa con ng≠Íi Vi÷t Nam sœ ti’p tÙc Æ≠Óc ph∏t huy, t·a s∏ng Æ” lÀp n™n nh˜ng k˙ t›ch mÌi trong s˘ nghi÷p c´ng nghi÷p h„a, hi÷n Æπi h„a Ɔt n≠Ìc v◊ mÙc ti™u {d©n giµu, n≠Ìc mπnh, x∑ hÈi c´ng bªng, d©n chÒ, v®n minh}... ChÛng ta hy v‰ng nh˜ng ngµy k˚ ni÷m tr‰ng Æπi ÆÂng thÍi cÚng lµ nh˜ng chÒ Æ“ tuy™n truy“n lÌn trong n®m 2010: 80 n®m ngµy thµnh lÀp ß∂ng; 35 n®m ngµy Gi∂i ph„ng hoµn toµn mi“n Nam, thËng nh†t Ɔt n≠Ìc; 120 n®m ngµy sinh nhÀt B∏c; 65 n®m ngµy C∏ch mπng Th∏ng T∏m vµ QuËc kh∏nh 2-9; 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi... sœ tπo ra nh˜ng cao trµo thi Æua s´i nÊi, rÈng khæp cÒa qu©n d©n c∂ n≠Ìc, n©ng vfi th’ vµ t«m v„c cÒa Ɔt n≠Ìc, con ng≠Íi Vi÷t Nam ÆËi vÌi khu v˘c vµ th’ giÌi...

Ni“m tin, hy v‰ng lu´n gæn li“n vÌi tr∏ch nhi÷m lÌn lao...

CÚng nh≠ c∏c b∏o bπn trong lµng b∏o ch› c∏ch mπng Vi÷t Nam, n®m 2010 lµ n®m c„ nhi“u thuÀn lÓi c¨ b∂n, nhi“u c¨

6  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

hÈi lÌn nh≠ng cÚng Æ∆t ra r†t nhi“u th∏ch th¯c cho V®n h„a qu©n s˘. ß” x¯ng Æ∏ng vÌi ˝ ngh‹a lÌn lao cÒa nh˜ng s˘ ki÷n tr™n, b“n bÿ g„p ph«n g◊n gi˜ vµ x©y d˘ng mÈt n“n v®n h„a Vi÷t Nam {ti™n ti’n, ÆÀm Ƶ b∂n sæc d©n tÈc}, V®n h„a qu©n s˘ nhÀn th¯c s©u sæc rªng: Lu´n lu´n gi˜ v˜ng t´n chÿ mÙc Æ›ch Æ∑ x∏c Æfinh, nÁ l˘c v≠Ót bÀc, kh´ng ngıng ÆÊi mÌi s∏ng tπo, b∏m s∏t th˘c ti‘n, ph∏t huy s¯c mπnh tÊng hÓp cÒa m‰i l˘c l≠Óng... tπo n™n nh˜ng t∏c ph»m b∏o ch› c„ gi∏ trfi cao v“ nÈi dung t≠ t≠Îng vµ ch†t l≠Óng ngh÷ thuÀt Æ” phÙc vÙ bπn Ɖc ngµy cµng tËt h¨n. Tuy nhi™n, s˘ nÁ l˘c chÒ quan cÒa V®n h„a qu©n s˘ lu´n gæn li“n vÌi s˘ chÿ Æπo, h≠Ìng d…n cÒa c∏c c†p, c∏c ngµnh, s˘ Òng hÈ nhi÷t thµnh cÒa bπn Ɖc vµ s˘ cÈng t∏c ch› t◊nh cÒa ÆÈi ngÚ cÈng t∏c vi™n Î m‰i vÔng mi“n, l¯a tuÊi.

Tr≠Ìc th“m n®m mÌi, V®n h„a qu©n s˘ xin tr©n tr‰ng bµy t· lflng bi’t ¨n s©u sæc ÆËi vÌi ThÒ tr≠Îng BÈ QuËc phflng, ThÒ tr≠Îng TÊng cÙc Ch›nh trfi, c∏c c¨ quan, ban ngµnh, Æoµn th”, c∏c c†p ch›nh quy“n cÔng ÆÈi ngÚ cÈng t∏c vi™n vµ Æ´ng Æ∂o bπn Ɖc c∂ n≠Ìc, Æ∑ quan t©m chÿ Æπo, h≠Ìng d…n, giÛp ÆÏ, cÈng t∏c vµ ÆÈng vi™n V®n h„a qu©n s˘ trong suËt nh˜ng n®m qua, g„p ph«n quan tr‰ng Æ” V®n h„a qu©n s˘ hoµn thµnh nhi÷m vÙ vµ kh´ng ngıng ph∏t tri”n.

Xin k›nh chÛc ThÒ tr≠Îng BÈ QuËc phflng, ThÒ tr≠Îng TÊng cÙc Ch›nh trfi, c∏n bÈ, nh©n vi™n c∏c ban, ngµnh, Æoµn th”, c∏c c†p ch›nh quy“n cÔng ÆÈi ngÚ cÈng t∏c vi™n vµ bπn Ɖc c∂ n≠Ìc mπnh kh·e, hπnh phÛc, Æ„n n®m mÌi vÌi nhi“u ni“m vui mÌi!

K›nh th≠!

TÊng bi™n tÀp Tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n s˘ Æπi t∏ phπm b∏ toµn

Xu©n Canh D«n 2010

MÔa Xu©n tr‰n vãn Tr«n QuËc C≠Ïng

T

rong cuÈc ÆÍi t´i c„ nh˜ng mÔa xu©n kh´ng tr‰n vãn, Æ„ lµ xu©n cfln trong kh„i lˆa chi’n tranh.

Nh˜ng ngµy ∏p T’t, ban Æ™m nghe ti’ng ch„ sÒa, phÀp phÂng nÁi lo sÓ Æπn {sÛng cËi c«m tay} b†t chÓt vu v¨ r¨i vµo nhµ.

TuÊi th¨ t´i Æ«y æp k˝ ¯c Æãp v“ mÈt mi“n qu™ mi“n Trung Æ«y næng gi„, m≠Ót mµ, ngh‹a t◊nh. T´i sinh ra vµ lÌn l™n trong ti’ng h∏t ru ™m Æ“m cÒa mã, ti’ng s∏o d∆t d◊u cÒa lÚ trŒ ch®n bfl tr™n ÆÂng vµ c∏nh di“u vi vu nh˜ng chi“u gi„ lÈng. Nh˜ng ni“m vui tuÊi th¨ †y cÚng th≠Íng xuy™n bfi Ưt Æoπn bÎi nh˜ng ti’ng nÊ b†t chÓt vµ s˘ ho∂ng loπn mÁi l«n gi∆c cµn vµo x„m, mã g∏nh t´i tr™n mÈt Æ«u gi„ng, cfln Æ«u kia lµ qu«n ∏o, hÌt h∂i chπy tr™n Æ≠Íng lµng.

Th∏ng T≠ n®m 1975 Æ∑ mang Æ’n mÈt Æi“u k˙ di÷u. T´i kh´ng cfln sÓ bom r¨i, Æπn lπc, ch’t ch„c... T´i sËng trong b«u kh´ng kh› t˘ do, bay nh∂y, t´i muËn gµo thÀt to l™n sung s≠Ìng: {Kh´ng cfln chi’n tranh! Hfla b◊nh! T˘ do thÀt rÂi}. T´i ch◊m Ææm trong b«u kh´ng kh› trong lµnh. Ai Æ∑ c„ nh˜ng n®m th∏ng tuÊi th¨ sËng trong chi’n tranh sœ hi”u Æ≠Óc c∂m xÛc m∑nh li÷t cÒa t´i, sœ th†y gi∏ trfi cÒa ÆÈc lÀp, t˘ do, sœ mu´n ÆÍi ghi ¨n nh˜ng ng≠Íi Æ∑ x∂ th©n v◊ Ɔt

n≠Ìc. ßÈc lÀp, t˘ do kh´ng th” tı tr™n trÍi r¨i xuËng vµ cÚng kh´ng ph∂i do ai Æ„ hµo ph„ng ban cho, n’u ta kh´ng t˘ Ɔu tranh giµnh l†y.

MÔa xu©n n®m 1975, t´i m≠Íi s∏u tuÊi. C∏i tuÊi Æ∑ bæt Æ«u c∂m nhÀn Æ≠Óc hπnh phÛc, ˝ ngh‹a cÒa mÔa xu©n. T´i y™u mÔa xu©n tr‰n vãn vµ Æ∑ bi’t m¨ mÈng v“ mÈt ng≠Íi con g∏i. Khi t´i thÊ lÈ Æi“u nµy, c∏c con t´i c≠Íi nh· nhŒ: {Ba bi’t y™u sÌm kh´ng t≠Îng!}. Qu∂ thÀt hÂi Æ„ mÌi m≠Íi s∏u, m≠Íi b∂y mµ tr´ng t´i Æ∑ giµ d∆n ch¯ kh´ng hÂn nhi™n ng©y th¨ nh≠ c∏c con t´i b©y giÍ.

T´i kh´ng c„ nh˜ng mÔa xu©n thanh b◊nh tr‰n vãn cÒa tuÊi th¨ n™n bi’t qu˝ tr‰ng s˘ y™n b◊nh. Nh˜ng ngµy ∏p T’t, t´i ng…u h¯ng ph„ng xe ra phË xem chÓ hoa, xem ng≠Íi ta mua sæm. Ni“m vui cÒa ng≠Íi lÌn Æong Æ«y khi Æi dπo chÓ hoa, Æi mua sæm vµ xem ng≠Íi ta mua sæm, ch¯ kh´ng ph∂i Î nh˜ng ngµy xu©n cÙ th”. B©y giÍ ÆÍi sËng nh©n d©n Æ∑ Æ≠Óc n©ng cao. Nhi“u n®m qua, ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc ta Æ∑ c„ chÒ tr≠¨ng x„a Æ„i, gi∂m nghÃo bªng nh˜ng vi÷c lµm r†t thi’t th˘c vµ cÙ th”. Nhi“u hÈ gia Æ◊nh nghÃo Æ∑ tho∏t nghÃo, lµm n™n c¨ nghi÷p. ß„ ch›nh lµ mÔa xu©n tr‰n vãn vµ mang Æ«y ÆÒ ˝ ngh‹a cÒa hπnh phÛc, thanh b◊nh.  SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  7

Xu©n Canh D«n 2010

C¢Y C‡ TH|

nÎ th™m nhi“u hoa Æãp NHÄ HÄ NóI HñC Nguy‘n Vinh PhÛc

N®m mÌi, th∏ng gi™ng, MÔng MÈt t’t Cfln nguy™n vãn c∂ mÈt mÔa xu©n (Nguy‘n B›nh)

M

Èt mÔa xu©n nguy™n vãn cÚng c„ ngh‹a lµ chan ch¯a mu´n mµu hoa. ô thµnh thfi, Î n´ng th´n, Î bi™n c≠¨ng vµ c∂ h∂i Æ∂o n˜a, n¨i Æ©u cÚng ngµn hoa khoe sæc. ßÂng bªng vµ vÔng nÛi th◊ Æ∑ Ƶnh lµ ngan ng∏t hoa h≠¨ng mµ ngay Î h∂i Æ∂o, nh≠ Î Tr≠Íng Sa th©n th≠¨ng, hoa bµng vu´ng cÚng Æem lπi t◊nh hoa cho chi’n s‹.

Hoa ngµn gi„ nÈi, hoa lµ ti™u bi”u cho mÔa xu©n cÒa Ɔt trÍi nh≠ng th˘c ra cfln c„ mÔa xu©n cÒa lflng ng≠Íi.

H´m nay Xu©n lπi ˆng hÂng Gi„ ngµn lπi lÈng hoa lflng lπi rung (Xu©n Di÷u) Nh≠ n®m nay, n®m Canh D«n, n®m 2010 trfln trfia th◊ lflng ng≠Íi cÚng ƨm hoa k’t nÙ. V◊ n®m nay c„ nhi“u s˘ ki÷n r†t Æ∆c bi÷t k’t vÌi nhau thµnh mÈt chuÁi thÍi gian chan ch¯a sæc xu©n vÌi bao ni“m mıng vui mµ kh´ng ph∂i n®m nµo cÚng c„ Æ≠Óc: 80 n®m thµnh lÀp ß∂ng quang vinh, 120 n®m ngµy sinh B∏c H v‹ Æπi, 35 n®m Ɔt n≠Ìc thËng nh†t, 65 n®m C∏ch mπng Th∏ng T∏m vµ r†t Æ∆c bi÷t, {ngh◊n n®m mÈt hÈi tao phÔng}, n®m Canh D«n, n®m 2010 lπi cfln lµ n®m sinh th¯ 1.000 cÒa kinh Æ´ Th®ng Long r†t ÆÁi t˘ hµo cÒa t†t c∂ nh˜ng ng≠Íi d©n Vi÷t. Kh∏c nµo c∂ mÈt h÷ thËng chuy”n ÆÈng cÒa bao k˝ ¯c lfich sˆ k’t thµnh {mu´n vπn b´ng trÍi nÎ} lµm r˘c rÏ, ∏nh th™m l™n sæc di÷n t˘ hµo cÒa chÛng ta.

Ngh◊n n®m Th®ng Long - Hµ NÈi Æang vµo xu©n.

C∏c cÙ ta x≠a c„ c©u: Nh†t ni™n chi k’ khÎi ≠ xu©n, k’ hoπch cÒa mÈt n®m khÎi Æ«u tı mÔa xu©n. ßÛng vÀy, n®m qua Ưng Î ng≠Ïng cˆa 1.000 n®m tuÊi, Hµ NÈi Æ∑ g∆p bao s„ng gi„. LÚ lÙt m†y tr®m n®m mÌi g∆p mµ nh˜ng vÔng l©m nπn Æ“u y™n Ên, kh´ng h“

8  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

x∂y ra nπn dfich. An ninh trÀt t˘ Æ≠Óc b∂o v÷ mµ t˘ do t›n ng≠Ïng Æ≠Óc b∂o Æ∂m hÓp lflng ng≠Íi. C«u mÌi, Æ≠Íng mÌi, Æ´ thfi mÌi, b∂o tµng th≠ vi÷n mÌi, trÔng tu bao di t›ch mµ tuÊi ÆÍi c„ c∂ 1.000 n®m.

RÂi Æ®ng cai thµnh c´ng c∏c hÈi h‰p quËc t’, h s¨ Hoµng Thµnh Æ∑ v≠Ót qua nhi“u ÆÓt kh∂o s∏t cÒa UNESCO... ß„ ch›nh lµ nh˜ng Æ„a hoa chi’n c´ng.

K” sao h’t, chÿ c„ th” n„i rªng Hµ NÈi kh∏c nµo mÈt con tµu Æ≠Óc nh˜ng tay l∏i tµi ba chÃo chËng qua bao d´ng b∑o. T†t nhi™n, c„ s˘ chung l≠ng Ɔu s¯c cÒa c∂ n≠Ìc Æ” ThÒ Æ´ Æ≠Óc Ên Æfinh, v≠Ót qua suy tho∏i.

Cho n™n mÔa xu©n nµy khÎi Æ«u bao s˘ ki÷n Æ«y h¯a hãn. C∂ n≠Ìc chung s¯c, ThÒ Æ´ t†t sœ rπng rÏ nh≠ Æ∑ nhi“u phen rπng rÏ trong qu∏ kh¯ 1.000 n®m, tı k’ hoπch vi m´ Æ’n quy hoπch v‹ m´. MÔa xu©n mÌi Æem lπi mıng vui, hµo h¯ng, ph†n khÎi, ch¯a chan hy v‰ng, ®m æp ni“m tin vµ m™nh mang m¨ ≠Ìc. N“n kinh t’ mÌi ngµy mÈt Æem lπi nh˜ng thµnh t˘u tËt Æãp khi’n bÈ m∆t thµnh phË ÆÊi mÌi, c∏ch sËng cÚng canh t©n. C„ Æi“u s˘ ph∏t tri”n kinh t’ Æang ch™nh vÌi s˘ ph∏t tri”n v®n h„a. RÂi ra n“n kinh t’ sœ cfln Æπt nhi“u thµnh t˘u cao h¨n, tuy nhi™n kh´ng c„ ngh‹a lµ n“n kinh t’ cao sœ t˘ ÆÈng sinh ra mÈt n“n v®n h„a cao. Trong x∑ hÈi v…n cfln mÈt bÈ phÀn ®n sang m∆c Æãp song tr◊nh ÆÈ v®n h„a lπi th†p, c„ khi qu∏ th†p, th” hi÷n trong quan h÷ vÌi gia Æ◊nh, vÌi cÈng ÆÂng.

N®m mÌi, chÛc n’p sËng thanh lfich v®n minh Hµ NÈi sœ nh≠ c©y cÊ thÙ mµ lπi nÎ th™m nhi“u b´ng hoa Æãp, nh†t lµ sau ßπi l‘ 1.000 n®m, ng≠Íi Hµ NÈi sœ tr™n Ƶ hµo h¯ng vµ xem lπi m◊nh, t˘ Æi“u chÿnh, t˘ gi∏c n©ng cao nhÀn th¯c vµ c†u trÛc lπi nh©n c∏ch Æ” n’p sËng Hµ NÈi kh´ng chÿ lµ bi”u hi÷n b™n ngoµi cÒa nh˜ng ph»m ch†t tËt lµnh mµ cfln ch¯a Æ˘ng Æ∆c tr≠ng cÒa n“n v®n minh Vi÷t Nam kh´ng ngıng hoµn thi÷n vµ n©ng cao. 

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

TH°NG LONG - HÄ NóI TRUNG T¢M V°N HïA CHêNH TRë CûA

Vi÷t Nam GS. PHAN NGñC

N®m 2010, chÛng ta sœ tÊ ch¯c k˚ ni÷m mÈt ngh◊n n®m Th®ng Long - Hµ NÈi (1010-2010).

Trong suËt ch∆ng Æ≠Íng dµi cÒa lfich sˆ, Ɔt n≠Ìc Æ∑ tr∂i qua nhi“u thay ÆÊi v“ qu©n s˘, ch›nh trfi, v®n h„a, x∑ hÈi. Song trong hoµn c∂nh nµo, Th®ng Long - Hµ NÈi v…n lµ trung t©m v®n h„a vµ ch›nh trfi cÒa Vi÷t Nam.

1. Nh˜ng Æi“u ki÷n kh∏ch quan cÒa kinh Æ´ Th®ng Long

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  9

Ånh L£ KHÉNH CHI

N®m 1010, L˝ Th∏i TÊ dÍi Æ´ tı Hoa L≠ v“ thµnh ßπi La vµ ÆÊi t™n lµ Th®ng Long. Ngoµi nh˜ng ˝ ngh‹a Æ≠Óc n™u trong {Chi’u dÍi Æ´}, Th®ng Long Æπt Æ≠Óc bËn y™u c«u kh∏ch quan Æ” lµ trung t©m ch›nh trfi, kinh t’ v®n h„a cÒa n≠Ìc ta.

MÈt lµ, Th®ng Long th´ng th≠¨ng d‘ dµng vÌi c∏c n¨i kh∏c trong n≠Ìc Æ” b∂o v÷ t›nh thËng nh†t cÒa TÊ quËc. Ngµy x≠a, khi kinh t’ ch≠a ph∏t tri”n, vi÷c x©y d˘ng Æ≠Íng s∏ r†t kh„ kh®n. Th®ng Long ch›nh lµ trung t©m cÒa ÆÂng bªng n™n vi÷c Æi lπi r†t thuÀn ti÷n.

Hai lµ, xung quanh Th®ng Long lµ n¨i c„ Ɔt Æai ph◊ nhi™u Æ” c„ th” lµ trung t©m kinh t’ nu´i sËng mÈt tri“u Æ◊nh Æ´ng Æ∂o vÌi quan lπi vµ qu©n ÆÈi vµ ti’p Æ„n kh∏ch n≠Ìc ngoµi. Y™u c«u nµy Î giai Æoπn ch≠a c´ng nghi÷p h„a chÿ c„ th” th˘c hi÷n khi n“n kinh t’ chuy”n tı t◊nh trπng du mÙc b†p b™nh (Æ∏nh c∏, s®n bæt) sang mÈt cuÈc sËng n´ng nghi÷p Æfinh c≠ phong phÛ vÌi ch®n nu´i ph∏t tri”n, cÔng vÌi mÈt n“n th≠¨ng nghi÷p vµ thÒ c´ng nghi÷p bæt Æ«u Æ≠Óc chuy™n m´n h„a khi’n c∏c th≠¨ng nh©n, thÓ thÒ c´ng c„ th” th´ng thπo vµ giµu c„.

Ba lµ, Th®ng Long lµ trung t©m v®n h„a c∂ n≠Ìc.

Do Æ„, kh´ng Î Æ©u c„ nhi“u c´ng tr◊nh x©y d˘ng

bªng ThÒ Æ´. Nh◊n chung c„ ba loπi c´ng tr◊nh kh∏c nhau: Th¯ nh†t lµ nh˜ng c´ng tr◊nh c∂i tπo thi™n nhi™n Æ” lµm cho cuÈc sËng ng≠Íi d©n tho∂i m∏i. Th¯ hai lµ nh˜ng c´ng tr◊nh d˘ng l™n Æ” b∂o v÷ cuÈc sËng cÒa d©n. Th¯ ba lµ nh˜ng c´ng tr◊nh ch›nh trfi vµ v®n h„a chung cho c∂ n≠Ìc nh≠ c∏c cung Æi÷n, c∏c nhµ Î cÒa vua chÛa, quan lπi, c∏c Æi÷n thÍ lÌn, c∏c tr≠Íng h‰c cho c∂ n≠Ìc cÔng vÌi c∏c n¨i gi∂i tr›, h∏t mÛa c„ t›nh ch†t m…u m˘c cho c∂ n≠Ìc.

Th¯ t≠, Th®ng Long Æ≠Óc b∂o v÷ v˜ng chæc Æ” chËng qu©n x©m l≠Óc. ßi“u nµy th≠Íng m©u thu…n vÌi ba Æi“u tr™n. Th´ng th≠Íng, qu©n x©m l≠Óc nµo cÚng muËn chi’m Th®ng Long do nh˜ng Æ∆c Æi”m ri™ng khu bi÷t so vÌi n¨i kh∏c trong c∂ n≠Ìc. S˘ thuÀn ti÷n v“ giao th´ng vÌi m‰i n¨i trong n≠Ìc n™n qu©n Æfich c„ th” Æ’n d‘ dµng. S˘ giµu c„ v“ kinh t’ khi’n qu©n Æfich ÆÏ v†t v∂ v“ hÀu c«n. ßfia vfi lµ trung t©m v®n h„a, ch›nh trfi cÒa c∂ n≠Ìc n™n vi÷c chi’m Æ≠Óc Th®ng Long c„ t∏c dÙng r†t to lÌn tÌi mÈt cuÈc chi’n tranh. Cho n™n th’ l˘c x©m l≠Óc nµo cÚng muËn chi’m Th®ng Long Æ” ch†m d¯t chi’n tranh.

Tuy vÀy, tr≠Íng hÓp khi tri“u Æπi lµ cÒa n≠Ìc nh≠ Î Vi÷t Nam ch¯ kh´ng ph∂i n≠Ìc lµ cÒa tri“u Æπi nh≠ Î mÈt sË n≠Ìc kh∏c, th◊ dÔ cho kinh Æ´ Th®ng Long c„ bfi chi’m, nh©n d©n v…n ti’p tÙc chi’n Ɔu vµ chi’n tranh gi˜ n≠Ìc cÒa ta Æ≠Óc quy’t Æfinh

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

Hi v‰ng nh˜ng n®m tÌi giao th´ng Hµ NÈi sœ mang mÈt di÷n mπo mÌi. Ånh: Ng∑ t≠ L∏ng Hfla Lπc - Khu†t Duy Ti’n - Tr«n Duy H≠ng - Phπm HÔng, MÈt Æi”m nh†n Æãp trong quy hoπch giao th´ng cÒa ThÒ Æ´ - Ånh: VÚ Quang Th∏i

kh´ng ph∂i do chÁ kinh Æ´ cfln hay bfi chi’m, mµ Î chi’n tr≠Íng. Qu©n Æfich c„ chi’m Æ≠Óc Th®ng Long th◊ cÚng chÿ Æ” {nghÿ m∏t vµi ngµy} nh≠ ch›nh Quang Trung Æ∑ n„i.

2. Vai trfl cÒa Th®ng Long Hµ NÈi khi kinh Æ´ chuy”n vµo Hu’

N®m 1802, nhµ Nguy‘n chuy”n kinh Æ´ vµo Hu’. Th®ng Long trÎ thµnh trfi sÎ cÒa Bæc Thµnh tÊng tr†n, tı n®m 1831 lµ tÿnh l˛ tÿnh Hµ NÈi. N®m 1888, Hµ NÈi bfi cæt nh≠Óng cho Ph∏p. Vµ khi qu©n Ph∏p chi’m c∂ Vi÷t Nam th◊ Th®ng Long lÛc nµy Æ≠Óc g‰i lµ Hµ NÈi, trÎ thµnh thÒ phÒ x¯ Bæc K˙, nh≠ng Æ©y v…n lµ trung t©m v®n h„a kh´ng chÿ cÒa Vi÷t Nam mµ cÒa c∂ ba n≠Ìc ß´ng D≠¨ng. N’u nh≠ PhÒ toµn quy“n, nhi÷m sÎ cÒa vi™n quan cai trfi cao nh†t cÒa Ph∏p Æ≠Óc Æ∆t Î c∂ Hµ NÈi vµ Sµi Gfln, th◊ c∏c c¨ quan kh∏c c«m Æ«u ba n≠Ìc ß´ng D≠¨ng thuÈc Ph∏p Æ“u Æ≠Óc Æ∆t Î Hµ NÈi, m∆c d«u Sµi Gfln lµ trung t©m lÌn nh†t Vi÷t Nam v“ kinh t’. LÛc Æ„ xu†t hi÷n thuÀt ng˜ {ß´ng Ph∏p} Æ” chÿ 3 n≠Ìc ß´ng D≠¨ng.

10  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

3. VÀn ÆÈng v®n h„a vµ vai trfl Æ«u tµu trong c∏c cuÈc vÀn ÆÈng v®n h„a Vi÷t Nam cÒa Hµ NÈi

Ngay khi qu©n Ph∏p chi’m Nam BÈ, ng≠Íi Ph∏p Æ∑ cË gæng th˘c hi÷n cuÈc vÀn ÆÈng v®n h„a Æ” thay th’ ∂nh h≠Îng ch˜ H∏n bªng c∏ch phÊ bi’n ch˜ quËc ng˜. TÍ b∏o quËc ng˜ Æ«u ti™n lµ tÍ {Gia ßfinh b∏o}ra ÆÍi n®m 1867 do hai h‰c gi∂ Hu˙nh Tfinh CÒa vµ Tr≠¨ng V‹nh K˝ xu†t b∂n, trong Æ„ Hu˙nh Tfinh CÒa lµ chÒ bÛt. Nh≠ng n’u nh≠ Hu˙nh Tfinh CÒa xu†t b∂n Æ≠Óc quy”n tı Æi”n ti’ng Vi÷t Æ«u ti™n, vµ quy”n {Ph∏p - Vi÷t tı Æi”n} cÒa Tr≠¨ng V‹nh K˝ lµ quy”n tı Æi”n song ng˜ Æ«u ti™n, th◊ Î Hµ NÈi lπi nÊi ti’ng vÌi hai t∏c gi∂ lµ Nguy‘n Khuy’n vµ Tr«n T’ X≠¨ng.

Con Æ≠Íng v®n h„a cÒa Vi÷t Nam tı nˆa cuËi th’ k˚ XIX vµ ba m≠¨i n®m Æ«u th’ k˚ XX lµ c∏ch hÈi nhÀp vµo v®n h„a, v®n minh ph≠¨ng T©y, n“n v®n minh Æ∑ lµm chÒ th’ giÌi. Nh≠ng chuy÷n hÈi nhÀp nµy lπi r†t ph¯c tπp.

M‰i th’ l˘c x©m l≠Óc Æ“u muËn sˆ dÙng v®n h„a cÒa m◊nh Æ” mÎ rÈng ∂nh

h≠Îng. Cfln chuy÷n dÔng v®n h„a Æ” ÆÊi mÌi Vi÷t Nam lµ bfip bÓm, n®m 1907 c∂ Trung BÈ chÿ c„ mÈt tr≠Íng cao ƺng Î Hu’.

Hoµn c∂nh †y bæt buÈc nh˜ng ng≠Íi y™u n≠Ìc ph∂i t˘ m◊nh t◊m lËi tho∏t.

MÈt lËi tho∏t lµ con Æ≠Íng phÊ bi’n {t©n th≠} vµ h‰c tÀp NhÀt B∂n. C∏c s∏ch cÒa c∏c h‰c gi∂ ch©u ¢u nh≠ Rousseau, Montesquieu, Darwin sau khi Æ∑ Æ≠Óc dfich ra ti’ng H∏n Æ≠Óc giÌi thi÷u vµ Æ≠Óc g‰i lµ {t©n th≠}. Vµ song song vÌi vi÷c Ɖc c∏c {t©n th≠} lµ phong trµo {ß´ng du} t¯c lµ sang NhÀt B∂n v◊ lÛc nµy NhÀt B∂n sau khi ÆÊi mÌi Æ∑ thµnh mÈt c≠Íng quËc vµ Æ∑ Æ∏nh bπi Nga. Phan BÈi Ch©u (1867-1940) Æ∑ l∑nh Æπo phong trµo nµy. ô trong n≠Ìc, th∏ng 3-1907, L≠¨ng V®n Can, ßµo Nguy™n PhÊ, Nguy‘n Quy“n Æ∑ Ưng ra mÎ tr≠Íng {ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc}, ngh‹a lµ {tr≠Íng dπy h‰c v◊ ngh‹a Î ß´ng Kinh} - nay lµ Hµ NÈi. T´n chÿ mÙc Æ›ch lµ theo con Æ≠Íng {duy t©n} do Phan BÈi Ch©u khÎi x≠Ìng.

Tr≠Íng nµy dπy ch˜ quËc ng˜, mÈt sË ch˜ Ph∏p, nh˜ng khoa h‰c th≠Íng th¯c do c∏c gi∏o vi™n t˘ soπn, rÂi c∏c bµi Æ≠Óc in ra theo ph≠¨ng th¯c in cÊ x≠a. Tµi li÷u

MÛa n„n. Ånh TRUNG KI£N Æ≠Óc ph∏t kh´ng l†y ti“n vµ vµo Æ«u th∏ng vµ gi˜a th∏ng c„ nh˜ng buÊi n„i chuy÷n.

Tr≠Íng kh´ng l†y ti“n, sËng bªng trÓ c†p cÒa c∏c nhµ bu´n Î Hµ NÈi. SË h‰c vi™n lµ tr™n mÈt ngh◊n, kh´ng ph©n bi÷t nam n˜ vµ l¯a tuÊi. N„ n™u r‚ t«m quan tr‰ng ph∂i ÆÊi mÌi Ɔt n≠Ìc theo con Æ≠Íng NhÀt B∂n. ß∆c bi÷t, ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc lµ n¨i ph∏t ÆÈng phong trµo cæt t„c.

Tr≠Ìc Æ„, Ƶn ´ng Vi÷t Nam Æ” t„c bÛi t„ r†t b†t ti÷n. Trong mÈt buÊi gi∂ng tπi tr≠Íng nµy, Phan Chu Trinh n„i: - Tr≠Ìc Æ©y, nh©n d©n ta cæt t„c vµ x®m m◊nh. ß’n thÍi Tri÷u ßµ chÛng ta mÌi nhi‘m tÙc Tµu khi’n Ƶn ´ng Æ” t„c thµnh bÛi, vµ Ƶn bµ m∆c qu«n, nh≠ng nh˜ng Æi“u nµy chÿ di‘n ra Î c∏c thµnh phË. Khi qu©n Minh sang chi’m n≠Ìc ta, chÛng bæt buÈc ta ph∂i theo chÛng vµ Ƶn ´ng Æ” t„c, Ƶn bµ m∆c qu«n... Nh≠ng giÍ Æ©y, chÛng ta Æ∑ th¯c tÿnh vµ toµn bÈ Æ†t n≠Ìc Æang ÆÊi mÌi. VÀy chÛng ta h∑y cæt t„c Æi, Æıng Æ” b‰n ®n b∏m Î tr™n Æ«u hÛt m∏u chÛng ta.

Phan Chu Trinh Æ∑ k’t hÓp khäo läo chuy÷n cæt t„c vÌi vi÷c chËng b‰n ®n b∏m n™n Æ≠Óc h≠Îng ¯ng nhi÷t li÷t. Phong trµo nµy sau Æ„ Æ∑ lan rÈng khæp n≠Ìc vµ thµnh mÈt bi”u hi÷n v®n h„a.

Th˘c d©n Ph∏p hi”u Æ©y lµ mÈt cuÈc vÀn ÆÈng v®n h„a d©n tÈc, ÆÈng vi™n lflng y™u n≠Ìc chËng lπi ∏ch ∏p b¯c cÒa n≠Ìc ngoµi, nh†t lµ khi sË ng≠Íi Vi÷t Nam sang NhÀt Æ∑ l™n Æ’n hµng tr®m. Tr≠Íng ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc bfi Æ„ng cˆa sau kh´ng Æ«y mÈt n®m. ß” t◊m l˝ do trıng trfi nh˜ng ng≠Íi c«m Æ«u ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc, th˘c d©n vu h‰ Æ∑ tham d˘ vµo vÙ chËng thu’ Î Qu∂ng Nam, Qu∂ng Ngh‹a.

Sau ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc, tπi Hµ NÈi, ng≠Íi ta d˘ng l™n mÈt tr≠Íng h‰c quËc lÀp, cÔng vÌi mÈt tr≠Íng Æπi h‰c c„ c∏c ban gi∏o dÙc, y t’, luÀt, m¸ thuÀt,

S©n ßπi NÈi (Hu’) trong Æ™m Festival. Ånh Vü QUANG THÉI mÎ theo nh˜ng thÍi Æi”m kh∏c nhau, rÂi sau Æ„ lµ tr≠Íng ßπi h‰c khoa h‰c cho c∂ ß´ng Ph∏p, b™n cπnh tr≠Íng Vi‘n ß´ng B∏c CÊ Æ∑ tÀp hÓp nhi“u h‰c gi∂ Ph∏p. ßi“u nµy ch¯ng t· hi”n nhi™n rªng Hµ NÈi lµ trung t©m v®n h„a cho c∂ ß´ng Ph∏p. Tuy sË ng≠Íi Æ≠Óc tuy”n vµo c∏c tr≠Íng Æπi h‰c lµ r†t ›t, nh≠ng vÌi mÈt nh©n d©n ham h‰c nh≠ nh©n d©n Vi÷t Nam, sË ng≠Íi Æi h‰c t®ng l™n nhanh ch„ng vÌi vi÷c mÎ c∏c tr≠Íng t≠.

CÚng tı sau c∏c v٠Ƶn ∏p cÒa th˘c d©n Ph∏p, ng≠Íi Vi÷t Nam nhÀn th†y con Æ≠Íng {duy t©n} kh´ng th” nhanh ch„ng mµ quanh co, Æ«y m©u thu…n. ß„ lµ hoµn c∂nh ra ÆÍi cÒa ba xu h≠Ìng kh∏c nhau lµ ß´ng D≠¨ng tπp ch›, Nam phong, Phong h„a - ngµy nay. Vi÷c bµn v“ tıng xu h≠Ìng lµ qu∏ ph¯c tπp, g©y tranh c∑i. Nh≠ng n’u ta b· qua c∏c ÆÈng c¨ cÒa nh˜ng ng≠Íi s∏ng lÀp mµ chÿ xät c∏c k’t qu∂ ÆËi vÌi v®n h„a th◊ c„ th” ch†p nhÀn chÛng Æ“u c„ ∂nh h≠Îng nh†t Æfinh tÌi v®n h„a Vi÷t Nam. Nh˜ng hoπt ÆÈng b∏o ch› nµy cÚng Æ“u xu†t ph∏t tı Hµ NÈi.

B™n cπnh ti”u thuy’t c„ phong trµo {Th¨ mÌi} cÚng ph∏t tri”n Î Hµ NÈi.

Tr≠Ìc kia, kh´ng k” loπi th¨ d©n gian th≠Íng lµ lÙc b∏t, hay song th†t lÙc b∏t, th◊ th¨ chÒ y’u lµ th¨ theo {ß≠Íng luÀt} c„ ni™m luÀt ch∆t chœ. Ng≠Íi ta th≠Íng n„i bµi {T◊nh giµ} cÒa Phan Kh´i vi’t nh˜ng n®m 20 th’ k˚ XX lµ bµi mÎ Æ«u, nh≠ng d«n Æ’n n®m 1930, {Th¨ mÌi} Æ∑ chi’m ≠u th’ r‚ r÷t. {Phong h„a} tuy chÿ lµ mÈt trong sË nhi“u tÍ b∏o Æ®ng th¨ mÌi, nh≠ng n„ nÊi bÀt h¨n do vai trfl cÒa Th’ L˜, ng≠Íi Æ≠Óc xem lµ nhµ th¨ mÌi nÊi bÀt lÛc b†y giÍ.

Th¨ mÌi kh∏c th¨ cÚ kh´ng nh˜ng bÎi h◊nh th¯c th¨ t˘ do, kh´ng theo ni™m luÀt, mµ cfln Î th∏i ÆÈ d¯t kho∏t b™nh v˘c sÎ th›ch c∏ nh©n cÒa nhµ th¨, c´ng khai chËng lπi thfi hi’u cÊ. Phong trµo nµy tı

Hµ NÈi sau Æ„ phÊ bi’n Î m‰i n¨i vµ Î c∏c tÿnh cÔng c„ nh˜ng nhµ th¨ nÊi bÀt. ô Hu’ c„ L≠u Tr‰ng L≠, Î Quy Nh¨n c„ Ch’ Lan Vi™n. C∏c h‰c sinh, sinh vi™n Æ“u th›ch th¨ mÌi vÌi c∏ch vi’t tho∏t kh·i c∏c ni™m luÀt ch∆t chœ.

S˘ ÆÊi mÌi y phÙc n˜ giÌi cÚng tı Hµ NÈi, di‘n ra song song vÌi xu h≠Ìng th¨ mÌi. Ng≠Íi khÎi x≠Ìng lµ C∏t T≠Íng, ng≠Íi tËt nghi÷p kh„a Æ«u ti™n cÒa Tr≠Íng Cao ߺng M¸ thuÀt ß´ng D≠¨ng - mÈt tr≠Íng Æ∑ Ƶo tπo Æ≠Óc mÈt th’ h÷ h‰a s‹, Æi™u khæc c„ tµi g„p ph«n vµo c´ng cuÈc ÆÊi mÌi ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam. Ng≠Íi phÙ n˜ Vi÷t Nam th©n h◊nh kh´ng to ngang mµ m∂nh dŒ, c«n c„ mÈt loπi ∏o th›ch hÓp Æ” n™u bÀt vŒ Æãp. Danh tı {L¨muya} ti’ng Ph∏p ngh‹a lµ {C∏t t≠Íng} ch›nh lµ t™n cÒa nhµ h‰a s‹. S˘ thay ÆÊi y phÙc n˜ giÌi kh´ng di‘n ra r«m rÈ nh≠ng n„ cÚng tri÷t Æ”. N„i chung, c∏c thay ÆÊi v“ h◊nh th¯c trong v®n h„a Vi÷t Nam di‘n ra vµ thµnh c´ng r†t nhanh do b∂n t›nh thi’t th˘c cÒa ng≠Íi Vi÷t Nam. ßÂng thÍi, nh˜ng thay ÆÊi v“ m‰i m∆t trong c∏ch x©y nhµ, trang tr› nÈi th†t, c∏ch lµm bµn gh’, vµ trong c∏c ngµnh thÒ c´ng... cÚng di‘n ra, trong Æ„ Hµ NÈi v…n Æ„ng vai Æ«u tµu. ß’n n®m 1936-1937, tr≠Ìc hi”m h‰a cÒa chÒ ngh‹a ph∏t x›t, ß∂ng CÈng s∂n Ph∏p li™n hi÷p vÌi nhi“u tÊ ch¯c ti’n bÈ thµnh lÀp {M∆t trÀn B◊nh d©n}. Ch›nh phÒ Ph∏p bæt buÈc ph∂i nÌi l·ng ch›nh s∏ch chËng cÈng. MÈt sË Æ∂ng vi™n cÈng s∂n tham gia vµo c∏c hoπt ÆÈng v®n h„a tr˘c ti’p h¨n. C∏c b∏o ch› ti’n bÈ xu†t hi÷n kh´ng chÿ Î Hµ NÈi. Song vai trfl Æ«u tµu cÒa Hµ NÈi trong v®n h„a cÚng nh≠ Æfia vfi chÒ Æπo cÒa Hµ NÈi trong c∏c cuÈc vÀn ÆÈng v®n h„a v…n ti’p tÙc ph∏t huy. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  11

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

C∏i n„n Vi÷t Nam GS. Vü NGñC KHÉNH

Kh´ng chÿ lµ mÈt dÙng cÙ b◊nh th≠Íng mµ lµ mÈt hi÷n t≠Óng v®n h„a x∑ hÈi Î Vi÷t Nam - ß„ lµ c∏i n„n. N„n ra ÆÍi tı bao giÍ kh´ng r‚, c∂ c∏i ti’ng {n„n} cÚng kh´ng ai bi’t Æ≠Óc n„ Æ∑ ra ÆÍi tı lÛc nµo. Tı ÆÍi vua HÔng ch®ng? C„ khi cfln xa h¨n n˜a.

C

„ bao nhi™u loπi n„n Î Vi÷t Nam? Ch≠a th†y ai lµm thËng k™ cÙ th”. Xin thˆ tπm ph∏c ra Æ©y mÈt sË loπi n„n ti™u bi”u cho c∏c vÔng, mi“n tr™n Ɔt n≠Ìc Vi÷t Nam:

1. N’u d˘a theo h◊nh thÔ mµ k” ra th◊ th≠Íng nghe ng≠Íi ta nhæc Æ’n: n„n cÙt, n„n ch„p, n„n thÛng.

Ng≠Íi ta c„ th” d˘a theo h◊nh thÔ quen thuÈc cÒa nh˜ng ng≠Íi sˆ dÙng mµ Æ∆t t™n. Th› dÙ n„n cπu lµ c∏i n„n cÒa nh˜ng ng≠Íi ng≠ d©n. N„n chÙp g‰n tr™n Æ«u ng≠Íi, kh´ng xfle, kh´ng c„ ch„p mµ chÿ nh≠ mÈt c∏i mÚ b™ r™ bªng l∏, hay nh≠ mÈt c∏i mÒng con chÿ ÆÒ che c∏i Æÿnh Æ«u. G‰i lµ cπu, v◊ h◊nh thÔ n„ giËng nh≠ mÈt c∏i cπu. Nh˜ng em bä sËng hµnh kh†t th≠Íng dÔng c∏i cπu nµy. Cfln n„n m™ lµ loπi n„n tre n¯a Æ∑ h·ng cπp, tr´ng thÀt x¨ x∏c mµ c∏c trŒ ch®n tr©u th≠Íng ÆÈi. ƒy vÀy

12  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

mµ s∏ch gi∏o khoa ngµy x≠a Æ∑ tıng ca ngÓi: {Æ«u t´i ÆÈi n„n m™ nh≠ l‰ng che...}.

2. N’u d˘a theo c∏c nguy™n li÷u Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” tπo thµnh c∏i n„n th◊ c„ c∏c loπi: N„n l∏, n„n l∏ sen, n„n l∏ gÂi, n„n d¯a, n„n m©y. Trong c∏c loπi nµy c„ n„n d¯a lµ cao gi∏ nh†t. L∏ d¯a Æu´i nh‰n Æ” lµm n„n lµ loπi l∏ Æãp.

Chi’c n„n cÚng m∂nh mai nhã nhµng, mµu sæc sang tr‰ng, qu˝ ph∏i. Ngµy x≠a m∆c ∏o sa, ÆÈi n„n d¯a Æ∑ lµ c„ bÈ y phÙc r†t ch˜ng chπc. Ph∂i lµ ng≠Íi c„ ph»m hµm, ho∆c c„ Æfia vfi nµo Æ„ mÌi dÔng.

3. C„ nh˜ng loπi n„n Æ≠Óc Æ∆t t™n theo ngh“ nghi÷p hay theo vfi th’ cÒa nh˜ng ng≠Íi sˆ dÙng. C∏c nhµ s≠ Æ≠Óc ÆÈi n„n tu lÍ (nµo n„n tu lÍ, nµo ∏o th©m). Nh˜ng ng≠Íi Æi l›nh th◊ ÆÈi n„n d†u (Æ«u ÆÈi n„n d†u, vai mang sÛng dµi). D≠Ìi thÍi Ph∏p thuÈc, nhµ c«m quy“n Æ∆t ra mÈt loπi l›nh g‰i lµ l›nh khË xanh. CÚng ÆÈi n„n d†u, nh≠ng c∏i

ch„p lµm bªng kim kh›, lπi c„ th™m mÈt vµnh v∂i cπp d≠Ìi n„n Æ” che Æ≠Óc g∏y vµ mang tai. ô c∏c phÒ huy÷n, c∏c nha th˘ cÚng c„ loπi n„n nµy, nh≠ng kh´ng c„ v∂i che, th≠Íng dÔng cho c∏c l›nh l÷, ng≠Íi ta cÚng g‰i lµ n„n d†u.

4. C„ nh˜ng loπi n„n Æ≠Óc xem nh≠ loπi hµng cao c†p, ng≠Íi ta th≠Íng g‰i lµ n„n th≠Óng (th≠Óng lµ Î c†p tr™n, ch¯ kh´ng ph∂i lµ Î vÔng cao). T™n th≠Íng phÊ bi’n lµ n„n ba t«m, n„n quai thao, n„n bµi th¨.

N„n ba t«m, cfln g‰i lµ n„n m≠Íi. ß„ lµ n„n cao c†p nh†t. N„n vµnh rÈng, trfln vµ phºng nh≠ mÈt c∏i m©m. ô vµnh ngoµi c„ Æ≠Íng thµnh nh´ cao l™n, chπy suËt vflng quanh. Gi˜a lflng n„n, c„ Æ›nh mÈt c∏i {Khua} nh≠ h◊nh c∏i Ɔu. G‰i lµ ba t«m v◊ lflng n„n chia lµm ba vflng Æ” kh©u thæt. N„n m≠Íi th≠Íng Æ≠Óc dÔng trong c∏c l‘ hÈi. C´ g∏i mang n„n ba t«m b™n ng≠Íi lµ mÈt c´ g∏i qu˝ ph∏i, lfich s˘. Ca dao n„i: {HÏi c´ ÆÈi n„n ba t«m} lµ v◊ nh≠ vÀy.

t◊nh c∂nh chπy b˜a cÒa ng≠Íi lao ÆÈng {ßi n„n s†p, v“ n„n ngˆa}. ßi n„n s†p ngh‹a lµ mÍ s∏ng khi Æi lµm th◊ Ûp s†p c∏i n„n tr™n Æ«u. V“ n„n ngˆa lµ khi Æi lµm v“, c„ Æ≠Óc b¨ gπo, mÌ rau, kh´ng c„ g◊ Æ” Æ˘ng, ph∂i ngˆa n„n ra, b· t†t c∂ c∏c th¯ vµo, c¯ th’ mµ v“ nhµ!  C∏i n„n cfln Æ≠Óc sˆ dÙng nh≠ mÈt th¯ h◊nh nh©n, thµnh vÀt bÔ nh◊n cæm gi˜a v≠Ín, Æ∏nh lıa chim ch„c, kh´ng cho vµo ph∏ hoπi n≠¨ng r…y. Cæm mÈt c∏i que gi˜a v≠Ín, Æ∆t c∏i n„n m™ l™n c‰c, chim ch„c bay tr™n trÍi, t≠Îng lµ c„ ng≠Íi Æang Ưng tr´ng gi˜, kh´ng d∏m sµ xuËng.  Sau cÔng, c∏i n„n cfln lµ mÈt Æπo cÙ Æ” c∏c ngh÷ s‹ dÔng trong c∏c Æi÷u mÛa. MÛa n„n lµ mÈt ti’t mÙc Æãp, c∏c Æoµn v®n c´ng th≠Íng c„ Æi÷u mÛa n„n, r†t Æ≠Óc kh∏n gi∂ trong vµ ngoµi n≠Ìc hoan ngh™nh.

Lµm ra Æ≠Óc mÈt c∏i n„n, c„ th” xem lµ mÈt k˙ c´ng. Ngh“ lµm n„n Æ∑ lµ mÈt ngh“ thÒ c´ng quen thuÈc, nÊi ti’ng trong n≠Ìc ta. C„ th” n„i lµ r†t nhi“u lµng bi’t ngh“ nµy. Nh≠ng t†t nhi™n lµ c„ nh˜ng lµng thÒ c´ng c„ tay ngh“ cao. VÀt ph»m h‰ lµm ra, Æ≠Óc nhi“u ng≠Íi y™u chuÈng t◊m c∏ch mua cho Æ≠Óc c∏i n„n Æ≠Óc s∂n xu†t tπi mÈt vÔng nµo Æ„ nÊi ti’ng b†y l©u. Nh˜ng vÔng †y Æ∑ tπo thµnh c∏i t™n quen thuÈc, sËng m∑i hµng th’ k˚:  ô mi“n Bæc, nÊi ti’ng nh†t lµ n„n Chu´ng (thuÈc Hµ T©y cÚ). N„n nµy nÊi ti’ng Æ∑ bao ÆÍi. X≠a kia, c∏c bµ hoµng hÀu, c∏c nµng c´ng chÛa th≠Íng r†t ≠a dÔng n„n Chu´ng.  ô mi“n Trung, huy÷n H≠¨ng ThÒy lµ mÈt trong nhi“u trung t©m lµm n„n cÒa tÿnh Thıa Thi™n - Hu’. H◊nh nh≠ chi’c n„n bµi th¨ Æ«u ti™n Æ∑ ra ÆÍi Î mi“n cË Æ´ nµy. Hi÷n nay, cÔng vÌi H≠¨ng ThÒy, c∏c Æfia ph≠¨ng nh≠ ThÒy V©n, ThÒy L≠¨ng, PhÛ Bµi Æ“u lµ nh˜ng trung t©m lµm n„n lÌn. SË thÓ chuy™n nghi÷p c„ Æ’n hµng ngµn ng≠Íi.

Tπi mi“n Nam, vÔng Gfl G®ng (B◊nh ßfinh) cÚng lµ n¨i s∂n xu†t m∆t hµng n„n nÊi ti’ng. Ngµy x≠a, c∏c h≠¨ng ch¯c Nam Trung BÈ vµ Nam BÈ cÚng th›ch ÆÈi n„n Gfl G®ng.

Tuy nhi™n, th´ng th≠Íng th◊ Î c∏c tÿnh mi“n Bæc, nh†t lµ Î c∏c tÿnh Bæc Trung BÈ ngµy nay, n„n s∂n xu†t ra quen thuÈc vÌi bµ con h¨n. Tÿnh nµo cÚng c„ nh˜ng loπi n„n Æ≠Óc bµ con ≠a chuÈng. Ai Æ’n Qu∂ng B◊nh c¯ ph∂i mua cho Æ≠Óc n„n Ba ßÂn. ß’n Ngh÷ An, ng≠Íi ta th›ch mua n„n th≠Íng g‰i lµ n„n ghe. C∏c loπi n„n cao c†p kh∏c th≠Íng lµ th¯ hµng s∂n xu†t Æ phÙc vÙ cho l‘ hÈi. N„n bµi th¨ trÎ thµnh vÀt ph»m qu˝ Æ” lµm k˚ ni÷m, ch¯ kh´ng cfln th´ng dÙng. Trong giÌi nghi™n c¯u, khi c«n thi’t læm ng≠Íi ta mÌi nhÌ Æ’n c∏c loπi n„n Æ≠Óc g‰i t™n theo ki”u ch˜ ngh‹a nh≠ n„n Vi™n ß»u, n„n Tam Giang (thfinh hµnh d≠Ìi tri“u Æπi nhµ L™, ngµy nay kh´ng ai nhæc Æ’n).

CÔng vÌi chi’c ∏o dµi, c∏i n„n ti™u bi”u cho vŒ Æãp Vi÷t Nam: N„ lµm n™n c∏i ri™ng cÒa d©n tÈc. Nh◊n mÈt c´ g∏i Vi÷t ÆÈi chi’c n„n bµi th¨, m∆c chi’c ∏o dµi lÙa hÂng, lÙa træng, ta th†y mÈt vŒ Æãp dfiu dµng, n™n th¨ mµ quy’n rÚ lπ lÔng, h¨n bao nhi™u th¯ trang s¯c lÈng l…y, c«u k˙. {MÈt nµng th´n n˜ c≠Íi trong n„n, s´ng mÎ lflng ra Æ„n b„ng y™u}... ch›nh v◊ vÀy mµ mÈt nµng th´n n˜ kh´ng c«n ph∂i t˘ giÌi thi÷u, chÿ {qua Æ◊nh ghä n„n tr´ng Æ◊nh}, th◊ c∏i e †p †y g©y mÈt c∂m xÛc th»m m¸ v“ c∏i Æãp k›n Æ∏o, e †p chÿ ri™ng c„ Vi÷t Nam. Vµ c∏i n„n cÚng n„i hÈ cho bao nhi™u sË phÀn. C„ sË phÀn lao Æao cÒa ng≠Íi lao ÆÈng {Æi n„n s†p v“ n„n ngˆa}, nh≠ ta vıa n„i tr™n kia, c„ sË phÀn {trflng trµnh nh≠ n„n kh´ng quai} cÒa con ng≠Íi Æang b®n kho®n duy™n l¯a. C„ chi’c n„n t∂ t¨i ch´n l†y g„c thµnh, ki’p nµo cÎi Æ≠Óc oan t◊nh †y Æi! C„ chi’c n„n, nh†t lµ nh˜ng chi’c n„n bµi th¨ th◊ lπi th˘c s˘ ch¯a Æ˘ng c∂ mÈt trÍi m¨ ≠Ìc. T´i th›ch chi’c n„n b◊nh d©n cÒa qu™ t´i Æ∑ Ƶnh, mµ t´i cÚng c∂m ¨n vµ th∏n phÙc c∏c chfi em ngoπi quËc (Î khæp n®m ch©u) khi tı gi∑ mi“n Ɔt du lfich Vi÷t Nam, c¯ Æfli cho Æ≠Óc mÈt c∏i n„n Vi÷t Nam Æ” Æ≠a v“ nh˜ng b’n bÍ Æ©y Æ„. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  13

Ånh T¶ LIåU

N„n quai thao cÚng lµ n„n ba t«m, kh©u bªng mÈt sÓi m„c træng, ph›a trong n„n ho∆c th™u, ho∆c dÔng m∂nh g≠¨ng nh· x’p thµnh h◊nh hoa. C∏i khua ta vıa n„i tr™n lµ c∏i g≠¨ng nh· Æ” phÙ n˜ lÛc nµo cÚng c„ th” ˝ t¯ nh◊n lπi dung nhan m◊nh mµ sˆa sang mÈt c∏ch k›n Æ∏o. Quai thao lµ quai n„n, lµ sÓi d©y b÷n bªng t¨, bªng d©y thao, hai Æ«u c„ tua. ThÍi tr≠Ìc, sÓi thao c„ ti’ng lµ thao cÒa thÓ lµng Tri“u KhÛc (Hµ NÈi) lµng T≠¨ng Giang (Ti™n S¨n Bæc Ninh). Ngµy nay, n„n quai thao cfln Æ≠Óc dÔng trong mÈt sË ti’t mÙc bi”u di‘n thÍi trang cÒa c∏c thi’u n˜ cÚng r†t †n t≠Óng.

N„n bµi th¨ lµ nh˜ng c∏i n„n m∂nh.

Gi˜a hai lÌp l∏ m·ng, ng≠Íi ta khäo läo chen vµo nh˜ng m∂nh lä hay v∂i m·ng vi’t sΩn nh˜ng c©u th¨ Æãp, tr˜ t◊nh, ho∆c c„ th” lµ nh˜ng b¯c tranh, nh˜ng h◊nh ∂nh cÒa c∏c di t›ch cÊ k›nh.

Nhi“u chi’c n„n bµi th¨, khi gi¨ l™n soi ta Æ≠Óc Ɖc nh˜ng lÍi th¨ g‰n mµ hay, ho∆c th†y hi÷n ra nh˜ng c∂nh Æãp gÓi ra nhi“u k˚ ni÷m. Trai g∏i y™u nhau th≠Íng t∆ng nhau nh˜ng chi’c n„n bµi th¨ nµy.

VÌi ng≠Íi Vi÷t Nam, c∏i n„n c„ c´ng dÙng r†t lÌn. N„ kh´ng ph∂i chÿ dÔng Æ” ÆÈi Æ«u. C„ ng≠Íi Æ∑ t◊m ra: c„ Æ’n hµng chÙc l«n, ng≠Íi ta Æ∑ sˆ dÙng c∏i n„n vµo nh˜ng c´ng vi÷c kh∏c nhau:  N„n Æ” ÆÈi Æ«u, che næng, che m≠a.  N„n Æ” chæn gi„: gi„ tπt vµo ng≠Íi, ph∂i l†y n„n Æ” ch∆n luÂng gi„. ßi Æ≠Íng muËn Æ∏nh di™m, bÀt lˆa mµ kh´ng c„ c∏i n„n che chæn th◊ lµm sao mµ gi˜ Æ≠Óc ng‰n lˆa.  N„n dÔng Æ” quπt. C„ th” quπt cho m∏t m∆t, c„ th” quπt cho r∏o m hÂi.  N„n Æ” k™ tπm Î mÈt chÁ nµo Æ„, thay c∏i gh’ Æ” ngÂi.  N„n Æ” l‰c l†y n≠Ìc uËng. ßi Æ≠Íng, kh´ng g∆p suËi khe, kh´ng c„ gi’ng, kh´ng c„ hµng qu∏n, c„ th” Æ∆t c∏i n„n tr™n m∆t hÂ, m∆t s´ng, m∆t vÚng Æ” h¯ng l†y n≠Ìc sπch mµ sˆ dÙng.  N„n Æ” Æ˘ng hµng h„a khi b†t th≠Íng g∆p Î d‰c Æ≠Íng, mua Æ≠Óc c∏i g◊ th◊ b· vµo thay cho c∏i thÛng, c∏i mãt. TÙc ng˜ ta c„ mÈt c©u n„i Æ’n

T M ÅN VIå ° N S 80 CóNG 010 M .2 NIå ßÅNG 03.02 ± K H LÜP 1930 2. ÄN TH 03.0 Y Ä NG

M NA

ChÛng ta t˘ hµo

v◊ c„ ß∂ng

quang vinh PGS,TS. Nguy‘n B∏ D≠¨ng

14  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

N

hÍ vÀn dÙng s∏ng tπo chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh, s˘ hÓp t∏c, giÛp ÆÏ tÀn t◊nh, hi÷u qu∂ cÒa bπn bà quËc t’ vµ ki™n tr◊ ph†n Ɔu, v≠Ót qua m‰i kh„ kh®n, th∏ch th¯c Æ” v≠¨n l™n, nh©n d©n ta Æ∑ giµnh Æ≠Óc nh˜ng thµnh t˘u to lÌn, c„ ˝ ngh‹a lfich sˆ; Æ∑ tπo ra th’ vµ l˘c mÌi, Æ≠a Ɔt n≠Ìc ti’p tÙc v˜ng b≠Ìc Æi l™n vÌi ni“m tin vµ hy v‰ng, vÌi t≠¨ng lai vµ ti“n Æ tËt Æãp.

C„ Æ≠Óc nh˜ng thµnh t˘u to lÌn trong kh∏ng chi’n, ki’n quËc, trong ÆÊi mÌi, x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc lµ do ß∂ng, Nhµ n≠Ìc ta lu´n ki™n Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi, th˘c hi÷n ÆÛng nguy™n l˝ cÒa chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh trong suËt qu∏ tr◊nh l∑nh Æπo C∏ch mπng Vi÷t Nam. ThÀt vÀy! Ngay tı khi mÌi ra ÆÍi, trong C≠¨ng l‹nh Æ«u ti™n cÒa m◊nh vµ cho Æ’n tÀn ngµy nay, trong C≠¨ng l‹nh x©y d˘ng Ɔt n≠Ìc trong thÍi k˙ qu∏ ÆÈ l™n chÒ ngh‹a x∑ hÈi, trfln 80 n®m l∑nh Æπo C∏ch mπng Vi÷t Nam, cÔng nh©n d©n kh∏ng chi’n, ki’n quËc

nay lµ nhÍ ß∂ng ta ki™n Æfinh con Æ≠Íng x∑ hÈi chÒ ngh‹a, s∏ng tπo, d∏m ÆÊi mÌi vµ bi’t ÆÊi mÌi. ßËi vÌi c∏ch mπng Vi÷t Nam, x©y d˘ng thµnh c´ng chÒ ngh‹a x∑ hÈi vµ b∂o v÷ v˜ng chæc TÊ quËc x∑ hÈi chÒ ngh‹a kh´ng ph∂i lµ c´ng vi÷c gi∂n ƨn, d‘ dµng mµ lµ s˘ nghi÷p l©u dµi, v´ cÔng kh„ kh®n, thˆ th∏ch bÎi Æi”m xu†t ph∏t cÒa n≠Ìc ta r†t th†p, tı mÈt n≠Ìc c„ n“n n´ng nghi÷p lπc hÀu lπi chfiu hÀu qu∂ n∆ng n“ cÒa cuÈc chi’n tranh tµn ph∏ do th˘c d©n Ph∏p vµ Æ’ quËc M¸ g©y ra; c∏c th’ l˘c thÔ Æfich lu´n t◊m m‰i c∏ch chËng ph∏, thÒ ti™u thµnh qu∂ c∏ch mπng, x„a b· vai trfl l∑nh Æπo cÒa ß∂ng.

H¨n th’ n˜a, s˘ nghi÷p ÆÊi mÌi, x©y d˘ng thµnh c´ng chÒ ngh‹a x∑ hÈi vµ b∂o v÷ v˜ng chæc TÊ quËc x∑ hÈi chÒ ngh‹a lµ mÈt s˘ nghi÷p mÌi mŒ, ch≠a c„ ti“n l÷ trong lfich sˆ, lπi di‘n ra trong bËi c∂nh chÒ ngh‹a x∑ hÈi Î Li™n X´ vµ c∏c n≠Ìc ß´ng ¢u sÙp ÆÊ, phong trµo c∏ch mπng th’ giÌi l©m vµo khÒng ho∂ng, tho∏i trµo, g©y nhi“u kh„ kh®n, b†t lÓi cho chÛng ta.

V◊ vÀy, vıa lµm vıa h‰c, vıa ÆÛc rÛt kinh nghi÷m, tÊng k’t th˘c ti‘n, kh∏i qu∏t l˝ luÀn mÌi; t≠ duy l˝ luÀn cÒa ß∂ng ta v“ chÒ ngh‹a x∑ hÈi ngµy cµng ph∏t tri”n, nh˜ng quan ni÷m gi∏o Æi“u, gi∂n ƨn, ch≠a ÆÛng v“ chÒ ngh‹a x∑ hÈi tıng b≠Ìc Æ≠Óc khæc phÙc. Sau g«n 25 n®m l∑nh Æπo s˘ nghi÷p ÆÊi mÌi, x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc, nhÀn th¯c mÌi cÒa ß∂ng ta v“ con Æ≠Íng Æi l™n chÒ ngh‹a x∑ hÈi Î Vi÷t Nam Æ∑ Æ≠Óc bÊ sung, ph∏t tri”n tr™n c¨ sÎ næm v˜ng, vÀn dÙng vµ ph∏t tri”n s∏ng tπo chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh, coi Æ„ lµ c¨ sÎ th’ giÌi quan, ph≠¨ng ph∏p luÀn khoa h‰c nh†t Æ” hoπch Æfinh vµ hoµn thi÷n Æ≠Íng lËi ÆÊi mÌi.

Qua th˘c ti‘n l∑nh Æπo c∏ch mπng Vi÷t Nam, nghi™n c¯u l˝ luÀn vµ tr∂i nghi÷m th˘c t’ cÒa nhi“u n≠Ìc tr™n th’ giÌi, ChÒ tfich H Ch› Minh vµ ß∂ng ta Æ“u khºng Æfinh rªng, ngµy nay h‰c thuy’t nhi“u, chÒ ngh‹a nhi“u nh≠ng chÒ ngh‹a ch©n ch›nh nh†t, chæc chæn nh†t, c∏ch mπng nh†t lµ chÒ ngh‹a M∏c - L™nin. V◊ vÀy, ß∂ng ta coi chÒ ngh‹a M∏c - L™nin lµ {c∏i cËt cÒa ß∂ng}, {c∏i gËc cÒa ß∂ng}, lµ n“n t∂ng t≠ t≠Îng, kim chÿ nam cho m‰i hµnh ÆÈng cÒa ß∂ng vµ c∏ch mπng Vi÷t Nam. ßÛng lµ, th˘c ti‘n c∏ch mπng Vi÷t Nam tı khi c„ ß∂ng l∑nh Æπo Æ’n nay Æ∑ ch¯ng minh hÔng hÂn gi∏ trfi, ˝ ngh‹a vµ s¯c sËng tr≠Íng tÂn cÒa chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh. Thæng lÓi cÒa s˘ nghi÷p kh∏ng chi’n ki’n quËc, ÆÊi mÌi x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc Vi÷t nam x∑ hÈi chÒ ngh‹a tr≠Ìc h’t lµ

thæng lÓi cÒa chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh d≠Ìi s˘ l∑nh Æπo s∏ng suËt, tµi t◊nh cÒa ß∂ng ta vµ ChÒ tfich H Ch› Minh. Trong bËi c∂nh hi÷n nay, trung thµnh vµ vÀn dÙng, bÊ sung vµ ph∏t tri”n s∏ng tπo chÒ ngh‹a M∏c L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh; ki™n Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi lµ Æi“u ki÷n Æ∂m b∂o chæc chæn nh†t cho thæng lÓi cÒa s˘ nghi÷p ÆÊi mÌi, x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc trong bËi c∂nh th’ giÌi, khu v˘c vµ trong n≠Ìc lu´n c„ nh˜ng bi’n ÆÊi ph¯c tπp, kh„ l≠Íng.

R‚ rµng lµ, toµn bÈ nh˜ng thµnh t˘u mµ chÛng ta giµnh Æ≠Óc qua g«n mÈt th’ k˚ ki™n tr◊ ph†n Ɔu kh´ng th” c„ Æ≠Óc vµ kh´ng th” gi˜ Æ≠Óc n’u kh´ng c„ s˘ l∑nh Æπo cÒa ß∂ng, s˘ qu∂n l˝, Æi“u hµnh cÒa Nhµ n≠Ìc x∑ hÈi chÒ ngh‹a. ßËi vÌi n≠Ìc ta, tr≠Ìc Æ©y, hi÷n nay vµ mai sau cÚng v…n sœ lµ nh≠ vÀy, s˘ l∑nh Æπo cÒa ß∂ng; s˘ qu∂n l˝, Æi“u hµnh cÒa Nhµ n≠Ìc lu´n lµ Æi“u ki÷n ki™n quy’t Æ” th˘c hi÷n mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi; lµm cho x∑ hÈi ta d©n giµu, n≠Ìc mπnh, x∑ hÈi c´ng bªng, d©n chÒ, v®n minh. ß„ cÚng lµ Æi“u gi∂i th›ch tπi sao c∏c th’ l˘c c„ quan Æi”m ÆËi lÀp vÌi ß∂ng, Nhµ n≠Ìc ta, chËng ÆËi ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi, chËng ÆËi s˘ nghi÷p ÆÊi mÌi, x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc Vi÷t Nam x∑ hÈi chÒ ngh‹a cÒa nh©n d©n ta lπi ch‹a {mÚi nh‰n} vµo c´ng k›ch, xuy™n tπc, hπ th†p vai trfl l∑nh Æπo cÒa ß∂ng vµ s˘ qu∂n l˝, Æi“u hµnh cÒa Nhµ n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam. Kfich b∂n mµ c∏c th’ l˘c thÔ Æfich dµn d˘ng, tuy™n truy“n «m ‹ v“ {d©n chÒ, nh©n quy“n, Æa nguy™n, Æa Æ∂ng} Î n≠Ìc ta tı tr≠Ìc Æ’n nay chÿ lµ mµn gi∏o Æ«u v“ l˝ luÀn Æ” chu»n bfi mÎ Æ≠Íng cho vi÷c thay ÆÊi ch’ ÆÈ ch›nh trfi x∑ hÈi Î n≠Ìc ta do ß∂ng l∑nh Æπo Æ” l∏i n≠Ìc ta sang con Æ≠Íng t≠ b∂n chÒ ngh‹a c„ lÓi cho chÛng. Nh≠ng chÛng ta hoµn toµn tÿnh t∏o, Æ∑, Æang vµ sœ kh´ng th” mæc sai l«m. BÎi lœ, s˘ sÙp ÆÊ chÒ ngh‹a x∑ hÈi Î Li™n X´ vµ ß´ng ¢u lµ bµi h‰c kinh nghi÷m {x≠¨ng m∏u} v…n cfln nguy™n gi∏ trfi, lu´n nhæc nhÎ chÛng ta h∑y Æ“ cao c∂nh gi∏c c∏ch mπng, tÿnh t∏o nh◊n nhÀn Æ” kh´ng mæc m≠u {di‘n bi’n hfla b◊nh}, {t˘ di‘n bi’n} cÚng nh≠ c∏c chi™u bµi {d©n chÒ, nh©n quy“n, Æa nguy™n, Æa Æ∂ng} cÒa Æfich. BÎi lœ, chÛng ta tin t≠Îng vµo s˘ l∑nh Æπo s∏ng suËt, tµi t◊nh cÒa ß∂ng; chÛng ta lu´n ki™n Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi tr™n n“n t∂ng chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  15

Ånh T¶ LIåU

vµ th˘c hi÷n thæng lÓi c´ng cuÈc ÆÊi mÌi toµn di÷n Ɔt n≠Ìc, ß∂ng ta tr≠Ìc sau nh≠ mÈt Æ“u nh†t qu∏n khºng Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi, coi Æ„ lµ nguy™n tæc {b†t di b†t dfich} cÒa c∏ch mπng Vi÷t Nam. Th˘c t’ chÿ ra rªng, trong qu∏ tr◊nh l∑nh Æπo c∏ch mπng n≠Ìc ta, lÛc thuÀn lÓi cÚng nh≠ lÛc g∆p kh„ kh®n, thˆ th∏ch, ß∂ng vµ nh©n d©n ta Æ“u b◊nh t‹nh, t˘ tin, lu´n ki™n tr◊ ph†n Ɔu v◊ mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi; ÆÂng thÍi, khºng Æfinh r‚ Æ≠Íng lËi gi≠¨ng cao hai ng‰n cÍ ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi, coi Æ„ lµ sÓi chÿ Æ· xuy™n suËt Æ≠Íng lËi c∏ch mπng n≠Ìc ta.

Theo ß∂ng ta, ÆÈc lÀp d©n tÈc lµ ti“n Æ“, lµ Æi“u ki÷n cÒa chÒ ngh‹a x∑ hÈi, cfln chÒ ngh‹a x∑ hÈi lµ s˘ ph∏t tri”n t†t y’u kh∏ch quan, lµ Æi“u ki÷n chæc chæn nh†t Æ” cÒng cË, g◊n gi˜ n“n ÆÈc lÀp d©n tÈc mµ nh©n d©n ta bªng x≠¨ng m∏u cÒa m◊nh Æ∑ giµnh lπi Æ≠Óc. ßÛc rÛt kinh nghi÷m c∏ch mπng th’ giÌi vµ th˘c ti‘n c∏ch mπng Vi÷t Nam, ß∂ng vµ nh©n d©n ta nhÀn th¯c s©u sæc rªng: trong b†t luÀn Æi“u ki÷n, hoµn c∂nh nµo, chÿ c„ Æi theo con Æ≠Íng ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi tr™n n“n t∂ng chÒ ngh‹a M∏c - L™nin, t≠ t≠Îng H Ch› Minh, th◊ nh©n d©n ta mÌi c„ Æ≠Óc ÆÈc lÀp t˘ do, †m no, hπnh phÛc, mÌi th˘c s˘ trÎ thµnh chÒ nh©n x©y d˘ng Ɔt n≠Ìc, t˘ quy’t Æfinh vÀn m÷nh, cuÈc sËng, t≠¨ng lai cÒa m◊nh. S˘ sÙp ÆÊ cÒa ch’ ÆÈ x∑ hÈi chÒ ngh‹a Î Li™n X´ vµ c∏c n≠Ìc ß´ng ¢u trong nh˜ng n®m 80-90 cÒa th’ kÿ XX Æ∑ khºng Æfinh t›nh ÆÛng Ææn cÒa s˘ ki™n Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi mµ ß∂ng ta vµ ChÒ tfich H Ch› Minh Æ∑ dµy c´ng l˘a ch‰n. ßËi vÌi nh©n d©n ta, ki™n Æfinh mÙc ti™u, con Æ≠Íng x∑ hÈi chÒ ngh‹a lµ s˘ l˘a ch‰n ÆÛng Ææn, hÓp quy luÀt ph∏t tri”n cÒa c∏ch mπng Vi÷t Nam, lµ n“n t∂ng v˜ng chæc Æ” th˘c hi÷n mÙc ti™u x©y d˘ng n≠Ìc Vi÷t Nam thËng nh†t, giµu mπnh, c´ng bªng, d©n chÒ, v®n minh. KhÎi x≠Ìng vµ l∑nh Æπo c´ng cuÈc ÆÊi mÌi, ß∂ng ta hi”u s©u sæc rªng, ÆÊi mÌi lµ lµm cho x∑ hÈi ta ph∏t tri”n tËt Æãp h¨n, chÒ ngh‹a x∑ hÈi Æ≠Óc nhÀn th¯c Æ«y ÆÒ h¨n vµ x©y d˘ng c„ hi÷u qu∂ h¨n. N’u chÛng ta kh´ng ki™n Æfinh mÙc ti™u ÆÈc lÀp d©n tÈc vµ chÒ ngh‹a x∑ hÈi th◊ kh´ng th” c„ c´ng cuÈc ÆÊi mÌi nh≠ ngµy nay vÌi nh˜ng thµnh t˘u to lÌn, c„ ˝ ngh‹a lfich sˆ; kh´ng th” tı b· ph≠¨ng ph∏p sai l«m vÌi m´ h◊nh x©y d˘ng chÒ ngh‹a x∑ hÈi khäp k›n Æ” s∏ng tπo ra ph≠¨ng ph∏p mÌi, m´ h◊nh mÌi. T†t c∂ nh˜ng g◊ mµ chÛng ta c„ Æ≠Óc ngµy h´m

AM TN  å I M V N° SÅN 0 G 8 N 10 IåM NG Có 02.20 N ± 3. ßÅ K LÜP 930 - 0 NH .1 HÄ 03.02 T ÄY NG

ChÒ tfich HÂ Ch› Minh xem m´ h◊nh x©y d˘ng ThÒ Æ´ Hµ NÈi, n®m 1959. Ånh T¶ LIåU

MÈt sË nÈi dung trong t≠ t≠Îng H Ch› Minh v“

GI~ GçN, PHÉT HUY BÅN S¿C V°N HOÉ D¢N TóC, TI⁄P THU TINH HOA V°N HOÉ NH¢N LOÑI TR¡N ANH TUƒN

16  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

V

®n ho∏ c„ nhi“u ngh‹a. VÌi ngh‹a rÈng nh†t th◊ v®n ho∏ lµ tr◊nh ÆÈ ph∏t tri”n nh†t Æfinh trong lfich sˆ cÒa x∑ hÈi vµ con ng≠Íi; lµ t†t c∂ nh˜ng g◊ do con ng≠Íi vµ li™n quan tr˘c ti’p Æ’n con ng≠Íi, Æ≠Óc bi”u hi÷n qua c∏c gi∏ trfi vÀt ch†t vµ tinh th«n, qua c∏c h◊nh th¯c tÊ ch¯c ÆÍi sËng vµ hoπt ÆÈng cÒa con ng≠Íi.

C∏c gi∏ trfi truy“n thËng v®n h„a tËt Æãp Vi÷t Nam, {cËt c∏ch d©n tÈc} Vi÷t Nam theo t≠ t≠Îng H Ch› Minh kh´ng chÿ c„ c∏c gi∏ trfi vÀt ch†t mµ cfln bao gÂm c∏c gi∏ trfi tinh th«n, truy“n thËng tËt Æãp. ß„ lµ chÒ ngh‹a y™u n≠Ìc, gæn li“n h˜u c¨ vÌi t›nh Æoµn k’t, thËng nh†t, {k’t thµnh lµn s„ng v´ cÔng mπnh mœ to lÌn, n„ l≠Ìt qua m‰i nguy hi”m kh„ kh®n, n„ nh†n ch◊m t†t c∂ lÚ b∏n n≠Ìc vµ lÚ c≠Ìp n≠Ìc}; lµ ˝ th¯c cË k’t cÈng ÆÂng d©n tÈc tr™n t◊nh c∂m vµ tr∏ch nhi÷m gia tÈc, tr™n t◊nh lµng ngh‹a x„m vµ t◊nh ngh‹a ÆÂng bµo; lµ Æπo l˝ t≠¨ng th©n, t≠¨ng ∏i, lflng nh©n ∏i bao dung, s˘ tinh t’ trong ¯ng xˆ, gi∂n dfi trong lËi sËng; lµ Ưc t›nh c«n cÔ ch®m chÿ, th´ng minh s∏ng tπo trong lao ÆÈng, h‰c tÀp, Æ∏nh gi∆c; vµ {ÆÍi nµo cÚng c„ anh hÔng m≠u cao v‚ gi·i Ưng ra Æoµn k’t nh©n d©n ÆuÊi gi∆c c¯u n≠Ìc}... ß„ lµ h÷ gi∏ trfi tinh th«n cËt l‚i cÒa d©n tÈc, mÁi thÍi Æ≠Óc bÊ sung lµm phong phÛ th™m Æ” h◊nh thµnh {cËt c∏ch d©n tÈc} Vi÷t Nam, gæn truy“n thËng vÌi hi÷n Æπi. B∂o v÷ vµ ph∏t huy b∂n sæc v®n ho∏ d©n tÈc tr≠Ìc h’t lµ b∂o v÷ vµ ph∏t huy nh˜ng gi∏ trfi tinh th«n qu˝ gi∏ Æ„.

Theo t≠ t≠Îng H Ch› Minh, ti’p thu c∏c gi∏ trfi tËt Æãp cÒa m‰i n“n v®n ho∏ ch›nh lµ Æ”

lµm phong phÛ th™m b∂n sæc d©n tÈc m◊nh, ch¯ kh´ng ph∂i Æ” sÔng b∏i, l÷ thuÈc. MÈt con ng≠Íi hay mÈt d©n tÈc tr≠Ìc h’t c«n gi˜ Æ≠Óc {gËc}, gi˜ g◊n {b∂n sæc} th◊ khi giao l≠u, hÈi nhÀp mÌi kh´ng bfi {m†t gËc}; n“n t∂ng c„ chæc, b∂n l‹nh c„ v˜ng th◊ mÌi ti’p thu tinh hoa cÒa v®n ho∏ nh©n loπi Æ≠Óc ÆÛng Ææn; mÌi chæt l‰c Æ≠Óc nh˜ng g◊ th˘c s˘ lµ tinh hoa, loπi b· nh˜ng g◊ lπc hÀu, ph∂n ÆÈng tı b™n ngoµi vµo.

Khi n≠Ìc nhµ giµnh Æ≠Óc ÆÈc lÀp, b≠Ìc vµo x©y d˘ng cuÈc sËng mÌi, ChÒ tfich H Ch› Minh Æ∑ c„ quan Æi”m ÆÛng Ææn v“ v†n Æ“ gi˜ g◊n, ph∏t huy b∂n sæc v®n h„a d©n tÈc, ti’p thu tinh hoa v®n h„a nh©n loπi.

Ng≠Íi khºng Æfinh: {Ta ph∂i gi˜ l†y {cËt c∏ch d©n tÈc}, cfln ph≠¨ng ß´ng hay ph≠¨ng T©y c„ c∏i g◊ hay, c∏i g◊ tËt lµ ph∂i h‰c l†y Æ” tπo ra n“n v®n h„a Vi÷t Nam. Ngh‹a lµ l†y kinh nghi÷m tËt cÒa v®n h„a x≠a vµ v®n h„a nay, trau dÂi cho v®n h„a Vi÷t Nam thÀt c„ tinh th«n thu«n tÛy Vi÷t Nam Æ” hÓp vÌi tinh th«n d©n chÒ} (H Ch› Minh: Bµi n„i tπi HÈi nghfi v®n h„a toµn quËc, th∏ng 11 - 1946).

Theo Æ„, Ng≠Íi y™u c«u c«n ph∂i chÛ ˝ nghi™n c¯u toµn di÷n v®n h„a cÒa d©n tÈc kh∏c Æ” c„ th” ti’p thu nhi“u h¨n cho v®n h„a cÒa m◊nh.

M∆t kh∏c, gi˜ v˜ng vµ ph∏t huy b∂n sæc v®n h„a d©n tÈc ch›nh lµ g„p ph«n lµm phong phÛ th™m n“n v®n h„a th’ giÌi.

Ph∏t tri”n nh˜ng quan Æi”m Æ„, tπi ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ II cÒa ß∂ng (1951), H Ch› Minh khºng Æfinh: ph∏t tri”n nh˜ng truy“n thËng tËt Æãp cÒa v®n h„a d©n tÈc vµ h†p thÙ nh˜ng c∏i mÌi cÒa v®n h„a ti’n bÈ th’ giÌi, Æ” x©y d˘ng mÈt n“n v®n h„a Vi÷t Nam c„ t›nh ch†t d©n tÈc, khoa h‰c vµ Æπi chÛng. T›nh ch†t d©n tÈc cÒa n“n v®n h„a Æ≠Óc H Ch› Minh bi”u Æπt bªng nh˜ng kh∏i ni÷m Æ∆c t›nh d©n tÈc, cËt c∏ch d©n tÈc Æ” nh†n mπnh c∏i tinh tÛy, c∏i ch†t b™n trong r†t Æ∆c tr≠ng cÒa

v®n h„a Vi÷t Nam. ßÀm Ƶ b∂n sæc d©n tÈc lµ k’ thıa, ph∏t huy nh˜ng truy“n thËng v®n h„a tËt Æãp cÒa d©n tÈc, ph∏t tri”n nh˜ng truy“n thËng tËt Æãp †y cho phÔ hÓp vÌi nh˜ng Æi“u ki÷n lfich sˆ mÌi cÒa Ɔt n≠Ìc. Chÿ tr™n c¨ sÎ nhÀn th¯c ÆÛng Ææn, Æ«y ÆÒ vi÷c gi˜ g◊n, ph∏t huy cËt c∏ch v®n ho∏ d©n tÈc mÌi c„ th” ti’p thu nh˜ng tinh hoa v®n ho∏ nh©n loπi.

Tuy nhi™n, trong truy“n thËng v®n ho∏ cÒa mÁi d©n tÈc Æ“u c„ t›nh hai m∆t ti’n bÈ vµ lπc hÀu. Truy“n thËng v®n ho∏ cÒa d©n tÈc ta lµ n“n v®n h„a cÒa x∑ hÈi n´ng th´n, n´ng nghi÷p, cÚng ch¯a Æ˘ng t›nh hai m∆t Æ„. Do vÀy, ph∂i nhÀn r‚ Æ” bi’t ch‰n l‰c, ph∏t huy nh˜ng m∆t tËt Æãp vµ loπi b· nh˜ng m∆t lπc hÀu, lÁi thÍi. ChÒ tfich H Ch› Minh chÿ r‚, c∏i g◊ mÌi mµ hay th◊ ti’p thu, cfln c∏i mÌi mµ lai c®ng, x†u xa th◊ c≠¨ng quy’t loπi b·. Ph∏t huy vËn cÚ qu˝ b∏u cÒa d©n tÈc (nh≠ng tr∏nh {phÙc cÊ} mÈt c∏ch m∏y m„c).

Trong k’ thıa truy“n thËng v®n ho∏ d©n tÈc, ph∂i c„ th∏i ÆÈ nghi™m tÛc, nghi™n c¯u, ch‰n l‰c; kh´i phÙc c∏i g◊ tËt, cfln c∏i g◊ kh´ng tËt ph∂i loπi d«n ra.

Khi ti’p thu c∏c n“n v®n ho∏, bao giÍ H Ch› Minh cÚng ph©n t›ch, t◊m l†y nh˜ng gi∏ trfi t›ch c˘c, ÆÂng thÍi chÿ ra nh˜ng hπn ch’ kh´ng phÔ hÓp vÌi v®n ho∏ Vi÷t Nam. H Ch› Minh Æ∑ t◊m th†y Æi”m chung cÒa KhÊng Tˆ, C∏c M∏c, Gi™ su, T´n DÀt Ti™n lµ m≠u c«u hπnh phÛc cho loµi ng≠Íi, m≠u c«u phÛc lÓi cho x∑ hÈi. Nghi™n c¯u, ti’p thu chÒ ngh‹a M∏c-L™nin - Æÿnh cao cÒa tr› tu÷ nh©n loπi, Ng≠Íi nhÀn Æfinh, chÒ ngh‹a M∏c kh´ng chÿ ÆÛng Î ch©u ¢u mµ sœ cfln ÆÛng c∂ Î ph≠¨ng ß´ng. Nh≠ng ÆÛng kh´ng c„ ngh‹a lµ ÆÒ, lµ b†t bi’n, lµ kh´ng Æ≠Óc bÊ sung, s∏ng tπo vµ ph∏t tri”n trong Æi“u ki÷n Æ∆c thÔ ph≠¨ng ß´ng.

ChÒ tfich H Ch› Minh lµ ng≠Íi Æ∑ lµm giµu tr› tu÷ cÒa m◊nh bªng vËn

v®n ho∏ ph≠¨ng ß´ng vµ ph≠¨ng T©y. Ng≠Íi Æ∑ sÌm Æ“ ra chÒ tr≠¨ng k’ thıa, ph∏t huy truy“n thËng v®n ho∏ d©n tÈc ph∂i Æi Æ´i vÌi vi÷c h‰c tÀp vµ ti’p thu c„ ch‰n l‰c tinh hoa v®n ho∏ nh©n loπi. Trong t≠ t≠Îng H Ch› Minh, mËi quan h÷ gi˜a gi˜ g◊n, ph∏t huy b∂n sæc v®n h„a d©n tÈc vÌi giao l≠u, ti’p thu tinh hoa v®n h„a nh©n loπi lµ mËi quan h÷ qua lπi c„ nhÀn - c„ cho; lµ t›nh d©n tÈc vµ thÍi Æπi lu´n ph∂i hfla quy÷n vµo nhau, k’t hÓp ch∆t chœ vÌi nhau, cÔng thËng nh†t vÌi nhau {ph∏t tri”n h’t c∏i hay c∏i Æãp cÒa d©n tÈc, t¯c lµ ta Æi cÔng tÌi chÁ nh©n loπi}.

Vµ theo H Ch› Minh, mÁi d©n tÈc tuy c„ mÈt b∂n sæc v®n h„a ri™ng cÒa m◊nh, nh≠ng giao l≠u v®n h„a lu´n lu´n lµ mÈt quy luÀt tÂn tπi cÒa m‰i n“n v®n h„a vµ m‰i x∑ hÈi tı x≠a Æ’n nay. ߆t n≠Ìc Æang trong thÍi k˙ ph∏t tri”n, hÈi nhÀp. Xu th’ khu v˘c ho∏, toµn c«u ho∏ cÒa th’ giÌi hi÷n nay Æang mÎ ra cho chÛng ta thÍi c¨ lÌn Æ” ti’p thu nh˜ng tinh hoa v®n ho∏, v®n minh nh©n loπi, lµm phong phÛ th™m v®n ho∏ d©n tÈc. Tuy nhi™n, qu∏ tr◊nh Æ„ kh´ng ph∂i chÿ di‘n ra theo chi“u thuÀn, mµ c„ c∂ chi“u nghfich. N’u kh´ng c„ b∂n l‹nh v˜ng vµng, mÈt chi’n l≠Óc ph∏t tri”n v®n ho∏ ÆÛng Ææn th◊ vi÷c giao l≠u Æ„ sœ d…n Æ’n nguy c¨ sÔng ngoπi, Æ∏nh m†t b∂n sæc v®n ho∏ d©n tÈc, chÿ cfln lµ b∂n sao cÒa mÈt th¯ v®n ho∏ vay m≠Ón. Nh˜ng chÿ d…n cÒa H Ch› Minh v“ gi˜ g◊n, ph∏t huy b∂n sæc v®n ho∏ d©n tÈc, ti’p thu tinh hoa v®n ho∏ nh©n loπi th˘c s˘ lµ c»m nang, kim chÿ nam cho chÛng ta trong vi÷c x©y d˘ng mÈt n“n v®n ho∏ Vi÷t Nam ti™n ti’n, ÆÀm Ƶ b∂n sæc d©n tÈc vµ mÎ rÈng s˘ giao l≠u, ti’p thu v®n ho∏ tËt Æãp cÒa nh©n loπi trong ti’n tr◊nh hÈi nhÀp khu v˘c vµ quËc t’ hi÷n nay. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  17

ÄY NG

M  åT NA M I N° N V 80 NG SÅ 0 M ó 1 NIå NG C .02.20 ± Å K ÜP ß 30 - 03 L H 2.19 ÄN TH 03.0

nhµ m∏y nhµ ®n cÒa c´ng nh©n HÂ ChÒ tfich th®m khu T¶ LIåU h Ån i.

NÈ Hµ l∏ cao su, xµ phflng, thuËc

H‰c tÀp g≠¨ng Ng≠Íi, rÃn Ưc, rÃn tµi: Cao ph»m ch†t Lµm theo lÍi B∏c, luy÷n t©m, luy÷n tr›: ßãp nh©n v®n - Tπ H˜u Y™n -

Chi™m nghi÷m Thi’u t≠Ìng, Nhµ v®n Nguy‘n Ch› Trung

18  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

N

®m 1930 lµ n®m ß∂ng thµnh lÀp. N®m †y th’ giÌi Æang g∏nh chfiu hÀu qu∂ b†t ngÍ vµ cho∏ng v∏ng cÒa cuÈc Æπi khÒng ho∂ng, Æπi suy tho∏i (1929-1933) bæt Æ«u tı M¸. MÌi chµo ÆÍi, t´i ch≠a th” bi’t v“ cuÈc Æπi khÒng ho∂ng nµy. ß’n tuÊi Ɖc s∏ch, s∏ch c„ vi’t, trong nh˜ng n®m khÒng ho∂ng, n≠Ìc ßπi T©y D≠¨ng tı mµu lÙc bi”n Æ∑ bi’n thµnh mµu s˜a nhπt. Ng¨ ng∏c h·i lÌp Ƶn anh th◊ mÌi hi”u, do khÒng ho∂ng thıa mµ ng≠Íi ta qu®ng hµng tri÷u hÈp s˜a xuËng bi”n.

Tr≠Ìc khi qu®ng, h‰ ÆÙc thÒng tıng hÈp, s˜a ng‰t ngµo trµn l™n m∆t n≠Ìc lµm cho mµu n≠Ìc bi”n bÁng trÎ thµnh mµu s˜a. T´i n„i: Ti’c qu∏ hÿ! Sao kh´ng cho ng≠Íi nghÃo uËng. M†y anh lÌn tuÊi c≠Íi: KhÒng ho∂ng thıa mµ lπi! Ph∂i ti™u hÒy bÌt s∂n ph»m. N’u cho ng≠Íi nghÃo uËng th◊ lµm sao gi∂i quy’t Æ≠Óc khÒng ho∂ng thıa! ß’n tuÊi h‰c lÌp nh◊ vµo n®m 19381939 Æ∏m h‰c trfl nh· chÛng t´i Æ“u ph∂i h‰c thuÈc lflng bµi vÃ: HÏi anh em bπn tflng chinh V◊ sao n≠Ìc Ph∏p h≠ng binh phen nµy...

Tri“u Æ◊nh An Nam b∏n n≠Ìc hfl reo cÊ ÆÈng rÂng Nam phun bπc gi’t ߯c t∆c. Nh≠ng bπc rÂng Nam kh´ng gi’t Æ≠Óc ߯c t∆c mµ ߯c t∆c lπi th‰c mÈt mÚi vu hÂi quÀt cho qu©n Ph∏p gÙc ng∑.

Ph∏t x›t ߯c Æ∏nh chi’m Pa-ri, Ph∏p ph∂i Æ«u hµng. ߯c cæt n≠Ìc Ph∏p ra lµm Æ´i nh≠ cæt chäo mÈt c∏i ∏o.

B†y giÍ t´i Æang Î nhÍ gia Æ◊nh ´ng b∏c tπi Vinh Æ” Æi h‰c. Ph∏t x›t NhÀt Æ∑ Æ≠a qu©n vµo ß´ng D≠¨ng, bæt d©n ph∏ lÛa trÂng Æay, nπn Æ„i lan rÈng c∂ mi“n Bæc. Gia Æ◊nh ´ng b∏c t´i kh´ng bfi Æ„i nh≠ng bfi b÷nh mµ qua ÆÍi. Xe tang Æ≠a ´ng b∏c Æi theo sau m†y chi’c xe bfl chÎ Æ«y x∏c ng≠Íi ch’t Æ„i. C„ ng≠Íi cfln thoi th„p. TrÍi chi“u, Æ≠Íng ra ngh‹a Æfia th™ l≠¨ng læm.

Ai ch’t Æ„? Nhπc s«u chi læm th’!

Chi“u m c´i ÆÍi rät m≠Ìt ngoµi Æ≠Íng (Huy CÀn) N≠Ìc bfi m†t, d©n bfi n´ l÷, c„ ai tho∏t Æ≠Óc c∂nh m c´i?

C∏ch mπng th∏ng T∏m Æ’n, t´i Æ≠Óc vµo qu©n ÆÈi, rÂi vµo ß∂ng. ß≠Óc ß∂ng gi∏o dÙc trong c∏c cuÈc chÿnh hu†n, Æ∆c bi÷t lµ cuÈc chÿnh hu†n n©ng cao gi∏c ngÈ giai c†p. ß≠Óc tham gia ba cuÈc kh∏ng chi’n y™u n≠Ìc, gi∂i ph„ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc suËt 45 n®m. ß≠Óc tham gia x©y d˘ng chÒ ngh‹a x∑ hÈi, ÆÊi mÌi m´

h◊nh kinh t’, sËng qua nh˜ng ngµy äo le cay Ææng khi ch’ ÆÈ x∑ hÈi chÒ ngh‹a Î Li™n X´ vµ ß´ng ¢u tan r∑, s˘ m†t Æoµn k’t nghi™m tr‰ng gi˜a c∏c ß∂ng anh em rÂi Æ’n nh˜ng ngµy h´m nay lπi ph∂i chung hÀu qu∂ cÒa cuÈc Æπi khÒng ho∂ng tı n®m 2007, cÚng ph∏t sinh tı t≠ b∂n ÆÈc quy“n M¸. ßau khÊ cÒa d©n tÈc r†t lÌn. Chi’n c´ng vµ s˘ anh hÔng cÒa d©n tÈc c˘c k˙ ch„i l‰i. Mµ äo le vµ cay Ææng cÚng kh´ng sao n„i h’t. T∏m m≠¨i n®m chi’n Ɔu cÒa nh©n d©n ta d≠Ìi s˘ l∑nh Æπo cÒa ß∂ng vıa qua lµ nh˜ng n®m chi’n Ɔu oanh li÷t nh†t, hÔng tr∏ng nh†t trong lfich sˆ bi’n ÆÈng kh´ng ngıng, ph¯c tπp v´ cÔng mµ phong phÛ cÚng v´ cÔng cÒa d©n tÈc. C„ th” n„i, kh´ng c„ th’ h÷ nµo tr≠Ìc Æ„ cÒa d©n tÈc ta tr∂i qua cuÈc sËng ph¯c tπp vµ phong phÛ nh≠ th’.

T∏m m≠¨i n®m ÆÍi, th’ h÷ chÛng t´i Æ∑ th†y d©n tÈc ÆÈc lÀp, TÊ quËc gi∂i ph„ng, chÒ ngh‹a x∑ hÈi Æang c„, Æang x©y d˘ng vµ ti’p tÙc Æ≠Óc x©y d˘ng hi÷n th˘c ngay tr™n TÊ quËc. Ch≠a bao giÍ TÊ quËc Æãp nh≠ ngµy nay. Cfln nhi“u vÔng kh„ kh®n, cfln nhi“u c∂nh sËng lam lÚ, cfln nhi“u khuy’t Æi”m, nh≠ng ch≠a bao giÍ d©n tÈc ta vµ c´ng n´ng nghÃo khÊ n≠Ìc ta c„ c¨m ®n ∏o m∆c, con c∏i Æ≠Óc h‰c hµnh nh≠ ngµy nay.

T∏m m≠¨i n®m ÆÍi. Bi’t bao ÆÂng bµo ÆÂng ch›, anh em cÔng ƨn vfi Æ∑ ng∑ xuËng, kh´ng Æ≠Óc sËng, kh´ng Æ≠Óc tÀn mæt ch¯ng ki’n c∂nh ÆÈc lÀp t˘ do, chÒ ngh‹a x∑ hÈi vµ hfla b◊nh h´m nay. ß≠Óc sËng Æ’n ngµy nµy Æ„ lµ Æi“u sung s≠Ìng so vÌi bi’t bao nhi™u ng≠Íi Æ∑ hy sinh. Lµ mÈt Ưa con Vi÷t Nam, Ưa con cÒa ß∂ng, Ưa con cÒa Qu©n ÆÈi, cÒa TÊng cÙc Ch›nh trfi, cÒa Qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam vµ C¨ quan ch›nh trfi Qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam tπi Cam-puchia, t´i kh´ng th” nµo n„i h’t lÍi bi’t ¨n ÆËi vÌi ß∂ng, Li™n khu V, TÊng cÙc Ch›nh trfi, Qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam tπi Cam-pu-chia.

T∏m m≠¨i n®m ÆÍi, s∏u m≠¨i n®m ß∂ng, nh◊n lπi c∏c bi’n cË cÒa d©n tÈc, c∏c bi’n cË cÒa lfich sˆ, t´i cµng nhÀn ra mÈt Æi“u, kh´ng th” nµo kh´ng ghi s©u trong Æ«u „c, Æ„ lµ: nhÍ Æ†u tranh giµnh vµ gi˜ ÆÈc lÀp d©n tÈc, Ɔu tranh v◊ chÒ ngh‹a x∑ hÈi mµ c„ Æ≠Óc ngµy h´m nay.

ChÒ ngh‹a t≠ b∂n ÆÈc quy“n dÔ Æang c„ ti“m n®ng, dÔ næm vµ tÀn dÙng khoa h‰c - c´ng ngh÷ cao, nh≠ng do nh˜ng m©u thu…n c¨ b∂n Î b™n trong kh´ng th” nµo khæc phÙc Æ≠Óc, nh†t Æfinh sœ suy

y’u qua mÁi l«n khÒng ho∂ng vµ ngµy cµng suy y’u. C„ tµi li÷u cho bi’t: Sau chi’n tranh th’ giÌi, n≠Ìc M¸ chi’m 52% trong n“n kinh t’ th’ giÌi. 50 n®m sau, ngµy nay M¸ chÿ cfln chi’m 28%.

Tı cuÈc khÒng ho∂ng c´ng nghi÷p lÌn n®m 1825 Æ’n cuÈc Æπi khÒng ho∂ng 1929-1933 lµ 104 n®m. Tı cuÈc khÒng ho∂ng 1929-1933 Æ’n cuÈc khÒng ho∂ng 2007 chÿ c„ 79 n®m. DÔ cho t≠ b∂n ÆÈc quy“n th’ giÌi Æang t◊m l˝ thuy’t kinh t’ Æ” phÙc hÂi n“n kinh t’ cÒa h‰, nh≠ng c„ l˝ thuy’t kinh t’ nµo cÒa t≠ b∂n ÆÈc quy“n lπi c„ th” thu«n h„a Æ≠Óc con s„i t≠ b∂n ÆÈc quy“n tham lam, lÁ ch©n l´ng nµo cÒa n„ cÚng d›nh Æ«y m∏u ng≠Íi?

Trong s˘ vÀn ÆÈng t†t y’u vÌi tËc ÆÈ Æπi c´ng nghi÷p ngµy cµng quay cuÂng, r†t c„ th” kh´ng c«n Æ’n 79 n®m, mµ sÌm h¨n, th’ giÌi lπi ch¯ng ki’n mÈt cuÈc Æπi khÒng ho∂ng n˜a. LÛc Æ„, kinh t’ Trung QuËc sœ kh∏c xa b©y giÍ. Kinh t’ Nga, Vi÷t Nam, Cu Ba, Nicaragoa, Lµo... sœ kh∏c xa b©y giÍ. Kinh t’ M¸ trong t˚ tr‰ng n“n kinh t’ th’ giÌi sœ cfln bao nhi™u?

ChÒ ngh‹a x∑ hÈi vµ c∏c ß∂ng CÈng s∂n, ß∂ng C´ng nh©n tuy hi÷n nay cfln nhi“u kh„ kh®n, nh≠ng Æang tıng b≠Ìc Æ≠Óc cÒng cË vµ ph∏t tri”n, c∏c ß∂ng anh em sœ Æoµn k’t lπi nh≠ mong ≠Ìc cÒa B∏c HÂ.

Tı khÒng ho∂ng kinh t’ Æ’n khÒng ho∂ng ch›nh trfi lµ mÈt b≠Ìc bi’n ÆÊi v“ ch†t l≠Óng. KhÒng ho∂ng kinh t’ lµm cho chÒ ngh‹a t≠ b∂n suy y’u, nh≠ng ph∂i c„ khÒng ho∂ng ch›nh trfi - x∑ hÈi toµn di÷n th◊ mÌi lµm cho chÒ ngh‹a t≠ b∂n ti’p tÙc tan vÏ tıng ph«n Î nh˜ng kh©u y’u nh†t. T≠ b∂n ÆÈc quy“n vÌi tham v‰ng cË h˜u, h‰ sÓ nh†t khÒng ho∂ng kinh t’ ph∏t tri”n thµnh khÒng ho∂ng ch›nh trfi toµn di÷n. H‰ Æ≠a ra nhi“u thÒ Æoπn Æ” ng®n ch∆n nh˜ng c¨n s„ng d˜ †y, bao gÂm c∂ luÀn Æi÷u bfip bÓm: HÏi nh˜ng ng≠Íi lao ÆÈng ch©n tay vµ tr› „c, Ɔu tranh mµ lµm g◊! ChÒ ngh‹a t≠ b∂n sœ x©y d˘ng chÒ ngh‹a x∑ hÈi ngay trong x∑ hÈi t≠ b∂n! - Kh´ng c„ c∏ch n„i nµo træng trÓn h¨n c∏ch n„i Æ„.

MuËn c„ khÒng ho∂ng ch›nh trfi - x∑ hÈi toµn di÷n trong chÒ ngh‹a t≠ b∂n, v†n Æ“ quan tr‰ng bÀc nh†t lµ ph∂i c„ c∏c ß∂ng CÈng s∂n, ß∂ng C´ng nh©n lÌn mπnh trong c∏c n≠Ìc †y. VÌi ni“m tin cÈng s∂n, chÛng ta tin chæc rªng sœ c„ Æi“u Æ„ trong lfich sˆ. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  19

M  T NA M å I N° N V 80 G SÅ 0 N M 1 NIå NG Có 02.20 ± . K ÜP ßÅ 0 - 03 3 L 9 NH .1 HÄ 03.02 T ÄY NG

ßoµn t™n lˆa Tr«n PhÛ

{ß´i mæt} canh trÍi ß´ng bæc Nguy‘n V®n Hπnh

C∏c chi’n s‹ t™n lˆa ßoµn Tr«n PhÛ lu´n hu†n luy÷n sΩn sµng chi’n Ɔu b∂o v÷ vÔng trÍi ß´ng Bæc. Ånh NGUYŸN V°N HÑNH

Kh∏c vÌi nhi“u ƨn vfi trong toµn qu©n, mÔa xu©n vÌi ßoµn t™n lˆa Tr«n PhÛ cfln lµ dfip k˚ ni÷m ngµy truy“n thËng cÒa ßoµn vµ cÚng ÆÛng vµo ngµy thµnh lÀp ß∂ng 3-2. Nh≠ nh©n Æ´i ni“m t˘ hµo vinh d˘ khi 46 n®m qua ßoµn lu´n x¯ng Æ∏ng vÌi t™n g‰i ng≠Íi chi’n s‹ c∏ch mπng ki÷t xu†t cÒa ß∂ng - cË TÊng B› th≠ Tr«n PhÛ...

Nh˜ng ng≠Íi c„ {vinh d˘ käp}

Nh˜ng ngµy cuËi n®m, chÛng t´i Æ∑ v“ c´ng t∏c tπi ßoµn T™n lˆa Tr«n PhÛ.

Nh˜ng hπt m≠a lay phay cÔng lµn gi„ se lπnh, trÍi cuËi n®m mÔ s≠¨ng, nh˜ng b´ng mÀn nÎ sÌm Æi”m træng tr≠Ìc s©n sÎ chÿ huy cÒa ßoµn. Hµng n®m, khi mÔa xu©n sæp v“ cÚng lµ lÛc toµn ßoµn Tr«n PhÛ Æ„n sinh nhÀt cÒa m◊nh, c„ mÈt Æi“u Æ∆c bi÷t lµ ngµy sinh cÒa ßoµn trÔng vÌi ngµy thµnh lÀp ß∂ng. N®m nay cÚng vÀy, nh˜ng ngµy gi∏p t’t kh´ng kh› cÒa toµn ƨn vfi nh≠ Æang n„ng l™n, doanh trπi vÌi sæc mµu mÌi tı nh˜ng b®ng r´n, kh»u hi÷u, v≠Ín c©y c∂nh, nh˜ng tÍ b∏o t≠Íng, nÈi san... ThÍi gian nµy, ß∂ng Òy, chÿ huy ßoµn Tr«n PhÛ Æang tri”n khai nhi“u hoπt ÆÈng h≠Ìng tÌi k˚ ni÷m 80 n®m ngµy thµnh lÀp ß∂ng vµ cÚng lµ 46 n®m ngµy thµnh lÀp ƨn vfi.

20  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

MÈt trong nh˜ng hoπt ÆÈng †y lµ chu»n bfi cho k’t nπp lÌp Æ∂ng vi™n trŒ. Qua s˘ giÌi thi÷u cÒa chÿ huy ßoµn, chÛng t´i Æ∑ Æ≠Óc ti’p xÛc vÌi nh˜ng Æoµn vi™n chu»n bfi Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng dfip nµy. Nh˜ng g≠¨ng m∆t trŒ t≠¨i s∏ng hi÷n r‚ ni“m vui, ni“m vinh d˘, t˘ hµo khi chu»n bfi Æ≠Óc Ưng vµo hµng ngÚ cÒa ß∂ng. Trung Ûy Tr«n V®n S∏ng - ßµi tr≠Îng ra Æa P15, cho bi’t: {ß≠Óc k’t nπp ß∂ng trong dfip k˚ ni÷m 80 n®m ngµy thµnh lÀp ß∂ng vµ 46 n®m ngµy thµnh lÀp ƨn vfi t´i th†y ni“m vui nh≠ Æ≠Óc nh©n Æ´i}. Binh nh†t Phπm TÛ Anh thuÈc Ph©n ÆÈi 185, t©m s˘: {ß≠Óc s˘ giÛp ÆÏ cÒa l∑nh Æπo, chÿ huy ƨn vfi vµ ÆÂng ÆÈi cÔng s˘ nÁ l˘c ph†n Ɔu cÒa b∂n th©n, em Æ∑ hoµn thµnh xu†t sæc nhi÷m vÙ n®m 2009, Æ∆c bi÷t lµ ÆÓt di‘n tÀp {ßP-09} vıa qua, Æ≠Óc c†p tr™n khen th≠Îng vµ Æπt danh hi÷u Chi’n s‹ thi Æua n™n Æ∑ Æ≠Óc c†p Òy ß∂ng xät

k’t nπp ÆÓt nµy}. NgÂi tr≠Ìc chÛng t´i lµ nh˜ng g≠¨ng m∆t Æang h hÎi, rπng s∏ng ni“m vui chu»n bfi tr≠Ìc giÍ phÛt Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng.

H‰ Æ“u lµ nh˜ng t†m g≠¨ng xu†t sæc tr™n nhi“u l‹nh v˘c c´ng t∏c... Ni“m vui, ni“m vinh d˘ †y lµ cÛ ÆÛp nh©n Æ´i mµ h‰ may mæn c„ Æ≠Óc.

Trung t∏ Phπm V®n Ng≠ - Ph„ Ch›nh Òy ßoµn Tr«n PhÛ cho bi’t, nhÀn th¯c r‚ vinh d˘, tr∏ch nhi÷m, ˝ ngh‹a lÌn lao khi Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng n™n mÁi Æ∂ng vi™n, Æ∆c bi÷t lµ Æ∂ng vi™n trŒ Î ßoµn Tr«n PhÛ th≠Íng xuy™n ph†n Ɔu tËt, sau khi k’t nπp, tÿ l÷ chuy”n Æ∂ng vi™n ch›nh th¯c Æπt 100%, tuy÷t ÆËi kh´ng c„ Æ∂ng vi™n vi phπm k˚ luÀt, Æ∂ng vi™n kh´ng ÆÒ t≠ c∏ch, Æi“u Æ„ Æ∑ g„p ph«n Æ” ß∂ng bÈ ßoµn li™n tÙc nhi“u n®m li“n Æπt trong sπch v˜ng mπnh, ƨn vfi v˜ng mπnh toµn di÷n ...

PHïNG S#

Ngµy 3-2-1964, ßπi hÈi ß∂ng bÈ ßoµn t™n lˆa H.13 l«n th¯ nh†t Æ∑ Æ“ nghfi c†p tr™n cho phäp l†y ngµy thµnh lÀp ß∂ng 3-2 lµm ngµy truy“n thËng cÒa ßoµn vµ l†y t™n ÆÂng ch› cË TÊng B› th≠ Æ«u ti™n cÒa ß∂ng ta Æ∆t t™n cho ßoµn.

Tı truy“n thËng hai l«n anh hÔng

H¨n 40 n®m tr≠Ìc, vÌi nh˜ng chi’n c´ng vang dÈi trong chi’n Ɔu b∂o v÷ vÔng trÍi TÊ quËc, ßoµn Tr«n PhÛ Æ∑ vinh d˘ Æ≠Óc TÊng T≠ l÷nh V‚ Nguy™n Gi∏p gˆi Æi÷n khen ngÓi: {ß∏nh nh≠ th’ lµ r†t ÆÛng, trung Æoµn chi’n Ɔu anh dÚng tuy÷t vÍi, x¯ng Æ∏ng vÌi t™n g‰i Tr«n PhÛ}; Æ≠Óc ß∂ng, Nhµ n≠Ìc phong t∆ng danh hi÷u Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n. Th’ h÷ h´m nay Æ∑ vµ Æang ph∏t huy truy“n thËng vŒ vang cÒa ßoµn, duy tr◊ nghi™m c∏c ch’ ÆÈ n“n n’p trong hu†n luy÷n vµ sΩn sµng chi’n Ɔu, ch†p hµnh nghi™m k˚ luÀt, x©y d˘ng tinh th«n Æoµn k’t, ph∏t huy s¯c mπnh tÀp th”, v≠Ót m‰i kh„ kh®n thˆ th∏ch hoµn thµnh xu†t sæc m‰i nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao. N®m 2003, ßoµn vinh d˘ Æ≠Óc Æ„n nhÀn danh hi÷u Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n trong thÍi k˙ ÆÊi mÌi cÒa ß∂ng, Nhµ n≠Ìc, trÎ thµnh ƨn vfi hai l«n anh hÔng.

ChÛng t´i cÔng Trung t∏ ßÁ H˜u Vinh - ßoµn ph„ - Tham m≠u tr≠Îng xuËng th®m n¨i ®n chËn Î cÒa bÈ ÆÈi.

MÈt c´ng tr◊nh nhµ Î 2 t«ng Æang Æ≠Óc g†p rÛt thi c´ng giai Æoπn cuËi. Do Æ∆c thÔ vfi tr› Æ„ng qu©n, ßoµn Tr«n PhÛ cÚng g∆p ph∂i kh´ng ›t kh„ kh®n, Æ∆c bi÷t lµ v“ n≠Ìc sinh hoπt vµ c¨ sÎ hπ t«ng, c„ ƨn vfi bÈ ÆÈi ph∂i Æi vµi ki-l´-mät Æ” tæm, ph∂n kh´ng ÆÒ Æ” nªm, nh≠ng c∏n bÈ, chi’n s‹ toµn ßoµn Æ∑ khæc phÙc kh„ kh®n, y™n t©m c´ng t∏c. Hi÷n nay, c´ng tr◊nh nhµ Î Æang Æ≠Óc x©y d˘ng Æ∑ th”

hi÷n s˘ quan t©m cÒa c†p tr™n Æ” ph«n nµo cuÈc sËng cÒa nh˜ng chi’n s‹ t™n lˆa Æ≠Óc c∂i thi÷n. ChÛng t´i dπo b≠Ìc qua khu t®ng gia. Nh˜ng luËng rau xanh m¨n mÎn Æang k˙ ph∏t tri”n. Anh Vinh chÿ vµo Ƶn lÓn trong chuÂng b∂o: {Nh˜ng chÛ lÓn nµy sœ lµ nguÂn th˘c ph»m phÙc vÙ anh em ®n t’t tr™n trÀn Æfia Ɔy c∏c anh π}.

{ß´i mæt} canh trÍi ...

ß’n ßoµn T™n lˆa Tr«n PhÛ chÛng t´i Æ∑ Æ≠Óc ch¯ng ki’n mÈt buÊi hu†n luy÷n th˘c hµnh cÒa c∏c chi’n s‹ t™n lˆa canh trÍi Ɔt m·. Ti’ng kŒng b∏o ÆÈng vang l™n ÆËc thÛc, dÂn dÀp ph∏ tan kh´ng gian Æang y™n t‹nh gi˜a lflng Ɔt m·, ti’ng cfli rÛ li™n hÂi, nh˜ng chi’n s‹ cÒa Ph©n ÆÈi 181 hËi h∂ vÀn hµnh xe m∏y, c¨ ÆÈng. H¨n mÈt phÛt sau, t†t c∂ ng≠Íi vµ xe ph∏o Æ∑ c„ m∆t tπi trÀn Æfia sΩn sµng chi’n Ɔu. Nh˜ng ÆÈng t∏c nhanh g‰n, chu»n x∏c, 4 qu∂ Æπn t™n lˆa sΩn sµng vÙt bay l™n trÍi xanh. Trong xe chÿ huy, c∏c m÷nh l÷nh li™n ti’p vang l™n, chÿ Æ’n khi Ph©n ÆÈi tr≠Îng ßoµn Minh Tu†n h´ to {mÙc ti™u Æ∑ bfi ti™u di÷t} th◊ nh˜ng khu´n m∆t mÌi h’t c®ng thºng. K’t thÛc thÍi gian th˘c hi÷n t◊nh huËng gi∂ Æfinh, chÛng t´i lπi g«n lµm quen vÌi Kh»u ÆÈi tr≠Îng Hoµng V®n Quy’t. Bi’t Quy’t qu™ Î Qu∂ng Ninh chÛng t´i h·i anh v“ nhi÷m vÙ b∂o v÷ vÔng trÍi Ɔt m·, Quy’t t©m s˘ r†t ch©n thµnh: {Em th†y t˘ hµo khi ch›nh m◊nh Æ≠Óc lµm nhi÷m vÙ b∂o v÷ vÔng trÍi cÒa qu™ h≠¨ng m◊nh} Nh◊n ∏nh mæt ng≠Íi chi’n s‹ trŒ t´i th†y nh≠

∏nh l™n c∂ b«u trÍi xanh.

Minh ch¯ng cho nh˜ng suy ngh‹, nhÀn th¯c vµ hµnh ÆÈng trong th˘c hi÷n nhi÷m vÙ cÒa c∏n bÈ, chi’n s‹ ßoµn Tr«n PhÛ, n®m 2009 ßoµn c„ tÌi 5 l«n c¨ quan c†p BÈ, Qu©n chÒng, s≠ Æoµn Æ’n ki”m tra tr˘c sΩn sµng chi’n Ɔu ÆÈt xu†t, ƨn vfi Æ“u Æπt gi·i, tham gia di‘n tÀp {ßP-09} c¨ ÆÈng xa, Æ∂m b∂o an toµn tuy÷t ÆËi, Æπt 8,45 Æi”m... Nhi“u t†m g≠¨ng ti™u bi”u trong hu†n luy÷n, ch†p hµnh k˚ luÀt nh≠: Phπm HÂng Danh, Nguy‘n L≠¨ng Tu†n, Nguy‘n Mπnh ߯c, Nguy‘n ß®ng Thanh, Phπm Duy Kh∏nh... Æ∑ ph∏t huy Æ≠Óc vai trfl ti™n phong g≠¨ng m…u trong m‰i phong trµo cÒa ƨn vfi.

Trao ÆÊi vÌi chÛng t´i, Trung t∏ Phπm V®n Ng≠ nh†n mπnh: {ß≠Óc k’ thıa truy“n thËng cha anh, c∏n bÈ, chi’n s‹ ßoµn Tr«n PhÛ h´m nay Æ∑ kh´ng ngıng nÁ l˘c ph†n Ɔu tr™n m‰i ph≠¨ng di÷n, hoµn thµnh xu†t sæc nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao, ÆÀp tan nh˜ng ©m m≠u cÒa th’ l˘c thÔ Æfich Æe d‰a Ɔt n≠Ìc. Lµ ƨn vfi Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ b∂o v÷ b«u trÍi ß´ng Bæc, c∏n bÈ, chi’n s‹ ßoµn th≠Íng xuy™n nhÀn th¯c r‚ nhi÷m vÙ, n™u cao ˝ th¯c c∂nh gi∏c...

VÌi bÈ ÆÈi phflng kh´ng, thÍi c¨ chi’n Ɔu chÿ trong kho∂nh khæc, vµ mÁi c∏n bÈ, chi’n s‹ ßoµn t™n lˆa Tr«n PhÛ lu´n ˝ th¯c Æ≠Óc Æi“u †y. ô n¨i Æ©y c„ nh˜ng {Æ´i mæt} canh trÍi ©m th«m lµm nhi÷m vÙ b∂o v÷ v˜ng chæc vÔng trÍi ß´ng Bæc, quy’t kh´ng Æ” TÊ quËc bfi b†t ngÍ vÌi c∏c t◊nh huËng tr™n kh´ng. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  21

HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH

 Khu nhµ Î cÒa c´ng nh©n ng≠Íi d©n tÈc thuÈc C´ng ty B◊nh D≠¨ng - Binh Æoµn 15.  Nh˜ng ng≠Íi l›nh Binh Æoµn 15 bi’n Ɔt Æ· T©y Nguy™n thµnh mµu xanh c©y rıng. Ånh T≠ li÷u Binh Æoµn 15

X`NG DANH

BINH ßOÄN ANH HùNG ßπi t≠Ìng L£ V°N DüNG

22  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

B

inh Æoµn 15 (ߨn vfi Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n trong thÍi k˙ ÆÊi mÌi), Æ≠Óc thµnh lÀp c∏ch Æ©y 25 n®m vÌi nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao lµ: ph∏t tri”n kinh t’ - x∑ hÈi gæn vÌi cÒng cË quËc phflng an ninh tr™n Æfia bµn chi’n l≠Óc T©y Nguy™n.

Kh∏c vÌi nh˜ng ƨn vfi lµm kinh t’ trong toµn qu©n, Binh Æoµn 15 c„ nh˜ng Æ∆c thÔ r†t ri™ng, kh´ng chÿ lµm kinh t’ ƨn thu«n mµ cfln gæn theo m´ h◊nh kinh t’ - quËc phflng vÌi vi÷c h◊nh thµnh c∏c khu d©n c≠ x∑ hÈi tr™n mÈt Æfia bµn ph¯c tπp, trong Æi“u ki÷n kinh t’, v®n h„a, x∑ hÈi, c¨ sÎ hπ t«ng käm ph∏t tri”n, ÆÍi sËng nh©n d©n Æfia ph≠¨ng cfln g∆p nhi“u kh„ kh®n, hÀu qu∂ chi’n tranh Æ” lπi r†t n∆ng n“.

MÈt ph«n t≠ th’ k˚ Æ∑ qua, lÌp lÌp c∏n bÈ, chi’n s‹, c´ng nh©n vi™n trong Binh Æoµn Æ∑ khæc phÙc nhi“u kh„ kh®n gian khÊ, x∏c Æfinh b≠Ìc Æi ÆÛng h≠Ìng, ÆÛng quan Æi”m chi’n l≠Óc cÒa ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc. Trong nh˜ng n®m qua, Binh Æoµn Æ∑ ph∏t tri”n trÂng mÌi, ch®m s„c, khai th∏c 2,6 vπn häc-ta cao su, 3.000 häc-ta cµ ph™ vµ g«n 100 häc-ta lÛa n≠Ìc. Nhi“u n®m trÎ lπi Æ©y Binh Æoµn Æ“u Ưng th¯ hai, th¯ ba trong c∏c doanh nghi÷p qu©n ÆÈi toµn qu©n v“ hi÷u qu∂ kinh t’.

MÈt Æi“u Æ∏ng ph†n khÎi lµ Binh Æoµn ph∏t tri”n vµ mÎ rÈng s∂n xu†t Æ’n Æ©u Æ“u k’t hÓp vÌi ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng tuy™n truy“n vÀn ÆÈng ÆÂng bµo, Æ∆c bi÷t lµ ÆÂng bµo d©n tÈc thi”u sË, ng≠Íi Æfia ph≠¨ng vµo lµm cao su, cµ ph™ vÌi Binh Æoµn vµ x©y d˘ng khu d©n c≠ x∑ hÈi, tı Æ„ Æ∑ h◊nh thµnh n™n th’ trÀn chi’n tranh nh©n d©n v˜ng chæc Î vÔng bi™n

giÌi T©y Nguy™n. C∏c c¨ sÎ hπ t«ng kh∏c nh≠ giao th´ng, Æi÷n, trπm y t’, tr≠Íng h‰c cÚng Æ≠Óc ph∏t tri”n theo. Lµng qu©n nh©n cÒa Binh Æoµn xen vÌi lµng ÆÂng bµo d©n tÈc Æfia ph≠¨ng, s˘ Æan xen nµy Æ∑ th˘c s˘ g„p ph«n x©y d˘ng n’p sËng mÌi. Nh˜ng cÙm d©n c≠ x∑ hÈi cÒa Binh Æoµn th˘c s˘ lµ Æi”m s∏ng v®n h„a, Æ»y lÔi nghÃo nµn vµ c∏c tÀp tÙc lπc hÀu, ÆÂng thÍi lµ hπt nh©n Æoµn k’t t›ch c˘c vÀn ÆÈng cÈng ÆÂng gi˜ g◊n an ninh, ch›nh trfi, trÀt t˘ an toµn x∑ hÈi Î Æfia ph≠¨ng.

MÈt thµnh c´ng n˜a lµ, Binh Æoµn 15 Æ∑ khºng Æfinh m´ h◊nh kinh t’ gæn vÌi quËc phflng - an ninh, qu©n gæn vÌi d©n, tπo ra mÈt vÔng kinh t’ - x∑ hÈi Ên Æfinh vµ ph∏t tri”n; tπo ra mÈt th’ trÀn, Æ∆c bi÷t lµ th’ trÀn lflng d©n v˜ng chæc, g„p ph«n gi˜ v˜ng an ninh bi™n giÌi.

S˘ nÁ l˘c ph†n Ɔu cÒa Binh Æoµn 15 tr™n m∆t trÀn x©y d˘ng kinh t’ gæn vÌi nhi÷m vÙ t®ng c≠Íng gi˜ g◊n quËc phflng - an ninh tr™n Æfia bµn chi’n l≠Óc T©y Nguy™n lu´n Æ≠Óc Æ∏nh gi∏ cao. Binh Æoµn Æ∑ gi˜ v˜ng vµ ph∏t huy truy“n thËng tËt Æãp cÒa BÈ ÆÈi CÙ HÂ, khæc phÙc m‰i kh„ kh®n gian khÊ, Æoµn k’t, chÒ ÆÈng s∏ng tπo, hoµn thµnh xu†t sæc nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao. ß” x¯ng Æ∏ng vÌi danh hi÷u ߨn vfi Anh hÔng, Æ∏p ¯ng y™u c«u nhi÷m vÙ x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc trong t◊nh h◊nh mÌi, Binh Æoµn c«n th≠Íng xuy™n qu∏n tri÷t, næm v˜ng quan Æi”m, Æ≠Íng lËi, chÒ tr≠¨ng, ch›nh s∏ch cÒa ß∂ng, ph∏p luÀt cÒa Nhµ n≠Ìc vµ nhi÷m vÙ qu©n ÆÈi v“ k’t hÓp kinh t’ vÌi quËc phflng, quËc phflng vÌi kinh t’ Æ” tπo n™n y’u tË kinh t’, ch›nh trfi, v®n h„a, x∑ hÈi, hÓp thµnh s¯c mπnh cÒa n“n quËc phflng toµn d©n.

B™n cπnh Æ„, c∏c c†p Òy ß∂ng trong Binh Æoµn cÚng c«n ch®m lo x©y d˘ng c∏c tÊ ch¯c Æ∂ng trong sπch, v˜ng mπnh,

c„ n®ng l˘c l∑nh Æπo vµ s¯c chi’n Ɔu cao, lµ hπt nh©n l∑nh Æπo x©y d˘ng c¨ quan, ƨn vfi v˜ng mπnh toµn di÷n, nÈi bÈ Æoµn k’t thËng nh†t, quy’t t©m th˘c hi÷n thæng lÓi nhi÷m vÙ ch›nh trfi cÒa Binh Æoµn. X©y d˘ng ÆÈi ngÚ c∏n bÈ Æ∂ng vi™n c„ tr◊nh ÆÈ gi∏c ngÈ ch›nh trfi, trung thµnh vÌi s˘ nghi÷p c∏ch mπng cÒa ß∂ng, c„ tri th¯c qu©n s˘, x©y d˘ng th’ trÀn chi’n tranh nh©n d©n trong khu v˘c phflng thÒ, c„ n®ng l˘c l∑nh Æπo qu∂n l˝, Æi“u hµnh s∂n xu†t kinh doanh. Ph∏t huy nÈi l˘c, chÒ ÆÈng khai th∏c ti“m n®ng, th’ mπnh tπi chÁ. K’t hÓp ch∆t chœ gi˜a ph∏t tri”n kinh t’ - x∑ hÈi vÌi cÒng cË quËc phflng - an ninh, mÎ rÈng s∂n xu†t Æi Æ´i vÌi bË tr› d©n c≠ x∑ hÈi vµ x©y d˘ng vµnh Æai b∂o v÷ bi™n giÌi. Gi˜ v˜ng nguy™n tæc l∑nh Æπo chÿ huy, b∂o Æ∂m c´ng khai d©n chÒ, c´ng bªng trong qu∂n l˝ sˆ dÙng ng©n s∏ch, tµi s∂n cÒa Nhµ n≠Ìc, cÒa qu©n ÆÈi vµ qu¸ vËn cÒa ƨn vfi. Quan t©m c∂i thi÷n ÆÍi sËng vÀt ch†t vµ tinh th«n cho c∏n bÈ, chi’n s‹, c∂i thi÷n Æi“u ki÷n lµm vi÷c cho ng≠Íi lao ÆÈng, cÒng cË v˜ng chæc mËi quan h÷ m∏u thfit vÌi nh©n d©n tr™n Æfia bµn Ưng ch©n.

25 n®m x©y d˘ng vµ tr≠Îng thµnh, c∏c th’ h÷ c∏n bÈ, chi’n s‹, c´ng nh©n vi™n ch¯c vµ ng≠Íi lao ÆÈng Binh Æoµn 15 Æ∑ v≠Ót qua kh„ kh®n gian khÊ, Æem s¯c l˘c vµ tr› tu÷ t´ thæm b∂n ch†t tËt Æãp cÒa BÈ ÆÈi CÙ HÂ, x©y d˘ng Binh Æoµn x¯ng Æ∏ng vÌi danh hi÷u Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n trong thÍi k˙ ÆÊi mÌi.

Binh Æoµn Æ∑ lµm rπng danh Qu©n ÆÈi nh©n d©n tr™n trÀn tuy’n x©y d˘ng kinh t’ - x∑ hÈi gæn vÌi cÒng cË quËc phflng an ninh, g„p ph«n x©y d˘ng T©y Nguy™n giµu v“ kinh t’, v˜ng v“ ch›nh trfi, mπnh v“ quËc phflng, an ninh. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  23

PHïNG S# ÅNH

Xu©n trong ∏nh mæt, nÙ c≠Íi Th´ng thi÷n - NHMT

Tr™n nh˜ng nŒo Æ≠Íng T©y Bæc, Æ©y Æ„ v…n bæt g∆p nh˜ng kho∂nh khæc sinh ÆÈng. S˘ sËng Î vÔng cao bao giÍ cÚng m∑nh li÷t.

D≠Íng nh≠ trong ∏nh mæt, nÙ c≠Íi cÒa mÁi con ng≠Íi lu´n ti“m »n mÈt Nµng Xu©n. Ph„ng vi™n V®n h„a qu©n s˘ Æ∑ ghi lπi nh˜ng h◊nh ∂nh tr™n vÔng rŒo cao rÈn r∑ nhfip Æi÷u cuÈc sËng...

24  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  25

KHÉCH MòI ß¡U N°M

C«n hi”u r‚

GIÉ TRë cÒa

di s∂n

N®m 2009, d©n ca Quan h‰ bæc ninh vµ Ca trÔ cÒa Vi÷t Nam Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn lµ di s∂n v®n h„a th’ giÌi phi vÀt th”. ß„ lµ ni“m vui, ni“m vinh d˘ lÌn ÆËi vÌi Ɔt n≠Ìc. Nh≠ng Æ” hai di s∂n nµy Æ’n vÌi th’ giÌi lµ c∂ mÈt hµnh tr◊nh gian nan. Nh©n dfip Æ«u n®m mÌi, V®n h„a qu©n s˘ Æ∑ c„ cuÈc trfl chuy÷n vÌi vfi kh∏ch mÍi - PGS, TS Nguy‘n Ch› B“n - Vi÷n tr≠Îng Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t nam (bÈ v®n h„a, th” thao vµ du lfich), Òy vi™n hÈi ßÂNG di s∂n v®n h„a quËc gia P.V: Th≠a PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n! C„ th” n„i, chu»n bfi b≠Ìc sang thÀp ni™n th¯ hai cÒa th’ k˚ XXI, cÔng vÌi s˘ ph∏t tri”n mπnh mœ v“ kinh t’, Vi÷t Nam trÎ thµnh Ɔt n≠Ìc cÒa Di s∂n th’ giÌi. ß∆t v†n Æ“ nh≠ th’ c„ th·a Æ∏ng kh´ng, th≠a ´ng?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: Danh hi÷u mµ UNESCO t´n vinh c„ hai loπi: Di s∂n v®n h„a vµ thi™n nhi™n th’ giÌi.

Trong Di s∂n v®n h„a lπi c„ Di s∂n v®n h„a vÀt th” vµ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th”. ßËi vÌi Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” c„ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi vµ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” c«n b∂o v÷ kh»n c†p. Cho Æ’n th∏ng 10-2009, Vi÷t Nam Æ∑ c„ c∏c Di s∂n th’ giÌi Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn theo C´ng ≠Ìc n®m 1972: Vfinh Hπ Long, ßÈng Phong Nha - KŒ Bµng lµ Di s∂n thi™n nhi™n th’ giÌi; CË Æ´ Hu’, PhË cÊ HÈi An, Khu di t›ch M¸ S¨n lµ Di s∂n v®n h„a th’ giÌi; Nh∑ nhπc cung Æ◊nh Hu’, Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n, D©n ca quan h‰ Bæc Ninh lµ di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi vµ Ca trÔ lµ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” c«n b∂o v÷ kh»n c†p Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn theo C´ng ≠Ìc n®m 2003. So vÌi mÈt sË quËc gia nh≠ Trung QuËc, NhÀt B∂n, 26  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Hµn QuËc v.v..., sË l≠Óng c∏c di s∂n, c∂ vÀt th” l…n phi vÀt th” cÒa Vi÷t Nam Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn ch≠a ph∂i lµ nhi“u, trong khi kho tµng di s∂n mµ c∏c th’ h÷ ti“n nh©n Æ” lπi cho chÛng ta lπi r†t giµu c„, phong phÛ vµ Æa dπng, nh≠ng sË l≠Óng di s∂n cÒa chÛng ta Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn nh≠ th’ cÚng kh´ng ph∂i lµ ›t. C„ lœ chÛng ta n™n Æ∆t v†n Æ“ Vi÷t Nam lµ quËc gia Æ∑ c„ kh´ng ›t c∏c di s∂n Æ≠Óc UNESCO vinh danh th◊ th·a Æ∏ng h¨n ch®ng?

P.V: Lµ ng≠Íi l∑nh Æπo Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam, chæc ´ng tham gia Æ«y ÆÒ trong c∏c Ban soπn th∂o h s¨ Æ” tr◊nh l™n UNESCO? PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: Lµ mÈt c∏n bÈ nghi™n c¯u v®n h„a, l‹nh v˘c mµ t´i nghi™n c¯u lµ v®n h„a d©n gian, di s∂n v®n h„a phi vÀt th”. Nh˜ng n®m qua, Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam Æ≠Óc giao x©y d˘ng ba bÈ h s¨: Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n, D©n ca quan h‰ Bæc Ninh, HÈi Gi„ng Î Æ“n PhÔ ßÊng vµ Æ“n S„c.

UNESCO Æ∑ c´ng nhÀn Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n, D©n ca quan h‰ Bæc Ninh lµ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi, cfln h s¨ HÈi Gi„ng Î Æ“n PhÔ ßÊng vµ Æ“n S„c Æ∑ nÈp cho UNESCO ÆÛng hπn vµo th∏ng 8-2009 vµ UNESCO sœ

c´ng bË vµo n®m 2010. Lµm h s¨ di s∂n tr◊nh UNESCO lµ mÈt h÷ thËng c´ng vi÷c ph¯c tπp, kh„ kh®n li™n quan Æ’n nhi“u bÈ phÀn, nhi“u ng≠Íi. C∏i kh„ cho ng≠Íi gi∏m ÆËc d˘ ∏n nh≠ t´i lµ ph∂i ch‰n ÆÛng ng≠Íi, ÆÛng vi÷c, vıa chÿ Æπo, Æ´n ÆËc, ki”m tra, nh≠ng cÚng ph∂i tr˘c ti’p lµm mÈt sË ph«n vi÷c. T´i c„ mÈt may mæn lµ Æ≠Óc l∑nh

Quan h‰ ngµy xu©n. Ånh T¶ LIåU

Æπo mÈt vi÷n nghi™n c¯u c„ mÈt ÆÈi ngÚ nhµ nghi™n c¯u c„ tay ngh“, c„ ˝ th¯c tr∏ch nhi÷m cao. V◊ th’, c´ng vi÷c lµm c∏c h s¨ tr™n Æ∑ hoµn thµnh ÆÛng thÍi gian vµ c„ ch†t l≠Óng tËt.

VÌi t≠ c∏ch lµ ûy vi™n HÈi ÆÂng di s∂n phi vÀt th” cÒa BÈ V®n h„a - Th´ng tin (cÚ), nay lµ BÈ V®n h„a, Th” thao vµ Du lfich vµ ûy vi™n HÈi ÆÂng di s∂n v®n h„a quËc gia do ThÒ t≠Ìng quy’t Æfinh thµnh lÀp, t´i c„ tham gia g„p ˝, xät duy÷t h s¨ Nh∑ nhπc cung Æ◊nh Hu’, Ca trÔ v.v... cfln c∏c di s∂n nh≠ Vfinh Hπ Long, CË Æ´ Hu’, PhË cÊ HÈi An, Khu di t›ch M¸ S¨n Æ≠Óc c´ng nhÀn tr≠Ìc khi ta c„ LuÀt Di s∂n v®n h„a n™n t´i kh´ng tham gia xät duy÷t.

P.V: ßËi vÌi nh˜ng di s∂n v®n h„a vÀt th” th◊ vi÷c lÀp h s¨, thuy’t tr◊nh sœ d‘ h¨n.

Nh≠ng ÆËi vÌi di s∂n v®n h„a phi vÀt th” th◊ c„ lœ kh„ kh®n h¨n nhi“u?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: Kh´ng ph∂i nh≠ vÀy! Lµm h s¨ theo C´ng ≠Ìc n®m 1972 vÌi di s∂n vÀt th” hay theo C´ng ≠Ìc n®m 2003 vÌi di s∂n v®n h„a phi vÀt th”, Æ“u kh„ kh®n, v†t v∂ nh≠ nhau. Kh„ kh®n nh†t vÌi vi÷c lµm h s¨ lµ Æ“u ph∂i vi’t bªng ti’ng Anh, ho∆c ti’ng Ph∏p. Nh˜ng di s∂n v®n h„a phi vÀt th” cÒa Vi÷t Nam, nh≠ D©n ca quan h‰ Bæc Ninh chºng hπn, r†t kh„ dfich sang ti’ng Anh, ti’ng Ph∏p. Lµm sao Æ” ng≠Íi n≠Ìc ngoµi hi”u nÈi dung, gi∏ trfi cÒa D©n ca quan h‰ Bæc Ninh vÌi nh˜ng tı ng˜ trau chuËt m≠Ót mµ, cÚng nh≠ dfich c∏c thuÀt ng˜ cÒa cÂng chi™ng T©y Nguy™n sang ti’ng Anh, ti’ng Ph∏p, kh´ng th” n„i lµ chuy÷n ƨn gi∂n.

P.V: ß≠Óc bi’t, ´ng lµ mÈt trong nh˜ng ng≠Íi tham gia lÀp h s¨ cho Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n, lµ mÈt vi÷c Æ∑ tıng g∆p nh˜ng kh„ kh®n vµ c„ nhi“u ˝ ki’n kh∏c nhau, nh≠ng rÂi Æ∑ thµnh c´ng r˘c rÏ. Xin ´ng cho bi’t Æ´i chÛt v“ v†n Æ“ nµy?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: T´i Æ≠Óc l∑nh Æπo BÈ V®n h„a - Th´ng tin (cÚ) giao cho nhi÷m vÙ chÒ tr◊ vi÷c x©y d˘ng h s¨ Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n n®m 2004, Æ” Æ÷ tr◊nh UNESCO. Th˘c hi÷n c´ng vi÷c nµy lµ c∂ mÈt tÀp th” vÌi nhi“u c´ng vi÷c kh∏c nhau. C´ng vi÷c kh∂o s∏t Æi“n d∑ kh∏ v†t v∂ vµ ph¯c tπp. Nh˜ng c´ng

tr◊nh nghi™n c¯u trong, ngoµi n≠Ìc c„ kh´ng ›t, nh≠ng t∂n m∏t. V∂ lπi, Ɔy lµ l«n Æ«u ti™n Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam bæt tay vµo x©y d˘ng bÈ h s¨ tr◊nh UNESCO. M…u h s¨ khi †y cfln theo danh hi÷u Ki÷t t∏c di s∂n truy“n kh»u vµ phi vÀt th” cÒa nh©n loπi, Æ≠Óc gi∏o s≠ Tokumaru Yosihito, ng≠Íi NhÀt B∂n x©y d˘ng. Ch›nh vfi gi∏o s≠ nµy Æ∑ chÿ cho t´i r†t chi ti’t nh˜ng sæc th∏i ÆÈc Æ∏o cÒa cÂng chi™ng T©y Nguy™n so vÌi cÂng chi™ng cÒa c∏c n≠Ìc trong khu v˘c, Æi“u mµ gi∏o s≠ Anthony Seeger, ng≠Íi M¸, ChÒ tfich HÈi ÆÂng ©m nhπc th’ giÌi cÚng Æ∑ Æ∆t ra cho t´i trong b¯c th≠ tr∂ lÍi khi t´i mÍi ´ng vµo th®m Vi÷t Nam Æ” g„p ˝ cho Vi÷n lµm h s¨ Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n. NhÍ s˘ cË gæng h’t m◊nh cÒa anh em trong Vi÷n, s˘ giÛp ÆÏ cÒa c∏c nhµ khoa h‰c trong vµ ngoµi n≠Ìc, s˘ hÁ trÓ cÒa c∏c tÿnh T©y Nguy™n, n™n c´ng vi÷c kh„ kh®n, v†t v∂ †y Æ∑ Æ≠Óc hoµn thµnh. RÂi UNESCO c´ng nhÀn Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n lµ Ki÷t t∏c di s∂n truy“n kh»u vµ phi vÀt th” cÒa nh©n loπi vµo th∏ng 11-2005.

P.V: QuËc gia c„ nhi“u di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æ≠Óc vinh danh qu∂ lµ r†t Æ∏ng t˘ hµo, song cÚng lµ nh˜ng nÁi lo kh´ng nh·, bÎi v◊ ph∂i gi˜ g◊n vµ ph∏t tri”n ra sao Æ” c„ th” vıa b∂o tÂn Æ≠Óc {t›nh gËc}, lπi vıa c„ th” {Æπi chÛng h„a} Æ” Æ’n Æ≠Óc vÌi nhi“u ng≠Íi kh´ng chÿ Î Vi÷t Nam mµ c∂ th’ giÌi? VÀy chÛng ta c«n ph∂i lµm nh˜ng g◊, th≠a ´ng?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: ß” Æ≠Óc c´ng nhÀn lµ Di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi, trong h s¨ tr◊nh UNESCO, bao giÍ c∏c quËc gia Æ÷ tr◊nh cÚng ph∂i c„ mÈt ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng quËc gia nhªm b∂o tÂn vµ ph∏t huy gi∏ trfi cÒa di s∂n v®n h„a phi vÀt th” †y. VÌi c∏c di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æ≠Óc c´ng nhÀn lµ di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi nh≠ Nh∑ nhπc cung Æ◊nh Hu’, Kh´ng gian v®n h„a cÂng chi™ng T©y Nguy™n, D©n ca quan h‰ Bæc Ninh, ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng quËc gia ph∂i Æ∂m b∂o y™u c«u b∂o tÂn vµ ph∏t huy gi∏ trfi cÒa di s∂n. V†n Æ“ Æ∆t ra lµ quan ni÷m v“ { t›nh gËc} vµ {t›nh Æπi chÛng h„a} cho ÆÛng vÌi b∂n ch†t cÒa di s∂n v®n h„a phi vÀt th”. T´i ngh‹ rªng, di s∂n v®n h„a phi vÀt th” lµ mÈt th˘c th” gæn b„ vÌi con

ng≠Íi, th≠Íng xuy™n vÀn ÆÈng vµ bi’n ÆÊi trong kh´ng gian vµ trong thÍi gian.

Kh∏c nhau gi˜a di s∂n v®n h„a vÀt th” vµ di s∂n v®n h„a phi vÀt th” ch›nh Î Æi”m nµy trong c´ng t∏c b∂o tÂn.VÌi c∏c hi÷n vÀt cÒa c∏c di s∂n vÀt th”, y™u c«u b∂o tÂn nguy™n vãn hi÷n vÀt gËc lµ v†n Æ“ quan tr‰ng, nh≠ng Î di s∂n v®n h„a phi vÀt th”, lµm sao x∏c Æfinh Æ≠Óc {t›nh gËc}, vµ quan tr‰ng h¨n c∂, thÍi Æi”m x∏c Æfinh {t›nh gËc} lµ tı khi nµo? MÈt sË bµi ca cÒa D©n ca quan h‰ Bæc Ninh mÌi Æ≠Óc ngh÷ nh©n Nguy‘n ߯c S´i s∏ng t∏c g«n Æ©y, nh≠ng kh´ng ai phÒ nhÀn nh˜ng bµi ca †y kh´ng ph∂i D©n ca quan h‰ Bæc Ninh. V†n Æ“ qu∂ng b∏ c∏c di s∂n v®n h„a phi vÀt th” cÚng n™n Æ≠Óc xem xät trong quan h÷ vÌi {t›nh Æπi chÛng h„a}. MÈt trong nh˜ng y™u c«u b∂o tÂn vµ ph∏t huy gi∏ trfi cÒa c∏c di s∂n v®n h„a phi vÀt th” Æπi di÷n cÒa nh©n loπi lµ vai trfl cÒa cÈng ÆÂng. Lµm sao Æ” cÈng ÆÂng t˘ gi∏c nh◊n nhÀn Æ©y lµ di s∂n v®n h„a cÒa ch›nh h‰, tı Æ„ c„ tr∏ch nhi÷m b∂o tÂn vµ gi˜ g◊n di s∂n.

Ph∂i t®ng c≠Íng c´ng t∏c qu∂ng b∏, Æ≠a di s∂n v“ vÌi cÈng ÆÂng, tr∂ di s∂n cho chÒ nh©n cÒa n„. ߆y lµ vi÷c chÛng ta ph∂i lµm! N„i kh∏i qu∏t nh†t, chÛng ta ph∂i th˘c hi÷n tr‰n vãn nh˜ng Æi“u Æ∑ cam k’t vÌi UNESCO trong h s¨ nÈp cho tÊ ch¯c nµy, khi Æ“ nghfi c´ng nhÀn di s∂n.

P.V: Ch›nh s∏ch v“ b∂o tÂn vµ ph∏t tri”n v®n h„a cÒa ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc ta Æ∑ Æ≠Óc cÙ th” h„a bªng LuÀt Di s∂n v®n h„a. Nh≠ vÀy lµ chÛng ta Æ∑ c„ s˘ hÁ trÓ c∂ bªng luÀt ph∏p Æ” th˘c hi÷n?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: ßÛng nh≠ vÀy. Tı n®m 2001, QuËc hÈi Æ∑ th´ng qua LuÀt Di s∂n v®n h„a, vµ mÌi Æ©y lπi th´ng qua mÈt sË Æi“u sˆa ÆÊi cÒa bÈ luÀt nµy. ß©y lµ mÈt c´ng cÙ ph∏p l˝ Æ” b∂o tÂn, b∂o v÷ vµ ph∏t huy di s∂n v®n h„a cÒa c∏c d©n tÈc Î Vi÷t Nam. Tuy nhi™n, nh˜ng n®m qua, th˘c thi LuÀt Di s∂n v®n h„a kh´ng ph∂i kh´ng c„ v†n Æ“. Hi÷n t≠Óng vi phπm di t›ch lfich sˆ v®n h„a, nh†t lµ trong trÔng tu c∏c di t›ch mµ nguÂn vËn Æ≠Óc tπo ra tı bi÷n ph∏p x∑ hÈi h„a v…n di‘n ra. NhÀn th¯c v“ LuÀt Di s∂n v®n h„a vµ c∏c v®n b∂n d≠Ìi luÀt trong c∏c nhµ qu∂n l˝ vµ cÈng ÆÂng kh´ng ph∂i Æ∑ c∆n kœ, th†u Æ∏o. M∆t kh∏c, nh˜ng v†n Æ“ l˝ luÀn vµ th˘c ti‘n Æ∆t ra xung quanh c´ng t∏c b∂o tÂn, ph∏t huy gi∏ trfi cÒa di s∂n v®n h„a, c∂ vÀt th” l…n phi vÀt th” qu∏ nhi“u v†n Æ“ b¯c xÛc.

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  27

KHÉCH MòI ß¡U N°M

L‘ hÈi cÂng chi™ng cÒa ÆÂng bµo Bana. Ånh HUå NH¶

P.V: Vµ n™n ch®ng, chÛng ta c«n ph∂i c„ nh˜ng chi’n l≠Óc tuy™n truy“n s©u rÈng, th≠Íng xuy™n, thÀm ch› ph∂i Æ≠a vµo trong gi∏o dÙc Æ” t†t c∂ m‰i ng≠Íi, Æ∆c bi÷t th’ h÷ trŒ - chÒ nh©n cÒa t≠¨ng lai - c„ mÈt ˝ th¯c r‚ rµng vµ t˘ nguy÷n trong vi÷c gi˜ g◊n vµ b∂o v÷ c∏c di s∂n v®n h„a cÒa Ɔt n≠Ìc?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: ß” di s∂n v®n h„a tr≠Íng tÂn cÔng th’ h÷ h´m nay vµ mai sau, Æ” di s∂n trÎ thµnh ÆÈng l˘c thÛc Æ»y s˘ ph∏t tri”n kinh t’ vµ x∑ hÈi, mÈt chi’n l≠Óc tuy™n truy“n s©u rÈng, th≠Íng xuy™n tÌi t†t c∂ m‰i ng≠Íi, nh†t lµ th’ h÷ trŒ v“ tr∏ch nhi÷m vÌi di s∂n v®n h„a lµ c«n thi’t. C„ hai v†n Æ“: mÈt lµ lµm cho m‰i ng≠Íi hi”u r‚ gi∏ trfi cÒa di s∂n, c∂ di s∂n Æ∑ Æ≠Óc UNESCO vinh danh, l…n di s∂n Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc ta x’p hπng; hai lµ tuy™n truy“n giÌi thi÷u v“ LuÀt Di s∂n v®n h„a (sˆa ÆÊi) vµ c∏c v®n b∂n d≠Ìi luÀt kÃm theo cho m‰i c´ng d©n, nh†t lµ th’ h÷ trŒ. C„ hi”u bi’t, m‰i ng≠Íi d©n, nh†t lµ th’ h÷ trŒ mÌi t˘ nguy÷n, t›ch c˘c gi˜ g◊n, b∂o tÂn vµ ph∏t huy c∏c gi∏ trfi cÒa di s∂n v®n h„a.

P.V: ThÍi gian tÌi, Vi÷t Nam sœ tr◊nh nh˜ng h s¨ nµo cho UNESCO v“ di s∂n v®n h„a vÀt th” vµ phi vÀt th”? Li÷u c„ nh˜ng thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n g◊ kh´ng, th≠a ´ng?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: Hi÷n tπi, v“ di s∂n v®n h„a vÀt th”, chÛng ta Æ∑ nÈp h s¨ Hoµng thµnh Th®ng Long, Thµnh nhµ HÂ, V≠Ín quËc gia Phong Nha -KŒ Bµng (l«n 2), v“ di s∂n v®n h„a phi vÀt th” lµ h s¨ HÈi Gi„ng Î Æ“n PhÔ ßÊng vµ Æ“n S„c Æ” UNESCO xem xät, c´ng nhÀn lµ Di s∂n v®n h„a th’ giÌi theo C´ng ≠Ìc 1972 vµ C´ng ≠Ìc 2003 cÒa tÊ ch¯c nµy. MÁi h s¨ c„ nh˜ng thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n ri™ng. VÌi h s¨ HÈi Gi„ng Î Æ“n PhÔ ßÊng vµ Æ“n S„c, thuÀn lÓi mµ chÛng t´i c„ Æ≠Óc lµ: ß©y lµ mÈt l‘ hÈi Æ∑ Æ≠Óc c∏c h‰c gi∂ n≠Ìc ngoµi bi’t Æ’n tı sÌm. Ngay tı n®m 1893, G.Doumetier Æ∑ vi’t bµi Æ∏nh

28  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

gi∏ r†t cao l‘ hÈi nµy. Tr≠Ìc C∏ch mπng th∏ng T∏m, Gi∏o s≠, Ti’n s‹ Nguy‘n V®n Huy™n Æ∑ c„ hai c´ng tr◊nh v“ hÈi Gi„ng Î PhÔ ßÊng. Sau Æ„, c∏c nhµ khoa h‰c trong vµ ngoµi n≠Ìc nh≠ Niculin (ng≠Íi Nga), Cao Huy ßÿnh, Tr«n QuËc V≠Óng v.v... Æ∑ nghi™n c¯u nhi“u v“ hÈi Gi„ng. ß©y cÚng lµ mÈt l‘ hÈi ch¯a Æ˘ng nh˜ng s∏ng tπo ÆÈc Æ∏o cÒa ng≠Íi Vi÷t n¨i ch©u thÊ Bæc BÈ; vµ cÚng lµ mÈt l‘ hÈi tÂn tπi trong cÈng ÆÂng, do cÈng ÆÂng s∏ng tπo, tÊ ch¯c, mµ ›t c„ s˘ {can thi÷p} Æ” lµm bi’n dπng cÒa c∏c nhµ qu∂n l˝ v®n h„a v.v... Nh≠ng chÛng t´i cÚng g∆p kh´ng ›t nh˜ng kh„ kh®n: t≠ li÷u b®ng h◊nh v“ hÈi Gi„ng cfln hπn ch’, dfich v®n b∂n h s¨ sang ti’ng Anh, ti’ng Ph∏p kh´ng h“ ƨn gi∂n v.v... Tuy nhi™n, Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ tπo Æi“u ki÷n cÒa Thµnh Òy, ûy ban nh©n d©n, V®n phflng Ban chÿ Æπo k˚ ni÷m 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi, SÎ V®n h„a, Th” thao vµ Du lfich Hµ NÈi, vÌi s˘ cË gæng h’t m◊nh cÒa anh em trong Vi÷n V®n h„a Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam, c´ng vi÷c cÒa chÛng t´i Æ∑ hoµn thµnh nÈp cho UNESCO Î Pa-ri ÆÛng quy Æfinh v“ thÍi gian. Cfln lπi, chÛng ta ph∂i chÍ s˘ Æ∏nh gi∏ cÒa UNESCO. P.V: N’u Æ≠Óc mong ≠Ìc mÈt Æi“u trong l‹nh v˘c v®n h„a, ´ng sœ n„i g◊?

PGS, TS. Nguy‘n Ch› B“n: ô mi“n nÛi, vÔng s©u, vÔng xa, n¨i bi™n c≠¨ng, h∂i Æ∂o, ÆÂng bµo cÚng nh≠ c∏c chi’n s‹ Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam g∆p kh´ng ›t kh„ kh®n trong ti’p nhÀn, h≠Îng thÙ v®n h„a. N’u c„ mÈt Æi“u ≠Ìc, t´i mong ≠Ìc lµm sao x„a Æ≠Óc kho∂ng c∏ch trong ti’p nhÀn, h≠Îng thÙ v®n h„a gi˜a c∏c vÔng mi“n, ÆËi t≠Óng hi÷n nay, Æ” ÆÂng bµo, c∏c chi’n s‹ n¨i mi“n nÛi, bi™n c≠¨ng, h∂i Æ∂o v.v... Æ≠Óc ti’p nhÀn h’t nh˜ng thµnh t˘u cÚng nh≠ nh˜ng di s∂n v®n h„a cÒa v®n h„a Vi÷t Nam trong c´ng cuÈc ÆÊi mÌi cÒa chÛng ta do ß∂ng ta l∑nh Æπo.

P.V: Xin c∂m ¨n ´ng! ßµo B∏ ßoµn (th˘c hi÷n)

C∏ch Æ©y h¨n mÈt ngh◊n n®m, Æ” t≠Îng nhÌ tÌi ng≠Íi anh hÔng d©n tÈc c„ c´ng dãp gi∆c ¢n, vua ßinh Ti™n Hoµng Æ∑ cho tπc t≠Óng, x©y d˘ng Æ“n thÍ Th∏nh Gi„ng Î ngay d≠Ìi ch©n nÛi S„c.

T≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng - d†u †n ngh◊n n®m Ng´ V®n H‰c

L‘ hÈi Gi„ng tπi Æ“n S„c vµ m…u t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng Æ∆t tr™n Æÿnh nÛi ß∏ ChÂng. Ånh Ng´ V®n H‰c

T

heo truy“n thuy’t, thÍi Vua HÔng th¯ s∏u, gi∆c ¢n Æem qu©n x©m l≠Óc n≠Ìc ta. Vua HÔng ph∂i c«u ng≠Íi tµi gi·i ra Æ∏nh gi∆c. Tπi lµng PhÔ ßÊng, nay thuÈc Gia L©m c„ cÀu bä lπ, d∏m nhÀn lÍi nhµ vua l™n Æ≠Íng mÈt m◊nh Æ∏nh gi∆c, Æi Æ’n Æ©u gi∆c tan Æ’n Æ„.

CuËi cÔng Th∏nh Gi„ng Æ∑ dÂn qu©n gi∆c Æ’n ßa PhÛc (nay lµ huy÷n S„c S¨n - Hµ NÈi), gi∆c thua tan t∏c ph∂i rÛt v“ n≠Ìc. Th∏nh Gi„ng dıng ch©n tπi nÛi S„c, cÎi ∏o gi∏p treo l™n c©y, c∂ ng≠Íi vµ ng˘a bay v“ trÍi. Vua HÔng phong ngµi lµ PhÔ ßÊng Thi™n V≠¨ng.

S∏ch {Thi“n Uy”n TÀp Anh} ghi r‚: Vµo th’ k˚ th¯ X, trÙ tr◊ chÔa Non tr™n nÛi S„c lµ s≠ Ng´ Ch©n L≠u (933 - 1011), hÀu du÷ cÒa Ng´ Quy“n, vua ßinh Ti™n Hoµng phong lµ QuËc S≠, ban hi÷u Khu´ng Vi÷t (Khu´ng phÔ n≠Ìc Vi÷t). MÈt Æ™m, trong gi†c ngÒ, QuËc S≠ - Ng´ Ch©n L≠u mÈng th†y th«n v“ b∂o nÛi S„c lµ {linh s¨n}, lÀp Æ“n thÍ Th∏nh Gi„ng sœ chËng Æ≠Óc ngoπi x©m, y™n bÍ c‚i. Ngay sau Æ„, nhµ vua Æ∑ sai ngµi tÊ ch¯c tπc t≠Óng, x©y Æ“n thÍ d≠Ìi ch©n nÛi S„c, nay thuÈc th´n V÷ Linh, x∑ PhÔ Linh, huy÷n S„c S¨n Hµ NÈi.

Tr∂i qua h¨n ngh◊n n®m, cÔng nh˜ng bi’n cË th®ng tr«m cÒa lfich sˆ, khu Æ“n thÍ Th∏nh Gi„ng tr™n nÛi S„c lu´n Æ≠Óc c∏c tri“u Æπi phong ki’n quan t©m g◊n gi˜, trÔng tu, t´n tπo... ß’n thÍi Æπi H Ch› Minh, khu di t›ch lfich sˆ - v®n ho∏ nµy Æ∑ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc x’p hπng c†p quËc gia. ß” c´ng tr◊nh t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng x¯ng vÌi t«m v„c lfich sˆ cÒa d©n tÈc vµ mang ˝ ngh‹a Th®ng Long ngh◊n n®m v®n hi’n, tı th∏ng 4 n®m 2003, ûy ban nh©n d©n thµnh phË Hµ NÈi Æ∑ tÊ ch¯c ph∏t ÆÈng cuÈc thi thi’t k’ m…u t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng. C„ 10/28 m…u Æ≠a vµo chÿnh sˆa, th»m Æfinh, Æ∏nh gi∏, tr≠ng c«u ˝ ki’n cÒa nh©n d©n vµ ûy ban nh©n d©n thµnh phË Æ∑ l˘a ch‰n m…u chu»n cÒa t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng Æ” th˘c hi÷n x©y d˘ng tr™n Æÿnh nÛi ß∏ ChÂng thuÈc khu di t›ch Æ“n S„c (x∑ PhÔ Linh). ß©y lµ mÈt d˘ ∏n c´ng tr◊nh c„ t«m cÏ lÌn, Æ≠Óc HÈi ÆÂng trfi s˘ Trung ≠¨ng gi∏o hÈi PhÀt gi∏o Vi÷t Nam Æ∂m nhi÷m huy ÆÈng bªng c∏c nguÂn l˘c theo h◊nh th¯c x∑ hÈi ho∏.

VÌi ch†t li÷u ÆÂng nguy™n ch†t, t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng c„ chi“u cao: 9,9m, n∆ng g«n mÈt tr®m t†n, lµ pho t≠Óng Th∏nh Gi„ng lÌn nh†t tı tr≠Ìc tÌi nay,

lπi Æ≠Óc x©y d˘ng Î ÆÈ cao 297m so vÌi m∆t n≠Ìc bi”n, n™n sœ g∆p ph∂i kh´ng ›t kh„ kh®n, ph¯c tπp c∂ v“ k¸ thuÀt ki’n trÛc, ch†t li÷u, c´ng ngh÷ ch’ t∏c vµ qu∏ tr◊nh thi c´ng.

C„ mÈt Æi“u mang ˝ ngh‹a nh©n v®n s©u sæc: C∏ch Æ©y h¨n ngh◊n n®m v“ tr≠Ìc, ´ng cha ta Æ∑ tπc t≠Óng Th∏nh Gi„ng bªng ch†t li÷u gÁ, trong Æi“u ki÷n Ɔt n≠Ìc l©m nguy, vıa lµm vıa ph∂i chËng gi∆c ngoπi x©m. Nh≠ng Æ’n h´m nay, con ch∏u k’ thıa vi÷c ÆÛc t≠Óng Th∏nh Gi„ng bªng ÆÂng, trong Æi“u ki÷n ThÒ Æ´ Hµ NÈi cÔng Ɔt n≠Ìc Æang tr™n Ƶ ÆÊi mÌi.

Th≠Óng toπ Th›ch Thanh Quy’t - Ph„ Vi÷n tr≠Îng H‰c vi÷n PhÀt gi∏o Vi÷t Nam, Tr≠Îng ban qu∂n l˝ ÆÛc t≠Óng Th∏nh Gi„ng cho bi’t, t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng lµ mÈt c´ng tr◊nh kh´ng chÿ c„ ˝ ngh‹a s©u sæc v“ t›nh t≠ t≠Îng d©n tÈc mµ cfln ˝ ngh‹a v“ t©m linh, bi”u t≠Óng cho ˝ ch› quÀt c≠Íng cÒa d©n tÈc c„ m†y ngh◊n n®m lfich sˆ d˘ng n≠Ìc vµ gi˜ n≠Ìc. Vµ Æ©y cÚng lµ c´ng tr◊nh ki’n trÛc ngh÷ thuÀt ÆÈc Æ∏o Æ≠Óc Æ∆t tr™n mÈt qu«n th” c„ c∂ PhÀt, Th∏nh vµ tr≠Íng Ƶo tπo t®ng ni sinh tr™n phπm vi c∂ n≠Ìc (bao gÂm: T≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng, PhÀt TÊ Nh≠ Lai vµ H‰c vi÷n PhÀt gi∏o Vi÷t Nam Æ“u nªm trong khu v˘c Æ“n S„c).

Qu˝ 1 n®m 2008 c´ng tr◊nh t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng ch›nh th¯c Æ≠Óc khÎi c´ng x©y d˘ng. D˘ ki’n c´ng tr◊nh sœ Æ≠Óc hoµn thµnh tr≠Ìc th∏ng 10-2010. Khi t≠Óng ÆÛc xong sœ c„ l‘ c«u nguy÷n, sau Æ„ Æ≠a l™n Æÿnh ß∏ ChÂng Æ” ti’n hµnh c∏c thÒ tÙc t©m linh.

VÌi tÊng di÷n t›ch tr™n 10.000m2, t≠¨ng lai kh´ng xa, khu t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng c„ th™m hai c´ng tr◊nh li™n quan tÌi huy“n thoπi Th∏nh Gi„ng Æ„ lµ: {B∂o tµng Nong Cµ, Nong C¨m} vµ {B∂o tµng ÆÛc ng˘a, mÚ, ∏o, gÀy sæt} cÒa Th∏nh Gi„ng, tπo thµnh khu di t›ch lfich sˆ - v®n ho∏ Æ“n S„c, trong Æ„ nÊi bÀt lµ t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng - Bi”u t≠Óng cho s¯c mπnh cÒa d©n tÈc vµ cÚng lµ c´ng tr◊nh mang d†u †n ngh◊n n®m Th®ng Long Hµ NÈi.  SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  29

V°N HïA - XÇ HóI

ßÅO HOA S` L™ V®n Ch≠¨ng

K

h∏ch Æ’n Æ∂o L˝ S¨n th≠Íng t◊m r≠Óu h∂i s©m, loπi h∂o hπng, Æ„ lµ loπi h∂i s©m Æen sinh tr≠Îng l©u n®m, Æ≠Óc ng≠ d©n vÌt tı nh˜ng d∂i san h´ d≠Ìi Æ∏y bi”n thuÈc qu«n Æ∂o Tr≠Íng Sa. Loπi Æ∆c s∂n nµy, ng≠Íi d©n thµnh phË, d…u nhi“u ti“n nh≠ng ch≠a chæc ki’m Æ≠Óc. Ngoµi ra, kh∏ch Æ’n th®m Æ∂o, khi ra v“ cfln muËn c„ mÈt tÛi t·i kh´, mÈt chai t·i mÈt ng©m r≠Óu ch˜a b÷nh. T·i mÈt r†t hi’m g∆p. ß„ lµ loπi t·i chÿ c„ mÈt täp duy nh†t, trfln trÔng trÙc, tr´ng r†t Æãp mæt.

Tinh tÛy cÒa c©y t·i d≠Íng nh≠ dÂn h’t vµo Æ©y, n™n sˆ dÙng r†t tËt khi bfi ch¯ng Æ«y bÙng vµ mÈt sË b÷nh kh∏c.

Cfln mÈt m„n quµ kh∏c, ng≠Íi d©n tr™n Æ∂o chÿ t∆ng cho kh∏ch qu˝, nh≠ c„ thµnh ˝ hãn dfip t∏i ngÈ. ß„ lµ mÈt gËc hoa s¯, mÈt bfich c∏t Æ∂o. Trong c∏i næng hanh hao cÒa th∏ng Gi™ng vµ khi mÔa hà ƒn, hoa s¯ tr™n Æ∂o bæt Æ«u r˘c sæc Æ·.

Hoa s¯ th†p tho∏ng trong x„m lµng, b™n hi™n nhµ, tr≠Ìc s©n, cπnh nh˜ng ng´i Æ◊nh, mi’u cÊ k›nh, r™u phong.

Kh∏c vÌi Ɔt li“n, hoa s¯ tr™n Æ∂o c„ nhi“u nät ÆÈc Æ∏o ri™ng. N’u trong Ɔt li“n, trÂng mÈt c©y hoa s¯ n™n d∏ng, n™n h◊nh th◊ ph∂i m†t 4 - 5 n®m. Ri™ng ÆËi vÌi L˝ S¨n th◊ chÿ v·n vãn 1 n®m. §ng

Ånh L™ Kh∏nh Chi

30  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Dai Î th´n ß´ng, x∑ An H∂i khºng Æfinh: {S¯ ngoµi Æ∂o ph«n lÌn trÂng trong ∂ng, n’u ai ≠ng nhanh, trÂng ra ngoµi Ɔt rÂi mÌi b¯ng v´ chÀu. Chÿ 2 n®m sau n„ Æ∑ lÌn r†t nhanh}.

TrÍi cho Æ∂o L˝ S¨n loπi c∏t pha v´i.

Tr∂i qua hµng chÙc tri÷u n®m, nh˜ng hπt c∏t vÔi trong s„ng bi”n, ng†m ch†t n≠Ìc m∆n, dπt vµo bÍ. N´ng d©n xÛc c∏t, phÒ l™n ruÈng trÂng hµnh, t·i. Ng≠Íi ch¨i hoa mang v“ trÈn chung c∏t vÌi mÈt ph«n Ɔt vµ trÂng hoa s¯. Cæm cµnh s¯ xuËng m∆t c∏t, b„n chÛt ph©n bfl lµ c©y s¯ ph∏t tri”n vÔn vÙt. Hµng n®m thay c∏t, Æfinh k˙ cæt cµnh Æ” nu´i cÒ n’u muËn s¯ ph∏t tri”n mπnh. Vµ chÿ mÈt thÍi gian, s¯ c„ th” ÆÈi cÒ l™n kh·i m∆t Ɔt, cµnh l∏ xanh m≠Ót, d∏ng d†p sung s¯c, cÒ s®n chæc nh≠ c¨ bæp l˘c s‹. Nhi“u gËc s¯ ph∏t tri”n nhanh, cÒ ph∏ vÏ chÀu Æ” trÂi ra ngoµi. Tr™n Æ∂o tıng c„ nh˜ng chÀu hoa s¯ l©u n®m, Æ≠Íng k›nh cÒa gËc s¯ rÈng g«n 1,5m.

Anh D≠¨ng V®n Thµnh vµ nhi“u n´ng d©n kh∏c tr™n Æ∂o cho bi’t b› quy’t cÒa ngh“ trÂng hoa s¯: MÔng 10 th∏ng 8 ©m lfich lµ cæt cµnh. N’u trÍi lπnh th◊ cæt cµnh vµo cuËi th∏ng 7. ßÛng dfip T’t sœ c„ hoa nÎ rÈ. Ch¨i hoa s¯ th◊ ph∂i vıa ch¨i cµnh, vıa ch¨i cÒ. N’u cÒ Æ∑ ph∏t tri”n to th◊ nhÊ l™n vµ Æem treo ng≠Óc

l™n hi™n nhµ kho∂ng mÈt Æ’n hai tu«n l‘. LÛc Æ„, cÒ s¯ m“m nh≠ bÛn, ng≠Íi ch¨i c„ th” chÿnh sˆa tÔy ˝. {ThÍi vµng} cÒa hoa s¯ L˝ S¨n bæt Æ«u tı n®m 1997. D©n trÂng hoa Ôn Ôn ra Æ∂o Æ” chi™m ng≠Ïng vµ mua hoa s¯ chÎ vµo Ɔt li“n. Nh˜ng chÀu hoa s¯ {ÆÈc} nh†t, Æ≠Óc d©n Æ∂o mang ra {tr◊nh lµng} vµ treo gi∏ vµi chÙc tri÷u ÆÂng. Th†y hoa s¯ c„ gi∏ mµ lπi d‘ trÂng, nhi“u gia Æ◊nh tr™n Æ∂o Æ∑ ÆÊ x´ trÂng hoa s¯ Æ” b∏n ki’m ti“n. ß∂o L˝ S¨n trÎ n™n r˘c Æ· kh∏c th≠Íng bÎi mu´n vµn ki”u d∏ng hoa s¯. {NhÌ gÎi cho anh, chfi mÈt tÛm c∏t, nhÍ tµu chÎ vµo Ɔt li“n...}. Tr„t y™u hoa s¯ Æ∂o, nhi“u ng≠Íi trong Ɔt li“n ph∂i Æi÷n ra xin c∏t Æ” d≠Ïng hoa. BÎi sau mÈt thÍi gian {r≠Ìc} vµo Ɔt li“n, thi’u c∏t, nh≠ c´ g∏i nhÌ qu™, d∏ng d†p s¯ trÎ n™n buÂn tŒ.

Trong cuÈc hµnh tr◊nh Æi t◊m c∏i Æãp cho Æ∂o, g«n Æ©y, nhi“u ng≠Íi trÂng hoa Æ∑ ph∏t hi÷n c©y hoa gi†y cÚng trÎ n™n c„ duy™n vÌi Ɔt L˝ S¨n. TËc ÆÈ sinh tr≠Îng cÒa hoa gi†y kh∏ nhanh, hoa nÎ dµy Æ∆c, kh∏c th≠Íng so vÌi Ɔt li“n. VÀy lµ b™n cπnh hoa s¯, nh˜ng chÀu hoa gi†y vÌi nhi“u mµu sæc vµng, træng, Æ· cÚng thi nhau khoe sæc tπo n™n vŒ Æãp r˘c rÏ cho L˝ S¨n. 

V°N HïA - XÇ HóI

Ba LflngßïN T⁄T Tr«n QuËc B∂ng

Trung t≠Ìng L™ Minh C≠Óc - Ch›nh Òy Qu©n khu 2 trao gπo c¯u trÓ cho nh©n d©n x∑ Ph≠¨ng X∏, huy÷n C»m Kh™ - PhÛ Th‰. Ånh THÉI HÄ

C

hÛng t´i Æ’n x∑ Ba Lflng, huy÷n ßakr´ng, tÿnh Qu∂ng Trfi, n¨i c∏ch Æ©y kh´ng l©u c¨n b∑o sË 9 Æ∑ Æi qua. M∆c dÔ Æ∑ h¨n bËn th∏ng nh≠ng d†u t›ch cÒa n„ v…n cfln hªn s©u tr™n tıng m∏i nhµ, ruÈng v≠Ín, bÍ b∑i. C„ lœ ph∂i mÈt thÍi gian n˜a cuÈc sËng cÒa ng≠Íi d©n n¨i Æ©y mÌi Ên Æfinh trÎ lπi, nh≠ng kh´ng ph∂i v◊ th’ mµ h‰ n∂n lflng. C†p u˚, ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng Æang cÔng vÌi nh©n d©n Æang vÀt lÈn vÌi nh˜ng kh„ kh®n, Ên Æfinh cuÈc sËng cho bµ con Æ” nh©n d©n c„ mÈt c∏i T’t vui vŒ, Æ«m †m.

Sau trÀn b∑o lÚ, t◊nh h◊nh Ba Lflng h’t s¯c kh„ kh®n. H«u h’t nhµ cˆa, hoa mµu Æ’n k˙ thu hoπch bfi lÚ cuËn tr´i.

Th˘c hi÷n Chÿ thfi 18 - CT/HU cÒa Ban Th≠Íng vÙ Huy÷n Òy v“ "T®ng c≠Íng s˘ l∑nh Æπo cÒa c†p u˚ ß∂ng trong c´ng t∏c khæc phÙc hÀu qu∂ do c¨n b∑o sË 9 g©y ra vµ c¯u Æ„i, phflng, chËng dfich b÷nh tr™n Æfia bµn", Æ≠Óc s˘ quan t©m cÒa c∏c c†p, c∏c ngµnh tı Trung ≠¨ng Æ’n tÿnh, huy÷n, c∏c tÊ ch¯c ch›nh trfi, x∑ hÈi, c∏c Æoµn th”, c∏c nhµ h∂o t©m, x∑ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc g«n 85 t†n gπo, 1.799 thÔng m◊ ®n li“n, g«n 400 tri÷u ÆÂng vµ mÈt sË trang thi’t bfi tr≠Íng h‰c, gi†y vÎ

cho h‰c sinh. SË l≠¨ng th˘c vµ hµng ho∏ Æ„ Æ∑ kfip thÍi Æ’n tay ng≠Íi d©n, giÛp ng≠Íi d©n nhanh ch„ng Ên Æfinh cuÈc sËng. ßÂng ch› Nguy‘n Xu©n Quang - Ph„ B› th≠ ß∂ng Òy x∑ cho bi’t: "X∑ Æ∑ t›ch c˘c vÀn ÆÈng bµ con khæc phÙc hÀu qu∂ thi™n tai, nh†t lµ vi÷c thu d‰n v÷ sinh kh´ng Æ” dfich b÷nh x∂y ra. X∑ cÚng tÊ ch¯c l˘c l≠Óng cÔng vÌi bÈ ÆÈi nπo vät bÔn Ɔt Î c∏c khu v˘c c´ng cÈng, Æ’n nay Æ∑ nπo vät Æ≠Óc kho∂ng 300m3 bÔn Ɔt Î c∏c tr≠Íng h‰c, ngh‹a trang li÷t s‹, khu di t›ch... ßËi vÌi hÈ nghÃo, mÁi kh»u Æ≠Óc c†p 45kg gπo, hÈ cÀn nghÃo, mÁi kh»u 30kg, hÈ ÆËi t≠Óng kh∏c Æ≠Óc c†p 15kg trong 3 th∏ng ÆÒ Æ” nh©n d©n trang tr∂i, kh´ng Æ” nh©n d©n thi’u Æ„i...". Lµ mÈt x∑ vÔng cao n™n ruÈng ›t, trong Æ„ 25ha ruÈng Æ∑ bfi bÔn Ɔt vÔi l†p, sË hπt giËng nh≠ lÛa, ng´, lπc Æ∑ bfi tr´i ho∆c bfi ≠Ìt, Æ©y lµ mÈt v†n Æ“ h’t s¯c nan gi∂i. V◊ vÀy, ngoµi vi÷c ch®m lo c∏i ®n cho nh©n d©n, Òy ban nh©n d©n x∑ cÚng Æ∑ t›ch c˘c li™n h÷ vÌi c∏c c¨ quan, ƨn vfi Òng hÈ, giÛp nh©n d©n v“ giËng c©y trÂng. MÈt sË vÔng Ɔt Æ’n nay v…n ch≠a c∂i tπo xong, nh≠ng x∑ cÚng ÆÈng vi™n nh©n d©n t›ch c˘c, chÒ ÆÈng kh»n tr≠¨ng lµm Ɔt Æ” gieo trÂng hoa mµu ÆÛng thÍi vÙ. Th˘c hi÷n Quy’t

Æfinh 167 cÒa Ch›nh phÒ "v“ ch›nh s∏ch hÁ trÓ nhµ Î cho ng≠Íi nghÃo", x∑ Æ∑ gi∂i ng©n Æ≠Óc 160 tri÷u ÆÂng tı vËn vay cÒa Ng©n hµng Ch›nh s∏ch x∑ hÈi; Ng©n hµng N´ng nghi÷p vµ Ph∏t tri”n n´ng th´n, Ch≠¨ng tr◊nh Viettel, Æ’n nay mÈt sË hÈ gia Æ◊nh Æ∑ hoµn thµnh nhµ Î vµ Æ≠a vµo sˆ dÙng.

Sau lÚ, BÈ Chÿ huy qu©n s˘ tÿnh, ßoµn C68 (Qu©n khu 4) Æ∑ cˆ hµng tr®m c∏n bÈ, chi’n s‹ Æ’n "cÔng ®n, cÔng Î, cÔng lµm" giÛp ÆÏ nh©n d©n khæc phÙc hÀu qu∂. C∏c anh Æ∑ nhanh ch„ng d˘ng lπi nhµ cho bµ con, nπo vät sË bÔn Ɔt tπi c∏c khu v˘c c´ng cÈng, thu d‰n v÷ sinh kh´ng Æ” dfich b÷nh x∂y ra. ß” nhanh ch„ng Æ≠a c∏c em trÎ lπi tr≠Íng lÌp, c∏n bÈ, chi’n s‹ Æ∑ tranh thÒ c∂ ngµy nghÿ, giÍ nghÿ Æ” d‰n dãp lπi tr≠Íng h‰c, v◊ vÀy chÿ m≠Íi ngµy sau trÀn lÚ, tr≠Íng lÌp Æ∑ sπch sœ. C∏c em lπi Æ≠Óc Æ’n tr≠Íng nh≠ m‰i ngµy. §ng Nguy‘n H˜u Cˆu, 91 tuÊi Î th´n ß∏ NÊi t©m s˘: "T´i sinh ra vµ lÌn l™n Î Æ©y, Æ∑ sËng g«n tr®m n®m, nh≠ng ch≠a bao giÍ t´i th†y trÀn lÙt nµo gh™ gÌm Æ’n vÀy. N’u kh´ng c„ l˘c l≠Óng cÒa Ban chÿ huy qu©n s˘ huy÷n kfip thÍi Æ’n giÛp ÆÏ, chÿ Æπo nh©n d©n di dÍi th◊ chæc c„ lœ s˘ th” cfln khÒng khi’p h¨n nhi“u... n’u kh´ng c„ s˘ quan t©m cÒa ß∂ng, Nhµ n≠Ìc, cÒa c∏c c†p, c∏c ngµnh th◊ b©y giÍ chæc bµ con tui Æ„i.

Bµ con chÛng t´i c∂m ¨n ß∂ng, Ch›nh phÒ, c∂m ¨n c∏c chÛ bÈ ÆÈi nhi“u læm.

T≠Îng rªng n®m nay kh´ng c„ T’t, nh≠ng b©y giÍ m∆c dÔ c„ v†t v∂ nh≠ng T’t v…n cfln, T’t v…n Æ’n vÌi chÛng t´i, v◊ kh´ng nhµ nµo thi’u c∏i ®n c∂...".

Kh´ng kh› T’t Æ∑ lπi v“ vÌi bµ con Ba Lflng. ô mÈt sË lµng, cÊng chµo Æ∑ Æ≠Óc c∏c thanh ni™n s¨n quät lπi, cæt ch˜, cæm cÍ trang tr›. B∂n lµng lπi rÈn r∑ vµo xu©n dÔ d≠ ©m cÒa c¨n b∑o v…n cfln Æ©y Æ„.  SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  31

V°N HïA - XÇ HóI

Lµng c©y c∂nh

b™n s´ng BÅO L¢M

ChÛng t´i v“ B∏ch ThuÀn (VÚ Th≠, Th∏i B◊nh) vµo mÈt buÊi chi“u Æ´ng se lπnh, c„ nh˜ng bÙi m≠a lay phay ræc tr™n cµnh l∏ nh≠ th” mÔa xu©n Æ∑ v“. D…u Æ∑ tıng nghe n„i nhi“u v“ mÈt lµng c©y c∂nh tuy÷t Æãp b™n s´ng HÂng, mµ mÁi chÛng t´i, ai cÚng ph∂i thËt l™n ngπc nhi™n... tr≠Ìc c¨ man lµ c©y c∂nh, hoa l∏, vµ mÈt mµu xanh mi™n man, C„ c∂m gi∏c, kh´ng kh› trong lµnh h¨n ngoµi quËc lÈ xa kia; c∏i Ân ∑ nh≠ b· lπi; con ng≠Íi g«n gÙi thi™n nhi™n h¨n; trong lflng khe khœ run r»y mÈt xÛc ÆÈng nh≠ c¨n gi„ nhã g©y ti’ng lao xao l∏ cµnh...

32  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

B

∏ch ThuÀn x≠a vËn lµ mÈt x∑ nªm ngoµi con Æ™ HÂng Hµ 2, c„ lfich sˆ 200 n®m. Nh≠ bao lµng qu™ b™n hai bÍ s´ng HÂng, B∏ch ThuÀn Æ≠Óc h≠Îng mÈt l≠Óng phÔ sa bÂi Ææp mµu mÏ r†t th›ch hÓp cho trÂng c©y rau mµu vµ c©y ®n qu∂. ThuÎ lÀp lµng, Æa sË lµ ng≠Íi Nam ßfinh b™n s´ng sang th†y b∑i Ɔt tËt Æ∑ v≠Ót thÊ bÂi c≠ sinh sËng. Do hµng n®m v…n hay lÙt v“ th∏ng 6 vµ th∏ng 7 n™n c≠ d©n n¨i Æ©y kh´ng Æ´ng ÆÛc nh≠ c∏c lµng qu™ kh∏c. Tr∂i qua nhi“u thÍi k˙ ph∏t tri”n, ng≠Íi B∏ch ThuÀn chÒ y’u sËng bªng ngh“ lµm v≠Ín. Di÷n t›ch Ɔt trÂng lÛa chi’m kh´ng Æ∏ng k”. Ngoµi trÂng d©u nu´i tªm, ng≠Íi ta trÂng c∏c loπi c©y ®n qu∂ chfiu n≠Ìc nh≠ Êi, t∏o... CuÈc sËng cÒa nh˜ng ng≠Íi d©n ÆÂng mµu bÀn rÈn quanh n®m. N’p sËng b™n s´ng n®m m†y th∏ng ngÀp lÙt cÚng khi’n ng≠Íi ta ph∂i linh hoπt, th∏o v∏t vµ c„ kh∂ n®ng th›ch ¯ng cao.

Ngoµi c©y c∂nh, ng≠Íi d©n B∏ch ThuÀn v…n trÂng hoa phÙc vÙ nhu c«u thfi tr≠Íng hoa t’t. Ånh XU¢N THûY

ß∑ bao ÆÍi nh≠ th’. Bao th’ h÷ nh≠ th’.

N’u kh´ng tho∏t ly xa qu™ lÀp nghi÷p Î n¨i kh∏c th◊ c¯ vÀy mµ sËng. ߆t tËt chºng phÙ c´ng ng≠Íi lam lµm. C«n cÔ chfiu kh„ th◊ ngay tr™n ÆÂng Ɔt qu™ h≠¨ng cÚng c„ cÒa ®n cÒa Æ”. Gi·i t›nh to∏n c„ th” trÎ n™n giµu.

Nh≠ng, kinh t’ thÍi mÎ cˆa s´i ÆÈng, ÆÍi sËng - x∑ hÈi ph∏t tri”n, n’u cam chfiu t†t sœ thÙt lÔi. Ng≠Íi B∏ch ThuÀn kh´ng nh≠ vÀy. H‰ t◊m c∏ch thay ÆÊi, th›ch ¯ng, t◊m ra c∏ch lµm ®n mÌi mang lπi hi÷u qu∂ kinh t’ cao h¨n. Vµ, c©y c∂nh Æ∑ Æ’n vÌi h‰ Æ” rÂi trÎ thµnh mÈt cuÈc "c∏ch mπng" lµm thay ÆÊi hoµn toµn bÈ m∆t lµng x∑.

ChÛng t´i Æ’n th®m v≠Ín nhµ ´ng Phπm V®n HÂng - mÈt "l∑o n´ng" bao n®m gæn b„ vÌi c©y rau mµu truy“n thËng - Æ∑ trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng ng≠Íi Æ«u ti™n Æ≠a c©y c∂nh vµo ÆÂng Ɔt B∏ch ThuÀn. V≠Ín nhµ ´ng Î tr™n thˆa Ɔt cao tho∏ng, c©y c∂nh cÒa ´ng Æ≠Óc ch®m tÿa k¸ cµng vµ Æ≠Óc sæp x’p nh≠ th” ´ng trÂng c©y c∂nh Æ” th·a m∑n thÛ ch¨i nhµn t∂n ch¯ kh´ng kinh doanh bu´n b∏n. §ng HÂng Æ∑ b∂y m≠¨i tuÊi mµ v…n cfln kh·e khoæn, nhanh nhãn læm. §ng nhi÷t t◊nh h≠Ìng d…n chÛng t´i tham quan c©y c∂nh v≠Ín nhµ mÈt l≠Ót, lπi r†t xÎi lÎi Æ∏p ¯ng t†t c∂ nh˜ng tfl mfl cÒa chÛng t´i v“ ngh“ c©y c∂nh, vµ v“ "s˘ t›ch lµng c©y c∂nh B∏ch ThuÀn" c„ t˘ khi nµo. §ng HÂng k” rªng, khi †y kho∂ng n®m 1992, mÈt l«n sang th®m gia Æ◊nh th´ng gia cÒa bË mã ´ng Î b™n s´ng (Vfi Kh™, Nam ßi“n, Nam Tr˘c, Nam ßfinh mÈt lµng trÂng c©y c∂nh l©u ÆÍi, c„ lœ Æ∑ Æ’n c∂ tr®m n®m), ´ng m™ nh˜ng m∂nh v≠Ín c©y c∂nh cÒa h‰ læm. Khi b™n chän trµ, kh„i thuËc thong dong, c„ ng≠Íi Æ∑ k›ch ´ng rªng: "߆t chÛng t´i vµ Ɔt c∏c ´ng nµo c„ kh∏c g◊ nhau. Th’ mµ chÛng t´i th◊ nhµn nh∑ ra ti“n cfln c∏c ´ng th◊ lam lÚ qu∏. S∏ng s∏ng, khi c∏c ´ng ph∂i g∏nh g∏nh gÂng gÂng ra chÓ b∏n rau b∏n qu∂ th◊ chÛng t´i v…n cfln th∂nh th¨i b™n chän trµ th¨m. CÚng tr™n mÈt sµo Ɔt mµ chÛng t´i thu nhÀp cao g†p hµng chÙc l«n c∏c ´ng...".

V“ nhµ, ng…m lÍi h‰ ´ng th†y Æ“u ÆÛng c∂. Th’ lµ ´ng quy’t Æfinh "thˆ"

xem th’ nµo. Trong tÛi lÛc †y chÿ c„ hai tr®m ngµn, ´ng Æem t†t Æi mua c©y b∏ch t∏n, c©y tÔng vµ c©y s¯ v“ trÂng. M‰i ng≠Íi th†y vÀy Æ∂ k›ch gh™ læm. Rªng, ´ng c„ "v†n Æ“". Rªng, trÂng c©y c∂nh th◊ rÂi sœ ra Æ≠Íng mµ Î. Kh´ng n∂n ch›, ´ng quy’t t©m th˘c hi÷n cho bªng Æ≠Óc. MÈt thÍi gian sau, c©y ph∏t tri”n tËt, ´ng b∏n Æi vµ thu l∑i kh∏ cao. Tı Æ„ ´ng d¯t kho∏t h‰c lµng Vfi Kh™ b™n s´ng, chuy”n hºn sang sinh sËng bªng ngh“ c©y c∂nh...

Khi chÛng t´i ng· ˝ khen v“ s˘ "dÚng c∂m" cÒa ´ng th◊ ´ng HÂng c≠Íi xfla Æ´n hÀu, rÂi b∂o: "Th˘c ra Æi Æ«u trong trÂng c©y c∂nh Î Æ©y ph∂i k” Æ’n c∏c ´ng Phπm Mi‘n, Hµ V®n B∏, Trfinh V®n Ph„ng vµ Trfinh Kim Tuy’n n˜a. S˘ thµnh c´ng cÒa chÛng t´i Æ∑ nhanh ch„ng Æ≠Óc bµ con h‰c tÀp. Chºng bao l©u, Æ∑ loang ra c∂ lµng, vµ b©y giÍ th◊ h«u nh≠ kh´ng mÈt m∂nh v≠Ín nµo Î Æ©y kh´ng c„ vµi chÙc Æ’n vµi tr®m c©y c∂nh trÎ l™n. ß≠Óc x∑ Òng hÈ, nh©n d©n Æ∑ chuy”n ruÈng thµnh v≠Ín, vµ h«u nh≠ chÿ lµ v≠Ín c©y c∂nh th´i...".

T

ı c©y c∂nh, nhÍ c©y c∂nh, ÆÍi sËng cÒa bµ con nh©n d©n B∏ch ThuÀn Æ∑ kh∏ l™n nhi“u. Tr≠Ìc Æ©y, tri÷u phÛ cfln hi’m, ch¯ b©y giÍ trÎ thµnh t˚ phÛ Î B∏ch ThuÀn cÚng lµ chuy÷n b◊nh th≠Íng. C„ gia Æ◊nh c„ v≠Ín c©y n’u t›nh trfi gi∏ ph∂i vµi t˚ ÆÂng; c∏ bi÷t c„ nh˜ng c©y l™n tÌi hµng t˚ ÆÂng.

S¯c lao ÆÈng Æ≠Óc gi∂i ph„ng. Kh´ng cfln c∂nh Æ«u tæt m∆t tËi tr™n nh˜ng c∏nh ÆÂng rau mµu n˜a. MÈt ng≠Íi b©y giÍ c„ th” lµm bªng bËn, n®m ng≠Íi tr≠Ìc Æ©y tr™n cÔng mÈt di÷n t›ch ruÈng v≠Ín.

CÚng kh´ng cfln c∂nh nˆa Æ™m ph∂i dÀy cho kfip hµng buÊi chÓ. B∏ch ThuÀn nay Æ∑ trÎ thµnh mÈt Æfia chÿ chuy™n v“ c©y c∂nh nÊi ti’ng chºng käm g◊ Vfi Kh™.

Kh∏ch Æ’n tÀn v≠Ín Æ” mua. Xe th s‰t, xe ´ t´, ÆÒ c∂. Thfi tr≠Íng ti™u thÙ b©y giÍ tËt læm. ßÍi sËng kinh t’ kh∏ l™n, ng≠Íi ta bæt Æ«u h≠Îng thÙ vÌi nh˜ng thÛ ch¨i tao nh∑ gæn li“n vÌi v®n h„a ph≠¨ng ß´ng, y™u thi™n nhi™n c· c©y hoa l∏. ß’n c∏c gia Æ◊nh Î B∏ch ThuÀn b©y giÍ, ng≠Íi ta h·i chuy÷n nhau, t©m s˘ vÌi nhau chÒ

y’u xoay quanh chÒ Æ“ c©y c∂nh: Nhµ ai c„ c©y g◊ "ÆÈc", gi∏ "khÒng", thfi tr≠Íng Æang chuÈng loπi c©y nµo, c∏ch ch®m b„n, v.v...

X∑ B∏ch ThuÀn lµ mÈt x∑ kh∏ rÈng vÌi 10 th´n, 1 vπn d©n/2.500 hÈ. K” tı n®m 1997 Æ’n nay Æ∑ c„ Æ™ bao n™n kh´ng cfln ph∂i chfiu c∂nh ngÀp lÙt vµo c˜ th∏ng 6, th∏ng 7 n˜a. C©y c∂nh kh´ng lo Ûng, hÓp Ɔt phÔ sa s´ng HÂng, lπi sΩn n≠Ìc t≠Ìi, ph∏t tri”n thuÀn lÓi v´ cÔng. Sau h¨n chÙc n®m chuy”n ÆÊi sang trÂng c©y c∂nh vµ c©y h≠¨ng d≠Óc li÷u, hπ t«ng Æ∑ kh∏c xa x≠a. B©y giÍ, ai v“ B∏ch ThuÀn, Æ≠Óc th∂ bÈ tr™n nh˜ng con Æ≠Íng lµng sπch Æãp, ngæm v≠Ín hoa c©y c∂nh hai b™n, chæc chæn sœ th†y t©m hÂn trÎ n™n thanh th∂n, nhã nhµng; bao ≠u phi“n m÷t nh‰c sœ tan bi’n h’t. ß≠Óc bi’t, B∏ch ThuÀn nªm trong quy hoπch d˘ ∏n khu du lfich sinh th∏i. §ng Nguy‘n V®n Mai, Ph„ ChÒ tfich ûy ban nh©n d©n x∑ B∏ch ThuÀn cho hay: "Nhµ n≠Ìc Æ∑ Æ«u t≠ cho tuy’n du lfich sinh th∏i nµy k” tı n®m 2005. VÌi B∏ch ThuÀn mÌi chÿ Æ«u t≠ Æ≠Óc 6 t˚ ÆÂng, chÒ y’u tÀp trung cho lµm Æ≠Íng giao th´ng vµ x©y d˘ng c¨ sÎ hπ t«ng. ChÛng t´i Æang vÀn ÆÈng, khuy’n kh›ch nh©n d©n lµm m´ h◊nh nhµ v≠Ín, c∏c loπi ao h c©u c∏ th≠ gi∑n, nghÿ ng¨i, hÓp vÌi du lfich sinh th∏i.

RÂi sœ ph∏t tri”n ki”u du lfich gia Æ◊nh cuËi tu«n, n™n c«n ph∂i c„ c¨ sÎ phÙc vÙ phÔ hÓp".

Nªm c∏ch xa Hµ NÈi kho∂ng 100km, qua c«u T©n ß÷ rœ ph∂i lµ Æ∑ Æ’n B∏ch ThuÀn. Hi÷n cÚng Æ∑ c„ nh˜ng Æoµn du lfich nh· lŒ, chÒ y’u lµ "T©y ba l´" v“ th®m B∏ch ThuÀn. MÈt lµng qu™ y™n b◊nh, thÀt Æ∆c bi÷t. MÈt lµng c©y c∂nh mµ du kh∏ch c„ th” tÌi th®m bËn mÔa Æ“u c∂m nhÀn Æ≠Óc s˘ thÛ vfi. Con ng≠Íi B∏ch ThuÀn thu«n ph∏c, mÈc mπc, gæn b„ vÌi c©y c∂nh vµ ngh“ trÂng c©y c∂nh nät tinh t’ giao thoa, y™u c∏i Æãp tı thi™n nhi™n, tı s˘ s∏ng tπo vµ tı ¯ng xˆ cÒa mÁi con ng≠Íi... 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  33

CíN TRONG K≥ `C

Hπnh Nguy™n

m

Lung linh mÈt

trÍi vµng

Sæc vµng T©y Nguy™n. Ånh HÑNH V°N

Ôa kh´, mÔa khËc li÷t nh†t cÒa thÍi ti’t vÔng Ɔt bazan, cÚng lµ mÔa hoa cÛc qu˙ v≠¨n m◊nh v≠Ót nh˜ng lÌp Ɔt Æ· khoe sæc vµng suËt d‰c nh˜ng con Æ≠Íng, nh˜ng qu∂ ÆÂi tr™n d∂i Ɔt T©y Nguy™n. Mã t´i b∂o, mÔa nµy gi∆t qu«n ∏o r†t m÷t, ph∂i dÔng nh˜ng ch†t t»y træng th◊ ∏o cÒa bË vµ t´i mÌi sπch. Nh≠ng mã cÚng ph∂i thıa nhÀn nhÍ nh˜ng hπt bÙi †y mµ t´i kh´n lÌn, gia Æ◊nh t´i c„ cÒa ®n cÒa Æ”, c„ nh˜ng Æ∏m cµ ph™ sau v≠Ín, ÆÂi chà dµi thºm xanh vµ c∂ sæc vµng d∑ qu˙ gi˜a mÔa kh´ Æ· Ëi.

MÁi n®m d∑ qu˙ chÿ nÎ mÈt mÔa, mÔa mµ t´i rÙc rfich nh˜ng bµi thi h‰c k˙ 1 käo dµi Æ’n khi nh˜ng ÆÂng ti“n l◊ x◊ trong n®m mÌi Æ≠Óc ÆÊi thµnh nh˜ng cuËn s∏ch, vi™n bi thÒy tinh ÆÒ sæc mµu... MÁi mÔa d∑ qu˙ ra hoa lµ quanh v≠Ín nhµ t´i r˘c mÈt mµu vµng „ng. BË t´i trÂng d∑ qu˙ lµm hµng rµo k›n bËn bÍ. Ph›a tr≠Ìc s©n bË cfln trÂng mÈt Æ∏m d∑ qu˙ sum su™, bË l˝ gi∂i, d∑ qu˙ cÚng lµ mÈt loµi hoa nu´i ta. C©y cµ ph™, c©y chà ÆÊi l†y hπt gπo, l‰ mæm... Th◊ d∑ qu˙ cho nh˜ng b˜a ®n tinh th«n, sau nh˜ng ngµy l™n r…y v†t v∂, cuËi ngµy ngÂi tÀn h≠Îng h≠¨ng sæc d∑ qu˙ lflng cÚng th†y thanh th∂n, b◊nh y™n. Mµu vµng cÒa d∑ qu˙ cÚng cho ta th†y s˘ †m cÛng, giµu sang. BË th≠Íng mong d∑ qu˙ nÎ muÈn Æ” vµo nh˜ng ngµy Æ«u n®m mÌi tr∂i nh˜ng th∂m vµng quanh nhµ, bË tin nh≠ th’ gia Æ◊nh t´i lµm ®n sœ g∆p nhi“u may mæn.

34  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Nhµ thªng T˝ cÔng lÌp Î qu∂ ÆÂi b™n r…y nhµ t´i, mÁi s∏ng sÌm n„ th≠Íng rÒ t´i ra ÆÂi h∏i d∑ qu˙ rÂi th†m nh˜ng gi‰t n≠Ìc vÌi mÔi h≠¨ng Æ∆c bi÷t Ɖng lπi tr™n mÁi b´ng. M†y trfl ch¨i cÒa thªng T˝ bao giÍ cÚng c„ hoa, d∑ qu˙ lµ loµi hoa t´i vµ n„ y™u th›ch. C„ l«n n„ h∏i nh˜ng b´ng d∑ qu˙ Æ’n trÙi lÙi, t´i c∑i nhau vÌi n„, kh´ng ÆÂng ˝. N„ b∂o, n„ h∏i nh˜ng b´ng d∑ qu˙ v“ lµm vflng nguy÷t qu’ ch¨i trfl c´ d©u chÛ r”. Th†y t´i ph∂n ÆËi, tı Æ„ n„ kh´ng lµm th’ n˜a. C„ l«n t´i th†y n„ t«n ng«n tr≠Ìc nh˜ng Æ∏m d∑ qu˙ Æang bfi m†y anh chfi sinh vi™n h∏i t∆ng nhau, n„ chπy µo Æ’n kh„c vµ kh´ng cho h∏i. H´m mã n„ væng nhµ, n„ b™ c∂ chÀu n≠Ìc to ÆÔng ra Æ” t≠Ìi cho d∑ qu˙, vµ rÒ t´i cÔng mang n≠Ìc t≠Ìi cho hoa. C∂ hai Ưa c¯ m∂i m™ vÌi chÀu n≠Ìc vµ nh˜ng kh„m d∑ qu˙ chºng Æ” ˝ Æ’n khi c∂ t´i vµ n„ Æ“u bfi ≠Ìt nh≠ chuÈt ÆÂng chπy lÚ, tËi v“ l®n ra Ëm.

Theo n®m th∏ng t´i lÌn d«n rÂi xa nh˜ng qu∂ ÆÂi bazan, bon chen gom nh∆t nh˜ng dπi kh´n Î phË ph≠Íng, Ân µo t†p nÀp. Nh˜ng tri“n ÆÂi, nh˜ng c∏nh ÆÂng d∑ qu˙ giÍ Æ≠Óc thay vµo Æ„ nhµ m∏y, x› nghi÷p, v≠Ín c©y c´ng nghi÷p... Nh˜ng qu∂ ÆÂi d∑ qu˙ giÍ Æ∑ bfi thu hãp lπi, näp m◊nh trong nh˜ng hang hŒm, nh˜ng dËc nÛi... Th’ nh≠ng dÔ m‰c Î Æ©u d∑ qu˙ v…n v≠¨n m◊nh khoe sæc vµng „ng ∏nh.

K

hoa t´i tÊ ch¯c mÈt chuy’n Æi th˘c t’ Î T©y Nguy™n.

Ngµy t´i vµ H'ra v“, r†t may ÆÛng mÔa d∑ qu˙ ra

HÑNH NGUY£N

hoa. Em k” t´i nghe truy“n thuy’t v“ loµi hoa d∑ qu˙: ThÀt c∂m ÆÈng tr≠Ìc lflng chung thÒy cÒa nµng H'linh con cÒa suËi, nµng Æem lflng y™u th≠¨ng chµng K'lang. CuÈc sËng Æang ™m Æ“m vµ hπnh phÛc th◊ Æ’n mÈt ngµy n‰ K'lang Æi s®n kh´ng trÎ v“. H'linh Æi t◊m, nµng Æi m∑i, qua m≠Íi m†y con suËi, m≠Íi m†y ng‰n ÆÂi nµng mÌi g∆p K'lang bfi nh˜ng t™n hung ∏c cÒa bÈ tÈc La Si™ng tr„i ch∆t, nµng chπy Æ’n h¯ng chfiu nh˜ng mÚi t™n ng‰n gi∏o cÒa con trai tr≠Îng bÈ tÈc La Si™ng v◊ qu∏ ghen t¯c vÌi K'lang!

Nµng Æ∑ x∂ th©n b∂o v÷ ng≠Íi y™u cho Æ’n ch’t. Tı Æ„, mÁi khi mÔa kh´ T©y Nguy™n käo v“, tπi n¨i nµng H'linh vµ K'lang ch’t nÎ ra mÈt loµi hoa vµng r˘c rÏ b†t khu†t gi˜a næng gi„ kh´ khËc Æπi ngµn. Tı Æ„, d∑ qu˙ Æ≠Óc xem lµ bi”u t≠Îng cÒa s¯c mπnh t◊nh y™u... MÈt c©u chuy÷n buÂn, nh≠ng thÀt s∏ng Æãp. K” xong c©u chuy÷n H'ra l†y ng„n tay chæn ngang mi÷ng t´i "ß„ chÿ lµ truy“n thuy’t ph∂i kh´ng anh, em y™u s¯c mπnh cÒa loµi hoa d∑ qu˙...".

Sau nh˜ng cuÈc r≠Ót ÆuÊi cÔng c∏nh di“u h´m †y, t´i tr≠Ót m◊nh nªm dµi b™n vπt d∑ qu˙, H'ra Æ’n b™n, chÛng t´i trao cho nhau nh˜ng nÙ h´n. Nh˜ng c∏nh d∑ qu˙ r¨i l∂ t∂ sæc vµng, ti’ng em l…n trong nh˜ng ©m thanh cÒa gi„, cÒa nÂng nµn h≠¨ng sæc d∑ qu˙... BÁng H'ra th∂ng thËt {•... g∑y nh˜ng cµnh d∑ qu˙ Æ„ anh!}. T´i bÀt dÀy næm l†y tay em dπo b≠Ìc tr™n nh˜ng tri“n ÆÂi d∑ qu˙ vµng „ng. Gi„ ÆÀp mπnh, nh˜ng b´ng d∑ qu˙ v≠¨n cao Æ„n næng... Tr≠Ìc mæt t´i lung linh mÈt trÍi vµng. 

t◊nh xu©n Bi™n giÌi t◊nh em. Ånh ßÂng Khæc Th‰

bi™n giÌi Nguy‘n Hoµng S∏u

´i g∆p lπi c´ gi∏o Hªng Î Hµ NÈi vµo mÈt ngµy cuËi n®m K˚ Sˆu. H´m †y, Æang Æi ngang qua L®ng B∏c, chÓt th†y mÈt Æoµn h‰c sinh vÔng cao trong nh˜ng bÈ ÆÂng phÙc d©n tÈc Æãp nh†t, Æ≠Óc c∏c c´ gi∏o d…n vµo tham quan, t´i n∂y ra ˝ Æfinh chÙp ∂nh. ßang loay hoay t◊m g„c ÆÈ Æãp Æ” b†m m∏y, bÁng th†y ti’ng g‰i nh·: - Anh S∏u... anh S∏u ph∂i kh´ng π?

T´i rÍi mæt kh·i Ëng k›nh m∏y ∂nh, ng¨ ng∏c nh◊n theo ti’ng g‰i. MÈt c´ gi∏o t∏ch kh·i hµng Æang b≠Ìc Æ’n b™n t´i, khu´n m∆t xinh t≠¨i duy™n d∏ng, m∏i t„c dµy, khi’n t´i ngÍ ngÓ: {Ai th’ nhÿ? C„ ph∂i lµ...}. Ch≠a kfip n„i g◊, gi‰ng n˜ trong trŒo †y lπi khœ khµng: {Em lµ Hªng... Hªng {chi Æoµn k’t ngh‹a} ngµy x≠a Æ„ anh!}. T´i {µ} l™n mÈt ti’ng, v◊ nhÀn ra Hªng, c´ {hπt nh©n v®n ngh÷} chi Æoµn nhµ tr≠Íng k’t ngh‹a, ng≠Íi y™u cÒa Minh, cÀu y t∏ cÔng ƨn vfi vÌi t´i ngµy tr≠Ìc. Dæt tay mÈt ch∏u trai kh∏u khÿnh, c´ n„i nh≠ khoe: - Con trai em vµ Minh Ɔy. LÌn kh´ng anh?

T´i lπi th™m b†t ngÍ, n„i vui vÌi Hªng: - Th›ch nhÿ. ßÛng lµ bÈ ÆÈi vÌi gi∏o vi™n, k’t ngh‹a rÂi k’t t◊nh lu´n...

- V©ng; th’ n™n chÛng em Æ∆t t™n cho ch∏u lµ Xu©n, Æ” k˚ ni÷m ngµy g∆p nhau trong hÈi di‘n mıng ß∂ng, mıng Xu©n rÂi n™n duy™n vÓ chÂng Ɔy...

Ngµy †y, t´i lµ Ph„ ßπi ÆÈi tr≠Îng ch›nh trfi mÈt ƨn vfi tr˘c thuÈc trung Æoµn. MÌi chuy”n v“ nhÀn c´ng t∏c Æ≠Óc

vµi ngµy, ƨn vfi Æang r∏o ri’t chu»n bfi cho ngµy k˚ ni÷m thµnh lÀp ß∂ng, chµo xu©n mÌi, n™n c„ nhi“u hoπt ÆÈng {b“ nÊi}, nh≠ hÈi di‘n v®n ngh÷, thi Ɔu th” thao... T´i lao ngay vµo vi÷c tÊ ch¯c c∏c ÆÈi tuy”n, nh†t lµ ÆÈi v®n ngh÷. Minh, cÀu y t∏ Æπi ÆÈi, r†t c„ n®ng khi’u v®n ngh÷, n™n Æ≠Óc cˆ lµm ÆÈi tr≠Îng. Minh b∂o vÌi t´i: {Anh π, chÿ lo hπt nh©n cÒa ƨn vfi th´i, m†y cÀu chi’n s‹ cÚ c„ khi’u nh≠ H∂i {t’u}, Tu†n {ghi ta} ra qu©n c∂ rÂi, cfln hπt nh©n cÒa chi Æoµn nhµ tr≠Íng k’t ngh‹a th◊ r†t nhi÷t t◊nh}. H´m sau, Minh d…n t´i ra tr≠Íng k’t ngh‹a Æ∆t v†n Æ“ mÍi hπt nh©n tham gia ÆÈi v®n ngh÷. Khi ra Æ’n n¨i, t´i vµ Minh Æ≠Óc c´ Hi÷u tr≠Îng d…n vµo phflng kh∏ch, ch≠a kfip r„t n≠Ìc mÍi, c´ n„i lu´n: - C„ c´ gi∏o Hªng mÌi chuy”n tı tr≠Íng tr™n ß◊nh LÀp xuËng, h∏t hay, mÛa dŒo læm. Ä, mµ h◊nh nh≠ c´ Hªng vµ anh Minh Æ©y Æ∑ bi’t nhau rÂi cfln g◊.

T´i cÚng Æ∑ nghe kfip h·i th◊ Minh k” rªng, c∏ch Æ©y m†y n®m, khi cÔng ƨn vfi hµnh qu©n d∑ ngoπi {ba cÔng} vÌi d©n g«n bi™n giÌi Lπng S¨n, cÀu ta c„ quen vÌi mÈt c´ gi∏o trŒ tı d≠Ìi xu´i l™n Æang dπy Î tr≠Íng ti”u h‰c g«n Æ„. H‰ quen nhau cÚng qua mÈt l«n li™n hoan v®n ngh÷, Æ∑ tıng h∏t song ca bµi quan h‰ {LÍi th≠¨ng ta ng· cÔng nhau}. Sau khi chia tay, nh˜ng t≠Îng kh„ c„ dfip g∆p lπi, ai ngÍ Hªng chuy”n v“ Æ©y dπy h‰c, n™n lÛc g∆p h‰ nhÀn ra nhau ngay. T´i ÆÔa: {Th’ µ, tËt qu∏, hay ´ng trÍi se duy™n lµnh Ɔy?}. Minh c≠Íi mÿm, chæc lflng cÀu ta cÚng nhi“u c∂m xÛc...

L«n li™n hoan v®n ngh÷ †y c„ lœ lµ l«n

k’t hÓp ®n ˝ nh†t gi˜a ƨn vfi t´i vÌi ƨn vfi k’t ngh‹a, ch›nh v◊ th’ mµ vi÷c giµnh gi∂i nh†t trong khËi c∏c ƨn vfi tr˘c thuÈc kh´ng nªm ngoµi d˘ Æo∏n. Bµi song ca gi˜a Minh vµ c´ gi∏o Hªng Æ≠Óc ch‰n lµ ti’t mÙc xu†t sæc nh†t li™n hoan. Vµ cÚng ch›nh tı Ɔy t◊nh c∂m gi˜a cÀu y t∏ vÌi c´ ph„ b› th≠ chi Æoµn k’t ngh‹a n∂y nÎ nh≠ hoa mÔa xu©n. LÛc t´i chuy”n ƨn vfi, Minh cÚng Æ≠Óc cˆ Æi h‰c y s‹.

Tı b†y t´i cÚng kh´ng bi’t Æ≠Óc chuy÷n t◊nh duy™n cÒa Minh vµ Hªng.

Hªng k”, sau ngµy Minh Æi h‰c, dÔ Æ´i n¨i c∏ch trÎ, hai ng≠Íi v…n trao ÆÊi th≠ tı t◊nh c∂m. Minh h‰c xong, h‰ lµm Æ∏m c≠Ìi. Minh Æ≠Óc Æi“u chuy”n l™n ƨn vfi bi™n phflng Lπng S¨n. V◊ th’, dÔ bË mã äp buÈc c´ ph∂i Î lπi qu™ dπy h‰c, nh≠ng Hªng quy’t Æfinh xin trÎ lπi ng´i tr≠Íng vÔng cao bi™n giÌi ß◊nh LÀp, n¨i c´ Æ∑ tıng v≠Ót qua bao nÁi nh‰c nhªn Æ” gieo con ch˜ cho trŒ em n¨i Æ©y, cÚng lµ Æ” g«n Minh h¨n. Ti’ng lµ g«n, nh≠ng tı ÆÂn bi™n phflng n¨i Minh c´ng t∏c Æ’n tr≠Íng c´ cÚng ng„t n®m chÙc c©y sË. Hªng b∂o: {B‰n em coi vÔng cao bi™n giÌi lµ qu™ h≠¨ng th¯ hai rÂi, n™n {tÊ †m} cÒa chÛng em giÍ Î ngay g«n tr≠Íng}.

Chia tay mã con c´ gi∏o Hªng, t´i th†y ∏nh s∏ng rπng ngÍi cÒa hπnh phÛc trong mæt c´, mÈt ng≠Íi vÓ l›nh. T´i chÓt ngh‹, mËi t◊nh cÒa ng≠Íi l›nh †y n∂y nÎ vµo mÔa xu©n thÀt Æãp, cµng Æãp h¨n khi h‰ bi’t cËng hi’n tuÊi trŒ cÒa m◊nh cho mÔa xu©n n¨i bi™n giÌi... 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  35

V°N HïA - XÇ HóI Tr˘c th®ng cÒa ßoµn C54 vµo vÔng lÚ trÓ giÛp nh©n d©n sau c¨n b∑o sË 9, n®m 2009. Ånh XU¢N ß`C

Nh˜ng chuy’n bay

v“ vÔng

t©m b∑o

BÈ ÆÈi Qu©n khu 2 giÛp d©n chËng lÚ trong c¨n b∑o sË 6, n®m 2008. Ånh THANH Y£N

Phan Ti’n DÚng

h˜ng ngµy gi∏p T’t, ÆÂng ch› tr˘c ban ߨn vfi C54 (ßoµn Kh´ng qu©n B72) Æ„n mÈt cÙ giµ tı B◊nh ßfinh l∆n lÈi ra Æfli g∆p cho bªng Æ≠Óc {bÈ ÆÈi Hµ}. ßÂng ch› tr˘c ban l‘ phäp h·i: {Th≠a cÙ! CÙ g∆p anh Hµ nµo π? ߨn vfi ch∏u nhi“u ng≠Íi t™n Hµ læm!}. {ChÛ Hµ phi c´ng Æ∑ kh´ng qu∂n gian kh„ mang gπo cho ÆÂng bµo Ba Na Î Hµ Giao, Canh Li™n, V©n Canh, B◊nh ßfinh Æ„!}. Nghe vÀy, tr˘c ban tr∂ lÍi ngay: {Ch∏u hi”u rÂi!

Anh Hµ mµ cÙ c«n g∆p lµ thÒ tr≠Îng cÒa ch∏u Ɔy}. S‹ quan tr˘c ban c«m tÊ hÓp, 15 phÛt sau, Th≠Óng t∏ Hoµng Quang Hµ, Ph„ Chÿ huy tr≠Îng, Tham m≠u tr≠Îng ߨn vfi C54 c„ m∆t tπi phflng tr˘c ban. Vıa tr´ng th†y anh, mæt cÙ giµ s∏ng l™n, gi‰ng mıng rÏ: {Giµng ¨i, th’ lµ h´m nay ta g∆p Æ≠Óc ©n nh©n rÂi.

H´m †y chÛ vÈi qu∏ bµ con ch≠a kfip n„i chi, nay giµ ra Æ©y Æ” chuy”n lÍi c∂m tπ cÒa bµ con d©n tÈc Ba Na b∂n ta Ɔy!}.

Th≠Óng t∏ Hoµng Quang Hµ cÚng xÛc ÆÈng kh´ng käm: {§i! CÙ Tr› Î th´n Hµ Giao ph∂i kh´ng? H´m Æ„ t◊nh h◊nh nguy c†p qu∏ n™n chÛng ch∏u ph∂i bay ngay!... }. ChÒ vµ kh∏ch c«m tay nhau, mıng mıng, tÒi tÒi...

C∏ch Æ©y h¨n 4 th∏ng, c¨n b∑o sË 11 ÆÊ bÈ vµo c∏c tÿnh Nam Trung BÈ g©y ra nh˜ng hÀu qu∂ n∆ng n“ v“ ng≠Íi vµ cÒa. G«n mÈt th∏ng sau b∑o, x∑ Canh Li™n, huy÷n V©n Canh, B◊nh ßfinh v…n hoµn toµn bfi c´ lÀp, 511 hÈ c„ nguy c¨ thi’u ®n; tr™n 500 h‰c sinh thi’u s∏ch vÎ. Toµn bÈ h÷ thËng giao th´ng sπt lÎ nghi™m tr‰ng, t◊nh h◊nh ÆÍi sËng sinh hoπt cÒa bµ con c∏c b∂n Cµ B≠ng, Cµ B´ng, Canh Ti’n r†t kh„ kh®n... C∏c bÈ phÀn c¯u hÈ t◊m m‰i c∏ch ti’p cÀn vÌi vÔng bfi chia cæt vÌi quy’t t©m {kh´ng Æ” d©n Æ„i, d©n rät, h‰c sinh kh´ng Æ’n tr≠Íng}. Tuy Æi“u ki÷n kh› hÀu, thÍi ti’t

36  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

kh´ng thuÀn lÓi nh≠ng 2 tÊ bay cÒa ߨn vfi C54 Æ∑ tÊ ch¯c 14 chuy’n bay chÎ g«n 15 t†n hµng c¯u trÓ Æ’n vÌi bµ con. Th≠Óng t∏ Hoµng Quang Hµ nhÌ lπi. H´m †y vÔng nÛi Canh Li™n trÍi ©m u, anh Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ lµm c¨ tr≠Îng tr˘c th®ng Mi-8 (7831) bay c¯u trÓ. Bay trong Æi“u ki÷n nh≠ vÀy r†t nguy hi”m, nh≠ng tr≠Ìc hµng ngh◊n ng≠Íi d©n Æang tr´ng chÍ n™n anh em tÊ bay v…n quy’t t©m cË gæng cao nh†t th˘c hi÷n nhi÷m vÙ... {Qua cˆa sÊ m∏y bay, t´i th†y c∂ mÈt vÔng rıng nÛi nh≠ b∑i chi’n tr≠Íng, c©y cËi g∑y ÆÊ chÂng l™n nhau. Nh˜ng m∏i nhµ tranh x¨ x∏c, nh˜ng c∏nh tay ng≠Íi d©n v…y kh®n, ∏o ra d†u hi÷u xin c¯u trÓ} - Anh Hµ nhÌ lπi. Gi„ thÊi mπnh, khu v˘c nÛi §ng m©y mÔ v…n v©y k›n, anh chÿ huy tÊ l∏i cho m∏y bay tı tı hπ c∏nh xuËng b∑i ÆÁ. Khi m∏y bay vıa ti’p Ɔt, Æ∑ c„ hµng tr®m ng≠Íi d©n v©y quanh. Nh˜ng bao gπo, nh˜ng thÔng m◊ ®n li“n, n≠Ìc mæm vµ r†t nhi“u s∏ch vÎ Æ≠Óc chuy”n tı tr˘c th®ng xuËng trao tÀn tay ng≠Íi d©n. Cfln giµ Tr› th◊ cho bi’t: {LÚ v“ nhµ cˆa ÆÊ sÀp, Æ Æπc tr´i h’t, bµ con m†y ngµy li“n c∏i bÙng chÿ bi’t ®n sæn trÈn rau rıng, n’u kh´ng c„ c∏c chÛ bÈ ÆÈi c¯u trÓ gπo, n≠Ìc mæm, th◊ chºng bi’t khi m´ m‰i ng≠Íi mÌi c„ c¨m ®n!}.

Kh´ng chÿ trong c¨n b∑o sË 11, mµ tr≠Ìc Æ„, nh˜ng ng≠Íi l›nh kh´ng qu©n C54 cÚng Æ∑ nhÀn Æ≠Óc ni“m tin y™u, k›nh tr‰ng tı ÆÂng bµo mi“n Trung...

CuËi n®m 2006, m≠a lÚ käo dµi c´ lÀp toµn bÈ vÔng nÛi T©y Trµ (Qu∂ng Ng∑i), g«n mÈt tu«n ng≠Íi d©n sËng trong c∂nh Æ„i, rät. NhÀn l÷nh, ߨn vfi C54 cˆ c∏c tÊ bay xu†t k›ch. Chuy’n bay †y Æfia th’ hi”m trÎ, khu v˘c hπ c∏nh r†t kh„ x∏c Æfinh vfi tr›, chÿ c«n mÈt s¨ su†t nh· lµ m†t an toµn. X∏c Æfinh nhi÷m

vÙ c¯u d©n lµ tr™n h’t, v◊ th’ c∏c tÊ l∏i Æ∑ dÚng c∂m, b◊nh t‹nh, khäo läo th˘c hi÷n chu»n x∏c c∏c thao t∏c, Æi“u khi”n tr˘c th®ng bay d‰c khe suËi hπ c∏nh kfip thÍi. Toµn bÈ 10 t†n hµng c¯u trÓ cÔng 2.000 phao c¯u sinh Æ∑ Æ≠Óc chuy”n Æ’n ÆÂng bµo. Th∏ng 7-2007, bËn tr˘c th®ng cÒa ƨn vfi cÚng Æ∑ c†t c∏nh c¯u trÓ g«n 1.000 thÔng m◊ ®n li“n vµ hµng tr®m thÔng n≠Ìc uËng cho c∏c x∑ ßπi H≠ng (ßπi LÈc), ßi÷n Phong (ßi÷n Bµn) vµ Qu’ L©m (Qu’ S¨n) cÒa tÿnh Qu∂ng Nam... G«n Æ©y nh†t, ngµy 9-92009, tÊ bay 8411 cÒa ߨn vfi C54 lπi bay tÊ ch¯c c¯u thµnh c´ng 18 ng≠Íi d©n bfi nπn tπi x∑ Cµ Di, huy÷n Nam Giang (Qu∂ng Nam)....

Chi“u muÈn, nh˜ng tia næng cuËi ngµy hæt l™n Æ≠Íng b®ng, nh≠ng c∏n bÈ chi’n s‹ ߨn vfi C54 v…n Æang kh»n tr≠¨ng lµm vi÷c. H‰ Æang cË gæng hoµn t†t nhi÷m vÙ cfln lπi cÒa n®m vµ tri”n khai c´ng t∏c vui xu©n, Æ„n T’t. Th≠Óng t∏ Nguy‘n Vi÷t HÔng, Chÿ huy tr≠Îng ƨn vfi c≠Íi vui: {CÚng nh≠ c∏c ƨn vfi kh∏c cÒa qu©n ÆÈi, chÛng t´i tÊ ch¯c cho ƨn vfi ®n t’t theo h≠Ìng vui xu©n mÌi kh´ng l¨ lµ nhi÷m vÙ vÌi ph≠¨ng ch©m: SΩn sµng chi’n Ɔu cao, k˚ luÀt nghi™m, vui t≠¨i lµnh mπnh, an toµn, ti’t ki÷m}.

T´i tπm bi÷t ߨn vfi C54 trong chi“u cuËi n®m dÔng dªng, quy’n luy’n. Gi„ tı bi”n thÊi vµo m¨n man nh˜ng c∏nh hoa mai vµng r˘c. Tr™n Æ≠Íng b®ng, nh˜ng chi’c tr˘c th®ng lu´n sΩn sµng c†t c∏nh Æ” b∂o v÷ b«u trÍi vµ cuÈc sËng y™n b◊nh cÒa nh˜ng ng≠Íi d©n mi“n Trung... T’t Canh D«n Æang v“.... 

LêNH TRà Ngµy hÈi tflng qu©n tr™n qu™ lÛa Th∏i B◊nh. Ånh THÉI HÄ

Ti‘n bπn v“ Ɔt li“n L≠u bÛt Æ∂o xa (∂nh d≠Ìi). Ånh D¶•NG T^

cho em gˆi

MùA XU¢N ra Æ∂o

N

®m nµo cÚng th’, c¯ dfip xu©n v“ t’t Æ’n lµ ßoµn M71 H∂i qu©n phËi hÓp vÌi c∏c c¨ quan, c∏c ban ngµnh Æfia ph≠¨ng tÿnh Bµ Rfia VÚng Tµu Æi th®m chÛc t’t vµ t∆ng quµ cho c∏n bÈ chi’n s‹ c∏c nhµ giµn DK1 tr™n th“m lÙc Æfia TÊ quËc. Quµ th◊ r†t nhi“u, nh≠ng vui vµ thÛ vfi nh†t v…n lµ quµ cÒa c∏c c´ gi∏o Tr≠Íng Cao ƺng cÈng ÆÂng vµ c∏c n˜ sinh tr≠Íng S≠ phπm Bµ Rfia VÚng Tµu gˆi t∆ng c∏c chi’n s‹ trŒ Æ∂o xa. Ng≠Íi th◊ gˆi cµnh Ƶo, cµnh mai, ng≠Íi th◊ gˆi b®ng h◊nh Æ‹a nhπc, ng≠Íi th◊ gˆi b∏o xu©n, ng≠Íi th◊ gˆi bÈt sæn d©y ho∆c m¯t t’t. MÁi ng≠Íi Æ“u c„ mÈt m„n quµ gˆi t∆ng kh∏c nhau nh≠ng c„ mÈt m„n quµ chung kh´ng th” thi’u lµ {th≠ t◊nh y™u} vµ kÃm theo lÍi chÛc mıng n®m mÌi. Vµ chæc chæn, trong nh˜ng l∏ th≠ †y chan ch¯a bao lÍi y™u th≠¨ng ©n t◊nh, nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt Æ∑ nhfle v◊ nhÌ nhung Ɖng tr™n trang gi†y, ho∆c nh˜ng d†u xxx »n ch¯a ˝ ngh‹a {em h´n anh thÀt nhi“u}.

- T’t nµy em gˆi g◊ cho ng≠Íi y™u Î Æ∂o xa?

- Em gˆi ›t b∏nh kão, 5 Æ‹a nhπc vµ 8 l∏ th≠.

- Vµ c∂ nÙ h´n n˜a ch¯?

- V©ng. Cho em gˆi c∂ mÔa xu©n ΠƆt

li“n ra Æ∂o cho c∏c anh.

Nguy‘n Thfi Ph≠¨ng Mai bÀt c≠Íi, vui vŒ.

C´ sinh vi™n Nguy‘n Thfi Ph≠¨ng Mai, Æem lflng y™u Thi’u Ûy chuy™n nghi÷p Phan TÔng Anh khi ƨn vfi cÒa Anh giao l≠u k’t ngh‹a cÔng tr≠Íng S≠ phπm Bµ Rfia VÚng Tµu. H‰ nhÀn lÍi y™u nhau tı mÔa xu©n n®m 2008. T’t n®m ngo∏i Ph≠¨ng gˆi cho Anh cµnh mai vµng cfln e †p nÙ, c´ cfln c»n thÀn dÔng b◊a c∏ct´ng qu†n quanh v◊ sÓ hoa rÙng. Cfln n®m nay Ph≠¨ng gˆi cho ng≠Íi y™u b∏nh kão vµ 5 Æ‹a nhπc CD. Trong 5 Æ‹a nhπc CD †y, c„ 1 Æ‹a nhπc thu gi‰ng h∏t cÒa Ph≠¨ng cÔng c∏c bπn trong ÆÓt hÈi di‘n ngh÷ thuÀt qu«n chÛng {Ti’ng h∏t mi“n ß´ng Nam BÈ}. 4 Æ‹a nhπc kia lµ nh˜ng bµi h∏t truy“n thËng v“ bi”n Æ∂o, v“ t◊nh y™u qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc mµ ng≠Íi y™u c´ th›ch. Ph≠¨ng n„i: {ô Ɔt li“n nhÌ mÈt th◊ Î ngoµi bi”n nhÌ m≠Íi. Em gˆi cho anh †y chi’c Æ‹a CD nµy nh≠ thay lÍi tr∏i tim em. Em muËn anh †y nghe Æ≠Óc gi‰ng em h∏t, nghe Æ≠Óc ti’ng em n„i.

Chæc anh †y sœ r†t vui}.

C´ c´ng nh©n ß∆ng Ng‰c Mai qu™ Î Nga S¨n, Thanh H„a Æem lflng y™u Th≠Óng Ûy Nguy‘n Ng‰c S¨n - chµng trai cÔng qu™ x¯ Thanh trong mÈt l«n ƨn vfi anh cÔng X› nghi÷p gi«y da

Mai Tu†n C≠Íng

Tramatsuco giÛp bµ con x∑ Hfla Long vät m≠¨ng nÈi ÆÂng kh¨i th´ng cËng r∑nh.

H´m †y, S¨n m™ nh≠ Æi’u ÆÊ c´ thÓ gi«y da c„ Æ´i mæt long lanh gi‰ng h∏t ng‰t ngµo s©u læng. L«n nµy, Mai cÚng hfla vµo dflng ng≠Íi gˆi quµ ra Æ∂o.

- T’t nµy Mai gˆi cho S¨n g◊?

- Em gˆi cho anh †y ›t kão s´c´la vµ Æ´i gi«y.

- Sao lπi gˆi Æ´i gi«y ra Æ∂o?

- Em muËn anh †y rÃn luy÷n s¯c kh·e dŒo dai Æ” hu†n luy÷n tËt. Em gˆi cho anh †y Æ´i gi«y cfln c„ ˝ ngh‹a lµ em lu´n d‚i theo anh †y tr™n tıng b≠Ìc hµnh qu©n. ß„ lµ hai c´ g∏i trong r†t nhi“u c´ c´ng nh©n gi«y da ho∆c n˜ sinh tr≠Íng Cao ƺng cÈng ÆÂng, tr≠Íng S≠ phπm Bµ Rfia - VÚng Tµu Æem lflng y™u th≠¨ng l›nh nhµ giµn DK1 Æang lµm nhi÷m vÙ ngoµi kh¨i xa. Nh˜ng g„i quµ h‰ gˆi chºng m†y Ææt ti“n, nh≠ng c„ gi∏ trfi tinh th«n to lÌn. ß„ lµ h¨i †m Ɔt li“n, lµ ni“m tin, lµ t◊nh y™u dµnh cho ng≠Íi l›nh Æ∂o. Nh˜ng m„n quµ nh· bä †y nh≠ thay lÍi ÆÈng vi™n cÊ vÚ tinh th«n h®ng say hu†n luy÷n cÒa c∏c anh, giÛp c∏c anh ÆÏ nhÌ nhµ, chæc tay sÛng canh gi˜ bi”n trÍi trong nh˜ng ngµy xu©n mÌi. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  37

V°N HïA - XÇ HóI Hoa n˜ hoµng xanh. Ånh Quang Th∏i

H

T∏c gi∂ cÔng anh Mπnh C≠Íng b™n khu´n vi™n c©y c∂nh cÒa gia Æ◊nh. Ånh Phπm V®n DÚng

38  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

à n®m 1972, Nguy‘n Mπnh C≠Íng tËt nghi÷p c†p III phÊ th´ng. Tπm g∏c ≠Ìc m¨ ÆÃn s∏ch, ng≠Íi con trai Ɔt Cao An, C»m Giµng, H∂i D≠¨ng xung phong nhÀp ngÚ. Vµo bÈ ÆÈi, Mπnh C≠Íng vinh d˘ Æ≠Óc lµm chi’n s‹ l∏i xe thuÈc Trung Æoµn c´ng binh 515 BÈ t≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n. Sinh n®m Gi∏p Ng‰ (1954) c«m tinh con ng˘a, lπi Æ≠Óc ngÂi sau tay l∏i, rong ruÊi tr™n nh˜ng {cung Æ≠Íng lˆa} vÌi anh thÀt {th·a ch› tang bÂng}.

Kh´ng lµ ng≠Íi l›nh tr˘c ti’p chi’n Ɔu, nh≠ng Mπnh C≠Íng vinh d˘ t˘ hµo lµ mÈt trong nh˜ng {Tu†n m∑ Tr≠Íng S¨n} Æ∑ g„p ph«n nh· bä cÒa m◊nh lµm n™n Æ≠Íng H Ch› Minh huy“n thoπi - tuy’n Æ≠Íng n©ng b≠Ìc nh˜ng binh Æoµn ti’n v“ gi∂i ph„ng thµnh phË mang t™n B∏c, tr≠a ngµy 30-4-1975.

Nh˜ng ngµy tham gia {ch‰c thÒng Tr≠Íng S¨n mÎ Æ≠Íng thæng lÓi} d≠Ìi m≠a bom b∑o Æπn cÒa kŒ thÔ Æ∑ t´i luy÷n Mπnh C≠Íng tı chi’n s‹ l∏i xe thµnh ch›nh trfi vi™n Æπi ÆÈi c´ng binh. Vµ cÚng tr™n nh˜ng nŒo Æ≠Íng ra trÀn †y Æ∑ n∂y nÎ t◊nh y™u gi˜a chµng trai tÿnh ß´ng vÌi Thu H≠¨ng - con g∏i tÿnh Thanh, n˜ y t∏ trung Æoµn.

Sau trfln m≠Íi n®m qu©n ngÚ, n®m 1982 vÓ chÂng

Lµm Æãp cho ÆÍi tı Vi÷t H≠ng

Mπnh C≠Íng - Thu H≠¨ng xu†t ngÚ. Lµ ng≠Íi c„ t≠ duy v“ kinh t’, sau hai n®m lµm Ph„ chÒ tfich x∑ Cao An, Nguy‘n Mπnh C≠Íng Æ≠Óc Æi“u l™n lµm Tr≠Îng phflng kinh doanh TÊng c´ng ty Xu†t nhÀp kh»u H∂i D≠¨ng. ß©y lµ thÍi Æi”m kinh t’ Ɔt n≠Ìc g∆p mu´n vµn kh„ kh®n, Æang vÀt v∑ vÌi c¨n b∑o {Gi∏ L≠¨ng - Ti“n}... Th˘c hi÷n c´ng cuÈc ÆÊi mÌi, vÌi tri’t l˝ phÊ bi’n lÛc Æ„ lµ: {H∑y t˘ c¯u m◊nh tr≠Ìc khi trÍi c¯u}, Mπnh C≠Íng quy’t Æfinh rÍi TÊng c´ng ty Xu†t nhÀp kh»u, thµnh lÀp C´ng ty GiËng c©y trÂng Ki™n Giang. {Th≠¨ng tr≠Íng nh≠ chi’n tr≠Íng}, Nguy‘n Mπnh C≠Íng væt „c suy ngh‹ vµ quy’t Æfinh ch‰n ph≠¨ng ∏n kinh doanh vÀt t≠ ph©n b„n - giËng c©y trÂng. VÌi 200 tri÷u ÆÂng vËn, ´ng chÒ C´ng ty Ki™n Giang h®m hÎ nhÀp cuÈc vµ cÚng Æ∑ tr∂i qua kh´ng ›t th®ng tr«m, thÀm ch› c„ lÛc {træng tay}. ß„ lµ khi bπn hµng do kinh doanh thua lÁ Æ∑ {´m} cÒa C´ng ty Ki™n Giang hµng tr®m t†n ph©n Æπm, hµng chÙc t†n hπt giËng, mÈt Æi kh´ng trÎ lπi.

Trong kh„ kh®n, vÓ chÂng c˘u chi’n binh nµy Æ∑ t˘a Æ≠Óc vµo nhau, cÔng chung suy ngh‹: M◊nh sinh ra tı Ɔt, h∑y Æi l™n tı Ɔt, dÔ chÀm nh≠ng chæc. MÈt l«n n˜a, anh chfi li“u b∏n c∂ nhµ, c∂ xe Æ” tr∂ nÓ ng©n hµng vµ lµm vËn s∂n xu†t kinh doanh. GiÍ Æ©y c´ng ty tÀp trung s∂n xu†t kinh doanh c∏c giËng lÛa, ng´, ÆÀu... cao s∂n. C´ng ty kh´ng tÊ ch¯c s∂n xu†t tÀp trung mµ giao giËng, vËn cho c∏c c¨ sÎ s∂n xu†t. ßÈi ngÚ k¸ thuÀt vi™n cÒa C´ng ty c„ nhi÷m vÙ chÿ Æπo c∏c c¨ sÎ s∂n xu†t v“ k¸ thuÀt. Ph«n ki”m nghi÷m s∂n ph»m, c´ng ty thu™ trung t©m chuy™n ngµnh c„ uy t›n Æ∂m tr∏ch.

V◊ vÀy, h¨n hai chÙc n®m qua, C´ng ty Ki™n Giang ch≠a g∆p s˘ cË nµo v“ ch†t l≠Óng hπt giËng.

Chÿ vÌi 18 c∏n bÈ, nh©n vi™n vµ mπng l≠Ìi ÆËi t∏c s∂n xu†t rÈng r∑i tr™n Æfia bµn H∂i D≠¨ng, hµng n®m, C´ng ty Ki™n Giang s∂n xu†t Æ≠Óc g«n 2.000 t†n hπt

߃T

giËng lÛa, ng´, ÆÀu... cao s∂n, trÎ thµnh Æfia chÿ cung c†p hπt giËng tin cÀy cÒa n´ng d©n trong tÿnh. ßi l™n tı Ɔt vÌi Æ´i tay, ˝ ch›, tr› l˘c cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh Tr≠Íng S¨n, dÔ ph∂i tr∂i qua nh˜ng th®ng tr«m, th†t b∏t, ri™ng v“ s∂n xu†t kinh doanh giËng c©y trÂng, C´ng ty Ki™n Giang Æ∑ c„ vËn li’ng tr™n 20 t˚ ÆÂng.

C´ng ty Ki™n Giang cfln cuËn hÛt, h†p d…n kh∏ch hµng - nh˜ng kh∏ch hµng {thÍi th≠Óng} bÎi thÛ ch¨i vµ kinh doanh c©y c∂nh.

Xa Tr≠Íng S¨n hµng chÙc n®m, nhi“u k˚ ni÷m Æ∑ thuÈc v“ d‹ v∑ng. Nh≠ng hªn s©u trong k˝ ¯c, m∏u thfit cÒa chµng l∏i xe hµo hoa mÈt thuÎ lµ nh˜ng khi vµo rıng t◊m vµi nh∏nh lan rıng t∆ng bπn g∏i.

Mπnh C≠Íng t©m s˘: N’u ai Æ„ qu∏ thi vfi mÈt thÍi trÀn mπc, sœ lµ ng≠Íi thi’u th˘c t’, thÀm ch› cfln v´ t©m - tÈi lÁi tr≠Ìc nh˜ng m†t m∏t, hy sinh, khËc li÷t cÒa chi’n tranh. Nh≠ng, n’u kh´ng c„ ch†t l∑ng mπn, y™u ÆÍi, trŒ trung; kh´ng c„ ti’ng h∏t, lÍi th¨, nh∏nh lan rıng... Æi”m xuy’t cuÈc sËng cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh Tr≠Íng S¨n ngµy †y, th◊ cÚng kh„ l˝ gi∂i Æ≠Óc v◊ sao chÛng t´i v≠Ót l™n m‰i ch’t ch„c, hi”m nguy, Æ” chi’n thæng kŒ thÔ. ßam m™ c∏i Æãp cÈng vÌi t≠ duy th≠¨ng tr≠Íng Æ∑ giÛp Mπnh C≠Íng ´m m†y chÙc tri÷u ÆÂng vµo mi“n Nam khu©n ra hai xe t∂i c©y s¯ vµo dfip t’t K˚ T˛ (1989). MÈt quy’t Æfinh kh∏ phi™u l≠u, g©y {sËc} cho bπn bÃ, nh≠ng {thæng} lÌn!

KhÎi Æ«u tı nh˜ng c©y c∂nh ›t ti“n, sau hai chÙc n®m t›ch c„p vËn li’ng, kinh nghi÷m, Æ’n nay Mπnh C≠Íng Æ∑ c„ ba v≠Ín c©y c∂nh, vÌi nhi“u c©y c„ gi∏ trfi cao Î gi˜a lflng thµnh phË H∂i D≠¨ng. ß∑ c„ thÍi Æi”m, ´ng chÒ C´ng ty Ki™n Giang sÎ h˜u c©y sanh g«n nh≠ Æ«u b∂ng tr™n c∂ n≠Ìc, c„ gi∏ h¨n n®m t˚ ÆÂng. SË c©y tr™n d≠Ìi mÈt t˚ ÆÂng cÒa anh cÚng Æ’m Æ≠Óc tr™n Æ«u ng„n tay.

CÔng vÌi c©y c∂nh, C´ng ty Ki™n

Giang cfln s∂n xu†t kinh doanh hoa thÍi vÙ. ß„n xu©n K˚ Sˆu vµ phÙc vÙ l‘ Valentin n®m 2009, C´ng ty trÂng Æ≠Óc m†y vπn cµnh ly giËng Chi L™. ß„n xu©n n®m nay, v≠Ín ly cÒa anh Æ≠Óc chu»n bfi c´ng phu h¨n. Nh◊n Gi∏m ÆËc C≠Íng c≠Íi t≠¨i, Æi gi˜a v≠Ín ly bπt ngµn khoe sæc mÌi th†y c∏i Æãp cÒa s˘ giao hfla gi˜a xu©n lflng ng≠Íi vÌi xu©n cÒa Ɔt trÍi, c· hoa, c©y tr∏i.

VÌi c≠¨ng vfi Ph„ chÒ tfich HÈi sinh vÀt c∂nh H∂i D≠¨ng, Æ«u th∏ng 11-2009, Mπnh C≠Íng Æ∑ cÔng HÈi tÊ ch¯c l‘ hÈi c©y c∂nh tπi H∂i D≠¨ng. Nhi“u nh©n vÀt nÊi ti’ng trong lµng c©y c∂nh s∏u tÿnh ÆÂng bªng s´ng HÂng cÔng Æ≠a c©y v“ d˘ hÈi. L‘ hÈi c©y c∂nh thµnh c´ng Æ∑ mang lπi cho Ɔt vµ ng≠Íi tÿnh ß´ng nät Æãp vıa d©n d∑, truy“n thËng vıa qu˝ ph∏i cao sang trong thÍi hÈi nhÀp.

C„ h‰c gi∂ ph≠¨ng T©y Æfinh ngh‹a: Hπnh phÛc lµ B∏nh m˙ vµ Hoa hÂng. ô mÈt chıng m˘c nµo Æ„, vÓ chÂng c˘u chi’n binh - Gi∏m ÆËc C´ng ty Ki™n Giang cÚng Æ∑ g„p t∆ng cho ÆÍi hai thµnh tË lµm n™n ni“m hπnh phÛc, Æ„ lµ: Hπt lÛa, bæp ng´... vµ hoa cÔng c©y c∂nh.

M∆c dÔ lµ mÈt c´ng ty mang t›nh gia Æ◊nh, nh≠ng hµng n®m, C´ng ty Ki™n Giang v…n dµnh ra hµng tr®m tri÷u ÆÂng Æ„ng g„p qu¸ {X„a Æ„i gi∂m nghÃo}, {ß“n ¨n Æ∏p ngh‹a}... ß∆c bi÷t, Æ´i vÓ chÂng c˘u chi’n binh nµy r†t n∆ng lflng vÌi Tr≠Íng S¨n. ThÀt l∆ng lœ, khi™m nh≠Íng, nh≠ng m‰i hoπt ÆÈng {v“ nguÂn} - x©y d˘ng qu¸ {Ngh‹a t◊nh Tr≠Íng S¨n}... lu´n c„ h‰. Nguy‘n Mπnh C≠Íng t©m s˘: VÌi Tr≠Íng S¨n, vÌi nh˜ng ÆÂng ch›, ÆÂng ÆÈi Æ∑ hi’n d©ng tuÊi xu©n, s¯c l˘c, m∏u x≠¨ng cho s˘ tr≠Íng tÂn cÒa tuy’n Æ≠Íng mang t™n B∏c H k›nh y™u, th◊ m‰i s˘ tri ©n dÔ gæng Æ’n m†y cÚng ch≠a ÆÒ vµ bÎi nh˜ng hπt giËng, nhµnh c©y... mµ vÓ chÂng anh c„ Æ≠Óc h´m nay Æ∑ Æ≠Óc ≠¨m trÂng tı nh˜ng t†c Ɔt Tr≠Íng S¨n. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  39

V°N HïA - XÇ HóI

ß„n xu©n cÔng

hoa s„ng

C

C∂nh s∏t bi”n Vi÷t Nam lu´n sΩn sµng b∂o v÷ vÔng bi”n TÊ quËc. Ånh L™ Mπnh Th≠Íng

L£ MÑNH TH¶òNG

40  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

uËi n®m, trÍi Ɔt chu»n bfi giao hoµ lµm cho lflng ng≠Íi xËn xang, rπo r˘c. Nh˜ng c¨n gi„ mang theo h¨i n≠Ìc tı ngoµi kh¨i trµn v“, thÊi th´ng thËc lµm cho c∂ vÔng cˆa bi”n nµy Æ∑ lπnh lπi cµng lπnh th™m. Tr™n qu©n c∂ng VÔng C∂nh s∏t bi”n 1, m∆c cho c∏i rät nh≠ cæt da cæt thfit len l·i vµo c¨ th” tıng ng≠Íi nh≠ng c∏n bÈ, chi’n s‹ cÒa hai tµu CSB 3003 vµ CSB 2007 Æang kh»n tr≠¨ng hoµn t†t nh˜ng ph«n vi÷c cuËi cÔng trong c´ng t∏c chu»n bfi vµ chÍ l÷nh xu†t ph∏t. Chuy’n ra kh¨i nµy, bi™n ÆÈi tµu th˘c hi÷n nhi÷m vÙ tu«n tra, ki”m tra, ki”m so∏t, th˘c thi ph∏p luÀt tr™n bi”n trong dfip T’t Nguy™n Æ∏n.

Th†y t´i ch®m chÛ theo d‚i nh˜ng thao t∏c thµnh thÙc cÒa anh em, Th≠Óng u˝ Nguy‘n Th’ Thπch, thuy“n tr≠Îng tµu CSB 3003 nh◊n t´i c≠Íi vµ n„i vui: {Bi”n mÔa nµy kh´ng b◊nh y™n!}. Thπch gi∂i th›ch rªng, x∏c Æfinh thÍi ti’t t≠¨ng ÆËi b†t lÓi trong chuy’n c´ng t∏c nµy n™n anh em tr™n tµu Æ∑ chªng buÈc, sæp Æ∆t Æ Æπc, vÀt dÙng thÀt chæc chæn Æ” ÆËi ph„ vÌi nh˜ng

Di‘n tÀp hi÷p ÆÂng chi’n Ɔu tr™n bi”n. Ånh Tr‰ng Thi’t

con s„ng lÌn sœ c„ dfip thˆ s¯c chfiu Æ˘ng dŒo dai cÒa c∏c chµng l›nh trŒ.

Bi™n ÆÈi tµu hÛ ba hÂi cfli dµi chµo c∂ng. Nh˜ng c∏nh tay v…y chµo tπm bi÷t cÒa ÆÂng ÆÈi mÍ d«n rÂi khu†t hºn gi˜a m™nh m´ng trÍi n≠Ìc. Ra kh·i luÂng thu˚ hãp, con tµu xä s„ng lao Æi. S„ng h¨i bÂng b“nh. B«u trÍi nh≠ sµ xuËng tr≠Ìc m∆t. N≠Ìc xanh th…m mÈt mµu tr∂i dµi ngÛt ng∏t v≠Ót qua kh·i t«m mæt. ß™m Æ«u ti™n tr™n bi”n. Con tµu th∂ neo dıng ch©n trong ch∆ng hµnh tr◊nh.

M∆t bi”n trflng trµnh, con tµu læc l≠ nhà nhã. M†y anh em chÛng t´i qu©y qu«n b™n nhau ngoµi boong tµu trfl chuy÷n cho v¨i nÁi nhÌ nhµ. M†y li n≠Ìc trµ s„ng s∏nh nghi™ng qua nghi™ng lπi theo nhfip læc cÒa s„ng. MÁi ng≠Íi mÈt t©m trπng, mÈt nÁi ni“m ri™ng. Th≠Óng u˝ ß∆ng Ng‰c L≠¨ng, Ch›nh trfi vi™n tµu CSB 3003 mæt nh◊n xa x®m vµo kho∂ng kh´ng mÍ mÍ, ∂o ∂o. T´i r†t bi’t t©m trπng cÒa L≠¨ng lÛc nµy. VÓ anh vıa sinh ch∏u Æ≠Óc n®m ngµy. Khi L≠¨ng Æ≠a vÓ vµo b÷nh vi÷n Æ” chÍ sinh th◊ anh nhÀn Æ≠Óc l÷nh Æi bi”n. Th´i th◊ qu™ Î xa n™n m‰i vi÷c t†t th∂y ph∂i nhÍ h’t b™n ngoπi ch®m s„c vÓ con giÔm. L≠¨ng tÒm tÿm khoe, vÓ chÂng anh Æ∑ ch‰n Æ∆t t™n cho con g∏i lµ ß∆ng Thu˙ Tr©m!

V◊ t™n anh lµ ß∆ng Ng‰c L≠¨ng, vÓ lµ ThÔy, t™n con g∏i cÒa anh chfi c„ c∂ h‰ cÒa bË vµ t™n cÒa mã. V∂ lπi, vÓ chÂng anh r†t c∂m phÙc vµ mong muËn con g∏i n™u g≠¨ng s∏ng vµ kh› ph∏ch anh hÔng cÒa li÷t s‹, b∏c s‹ ß∆ng ThÔy Tr©m.

ChÛng t´i cÔng c≠Íi vµ t∏n th≠Îng v“ c∏i t™n thÀt †n t≠Óng cÒa c´ con g∏i r≠Óu nhµ ch›nh trfi vi™n L≠¨ng.

Thi’u u˝ chuy™n nghi÷p V‚ Th∏i B◊nh, chµng trai qu™ ß´ L≠¨ng, Ngh÷ An Æang Æ∂m nhi÷m ca g∏c Æ™m. B◊nh lµ nh©n vi™n m∏y tµu. TËt nghi÷p Tr≠Íng Trung h‰c K¸ thuÀt H∂i qu©n tπi thµnh phË H Ch› Minh, anh v“ nhÀn c´ng t∏c tπi VÔng C∂nh s∏t bi”n 1 cho Æ’n nay.

Lµm r” Ɔt Bæc, vÓ anh lµ c´ gi∏o dπy nhπc tπi H∂i Phflng. Cµng n„i chuy÷n, t´i cµng ph∏t hi÷n chµng trai nµy r†t khäo nfinh vÓ. C¯ hÎ ra lµ mÈt Thu˝ nhµ em n†u ®n ngon, hai Thu˝ nhµ em r†t chi“u chÂng... Em c∂m ¨n Thu˝ nhi“u læm, em Æi bi”n bi“n bi÷t suËt n®m, vi÷c nhµ, ch®m s„c con c∏i Æ“u mÈt tay c´ †y lo li÷u! NhÌ Æıng vi’t v“ em mµ h∑y vi’t v“ c´ †y anh nhä!

T´i vµ ch›nh trfi vi™n L≠¨ng c„ chung mÈt k˚ ni÷m v“ chuy’n tr˘c T’t tπi vÔng bi”n Bπch Long V‹ n®m 2004. HÂi Æ„ chÛng t´i cÔng Î con tµu K206, loπi tµu ph„ng l´i cÒa Nga Æ≠Óc c∂i ho∏n vµ trang bfi cho l˘c l≠Óng C∂nh s∏t bi”n. Chu»n bfi T’t, tµu t´i ghä vµo Æ∂o Æ” mua th˘c ph»m t≠¨i nh≠ng cuËi n®m, bµ con ng≠ d©n v“ qu™ h’t, Æ∂o væng tanh. ChÛng t´i l™n li™n h÷ vÌi Trung Æoµn C52 H∂i qu©n vµ Æ≠Óc chia mÈt ›t thfit lÓn mÌi mÊ cÔng m†y chai r≠Óu N’p mÌi. ß™m giao thıa, gi˜a m™nh mang v´ tÀn, gi˜a thÍi khæc linh thi™ng cÒa Ɔt trÍi vµo ÆÈ giao hoµ vµ c∏i læc l≠, chao Æ∂o, dÀp du“nh cÒa s„ng, chÿ c„ chÛng t´i qu©y qu«n b™n nhau nh≠ anh em trong

mÈt nhµ vµ chia sŒ cho nhau nh˜ng nÁi ni“m chung - ri™ng. T†t th∂y chÛng t´i ai cÚng h≠Ìng ∏nh mæt, h≠Ìng tr∏i tim m◊nh v“ Ɔt li“n vµ th«m nhÒ vÌi lflng m◊nh rªng sœ quy’t t©m Æoµn k’t, v≠Ót qua m‰i kh„ kh®n thi’u thËn Æ” hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao. {Lu´n lu´n th¯c cÔng bi”n} lµ ph≠¨ng ch©m mµ mÁi c∂nh s∏t bi”n chÛng t´i lu´n ghi nhÌ, bÎi chÛng t´i hi”u rªng, nh˜ng ngµy tr≠Ìc, trong vµ sau T’t Nguy™n Æ∏n, t◊nh h◊nh thÍi ti’t c„ nhi“u di‘n bi’n ph¯c tπp. S„ng gi„ to c„ lÛc c†p 6, c†p 7 n™n c´ng t∏c tu«n tra, ki”m tra, ki”m so∏t, th˘c thi ph∏p luÀt tr™n bi”n cÒa l˘c l≠Óng C∂nh s∏t bi”n g∆p kh´ng ›t kh„ kh®n, v†t v∂. LÓi dÙng thÍi ti’t nµy, c∏c ÆËi t≠Óng bu´n lÀu, gian lÀn th≠¨ng mπi th≠Íng gia t®ng c∏c hoπt ÆÈng lµm ®n phi ph∏p, vÀn chuy”n hµng lÀu vµo Ɔt li“n. ß©y mÌi ch›nh lµ nh˜ng lÛc thˆ th∏ch cam go nh†t ÆËi vÌi c∏n bÈ, chi’n s‹ trong l˘c l≠Óng. ßi“u Æ„ Æfli h·i mÁi c∏ nh©n ph∂i nÁ l˘c h’t m◊nh, tinh th´ng nghi÷p vÙ mÌi c„ th” Æ∂m b∂o cho chuy’n lµm nhi÷m vÙ tr™n bi”n hoµn thµnh thæng lÓi.

N®m nay, chÛng t´i lπi cÔng tr™n mÈt chuy’n tµu nh≠ng Æ©y lµ con tµu mÌi vÌi r†t nhi“u trang thi’t bfi hi÷n Æπi.

Vi÷c chu»n bfi Æ„n Xu©n tr™n bi”n cÒa anh em Æi lµm nhi÷m vÙ Æ≠Óc ß∂ng u˚, chÿ huy ƨn vfi Æ∆c bi÷t quan t©m. MÁi con tµu Æ∑ chu»n bfi cho m◊nh tı nh˜ng th¯ nh· nh†t, Æ∂m b∂o cho anh em Æ„n Xu©n mÌi Æ«y ÆÒ nh≠ lÛc tµu Î c∂ng. ß™m Æ∑ sang canh. B◊nh Æ∑ thay g∏c tı l©u. Ch›nh trfi vi™n L≠¨ng chæc giÍ nµy Æang c„ mÈt gi†c m¨ Æãp v“ {ng´i nhµ vµ nh˜ng Ưa trŒ}. Chÿ cfln t´i v…n ngÂi tr™n boong tµu Æ” th¯c cÔng bi”n Æ™m nay. MÈt Æ™m th¯c cÔng bi”n sœ giÛp t´i hi”u th™m nh˜ng g◊ »n ch¯a b™n trong lflng bi”n. S„ng bæt Æ«u d“nh l™n. S„ng lıng. Con tµu chao Æ∂o. Bi”n mang mÈt mµu Æen th…m. S∏ng mai, tµu chÛng t´i lπi ti’p tÙc hµnh tr◊nh Æ” b∂o v÷ s˘ b◊nh y™n tr™n khæp vÔng bi”n ß´ng Bæc cÒa TÊ quËc th©n y™u. T´i h≠Ìng t«m mæt v“ ph›a Ɔt li“n trong lµn m≠a r©y ræc.

N¨i Æ„ Æang ngÀp trµn mµu xanh cÒa l∏ vµ r˘c rÏ sæc Xu©n... Cfln chÛng t´i, trong hµnh tr◊nh dµi tr™n bi”n, chÛng t´i sœ Æ„n xu©n cÔng hoa s„ng. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  41

N¨i th˘c hi÷n nhi÷m vÙ cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ lµ... b«u trÍi. Ånh BêCH PH¶úNG

LêNH TRà

L›nh dÔ k” chuy÷n... tr™n trÍi B›ch Ph≠Óng

C´ng vi÷c, nhi÷m vÙ cÒa h‰ gæn li“n vÌi kho∂ng kh´ng, vÌi nh˜ng c∏nh dÔ s∆c sÏ sæc mµu nÎ bung tr™n n“n trÍi. MÌi nghe thÀt thÛ vfi, ngh“ nghi÷p cÒa h‰ giËng nh≠ mÈt cuÈc dπo ch¨i, nh˜ng cuÈc hµnh tr◊nh BAY B‡NG tr™n kh´ng trung. Nh≠ng th˘c t’, Æ” Æ’n Æ≠Óc vÌi ngh“ nh∂y dÔ Æ∑ kh„, gæn b„ Æ≠Óc vÌi c´ng vi÷c c„ quy luÀt Ƶo th∂i kh∏ khæt khe nµy lπi cµng kh„ h¨n. Æ„ lµ c∂ mÈt qu∏ tr◊nh gian nan ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ.

42  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

C∂m xÛc Æ«u ÆÍi

ß„ lµ lÍi bÈc bπch cÒa Thi’u u˝ Phπm ߯c M÷nh - nh©n vi™n dÔ t◊m ki’m c¯u nπn - vÌi chÛng t´i trong cuÈc trfl chuy÷n tπi {thÒ phÒ} cÒa l›nh dÔ tπi Trung t©m QuËc gia Hu†n luy÷n vµ t◊m ki’m c¯u nπn Æ≠Íng kh´ng. Con Æ≠Íng Æ≠a M÷nh Æ’n vÌi ngh“ nµy cÚng thÀt t◊nh cÍ. Vµo n®m 1999, khi k’t thÛc kho∏ hu†n luy÷n t©n binh tπi ßoµn Kh´ng Qu©n B71, M÷nh cÔng vÌi hai ÆÂng nghi÷p hi÷n giÍ lµ Thi’u u˝ T®ng B∏ Trung vµ Phπm Th’ Mπnh Æ∑ Æ≠Óc tuy”n ch‰n vµo lÌp Ƶo tπo nh©n vi™n dÔ do Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng

qu©n tÊ ch¯c. L˝ do h‰ l‰t vµo {mæt xanh} c∏c nhµ tuy”n dÙng ƨn gi∂n lµ v◊ c„ chi“u cao v≠Ót trÈi so vÌi ÆÂng ÆÈi cÔng l¯a. Sau khi v≠Ót qua ÆÓt {s∏t hπch} gÂm nhi“u vflng ki”m tra s¯c khoŒ k¸ l≠Ïng vµ thˆ ph∂n xπ, n®ng khi’u... h‰ Æ≠Óc Æ≠a v“ tÀp trung h‰c l˝ thuy’t tπi Trung t©m. N®m 1999, l«n Æ«u ti™n Æ≠Óc tr˘c ti’p xem nh∂y dÔ tπi s©n bay Hoµ Lπc, nh˜ng cÀu chi’n s‹ mÌi h’t s¯c ph†n kh›ch, ai cÚng mong muËn Æ≠Óc leo ngay l™n m∏y bay vµ th˘c hi÷n nh˜ng cÛ nh∂y dÔ †n t≠Óng nh≠ gi∏o vi™n Æang bi”u di‘n. Song h‰ cÚng kh´ng ph∂i chÍ ÆÓi l©u, bÎi chÿ sau 4 th∏ng hoµn thµnh vi÷c h‰c, ki”m tra l˝ thuy’t vµ lµm ÆÈng t∏c m∆t Ɔt, c∏c h‰c vi™n Æ≠Óc b≠Ìc vµo hu†n luy÷n th˘c hµnh.

C∂ M÷nh, Trung, Mπnh Æ“u khºng Æfinh: tı l«n nh∂y dÔ th¯ 3 Æ’n 300 c„ th” kh´ng nhÌ, nh≠ng l«n Æ«u ti™n trong ÆÍi chæc chæn kh´ng th” qu™n.

C∂m gi∏c k˙ lπ læm, bÂi hÂi, l©ng l©ng, xen c∂ chÛt lo sÓ r†t m¨ hÂ... Nh˜ng c∂m gi∏c Æ„ h÷t nh≠ nh˜ng c∂m xÛc cÒa t◊nh y™u Æ«u ÆÍi.

Chuy’n nh∂y dÔ Æ«u ti™n cÒa h‰ Æ≠Óc th∂ tı m∏y bay AN-2, Æ„ cÚng lµ s˘ ki÷n Æ∏nh d†u l«n Æ«u ti™n h‰ Æ≠Óc {Æi tµu bay}. Chi’c m∏y bay tı tı nh†c m◊nh kh·i Æ≠Íng b®ng cÚng lµ khi nh˜ng chµng l›nh trŒ h’t hÂn v◊ nh˜ng cÛ rung læc cÒa loπi phi c¨ vÀn t∂i hπng nhã, c∂m gi∏c {sËc} Æ„ ch≠a qua Æi th◊ mÈt l«n n˜a h‰ lπi {cho∏ng} h¨n khi c∏nh cˆa m∏y bay Æ≠Óc mÎ ra. Gi„ ÆÈt ngÈt hÛt mπnh vµo. M∆c dÔ ÆÈ cao Î l«n nh∂y Æ«u ti™n tr™n loπi dÔ D15U chÿ lµ 500m, nh≠ng khi nh◊n xuËng, m∆t Ɔt nh≠ xa vÍi, s©u hun hÛt. Nhfip tim cÒa nh˜ng chµng l›nh dÔ rÈn r∑ nh≠ trËng trÀn, song khi ti’ng cfli hi÷u l÷nh nh∂y cÒa th«y vang l™n, h‰ nhæm mæt nh∂y µo ra.

Nh˜ng gi©y Æ«u ti™n Î trπng th∏i r¨i t˘ do d≠Íng nh≠ h‰ Æ∑ ng†t lfim, chÿ cho Æ’n khi dÔ bung, chi’c nÛt giÀt mπnh sau l≠ng h‰ mÌi bıng tÿnh vµ l†y lπi chÛt ›t b◊nh t‹nh lµm c∏c ÆÈng t∏c gæng l∏i dÔ v“ g«n t©m... ßπi Ûy

V°N HïA SˇNG Phπm ß◊nh S¸ - ChÒ nhi÷m dÔ ß¨n vfi C18 (Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n) kh´ng th” nµo qu™n l«n nh∂y dÔ Æ«u ti™n cÒa m◊nh khi cfln lµ h‰c vi™n phi c´ng tπi s©n bay Gia L©m. L«n Æ«u ti™n Æ„, anh vµ r†t nhi“u ng≠Íi bπn cÔng kho∏ Æ∑ {hπ c∏nh} xuËng ao, n„c nhµ vµ c∂... tr™n cµnh c©y. K’t thÛc buÊi th˘c hµnh, c∂ kho∏ tÀp trung nhau Æi lÓp Æ“n m∏i nhµ cho c∏c hÈ d©n c≠ trong khu gia binh... Nh˜ng k˚ ni÷m Æ„ sœ m∑i m∑i theo nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ trong ch∆ng Æ≠Íng binh nghi÷p.

Ph∂i say ngh“...

ß„ hoµn toµn lµ lÍi n„i th˘c lflng cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ. N’u kh´ng say ngh“ th◊ kh„ ai c„ th” trÙ lπi Æ≠Óc. Tuy tuÊi ÆÍi vµ tuÊi ngh“ cfln kh∏ trŒ, song c∂ Trung, Mπnh, M÷nh Æ∑ {giæt l≠ng} Æ≠Óc g«n 300 l«n nh∂y, h‰ Æ∑ nh∂y tı c∏c loπi dÔ D15U, PTL72, T4, UT-15 vµ Po-16 (loπi dÔ cao c†p nh†t Æ≠Óc trang bfi Î Vi÷t Nam hi÷n nay). Nh˜ng bµi hu†n luy÷n cÒa h‰ cÚng chÒ y’u lµ nh˜ng bµi ph¯c tπp Æfli h·i tr◊nh ÆÈ cao nh≠ Æi“u khi”n dÔ t˘ mÎ Î ÆÈ cao 1.750m, r¨i t˘ do, nh∂y dÔ chÙp ∂nh... MÁi l«n chuy”n sang Æi“u khi”n mÈt loπi dÔ mÌi lµ mÈt l«n h‰ ph∂i hu†n luy÷n tı Æ«u c∂ l˝ thuy’t vµ th˘c hµnh m∆t Ɔt Æ” Æ∂m b∂o an toµn tr™n kh´ng.

Ban Æ«u khi Æ’n vÌi ngh“ ph∂i c„ s¯c kh·e vµ mÈt chÛt n®ng khi’u, nh≠ng Æ” trÙ lπi Æ≠Óc vÌi ngh“ th◊ ngoµi nh˜ng y’u tË Æ„ ra lµ c∂ mÈt qu∏ tr◊nh rÃn luy÷n khÊ nh‰c Æfli h·i nhi÷t huy’t, tinh th«n, th˘c s˘ ph∂i c„ ni“m Æam m™, vµ Æ∆c bi÷t ph∂i c„ tinh th«n thäp. BÎi tr™n kh´ng, m‰i th¯ di‘n bi’n r†t nhanh, n’u dÔ ch›nh kh´ng mÎ, ph∂i b◊nh t‹nh Æ” c„ th” mÎ dÔ d˘ bfi, n’u kh´ng c„ ÆÈ v˜ng vµng trong xˆ l˝ sœ d…n Æ’n m†t an toµn tr™n kh´ng... T†t c∂ Æfli h·i mÁi ng≠Íi l›nh dÔ nh˜ng kh∂ n®ng vµ s˘ rÃn luy÷n kh´ng ngıng nghÿ trong suËt ch∆ng Æ≠Íng dµi gæn b„ vÌi ngh“. N’u ai kh´ng Æ∏p ¯ng Æ≠Óc y™u c«u khæt khe cÒa c´ng vi÷c th◊ ch›nh lµ t˘ Ƶo th∂i m◊nh.

M÷nh, Trung, Mπnh cÚng nh≠ nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ kh∏c tπi Trung t©m QuËc gia Hu†n luy÷n vµ t◊m ki’m c¯u nπn Æ≠Íng kh´ng, ngoµi nhi÷m vÙ trÓ gi∏o, tr˘c ti’p hu†n luy÷n c∏c kh„a nh©n vi™n dÔ t◊m ki’m c¯u nπn cho Qu©n chÒng Phflng kh´ng Kh´ng qu©n vµ ûy ban QuËc gia t◊m ki’m c¯u nπn, hµng n®m h‰ cfln c„ m∆t tπi khæp c∏c s©n bay qu©n s˘ Æ” giÛp c∏c ƨn vfi tÊ ch¯c nh∂y dÔ cho c∏c ÆËi t≠Óng lµ phi c´ng vµ thµnh ph«n tÊ bay, hu†n luy÷n k¸ n®ng nh∂y dÔ cho c∏c thµnh vi™n C©u lπc bÈ Hµng kh´ng Vi÷t Nam. Kh´ng chÿ th˘c hi÷n nhi÷m vÙ qu©n s˘, hµng n®m nh˜ng ng≠Íi l›nh dÔ cÒa Trung t©m cfln th≠Íng xuy™n g„p m∆t Î nh˜ng l‘ hÈi, nh˜ng s˘ ki÷n th” thao lÌn cÒa Ɔt n≠Ìc. 

Vµo Nam ra Bæc Phπm Trung Ki™n

M

◊nh ra Bæc bao nhi™u l«n rÂi nhÿ?

Nh˜ng ngµy Æ«u mÌi vµo Nam, mÁi l«n ra Bæc lµ th†p th·m mong ng„ng, ÆÓi chÍ, chu»n bfi tr≠Ìc c∂ chÙc ngµy.

M◊nh Æ’m d«n nh˜ng tÍ lfich, ÆÓi ngµy v“. Vä m∏y bay cÚng Æ∆t tr≠Ìc c∂ chÙc ngµy, nªm ng„ng ÆÓi trong ng®n c∆p... HÂi †y, l«n ra Bæc nµo cÚng lµ cuËi n®m, cµng n´n nao c∂m gi∏c muËn v“ nhµ. CuËi n®m Î mi“n Nam c„ hoa mai vµng nÎ, nh≠ Æ’n hãn lπi l™n, nh≠ng cÚng lµm ˝ ngh‹ con ng≠Íi ta r≠ng r≠ng læm. ß≠Íng ra s©n bay cÚng ngÍm ngÓp nh˜ng hoa mai vµng, nh≠ chÌm næng ÆÀm d«n trong c∂m ÆÈng. CuËi n®m Î nhµ ga ng≠Íi ta cÚng chia tay nhau ÆÀm Ƶ, c∂m ÆÈng vµ ´m nhau †m ∏p nh≠ hoa mai.

M◊nh kh´ng chia tay ai, m◊nh lŒ loi th´i, m◊nh käo theo c∏i vali lÿnh kÿnh quµ c∏p vµ m◊nh Æang Æi v“ ph›a sum h‰p. M◊nh Æi v“ ph›a hoa Ƶo...

M◊nh ra Bæc rÂi m◊nh lπi vµo Nam. Nh˜ng chuy’n Æi nhi“u l™n. Ngµy Æ„, tr≠Ìc mÁi chuy’n Æi m◊nh hay c„ nh˜ng d˘ Æfinh, sœ lµm Æi“u nµy Æi“u kia, sœ mang c∏i g◊, sœ g‰i cho ai, sœ g∆p ai. Nh≠ng s˘ th˘c Æ´i khi kh∏c nhi“u qu∏. RÂi chºng hi”u sao c¯ r¨i c¯ rÙng Æi, c¯ hÙt h…ng d«n. C„ nh˜ng Æi“u chºng bao giÍ x∂y Æ’n, dÔ kh´ng c„ l˝ do nµo tr◊ ho∑n.

Hi÷n th˘c vµ mÈng m¨ Æ´i khi kh´ng c„ g◊ m©u thu…n, nh≠ng kh„ t◊m th†y ti’ng n„i chung.

RÂi nh˜ng bÀn rÈn, lo toan, nh˜ng v´ t©m vµ thÍ ¨, nh˜ng ˝ ngh‹ kh´ng ÆÂng Æi÷u...

MÀt ÆÈ nh˜ng chuy’n Æi d«n dµy l™n thµnh nh˜ng cuÈc Æi lπi b◊nh th≠Íng. CuËi n®m hoa mai v…n nÎ, ng≠Íi ta mang hoa mai ra Bæc, mang hoa Ƶo vµo Nam,

hai mi“n Æang Î trong thÍi k˙ hfla trÈn, Æan xen, xum h‰p.

C„ mÈt l«n vµo Nam, cÚng l©u rÂi, m◊nh v…y xe ´m tı nhµ ra Quang Trung, rÂi tı Quang Trung Æi xe cÒa Hµng kh´ng ra s©n bay. ß≠Íng Æi tı Trµng Thi ra ßi÷n Bi™n PhÒ, Nguy‘n Tri Ph≠¨ng cæt Phan ß◊nh PhÔng, rÂi l™n Æ™ Y™n PhÙ. M∆c dÔ kh´ng buÂn, nh≠ng tıng †y con Æ≠Íng, tıng †y nÁi ni“m r≠ng r≠ng kh„ Æfinh ngh‹a, c∂ mÈt Æi“u g◊ Æ„ c¯ Æ«y l™n.

Chi“u muÈn, xe væng. LÛc l™n Æ™, ra Æ’n bÍ s´ng, chºng hi”u sao th†y mæt m◊nh cay xÃ, rÂi m◊nh b≠ng m∆t, Æ∑ kh„c...

M◊nh vµo Nam hÂi †y lµ mÈt chuy’n phi™u l≠u bËc ÆÂng cÒa tuÊi trŒ. ßi nh≠ t˘ nhi™n th´i, chºng l®n t®n suy ngh‹...

Bπn bà mÌi ra tr≠Íng, t◊m vi÷c loay hoay Æ’n c∂ 2-3 n®m trÍi, thÀm ch› c∂ sau khi m◊nh Æ∑ Æi tıng †y n®m. M◊nh muËn Æi, xem nh˜ng t™n thµnh phË, con Æ≠Íng, nh˜ng n¨i m◊nh Æ∑ tıng nghe n„i mµ ch≠a tıng Æ∆t ch©n Æ’n. M◊nh dπi khÍ, m◊nh muËn th∂ m◊nh vµo mÈt thµnh phË kh∏c, lËi sËng kh∏c vµ xem ng≠Íi ta sËng nh≠ th’ nµo. N„ hay h¨n hay dÎ h¨n nh˜ng c∏i Æ∑ tıng ng†m vµo m◊nh, gæn b„ mÀt thi’t vÌi m◊nh hai chÙc n®m k” tı khi m◊nh ra ÆÍi hay kh´ng?

Bao nhi™u l«n vµo Nam ra Bæc n˜a th◊ m◊nh sœ giµ. Bao l«n Æi v“ n˜a th◊ m◊nh m·i m÷t. T†t nhi™n sœ c„ lÛc m·i m÷t ch¯.

M◊nh nhÌ Trfinh C´ng S¨n Æ∑ vi’t: {Æi Æ©u loanh quanh cho ÆÍi m·i m÷t} mµ. ßÍi ng≠Íi ai rÂi cÚng ph∂i Æi qua tıng †y con Æ≠Íng, tıng †y trπng th∏i, tıng †y giai Æoπn.

CuÈc ÆÍi lµ nh˜ng chuy’n Æi. ßi mµ vui, Æi mµ buÂn, Æi mµ th†m. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  43

V°N HïA - XÇ HóI

ß„n T’t Î

{ß∂o S≠¨ng} BÔi Nh≠ Lan

44  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

S

∏ng sÌm, khi Ɔt trÍi ch◊m trong mµn s≠¨ng dµy Æ∆c, chÛng t´i ng≠Óc ߨn vfi quËc lÈ 3B l™n huy÷n vÔng cao Bæc S¨n, tÿnh Lπng S¨n, Æ” th®m c∏n bÈ, chi’n s‹ Trπm T2 thuÈc ߨn vfi Th´ng tin S01. D‰c Æ≠Íng Æi bi’t bao c©u chuy÷n v“ {xu©n mÌi} Æ≠Óc c∏c anh trong Æoµn bµn t∏n r´m r∂, lµm cho ch∆ng Æ≠Íng dµi bÁng nh≠ ngæn lπi.

Sau g«n 3 giÍ xe ◊ πch v≠Ót dËc, chÛng t´i Æ∑ Æ’n hai gian nhµ khäp m◊nh d≠Ìi ch©n nÛi. Tr≠Ìc cˆa nhµ vµ d‰c theo s≠Ín nÛi, bπt ngµn sæc hÂng r˘c rÏ cÒa hoa Ƶo. Trung t∏ L™ V®n B“n, Ph„ Ch›nh Òy ߨn vfi S01, vui vŒ giÌi thi÷u: ß©y lµ nhµ Î cÒa bÈ ÆÈi.

Tı Æ©y l™n trπm, chÛng ta bæt Æ«u hµnh tr◊nh {leo nÛi}. T´i b†t gi∏c ng≠Ìc nh◊n Æÿnh non cao ngÍm ngÓp mÈt mµu xanh cÒa rıng giµ, n¨i c„ con Æ≠Íng mfln nh· giËng nh≠ sÓi chÿ Æ· d∏n vµo v∏ch nÛi vµ ch◊m hÛt vµo trong vflm m©y ngÛt ngµn. Trung t∏ Nguy‘n Xu©n DÚng, Ph„ ChÒ nhi÷m Ch›nh trfi trung Æoµn,

C∏n bÈ, chi’n s‹ Trπm T2, ߨn vfi Th´ng tin S01 chu»n bfi Æ„n T’t. Ånh BÔi Nh≠ Lan

c≠Íi r†t t≠¨i b∂o: {ß≠Íng l™n {c∏nh s„ng n¨i Æ∂o s≠¨ng} gian nan læm Ɔy, x∏c Æfinh quy’t t©m cao nhä}. T´i h®m hÎ leo qua con dËc th¯ nh†t, n¨i c„ nh˜ng hfln Æ∏ m c´i Ưng ngÂi san s∏t chen l…n vµo hoa dπi. Cµng l™n cao, dËc cµng d˘ng Ưng, m©y qu†n qu›t quanh ng≠Íi, gi„ hun hÛt thÊi. ChÛng t´i b∏m vµo d©y rıng vµ v∏ch Æ∏ leo l™n, Trung Ûy Hoµng V®n B◊nh, Ch›nh trfi vi™n ph„ ßπi ÆÈi 1 b∂o: {DËc {mÃo cµo} Ɔy. MÔa nµy Æi cfln ÆÏ khÊ, mÔa hà m≠a nhi“u tr¨n nh≠ ÆÊ mÏ, leo l™n nh‰c nhªn v´ cÔng}. MÌi leo kho∂ng non nˆa ch∆ng Æ≠Íng, m h´i Æ∑ v∑ ra Æ«m Æ◊a. M‰i ng≠Íi trong Æoµn ÆÈng vi™n nhau cÔng {v≠Ót ch≠Ìng ngπi vÀt}. ChÛng t´i nh›ch d«n, qua h’t dËc {mã ¨i} vµ dËc {tæc thÎ} Æ’n dËc {cÊng trÍi} th◊ mÈt kho∂ng Ɔt bªng phºng tr™n ÆÈ cao 1.107m (so vÌi m˘c n≠Ìc bi”n) bÁng fla mÎ. Ai cÚng vui mıng, v◊ ng´i nhµ ƨn s¨, gi∂n dfi cÒa trπm Ƶi T2 giËng nh≠ {trπm ti“n ti™u} vÌi chªng chfit h÷ thËng d©y, dµn ®ng ten gi˜a Æÿnh nÛi Æ∑ Î tr≠Ìc mæt.

ThÀt vui khi c∏c chi’n s‹ {chÒ nhµ} vıa tr˘c Æi÷n Ƶi, vıa ti’p kh∏ch Æ’n chÛc t’t.

Hai chi’n s‹ trong k›p tr˘c chÿ khœ quay Æ«u chµo chÛng t´i, nh≠ng mæt th◊ nh◊n ch®m chÛ vµo cuËn sÊ nhÀn Æi÷n, tai kh´ng rÍi Ëng nghe cfln tay th◊ ghi chäp li™n tÙc. Thi’u Ûy Bªng Qu∂n Tr‰ng, Trπm tr≠Îng vui vŒ n„i: {ChÛng t´i tuy vui xu©n mÌi, nh≠ng nhi÷m vÙ th◊ ph∂i th˘c thi nghi™m tÛc, bÎi nh˜ng ngµy nµy lµ ngµy cao Æi”m}. Nh◊n c∏c chi’n s‹ li™n tÙc nhÀn vµ truy“n Æi nh˜ng b¯c Æi÷n mÀt bªng nh˜ng d∑y sË, t´i bÁng hi”u v◊

sao ng≠Íi l›nh th´ng tin v…n v› von: {B∂o Æ∂m th´ng tin li™n lπc th´ng suËt ph∂i nh≠ mπch m∏u trong c¨ th”} vµ {Vµo ca lµ vµo vfi tr› chi’n Ɔu}. Binh nh†t B’ V®n Vi÷t, d©n tÈc Tµy, qu™ Î huy÷n Trµ L‹nh (Cao Bªng), bÈc bπch: {ß©y lµ c∏i t’t th¯ hai em Æ„n xu©n Î Æ©y. NhÌ giao thıa n®m ngo∏i, xung quanh væng l∆ng, chÿ c„ ti’ng gi„ tr≠Ót dµi xuËng nÛi, ti’ng l∏ c©y va vµo Æ∏ lπt sπt, em nhÌ nhµ Æ’n ph∏t kh„c. Nh≠ng, khi nghe ti’ng thÒ tr≠Îng tı Æ«u d©y Trung Æoµn xa x´i chÛc t’t, em bÁng vıa kh„c lπi vıa c≠Íi}. Binh nh†t ßµm ߯c Toµn, qu™ Î huy÷n PhÙc Hfla (Cao Bªng), Æ´i mæt man m∏c buÂn, t©m s˘: {Chfi µ, sæp Æ’n Î b∂n em nhÈn nhfip læm Ɔy. C∏c bµ, c∏c c´ vµ tÙi con g∏i lo gi∑ bÈt n’p lµm b∏nh kh∂o, rˆa l∏ dong g„i b∏nh ch≠ng, cfln Ƶn ´ng d‰n dãp, v÷ sinh cˆa nhµ, d∏n gi†y Æ· vµo c∏i cuËc, c∏i xŒng, c∏i cµy... Æ” cho c∏c Æ vÀt trong nhµ cÔng vui xu©n mÌi. Ui da! nhÌ nhµ qu∏ Æi th´i}. Ngıng mÈt chÛt, Toµn nh◊n xa x®m, khe khœ n„i: {T’t Æ’n, em nhÌ nhµ læm. BË em m†t l©u rÂi, nhµ cfln mã th´i, chæc mã mong em v“ vui xu©n læm Ɔy. Em cË gæng hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ Æ” xu©n sau v“ Æ„n t’t cÔng mã}. Binh nh†t L˝ V®n Ninh, d©n tÈc NÔng, Æ∑ tËt nghi÷p Tr≠Íng Cao ƺng Luy÷n kim Th∏i Nguy™n, th◊ nhoŒn mi÷ng c≠Íi h hÎi: {Tuy kh´ng Æ≠Óc vui Æ„n xu©n cÔng gia Æ◊nh, nh≠ng khi ngh‹ m◊nh lµm nhi÷m vÙ tr˘c t’t, Æ” nhµ nhµ vui xu©n Æ«m †m, b∂n lµng b◊nh y™n lµ chÛng em ph†n khÎi læm.

Nh≠ng mµ Î Æ©y vui læm, t› n˜a lµ c∏c c´ gi∏o d≠Ìi tr≠Íng k’t ngh‹a cÔng

thanh ni™n Æfia ph≠¨ng l™n Æ©y th®m tÙi em Ɔy}. Nh˜ng ng≠Íi l›nh Î tr™n Æÿnh nÛi, quanh n®m {gÈi s≠¨ng, tæm gi„}, n®m ngµy mÈt phi™n thay ca tr˘c, l™n vµ xuËng nÛi kh„ kh®n, v†t v∂ bÎi h‰ c‚ng theo l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m... vµ c∂ n≠Ìc sinh hoπt vµo mÔa kh´, nh≠ng h‰ v…n ÆÂng t©m, hi÷p l˘c, vui vŒ hoµn thµnh xu†t sæc nhi÷m vÙ.

ChÛng t´i ngÂi {ch≠a †m chÁ} Æ∑ th†y v‰ng vµo lao xao ti’ng n„i c≠Íi vui vŒ. ß„ lµ c∏c thi’u n˜ ng≠Íi Æfia ph≠¨ng, ai n†y g≠¨ng m∆t t≠¨i nh≠ hoa µo vµo cˆa.

Em L≠¨ng Thfi V‹nh nhanh nh∂u giÌi thi÷u: {ChÛng em Î d≠Ìi x∑ VÚ S¨n, l™n Æ©y th®m vµ trang tr› trπm Ƶi cÔng bÈ ÆÈi Æ„n xu©n}. C„ ai Æ„ trong Æoµn h·i vui: {Th’, c∏c c´ g∏i c„... ai xung phong {s∏nh b≠Ìc qu©n hµnh suËt ÆÍi} cÔng bÈ ÆÈi kh´ng?}. C∏c c´ g∏i e l÷ nh◊n nhau, em Hoµng Thfi ThÛy, t≠¨i c≠Íi: {ChÛng em Æang x’p hµng... chÍ bÈ ÆÈi Ɔy}. M‰i ng≠Íi cÔng c†t l™n ti’ng c≠Íi gifln gi∑, vui vŒ lµm kh´ng gian †m hºn l™n. Tıng Æ∏m m©y qu†n qu›t theo ng≠Íi Ôa vµo trong nhµ bÁng nh≠ tan lo∑ng ra, v†n v›t theo gi„ bay µo qua cˆa... Vµ t´i nh≠ bfi cuËn hÛt vµo {nhfip Æi÷u} t≠¨i trŒ cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh vµ c∏c c´ g∏i khi h‰ tıng c∆p, tıng Æ´i r›u r›t t©m t◊nh thÒ thÿ chuy÷n trfl... ßoµn chÛng t´i tπm bi÷t nh˜ng ng≠Íi l›nh Th´ng tin, chia tay vÌi c∏c c´ g∏i Æfia ph≠¨ng Æ” xuËng nÛi.

H◊nh ∂nh nh˜ng chi’n s‹ {c∏nh s„ng}, gi∂n dfi vÌi c∏c c´ g∏i gi˜a ngÛt ngµn hoa nh≠ muËn n›u b≠Ìc ch©n t´i. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  45

V°N HïA - XÇ HóI KhÌp nËi hai nhfip c«u phao nËi li“n Æ´i bÍ s´ng HÂng

ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ Nguy‘n T†n DÚng cÔng Thi’u t≠Ìng D≠¨ng Minh Hfla - T≠ l÷nh Binh chÒng C´ng binh thfi s∏t c«u phao ChÃm trong ngµy th´ng xe

BÈ ÆÈi C´ng binh:

G

Bæc c«u {tı Sˆu sang D«n}

thµnh sa

46  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

i„ thÊi d‰c lflng s´ng HÂng, thËc qua nh˜ng ´ cˆa sÊ nh· cÒa chi’c ca n´ lÔa vµo g∏y lπnh buËt. C∏i lπnh mÔa Æ´ng ÆÀm Ƶ h¨i n≠Ìc t∏p vµo chÛng t´i. 20 giÍ 30 phÛt. Th≠Óng Ûy BÔi S‹ Nam Ưng dÀy b∂o: - Sæp Æ’n giÍ cæt c«u rÂi, chÛng em ph∂i lµm c´ng t∏c chu»n bfi, anh c„ theo chÛng em kh´ng?

T†t nhi™n lµ t´i theo, bÎi t´i Î lπi Æ©y Æ™m nay cÚng lµ Æ” t◊m hi”u c´ng vi÷c th«m l∆ng trong Æ™m cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh c´ng binh lµm nhi÷m vÙ tr˘c c«u phao tπm qua s´ng HÂng Æ” vi’t bµi cho sË t’t cÒa Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘. ß™m Æ«y gi„. M∆t s´ng lo∏ng ∏nh ÆÃn. Ti’ng nÊ Æ“u Æ“u tı nh˜ng cÁ m∏y khai th∏c c∏t Æ„ng ngay s∏t doanh trπi tπm cÒa ߨn vfi H39 - ƨn vfi Æ∂m b∂o hoπt ÆÈng cÒa c∏nh c«u ph›a Nam cÔng vÌi ti’ng ÆÈng c¨ ca n´, xuÂng m∏y lµm c∂ qu∑ng s´ng s´i ÆÈng. {Cæt c«u} lµ mÈt kh∏i ni÷m mµ khi Æ’n vÌi c∏c chi’n s‹ bæc c«u phao qua s´ng t´i mÌi kfip lµm quen. Ban ngµy, hµng Æoµn xe t∂i, xe kh∏ch qua c«u, khi mµ hai c∏nh c«u ph›a Bæc vµ ph›a Nam nËi li“n hai bÍ s´ng HÂng ÆÂng ngh‹a vÌi vi÷c c∏c ph≠¨ng ti÷n Æ≠Íng thÒy qua khÛc s´ng nµy bfi {c†m vÀn}. Lfich l≠u th´ng cÒa h‰ sœ tı 22 giÍ 30 phÛt hµng ngµy. VÀy lµ buÊi tËi, Ti”u Æoµn 1 cÒa ߨn vfi H39 - ƨn vfi tr˘c c«u phao - ph∂i ti’n hµnh cæt c«u Æ” tµu bà tr™n s´ng c„ th” qua lπi. ß©y cÚng lµ hoπt ÆÈng Æ∆c bi÷t vµ kh„ kh®n nh†t trong ngµy.

Th≠Óng Ûy BÔi S‹ Nam phÙ tr∏ch v“ k¸ thuÀt. Nam lµ trai Hµ NÈi ch›nh gËc. Tı h¨n mÈt th∏ng nay, khi mµ ƨn vfi nhÀn nhi÷m vÙ bæc c«u phao gi∂m t∂i cho c«u Th®ng Long, Nam cÔng anh em ƨn vfi tr˘c 24/24 tπi doanh trπi d˘ng tπm b™n bÍ s´ng HÂng. DÔ nhµ Î ngay phË ßÈi C†n nh≠ng Nam cÚng ch≠a mÈt l«n v“. K˚

Nh˜ng chi’c xe d©n sinh Æ«u ti™n qua c«u phao sau l‘ th´ng xe

Thay ÆËt c«u - mÈt trong nh˜ng c´ng vi÷c v†t v∂ hµng ngµy cÒa bÈ ÆÈi c´ng binh tr˘c c«u phao.

ChÔm ∂nh cÒa VÚ Quang Th∏i

ni÷m Æ∏ng nhÌ nh†t cÒa chµng th≠Óng Ûy trŒ nµy lµ ÆÛng ngµy thµnh lÀp Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam 22-12, vÓ Nam Æ∑ mang hoa ra tÀn s´ng HÂng t∆ng chÂng vµ ÆÂng ÆÈi.

Ban ngµy, c∏c chi’n s‹ tr˘c Æ∂m b∂o cho vi÷c l≠u th´ng tr™n c«u, h≠Ìng d…n xe qua lπi ÆÛng quy Æfinh vµ Æ∂m b∂o an toµn. Chi’c ca n´ mµ chÛng t´i Æang ngÂi sœ tr˘c Î vfi tr› {k“ vai s∏t c∏nh} vÌi c«u phao 24/24. Tr™n ca n´ lu´n c„ mÈt tÊ tr˘c ÆÒ c∏c thµnh ph«n. T´i Æ∑ c„ m∆t tπi c«u tı chi“u Æ” tÀn mæt mÙc sÎ thfi giÍ cao Æi”m. Vµ t´i Æ∑ Æ≠Óc tÀn mæt th†y hµng Æoµn xe t∂i, xe kh∏ch nËi Æu´i nhau hai lµn xu´i ng≠Óc tr™n c«u. Ti’ng sæt thäp vµ c∏c ÆËt c«u va vµo nhau tπo n™n mÈt kh´ng gian sËng ÆÈng cÒa ri™ng c«u phao mµ c∏c loπi c«u kh∏c kh´ng c„ Æ≠Óc. Nh◊n th◊ c„ vŒ y™n b◊nh th’ nh≠ng ßπi Ûy ßÁ V®n DÚng - ßπi ÆÈi tr≠Îng ßπi ÆÈi 1 - Ti”u Æoµn 1 cho bi’t, trong qu∏ tr◊nh vÀn hµnh c«u, r†t nhi“u s˘ cË ph∂i khæc phÙc trong ngµy. MÈt trong nh˜ng s˘ cË th´ng th≠Íng nh†t vi÷c hµn v∏ lπi m∆t c«u bfi thÒng. Quan s∏t Æoµn xe qua lπi, nh˜ng chi’c lËp cÒa xe t∂i hµng chÙc t†n lao r«m r«m tr™n c«u, t´i hi”u Æi“u ßπi Ûy DÚng n„i. MÁi khi m∆t c«u {bfi th≠¨ng}, lµ cuËi ngµy nh˜ng chi’n s‹ c´ng binh lπi ph∂i hµn v∏ kfip thÍi Æ” Æ∂m b∂o an toµn cho xe qua lπi. MÈt s˘ cË n˜a Î t«m cao h¨n, Æ„ lµ qu∏ tr◊nh va ÆÀp cÔng vÌi ∏p l˘c cÒa n≠Ìc khi’n nhi“u ÆËt c«u bfi thÒng Æ∏y, n≠Ìc trµn vµo khoang. H«u nh≠ ngµy nµo cÚng c„ hi÷n t≠Óng nµy. V◊ th’, lu´n lu´n c„ nh˜ng ÆËt d˘ bfi neo ÆÀu sΩn trong b’n,

h’t ngµy, khi Æ™m v“, cÔng vÌi vi÷c cæt c«u lµ vi÷c thay th’ c∏c ÆËt c«u bfi thÒng, bæt Æ«u lµ vi÷c b¨m n≠Ìc trong ÆËt ra, rÂi sau Æ„ th∏o khÌp nËi, thay th’ ÆËt mÌi.

C¯ nh≠ th’, s∏u chÙc c∏n bÈ chi’n s‹ Æ∏nh vÀt vÌi sæt thäp vµ s´ng n≠Ìc, Æ∂m b∂o cho 570 mät c«u lu´n th˘c hi÷n tËt ch¯c n®ng l≠u th´ng.

Thi’u t∏ Hoµng Tu†n Nh∑ - Ph„ Ti”u Æoµn tr≠Îng k¸ thuÀt - Ti”u Æoµn 1 cho bi’t, khi c«u Th®ng Long ch≠a sˆa ch˜a xong, vµo ngµy cao Æi”m theo thËng k™ cÒa c∏c anh c„ tÌi 7.050 l≠Ót xe qua c«u phao. 22 - 12, ÆÛng ngµy thµnh lÀp qu©n ÆÈi cÚng lµ ÆÛng mÈt th∏ng c«u phao Æi vµo hoπt ÆÈng, ƨn vfi thËng k™ Æ≠Óc l≠Ót xe qua c«u lµ 169.426 xe. C∏c con sË kh´ng ph∂i lµ t†t c∂, cÚng kh´ng th” c®n c¯ vµo Æ„ Æ” {li÷t k™ thµnh t›ch} cÒa nh˜ng chi’n s‹ tr˘c c«u, nh˜ng ng≠Íi l›nh c´ng binh c¯ l∆ng lœ th˘c thi nhi÷m vÙ, sau h¨n mÈt th∏ng c©y c«u phao ChÃm Æ≠Óc nËi qua s´ng HÂng, ng≠Íi d©n chÿ bi’t Æ’n c„ mÈt c©y c«u phao cÒa bÈ ÆÈi phÙc vÙ cho vi÷c Æi lπi gi˜a hai bÍ s´ng, cfln vi÷c n„ Æ≠Óc vÀn hµnh nh≠ th’ nµo th◊ kh´ng ph∂i ai cÚng bi’t. Nh˜ng ngµy Æ«u ra vÌi s´ng HÂng, Æi“u ki÷n ®n Î cÒa c∏n bÈ chi’n s‹ Ti”u Æoµn 1 r†t kh„ kh®n, chÿ mÈt c®n l“u bπt d∑ chi’n Æ≠Óc d˘ng tπm b™n bÍ s´ng bËn b“ gi„ lÔa, vi÷c n†u n≠Ìng ph∂i nhÍ d©n, n¨i tæm rˆa cÚng nhÍ d©n, vµ mÈt ph«n n¨i ®n ngÒ cÒa bÈ ÆÈi nhÍ vµo ng´i Æ◊nh ChÃm b™n bÍ s´ng HÂng. ß’n nay, Æ≠Óc s˘ quan t©m cÒa BÈ QuËc phflng vµ Thµnh phË Hµ NÈi, mÈt d∑y nhµ tπm v˜ng ch∑i h¨n Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng, bÈ ÆÈi tr˘c Æ∑ c„

n≠Ìc n„ng Æ” tæm, Æi“u ki÷n ®n Î cÒa anh em c∏n bÈ chi’n s‹ tuy cfln nhi“u kh„ kh®n bÎi Æ∆c thÔ cÒa mÈt ƨn vfi c¨ ÆÈng nh≠ng cÚng Æ∑ Æ≠Óc c∂i thi÷n h¨n.

21 giÍ. C´ng t∏c chu»n bfi Æ∑ xong. GiÍ cæt c«u Æ∑ Æ’n. ßπi Ûy ßÁ V®n DÚng cÔng c∏c chi’n s‹ ßπi ÆÈi 1 tr™n tay lµ c∏c dÙng cÙ phÙc vÙ cho c´ng vi÷c ti’n ra gi˜a c«u. Nh˜ng kh„a mπn ÆÂng loπt Æ≠Óc mÎ, c∏c Ê t˘ ÆÈng vµ kh„a cËi cÚng l«n l≠Ót Æ≠Óc nÌi l·ng. Thao t∏c nhfip nhµng, ®n ˝. Tıng ÆËt c«u t∏ch ra, lflng s´ng mÎ rÈng. Ba m≠¨i phÛt sau, vi÷c cæt c«u Æ∑ hoµn thµnh, nh˜ng t›n hi÷u ÆÃn cho phäp tµu thuy“n tı ph›a th≠Óng l≠u Æ≠Óc phäp di chuy”n. Vi÷c cæt c«u Æ∑ hoµn t†t nh≠ng nh≠ vÀy kh´ng c„ ngh‹a lµ nh˜ng ng≠Íi tr˘c c«u Æ≠Óc nghÿ ng¨i. H‰ sœ ph∂i tr˘c Æ” h≠Ìng d…n c∏c ph≠¨ng ti÷n Æ≠Íng thÒy qua lπi. Ti’p Æ„, vµo lÛc 4 giÍ 30 phÛt s∏ng, nh˜ng ng≠Íi l›nh tr˘c c«u sœ ph∂i... nËi lπi c«u phao nh≠ cÚ Æ” Æ∂m b∂o cho c∏c ph≠¨ng ti÷n l≠u th´ng tr≠Ìc mÈt ngµy mÌi.

Khi t´i rÍi c«u phao th◊ T’t Æ∑ Æ’n r†t g«n. Ph›a s´ng HÂng v…n lÂng lÈng gi„ lÔa. C«u Th®ng Long giÍ Æ©y Æ∑ sˆa xong nh≠ng v◊ t◊nh h◊nh giao th´ng dfip T’t lu´n lu´n qu∏ t∂i n™n ƨn vfi Æ≠Óc l÷nh käo dµi thÍi gian phÙc vÙ qua T’t Nguy™n Æ∏n. Nh≠ vÀy, T’t nµy sœ c„ nh˜ng ng≠Íi l›nh Æ„n Xu©n tr™n c«u phao. MÈt n®m mÌi sœ Æ’n vÌi h‰ cÔng s„ng n≠Ìc s´ng HÂng vµ nh˜ng lµn gi„ cÒa mÈt n®m mÌi. H‰ ch›nh lµ ng≠Íi Æ∑ bæc c«u tı n®m K˚ Sˆu sang n®m Canh D«n. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  47

CíN TRONG K≥ `C

BÈ ÆÈi Qu©n khu 9 hµnh qu©n ra b∑i tÀp. Ånh Quang Hπnh

T

Sæt son

ßòI Cñ qu™ t´i Nguy‘n TI⁄N HÅI

48  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

ßÂi c‰ Thanh Ba, PhÛ Th‰. Ånh Phπm V®n DÚng

´i sinh ra vµ lÌn l™n gi˜a trÀp trÔng ÆÂi c‰. C‰ gæn li“n vÌi th©n phÀn ng≠Íi d©n qu™ t´i cÔng nh˜ng k˚ ni÷m buÂn, vui. SuËt bËn mÔa xu©n, hπ, thu, Æ´ng, c‰ c®ng m◊nh trÎ che cho tıng m∏i †m. Tr™n cao lµ nh˜ng bµn tay c‰ xfle xanh mæt, ph›a d≠Ìi lµ nh˜ng m∏i c‰ th©n th≠¨ng l≠u gi˜ bi’t bao nhi™u c©u chuy÷n cÊ t›ch cÒa bµ, nh˜ng lÍi ru ng‰t ngµo cÒa mã... T´i bi’t kh„c, bi’t c≠Íi, bi’t ÆÓi Æπi bµng v“ ®n kh’ ng‰t, bi’t chÍ c´ T†m b≠Ìc ra tı qu∂ thfi vµng th¨m treo cuËi g„c v≠Ín, bi’t chuy÷n Tr«u - Cau sinh ra tı s˘ thÒy chung anh em, chÂng vÓ... cÚng tı d≠Ìi nh˜ng t∏n c‰ xfle, d≠Ìi m∏i c‰ qu™ t´i.

C‰ qu™ t´i c„ tı thuÎ nµo t´i chºng r‚. Nh≠ng, cÔng vÌi c©u chuy÷n cÒa bµ, lÍi ru cÒa mã, ch›nh th©n phÀn cuÈc ÆÍi cÒa c‰ lµ bµi h‰c Æ«u ti™n dπy t´i bi’t lµm ng≠Íi. T´i lÌn l™n tı bµi h‰c †y, bµi h‰c kh´ng lÍi nh≠ng th†m th›a xi’t bao - bµi h‰c v“ s˘ cËng hi’n, hy sinh Æ’n ki÷t cÔng cÒa c‰. Xin bæt Æ«u tı mËi t◊nh c‰ - Ɔt. ߆t qu™ t´i cªn læm. Chuy÷n d©n gian k” rªng, xa x≠a khi tÊ ti™n v“ Æ©y lÀp nghi÷p, tr™n trÍi cao xanh ngæt, d≠Ìi Ɔt mÈt mµu vµng ÷ch. ßÂi nÛi trÀp trÔng nh≠ nh˜ng chi’c b∏t sµnh non lˆa khÊng l Ûp s∏t vµo nhau. CuÈc sËng ng≠Íi d©n leo lät, nÊi ch◊m b∏m vµo thŒo Ɔt phÔ sa s∏t mäp s´ng Thao. Th’ rÂi, c‰ rÒ nhau m‰c l™n, trÔng trÔng, m∑nh li÷t. M≠a nguÂn, n≠Ìc lÚ, m∆c! Næng lˆa cπn kh´, m∆c! C‰ b∏m s·i Æ∏, vfin t˘a vµo nhau, chÎ che nhau lÌn l™n thµnh h‰ mπc, thµnh rıng. Sim, mua, n©u, t’, cÒ mµi... noi g≠¨ng c‰ m‰c l™n. ߆t mµu sinh s´i, Ɔt mµu gi˜ lπi. M≠a lÚ n∂n lflng dÂn t¯c giÀn ra bi”n, ra s´ng. Ng´, sæn, khoai, chÃ... bæt Æ«u t≠¨i tËt. C‰ käo d©n v“ vÌi nÛi ÆÂi lÀp lµng, lÀp x„m. DÈc trÚng, s◊nh l«y thµnh ÆÂng lÛa, ÆÂng rau. B∏t c¨m th¨m, t†m ∏o lµnh, m©m cÁ t’t... d«n dµ Æi vµo tÙc ng˜, ca dao. C©u ghão, c©u xoan cÚng sinh ra tı Æ„. Tı s˘ thÒy chung, n∆ng lflng cÒa c‰ vÌi Ɔt qu™...

MÈt n®m m≠Íi hai th∏ng, c‰ h¯ng gi„, h¯ng m≠a chæt chiu tıng gi‰t n≠Ìc tı khoanh Ɔt khi™m nh≠Íng Æ” sinh ra m≠Íi hai {bµn tay} l∏. NhÍ nh˜ng {bµn tay} †y, hµng ngµn, hµng vπn m∏i nhµ y™n †m m‰c l™n. Hà v“ næng lˆa, Æ´ng Æ’n buËt t™ Æ∑ c„ c‰ rÂi. Tı cÙ k˛, ´ng bµ, bË mã cho Æ’n lÌp con ch∏u chÛng t´i Æ“u sinh ra, lÌn l™n d≠Ìi m∏i nhµ l∏ c‰. Ngµy cæp s∏ch tÌi tr≠Íng, t´i Æ∑ tıng nhi“u l«n nªm tr™n chi’c ch‚ng tre, ngˆa m∆t l™n m∏i nhµ Æ’m c‰. ß’m tıng tµu, tıng tµu thu m◊nh Æ” d÷t n™n m∏i l∏.

Nhi“u qu∏, Æ’m kh´ng xu”, t´i chuy”n sang Æ’m tıng hµng Æan xen chπy dµi thºng tæp. Gi„ lÔa qua v∏ch n¯a, t´i thi’p Æi gi˜a bµi Æ’m nˆa chıng. Tÿnh dÀy, nh˜ng mæt l∏ nh◊n t´i nh≠ th«m n„i: {ph∂i ch®m h‰c n˜a, h‰c n˜a, hÏi cÀu h‰c trfl bä x›u kia ¨i!}. S∏ng s∏ng, ti’ng chÊi c‰ mã quät s©n nh≠ b∏o sæp Æ’n giÍ Æi h‰c. Chÿ c«n hai tµu l∏ c‰ b„ lπi, chÀp vµo lµ thµnh chi’c chÊi. Bao nhi™u r∏c r≠Îi, l∏ kh´, c‰ dÂn h’t v“ ph›a g„c s©n Æ” mã ch©m lˆa ÆËt rÂi v∑i tro ra v≠Ín cho c©y nhanh lÌn. Ng≠Íi cµng nhi“u, cµng kh´n, r∏c r≠Îi lπi cµng t®ng. Ng≠Íi ta ph∏t minh ra ÆÒ loπi chÊi. ߨn s¨ lµ chÊi tre, chÊi ch›t, chÊi r¨m. Sang h¨n lµ chÊi l´ng, chÊi nh˘a. Hi÷n Æπi lµ chÊi m∏y læp vµo xe l«m lÚi chπy tr™n Æ≠Íng... ƒy lµ ch≠a k” c¨ man c∏c loπi m∏y hÛt bÙi nh·, to, sang tr‰ng, Ææt ti“n. Tuy th’, r∏c v…n chÂng l™n r∏c, bÙi v…n mÔ trÍi, v…n tinh ranh len l·i vµo m‰i ng„c ng∏ch v©y l†y con ng≠Íi... T´i thÃm kh∏t bi’t bao kh´ng gian cÒa tuÊi th¨ cÔng ti’ng chÊi c‰ ngµy †y, mÈc mπc mµ th©n quen Æ’n lπ lÔng.

V…n n„i v“ l∏ c‰. ß©u chÿ lÓp nhµ, lµm chÊi, l∏ c‰ non mã h¨ qua lˆa rÂi næm c¨m cho t´i vµo nh˜ng ngµy t´i Æi h∏i cÒi, Æi cæm trπi hà ho∆c Î lπi tr≠Íng nh˜ng n®m cuËi c†p... suËt ÆÍi t´i chºng th” qu™n. C¨m næm bªng l∏ c‰ vıa mfin ch∆t vıa th¨m mÔi l∏. D≠Ìi t∏n c‰ xfle, n©ng khoanh c¨m nh≠ khoanh gifl lÙa ch†m vÌi muËi vıng rÂi khÛc kh›ch c≠Íi trong ti’ng l∏ xπc xµo mÌi cµng th†m th›a s˘ giao hfla, qu÷n ch∆t gi˜a con ng≠Íi vÌi thi™n nhi™n qu˝ gi∏ bi’t nh≠Íng nµo.

MÈt s∂n vÀt n˜a tı l∏ c‰ non, Æ„ lµ quπt c‰. L∏ c‰ non c®ng ra ph¨i næng vıa phºng, vıa m·ng. DÔng dao ch∆t ho∆c dÔng käo cæt ta Æ≠Óc r†t nhi“u h◊nh thÔ quπt c‰: H◊nh trfln, h◊nh tr∏i tim, h◊nh c∏nh buÂm, h◊nh b∏t nguy÷t... Quπt c‰ nhã mµ Æ…y gi„. T´i kh´ng th” t›nh h’t bi’t bao nhi™u gi†c ngÒ trfln gi˜a tr≠a hà oi ∂ nhÍ lµn gi„ m∏t r≠Ói tı chi’c quπt c‰ tr™n tay mã. T´i cÚng chºng Æ’m xu” bao nhi™u chi’c quπt c‰ mµ bË mã, anh chfi t´i Æ∑ lµm Æ” xua Æi c∏i ngÈt ngπt, oi

nÂng, Æ” lµm bay Æi nh˜ng gi‰t m h´i sau nh˜ng giÍ lao ÆÈng c˘c nh‰c. Xong, c„ mÈt Æi“u chæc chæn lµ: D…u b©y giÍ dÔng Æi“u hfla nhi÷t ÆÈ, dÔng quπt Æi÷n Æi“u khi”n tı xa, dÔng m∏y ph∂ h¨i n≠Ìc m∏t lπnh... th◊ chi’c quπt c‰ qu™ v…n m∑i m∑i lµ mÈt h◊nh ∂nh ÆÀm s©u trong k˝ ¯c cÒa t´i. L∏ c‰ non cfln Æ≠Óc dÔng lµm ∏o t¨i Æ” che m≠a che næng cho ng≠Íi.

Ngµy hÃ, gi˜a c∏nh ÆÂng chang chang næng; ngµy Æ´ng, tr™n ÆÂi cao vun vÛt gi„, kho∏c chi’c ∏o t¨i ai cÚng th†y an lflng. ThÀt c„ lÁi n’u qu™n Æi mÈt s∂n vÀt phÊ bi’n, r†t Æ∆c tr≠ng Vi÷t Nam Æ≠Óc lµm tı l∏ c‰ Æ„ lµ: n„n l∏. Tı Bæc tÌi Nam bi’t bao lµng qu™ cÚng lµm n„n l∏, nh≠ng n„n l∏ qu™ t´i v…n kh„ trÈn l…n, mÈc, d«y, gi˜a hai lÌp l∏ Æ≠Óc l„t mo tre, kh©u bªng d©y m„c n™n vıa k›n vıa b“n. C∂m th≠¨ng th©n phÀn ng≠Íi d©n qu™ t´i, chi’c n„n sinh ra kh´ng ph∂i Æ” lµm duy™n mµ cÚng c®ng m◊nh v◊ cuÈc sËng vµ c´ng vi÷c ÆÂng ∏ng cÒa h‰.

Ngoµi vi÷c Æ” ÆÈi, n„n cfln Æ≠Óc dÔng lµm quπt, mÛc n≠Ìc, t∏t n≠Ìc, Æ˘ng rau, Æ˘ng gπo... thÀm ch› lµm th∂m ngÂi n˜a.

CÚng nh≠ ÆÍi c‰, chi’c n„n sinh ra d©ng hi’n cho ng≠Íi Æ’n ki÷t cÔng, ngay c∂ khi Æ∑ bung vµng, mÒn l∏.

C‰ ngÛt ngµn, c‰ xanh ngæt. ßÍi c‰ g†p m†y ÆÍi ng≠Íi. Th©n c‰ cµng giµ, cµng c¯ng t˘a gÁ lim. Tr∂i bao m≠a qu†t, næng thi™u c‰ v…n v≠¨n cao th∏ch th¯c m‰i gi„ giÀt, b∑o d©ng. C„ th” n„i, c©y c‰ lµ mÈt trong nh˜ng bi”u tr≠ng cÒa kh› ph∏ch sinh tÂn tr≠Ìc khæc nghi÷t cÒa thi™n nhi™n. T´i Æ∑ tıng Æi qua r†t nhi“u chi’c c«u lµm bªng th©n c‰. C«u bæc qua suËi, qua khe, qua ngfli, qua k™nh m≠¨ng, qua ao chu´m, qua b∑i s◊nh l«y... NhÌ nh†t c„ lœ lµ chi’c c«u c‰ bæc qua ngfli ßÂng S©u - con ngfli nËi li“n gi˜a Æ«m Ch›nh C´ng vÌi Æoπn s´ng Thao cuËi x∑. Ngµy ch≠a Æi h‰c, t´i Æ∑ lon ton theo mã b≠Ìc qua c©y c«u †y.

Th©n c‰ to, bµn ch©n bä x›u cÒa t´i chºng c„ ngh‹a l˝ g◊. T´i th›ch thÛ b≠Ìc l™n th©n c«u vµ ≠Ìc mong n„ c¯ dµi th™m Æ” thay cho nh˜ng Æoπn Æ≠Íng Ɔt g gh“.

Sau nµy l™n c†p mÈt, c†p hai, c©y c«u †y v…n cfln nguy™n Æ” hµng ngµy Æ≠a b‰n trŒ chÛng t´i tÌi lÌp, Æ” n©ng b≠Ìc ch©n nh˜ng ng≠Íi n´ng d©n tr™n vai tr‹u n∆ng nh˜ng g∏nh lÛa vµng. Ng≠Íi qua cµng nhi“u th©n c‰ cµng Æen b„ng nh≠ th” thi gan vÌi thÍi gian vµ Æ” ng≠Íi d©n cÔng b‰n trŒ chÛng t´i ÆÏ ph∂i buÂn lo. ß∑ l©u læm rÂi t´i kh´ng Æi lπi tr™n c©y c«u †y, tuy vÀy thi tho∂ng t´i v…n th«m g‰i: {Cfln nguy™n Æ„ Æ” chÍ t´i v“, c©y c«u c‰ ßÂng S©u nhä!}.

Th©n c‰ gÂng m◊nh Æ” lµm c«u, t´i Æ∑ k”, th©n c‰ cfln nhi“u h˜u dÙng læm,

chºng th” k” k¸ trong mÈt bµi nhÌ c‰ ngæn ngÒi nµy. Xin tπm li÷t k™ vµi s∂n ph»m phÊ bi’n tı th©n c‰ cÒa ng≠Íi d©n qu™ t´i: cÈt nhµ, m∏ng h¯ng n≠Ìc; mÃ, dui lµm m∏i nhµ; gh’ ngÂi, d∏t ch‚ng gi≠Íng, cÈt cÊng m∏ng ®n cho gia sÛc...

Bã c‰, c…ng c‰ cÚng nhi“u c´ng dÙng læm: Lµm mµnh, lµm chi’u, lµm lπt, lµm lµn, rµo v≠Ín, vµ c∂ lµm cÒi Æun n˜a. ß™m Æ´ng, ngÂi b™n b’p lˆa Æun cÒi c‰ vıa Æ≠Óm vıa nÂng. N≠Ìng bæp ng´ non, n≠Ìng cÒ khoai, cÒ sæn mÌi Ƶo rÂi vÁ vÁ, ÆÀp ÆÀp, chia nhau gi˜a mÔi h≠¨ng th¨m n¯c... th◊ rÂi c„ Æi Æ©u, d…u m©m cao cÁ Æ«y Æ’n m†y cÚng chºng th” nµo qu™n Æ≠Óc. C‰ sËng gi˜a rıng gi˜ n≠Ìc, gi˜ Ɔt, che næng che m≠a... khi c‰ {nªm xuËng} v…n x∂ th©n d©ng hi’n cho ng≠Íi. Sinh ra tı Ɔt c‰, dÔ Æi xa Æ’n m†y v…n th≠¨ng v…n nhÌ c‰ Æ’n nao lflng.

T´i muËn dµnh nh˜ng dflng cuËi cÔng Æ” n„i v“ mÈt s∂n vÀt tı c‰ - c‰ ·m. C„ th” ai Æ„ sœ th†y lπ tai, nh≠ng Æ∑ lµ ng≠Íi d©n Ɔt c‰ th◊ hai tı c‰ ·m th©n thi’t læm. C· Æ≠Óc n®m, b∂y tuÊi bæt Æ«u ra hoa k’t qu∂. TuÊi c‰ cµng cao qu∂ c‰ cµng to, cµng ngon. Qu∂ c‰ c„ hai h◊nh thÔ ch›nh: to trfln nh≠ qu∂ chanh ho∆c thu´n thu´n nh≠ qu∂ tr¯ng gµ. Khi th†y d≠Ìi gËc c‰ l∏c Æ∏c c„ qu∂ rÙng, †y lµ khi tr™n c©y c‰ Æ∑ ch›n. Nhi“u c©y tËt Ɔt, qu∂ ch›n c„ th” ®n sËng tuy v…n h¨i d®m d®m ch∏t, bÎi th’ mÌi sinh ra m„n c‰ ·m. Qu∂ c‰ t›m th…m mang v“ rˆa sπch, cho sΩn vµo nÂi, xoong. ßun n≠Ìc n„ng kho∂ng 70oC ÆÊ vµo nÂi c‰ ÆÀy k›n. N≠Ìc n„ng qu∏ ho∆c lπnh qu∏ Æ“u kh´ng Æ≠Óc. Qu∂ c‰ sœ c¯ng chæc h¨n c∂ khi cfln t≠¨i. ChÍ 30, 40 phÛt vÌt c‰ ra ta Æ∑ c„ m„n c‰ ·m kh„ qu™n. Qu∂ c‰ bÎ t¨i, vıa bÔi vıa ngÀy, thÀm ch› cfln bÔi, ngÀy h¨i c∂ tr∏m Æen vµ kh´ng c„ vfi chua. HÂi nh·, mÁi l«n mã ·m c‰ t´i h∏o h¯c læm. Chuy÷n ®n c‰ ·m no, Æ’n b˜a ngæc ng≠ b· c¨m lµ th≠Íng t◊nh. ß≠Óc nÂi c‰ ·m ngon mã › Ìi g‰i hµng x„m sang cÔng th≠Îng th¯c. C„ khi hµng x„m mang c∂ c‰ ·m nhµ m◊nh sang nhµ t´i Æ” m‰i ng≠Íi cÔng ®n, cÔng b◊nh luÀn. M„n c‰ ·m Æ∑ lµm Æãp th™m t◊nh lµng ngh‹a x„m qu™ t´i. ßÍi l›nh, t´i bi“n bi÷t xa qu™, thi tho∂ng v“ lπi chºng l™n ÆÂi c‰. N®m cÚ sæp qua, mÈt n®m mÌi lπi sæp tÌi rÂi. Nh†t Æfinh n®m tÌi t´i sœ v“ ÆÛng mÔa c‰ ·m. Sœ lπi l™n ÆÂi nh≠ thuÎ nµo Æ” n©ng niu tıng qu∂ c‰ t›m th…m vµ th◊ th«m t©m s˘ vÌi nh˜ng c∏nh rıng c‰ ngÛt ngµn. C∂ ÆÍi c‰ son sæt, thÒy chung vÌi Ɔt vÌi ng≠Íi.

T´i thÀt lµ kŒ v´ t©m. T´i sœ v“ Æ” chuÈc lπi lÁi l«m vµ ph«n nµo x¯ng Æ∏ng vÌi s˘ son sæt, thÒy chung †y.  SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  49

BLOG

cho m‰i ng≠Íi Chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi} lµ di‘n Ƶn cÒa c∏c bπn Ɖc trŒ, Æ∆c bi÷t lµ c∏c bπn trŒ trong Qu©n ÆÈi. Bπn suy ngh‹ g◊, c„ c∂m xÛc g◊ v“ t◊nh bπn, t◊nh y™u vµ c∏c v†n Æ“ xung quanh ÆÍi sËng tinh th«n cÒa ng≠Íi chi’n s‹? Bπn c„ nh˜ng k˚ ni÷m g◊ Æ∏ng nhÌ cÒa m◊nh vµ cÒa ÆÂng ÆÈi, cÒa m◊nh vÌi c∏c chi’n s‹? H∑y vi’t lπi d≠Ìi dπng nhÀt k˝ vµ gˆi cho chÛng t´i. Æ∆c bi÷t, n’u c„ h◊nh ∂nh ghi lπi nh˜ng k˚ ni÷m †y gˆi kÃm theo th◊ sœ c„ th™m c¨ hÈi Æ” bπn xu†t hi÷n tr™n b∏o n˜a Ɔy.

Bπn c„ th” gˆi bµi bªng 2 c∏ch: qua email blogvhqs@gmail.com ho∆c Æfia chÿ Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ sË 23 - L˝ Nam ß’ QuÀn Hoµn Ki’m - HÄ NóI H∑y nhanh tay, c„ th” Tπp ch› sË tÌi sœ lµ t©m s˘ cÒa bπn.

H∑y n„i ti’ng n„i cÒa bπn tr™n V®n ho∏ qu©n s˘ qua chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi}.

nÁi nhÌ

mÔa Æ´ng

N

h˜ng ng‰n gi„ b†c se sæt trµn v“, em rÔng m◊nh trong mÔa c©y thay l∏. Nh˜ng t∏n bµng ˆng sæc vµng ch›n Æ·, chi’c l∏ rÍi cµnh chao nghi™ng xao x∏c m∆t Æ≠Íng.

M≠a. Nh˜ng c¨n m≠a b†t chÓt Æ·ng Æ∂nh dÁi hÍn, thoæt Æ’n thoæt Æi t˘a t©m t›nh cÒa c´ g∏i tuÊi hoa ni™n say trong mËi t◊nh Æ«u vÙng dπi. C∏i lπnh mÌi dfiu dµng th©n thi’t. Lπnh ÆÒ Æ” ˆng hÂng nh˜ng Æ´i m∏ th¨ ng©y. Lπnh Æ” sæc ∏o ai kia thæm h¨n sæc l∏. Vµ gi„. Gi„ cuËn nh˜ng bÙi m≠a v®ng Æi xa h¨n Æ” rÂi trong c∏i lπnh t∏i t™, em lπi ng»n ng¨ tr≠Ìc c¨n m≠a l∏ l≠ng trÍi.

M≠a l∏ bay bay n¨i hµng c©y c¨m nguÈi, lµm b©ng khu©ng nät ph∏c th∂o cÒa mÔa.

L∏ m·ng manh mang sæc vµng t˘a nh≠ mµu næng phai, c∏i t™n th´n d∑ khi’n em bÁng d≠ng nhÌ qu™, nhÌ mã...

Qu™ em nghÃo n¨i ÆÂng chi™m trÚng. Gi„ b†c m≠a phÔn hun hÛt nh˜ng tri“n s´ng.

Em nhÌ v“ tuÊi th¨. NhÌ mÔi ng´ n≠Ìng th¨m d‰c con ng‚ nh·. NhÌ chi’c Ê r¨m nh‰c nhªn {chi™m kh™, mÔa thËi} cÒa mã.

NhÌ lµn kh„i b’p to∂ lan b™n m∏i tranh, r∆ng tre quen thuÈc. NhÌ mÔi qu’t tr«u cÒa bµ cay th¨m nÂng †m kh´ng gian. NhÌ ti’ng ho khan cÒa cha khi trÍi trÎ gi„. NhÌ

b˜a c„ b˜a kh´ng cÒa c∏c em mÁi khi gi∏p vÙ, c∂ lµng nhao nh∏c ®n Æong.

MÔa Æ´ng. Hoa c∂i nÎ vµng b’n s´ng, giµn tr«u kh´ng rÙng l∏, Æ∏m c≠Ìi nhµ ai vui m∑i x„m nghÃo, t›m th…m hoa bÃo, n≠Ìc ao lπnh buËt, th≠¨ng chÛ b™ con g«y guÈc, lang thang theo mã ra ÆÂng, thÃm mi’ng c· t≠¨i nh≠ ta mong mÔa v“ th∏ng t∏m.

MÔa Æ´ng. Ti’t trÍi u ∏m, ngµy cha Æi x∏m xfit c∏nh ÆÂng, mã b†u nÁi Æau th∂ vµo Æ™m go∏ bÙa, lËi v“ ngÀp ngÙa, bÔn qu™ tanh tao l…n gi†y ti“n vµng. MÔa Æ´ng nh¯c nhËi ÆÂng hoang. Ti’ng c´n trÔng rÿ r∂, Æ™m bÁng lµnh nh≠ c©u d©n ca. ...Vµ h´m nay cÚng tπi b’n s´ng. Sau m†y m≠¨i n®m phi™u bπt tang bÂng, em trÎ v“ qu™ mã. N¨i bÍ tre, m∏i rπ, d©y b◊m b◊m cfln t›m trong m¨. ThÃm Æ≠Óc ngu ng¨, ch©n tr«n chπy tr™n ÆÂng Ɔt, næng Æ´ng vµng nh≠ gi‰t mÀt, mÔa v“ khi rät cfln xanh, næng xu©n Æ∑ kfip bu´ng mµnh n¨i Ƶn cfl træng th´i kh´ng v“ lµm tÊ. ThÃm chÛt heo may x´n xao ng‚ nh·, thÃm vπt m≠a phÔn lµm ≠Ìt ∏o ai ph¨i, thÃm ti’ng µ ¨i...  Qu˙nh V©N (qu©n chÒng PK-KQ)

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  51

BLOG CHO MñI NG¶òI

Ba Æi“u trong

Sæc t›m bªng l®ng. Ånh H&J

t◊nh y™u

T

´i g∆p em khi nh˜ng c∏nh bªng l®ng bæt Æ«u nÎ t›m s©n tr≠Íng. Ngµy †y t´i cfln lµ chµng h‰c vi™n n®m cuËi, ch≠a mÈt l«n bi’t bµn tay con g∏i, cfln em lµ c´ sinh vi™n n®m th¯ nh†t v´ t≠ vµ hÂn nhi™n.

Nh˜ng mÔa bªng l®ng nÎ rÂi tµn, c∂ t´i vµ em giÍ Æ∑ tr≠Îng thµnh vµ c„ nhi“u thay ÆÊi nh≠ng t◊nh y™u th◊ v…n ƪm thæm nh≠ thÒa ban Æ«u.

TËi nay, mÈt buÊi tËi hi’m hoi Æ≠Óc mÈt m◊nh lang thang tr™n phË, trong c∏i lπnh cuËi Æ´ng, nh◊n nh˜ng Æ´i trai g∏i r›u r›t b™n nhau t´i bÁng th†y c´ ƨn qu∏, bÁng th†y thÃm c∂m gi∏c Æ≠Óc cÔng em ngÂi xu˝t xoa b™n bfich dŒ n≠Ìng th¨m ngÀy

52  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

trong c∏i lπnh cæt da cæt thfit. B™n Æ≠Íng, c´ bä b∏n ng´ n≠Ìng c„ Æ´i mæt th®m thºm vıa tho®n thoæt quπt b’p vıa t›u t›t mÍi kh∏ch, ti’ng c≠Íi gifln tan nh≠ng sao v…n th†y nh≠ ch†t ch¯a mÈt Æi“u g◊ Æ„ kh´ng l˝ gi∂i nÊi. Dıng ch©n, t´i mua mÈt bæp ng´ n≠Ìng n„ng hÊi Æ∆t trong lflng bµn tay, c∂m gi∏c nh≠ Æang Æ≠Óc sËng lπi cÔng tuÊi th¨ vÌi tri“n Æ™ vµ b∑i ng´ xanh muÌt thÒa nµo, lflng t˘ h·i m◊nh ph∂i ch®ng Æ„ lµ c∂m gi∏c cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh Æang lµm nhi÷m vÙ xa nhµ? \, sæp Æ’n T’t rÂi cfln g◊? C¯ Æ’n T’t, dÔ Æang Î Æ©u, ng≠Íi ta lπi nhÌ v“ qu™ h≠¨ng, nhÌ v“ gia Æ◊nh y™u th≠¨ng cÒa m◊nh.

Vıa nh©m nhi ng´ n≠Ìng, t´i chÓt ngh‹, kh´ng bi’t b©y giÍ em Æang lµm g◊? C„ c∂m

th†y c´ ƨn trong Æ™m mÔa Æ´ng lπnh lœo?

B©y giÍ chæc em Æ∑ hi”u v◊ sao trong b¯c th≠ Æ«u vi’t cho em, t´i lπi n„i: Lµm bπn bÈ ÆÈi sœ v†t v∂ læm Ɔy. ßıng buÂn nhä khi nh˜ng ngµy l‘ t’t m◊nh em vÌi s∏ch vÎ; Æıng ngπi nhä khi {tranh thÒ ng≠Óc} l™n ƨn vfi th®m anh, Æıng chπnh lflng nhä khi th†y bπn bà tay trong tay cÔng nhau dπo phË hay nh˜ng lÛc em Ëm, em buÂn mµ kh´ng c„ anh b™n cπnh... T´i chºng bi’t bi÷n minh nh≠ th’ nµo vÌi em Æ©u ngoµi Æi÷p khÛc mµ em v…n n„i lµ {x≠a nh≠ tr∏i Ɔt} †y: L›nh mµ em. HÍn giÀn Ɔy nh≠ng em v…n b∂o: Kh´ng tr∏ch anh Æ©u, em hi”u mµ.

H´m tr≠Ìc vÓ mÈt anh cÔng ƨn vfi l™n th®m chÂng c„ t©m s˘ vÌi c∏nh s‹ quan trŒ {phflng kh´ng}. Kh´ng c„ ba Æi“u lµ: y™u hi”u vµ th´ng c∂m th◊ kh´ng th” lµ ng≠Íi y™u cÒa l›nh. T´i th†y Æi“u †y thÀt th†m th›a, kh´ng th†m th›a sao Æ≠Óc khi nh˜ng lÍi t©m s˘ †y xu†t ph∏t tı s˘ tr∂i nghi÷m cÒa mÈt ng≠Íi vÓ l›nh, b†t chÓt th†y hπnh phÛc khi c„ em lµ b’n ÆÓi cÒa ÆÍi m◊nh, hπnh phÛc v◊ trong mÁi b≠Ìc Æi cÒa m◊nh lu´n c„ em b™n cπnh.

ThÍi gian Æ∑ qua kh´ng ph∂i lµ dµi so vÌi cuÈc ÆÍi cÒa con ng≠Íi, cuÈc sËng chæc hºn sœ cfln nhi“u thˆ th∏ch h¨n th’ nh≠ng t´i tin rªng hπnh phÛc sœ Æ’n vÌi nh˜ng ai gæng c´ng ki’m t◊m vµ x©y Ææp n„, giËng nh≠ mÈt tri’t gia Æ∑ n„i: t◊nh y™u trong xa c∏ch nh≠ lˆa trong gi„, gi„ lµm tæt ng‰n lˆa nh· vµ thÊi bÔng l™n ng‰n lˆa lÌn.

H∑y lu´n thæp l™n ng‰n lˆa lÌn trong tim m◊nh em nhä, ba Æi“u trong t◊nh y™u cÒa anh!  Phπm C´ng Hu©n S•n lÈc, s¨n t©y, hµ nÈi

Tfl he - mÈt trfl ch¨i d©n gian v…n Æ≠Óc trŒ em ngµy nay ≠a th›ch. Ånh Th∏i Hµ

HOÄI VñNG T⁄T QU£

V

Ày lµ, Æ∑ h¨n m≠Íi n®m, tı khi tπm bi÷t gia Æ◊nh vµo c´ng t∏c tπi m∂nh Ɔt ph≠¨ng Nam, m◊nh kh´ng th” c∂m nhÀn Æ«y ÆÒ h≠¨ng vfi T’t qu™ nhµ.

Trong kho∂ng thÍi gian †y, nh˜ng c∏i t’t vÌi m◊nh lµ nh˜ng c∏i t’t vÈi v∑ vÌi bao nhi™u c´ng vi÷c ph∂i sæp x’p, bao nhi™u kh„ kh®n Æ” mua mÈt t†m vä tµu, rÂi b†t chÓt c„ nh˜ng lÛc th†y chºng cfln h¯ng thÛ khi mÁi dfip xu©n v“.

MÈt n®m n˜a Æ∑ lπi sæp qua Æi. Nh˜ng ÆÂng ÆÈi chung c∂nh xa nhµ Æ∑ x´n xao chuy÷n v“ hay Î. ߨn vfi Æ∑ rÈn r∑ chuy÷n b◊nh b«u danh hi÷u cuËi n®m. Tr™n con Æ≠Íng kh„i bÙi tı ƨn vfi v“ nhµ vËn tæc nghœn bÎi nh˜ng Æoπn Æ≠Íng bfi Ƶo xÌi vµ xe bu˝t Æ∑ th†p tho∏ng b„ng nh˜ng mai, nh˜ng cÛc. ßi si™u thfi th†y Æ∑ ch†t ng†t hµng t’t... D†u hi÷u T’t nh≠ hi÷n di÷n khæp n¨i, khi’n lflng m◊nh c„ lπnh th◊ k˚ ni÷m cÚ v…n Ôa v“...

M◊nh nhÌ c∏i kh´ng kh› d◊u dfiu ©m ©m n¨i qu™ m◊nh nh˜ng ngµy gi∏p T’t. Nh˜ng hπt m≠a bÙi li ti bay bay tr™n nh˜ng cµnh l∏ non, tr™n nh˜ng c∏nh Ƶo phai Æang ÆÈ e †p. Ph›a c∏nh ÆÂng xa, s≠¨ng gi®ng gi®ng mÍ ∂o tr™n nh˜ng vπt rau xanh tr∂i dµi m≠Ìt mæt. B„ng ng≠Íi t†t t∂ ng≠Óc xu´i cho kfip phi™n chÓ cuËi n®m tr™n nh˜ng con Æ≠Íng c· may ghim g†u qu«n ≠Ìt Æ…m.

M◊nh lπi th†y m◊nh cÒa nh˜ng ngµy th¨,

hÌn hÎ vui mıng Æ≠Óc mã d…n Æi mua qu«n ∏o mÌi. Phi™n chÓ ngµy t’t bao nhi™u Æi“u mÌi lπ. C∏i kh´ng kh› nhÈn nhfip, vui t≠¨i khi’n ng≠Íi ta tπm qu™n Æi bao nhi™u kh„ nh‰c, lam lÚ suËt mÈt n®m qua.

Nh˜ng chµng trai, c´ g∏i cÚng kh∏c ngµy h´m qua, ai ai mæt cÚng s∏ng ngÍi rπng rÏ.

H◊nh nh≠ c„ mÈt th’ giÌi kh∏c Æang mÎ ra Î n¨i nµy, th’ giÌi †y ai ai cÚng c∂m nhÀn Æ≠Óc, dÔ r†t m¨ hÂ...

M◊nh nhÌ c«u ao nhµ m◊nh, hµng dıa cao in b„ng xuËng m∆t n≠Ìc trong veo, bÍ tre th∂ xuËng n≠Ìc nh˜ng chi’c l∏ Æ≠Óc c¨n gi„ chÓt ngang qua Æ»y Æ≠a nh≠ nh˜ng con thuy“n thoi vun vÛt. N¨i c«u ao, mã ngÂi gi∆t ∏o cuËi n®m, con nh÷n n≠Ìc l®ng x®ng vœ nh˜ng vflng trfln tr™n m∆t n≠Ìc, Ƶn c∏ m≠¨ng quanh qu»n b™n nh˜ng ng„n tay Æ≠a. Ph›a b™n kia, hµng x„m cÚng Æang rˆa Æ chu»n bfi T’t. Ti’ng h·i th®m nhau lao xao gÓn to∂ m∆t ao chi“u. H◊nh ∂nh †y th©n th≠¨ng vµ b◊nh dfi bi’t bao.

M◊nh nhÌ Æ∏m l∏ mÔa Æ´ng ´ng gom ÆËt g„c v≠Ín, kh„i bËc l™n khi’n mæt cay cay. D∏ng ´ng g«y nh≠ c©y xoan mÔa Æ´ng gi∏, tπc vµo kh´ng gian nh˜ng nät buÂn vµ khæc khÊ. G≠¨ng m∆t nh®n nheo in d†u thÍi gian d≠Íng nh≠ cÚng hıng l™n †m ∏p tr≠Ìc c∂nh trÍi Ɔt sæp giao mÔa. ß∑ bao mÔa Æ´ng qua vµ giÍ Æ©y h◊nh d∏ng †y Æ∑ tan vµo lflng Ɔt th◊ m◊nh c¯ ngÏ nh≠ vıa mÌi Æ©u Æ©y.

M◊nh nhÌ ng‚ nh· nhµ m◊nh, n¨i m◊nh

cÔng Ưa em nh· th≠Íng ng„ ra ng„ng chÍ bË tı ƨn vfi trÎ v“ vÌi bao ni“m h∏o h¯c. ߪng sau chi’c xe Æπp cµ tµng cÒa bË lµ thÔng nh·, thÔng to nh˜ng hµng T’t. Ng†t ng≠Îng ph›a tr≠Ìc lµ c∂ cµnh Ƶo phai nÙ vıa hä mÎ. Ni“m hπnh phÛc tr™n khu´n m∆t hai Ưa con nh· nh≠ x„a h’t m÷t nh‰c c∂ mÈt ch∆ng Æ≠Íng dµi cÒa bË.

M◊nh nhÌ nh˜ng chi’c l∏ dong xanh hai anh em ngÂi rˆa. M∆c dÔ nh˜ng bµn tay bä b·ng Æ∑ c„ng lπi v◊ gi∏ lπnh, nh≠ng h◊nh nh≠, Æi“u Æ„ kh´ng lµm v¨i Æi ti’ng c≠Íi r›u ran hπnh phÛc, v◊ hai Ưa bi’t, chÛt n˜a th´i, ´ng vµ bË sœ g„i cho hai Ưa nh˜ng chi’c b∏nh ch≠ng nh· cÒa ri™ng m◊nh.

Khi mµn Æ™m bu´ng xuËng lµ lÛc c∂ nhµ ngÂi b™n nhau trong ∏nh Æi÷n tÔ mÔ chÍ Æ„n giao thıa. MÈt n®m cÚ Æ∑ lπi sæp qua, bao muÈn phi“n cÚng sæp qua.

Ai cÚng mong mÈt n®m mÌi cÔng nh˜ng ni“m vui sœ Æ’n. Ai cÚng m¨ mÈt Æi“u g◊ Æ„ cho ri™ng m◊nh. Trong c∏i t‹nh l∆ng g«n nh≠ tuy÷t ÆËi cÒa nh˜ng Æ™m trı tfich †y, m◊nh tıng ngÂi l∆ng im vµ m¨ v“ mÈt ngµy nµo Æ„ m◊nh sœ nh≠ c∏nh chim tung bay v“ ph≠¨ng trÍi nµo Æ„ cho th·a nÁi kh∏t v‰ng cÒa tuÊi trŒ...

GiÍ Æ©y, n¨i ph≠¨ng trÍi †y, m◊nh lπi thao th¯c m¨ v“... 

PHÑM DÚng Hµ nhµ m∏y in qu©n ÆÈi 2

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  53

V°N HïA V°N NGHå

Ca s‹ BÔi L™ MÀn

TìA SÉNG T\ MÑCH NGU¤N D¢N CA Ca s‹ BÔi L™ MÀn . Ånh An Thuy™N

hπnh nhung

inh ra trong c∏i n´i cÒa lµng tuÂng cÊ (th´n Song Ph≠Óng, x∑ C≠¨ng Gi∏n, Nghi Xu©n, Hµ T‹nh) cha MÀn cÚng lµ mÈt ngh÷ s‹ tuÂng ch©n Ɔt cÒa lµng chµi.

Ngµy Î tr™n ÆÂng muËi, Æ™m Æ’n h‰ lπi qu©y qu«n b™n nhau, h∏t Æ” xua tan b„ng Æ™m, xua ÆuÊi n∆ng nh‰c cÒa ÆÍi lµm muËi. C´ bä MÀn tung t®ng theo cha h∏t cho bµ con lµng muËi nghe, cho th«y c´ gi∏o bπn bà Πtr≠Íng nghe cÚng chÿ v◊ th›ch Æ≠Óc vui, Æ≠Óc h∏t... Nhµ c„ ba chfi em g∏i, c∂ ba Æ“u mang t™n cÒa ba loµi qu∂ M¨, MÀn, ßµo - Ɔy cÚng lµ m¨ ≠Ìc gi∂n dfi cÒa bË v“ ba c´ con g∏i mong c∏c con gi˜ m∑i vŒ hÂn nhi™n.

N®m 2004 {hπt m«m} nµy Æ≠Óc Ò trong ng´i tr≠Íng V®n h„a ngh÷ thuÀt tÿnh Hµ T‹nh. N®m 2005, mÌi nhÀp h‰c Æ≠Óc mÈt n®m, nhµ tr≠Íng giÌi thi÷u BÔi L™ MÀn d˘ thi Sao Mai, vµ c´ bä Æ∑ l‰t vµo tËp 10 g≠¨ng m∆t xu†t sæc, c´ cÚng lµ th› sinh trŒ tuÊi nh†t trong c∏c 54  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

cuÈc thi Sao Mai tı tr≠Ìc Æ„. ß™m trao gi∂i toµn quËc n®m †y MÀn Æ≠Óc th«y hi÷u tr≠Îng, nhπc s‹ An Thuy™n, tr≠Íng ßπi h‰c VHNT Qu©n ÆÈi tuy”n Æ∆c c∏ch v“ tr≠Íng h‰c tÀp.

Bæt Æ«u t◊m h≠Ìng Æi cho m◊nh, MÀn Æ≠Óc nhi“u th«y c´ gi∏o Æfinh h≠Ìng h∏t nhπc truy“n thËng, ph∏t tri”n theo ch†t li÷u d©n ca Ngh÷ T‹nh. VÌi MÀn, dflng d©n ca kh´ng chÿ Æ≠Óc Æ´ng Æ∂o c´ng chÛng Æ„n nhÀn mµ Æ„ cÚng lµ mÈt lÓi th’ Æ∆c bi÷t khi c´ ch‰n ch†t li÷u n¨i m◊nh sinh thµnh, lµ Æ“ tµi b†t tÀn cÒa lÌp lÌp ngh÷ s‹ Æ∑ tr≠Îng thµnh. Vµ tuÊi th¨ cÒa MÀn cÚng Æ∑ tæm m∏t bªng nguÂn mπch †y.

Hi÷n MÀn mang qu©n hµm trung Ûy thuÈc Æoµn ngh÷ thuÀt Qu©n khu 4 vµ Æang h‰c ch≠¨ng tr◊nh Æπi h‰c tπi Tr≠Íng ßπi h‰c V®n h„a ngh÷ thuÀt Qu©n ÆÈi (Khoa Thanh nhπc). DÔ h‰c Î Hµ NÈi nh≠ng nh˜ng lÛc Æoµn c„ ch≠¨ng tr◊nh lÌn, MÀn v…n v“ cÔng Æoµn l≠u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi vµ nh©n d©n. Ngh÷ s‹ nh©n d©n Hµ ThÒy, gi∂ng vi™n tr˘c ti’p gi∂ng dπy MÀn cho bi’t: {S˘ v≠Ót kh„ cÒa MÀn lµ c∂ mÈt chuÁi dµi ki™n tr◊ khÊ luy÷n, em lu´n c„ s˘ t˘ tin, lµm chÒ Æ≠Óc s©n kh†u... C„ gi‰ng kh·e, m≠Ót mµ, xˆ l˝ c∏c ©m v˘c rÈng r†t thµnh c´ng, nh˜ng ca khÛc MÀn tr◊nh bµy Æ“u lµ nh˜ng t∏c ph»m {tÒ}, tı Bu´ng ∏o em ra (Hoµng Thµnh), C©u ÆÓi c©u chÍ (Ng‰c Thfinh), Hµ T‹nh m◊nh th≠¨ng, T◊nh lµng qu™ (An Thuy™n)... Æ“u Æ” lπi t◊nh c∂m s©u sæc trong c´ng chÛng.

Tπi gi∂i Sao Mai 2009, MÀn Æ∑ v≠Ót qua vflng khu v˘c vÌi bµi h∏t C©u ÆÓi c©u chÍ bªng gi‰ng ca m≠Ót mµ mang ÆÀm ©m h≠Îng d©n gian mi“n Trung.

MÀn Æ≠Óc HÈi ÆÂng gi∏m kh∂o nhÀn xät lµ con ng≠Íi cÒa s©n kh†u ca nhπc Vi÷t Nam, vµ Æ≠Óc kh∏n gi∂ b◊nh ch‰n nhi“u nh†t. C´ Æ’n vÌi Æ™m chung k’t toµn quËc vÌi hai ca khÛc KhÛc h∏t s´ng qu™ cÒa nhπc s‹ Nguy‘n Tr‰ng Tπo vµ T◊nh lµng qu™ cÒa nhπc s‹ An Thuy™n.

Xät v“ ©m nhπc, Æ©y lµ hai ca khÛc kh„ h∏t, nh≠ng n’u xˆ l˝ tËt th◊ cÚng d‘ l†y

Tıng lµ mÈt trong m≠Íi th› sinh xu†t sæc nh†t vµ c„ tuÊi ÆÍi trŒ nh†t trong cuÈc thi Sao Mai n®m 2005, BÔi L™ MÀn Æ∑ kh´ng dıng lπi Î Æ„ mµ nung n†u kh∏t v‰ng khºng Æfinh m◊nh. MÀn Æ∑ nghi™m tÛc khÊ luy÷n Æ” trÎ lπi {Ɔu tr≠Íng} Sao Mai 2009 vµ Ωm v“ gi∂i Nh†t (dflng nhπc d©n gian), cÔng Danh hi÷u gi‰ng ca Æ≠Óc y™u th›ch nh†t do kh∏n gi∂ b◊nh ch‰n. S˘ thµnh c´ng h´m nay lµ mÈt ph«n th≠Îng x¯ng Æ∏ng cho nh˜ng nÁ l˘c cÒa c´. Æi”m cÒa HÈi ÆÂng gi∏m kh∂o. Theo MÀn, ca khÛc T◊nh lµng qu™ cÒa nhπc s‹ An Thuy™n lµ mÈt ca khÛc vıa Æfli h·i ngh÷ s‹ ph∂i bi”u Æπt ch†t li÷u d©n ca Ngh÷ T‹nh lπi ph∂i th” hi÷n ra ch†t li÷u ca trÔ. Ca khÛc c„ ©m v˘c rÈng, th” hi÷n Æ” to∏t l™n Æ≠Óc ©m h≠Îng ca trÔ lµ kh´ng d‘. VÌi KhÛc h∏t s´ng qu™ th◊ lπi kh„ Î chÁ c„ qu∏ nhi“u ngh÷ s‹ Æ∑ th” hi÷n thµnh c´ng, ®n s©u vµo t©m tr› kh∏n gi∂ y™u nhπc, nh≠ng MÀn Æ∑ c„ mÈt h≠Ìng xˆ l˝ ri™ng, Æ∆c bi÷t lµ ph«n cuËi. H≠Ìng xˆ l˝ Æ„ Æ∑ thuy’t phÙc Æ≠Óc Ban gi∏m kh∂o, thuy’t phÙc Æ≠Óc c´ng chÛng Æ” v≠Ót qua Vi÷t Hµ (Hfla B◊nh), VÚ Ng‰c K˝ (Hµ NÈi) vµ b≠Ìc l™n Ưng Î bÙc cao nh†t...

TrÎ v“ sau Sao Mai, tr™n con Æ≠Íng ca h∏t chuy™n nghi÷p MÀn trÎ n™n bÀn rÈn h¨n, nh≠ng khi Æ≠Óc chÛng t´i h·i v“ vi÷c h∏t phÙc vÙ ng≠Íi l›nh, MÀn nh≠ Æ≠Óc cÎi t†m lflng khi lu´n mong muËn Æ≠Óc mang ti’ng h∏t cÒa m◊nh v“ c∏c ƨn vfi vÔng s©u vÔng xa, vÔng bi™n giÌi h∂i Æ∂o, nh˜ng ng≠Íi l›nh, nh˜ng kh∏n gi∂ Æ∏ng y™u †y cÚng lµ ÆÂng ÆÈi cÒa MÀn. MÀn cÚng lu´n mong muËn Æ≠Óc h∏t phÙc vÙ c´ng chÛng nhi“u h¨n, bÎi c´ng chÛng Æ∑ y™u qu˝ MÀn, chæp c∏nh cho MÀn tr™n con Æ≠Íng ©m nhπc.

MÀn lu´n c∂m nhÀn r‚ Æi“u may mæn khi c´ Æ≠Óc sinh thµnh trong c∏i n´i ca trÔ, d©n ca, nh˜ng c©u hfl, Æi÷u v›... Tı mπch nguÂn †y, c´ Æ∑ thµnh c´ng vµ t·a s∏ng tr™n s©n kh†u ca nhπc. 

M≠a lflng HÂ Ki™n Giang

C

hfi ngÂi Æ„, l∆ng lœ nh◊n c¨n m≠a b†t chÓt Àp Æ’n lÛc næng v…n cfln tr∂i vµng tr™n ÆÂng lÛa sæp vµo mÔa g∆t h∏i. ô mi“n bi™n vi‘n nµy lµ vÀy, m≠a chÓt Æ’n rÂi chÓt Æi kh´ng h“ b∏o tr≠Ìc. C„ khi chÿ vµi m∂ng m≠a m·ng l®n t®n tr™n nh˜ng c∏nh mai, c„ khi m≠a dµy hπt rµo rµo tr™n m∏i l∏, lÛc lπi th∏nh th„t dung d®ng dung dŒ tr™n s©n. Chfi nh›u mµy - Æ´i mµy cong vÛt cfln gi˜ nät t≠¨i nguy™n thÍi son trŒ, b†t chÓt thËt l™n: {Kh´ng bi’t m≠a v«y th◊...}. Chfi b· lˆng c©u n„i, r†t nhi“u ˝ ngh‹ trµn v“ khi nh◊n trÍi m≠a. BÎi h¨n hai m≠¨i n®m tr≠Ìc, c„ c¨n m≠a xäm chÛt n˜a Æ∑ gieo vµo chfi nÁi Æau m∑i m∑i!

Ngµy Æ„, chfi lµ gi∏o vi™n tr≠Íng trung h‰c thfi tr†n, cfln anh lµ s‹ quan Æ„ng qu©n tÀn bi™n giÌi. Hai ng≠Íi quen nhau trong l«n tr≠Íng chfi tÊ ch¯c cho h‰c sinh l™n bi™n giÌi th®m c∏n bÈ chi’n s‹ nh©n kÿ ni÷m ngµy thµnh lÀp Qu©n ÆÈi. Tı Æ„, qua nh˜ng c∏nh th≠ trao ÆÊi, t◊nh c∂m h‰ lÌn d«n theo ngµy th∏ng... Hai n®m sau, anh chfi quy’t Æfinh lµm Æ∏m c≠Ìi.

C„ Æi“u, do gia Æ◊nh anh Î ngoµi Bæc n™n Æ∏m c≠Ìi sœ tÊ ch¯c b™n nhµ chfi tr≠Ìc, khi ra gi™ng anh mÌi Æ≠a chfi v“ qu™ ra mæt h‰ hµng. H´m Æ∏m c≠Ìi, x„m gi“ng, bπn bà chfi Æ’n r†t Æ´ng, ai cÚng muËn xem {Æ∏m c≠Ìi nhµ binh} th’ nµo.

Sæp Æ’n giÍ Æ„n d©u th◊ trÍi ÆÊ m≠a. K˙ ch≠a, t’t nh¯t cÀn k“ mµ trÍi lπi m≠a!

Chfi nh◊n m≠a nghe thÍi gian tr´i chÀm

Minh h‰a Tu†n Long chπp, lflng hÂi hÈp ngh‹ tÌi khi cÔng anh qu˙ lπy tr≠Ìc bµn thÍ tÊ ti™n, cÔng anh Æ’n tıng bµn ti÷c ra mæt vµ c∂m ¨n bµ con. Chÿ vÀy th´i chfi Æ∑ th†y tim m◊nh rπo r˘c... Nh≠ng Æ∑ qua giÍ lµm l‘ v…n ch≠a th†y nhµ trai Æ’n. Ng≠Íi ta n„i v◊ trÍi m≠a, Æ≠Íng s∏ l«y lÈi kh„ Æi, muÈn mÈt t› cÚng chºng sao c∂. M∑i Æ’n tr≠a th◊ hai chi’n s‹ m∆c qu©n phÙc d›nh Æ«y s◊nh Ɔt xu†t hi÷n. H‰ b∏o tin anh bfi th≠¨ng hi÷n Æang nªm Æi“u trfi trong b÷nh vi÷n. ß∏m c≠Ìi x´n xao. Chfi qu™n m†t m◊nh Æang m∆c Æ c≠Ìi, chπy vÈi ra b÷nh vi÷n. ßÂng ÆÈi anh cho bi’t, lÓi dÙng lÛc m‰i ng≠Íi, m‰i nhµ chu»n bfi Æ„n n®m mÌi, b‰n bu´n lÀu t®ng c≠Íng hoπt ÆÈng tr™n tuy’n bi™n giÌi. Nh†t lµ nh˜ng khi trÍi m≠a, chÛng dÂn hµng chπy b®ng b®ng Î c∏c Æ≠Íng ti”u ngπch, Î nh˜ng n¨i d©n c≠ th≠a thÌt. ß≠Óc tin b∏o c„ mÈt nh„m ng≠Íi Æang tÙ tÀp chu»n bfi chuy”n mÈt l≠Óng lÌn thuËc l∏ vµ h™r´in qua bi™n giÌi, anh xin nhÀn nhi÷m vÙ tÊ tr≠Îng ch∆n Æ«u b‰n chÛng khi vıa qua kh·i Æ≠Íng bi™n. ß™m bu´ng d«n.

TrÍi m≠a l©m th©m. VÔng bi™n Æang t‹nh l∆ng th◊ b‰n chÛng xu†t hi÷n tr™n g«n chÙc chi’c xe honda chÎ nh˜ng bao t∂i lÌn. Anh ra l÷nh cho ÆÂng ÆÈi ti’p cÀn, ∏p s∏t mÙc ti™u. Khi b‰n chÛng Æ∑ l‰t vµo Ê phÙc k›ch th◊ anh cho t†n c´ng.

Bfi b†t ngÍ nh≠ng b‰n chÛng v…n chËng tr∂ quy’t li÷t. Trong lÛc qu«n nhau vÌi chÛng, anh bfi mÈt t™n rÛt dao Æ©m vµo s≠Ín. M∆c dÔ m∏u ch∂y nhi“u nh≠ng

anh v…n quy’t t©m t„m h’t b‰n chÛng.

Vµ, khi c∂ b‰n kh´ng cfln kh∂ n®ng chËng tr∂ cÚng lµ lÛc anh ki÷t s¯c, gÙc tr™n tay ÆÂng ÆÈi! ß´i lÛc nh◊n m≠a, chfi c≠Íi th«m: {GiÍ ngh‹ lπi th†y giËng nh≠ phim vÀy!}. {R†t may, v’t th≠¨ng kh´ng s©u n™n ch≠a ∂nh h≠Îng Æ’n t›nh mπng cÒa anh. N’u kh´ng th◊...}. Chfi t˘ nhÒ, Æ∏m c≠Ìi tuy kh´ng tr‰n vãn nh≠ mong muËn nh≠ng h‰ Æ∑ Æ’n vÌi nhau bªng t◊nh c∂m ch©n thµnh vµ hπnh phÛc Æ’n h´m nay. Hπnh phÛc h¨n c„ lœ lµ Ưa con trai nËi nghi÷p anh vµ Ưa con g∏i theo ngh“ chfi. MÁi l«n nh◊n mai vµng hä nÙ tr≠Ìc ng‚ d≠Ìi nh˜ng c¨n m≠a b†t chÓt, anh chfi nhÌ lπi c¨n m≠a cuËi n®m †y. C¨n m≠a ch≠a hºn lµ Æfinh m÷nh nh≠ng Æ∑ giÛp h‰ hi”u nhau h¨n, gæn k’t vÌi nhau h¨n gi˜a mi“n bi™n vi‘n Æ«y nh˜ng b†t træc. ß„n t’t n®m nay nhµ chfi c„ th™m ni“m vui mÌi lµ anh chfi sœ c≠Ìi vÓ cho Ưa con trai. Nghe Ƶi b∏o mai ngµy sœ c„ m≠a nh≠ng chfi kh´ng c∂m th†y lo læng n˜a, bÎi chfi bi’t: dÔ con chfi Æang c´ng t∏c ch›nh Î ÆÂn bi™n phflng mµ anh Æ∑ mÈt thÍi gæn b„, v…n sœ v“ ÆÛng giÍ lµm l‘ Æ„n d©u. B©y giÍ Æ≠Íng s∏ Æ∑ l≠u th´ng, cuÈc sËng cÒa ng≠Íi d©n vÔng bi™n Æ∑ trÎ lπi y™n b◊nh. Chæc chæn, nh˜ng træc trÎ mµ anh vµ chfi tr∂i qua sœ kh´ng cfln l∆p lπi, kh´ng x∂y ra vÌi con chfi vµ nh˜ng ng≠Íi ÆÂng ÆÈi cÒa n„.

Chfi tin Æi“u Æ„ nh≠ tin vµo hπnh phÛc cÒa m◊nh! 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  55

V°N HïA V°N NGHå

Hoµng Linh - Quang Minh

HAI {QU¢N NH¢N ßÖC BIåT} Phπm Hoµng Ng‰c

Tı khi ph∏t s„ng ch≠¨ng tr◊nh Æ«u ti™n tr™n vTV3, {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} Æ∑ trÎ thµnh m„n ®n tinh th«n kh´ng th” thi’u vÌi Æ´ng Æ∂o c∏n bÈ, chi’n s‹ trong toµn qu©n, vµ hai ng≠Íi d…n ch≠¨ng tr◊nh (MC) Hoµng Linh - Quang Minh (tr≠Ìc Æ©y lµ Lπi V®n S©m) cÚng Æ∑ trÎ n™n quen thuÈc vÌi c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ VÄ KHÉN GIÅ CÅ N¶õC Hoµng Linh - {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} lµ b≠Ìc khÎi Æ«u may mæn

Tı khi cfln r†t nh·, Hoµng Linh Æ∑ r†t th›ch Æ≠Óc xu†t hi÷n tr™n truy“n h◊nh. TËt nghi÷p c†p III, Linh thi 2 tr≠Íng Æπi h‰c, ÆÁ ßπi h‰c S©n kh†u - ßi÷n ∂nh, vµ r†t ti’c lπi tr≠Ót H‰c vi÷n B∏o ch› vµ tuy™n truy“n, nh≠ng ≠Ìc m¨ lµm truy“n h◊nh v…n ch∏y trong c´. Ch›nh v◊ vÀy, ngay tı khi lµ sinh vi™n n®m th¯ nh†t, Linh Æ∑ tham gia lµm cÈng t∏c vi™n cho ch≠¨ng tr◊nh {ô nhµ chÒ nhÀt}. N®m th¯ ba, mÈt c¨ hÈi b†t ngÍ Æ’n vÌi Linh, VTV3 tuy”n MC cho mÈt ch≠¨ng tr◊nh mÌi - ch≠¨ng tr◊nh {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}.

Linh Æ®ng k˝ ngay vµ thÀt may mæn, c´ Æ∑ v≠Ót qua h¨n 40 ÆËi thÒ Æ” trÎ thµnh bπn d…n cÒa MC k˙ c˘u Lπi V®n S©m. LÛc Æ„, Linh r†t hπnh phÛc v◊ ni“m vui Æ’n qu∏ b†t ngÍ, mµ kh´ng h◊nh dung Æ≠Óc nh˜ng kh„ kh®n mµ m◊nh sœ g∆p ph∂i. Kh´ng chÿ Linh, mµ r†t nhi“u ng≠Íi trong ßµi Truy“n h◊nh Vi÷t Nam cÚng b†t ngÍ khi mÈt gameshow lÌn, mÌi nh≠ {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} lπi ch‰n mÈt MC trŒ, ch≠a c„ nhi“u kinh nghi÷m nh≠ Linh.

Bæt tay vµo c´ng vi÷c, Linh mÌi th†y h’t s˘ kh„ kh®n cÒa vai trfl MC{ChÛng t´i lµ chi’n s‹} bÎi Æ©y lµ ch≠¨ng tr◊nh mang t›nh Æ∆c thÔ cao, kh´ng chÿ mang mÙc Æ›ch gi∂i tr›, mµ cfln c„ ˝ ngh‹a ch›nh trfi, x∑ hÈi, vµ v◊ m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi kh∏ xa lπ vÌi nh˜ng ng≠Íi trŒ tuÊi nh≠ c´. Nh≠ng thÀt may mæn, bπn d…n vÌi c´ - MC Lπi V®n S©m, lµ ng≠Íi c„ kh∂ n®ng lµm chÒ s©n kh†u, b™n cπnh Æ„ c∏c anh, c∏c chfi trong ™k›p th˘c

56  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

KhoŒ khoæn trong trang phÙc bÈ ÆÈi. Ånh Ng‰c Phan

Quang Minh - Tu«n tr®ng mÀt {chi’n s‹}

CÚng nh≠ Hoµng Linh, Quang Minh Æ∑ tham gia {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} ngay tı nh˜ng ch≠¨ng tr◊nh Æ«u ti™n nh≠ng vÌi vai trfl lµ Æπo Æi‘n hi÷n tr≠Íng, sau Æ„ trÎ thµnh MC thay cho MC Lπi V®n S©m. Cho dÔ Î vfi tr› nµo th◊ c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ Î c∏c ƨn vfi Æ∑ tham gia {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} Æ“u Æ” lπi cho anh nh˜ng †n t≠Óng s©u ÆÀm

vµ nh˜ng k˚ ni÷m kh„ qu™n. ƒn t≠Óng Æ«u ti™n khi anh Æi Æ’n c∏c ƨn vfi qu©n ÆÈi lµ s˘ tµi hoa cÒa c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ Î Æ©y. H‰ h∏t hay, mÛa gi·i, bi’t ch¨i c∏c loπi nhπc cÙ, bi’t s∏ng ch’ ra c∏c loπi nhπc cÙ, bi’t lµm nh˜ng s∂n ph»m thÒ c´ng tı nh˜ng nguy™n li÷u r†t ƨn gi∂n... ßi“u nµy, tr≠Ìc khi tham gia {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}, anh kh´ng th” t≠Îng t≠Óng Æ≠Óc. ßi“u †n t≠Óng th¯ hai lµ s˘ nghi™m tÛc, nhi÷t t◊nh, c«u ti’n trong luy÷n tÀp cÒa c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹. Anh v…n cfln nhÌ nh≠ in l«n Æ’n th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh tπi Tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 2.

M∆c dÔ trÍi m≠a nh≠ng tı l∑nh Æπo chÿ huy, Æ’n chi’n s‹ v…n h®ng say luy÷n tÀp Æ” c„ nh˜ng ti’t mÙc thµnh c´ng nh†t. Hay mÈt l«n Æ’n duy÷t ti’t mÙc tπi mÈt ƨn vfi Æ∆c c´ng, khi c∏c chi’n s‹ Æang hu†n luy÷n, qu«n ∏o, m∆t mÚi toµn m h´i, l†m lem bÔn Ɔt. ƒy th’ mµ, th†y {nhµ Ƶi} Æ’n, c∏c anh v…n ti’n hµnh luy÷n tÀp h®ng say, nh≠ c∏c ngh÷ s‹ th˘c thÙ. ƒn t≠Óng th¯ ba lµ s˘ t≠¨i trŒ, vui vŒ cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh. Tr≠Ìc Æ©y, anh c¯ ngh‹ rªng h‰ - nh˜ng ng≠Íi sËng trong k˚ luÀt qu©n ÆÈi chæc sœ kh´ khan, giµ nua læm. Nh≠ng kh´ng, tr∏i lπi, h‰ lµ nh˜ng ng≠Íi r†t trŒ trung, hµi h≠Ìc. ßi“u Æ„ th” hi÷n r‚ qua nh˜ng ti’t mÙc h‰ mang Æ’n ch≠¨ng tr◊nh...

Cfln k˚ ni÷m th◊ nhi“u kh´ng nhÌ xu”. Quang Minh cho bi’t mÁi l«n Æi th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh Æ“u Æ«y æp nh˜ng k˚ ni÷m. C„ th” k” Æ’n l«n Æi duy÷t ti’t mÙc, giÀt m◊nh nhÀn ra di‘n vi™n toµn lµ c∏c c´, c∏c chfi phÙc vÙ b’p ®n mµ Æoµn vıa ®n lÛc tr≠a; hay mÈt c∏n bÈ c¯ kh®ng kh®ng m∆c ∏o chi’n s‹ Æ” Æ≠Óc bi”u di‘n s∏o, mÈt c∏n bÈ quy’t Æfinh cho anh {nghÿ h≠u} khi d…n toµn bÈ c∏c ti’t mÙc... nh≠ng c„ lœ, k˚ ni÷m kh„ qu™n nh†t vÌi {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} lµ tu«n tr®ng mÀt {chi’n s‹} cÒa anh. N®m 2006, anh tÊ ch¯c h´n l‘. Sau ngµy c≠Ìi ÆÛng mÈt ngµy, anh ph∂i l™n Æ≠Íng vµo Nha Trang Æ” ghi h◊nh {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}. Th’ lµ anh quy’t Æfinh Æ≠a vÓ theo, vıa th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh, vıa Æi... tr®ng mÀt.

Qua g«n 4 n®m, {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} Æ∑ trÎ thµnh gameshow c„ l≠Óng ng≠Íi xem Æ´ng nh†t vÌi 70% kh∏n gi∂ Î 2 thµnh phË lÌn lµ Hµ NÈi vµ

Duy™n d∏ng trong trang phÙc ÆÍi th≠Íng. Ånh Ng‰c Phan

hi÷n ch≠¨ng tr◊nh mµ tr˘c ti’p lµ chfi Thanh H≠Íng - tr≠Îng nh„m th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh, cÚng nh≠ c∏n bÈ, chi’n s‹ Î c∏c ƨn vfi tham gia {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}cÚng Æ∑ giÛp ÆÏ Linh r†t tÀn t◊nh. C´ ph∂i h‰c nh˜ng Æi“u ƨn gi∂n nh†t nh≠ chµo, t∏c phong Æi lπi, c∏ch ®n m∆c, x≠ng h´... Linh cÚng lµ mÈt ng≠Íi c«u thfi, n™n Æi Æ’n ƨn vfi nµo, c´ cÚng giµnh thÍi gian trau dÂi nh˜ng ki’n th¯c qu©n s˘, cÚng nh≠ t◊m hi”u ÆÍi sËng cÒa c∏c chi’n s‹ Æ” lÍi d…n cÒa m◊nh sinh ÆÈng h¨n.

Ch›nh v◊ vÀy, c∏ch d…n cÒa Linh ngµy cµng m“m mπi h¨n, bi’t c∏ch vui ÆÔa vµ hoµ ÆÂng nhi“u h¨n vÌi c∏c chi’n s‹. T∏c phong cÒa Linh cÚng giËng l›nh h¨n n™n nhi“u ng≠Íi cfln t≠Îng Linh lµ ng≠Íi cÒa qu©n ÆÈi.

B©y giÍ, Hoµng Linh Æ∑ qua thÍi k˙ {lπ l…m} vµ {dfl d…m} Æ” t˘ khºng Æfinh m◊nh, Æ≠Óc ÆÂng nghi÷p Æ∏nh gi∏ cao, Æ≠Óc Æ´ng Æ∂o c∏n bÈ, chi’n s‹ vµ kh∏n gi∂ y™u m’n. T©m s˘ v“ nh˜ng c∏i Æ≠Óc khi lµ MC {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}, Hoµng Linh cho bi’t, c´ Æ∑ Æ≠Óc r†t nhi“u th¯, Æ≠Óc kh∏m ph∏ mÈt th’ giÌi mÌi lπ - cuÈc sËng cÒa ng≠Íi chi’n s‹, hoµ m◊nh vµo cuÈc sËng Æ„ Æ” nhÀn ra rªng, lµm mÈt ng≠Íi l›nh kh´ng d‘ chÛt nµo, nh≠ng c∏i Æ≠Óc lÌn nh†t lµ t◊nh c∂m mµ c∏n bÈ, chi’n s‹ dµnh cho m◊nh. ßi Æ’n Æ©u, Linh cÚng Æ≠Óc c∏n bÈ, chi’n s‹ c∏c ƨn vfi chµo Æ„n nÂng hÀu, Æ≠Óc t∆ng nh˜ng m„n quµ thÒ c´ng do ch›nh nh˜ng ng≠Íi l›nh lµm ra... Ngoµi ra, Linh cfln nhÀn Æ≠Óc r†t nhi“u th≠ tı m‰i mi“n TÊ quËc gˆi v“ t©m s˘, chia sŒ. ßi“u Æ„ th˘c s˘ lµm Linh hπnh phÛc.

Hi÷n tπi, ngoµi {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}, Hoµng Linh cfln tham gia ch≠¨ng tr◊nh {Hµ NÈi 36 phË ph≠Íng}, gameshow mÌi chµo mıng ßπi l‘ 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi. Trong t≠¨ng lai, vÌi b≠Ìc khÎi Æ«u may mæn lµ ch≠¨ng tr◊nh {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}, hy v‰ng Hoµng Linh sœ cfln ti’n xa h¨n trong con Æ≠Íng s˘ nghi÷p cÒa m◊nh.

Thµnh phË H Ch› Minh. ß„ th˘c s˘ lµ ni“m vui cÒa ™k›p th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} n„i chung, vµ MC Quang Minh n„i ri™ng. Vµ vui h¨n n˜a, khi anh Æ≠Óc kh∏n gi∂ quan t©m Æ’n m◊nh. Anh t©m s˘, mÈt l«n Æi ®n phÎ, Æ≠Óc mÈt b∏c lµ mã cÒa chÒ hµng phÎ cho th™m hºn mÈt b∏t thfit vÌi l˝ do {®n Æi cho khoŒ cfln d…n ch≠¨ng tr◊nh ChÛng t´i lµ chi’n s‹, ch≠¨ng tr◊nh hay læm}, hay c„ l«n Æi xe ´m, g∆p mÈt b∏c c˘u chi’n binh, c∂ ch∆ng Æ≠Íng Æi b∏c k” chuy÷n v“ ƨn vfi ngµy x≠a b∏c Æ„ng qu©n - ƨn vfi vıa l™n {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} kh´ng l©u, vµ khi tr∂ ti“n b∏c nh†t Æfinh kh´ng l†y... Nh˜ng ni“m vui nho nh· †y lµ s˘ ÆÈng vi™n r†t lÌn ÆËi vÌi Quang Minh n„i ri™ng, vµ nh˜ng ng≠Íi th˘c hi÷n {ChÛng t´i lµ chi’n s‹} n„i chung Æ” th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh ngµy mÈt hay h¨n, h†p d…n h¨n.

C∂ Quang Minh vµ Hoµng Linh Æ“u Æ≠Óc mang Æ«y ÆÒ c∏c loπi qu©n phÙc cÒa Qu©n ÆÈi Æ” phÙc vÙ cho vi÷c d…n ch≠¨ng tr◊nh. Vµ bÈ trang phÙc mµ Quang Minh vµ Hoµng Linh th›ch nh†t lµ bÈ K.08. V◊ mÁi ÆÓt ghi h◊nh, th≠Íng lµm hµng chÙc ch≠¨ng tr◊nh cÒa nhi“u ƨn vfi kh∏c nhau n™n c∂ hai Æ“u mang theo mÈt valy to nh˜ng bÈ qu©n phÙc cÒa c∏c qu©n binh chÒng. H‰ ÆÛng lµ nh˜ng {qu©n nh©n Æ∆c bi÷t} cÒa Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  57

V°N HïA V°N NGHå NSNA Duy Anh nhÀn gi∂i th≠Îng quËc t’ v“ ∂nh

C∏c t∏c ph»m cÒa NSNA Duy Anh

Ngh÷ s‹ nhi’p ∂nh Duy Anh:

Phong th∏i Æi“m Æπm to∏t l™n vŒ hÂn hÀu ch©n ch†t lµ c∂m gi∏c Æ«u ti™n khi ti’p xÛc vÌi Ngh÷ s‹ nhi’p ∂nh (NSNA) Duy Anh. Trong ÆÓt ra Hµ NÈi nhÀn gi∂i th≠Îng BÉO CHê - V®n h‰c ngh÷ thuÀt 5 n®m cÒa BÈ QuËc phflng, anh Æ∑ dµnh cho tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ cuÈc trfl chuy÷n.

58  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Sâ CíN TI⁄P T|C vÌi Æ“ tµi

ng≠Íi

l›nh

NSNA Duy Anh trong chuy’n c´ng t∏c ra Tr≠Íng Sa. Ånh Nh©n vÀt cung c†p.

PV: Xin chµo NSNA Duy Anh! C„ th™m mÈt gi∂i th≠Îng n˜a vÌi anh kh´ng cfln lµ Æi“u lπ, nh≠ng h◊nh nh≠ anh r†t c„ duy™n vÌi Æ“ tµi LLVT? - H◊nh nh≠ th’. T´i r†t m∆n mµ vÌi Æ“ tµi nµy vµ cÚng c„ nh˜ng thµnh c´ng nh†t Æfinh.

PV: Vµ c¨ duy™n Æ„ Æ≠Óc bæt Æ«u nh≠ th’ nµo th≠a anh?

- C¨ duy™n lµ n®m 1988 t´i bæt Æ«u vµo ngh“ b∏o, chuy™n v“ ∂nh. T´i bÃn t◊m tin t¯c vµ Æ“ tµi Î nh˜ng mËi quan h÷ cÚ lÛc lµm th«y gi∏o. Bµ ngoπi cÒa ba Ưa h‰c trfl t´i lµ bµ Tr«n Thfi Thanh c„ bËn con lµ li÷t s‹, Æ≠Óc t∆ng Hu©n ch≠¨ng ßÈc lÀp. Th’ lµ t´i t◊m Æ’n chÙp nh≠ lµ mÈt ng≠Íi con, ch∏u. Chÿ d˘ Æfinh lµm b∏o, ngÍ Æ©u Æi thi Æoπt Huy ch≠¨ng Vµng li™n hoan Ånh ngh÷ thuÀt Thµnh phË H Ch› Minh 1989. ß„ lµ gi∂i th≠Îng Æ«u ti™n cÒa t´i vµ cÚng lµm thay ÆÊi cuÈc ÆÍi t´i, d…n t´i sang mÈt trang mÌi lµ nhi’p ∂nh ngh÷ thuÀt.

PV: Anh c„ nhÌ Æ’n nay m◊nh Æ∑ c„ bao nhi™u t∏c ph»m v“ Æ“ tµi LLVT vµ chi’n tranh c∏ch mπng Æ∑ Æoπt c∏c gi∂i th≠Îng?

- T´i c„ 32 gi∂i th≠Îng v“ Æ“ tµi nµy, trong Æ„ c„ 4 gi∂i quËc t’, 2 gi∂i xu†t sæc quËc gia, 4 gi∂i toµn quËc.

PV: Ri™ng gi∂i th≠Îng 5 n®m cÒa BÈ QuËc phflng anh Æ∑ m†y l«n tham d˘ vµ Æoπt gi∂i?

- T´i Æ∑ hai l«n Æ≠Óc gi∂i th≠Îng 5 n®m cÒa BÈ QuËc phflng.

PV: T∏c ph»m nµo Æ” lπi trong anh nhi“u k˚ ni÷m nh†t?

- T∏c ph»m {Quµ cho con g∏i} trong cuÈc thi trŒ em, nh≠ng kh´ng c„ b„ng d∏ng trŒ em... chÿ c„ ng≠Íi l›nh vµ con bÛp b™ nh˘a rŒ ti“n tr™n ba l´, Æang ÆÓi tµu v“ qu™... Nhi“u b∏o ch› Æ∑ vi’t v“ b¯c ∂nh nµy, nhi“u anh bÈ ÆÈi Æ∑ t◊m Æ’n lµm quen, xin mua ∂nh nµy, nh≠ng t´i Æ“u t∆ng. C„ mÈt tÊng gi∏m ÆËc ng©n hµng tı b¯c ∂nh nµy Æ∑ t◊m Æ’n t´i, k’t th©n vµ mua nhi“u ∂nh kh∏c cÒa t´i vÌi

gi∏ cao (c„ lœ muËn Òng hÈ t´i v◊ th†y t´i lÛc Æ„ v…n cfln kh„ kh®n), sau Æ„ cfln b∂o l∑nh cho t´i vay ti“n ng©n hµng Æ” mua nhµ.

PV: H◊nh ∂nh ng≠Íi mã chi’n s‹ trong nh˜ng b¯c ∂nh ngh÷ thuÀt cÒa anh mang t›nh bi”u t≠Óng vµ ˝ ngh‹a nh©n v®n r†t cao.

Anh c„ th” chia sŒ mÈt chÛt v“ Æi“u nµy?

- H◊nh ∂nh ng≠Íi mã v…n lµ Æ“ tµi mu´n thuÎ mµ kh´ng chÿ ri™ng t´i, c∏c nhi’p ∂nh gia, c∏c ngh÷ s‹ kh∏c cÚng khai th∏c r†t nhi“u. T´i kh´ng th†y g◊ chÙp n†y, mµ cË Æ” ng≠Íi xem ph∂i t≠ duy suy ngh‹. Ng≠Íi mã vÌi ng≠Íi l›nh v…n lµ hai Æ“ tµi Æ∆c bi÷t g©y †n t≠Óng nh†t vÌi t´i.

PV: MÈt b¯c ∂nh ngh÷ thuÀt cÒa anh ra ÆÍi th≠Íng Æ≠Óc bæt Æ«u nh≠ th’ nµo?

- Suy ngh‹ t◊m ˝ t≠Îng, lµm marquet, sau Æ„ t◊m ch†t li÷u cho ∂nh. Lu´n lµ con ng≠Íi, ng≠Íi thÀt vµ t◊m mÈt kho∂nh khæc chÙp trong nh˜ng bËi c∂nh Æ∑ chu»n bfi sΩn PV: ß” c„ mÈt b¯c ∂nh ngh÷ thuÀt ch†t l≠Óng, theo anh y’u tË g◊ lµ quan tr‰ng nh†t?

- ≥ t≠Îng, ∏nh s∏ng, vµ kho∂nh khæc.

Trong Æ„ ˝ t≠Îng v…n lµ chÒ Æπo nh≠ng Æıng Æ” trÔng læp ˝ t≠Îng Æ∑ c„ ho∆c cÒa ng≠Íi kh∏c. Do Æ„ ph∂i thuÈc ∂nh cÒa c∏c ti“n bËi, Ƶn anh Æ” kh·i v´ t◊nh l∆p lπi.

PV: ß≠Óc bi’t, chÿ vÌi bËi c∂nh lµ Ngh‹a trang li÷t s‹ Ti“n Giang Î thµnh phË M¸ Tho mµ anh Æ∑ chÙp thµnh c´ng vµ c„ tÌi h¨n hai m≠¨i gi∂i th≠Îng kh∏c nhau, vÀy Æi“u quan tr‰ng nh†t vÌi mÈt b¯c ∂nh ngh÷ thuÀt ph∂i ch®ng lµ ˝ t≠Îng?

- Ch›nh x∏c lµ 29 gi∂i th≠Îng trong Æ„ c„ 6 gi∂i quËc t’. T´i th˘c hi÷n nh˜ng ˝ t≠Îng Æ∑ t◊m tfli tr™n bËi c∂nh lµ ngh‹a trang li÷t s‹, nh˜ng lÛc r∂nh rÁi t´i cÚng

cË t◊m nh˜ng bË cÙc, g„c s∏ng lπ Î ngh‹a trang Æ” sˆ dÙng. Ngh‹a trang li÷t s‹ Ti“n Giang lµ mÈt Æfia Æi”m quen thuÈc vÌi t´i. GiÍ Æ©y t´i Æ∑ ch®m s„c Æ” n„ Æãp nh≠ c´ng vi™n vµ Æ∑ trÎ thµnh n¨i chÙp ∂nh c≠Ìi cÒa r†t nhi“u Æ´i uy™n ≠¨ng.

PV: Lµ thµnh vi™n cÒa C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹, anh Æ∏nh gi∏ nh≠ th’ nµo v“ hoπt ÆÈng cÚng nh≠ ∂nh h≠Îng cÒa C©u lπc bÈ?

- C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹ Æ∑ chæp th™m c∏nh cho t´i, nhÍ Æ„, t´i Æ≠Óc Æ’n nhi“u ƨn vfi qu©n ÆÈi tı h∂i qu©n Æ’n Æ∆c c´ng, t™n lˆa... Æ≠Óc th©n quen vÌi nh˜ng ngh÷ s‹, nhµ b∏o m∆c ∏o l›nh.

C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹ cÚng nh≠ ChÒ nhi÷m C©u lπc bÈ - Th≠Óng t∏ ßoµn Hoµi Trung Æ∑ tπo nhi“u Æi“u ki÷n r†t tËt cho t´i t∏c nghi÷p.

PV: Anh sœ v…n gæn b„ vÌi Æ“ tµi LLVT ch¯?

- Gi∂i th≠Îng Æ«u ti™n v“ Æ“ tµi ng≠Íi l›nh t´i Æπt Æ≠Óc lµ n®m 1989 vÌi t∏c ph»m {NhÌ c∏c con}, sau nµy Æ≠Óc t´i khai tri”n thµnh {Hoµi ni÷m} Æ≠Óc t∆ng bªng danh d˘ quËc t’ tπi ≥ n®m 2003.

B¯c ∂nh {K˚ vÀt cÒa mã} Æ≠Óc t´i {ph∏t tri”n} thµnh t∏c ph»m {Ba th’ h÷}, Huy ch≠¨ng ßÂng Î Éo, cho Æ’n t∏c ph»m {ß’n vÌi Tr≠Íng Sa} Æ≠Óc gi∂i n®m 2009, t´i Æ∑ c„ 20 n®m theo ÆuÊi chÒ Æ“ nµy. Vµ chæc chæn t´i sœ cfln ti’p tÙc!

PV: Xin c∏m ¨n vµ chÛc anh c„ th™m nh˜ng t∏c ph»m thµnh c´ng v“ Æ“ tµi ng≠Íi l›nh.

D≠¨ng Tˆ (Th˘c hi÷n)

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  59

TRANG TH•

L™n chÓ t◊nh

hµ ng‰c

Quanh bÀp bÔng ∏nh lˆa TrÍi Ɔt h„a thµnh men chπm khÛc t◊nh ca cÚ ta vÏ theo ti’ng khÃn.

VÏ theo vµnh tr®ng khuy’t t◊m lπi nh˜ng ngµy xu©n ÆÍi nh≠ dflng mÀt ng‰t th†m v“ ta Ææng d«n.

ChÓ t◊nh kh´ng t◊nh ÆÓi ÆÃo dËc r™u th™m dµy nh≠ng v…n thÃm l™n chÓ cho nˆa tÿnh nˆa say.

Minh h‰a Tu†n Long

C„ mÈt Hµ NÈi

trong t´i

Nguy‘n Thfi Ng‰c Hµ

Nhµ nhµ... l´ x´ m∏i ch„p chen nhau chπm tÌi Æÿnh trÍi Ng‚ phË ng≠Íi xe t†p nÀp dˆng d≠ng ngang d‰c ng≠Óc xu´i Nh≠ng c„ mÈt Hµ NÈi trong t´i v…n ©m th«m l∆ng lœ th∂ h≠¨ng th¨m ngan ng∏t lËi v“ C„ c©u th¨ buÈc tÛm ti’ng ve Treo l¨ lˆng ng‰n me cµnh s†u C„ t◊nh y™u vÙng n¨i c†t gi†u m≠Ón l∏ xen Ò gi˜a cËm Vflng T´i lang thang tÀn c„ vµ kh´ng b†t chÓt g∆p hÂn mu´n n®m cÚ tıng ∏nh mæt nˆa quen nˆa lπ Æang Æ®m chi™u nh◊n th†u th∏ng ngµy. Ånh Hoµng Hµ 60  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Tr∏i Ɔt vµ m∆t trÍi PhÔng Vi÷t H≠ng

G«n n˜a th◊ em tro bÙi m†t Xa n˜a th◊ em chÿ tuy’t b®ng Lˆng l¨ mÌi Æãp duy™n trÍi Ɔt Kho∂nh c∏ch th«n ti™n cÒa v‹nh hªng!

NhÌ ßoµn V®n Cı Nguy‘n ߯c MÀu

T´i v“ th®m qu™ ´ng, chi“u Æ´ng §ng Æang d∏n phong b◊ gˆi bµi cho b∏o T’t Ng„n tay gµy mi’t hπt c¨m kh´ TuÊi ch›n m≠¨i nÙ c≠Íi ng¨ ng∏c §ng b∂o c∏i giµ kh´ng gi†u Æ≠Óc Bµn tay run run ´ng næm tay t´i T´i d◊u ´ng ra s©n chÙp ∂nh.

- ChÙp mau l™n, m◊nh m·i l≠ng rÂi {Anh †y mµy xanh mæt s∏ng ngÍi M´i hÂng, r®ng træng, nÙ c≠Íi t≠¨i...} §ng Ɖc t´i nghe vµi c©u th¨ cÚ §ng vi’t v“ m◊nh khi tuÊi Æ´i m≠¨i HËc mæt giµ chÓt long lanh ng†n n≠Ìc... ß’n b©y giÍ t´i v…n nhÌ d∏ng ´ng ngÂi MÈt ng´i nhµ n¨i Th∂o L≠ th´n Con s´ng qu™ bËn mÔa ÆÙc n≠Ìc Con Æ≠Íng qu™ v†n v›t r¨m vµng MÔa g∆t...

D≠Íng nh≠ ßoµn V®n Cı ch≠a xa khu†t T´i t◊m ´ng. ChÓ qu™ ngµy gi∏p T’t Nhµ th¨ l…n vµo kh®n x’p, ∏o chµm, n©u Khi l∏ chi“u lay, m≠a bay qu∏n chÓ T´i g‰i ´ng. §ng vıa mÌi sang c«u...

Minh h‰a Tu†n Long

ßoµn tÙ L÷ Thu Cha v“ g∆p mã chi“u nay Gi„ ru khÛc h∏t nh˜ng ngµy chÍ mong £m Æ“m mÈt d∂i s´ng trong Con soi th†y c∂ t†m lflng thÒy chung Cha c≠Íi m∏i t„c bπc rung L÷ tr™n mæt mã ngÀp ngıng gi‰t vui Con nh≠ d†u nËi cuÈc ÆÍi B©ng khu©ng Ưng gi˜a mÈt trÍi y™u th≠¨ng

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  61

V°N HïA V°N NGHå

S§NG THAO S´ng Thao th™m mÈt l«n t´i tæm th™m mÈt l«n t´i Æ’n Æ” rÂi Æi gi„ c¯ thÊi trËng kh´ng ngoµi b∑i væng t´i nh◊n em Æ” kh´ng n„i n®ng g◊ t´i gˆi lπi n¨i Æ©y c∏i buÂn v´ cÌ Æ” mang v“ c∏i nhÌ b©ng qu¨ xin chÌ h·i tπi lµm sao nh≠ vÀy t´i vËn kh´ng rµnh mπch bao giÍ em Æ≠a ti‘n b≠Ìc ch©n g◊n gi˜ læm hπt m≠a dÔng dªng ng‰n c· ven Æ™ y™u m’n π, xin Æıng buÂn em nhä dflng n≠Ìc tr´i Æi, gi‰t n≠Ìc lπi r¨i v“

S´ng Thao da di’t mÈt lÍi y™u

NGUYŸN DUY

M

Èt thi s‹ Æ›ch th˘c tµi hoa mµ Æ≠Íng th¨ cµng Æi cµng Ææm ÆuËi, †y lµ Nguy‘n Duy. Nhµ th¨ tıng mÈt thÍi m∆c ∏o l›nh nµy sinh tr≠Îng Î Thanh Ho∏, hi÷n lµ Æπi di÷n Tu«n b∏o V®n ngh÷ (HÈi Nhµ v®n Vi÷t Nam) tπi Thµnh phË H Ch› Minh. Trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸ c¯u n≠Ìc, Nguy‘n Duy c„ m∆t Î c∏c chi’n tr≠Íng ∏c li÷t nh≠: Khe Sanh, ß≠Íng 9 - Nam Lµo... Nh˜ng v«n th¨ n∂y sinh tı n¨i khät nÂng lˆa Æπn Æ∑ Æ≠a ng≠Íi l›nh th´ng tin nµy lıng l˜ng Æ’n vÌi thi Ƶn. Nhæc Æ’n Nguy‘n Duy, bπn Ɖc nhÌ ngay Æ’n nh˜ng: {H¨i †m Ê r¨m}, {Tre xanh}, {B«u trÍi vu´ng}... m™ say thuÎ ban Æ«u, cÚng nh≠ nhi“u t∏c ph»m Æau Æ∏u nÁi ni“m cÒa ´ng khi Ɔt n≠Ìc sæp b≠Ìc vµo thÍi k˙ ÆÊi mÌi.

Nguy‘n Duy tıng hai l«n Æ≠Óc trao v≠¨ng mi÷n Th¨. N®m Qu˝ Sˆu (1973), ´ng Æoπt gi∂i nh†t cuÈc thi th¨ danh gi∏ cÒa b∏o V®n ngh÷. CÚng vµo mÈt n®m Sˆu kh∏c (1985), ´ng nhÀn gi∂i A v“ th¨ cÒa HÈi Nhµ v®n Vi÷t Nam. ß’n nay, Nguy‘n Duy Æ∑ c„ hµng chÙc tÀp th¨, 3 tÀp k˝ vµ 1 ti”u thuy’t... {S´ng Thao} lµ mÈt trong nhi“u bµi th¨ hay cÒa Nguy‘n Duy. Bπn Ɖc tıng bi’t Æ’n mÈt {s´ng Thao nao n¯c s„ng dÂi} trong th¨ TË H˜u. Nh≠ng {S´ng Thao} cÒa Nguy‘n Duy c„ lœ chÿ lµ c∏i cÌ Æ” t∏c gi∂ gˆi gæm mÈt c∏i g◊ da di’t læm, c„ lœ cfln h¨n c∂ mÈt nÁi ni“m! C¯ ngÏ n’u nh≠ thay vµo Æ„ mÈt s´ng ßuËng

62  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Nguy‘n Minh Ng‰c

hay s´ng L´... th◊ Æ“u c„ th” Æ≠Óc.

Nh≠ng kh´ng! C¯ ph∂i lµ s´ng Thao kia.

VÀy th◊ c¨n cÌ chi mµ thi s‹ lπi ch‰n con s´ng ch∂y qua vÔng th≠Óng du heo hÛt †y nhÿ? Ng…m k¸, th◊ ra lπi v…n lµ nh˜ng chuy’n Æi vµ nh˜ng cuÈc g∆p gÏ.

V…n bi’t rªng trong ÆÍi kh´ng ai tæm hai l«n tr™n cÔng mÈt dflng s´ng, nh≠ng c„ khi b≠Ìc ch©n v´ Æfinh v…n xui khi’n con ng≠Íi ta t◊m v“ b’n s´ng x≠a. MÈt chÛt g◊ mong manh nh≠ s≠¨ng kh„i. Ch∂ tr∏ch cÙ Nguy‘n Ti™n ßi“n tıng thËt l™n: {Cho hay lµ giËng h˜u t◊nh. ßË ai gÏ mËi t¨ mµnh cho xong}.

S´ng Thao th™m mÈt l«n t´i tæm/th™m mÈt l«n t´i Æ’n Æ” rÂi Æi. C¯ ngÏ nh≠ lµ ng≠Íi d≠ng n≠Ìc l∑ †y th´i. VÀy th◊ c„ g◊ Æ∏ng ph∂i bÀn t©m kia ch¯? Th˘c ra hai c©u mÎ Æ«u mÌi chÿ lµ mÈt lÍi thuÀt n™n ch≠a n„i Æ≠Óc g◊ nhi“u, nh≠ng Æ„ ch›nh lµ s˘ gÓi mÎ r†t quan tr‰ng. Gi„ c¯ thÊi trËng kh´ng ngoµi b∑i væng/t´i nh◊n em Æ” kh´ng n„i n®ng g◊. Ng´n ng˜ cÒa t◊nh y™u vËn lµ th¯ ng´n ng˜ kh´ng lÍi. ô gi˜a hai ng≠Íi, ng‰n gi„ chıng nh≠ cÚng xao xuy’n læm nh≠ng c¯ vÍ {thÊi trËng kh´ng} vÀy. Vu v¨ c¯ nh≠ lµ gi˜a hai ta ch≠a h“ c„ g◊ rµng buÈc, n›u käo. ß’n khÊ th¨ th¯ hai th◊ m‰i s˘ bæt Æ«u hä mÎ. T´i gˆi lπi Æ©y c∏i buÂn v´ cÌ/Æ” mang v“ c∏i nhÌ b©ng qu¨. MÈt s˘ bËi rËi r†t Æ∏ng y™u. Chıng †y cÚng ÆÒ khi’n cho c‚i lflng t¨ v≠¨ng, thæc th·m kh´ng y™n rÂi. Nh≠ng ÆË ai cæt ngh‹a Æ≠Óc t◊nh y™u, bÎi x≠a nay, t◊nh y™u {vËn kh´ng rµnh mπch bao giÍ}! Xin chÌ h·i vµ xin

chÌ nhi“u c®n v∆n. H∑y c¯ e †p mµ dÁi hÍn, mµ nhung nhÌ.

Em Æ≠a ti‘n, b≠Ìc ch©n g◊n gi˜ læm/ hπt m≠a dÔng dªng ng‰n c· ven Æ™. CuËi cÔng th◊ c∏i s˘ t≠Îng chıng nh≠ vu v¨ †y cÚng t· ng‰n ngµnh. Ng≠Íi con g∏i ra b’n s´ng ti‘n chµng v“ xu´i. Kh´ng lµ kŒ bu´ng tuÂng cho n™n ngay c∂ tıng b≠Ìc ch©n, em cÚng {g◊n gi˜ læm}. S˘ Æoan trang, dfiu dµng ƪm thæm cÒa nµng khi’n ta nao lflng. N’u lÛc Æ«u ng‰n gi„ v´ t◊nh Æ∑ len vµo gi˜a hai ng≠Íi Æ” {thÊi trËng kh´ng} th◊ phÛt chia tay lπi c„ th™m nh˜ng gi‰t m≠a ÆÂng hµnh. M≠a cÒa trÍi Ɔt hay m≠a trong lflng ng≠Íi?

C„ lœ lµ c∂ hai. Ch˜ {dÔng dªng} qu∂ thÀt kh´ng mÌi. M†y tr®m n®m tr≠Ìc thi hµo Nguy‘n Du cÚng Æ∑ {DÔng dªng, nˆa Î nˆa v“} trong Truy÷n Ki“u. Nh≠ng {hπt m≠a dÔng dªng ng‰n c· ven Æ™} th◊ gi·i qu∏, tµi t◊nh qu∏. ƒy lµ c∏ch di‘n Æπt mÈt trπng huËng r†t Nguy‘n Duy. {Hπt m≠a} Î Æ©y vŒ nh≠ lµ Æ∑ Æ≠Óc sË phÀn an bµi, nh≠ng th˘c ra n„ cao h¨n r†t nhi“u th©n phÀn. BÎi ng≠Íi con g∏i Æ≠Óc toµn quy“n l˘a ch‰n hπnh phÛc cho m◊nh. ß∆t {hπt m≠a} b™n cπnh {ng‰n c·} thÀt x¯ng.

V“ b’n {S´ng Thao}, ta g∆p mÈt Nguy‘n Duy tµi hoa trong tıng c©u ch˜, Ææm say mµ c¯ nh≠ r†t tÿnh, c¯ nh≠ kh´ng vÀy. Gi∂n dfi mµ thÀt t˘ nhi™n, h¨n t†t c∂ m‰i lÍi: Y™u m’n π, xin Æıng buÂn em nhä/dflng n≠Ìc tr´i Æi, gi‰t n≠Ìc lπi r¨i v“. ß„ lµ g◊ nhÿ, n’u kh´ng ph∂i lµ mÈt lÍi y™u? 

Con hÊ trong

Ng´n ng˜ v“ hÊ (cfln g‰i lµ c‰p, hÔm, beo...) r†t phong phÛ. Nh©n dfip Xu©n Canh D«n ta c„ th” t◊m hi”u v“ con hÊ qua mÈt sË tÙc ng˜, thµnh ng˜.  Éc nh≠ hÔm: Ch™ tr∏ch kŒ ∏c nghi÷t vÌi ng≠Íi d≠Ìi m◊nh ho∆c sa vµo tay m◊nh.  °n nh≠ hÔm ÆÊ Æ„: (ß„: lµ dÙng cÙ bæt c∏). Ém chÿ ng≠Íi phµm ®n, c¯ vµo m©m lµ Æ∏nh chän chºng bi’t Æ’n ai.  Bπo hÊ b®ng hµ: (Bπo hÊ: gi’t c‰p bªng tay kh´ng. B®ng hµ: b®ng qua s´ng kh´ng dÔng thuy“n) ∏m chÿ ng≠Íi h˜u dÚng v´ m≠u, lµm vi÷c li“u l‹nh.  B∏n hÔm bu´n s„i: Ch™ nh˜ng kŒ quen lµm ∏c.  B†t nhÀp hÊ huy÷t, b†t Ææc hÊ tˆ: Kh´ng vµo hang hÔm, sœ kh´ng bæt Æ≠Óc hÊ con. ≥ n„i ph∂i c„ gan mπo hi”m mÌi lµm Æ≠Óc vi÷c kh„.  Beo bæt lÓn mÌi lo sˆa chuÂng, th†y s„c leo c©y mÌi vÈi v„t t™n (tÙc ng˜ Th∏i): Khi lµm ®n ph∂i toan t›nh tr≠Ìc sau, chÒ ÆÈng d˘ phflng m‰i Æi“u b†t træc.  C∏o gi∂ oai hÔm, c∏o ÆÈt lËt hÔm: Chÿ kŒ m≠Ón uy danh cÒa kŒ kh∏c mµ lfle thi™n hπ Æ” sËng.  Cha hÊ ÆŒ con liu Æiu: Cha ÆÈc ∏c th◊ ÆŒ con ÆÈc ∏c.  C‰p ch’t Æ” da, ng≠Íi ta ch’t Æ” ti’ng: Khuy™n n™n ®n Î hi“n lµnh l≠u ti’ng th¨m, ti’ng tËt.  ChÌ ÆÊ n≠Ìc xuËng bµn, kh´ng Æ≠a beo v“ b∂n: Khuy™n kh´ng lµm tay sai cho gi∆c, nËi gi∏o cho kŒ thÔ.  D˘a h¨i hÔm, v”nh r©u c∏o: ≥ nh≠ {c∏o ÆÈi lËt hÔm}, ch™ kŒ d˘a th’

tÙc ng˜, thµnh ng˜ NAM GIANG (ST)

ng≠Íi kh∏c che chÎ mµ l™n m∆t.  D≠Ïng hÊ di h‰a: Nu´i hÊ c„ th” r≠Ìc h‰a vµo th©n sau nµy. Ngh‹a b„ng khuy™n Æıng n™n k’t th©n, bao che cho kŒ ∏c, kŒ x†u trong nhµ.  D≠Ïng hÊ th≠¨ng sanh: (Th≠¨ng sanh: hπi mπng m◊nh) ˝ nh≠ {D≠Ïng hÊ di h‰a}.  ßi÷u hÊ ly s¨n: ß≠a hÊ ra kh·i nÛi. ≥ n„i Æ≠a hÊ c∏ch ly kh·i nÛi sœ bfi lÛng tÛng kh„ kh®n, kh´ng hÀu thu…n d‘ bfi sa h«m s»y hang.  H‰a hÊ h‰a b◊ nan h‰a cËt, tri nh©n tri di÷n b†t tri t©m: Vœ hÊ, vœ da hÊ th◊ d‘, nh≠ng vœ x≠¨ng hÊ r†t kh„. CÚng nh≠ bi’t ng≠Íi bi’t m∆t ng≠Íi th◊ d‘, nh≠ng bi’t lflng dπ b™n trong ng≠Íi ta ra sao mÌi lµ kh„.  HÊ phÙ sinh hÊ tˆ: ≥ n„i ng≠Íi cha tµi gi·i sinh con cÚng c„ tµi n®ng nh≠ m◊nh.  HÊ phÙ sinh khuy”n tˆ: (Khuy”n: ch„) ≥ n„i cha lµ ng≠Íi tµi gi·i nh≠ng sinh ra con chºng ra g◊.  HÊ ÆÈi lËt th«y tu: Ém chÿ kŒ thi’u ch©n thÀt kho∏c ∏o ng≠Íi tu hµnh lµm Æi“u bπo ng≠Óc, ÆÈc ∏c.  HÊ d˜ chºng ®n thfit con: Khuy™n c∏c bÀc phÙ huynh n™n y™u th≠¨ng con c∏i, kh´ng Æ∏nh ÆÀp ng≠Óc Æ∑i con m◊nh.  HÔm thi™ng khi Æ∑ sa c¨ cÚng hÃn: Quy“n uy chÿ lµ lÌp v· b™n ngoµi, b· lÌp v· Æi th◊ con ng≠Íi ai cÚng nh≠ ai.  HÊ th™m v©y, rÂng th™m c∏nh: S¯c mπnh Æ≠Óc t®ng th™m g†p bÈi khi c„ th™m tay ch©n, chi’n h˜u.  M∑nh hÊ nan Æfich qu«n hÂ: M∑nh hÊ tuy c„ s¯c mπnh v´ song

nh≠ng kh´ng thæng nÊi b«y chÂn c∏o Æ´ng. Ém chÿ s¯c mπnh cÒa s˘ Æoµn k’t t†t thæng kŒ ƨn ÆÈc lŒ loi dÔ kŒ Æ„ c„ s¯c mπnh Æ’n Æ©u.  Mi÷ng hÔm gan s¯a: Ch™ kŒ n„i ra th◊ mπnh bπo, nh≠ng lπi hÃn nh∏t.  Nam th˘c nh≠ hÊ, n˜ th˘c nh≠ mi™u: ßµn ´ng ®n nh≠ hÊ, Ƶn bµ ®n nh≠ mÃo. ≥ n„i ph∏i nam ®n nhanh g‰n, cfln ph∏i n˜ th◊ ®n ›t vµ chÀm.  K˛ hÊ nan hπ: C≠Ïi hÊ kh„ xuËng. ≥ n„i g∆p t◊nh huËng kh„ kh®n nguy hi”m mµ m◊nh tham d˘, nay muËn rÛt ch©n ra kh´ng ph∂i chuy÷n d‘.  NhÙc huy“n hÊ kh»u: (Thfit treo mi÷ng hÊ) ˝ n„i v“ nh˜ng vi÷c lµm b†t c»n d‘ nguy hi”m cho m◊nh.  Tr„c hÊ dfi, ph„ng hÊ nan: Bæt hÊ th◊ d‘ nh≠ng th∂ hÊ mÌi kh„.

Ngh‹a b„ng khuy™n rªng vÌi nh˜ng kŒ nguy hi”m, hung h®ng, Æ∑ bæt Æ≠Óc th◊ n™n nghi™m trfi Æ’n n¨i, Æ” kh·i hÀu h‰a.  Th∂ hÊ v“ rıng: ≥ n„i n’u v◊ mÈt l˝ do nµo Æ„ mµ tha cho kŒ x†u th◊ sœ g∆p kh„ kh®n, th†t bπi v“ sau.  VuËt r©u hÔm, xÿa r®ng c‰p: ß” chÿ hµnh ÆÈng li“u mπng, kh´ng ngh‹ Æ’n mπng sËng cÒa m◊nh.

TÙc ng˜, thµnh ng˜... v“ hÊ cfln nhi“u c©u kh∏c nh≠: {Hang hÔm ai d‘ m„ tay}, {C∂ gan vuËt r©u hÔm}, {Qu©n v´ t≠Ìng nh≠ hÊ v´ Æ«u}, {D˜ nh≠ hÊ c∏i}, {Nanh hÔm, n‰c ræn}, {Tˆu nhÀp t©m nh≠ hÊ nhÀp l©m}, {KŒ h≠Îng lÈc nh≠ ´m hÊ mµ ngÒ}, {L†y vÓ tuÊi hÊ, khÊ tÈt bÀc, s≠Ìng cÚng tÈt bÀc}... Bπn thˆ ng…m xem sao?

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  63

Minh h‰a LONG BçNH

V°N HïA V°N NGHå

T’tsÌm

C

hi’c ´ t´ con chui qua cÊng rÛc Æ«u s∏t c©y r¨m rÂi lÔi r™ Æ›t g«n bÍ rµo toµn c∏c giËng c©y gai: ´ r´, ÆÔm ÆÚm, m©y, sflng s‰ng vµ chanh ma c„ nhi“u t¨ hÂng nh≠ nh˜ng ÆËng d©y ni l´ng vµng ch†t ÆËng b™n tr™n. Hoµng mÎ cˆa ´ t´ rÂi mÎ cˆa sau, n„i: - Nhµ con Æ©y rÂi. MÍi th«y c´ xuËng xe π. §ng bµ Hµnh vµ m‰i ng≠Íi tı trong nhµ ÆÊ ra s©n Æ„n kh∏ch. Hoµng chµo bË mã vµ m‰i ng≠Íi rÂi hai bµn tay ngˆa v“ ph›a kh∏ch, n„i: - ß©y lµ gi∏o s≠ Nguy‘n T©n, th«y dπy con Î Æπi h‰c nay lπi lµ Vi÷n tr≠Îng, s’p cÒa con. ß©y lµ c´ Lan vÓ th«y. Cfln Æ©y lµ con g∏i th«y c´, bπn con. §ng Hµnh xoa hai bµn tay, n„i: - Qu˝ h„a qu∏, xin Æ≠Óc Æ„n qu˝ vfi vµo nhµ x¨i n≠Ìc - RÂi ´ng quay lπi n„i vÌi Æ∏m ng≠Íi nhµ - X∏ch c∏c th¯ cÒa kh∏ch vµo nhµ chÛng mµy. ߯ng Æ˘c m∆t ra th’.

64  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Truy÷n ngæn cÒa Nguy‘n H˜u Nhµn

§ng gi∏o s≠ bæt tay ´ng Hµnh. Bµ Hµnh mÈt tay ÆÏ l†y tÛi x∏ch cho bµ gi∏o s≠, mÈt tay x∏ch quai tÛi Æang Æ≠Óc Tuy’t Anh ´m kh÷ b™n s≠Ín. Bµ vıa Æi vıa nh◊n tı Æ«u Æ’n ch©n c´ g∏i xinh xæn da dŒ træng nh≠ ng„ c«n rÂi mÿm c≠Íi n„i: - Ra ch∏u lµ Tuy’t Anh Æang t◊m hi”u thªng Hoµng nhµ b∏c Æ©y ≠? N„ lÌn ng≠Íi, h‰c Æ’n bªng ti’n s‹ xfin mµ cfln ngËc ngh’ch læm ch∏u π. ô nhµ v…n g‰i t™n n„ lµ thºng T·i. BË Hµnh con T·i mµ ch∏u - RÂi quay nh◊n bµ kh∏ch, bµ Hµnh n„i ti’p - VÓ chÂng nhµ ch∏u hi’m hoi, Æ≠Óc mÁi n„ lµ con trai, Æ∆t t™n x†u x› cho d‘ nu´i bµ π.

Bµ kh∏ch gÀt Æ«u. Tuy’t Anh nh◊n Hoµng c≠Íi, g‰i: - Anh T·i, ÆÏ hÈ em tÛi m¯t t’t vµo nhµ.

Hoµng lı mæt n„i khœ vÌi mã: - Mã n„i chuy÷n buÂn c≠Íi nhÿ.

Tı lÛc kh∏ch Æ’n, ba bËn con ch„ vªn v…n Æang

v≠¨n cÊ sÒa inh ·i quanh c∏i ´ t´ con mµu ghi. MÈt lµn gi„ Æ´ng thÊi mπnh lµm ng∂ nghi™ng nh˜ng cµnh Ƶo Æang trÊ hoa vµ bÛi hoa r©m bÙt nh∂y l™n nh≠ mÛa. ChÒ vµ kh∏ch l™n th“m ph∂i Æi l˘a kh·i gi…m n∏t cµ chua ch›n. Cµ chua bµy la li÷t ngoµi th“m vµ n“n nhµ chÿ chıa nh˜ng lËi Æi nh· quanh gi≠Íng vµ bµn gh’.

C®n nhµ v◊ vÀy chÀt n›ch vµ b“ bÈn.

Hoµng nh◊n nhµ cˆa, læc Æ«u, nh®n tr∏n n„i vÌi cÀu: - H´m qua ch∏u Æi÷n v“ kh´ng bi’t h‰ c„ nhæn Æ’n cÀu kh´ng?

- C„.

- Th’ mµ cÀu kh´ng cË v†n cho bË ch∏u d‰n dãp nhµ cˆa Æ” Æ„n kh∏ch.

Cµ chua c„ th” Æem gˆi hµng x„m Æ≠Óc ch¯?

- Nhµ nµo cÚng chÀt n›ch cµ chua, gˆi Æ©u Æ≠Óc h∂ anh?

Nh◊n khu v÷ sinh m∏i bªng x©y Î g„c v≠Ín, Hoµng n„i: - Sao cÀu kh´ng b∂o bË ch∏u x©y toa lät li“n nhµ. X©y t∏ch ra r†t b†t ti÷n.

- CÀu g„p ˝ nh≠ng bË anh b∂o {D©n qu™ kh´ng ai x©y chuÂng ph©n Î trong nhµ bao giÍ}.

Hai cÀu ch∏u vıa n„i vıa Æi ra ph›a toa lät. Hoµng læc Æ«u nh®n tr∏n khi th†y trong Æ„ Æ” lÿnh kÿnh cµy bıa cuËc xŒng. Cπnh c∏i chÀu x› b÷t s¯ b„ng lÈn lπi k™ hai chÂng gπch lµm chÁ ngÂi vµ Æ” giµnh gio h¯ng ph©n vµ x´ nh˘a h¯ng n≠Ìc ti”u. Hoµng n„i: - CÀu lµm ¨n sai m‰i ng≠Íi dãp b· c∏c th¯ lªng nhªng hÈ ch∏u. ß” th’ nµy kh∏ch h‰ c≠Íi cho.

- Vi÷c nµy th◊ anh ph∂i th≠¨ng thuy’t vÌi bË anh. CÀu chfiu. §ng Hµnh bÀt Æi÷n b◊nh n„ng lπnh rÂi mÍi kh∏ch ra rˆa m∆t. Th†y Hoµng nh®n nh„ vÌi cÀu n„, ´ng n„i: - Chÿ b· cµy bıa ra ngoµi th´i. Cfln c∏i giµnh c∏i x´ c¯ Æ” Ɔy cho t´i. §ng quay lπi, n„i vÌi gi∏o s≠: - B∏o c∏o ´ng, nhµ qu™ chÛng ch∏u ph∂i ti’t ki÷m tıng ÆËng ph©n mÌi c„ th¯ b„n ruÈng Ɔy π. Kh´ng bi’t thªng cu T·i c„ n„i cho ´ng bi’t v“ c∏i chÓ ph©n lµng ch∏u kh´ng. ChÓ ph©n h‰p ngµy chΩn tı tËi Ɔt, mÍ s∏ng chÓ Æ∑ tan h’t ng≠Íi. LÓi dÙng

lÛc nhÙ nh‰a nˆa gi®ng nˆa ÆÃn c„ ng≠Íi cfln l†y Ɔt th„ ÆÊ khu´n Ëng n¯a lµm ph©n gi∂ b∏n cho chÛng ch∏u Ɔy ´ng π. C∏i thÍi nay buÂn c≠Íi, Æ’n c∂ ph©n cÚng lµ ph©n gi∂. §ng gi∏o s≠ c≠Íi, g‰i Hoµng ra mÈt g„c, n„i nh·: - Em thi’u th˘c t’ læm. V“ n´ng th´n em Æıng ∏p Æ∆t lËi sËng ti÷n nghi cÒa thµnh phË, nghe ch≠a.

ThÍi kh∏ng chi’n chËng Ph∏p, th«y hoπt ÆÈng Î vÔng nµy cfln lπ g◊.

CÚng v◊ Æ≠a vÓ con v“ th®m vÔng kh∏ng chi’n x≠a mµ gi∏o s≠ mÌi c„ cÌ Æ’n Æ©y Æ” t◊m hi”u hoµn c∂nh gia Æ◊nh cÀu h‰c trfl vµ lµ chµng r” t≠¨ng lai cÒa m◊nh. Hoµng y™u Tuy’t Anh, con g∏i ´ng tı hÂi cÀu ta cfln lµ sinh vi™n. Ra c´ng t∏c m†y n®m, lπi ra n≠Ìc ngoµi nghi™n c¯u lµm luÀn v®n ti’n s‹, trÎ v“ Vi÷n c´ng t∏c g«n hai n®m rÂi mµ h·i Æ’n chuy÷n c≠Ìi cheo, c∂ hai Ưa c¯ xin kh†t Æ” th≠ th≠. §ng gi∏o s≠ c„ ng´i nhµ ba t«ng c´ng tr◊nh phÙ khäp k›n ÆÒ cho gia Æ◊nh nh· sinh sËng.

VÓ chÂng ´ng chÿ c„ hai con g∏i, æt hºn n’u hai Ưa c≠Ìi xong Æ∑ c„ chÁ Î ngay. Nh≠ng Hoµng vËn s‹ di÷n kh´ng muËn Î r”. Con g∏i ´ng cÚng r†t phÔ phi’m th›ch ch¨i bÍi, mÔa hà nµo c´ cÀu cÚng Æi du lfich n™n c„p nh∆t Æ≠Óc ÆÂng nµo ti™u vµo du lfich h’t, cfln Æ©u ti“n mua nhµ, c≠Ìi vÓ. CÚng chºng bao giÍ Hoµng Æ≠a bË mã v“ Hµ NÈi Æ” ´ng Æ≠Óc g∆p. §ng vËn r†t qu˝ Hoµng Î t›nh ngay thºng, xÎi lÎi nh≠ng cÀu ta c∂ tin d‘ bfi bà bπn lÓi dÙng. V◊ qu∏ tËt vÌi bà bπn n™n ki’m nhi“u ti“n v…n kh´ng t›ch c„p Æ≠Óc. C„ lœ Hoµng ÆÓi c„ nhµ ri™ng, giµu c„ mÌi c≠Ìi vÓ ch®ng? DÔ tin Hoµng Æ’n Æ©u ´ng v…n kh´ng kh·i lo cho s˘ nhÏ nhµng cÒa con g∏i m◊nh. V◊ th’ chuy’n Æi nµy vÌi mÈt mÚi t™n ´ng nhªm bæn hai Æ›ch. §ng Æ∑ b∂o Hoµng: - Em b∂o gia Æ◊nh Æıng bµy vœ ®n uËng tËn käm nhä... §ng Hµnh chÿ tay vµo trong b’p n„i vÌi c∏c em, c∏c ch∏u: - Tao ph©n c´ng rÂi, Ưa nµo vµo vi÷c †y hÈ b∏c.

T¯c th◊ ti’ng lÓn gµ k™u k˝ qu∏c, ti’ng m©m b∏t xoong nÂi vµo vµo nhau lo∂ng xo∂ng. Hoµng v…n Î khu

toa lät lo d‰n dãp cho sπch sœ. §ng Hµnh Æ’n g«n con trai, n„i: - Xin anh c¯ Æ” giµnh ph©n Î trong nµy cho t´i nhÍ.

- Nh≠ng gh™ ch’t th’ nµy bË th†y coi Æ≠Óc kh´ng?

- Mã bË anh, Æ m†t gËc. Kh´ng nhÍ c„ ph©n gio c¯t Æ∏i thˆ h·i anh c„ th’ Æ” theo h‰c Æπi h‰c kh´ng?

- BË Æ” th’ nµy bªng c∂nh c∏o con.

N’u vÀy con mÍi kh∏ch Æi ngay, sœ kh´ng c≠Ìi vÓ n˜a. §ng Hµnh h∏ hËc mÂm nh◊n con trai. Ng≠Íi em cÀu can ng®n bË con ´ng Hµnh: - Th´i th’ nµy, em sœ cho chuy”n giµnh gio ra g„c v≠Ín, che c„t Æ” nhµ m◊nh Æi ÆÂng tπm m†y ngµy.

Cfln toa lät dµnh ri™ng cho kh∏ch dÔng cho lfich s˘. §ng Hµnh cæn r®ng chfiu nh≠Óng bÈ v◊ sÓ con trai dÁi b· Æi. §ng sinh Æ≠Óc mÁi thªng con trai n™n chÿ cfln thi’u n≠Ìc qu˙ lπy n„ c≠Ìi vÓ sinh cho lÚ ch∏u nÈi Æ” nËi d‚i t´ng Æ≠Íng. Th∏ng tr≠Ìc v“ ch¨i nhµ n„ b∂o, n’u kh´ng x©y toa lät cho hi÷n Æπi th◊ kh´ng bao giÍ n„ d…n nhµ g∏i vµ ng≠Íi y™u v“ qu™. VÀy th◊ Æ’n bao giÍ n„ mÌi l†y vÓ cho. T›nh ra x©y c∏i nhµ v÷ sinh nµy tËn käm ngang x©y d˘ng c®n nhµ c†p bËn. B∏n nˆa tπ th„c mÌi mua Æ≠Óc c∏i b÷ x› b÷t. X©y xong, vÓ chÂng ´ng vµo ngÂi kh´ng quen, chºng tµi nµo {Æi} nÊi. V◊ kh´ng Æi ÆÂng Æ≠Óc ´ng bfi t∏o b„n d…n Æ’n ki’t l˛ ch˜a chπy mÈt tu«n mÌi kh·i. Hi÷n Æπi vıa tËn ti“n vıa mæc b÷nh lπi ph› phπm ph©n gio, v◊ vÀy ´ng ph∂i sæm c∏i x´, giµnh gio Æ” cπnh b÷ s¯. C∏i b◊nh n„ng lπnh cÚng chÿ tÊ hπi Æi÷n. Rät m≠Ìt ra v≠Ín v¨ l∏ l∂u Æun †m n≠Ìc pha ra tæm vıa thuÀn lÓi vıa ti’t ki÷m.

KhËn nÁi kh´ng c„ n„ th◊ con ´ng kh´ng chfiu Æ≠a kh∏ch v“ nhµ, chºng bi’t Æ’n bao giÍ ´ng mÌi c„ Ưa ch∏u nÈi...Ng≠Íi em cÀu chÿ tay vµo trong nhµ b∂o anh r”: - B∏c vµo nhµ ti’p kh∏ch Æi. Em sœ chfiu tr∏ch nhi÷m kh∏nh ti’t cho b∏c.

- CÀu chi“u n„ vıa vıa th´i. C∂ nh≠ n„ th◊ chÿ Æi ®n mµy, l†y cÒa Æ©u h‰c hµnh Æ’n ti’n s‹. ô trong b’p th†y hai Ưa con c´ SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  65

V°N HïA V°N NGHå con cÀu Æang ch‰c ti’t con lÓn bä nh≠ bæp ÆÔi, Hoµng n„i: - Ng≠Íi thµnh phË Æ∑ Ìn l™n v“ thfit lÓn. Ai lπi mÊ con lÓn bä nh≠ chuÈt nhæt vÀy? C∏c em Æem ra sau nhµ mÊ, chÌ Æ” kh∏ch tr´ng th†y, nhä.

Vıa khi †y ´ng Hµnh d…n vÓ chÂng ´ng gi∏o s≠ Æi qua, Æfinh Æ≠a h‰ ra sau nhµ tham quan v≠Ín tre m®ng mÌi trÂng. Th†y con trai cªn nhªn v“ lÓn bä, ´ng læc Æ«u n„i: - KhÊ, n„ c„ bi’t g◊ Æ©u h∂ ´ng bµ.

Bi’t ´ng bµ sœ v“ ch¨i ch∏u ph∂i Æπp xe vµo tÀn M≠Íng mÌi mua nÊi con lÓn nµy ch¯ bÏn Æ©u. Ng≠Íi M≠Íng g‰i n„ lµ con lˆng. Bä th’ nh≠ng h‰ nu´i hai n®m rÂi Ɔy. Chÿ c„ kh∏ch thÀt sang Æ’n nhµ mÌi d∏m mÊ loπi lÓn nµy, Ææt læm Ɔy π.

Gi∏o s≠ Nguy‘n T©n gÀt gÔ n„i: - T´i Æ≠Óc ®n rÂi. Ngon nh≠ thfit lÓn rıng vÀy. H‰ nu´i loπi lÓn nµy kh∏c hºn c∏ch nu´i lÓn th´ng th≠Íng, ph∂i kh´ng ´ng?

- Ph∂i, ph∂i π. B∏o c∏o ´ng bµ, nu´i loπi lÓn nµy h‰ cho ®n kh´, c∏m b∑ kh´ng Æ≠Óc trÈn n≠Ìc. MÁi b˜a chÿ cho ®n mÈt b∏t c∏m. RÂi cho uËng n≠Ìc sau. Con lÓn sœ c‰c lπi, ruÈt Æ∆c nh≠ xe Æi’u, lflng loπi A cÚng kh´ng s∏nh nÊi Æ©u ´ng bµ π.

Nh◊n th†y rÊ rau rıng, l…n nh˜ng chÔm cµ dπi vµ l∏ Æu ÆÒ, Hoµng vÈi l†y c∏i mãt che lπi Æ” kh∏ch kh´ng nh◊n th†y. §ng gi∏o s≠ nh◊n th†y, c≠Íi n„i: - V◊ sao ph∂i che gi†u vÀy, anh Hoµng? §ng Hµnh chæp hai tay sau Æ›t læc Æ«u: - Anh t≠Îng t´i Æ∑i kh∏ch toµn th¯ rau m∏ch quä ch¯ g◊? T˝ n˜a x´i ch›n ch†m vÌi gi†m chao khäo mµ anh ®n h’t c∂ rÊ. Ti’n s‹ nh≠ng cfln dËt læm con π.

M‰i ng≠Íi Æang lµm nh˜ng m„n ®n lπ, Æ n†u lπ, bµ gi∏o s≠ li“n g‰i con g∏i tı ngoµi s©n vµo.

- Con vµo Æ©y mµ xem m‰i ng≠Íi ch’ bi’n m„n ®n. Lπ læm con π.

Hoµng xua tay, n„i: - Kh´ng c„ g◊ Æ©u π. K◊a bË, sao bË c¯ Æ” kh∏ch Î trong b’p th’ nµy?

Tı lÛc bi’t Hoµng cfln mÈt t™n n˜a, Tuy’n Anh lu´n ki’m cÌ tr™u tr‰c: 66  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

- Anh T·i ¨i, c∏i kia g‰i lµ c∏i g◊ π?

- C∏i ch‚.

- ߆y lµ c∏i ch‚ µ, Æ m†t gËc - §ng Hµnh quay lπi c≠Íi n„i vÌi Tuy’t Anh - Ph«n d≠Ìi bªng ÆÂng giËng h◊nh thπp ÆÂng g‰i lµ c∏i ninh, lµm nÂi Ɔy, cfln ph«n tr™n bªng b≠¨ng lµ c∏i h´ng ch∏u π. T› n˜a mÍi ch∏u ®n m„n rau tÀp tµng, x´i ch†m n≠Ìc ch†m Æ∆c bi÷t xem c„ lπ mi÷ng kh´ng nhä.

MÈt ng≠Íi Ƶn bµ b≠ng ra tı g„c b’p mÈt phπng c∏ th›nh chua. Bµ ta gÏ b· l≠Ót c©y g®m rÂi b· r¨m, l∏ Êi ÆÀy Æ” hÎ ra nh˜ng mi’ng c∏ th›nh vµng rÈm. §ng Hµnh li“n c«m mi’ng c∏ rÚ sπch bÈt th›nh Æ≠a l™n mÚi h›t m†y h¨i, n„i: - H†p d…n læm, xin mÍi ´ng bµ ki”m tra xem.

- K◊a bË! Hoµng nh®n nh„ can ng®n bË nh≠ng gi∏o s≠ cÚng nh∆t mÈt mi’ng c∏ lÀt s†p lÀt ngˆa rÂi Æ≠a l™n mÚi. Sau Æ„ ´ng Æ≠a mi’ng c∏ vµo s∏t mÚi bµ vÓ, n„i: - MÓ xem nµy, th¨m læm.

Bµ gi∏o c≠Íi, quay lπi b∂o con g∏i: - Con l†y gi†y bÛt h·i rÂi ghi chäp c∏ch ch’ bi’n th¯c ®n Î Æ©y nhä.

Kh´ng chıng v“ mã sœ vi’t Æ≠Óc mÈt bµi b∏o v“ v®n h„a »m th˘c Ɔy. §ng gi∏o s≠ gÀt gÔ: - ßÛng rÂi, nh˜ng chuy’n Æi hi’m hoi nh≠ th’ nµy, con ph∂i h‰c h·i l†y nh˜ng bµi h‰c cÒa d©n gian. V®n h„a d©n tÈc Ɔy con π.

- Anh T·i cho em m≠Ón c∏i bÛt vÌi tÍ gi†y.

Hoµng l´i tai Tuy’t Anh, n„i: - Cfln tr™u tr‰c, anh käo Ưt tai. §ng bµ gi∏o s≠ theo ´ng Hµnh ra tham quan khu v≠Ín ÆÂi Î sau nhµ.

N“n trÍi mÔa Æ´ng x∏m ÆÙc c„ chÁ m·ng m©y bfi tia næng ch‰c thÒng xuy™n xuËng vÔng ÆÂi m†y tia vµng nhÓt nhπt. Nh˜ng ÆÂi chà nh≠ b∏t Ûp li“n nhau chπy Æ’n ch©n nÛi xa.

Hoa lau ph†t ph¨ „ng ∏nh nh≠ ph’t mÈt lÌp bÈt nhÚ. Rıng m®ng tre tËt m‰c s∏t sau nhµ ngang. §ng Hµnh n„i: - B∏o c∏o ´ng bµ, ch∏u trÂng giËng tre nµy Æ” b∏n m®ng. N®m nay nhÍ trÍi ch∏u thu kha kh∏ n™n mÌi c„ ti“n x©y c∏i toe loät theo y™u s∏ch cÒa cu T·i. N„ b∂o n’u kh´ng c„ toe loät cho hi÷n Æπi th◊ n„ kh´ng Æ≠a

ng≠Íi y™u v“ ch¨i, kh´ng c≠Ìi vÓ. §ng gi∏o s≠ k›n Æ∏o nheo mæt c≠Íi vÌi vÓ. §ng gi∏o s≠ h·i: - Th’ ´ng bµ Æfinh th’ nµo v“ vi÷c vÓ con cho Hoµng?

Bµ gi∏o s≠ giÀt giÀt ∏o chÂng ra ˝ b∂o ´ng t’ nhfi kh´ng n™n n„i chuy÷n quan tr‰ng †y Î Æ©y. M∆c dÔ ch›nh bµ cÚng r†t sËt ruÈt v“ chuy÷n chÂng con cÒa Tuy’t Anh. Bµ Æ∑ tıng mæng con g∏i kh´ng d¯t kho∏t vÌi Hoµng trong chuy÷n h´n nh©n. Tuy’t Anh Æ∑ tıng kh„c, n„i: {MÓ muËn ÆuÊi con Æi ch¯ g◊?}. Bµ hi”u nÁi khÊ cÒa ng≠Íi con g∏i x≠a nay kh´ng th” thÛc giÙc ng≠Íi ta c≠Ìi m◊nh. C„ Æi“u bµ tin Hoµng lµ ng≠Íi ngay thÀt. Vµ thÀt lπ, y™u nhau m≠Íi n®m mµ hai Ưa ch≠a h“ mÈt l«n hi”u nh«m c∑i c‰ nhau. H◊nh nh≠ c∂ hai Æ“u muËn r∂nh rÁi Æ” tranh thÒ h‰c vµ Æi du lfich. DÔ bi’t m◊nh lµ nhµ g∏i c«n t’ nhfi gi˜ trfich vÌi nhµ trai trong chuy÷n h´n nh©n cÒa con g∏i nh≠ng Tuy’t Anh Æ∑ c¯ng tuÊi, lµm bµ lo læng ÆÓi nghe ˝ ki’n cÒa ´ng Hµnh. §ng Hµnh li’m m´i li’m mäp Ææn Æo xem n™n hay kh´ng n™n n„i Æ’n chuy÷n vÓ con cÒa con trai. ß∏ng lœ gia Æ◊nh ´ng ph∂i c„ l‘ lπt v“ Hµ NÈi Æ” chπm ng‚ cho ph∂i phäp... giÍ Æ©y ´ng gi∏o s≠ Æ∑ h·i tr≠Ìc, m◊nh dπi g◊ kh´ng nh©n c¨ hÈi nµy mµ bµy t· nguy÷n v‰ng vÌi ng≠Íi ta. Bi’t Æ©u ´ng bµ †y Æπi x∏ cho bÌt thÒ tÙc, ÆÏ tËn käm cho nhµ m◊nh. §ng h›t hµ n„i: - B∏o c∏o ´ng bµ, vÓ chÂng ch∏u chÿ cfln thi’u kh„c lπy n„ l†y vÓ mµ n„ kh´ng l†y cho.

- VÀy t´i h·i th˘c, Hoµng n„ c„ n„i vÌi ´ng bµ v“ chuy÷n t◊m hi”u y™u Æ≠¨ng cÒa n„ kh´ng?

- Ch∏u n„i kh› kh´ng ph∂i xin ´ng bµ b· qu∏ cho, v◊ chuy÷n nµy, Æ∏ng l˝ chÛng ch∏u ph∂i v“ c„ nhÍi vÌi ´ng bµ tı tr≠Ìc Æ” xin cho thªng T·i nhµ ch∏u Æ≠Óc Æi lπi t◊m hi”u ch∏u Anh. - T¯c lµ Hoµng cÚng Æ∑ b∏o c∏o chuy÷n n„ y™u Tuy’t Anh? - V©ng π.

- VÀy v◊ sao hai Ưa y™u nhau m≠Íi n®m mµ v…n ch≠a muËn c≠Ìi, chæc ´ng bµ bi’t ch≠a?

- C„ Ɔy π. N„ b∂o ch≠a tÀu Æ≠Óc nhµ cˆa Ƶng hoµng Î Hµ NÈi th◊

ch≠a c≠Ìi vÓ. Ch∏u t¯c qu∏ chˆi cho trÀn, b∂o: {C∏i Æ mµy th∏ng ki’m hai ba tri÷u ÆÊ h’t cho bπn bà vÌi du lfich th◊ mu´n n®m cÚng kh´ng c„ nÊi nhµ. M¨ mÈng mµ kh´ng c„ ˝ ch› th◊ chÿ c„ n≠Ìc thµnh thªng rÂ, ch¯ ti’n s‹ mµ kh´ng c„ vÓ con cÚng chºng lµm Æ lËt g◊}.

Ti’ng c≠Íi cÒa ´ng bµ gi∏o s≠ lan xa tr™n ÆÂi chà Æ∑ ph∏t h’t cµnh Æang l†n m†n chÂi non ÆÓt ti’t xu©n Æ” bÀt ra, ´ng gi∏o s≠ n„i: - Th´i Ƶnh Æ´i b™n cha mã chÛng ta ph∂i phËi hÓp thÛc Æ»y con c∏i vÀy, ´ng c„ ÆÂng ˝ kh´ng?

C∆p mæt ´ng Hµnh s∏ng l™n rÍ rÏ nh≠ hÛt h’t vµo Ɔy ∏nh s∏ng y’u Ìt ngµy Æ´ng Î vÔng ÆÂi. §ng run run n„i: - §ng dπy th’ thÀt lµ qu˝ h„a. Th´i th◊ vıa lµ th«y vıa lµ thÒ tr≠Îng, ´ng lµm ¨n dπy b∂o giÛp cho hai ch∏u n„ n™n vÓ n™n chÂng sÌm Æ” hai gia Æ◊nh chÛng ta Æ≠Óc g«n gÙi h¨n.

Bµ gi∏o s≠ quay m∆t Æ” gi†u Æi vŒ mıng rÏ. Tuy vÀy, bµ v…n kh´ng kh·i ∏y n∏y v“ c©u chuy÷n c„ vŒ kh´ng thuÀn læm theo phong tÙc h´n nh©n phÙ h÷ cÊ truy“n: nhµ trai ph∂i c«u xin, nhµ g∏i mÌi c„ quy“n g∂ b∏n. VÓ chÂng bµ Æ∑ qu∏ d‘ d∑i n„i tr≠Ìc t· r‚ nÁi lo con m◊nh bfi nhÏ nhµng ’ chÂng. May mµ nhÍ vŒ k›nh tr‰ng thÀt thµ cÒa ´ng Hµnh Æ∑ xua tan Æi nÁi ∏y n∏y Î n¨i bµ. Trong nhµ Hoµng Æ∑ cÔng cÀu m◊nh sai b∂o m†y Ưa ch∏u bËc cµ chua ra ÆÊ ÆËng g„c s©n rÂi Ææp phÒ bªng ni l´ng, ∏o m≠a vµ t†m bπt nh·. Vıa lµm, Hoµng vıa h·i ´ng cÀu: - Tıng nµy cµ chua b∏n Æ≠Óc nhi“u ti“n kh´ng cÀu?

- B∏n khäo th◊ Æ≠Óc d®m b∂y chÙc ngh◊n ch∏u π.

- Hi÷u qu∂ th†p lµm cho m÷t ng≠Íi; kh´ng ÆÒ ch«u bia cÒa tÙi ch∏u.

- Anh lµm mÁi th∏ng hai ba tri÷u, kh´ng ti’t ki÷m th◊ k’t cÙc kh´ng bªng bË mã anh Î nhµ tªn ti÷n x©y l™n nÊi c¨ Æ cho anh Ɔy.

N“n nhµ gπch hoa Æ≠Óc d‰n dãp sπch sœ. Ng≠Íi ta tr∂i chi’u Æ” bµy cÁ. C∏c m©m cÁ tr™n gi≠Íng dµnh cho kh∏ch vµ nh˜ng ´ng chÛ bµ b∏c giµ c∂. NgÂi ®n d≠Ìi n“n nhµ thuÈc

hµng con em. B˜a c¨m kh∏ch nhµ ´ng Hµnh giËng nh≠ b˜a cÁ bµy Æ’n d®m b∂y m©m. Trong b˜a c¨m Hoµng v…n kh´ng h’t b®n kho®n chÿ sÓ bµ gi∏o s≠, mÈt ng≠Íi k¸ t›nh ch™ nhµ m◊nh lµm ®n qu™ mÔa. Th†y mã gæp vµo b∏t kh∏ch nh˜ng mi’ng thfit mÏ b„p gi†m, vıng, anh nhæc khäo: - Kh´ng ph∂i ai cÚng th›ch ®n thfit mÏ Æ©u mã π. §ng gi∏o s≠ li“n gæp mÈt mi’ng nh≠ th’ ch†m vµo b∏t gi†m chπo, n„i vÌi Hoµng: - Anh ®n thˆ Æi. Xem c„ s∏nh Æ≠Óc vÌi c∏c m„n Æ∆c s∂n mµ anh Æ∑ Æ≠Óc ®n ch≠a?

Bµ gi∏o s≠ ®n xong mi’ng thfit mÏ th¨m, bÔi vµ ng‰t, ngon hi’m th†y.

Bµ n„i: - Qu∂ lµ ngon k˙ lπ anh Hoµng ¨i!

Chºng lœ anh kh´ng bi’t qu™ m◊nh c„ th¯ Æ∆c s∂n nµy sao?

Tuy’t Anh ®n thˆ rau x´i ch†m gi†m chπo, rÂi n„i: - Anh T·i c¯ khinh th¯ rau dπi nµy nhä. Sao mµ ngon tuy÷t.

Khi ®n Æ’n mi’ng c∏ chua n≠Ìng, bµ gi∏o s≠ h·i bµ Hµnh: - Lµm th¯ nµy kh„ kh´ng bµ? Tuy’t Anh n„i: - Con ghi chäp rÂi. V“ con c„ th” lµm cho mÓ ®n. - Bµ Hµnh nh◊n Tuy’t Anh, n„i: - N’u ch∏u Æıng ch™ thªng T·i t nhµ b∏, v“ lµm d©u b∏ th◊ thÿnh tho∂ng b’ con v“ ch¨i b∏ cho mÈt ch‹nh Æem v“ Hµ NÈi ®n d«n, ch¯ Î Hµ NÈi Æ©u c„ bÈt th›nh l∏ Êi, r¨m kh´, que g®m nh≠ Î Æ©y mµ lµm. Bµ lπi nh◊n bµ gi∏o s≠, khoe: - V“ ®n uËng, cÚng ph∂i bi’t mÌi n†u ®n ngon Æ≠Óc bµ π. Mua c∂ täp h¨i ≠¨n v“ mµ cho næm ng‰n m≠Ìp vµo n†u cÔng th◊ h’t ngay mÔi ≠¨n.

N’u nh≠ bµ gi∏o s≠ r†t th›ch thÛ vÌi nh˜ng ki’n th¯c d©n gian †y, th◊ ng≠Óc lπi Hoµng th†y x†u hÊ, qu∏t mã: - Sao mã læm chuy÷n linh tinh vÀy? §ng gi∏o s≠ n„i: - Kh´ng h“ linh tinh Æ©u. V®n h„a d©n tÈc Ɔy Hoµng π. §ng Hµnh ÆÀp mπnh chän r≠Óu xuËng m©m, qu∏t con trai: - Kh´ng nhœ ´ng cho mµy c∏i dÔi

ÆÙc, ÆÂ m†t gËc!

Ng≠Íi em vÓ vÁ vÁ vµo ÆÔi ´ng Hµnh n„i: - Th´i, th´i b∏c, m†t vui b©y giÍ! §ng Hµnh n„i vÌi ´ng gi∏o s≠: - §ng b· qu∏ cho ch∏u. Nh≠ng kh´ng dπy cho Æ’n n¨i Æ’n chËn th◊ thªng nµy sœ m†t gËc, ti’n s‹ ti’n s‰t g◊ n„.

M‰i ng≠Íi c≠Íi to rÂi vıa ®n vıa n„i chuy÷n r©m ran. §ng Hµnh th†y c«n ph∂i thıa th’ xËc tÌi. §ng gæp ti’p vµo b∏t ´ng gi∏o s≠ mi’ng dÂi n≠Ìng xong, rÂi nh†c chän r≠Óu, n„i: - Sœ Æ∏p ¯ng ÆÒ cho anh, nghe chˆa. Sang n®m mµ anh kh´ng c≠Ìi vÓ th◊ toe loät Æ’n c∏i m∆t anh t´i cÚng ÆÀp cho vÏ ra, nghe chˆa!

M‰i ng≠Íi c≠Íi ng∂ nghi™ng ÆÊ trµn r≠Óu xuËng gi≠Íng chi’u v“ hai ti’ng toa lät mµ ´ng Hµnh g‰i sai thµnh toe loät.

SÓ bfi kh∏ch ch™ c≠Íi v“ s˘ cÎi mÎ qu™ mÔa cÒa bË mã m◊nh, Hoµng b≠ng chän r≠Óu Ưng dÀy n„i cho m‰i ng≠Íi y™n t©m: - ß“ nghfi bË kh´ng n™n nhæc Æ’n chuy÷n ri™ng cÒa chÛng con n˜a.

Chÿ xin c∂ nhµ ®n t’t thÀt vui vŒ, con h¯a ngoµi gi™ng chÛng con sœ ch›nh th¯c b∏o c∏o hai gia Æ◊nh tÊ ch¯c l‘ thµnh h´n cho chÛng con. §ng Hµnh gÀt gÔ n„i: - ß≠Óc Æ≠Óc, th’ th◊ mÍi m‰i ng≠Íi l™n ÆÚa cho!

Hoµng v…n Ưng, gi¨ cao chän r≠Óu, n„i: - Nh≠ng con cfln mÈt y™u s∏ch vÌi bË Æ©y. Con ÆÂng ˝ c≠Ìi vÓ nh≠ng bË kh´ng Æ≠Óc sˆ dÙng c»u th∂ c∏i toa lät nh≠ vıa rÂi.

- ß≠Óc, m∆c x∏c c∏i toe loät cÒa anh. ChÛng t´i Î nhµ Æ’ch thÃm dÔng Æ’n n„!

M‰i ng≠Íi bÀt c≠Íi Æ’n vÏ c∂ nhµ. Cfln d®m ngµy n˜a mÌi Æ’n t’t nguy™n Æ∏n nh≠ng ri™ng nhµ ´ng Hµnh t’t nµy Æ∑ Æ’n sÌm h¨n m‰i n®m, ch›nh x∏c lµ tı phÛt gi©y Hoµng tuy™n bË sœ l†y vÓ. §ng Hµnh vµ ´ng gi∏o s≠ bæt tay nhau r†t ch∆t 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  67

V°N HïA V°N NGHå

ChÔm truy÷n vui

ß∆ng Vi÷t ThÒy

 PhÎbfl,ch∏ol≠¨n

Hai ng≠Íi bπn nhÀu n„i chuy÷n vÌi nhau: - BuÊi s∏ng, m◊nh c„ th„i quen ph∂i ®n mÈt b∏t phÎ bfl tr≠Ìc khi Æi lµm. VËn lµ kh∏ch hµng th≠Íng xuy™n, n™n chÿ c«n tr´ng th†y m◊nh lµ bµ chÒ qu∏n Æ∑ sai ng≠Íi b™ ngay cho m◊nh mÈt b∏t {≠u ti™n} nhi“u thfit, nhi“u b∏nh!

- M◊nh lπi kho∏i m„n ch∏o l≠¨n kia! C¯ nghe Æ’n ch∏o l≠¨n lµ n≠Ìc mi’ng Æ∑ t¯a ra rÂi! S∏ng nµo m◊nh cÚng x¨i mÈt t´ {Æ∆c bi÷t}!

- Hay læm! - Anh bπn kho∏i phÎ reo l™n - C„ nh˜ng v’ ÆËi r†t hay, m◊nh Ɖc Æ” cÀu ÆËi nhä!

- ß≠Óc, cÀu Ɖc Æi!

- ß’n hµng ch∏o l≠¨n k™u t´ {Æ∆c bi÷t}.

Ng≠Íi bπn ÆËi ngay: - Vµo qu∏n phÎ bfl g‰i b∏t {≠u ti™n}!

Anh bπn ra ÆËi ti’p: - {Ch∏o l≠¨n ®n nhi“u kh´ng ng∏n}.

Ng≠Íi kia ÆËi lπi: - {PhÎ bfl chän m∑i chºng gh™!} Anh bπn kho∏i phÎ c≠Íi: - {Ti“n h’t, {≠u ti™n} m†t h’t}.

Ng≠Íi kia c≠Íi theo: - {V› tr¨n, {Æ∆c bi÷t} sπch tr¨n}

 {T¯ thÍi b∏t ti’t}

M†y ng≠Íi Ƶn ´ng Æang ngÂi uËng r≠Óu vÌi nhau. MÈt ´ng h·i: - C∏c ´ng c„ bi’t c©u: {T¯ thÍi b∏t ti’t} lµ th’ nµo kh´ng? §ng c„ d∏ng ng≠Íi nho nh∑ tr∂ lÍi mÈt c∏ch chÀm r∑i: - BËn mÔa (t¯ thÍi) trong n®m c„ t∏m ngµy ti’t (b∏t ti’t) quan tr‰ng v“ m∆t di‘n bi’n kh› hÀu. ß„ lµ: lÀp xu©n, xu©n ph©n, lÀp hπ, hπ ch›, lÀp thu, thu ph©n, lÀp Æ´ng, Æ´ng ch›... §ng c„ khu´n m∆t phÂn th˘c cæt ngang: - Th’ mµ t´i c¯ t≠Îng {t¯ thÍi b∏t ti’t} lµ Æ” chÿ anh em ta quanh n®m bËn

68  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

NGÄY T⁄T

mÔa Æ“u Æ≠Óc Æ∏nh... b∏t ti’t canh vµ nhæm r≠Óu vÌi lflng lÓn kia Ɔy!

 Nh«m sË

MÈt trÓ l˝ k’ to∏n n„i chuy÷n vÌi ÆÂng nghi÷p: - Dπo nµy c´ng vi÷c bÀn qu∏, bÔ h’t c∂ Æ«u! Tr≠Ìc Æ©y m◊nh nhÌ c∏c sË m∏y Æi÷n thoπi r†t tËt, th’ mµ b©y giÍ g«n nh≠ qu™n c∂. MÁi l«n g‰i cho ai c¯ ph∂i tra danh bπ, n’u Æi Æ©u mµ qu™n mang sÊ theo lµ mÔ tfit lu´n.

- M◊nh cÚng vÀy, nhÌ sË m∏y Æi÷n thoπi r†t käm. H´m n‰ m◊nh th∏p tÔng thÒ qu¸ Æi nhÀn ti“n tπi kho bπc, m◊nh Æi÷n thoπi v“ c¨ quan Æ” cho xe Æ’n Æ„n mµ m∑i kh´ng Æ≠Óc, cÀu c„ bi’t tπi sao kh´ng?

- Chæc lµ c„ nhi“u ng≠Íi g‰i n™n m∏y bÀn?

- Kh´ng ph∂i? M◊nh g‰i nh«m sË m∏y bªng... m∑ sË thu’!

- GÌm, lıa m∑i mÌi {t∏ch} Æ≠Óc bµ vÓ vıa giµ vıa x†u cÒa m◊nh Æ” sang Æ©y Ɔy! §ng chÒ nhµ c≠Íi: - T´i th†y bµ †y cÚng Æ≠Óc Ɔy ch¯! C„ lœ lµ do c´ng vi÷c nhi“u qu∏ n™n bµ †y ›t quan t©m Æ’n vi÷c ch∂i chuËt, tÿa t„t mµ th´i.

VÓ ´ng chÒ nhµ tı trong b’p Æi ra, th†y chÂng n„i th’ gÀt Æ«u: - ßÛng vÀy! §ng chÒ nhµ vung tay n„i vÌi gi‰ng hÔng hÂn: - Nh≠ ng≠Íi ta v…n th≠Íng n„i: Kh´ng c„ ng≠Íi phÙ n˜ nµo x†u, chÿ tπi h‰ kh´ng bi’t lµm Æãp mµ th´i! §ng kh∏ch ngÌ ng≠Íi, kh´ng hi”u sao h´m nay vÓ chÂng ´ng bπn m◊nh lπi tri’t l˝ v®n vŒ Æ’n th’. Bµ chÒ nhµ nh◊n kh∏ch vµ chÂng n„i vÌi gi‰ng gay gæt: - Tr™n th’ gian nµy, kh´ng c„ ng≠Íi vÓ nµo x†u, chÿ tπi... chÂng h‰ kh´ng bi’t nh◊n mµ th´i!

Anhnu´inhπiKi“u  Em c„ Chi“u 30 T’t, hai chi’n s‹ nu´i qu©n ng≠Íi y™u rÂi! Æang lµm lflng lÓn n„i chuy÷n vÌi nhau: - CÀu c„ thuÈc Truy÷n Ki“u kh´ng?

- TÌ r†t thuÈc, c„ th” Ɖc cho cÀu nghe b†t c¯ Æoπn nµo cÒa truy÷n!

- VÀy cÀu thˆ {nhπi Ki“u} vµo c´ng vi÷c cÒa chÛng m◊nh Æang lµm xem nµo?

- ß≠Óc! CÀu h∑y nghe Æ©y: {Tr®m n®m trong c‚i ng≠Íi ta ßÛc dÂi th◊ ph∂i tuÂn ra nhÂi vµo!

Tr∂i qua m†y cuÈc s´i trµo LuÈc dÂi xin nhÌ b· vµo, nh†c ra!}

 Kh´ng c„ ng≠Íi vÓ nµo x†u

BuÊi tËi h´m Æ„, mÈt ´ng chÂng n‰ sang nhµ ´ng bπn ch¨i. Vıa b≠Ìc ch©n vµo cˆa, ´ng ta Æ∑ n„i ngay:

Gia Æ◊nh n‰ c„ hai c´ con g∏i. C´ chfi n®m nay trfln hai m≠¨i, cfln c´ em mÌi 12 tuÊi. MÈt chµng trai Æ’n t◊m hi”u c´ chfi, anh n„i: - Anh r†t y™u em vµ m’n em! Anh muËn c≠Ìi em lµm vÓ.

C´ g∏i læc Æ«u ngÛng ngu»y: - R†t ti’c anh π, em Æ∑ c„ ng≠Íi y™u rÂi vµ chu»n bfi c≠Ìi.

Chµng trai: - Th´i Æ≠Óc, anh sœ ÆÓi d®m, s∏u n®m n˜a vÀy!

C´ g∏i: - Em Æ∑ n„i lµ em c„ ng≠Íi y™u rÂi mµ!

Chµng trai nhÛn vai: - {Con chfi n„ Æi, con d◊ n„ lÌn}, ch¯ sao!

Minh h‰a LONG BçNH

¶õC Gç s´ng rÈng mÈt gang V≠¨ng Tr‰ng

¶Ìc g◊ s´ng rÈng mÈt gang Bæc c«u d∂i y’m cho chµng sang ch¨i.

VÓ chÂng xa nhau, nh˜ng c∆p t◊nh nh©n xa nhau muËn kho∂ng c∏ch co lπi Æ” Æ≠Óc g«n nhau, Æ„ lµ chuy÷n th≠Íng t◊nh. Nh≠ng chµng vµ nµng trong c©u ca dao tr™n kh´ng ph∂i lµ mÈt c∆p vÓ chÂng, cÚng ch≠a ph∂i lµ Æ´i t◊nh nh©n mµ chÿ lµ hai ng≠Íi mÌi quen bi’t nhau, c„ th” lµ trong Æ™m h∏t ÆËi, nh≠ h∏t ph≠Íng v∂i chºng hπn. Nh˜ng Æ∏m h∏t ÆËi nh≠ vÀy, c∏c c´ g∏i ngÂi trong nhµ xe t¨, d÷t v∂i; cfln c∏c chµng trai tı nh˜ng Æfia ph≠¨ng kh∏c t◊m Æ’n, vµ khi b≠Ìc vµo ng‚, vµo s©n, th’ nµo h‰ cÚng ph∂i dıng lπi h∏t Æ” giÌi thi÷u b∂n th©n m◊nh. CÚng c„ khi v◊ tÌi muÈn, chµng trai ph∂i h∏t Æ” gi∂i th›ch nguy™n nh©n cÒa s˘ muÈn mµng Æ„, nh≠ v◊ c∏ch s´ng c∏ch Æfl chºng hπn. Vµ th’ lµ tı trong nhµ, c´ g∏i h∏t v‰ng ra: ¶Ìc g◊ s´ng rÈng mÈt gang Bæc c«u d∂i y’m cho chµng sang ch¨i.

MÎ Æ«u c©u h∏t bªng hai ch˜ ≠Ìc g◊, nh≠ng kh´ng ph∂i c´ g∏i thÊ lÈ ni“m mong ≠Ìc cÒa m◊nh, mµ cËt Æ” ÆÔa vÌi chµng trai, v◊ ngay c∏i nguy™n nh©n c∏ch s´ng, c∏ch Æfl cÒa chµng trai n™u ra c„ khi cÚng chÿ lµ mÈt c∏ch n„i, ch¯ Æ©u ph∂i lµ th˘c t’. Nh≠ng s˘ ÆÔa nµy mÌi d› d·m lµm sao! N’u Æi“u ≠Ìc kia cÒa c´ g∏i thµnh hi÷n th˘c th◊ x»y ra chuy÷n g◊? Xin th≠a: Dflng s´ng thu lπi chÿ hãp mÈt gang tay, vµ chµng trai cÚng theo t˚ l÷

†y mµ thu nh· lπi (c„ th’ th◊ mÌi ph∂i bæc c«u ch¯!) cfln c´ g∏i vµ d∂i y’m v…n gi˜ nguy™n k›ch th≠Ìc vËn c„. Ta h◊nh dung chµng trai h®m hÎ b≠Ìc tr™n nhfip c«u d∂i y’m qua dflng s´ng mÈt gang. C¯ theo c∏i t˚ l÷ thu nh· cÒa dflng s´ng, lÛc nµy chµng trai may læm cÚng chÿ lÌn bªng que di™m bŒ Æ´i, cfln c´ g∏i ngÂi b™n bÍ s´ng, th◊ sıng s˜ng nh≠ mÈt d∑y nÛi. MÌi uy nghi vµ to lÌn lµm sao! Bi’t bao chµng trai quen v› ng≠Íi y™u cÒa m◊nh lµ {con mÃo con bä nh·} chæc ph∂i sˆng sËt tr≠Ìc h◊nh ∂nh nµy. Nh≠ng Æi“u Æ∏ng n„i h¨n lµ tr™n con s´ng t≠Îng t≠Óng Æ„, c´ g∏i kh´ng bæc c«u chi’c ÆÚa, kh´ng bæc c«u kh®n tay... mµ bæc c«u d∂i y’m. Tr™n dflng s´ng mÈt gang, dÔng chi’c ÆÚa bæc c«u th◊ thÀt giËng, dÔng kh®n tay bæc c«u th◊ thÀt ti÷n, nh≠ng dÔng d∂i y’m bæc c«u th◊ thÀt ngÈ ngh‹nh gÓi tr› tfl mfl cÒa con ng≠Íi, Æ∆c bi÷t ÆËi vÌi c∏c bπn trŒ. Ta bi’t rªng d∂i y’m lµ mÈt ph«n cÒa chi’c y’m dÔng Æ” buÈc ngang h´ng khi c´ g∏i m∆c y’m. Nh≠ th’, muËn bæc c«u c´ g∏i ph∂i cÎi d∂i y’m ra, cfln c∏c ph«n kh∏c cÒa y’m v…n Æ≠Óc gi˜ lπi Æ” lµm ch¯c n®ng vËn c„ cÒa n„. Th’ th◊ khi qua c«u d∂i y’m rÂi, chµng trai sœ Æ’n Æ©u? T†t nhi™n h’t d∂i y’m th◊ Æi vµo vÔng th©n cÒa y’m vµ sœ g∆p g◊ th◊ chµng trai cÚng nh≠ chÛng ta t˘ h◊nh dung l†y!

Qu∂ lµ mÈt lÍi ÆÔa d› d·m cÒa t◊nh y™u ! 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  69

V°N HïA V°N NGHå Minh h‰a LONG BçNH

R\NG X¶A

g∆p lπi ô Chu Lai

ÆÍi lπ th’, nhi“u khi c∏i ta mong lπi kh´ng Æ’n c∏i ta kh´ng t◊m lπi b†t th«n hi÷n ra. V› nh≠ c∏i anh chµng giao li™n thÍi trÀn mπc Æ«y t›nh c∏ch trong mÈt vÔng gi∏p ranh Ch©u Thµnh kia chºng hπn.

H´m †y, nh©n theo mÈt ph„ng vi™n truy“n h◊nh xuËng H∂i Phflng Æ” t◊m bËi c∂nh cho mÈt bÈ phim nhi“u tÀp sæp khÎi quay, b†t ngÍ t´i Æ∑ g∆p lπi cÀu ta. ßÛng ra ng≠Íi ta d…n chÛng t´i Æ’n mÈt

70  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

toµ nhµ to cao tr∏ng l÷ nh≠ mÈt l©u Ƶi cÊ Î ph≠¨ng T©y vÌi nh˜ng m∏i vflm gothic l†p l∏nh, nh˜ng c©y cÈt hai, ba ng≠Íi ´m kh´ng xu” Ưng sıng s˜ng, nh˜ng bÀc c«u thang rÈng dµi Æ≠Óc chπm khæc c«u k˙ nªm b™n cπnh mÈt hfln nÛi gi∂ khÊng l tho∏ng nh◊n nh≠ nÛi thÀt. T†t c∂ Æ≠Óc toπ lπc tr™n mÈt khu´n vi™n rÈng dµi, c´ tfich nh≠ am chÔa trong mÈt c®n hŒm Æãp tr™n Æ≠Íng V®n Cao. {ß©y lµ toµ nhµ c„ ki’n trÛc vµ ch†t li÷u Æãp, b“n vµo loπi bÀc nh†t thµnh phË, c∏c anh c„ th” tha h ch‰n mÈt

c®n phflng sang tr‰ng mµ quay}, ng≠Íi d…n Æ≠Íng n„i. ßang cho∏n ngÓp tr≠Ìc vŒ hÔng v‹ cÒa toµ nhµ, t´i th∂ng thËt h·i nh·: {Nhµ cÒa ai mµ... khi’p vÀy?

Kh´ng ph∂i nhµ n˜a mµ lµ... cung vua}. {Chuy÷n!} - Ng≠Íi nµy tr∂ lÍi, {hµng m†y tri÷u Æ´ la cÒa ng≠Íi ta ch¯ ›t µ}. {TrÍi!

M†y tri÷u Æ´!}, t´i thËt k™u l™n vµ kh´ng h·i th™m g◊ n˜a.

ChÛng t´i Æ≠Óc d…n vµo mÈt c®n phflng Î ti“n s∂nh. MÈt c®n phflng mµ n’u c„ l»n th»n so s∏nh vÌi ti“n s∂nh cÒa mÈt l∑nh chÛa La M∑ thÍi trung Æπi th◊ cÚng chÿ Æ’n th’. Chÿ kh∏c lµ ch›nh gi˜a b¯c t≠Íng mµu hÊ ph∏ch c„ treo trang tr‰ng t†m ∂nh mÈt ng≠Íi l›nh gi∂i ph„ng ÆÈi mÚ tai bÃo nh≠ th” Æ©y ch›nh lµ n¨i l≠u gi˜ mÈt d†u v’t vıa thi™ng li™ng vıa lπc l‚ng cÒa thÍi gian. L∏t sau tı tr™n c«u thang uËn vflng b≠Ìc xuËng mÈt c´ g∏i cÚng Æãp vµ huy“n b› nh≠ mÈt c´ g∏i vÔng ßfia Trung H∂i. C´ nÎ nÙ c≠Íi s∏ng tr≠ng, e †p cÛi Æ«u chµo kh∏ch vµ sau Æ„ lµ mÈt ti’ng n„i thÀt dfiu: {Nhµ em vıa v“, xin c∏c anh chÍ cho mÈt chÛt} rÂi Æi vµo ph›a trong. {Chæc lπi mÈt m¸ nh©n bfi l‰t vµo tay mÈt Æπi gia bi’t vung ti“n nh≠ r∏c Æ” s≠u t«m cÒa lπ nh≠ mËt ch¨i thÍi th≠Óng g«n Æ©y. Ch∏n thÀt!} .

L∏t sau tı tr™n c«u thang lπi b≠Ìc xuËng mÈt thanh ni™n c„ d∏ng d†p b◊nh d©n, chıng tr™n ba m≠¨i tuÊi, qu«n ∏o th” thao ƨn gi∂n, nät m∆t hi“n lµnh h¨i ng≠Óng ngÀp, mÈt nät m∆t hao quen nh≠ Æ∑ c„ l«n g∆p Î Æ©u. Chæc lµ ng≠Íi giÛp vi÷c hay qu∂n gia, v÷ s‹ cÒa l∑o ta. ßãp trai, nhanh nhãn ra ph’t! T´i lπi l»n th»n th«m nhÀn xät. Chµng {v÷ s‹} Æ„ t≠¨i c≠Íi Æi Æ’n tr≠Ìc m∆t chÛng t´i, gi‰ng kh∏ †m: {Xin lÁi Æ∑ Æ” c∏c anh ph∂i chÍ}.

Ch≠a hi”u ra sao th◊ ng≠Íi d…n Æ≠Íng Ưng dÀy: {GiÌi thi÷u vÌi c∏c anh, Æ©y lµ chÒ cÒa ng´i bi÷t th˘ nµy}. Ch’t th´i, t´i s˜ng ng≠Íi, trŒ vÀy mµ Æ∑ lµ mÈt Æπi gia c„ ti’ng tr™n th≠¨ng tr≠Íng, ´ng chÒ cÒa mÈt toµ bi÷t th˘ tr∏ng l÷ Æ’n d≠Íng nµy ≠? T˘ nhi™n t´i Ưng dÀy, c∏i bæt tay bÁng trÎ n™n e ngπi h¨n. ßang nh≠ th’ th◊ t´i bæt g∆p Æ´i mæt kh∏ sæc cÒa anh ta b†t chÓt g®m thºng vµo t´i, nÎ d«n rÂi tı c∏i mi÷ng kh∏ Æãp ki”u Ƶn ´ng ph∏t ra mÈt ti’ng n„i kinh ngπc: {Anh Lai... anh Chu Lai ph∂i kh´ng?}. T´i c≠Íi ch∏n ngæt: {Chæc tπi c∏i b∂n m∆t t´i dπo nµy hay v∏c l™n truy“n h◊nh n™n...}. {Em Æ©y mµ!} - ß´i mæt v…n mÎ trfln - {Em lµ thªng Linh giao li™n, Linh qu©n b≠u Î tÿnh ÆÈi ThÒ D«u MÈt mµ hÂi Æ„ anh lµ Æπi ÆÈi tr≠Îng Æ∆c c´ng C73 Æ©y mµ, anh cfln nhÌ kh´ng?}. MÈt tr∏i ph∏o vÔng ven nÊ to∏c trong ng˘c t´i.

Linh... Linh nµo nhÿ?Linh giao li™n! Linh qu©n b≠u... Chfiu, kh´ng tµi nµo nhÌ nÊi

! TuÊi giµ, lπi nh˜ng h¨n ba chÙc n®m tr´i qua rÂi lµm sao c„ th” nhÌ Æ≠Óc mÈt c∏i t™n xa læc xa l¨ †y. Nh≠ng...ThÒ D«u MÈt, Ch©u Thµnh, B’n C∏t, nh˜ng Æfia danh cÒa mÈt thÍi trÀn mπc Æau th≠¨ng vµ l∑ng mπn Î mÈt vÔng Ɔt chÿ c∏ch Sµi Gfln kh´ng Æ«y ba chÙc c©y sË lπi lµ mÈt c∏i g◊ Æ„ da di’t kh´ng th” qu™n Æ≠Óc.

Linh... T´i Æfinh th«n nhæm mæt lπi vµ khi mÎ ra th◊ b†t ngÍ, h◊nh ∂nh cÀu trai n®m †y d«n d«n xu†t hi÷n. MÈt cÀu trai sËt rät Æ’n trÙi t„c, v‚ vµng, g«y guÈc x∏ch sÛng d…n c∏c Æoµn kh∏ch Æi xuy™n s©u vµo vÔng gfl tr∂ng Æ«y cπm b…y, v≠Ót qua lÈ 13 Æoπn †p B◊nh C¨, B◊nh M¸ chi ch›t m◊n Kleymo cÒa kŒ thÔ... NhÌ rÂi!

Chao ´i l«n †y, bªng s˘ t∏o bπo Æ’n li“u l‹nh cÒa m◊nh, ch›nh cÀu ta Æ∑ nhÀn vµo m◊nh mÈt vi™n Æπn M16 cÒa ÆËi ph≠¨ng Æ” Æ∏nh lπc h≠Ìng Ê phÙc k›ch d˜ dªn cÒa chi’n Æoµn 52 d…n chÛng t´i v≠Ót lÈ an toµn vµ sau l«n Æ„, vµo mÈt ngµy th∏ng t≠ n®m 75, do m∆t trÀn chuy”n xuËng s©u h¨n n˜a, t´i Æ∑ kh´ng c„ dfip g∆p lπi. Tr≠Ìc lÛc chia tay, tranh thÒ vµo trπm ph…u ghä th®m, t´i chÿ nhÌ mang m∏ng qu™ cÀu Î H∂i Phflng, bæt Æ«u hµnh qu©n vµo Æ©y lµ Î ÆÈi h◊nh chÒ l˘c rÂi cÔng vÌi s˘ vÀn hµnh ∏c nghi÷t cÒa chi’n tranh, cÚng nh≠ t´i, chµng trai Ɔt c∂ng Æ„ bÁng trÎ thµnh mÈt anh l›nh giao li™n vÔng ven Æ™m Æ™m ©m th«m d…n nh˜ng Æoµn kh∏ch Æ’n rÂi lπi Æi. ¢m th«m sËng, ©m th«m chi’n Ɔu vµ ©m th«m ng∑ xuËng, t›nh mπng ng≠Íi l›nh giao li™n vÔng gi∏p ranh nhi“u khi cfln ngµn l«n hi”m nghÃo h¨n nh˜ng tay sÛng m∆t ÆËi m∆t vÌi kŒ thÔ.

VÀy mµ giÍ Æ©y, sau ba m≠¨i n®m kh´ng g∆p lπi, cÀu trai g«y guÈc t≠Îng Æ∑ nªm xuËng trong mÈt g„c rıng lŒ khu†t nµo Æ„ lπi Æ∑ thoæt bi’n thµnh mÈt ´ng chÒ, mÈt doanh nh©n c„ ti’ng lµ lµm ®n gi·i giang vµ phong ÆÈ tr™n th≠¨ng tr≠Íng x¯ c∂ng nh≠ th’ nµy ≠?

- N’u c®n c¯ vµo thÍi gian th◊ lÛc nµy th◊ chÛ cÚng ph∂i lÌn tuÊi rÂi nh≠ng sao nh◊n lπi trŒ th’, c¯ t≠Îng lµ mÈt tay qu∂n gia l«m lÚi cÒa c∏i l©u Ƶi vıa cÊ k›nh vıa t©n k˙ nµy.

- V©ng, em vıa b≠Ìc vµo tuÊi 52.

- Th’ sau gi∂i ph„ng Æi Æ©u, lµm g◊ Æ” rÂi b©y giÍ c„ mÈt c∏i t™n tuÊi, c∏i c¨ ng¨i Æ∏ng n” th’ nµy?

- Chuy÷n dµi læm! Ta ra bi”n Æi!

Chuy÷n b∏o ch›, phim ∂nh Æ” sau.

T†t nhi™n lµ chÛng t´i ÆÂng ˝. Nh≠ng vıa Æfinh Ưng dÀy th◊ tı phflng trong mÈt ng≠Íi Ƶn bµ v…n cfln l≠u gi˜ Æ≠Óc nät Æãp nh©n hÀu mÈt thÍi b≠Ìc ra mÿm c≠Íi chµo kh∏ch rÂi n„i m‰i ng≠Íi c¯ ngÂi lπi, chÿ chıng ›t phÛt n˜a m„n nhæm sœ Æ≠Óc d‰n ra, vıa uËng lai rai vıa

n„i chuy÷n c„ ph∂i ti÷n h¨n kh´ng. Linh quay lπi giÌi thi÷u Æ„ lµ Xu©n Kh∏nh, bµ chfi ruÈt cÒa m◊nh, nhµ Î g«n Æ©y, nghe em trai c„ kh∏ch Î Hµ NÈi v“ n™n c„ ˝ sang phÙ lµm c¨m vÌi c´ em d©u. CÀu b∂o, bao nhi™u n®m qua rÂi nh≠ng cÀu v…n Æ≠Óc bµ chfi b∂o ban, ch®m chÛt nh≠ c∏i ngµy cfln nh·. RÂi cÀu c≠Íi, m„n nhæm cÒa chfi c¯ Æ” Æ„, lÛc sau tÙi em sœ quay lπi, giÍ ph∂i ra bi”n cho tho∏ng c∏i Æ∑. Bµ chfi khœ gÀt Æ«u, c∏i gÀt Æ«u d◊u dfiu, nh…n nπi, l∆ng th«m nh≠ c∏i gÀt cÒa ng≠Íi mã.

L∏t sau, tr™n chi’c xe lÈng l…y c„ k›nh chæn Æπn, c„ mµn h◊nh v÷ tinh chÿ Æ≠Íng, c„ læp Æ«y ÆÒ c∏c thi’t bfi hoµn toµn t˘ ÆÈng mµ ng≠Íi d…n Æ≠Íng b∂o rªng c∂ n≠Ìc cÚng chÿ c„ mÈt bÎi Æ©y ch›nh lµ chi’c xe vfi tÊng thËng Ph∏p sˆ dÙng trong hÈi nghfi th≠Óng Æÿnh di‘n ra tπi Vi÷t Nam vµ cÀu ta Æ∑ mua lπi Æ≠Óc, Linh t˘ l∏i l†y vÌi mÈt bÈ Æ ®n vÀn kh∏c hºn, trang nh∑, sang tr‰ng nh≠ mÈt ´ng chÒ ng≠Íi NhÀt th˘c s˘. Sao lπi NhÀt?

Chÿ vµi phÛt sau vfi thÊ c´ng ngÂi b™n Æ∑ th◊ th«m cho t´i hay c∂ gia Æ◊nh cÀu ta Æ“u mang quËc tfich NhÀt vµ hi÷n giÍ ch›nh cÀu cÚng c„ mÈt Ưa con g∏i cao mÈt th≠Ìc s∏u t∏m, Æãp nh≠ m¸ nh©n H´-li-Ût Æang sËng b™n NhÀt.

Tfl mfl lπi cµng th™m tfl mfl. Kh´ng nhfin Æ≠Óc n˜a, vıa y™n vfi tr≠Ìc s„ng Æ™m Æang ◊ oπp tıng ÆÓt dÈi v´ hÂi v´ hπn vµo bÍ t´i Æ∑ h·i dÂn dÀp theo ÆÛng th„i quen ngh“ nghi÷p lµ c∏i g◊ cÚng muËn Æi Æ’n tÀn cÔng m‰i s˘ nh≠ng Linh lπi chÿ nhæc Æ’n nh˜ng th∏ng ngµy chi’n tranh trong c∏c c∏nh rıng l∏ th†p n®m x≠a c¯ nh≠ th” Æ„ mÌi ch›nh lµ toµn bÈ nÈi dung cuÈc sËng cÒa cÀu ta. CÀu b∂o c¯ mÁi l«n nhÌ Æ’n c∏i khu †p B◊nh C¨, B◊nh M¸ tr™n trÙc lÈ 13 Æ…m m∏u vµ n≠Ìc mæt †y lπi c¯ th«n ng≠Íi ra, ch’t nhi“u qu∏, ch’t Æ’n nÁi cÀu kh´ng hi”u tπi sao m◊nh lπi v…n cfln sËng. SËng mµ nh≠ mang tÈi vÌi c∏i Æ∏m bπn cÔng Æi kh´ng trÎ v“. RÂi cÀu lπi n„i dÔ cuÈc sËng giÍ Æ©y c„ Ên tho∂, c„ sang giµu th’ nµo nh≠ng nh˜ng ngµy sËng trong rıng lµ nh˜ng ngµy Æãp nh†t, mÈt bÂng mÈt sÛng nhã t™nh ch∂ suy ngh‹ g◊.

Nghe Linh n„i mµ t´i chÓt nhÌ Æ’n t†m h◊nh anh l›nh gi∂i ph„ng nh◊n th†y lÛc Æ«u. T†m h◊nh Æ≠Óc treo b™n cπnh nh˜ng khung tranh qu˝ hi’m trfi gi∏ Æ’n hµng tr®m ngµn Æ´ la nh≠ ng≠Íi d…n Æ≠Íng kia n„i. Th◊ ra ch›nh lµ cÀu ta Ɔy. ßÈt nhi™n c∏i kho∂ng c∏ch gi˜a t´i vµ c∏i anh chµng nhµ giµu nµy bÁng x›ch lπi r†t g«n, g«n nh≠ hai thªng l›nh mÈt qu©n b≠u mÈt Æ∆c c´ng n®m x≠a.

ChÛng t´i bÁng kho∏c tay l™n vai nhau vµ ch›nh t´i, t´i cÚng bfi c∂m h¯ng mÈt thÍi SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  71

V°N HïA V°N NGHå trÀn mπc cuËn Æi. T´i n„i cfln thªng nµo Æ≠Óc thªng Æ„, sËng ngµy nµo l∑i ngµy Æ„, tao vÌi mµy Æ∑ l∑i ba m≠¨i n®m rÂi, qu∏ l∑i. Chÿ ti’c mÈt tr®m thªng Æi Æ’n ch›n m≠¨i thªng kh´ng trÎ v“. N„i Æ’n Æ©y, t´i tho∏ng th†y Linh khœ quay m∆t Æi vµ tr≠Ìc ∏nh s∏ng ng‰n ÆÃn xanh nhã tı tr™n cao hæt xuËng, trong mæt cÀu ta d≠Íng nh≠ c„ n≠Ìc. ß” ph∏ tan im l∆ng vµ c∂ nh˜ng phÛt gi©y hÂi t≠Îng n∆ng n“, t´i quy’t Æfinh h·i c∏i c©u kh´ng th” kh´ng h·i vµ buÈc cÀu ta kh´ng th” kh´ng tr∂ lÍi.

- Th´i, b· qua chuy÷n cÚ. Hoµi ni÷m nh≠ vÀy lµ ÆÒ rÂi. Nh©n danh ÆÂng ÆÈi vµ c„ lÛc lµ chÿ huy cÒa cÀu, cÀu c„ nhi÷m vÙ ph∂i b∏o c∏o vÌi t´i qu∑ng ÆÍi sau nµy cÒa cÀu, th◊ cÚng ch∂ Æ” lµm g◊, chÿ Æ” hi”u nhau h¨n.

Linh im l∆ng mÈt chÛt rÂi mÌi khœ khµng l™n ti’ng, c∏i ti’ng n„i ch∂ t· ra c„ chÛt hµo h¯ng g◊ nh≠ng n’u nghe h’t, nghe k¸ th◊ Æ„ lµ c∂ mÈt cuËn ti”u thuy’t v“ cuÈc ÆÍi th®ng tr«m vÀt v∑ mµ kh´ng ph∂i ai cÚng c„, ai cÚng c„ th” v≠Ót Æ≠Óc. CÀu n„i chæc t´i Æ∑ qu∏ hi”u c∏i t›nh kh› cÒa cÀu rÂi, Î trong rıng dÔ hŒo th’ nµo Æi n˜a nh≠ng nh†t Æfinh kh´ng chfiu sËng c˘c, dÔ bÀn bfiu hay ∏c li÷t Æ’n m†y tÊ giao li™n cÒa cÀu cÚng ph∂i nu´i Æ≠Óc con gµ, bæt Æ≠Óc con c∏, trÂng Æ≠Óc luËng rau muËng Æ” ®n, khi kh´ng nu´i kh´ng trÂng Æ≠Óc th◊ t◊m m‰i c∏ch ÆÈt vµo †p Æ” ki’m bªng ra. Ch›nh v◊ c∏i t›nh Æ„ mµ Æ∑ kh´ng ›t l«n cÀu bfi ƨn vfi ph™ b◊nh lµ manh ÆÈng, lµ ch¨i ng´ng ki”u ti”u t≠ s∂n, lµ thi’u ˝ th¯c tÊ ch¯c k˚ luÀt, v.v... Sau gi∂i ph„ng, kh´ng ch’t, chÿ Æeo theo mÈt v’t th≠¨ng l«n v≠Ót lÈ †y tr™n th©n th”, tı bi÷t nh˜ng c∏nh rıng tˆ th«n, nh˜ng n†m m ÆÂng ÆÈi, cÀu Æ≠Óc Æi“u v“ c∂ng Sµi Gfln Æ” phÙ tr∏ch mÈt tÊ b∂o v÷. C∂ng hÂi Æ„ nghÃo qu∏, lµm qu«n quÀt mµ l≠¨ng chÿ ÆÒ sËng m≠Íi ngµy, rÂi c∏c th¯ ti™u c˘c d˘a vµo Æ„ c¯ nhÏn ti“n n∂y nfli ra ng¯a mæt kh´ng chfiu nÊi. Sau mÈt l«n c∑i v∑ vÌi c†p tr™n v“ cung c∏ch Æi“u hµnh qu∏ ≠ tr◊ tr÷ vµ qu©n phi÷t, cÀu xin nghÿ thºng vµ trÎ v“ qu™. B¯c tranh qu™ lÛc †y cÚng ∂m Æπm kh´ng käm, cfln ∂m Æπm h¨n.

Th◊ ra c∂ n≠Ìc n¨i nµo cÚng Æang ch◊m trong c∏i Æ∏m m©y bao c†p n∆ng n“ ch≠a nh◊n th†y lËi ra. CÀu lπi quay lπi Sµi Gfln vµ quy’t Æfinh nhÀn lÍi Æi cÔng mÈt ng≠Íi bπn sang NhÀt theo ch’ ÆÈ b∂o l∑nh cÒa gia Æ◊nh ng≠Íi †y.

N„i Æ’n Æ©y cÀu chÓt dıng lπi. T´i hi”u c∏i dıng Æ„ c„ ngh‹a lµ g◊. X¯ lπ qu™ ng≠Íi, tha ph≠¨ng c«u th˘c, ti’ng n„i kh´ng bi’t, ti“n bπc cµng kh´ng,

72  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Minh h‰a LONG BçNH

ngh“ nghi÷p kh´ng nËt, ng≠Íi l›nh Æi ra tı chi’n tranh c„ kfip chu»n bfi cho m◊nh mÈt chÛt g◊ Æ©u mµ c„ ngh“, thoπt Æ«u cÀu sËng c˘c khÊ læm. ß” trÙ Æ≠Óc cÀu ph∂i lµm ÆÒ m‰i ngh“, tı khu©n v∏c Æ’n lµm thu™, tı Æ∏nh giµy Æ’n rˆa b∏t, b≠ng b™... T„m lπi h‘ c¯ c„ vi÷c nµo dÔ n∆ng n“ tÒi nhÙc Æ’n m†y nh≠ng Æ” ki’m ra ÆÂng ti“n lµ cÀu c¯ l«m lÚi x´ng vµo. C„ Æ™m m÷t qu∏ kh´ng l’t nÊi v“ Æ’n nhµ tr‰, cÀu ph∂i ngÒ d≠Ìi g«m c«u b’n chÓ vÌi mÈt chi’c b∏nh m˙ l„t dπ kh´ khËc tr™n tay. Nhi“u phen b÷nh Æau, Ëm sËt Æ’n rÍi r∑, cÀu cÚng ph∂i cË g≠Óng dÀy Æi lµm. Ch≠a h’t, cÀu cfln ph∂i chËng ch‰i lπi vÌi nh˜ng Æ∏m bÙi ÆÍi, Æ«u g†u Æ«y r…y tr™n Ɔt c∂ng Kobe Æ” giµnh giÀt tıng mi’ng ®n mÁi ngµy.

KhÊ Æau læm n™n kh∏t v‰ng nhi“u.

M‰i s˘ Æi l™n Æ“u tı nÁi ni“m c¨ nhÏ.

M≠Íi l®m n®m b≠¨n ch∂i lµ m≠Íi l®m n®m th†m Æ…m m h´i vµ n≠Ìc mæt. ß∑ c„ lÛc n∂n lflng thËi ch› cÀu Æ∑ Æfinh th∂ xu´i tay m∆c k÷ cuÈc ÆÍi muËn ra Æ©u th◊ ra. Nh≠ng rÂi lπi ch›nh nh˜ng n®m c«m sÛng Æ∏nh M¸ b“n ch› ki™n gan Æ∑ nh≠ mÈt ch†t li÷u thäp v˘c cÀu dÀy. ThÍi gian tr´i qua. NhÍ khäo tay, ch®m chÿ, cÀu Æ∑ ch›nh th¯c Æ≠Óc nhÀn vµo lµm c´ng cho mÈt h∑ng giµy. Ch›nh nh˜ng ngµy nµy cÀu Æ∑ h‰c Æ≠Óc ngh“ Æ„ng giµy cÚng nh≠ c∏i cung c∏ch lµm ®n Æ«y t›nh k˚ luÀt, n®ng ÆÈng, s∏ng tπo cÒa h‰. Kh´ng dà ƴi giµy v´ hÂn v´ c∂m x¯ ng≠Íi †y Æ∑ gæn vÌi cÀu nh≠ mÈt nghi÷p ch≠Ìng k” tı ngµy Æ„ vµ cho m∑i Æ’n sau nµy. Vıa lµm vıa bæt Æ«u tranh thÒ h‰c. Kh´ng h‰c th◊ m∑i m∑i chÿ lµ mÈt c∏i anh thÓ giµy l≠¨ng ba ÆÂng ba c‰c suËt ÆÍi kh´ng ng»ng Æ«u l™n Æ≠Óc. H‰c ti’ng, h‰c k¸ thuÀt, h‰c c∏ch lµm ®n, h‰c ÆÒ m‰i Æi“u c„ th” h‰c Æ≠Óc. TuÊi 28 n™n c∏i s˘ h‰c cÚng kh´ng Æ’n nÁi nh‰c nhªn. Ch∂ m†y chËc cÀu Æ∑ ki’m Æ≠Óc mÈt m∂nh bªng qu∂n trfi kinh doanh vµ Æ≠Óc nh◊n nhÀn nh≠ lµ mÈt ng≠Íi c„ tay ngh“ k¸ thuÀt cao. Bæt Æ«u c„ chÛt ti“n, lπi Æ≠Óc th™m s˘ giÛp ÆÏ ch©n t◊nh cÒa bµ con ng≠Íi Vi÷t, cÀu Ưng ra mπnh dπn mÎ hºn mÈt c´ng ty giµy däp xu†t kh»u.

Chao ´i, mÈt cÀu trai Vi÷t Nam kh´ng Æ≠Óc trang bfi b†t c¯ mÈt th¯ g◊ lπi d∏m Ưng gi˜a mÈt si™u c≠Íng kinh t’ Æ” lÀp mÈt c´ng ty th◊ k” ra cÚng lµ mÈt hi÷n t≠Óng t∏o bπo, hi’m th†y. C´ng ty ®n n™n lµm ra. Kh´ng dıng lπi Î Æ„, cÀu b· vËn hÔn hπp sang nh˜ng l∑nh v˘c kh∏c c„ th” tπo Æ≠Óc ÆÂng l∑i lÌn h¨n nh≠ xˆ l˝ c∏c khu ph’ li÷u xe m∏y, ´ t´ Æang ch†t cao nh≠ nÛi tr™n t†t c∂ c∏c l∑nh Æfia. CÚ ng≠Íi mÌi ta. C„ mÈt thÍi nh˜ng th¯ dÔng rÂi cÒa thi™n hπ Æ„ Æ∑ trÎ thµnh nÁi

≠Ìc ao cÒa ng≠Íi d©n m◊nh, Æ∏ng buÂn vµ cÚng Æ∏ng may mæn thay. Ti“n tπo ra ti“n. VËn tπo ra vËn. C∏i t™n c´ng ty cÒa cÀu bÁng trÎ thµnh mÈt th≠¨ng hi÷u ng≠Íi Vi÷t ngay tr™n x¯ sÎ hoa anh Ƶo kh„ t›nh.

Vµ cho Æ’n n®m 1991, khi Ɔt n≠Ìc Æ∑ bæt Æ«u vµo c¨n rÔng rÔng mÎ cˆa th◊ ´ng chÒ trŒ †y quy’t Æfinh trÎ v“ th®m qu™ nhµ. Cfln ngÏ ngµng tan hoang læm nh≠ng Ɔt trÍi Æ∑ c„ chi“u h¯a hãn nh˜ng gam mµu mÌi bæt Æ«u l„ rπng.

MÈt ˝ ngh‹ v“ nh˜ng Æ´i giµy xu†t kh»u loä l™n trong Æ«u cÀu. Sao kh´ng? M∆t bªng tËt, nh©n c´ng rŒ, con ng≠Íi lπi th´ng minh c«n cÔ, ba y’u tË Æ„ hoµn toµn ÆÒ Æ” cho s˘ h◊nh thµnh mÈt ˝ t≠Îng xu†t kh»u ra ÆÍi. Nh≠ng v…n chÿ lµ ˝ t≠Îng. Ph∂i n®m n®m sau, n®m 1996, khi ngµnh da giµy trong n≠Ìc bfi khÒng ho∂ng nghi™m tr‰ng do Æ∏nh m†t mÈt thfi tr≠Íng rÈng lÌn, cÀu trÎ v“ l«n th¯ hai vµ quy’t Æfinh b· vËn Æ«u t≠ 16 t˚ ÆÂng vµo mÈt khu Ɔt l«y lÈi, hoang ho∏ rÈng chıng 13 ngµn th≠Ìc vu´ng tr™n Ɔt An H∂i Æ” h◊nh thµnh mÈt khu nhµ x≠Îng Æπt ti™u chu»n hi÷n Æπi.

Ri™ng c∏i s˘ Æ«u t≠ nµy Æ∑ khi’n cÀu ph∂i chfiu kh´ng ›t s¯c äp cÒa mi÷ng l≠Ïi th’ gian vµ cÒa c∂ nh˜ng nhµ qu∂n l˝ kinh t’ sÎ tπi. ßπi Æ”: ng≠Íi ta Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc n©ng ÆÏ mµ cfln bfi Æi™u Ưng, bfi ph∏ s∂n, c„ lµ r lµ dπi mÌi ÆÊ ti“n ÆÊ cÒa vµo c∏i c´ng vi÷c Æang gi∑y ch’t nµy; cÀu thi’u t«m nh◊n xa, lµm kinh t’ mµ phi™u l≠u, ng…u h¯ng, kh´ng s∏t th˘c t’ nh≠ th’ lµ t˘ s∏t... K÷! CÀu kh´ng thay ÆÊi ˝ Æfinh. B∂n l‹nh ng≠Íi l›nh mÈt thÍi sinh tˆ vµ ki’n th¯c con ng≠Íi mÈt thÍi b≠¨n ch∂i x¯ ng≠Íi Æ∑ kh´ng cho phäp cÀu thay ÆÊi th∏i ÆÈ. H¨n th’, c∏i suy ngh‹ lang bπt m≠u sinh ÆËi vÌi ÆÍi cÀu vÀy lµ ÆÒ rÂi, Æ∑ Æ’n lÛc ph∂i lµm mÈt c∏i g◊ Æ„ cho qu™ h≠¨ng, ph∂i tr∂i ni“m vui nÁi buÂn cÔng vÌi ÆÂng bµo c«n lao cÒa m◊nh ngay tr™n ch›nh m∂nh Ɔt Æ∑ sinh ra m◊nh nµy, d…u c„ ph∂i tr∂ gi∏.

C„ nhµ x≠Îng rÂi th◊ ph∂i c„ thi’t bfi.

MÈt hÓp ÆÂng vÌi Hi÷p hÈi ßµi th≠¨ng ßµi Loan Æ≠Óc k˝ k’t trong m´ h◊nh li™n doanh li™n k’t lÛc †y v…n cfln Æang h’t s¯c mÌi mŒ. Th’ lµ mÈt C´ng ty TNHH Æ≠Óc ra ÆÍi thu hÛt g«n hai chÙc ngµn lao ÆÈng h«u h’t lµ ng≠Íi nghÃo vµ con em c∏c gia Æ◊nh bÈ ÆÈi, th≠¨ng binh, li÷t s‹ quanh vÔng hÈi tÙ v“...

- Vµ c´ng ty cÒa cÀu tı Æ„ Æ∑ trÎ thµnh mÈt th≠¨ng hi÷u Æ∏ng n” tr™n th≠¨ng tr≠Íng vµ tr™n c∏c thfi tr≠Íng xu†t kh»u khËi EU? - T´i h·i.

- C„ Æ∏ng n” g◊ Æ©u - CÀu c≠Íi hi“n Th◊ cÚng mÌi chÿ Æπt con sË kim ngπch

xu†t kh»u 7 Æ’n 8 tri÷u USD, cfln khi™m nh≠Íng læm. Nh≠ng c∏i ch›nh lµ em th†y nhã lflng nh≠ Æ∑ lµm Æ≠Óc mÈt Æi“u g◊ Æ„ cho cuÈc ÆÍi, cho ÆÂng ÆÈi.

MÈt tr®m tri÷u ÆÂng hµng n®m cho c´ng vi÷c tı thi÷n hay mÎ tr≠Íng cho trŒ em bfi nhi‘m ch†t ÆÈc da cam em ngh‹ c„ lœ cÚng nªm trong ˝ ngh‹a Æ„.

Vıa lÛc †y m∏y Æi÷n thoπi cÒa Linh reo chu´ng. CÀu c«m l™n nghe rÂi b· xuËng, c≠Íi: {Bµ chfi g‰i v“ kŒo trÍi Æang chuy”n lπnh. KhÊ! Bao nhi™u n®m qua rÂi, tıng nµy tuÊi rÂi, vÓ con ÆÔm Æ“ rÂi mµ bµ chfi v…n c¯ coi thªng em nh≠ cfln bä b·ng, dπi dÈt nh≠ ngµy x≠a hÂi ch≠a Æi l›nh}.

CÀu n„i th™m: {Ch›nh c∏i C´ng ty da giµy cÒa em Æ≠Óc nh≠ ngµy nay c´ng lÌn mÈt ph«n lµ thuÈc v“ chfi †y. LÛc †y Î b™n kia em chÿ chuy”n vËn v“, cfln bao nhi™u chuy÷n gian nan nh†t nh≠ khÎi c´ng, x©y d˘ng rÂi ngay c∂ nh˜ng b≠Ìc vÀn hµnh ban Æ«u... Æ“u do chfi †y lo c∂.

Lo Æ’n ph∏t b÷nh. Khi m‰i s˘ Æ∑ Æ©u vµo Ɔy rÂi em mÌi ch›nh th¯c trÎ v“, th’ lµ chfi †y giao lπi t†t c∂ cho em, nh†t Æfinh kh´ng chfiu lµm th™m mÈt ngµy nµo n˜a.

CuÈc ÆÍi cÒa chfi †y Æa Æoan, khÊ ∂i læm, cfln khÊ ∂i h¨n em nhi“u mµ n’u ai Æ„ c„ Æfinh t◊m hi”u th◊ tin rªng Æ„ sœ lµ mÈt vÿa qu∆ng v®n h‰c r†t phong phÛ v“ sË phÀn mÈt con ng≠Íi Æ∑ d∏m cæn r®ng v≠Ót qua Æ≠Óc m‰i th®ng tr«m cÒa cuÈc sËng}.

CÀu trÎ v“ im l∆ng vµ t´i cÚng kh´ng muËn h·i th™m. TuÊi th¨ nh‰c nhªn, chi’n tranh gian khÊ, hoµ b◊nh vi‘n x¯, trÎ v“ gian nan, gia Æ◊nh vµ x∑ hÈi, giµu vµ nghÃo, t◊nh ÆÍi vµ t◊nh ng≠Íi, tuy÷t v‰ng vµ hy v‰ng... VÀy Æ∑ lµ qu∏ ÆÒ cho mÈt cuÈc ÆÍi, mÈt ph»m c∏ch, mÈt ˝ ch› v≠¨n l™n. ßi t◊m mÈt c∂nh quay t´i lπi may mæn Æ≠Óc g∆p mÈt c∂nh ÆÍi. H´m nay con ng≠Íi cÀu lµ vÀy, ngµy mai m‰i s˘ sœ di‘n bi’n ra sao, cÀu v…n Ưng v˜ng hay ch™nh chao, v†p ng∑? ßi“u Æ„ chºng th” Æo∏n tr≠Ìc cÚng nh≠ kh´ng ai Æo∏n tr≠Ìc Æ≠Óc cuÈc sËng nµy, n“n kinh t’ nµy sœ ti’n tri”n, vÀn ÆÈng Æ’n Æ©u, kh†m kh∏ l™n hay x†u Æi.

Ngoµi kia bi”n v…n vÁ s„ng. Kh´ng gian lµ v´ tÀn. ThÍi gian lµ v´ cÔng.

Con ng≠Íi Vi÷t Nam Æ∑ hoµn t†t xong mÈt vi÷c h÷ tr‰ng trong ngµn n®m lfich sˆ nh≠ng v…n cfln mÈt bÊn phÀn lfich sˆ gian nan kh´ng käm, Æ„ lµ ki’n tπo non s´ng. C∏i nhÙc m†t n≠Ìc ta kh´ng chfiu Æ≠Óc nh≠ng c∏i nhÙc Æ„i nghÃo ta lπi d‘ dµng cam chfiu hay sao? C©u h·i Æ„ Æà n∆ng nh¯c nhËi Æfli h·i con ng≠Íi h´m nay, th’ h÷ h´m nay ph∂i tr∂ lÍi. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  73

PHïNG S# ÅNH

CLB Nhi’p ∂nh Chi’n s‹

gi∂i th≠Îng

mÔa vµng

T

hµnh lÀp ngµy 22-12-1992, Æ’n nay C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹ trfln 17 tuÊi. Lµ mÈt tÊ ch¯c thµnh vi™n cÒa HÈi nhi’p ∂nh Thµnh phË H Ch› Minh, CLB Æ≠Óc Ban Æπi di÷n ph›a Nam b∏o Qu©n ÆÈi nh©n d©n b∂o trÓ. Hi÷n nay C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹ c„ 54 hÈi vi™n gÂm c∏c tay m∏y trong vµ ngoµi Qu©n ÆÈi, mÈt sË ng≠Íi cÚng ÆÂng thÍi lµ HÈi vi™n HÈi Nhi’p ∂nh Thµnh phË H Ch› Minh vµ HÈi vi™n HÈi Ngh÷ s‹ nhi’p ∂nh Vi÷t Nam. Trong nh˜ng n®m qua, C©u lπc bÈ th≠Íng xuy™n tÊ ch¯c c∏c hoπt ÆÈng ngh“ nghi÷p s´i nÊi nh≠ Æi th˘c t’ s∏ng t∏c tπi c∏c vÔng mi“n Ɔt n≠Ìc, c∏c ƨn vfi qu©n ÆÈi, tÊ ch¯c vµ tham gia c∏c tri”n l∑m, tham gia c∏c cuÈc thi ∂nh... Tı nh˜ng hoπt ÆÈng Æ„, Æ∑ c„ nhi“u t∏c ph»m Æπt c∏c gi∂i th≠Îng kh∏c nhau tr™n Æfia bµn Thµnh phË H Ch› Minh vµ c∂ n≠Ìc. G«n Æ©y nh†t, cuËi n®m 2009, tπi {CuÈc thi s∏ng t∏c ∂nh ngh÷ thuÀt, ∂nh b∏o ch› v“ Æ“ tµi QuËc phflng toµn d©n vµ l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n} do TÊng cÙc Ch›nh trfi ph∏t ÆÈng, C©u lπc bÈ Æ∑ Æoπt 3 gi∂i th≠Îng, trong Æ„ c„ gi∂i nh†t vµ nh◊; trong ÆÓt xät t∆ng Gi∂i th≠Îng 5 n®m BÈ QuËc phflng (2004-2009), C©u lπc bÈ Æ∑ Æoπt g«n 10 gi∂i th≠Îng, trong Æ„ c„ mÈt gi∂i A vµ mÈt gi∂i B. Nhi“u hÈi vi™n C©u lπc bÈ cÚng lµ nh˜ng cÈng t∏c vi™n th©n thi’t cÒa V®n h„a qu©n s˘. Nh©n dfip n®m mÌi, chÛng t´i xin tr©n tr‰ng giÌi thi÷u chÔm t∏c ph»m cÒa mÈt sË hÈi vi™n C©u lπc bÈ Nhi’p ∂nh chi’n s‹.

P.V

74  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

T≠Îng ni÷m - mÈt t∏c ph»m trong bÈ ∂nh cÒa t∏c gi∂ Duy Anh Æπt gi∂i A- Gi∂i th≠Îng 5 n®m BÈ QuËc phflng.

DK1- CÈt mËc chÒ quy“n vÔng bi”n T©y Nam - T∏c ph»m cÒa ßoµn Hoµi Trung Æoπt gi∂i nh◊ - CuÈc thi ∂nh cÒa TÊng cÙc Ch›nh trfi.

Bay trong b◊nh minh cÒa ßoµn Hoµi Trung - Gi∂i khuy’n kh›ch cuÈc thi ∂nh cÒa TÊng cÙc Ch›nh trfi.

H¨n 1.000 bÈ hµi cËt li÷t s‹ tπi PhÛ QuËc. Ånh ßµo V®n Sˆ ❱❱

Hi÷p ÆÂng t†n c´ng - T∏c ph»m cÒa Tı Anh ßµo Æoπt gi∂i nh†t cuÈc thi ∂nh cÒa TÊng cÙc Ch›nh trfi.

B≠Ìc ch©n phÔ ßÊng Ånh Nguy‘n Trung Tr˘c ❱❱

N· th«n ngµy nay cÒa ßoµn Hoµi Trung - Gi∂i khuy’n kh›ch Gi∂i th≠Îng 5 n®m BÈ QuËc phflng

Hu†n luy÷n bæt mÙc ti™u tr™n kh´ng - mÈt t∏c ph»m trong bÈ ∂nh cÒa t∏c gi∂ VÚ Quang Th∏i Æπt gi∂i BGi∂i th≠Îng 5 n®m BÈ QuËc phflng.

H≠Ìng ß’n MÙc ti™u Ånh Ng´ Xu©n Giang

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  75

C¢U CHUYåN V°N HOÉ

Sinh hoπt v®n ngh÷ Æ∑ trÎ thµnh mÈt nhu c«u kh´ng th” thi’u cÒa ng≠Íi d©n lµng Trung LÀp. Ånh Nguy‘n V®n H‰c

Trung LÀp ng©n vang ti’ng h∏t

lµng chÃo NGUYŸN V°N HñC

76  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Nh˜ng ngµy th∏ng t†t bÀt cÒa nhµ n´ng, h‰ vıa v†t v∂ m≠u sinh, vıa c†t l™n ti’ng h∏t vÌi nh˜ng lµn Æi÷u chÃo thi’t tha nÂng thæm. Tı gËc lÛa bÍ tre, g„c s©n tr®ng s∏ng mÈc mπc, h‰ ngÂi h∏t cho nhau nghe, c∂nh t≠Óng Æ„ thÀt lπ lÔng, b◊nh y™n. ß„ lµ nh˜ng ng≠Íi d©n Î lµng Trung LÀp, x∑ Tri Trung, huy÷n PhÛ Xuy™n, Hµ NÈi.

Nh˜ng thanh ©m cÒa lµng

Lµng Trung LÀp lµ ng´i lµng thanh b◊nh, nªm gi˜a nh˜ng c∏nh ÆÂng b∏t ng∏t. ß’n Æ©y, tı Æ«u lµng Æ∑ nghe th†y ti’ng Ƶn, ti’ng nhfi, ti’ng h∏t khoan thai d◊u d∆t. Trong cuÈc sËng hµng ngµy, khi c´ng vi÷c nhµ n´ng Æ∑ tπm bÌt bÀn rÈn, ng≠Íi n´ng d©n cÒa lµng lπi tÙ tÀp nhau lπi, h‰c h∏t vµ c†t l™n nh˜ng giai Æi÷u ca ngÓi cuÈc sËng, t◊nh y™u qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc. H‰ h∏t say s≠a, nhi÷t t◊nh, nhi“u ng≠Íi Æ∑ l™n ch¯c ´ng ch¯c bµ, nh≠ng trong kh´ng kh› mÈt canh h∏t h‰ giËng nh≠ thÒa m≠Íi t∏m Æ´i m≠¨i.

N’u n„i ng≠Íi h∏t chÃo lµng Æ≠Óc lÓi g◊, th◊ chæc chæn lµ kh´ng. H‰ tham gia v◊ vui, v◊ phong trµo v®n ngh÷ vµ t◊nh y™u. Ng≠Íi d©n ngµy x≠a khºng Æfinh th’, giÍ v…n chæc nh≠ Æinh Æ„ng cÈt.

H‰ kh´ng Æ≠Óc lÓi g◊ c∂, mµ cfln m†t c´ng m†t vi÷c, ti“n cÒa. H‰ say s≠a n„i v“ nh˜ng k˚ ni÷m vui buÂn cÒa nh˜ng n®m Æi di‘n chÃo. ChÃo lµng Trung LÀp r†t c„ ti’ng trong lµng chÃo Hµ NÈi nh˜ng n®m th∏ng Î thÍi hoµng kim. H‰ tıng ph∂i dÔng xe bfl c∂i ti’n chÎ khung s©n kh†u, phÙc trang, Æ dÔng Æi khæp n¨i bi”u di‘n ÆÂng thÍi cÚng giÛp bµ con Î nh˜ng vÔng kh∏c thµnh lÀp Æoµn chÃo, nhªm Æ»y phong trµo v®n ngh÷ qu«n chÛng Æi l™n. ß∆c bi÷t c∏c ´ng, bµ: ßÁ Thfi Hoa, L™ Thfi Ph∏i, L™ Danh `ng, Nguy‘n Quang Li‘n, L™ Tu†n Khi’t Æ∑ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc t∆ng huy ch≠¨ng V◊ phong trµo v®n h„a - ngh÷ thuÀt. §ng Nguy‘n V®n ßoµn t©m s˘: {Tr™n danh ngh‹a, C©u lπc bÈ h∏t chÃo cÒa lµng chÛng t´i ch›nh th¯c Æ≠Óc thµnh lÀp tı n®m 1999. V◊ y™u th›ch th´i ch¯ chºng ai c„ thÔ lao g◊. MÈt ph«n, t´i vµ mÈt sË anh em muËn l≠u gi˜ lπi vËn chÃo cÊ c„ nguy c¨ bfi mai mÈt. {߆t c„ l“ qu™ c„ th„i}. Kinh t’ thfi tr≠Íng trµn vµo, lÌp trŒ Æang v¨i d«n s˘ quan t©m Æ’n chÃo, trı mÈt sË em say m™. Lµm sao Æ” cho chÛng kh´ng th” qu™n Æ≠Óc gËc t›ch cÒa m◊nh. V◊ th’ mµ x∑ chÛng t´i Æ∑ quy’t Æfinh Æ≠a chÃo vµo gi∂ng dπy trong tr≠Íng ti”u h‰c. N®m nµo c∏c em cÚng Æ≠Óc bi”u di‘n Î tr≠Íng vµo c∏c dfip k˚ ni÷m, c„ ng≠Íi lÌn h≠Ìng d…n. ßi bi”u di‘n Î Trung ≠¨ng, c∏c em cÚng Æoπt gi∂i cao. Bi’t Æ≠Óc th’ mπnh nµy, n™n mÁi khi c„ hÈi thao, tÿnh Æ“u g‰i Æ” c∏c em Æ≠Óc tham gia}.

T†t c∂ nam phÙ, l∑o †u ngÂi trong ng´i nhµ †m cÛng cÒa ´ng ßoµn Æ“u khºng Æfinh rªng tuy cuÈc sËng cÒa h‰ cfln nghÃo, nh≠ng ÆÍi sËng tinh th«n, phong trµo v®n ngh÷ kh´ng v◊ th’ mµ bfi ∂nh h≠Îng. C„ thÍi gian Æi tÀp, thi’u trËng, h‰ ph∂i dÔng xoong, b∏t, hflm xi”ng Æ” tÀp. Bµ L™ Thfi M’n k” rªng, ngµy Æ„ Æoµn cÒa bµ c„ ngµy di‘n quan tr‰ng, vµ theo

lfich th◊ chÿ hai ngµy sau lµ bµ sinh con.

Do c„ k’ hoπch tı l©u, di‘n vi™n kh´ng ai c„ th” thay th’ Æ≠Óc. Ban ChÒ nhi÷m Æ∑ cË t◊nh Æ≠a bµ Æi, khi ch≠a di‘n th◊ c¯ Æ” nghÿ ng¨i, lÛc nµo di‘n th◊ sœ ´m c∂ bÙng chˆa mµ l™n. ß„ lµ mÈt Æ™m di‘n thµnh c´ng cÒa ÆÍi bµ vÌi ti’t mÙc {M©m cÁ ’}. T´i h·i: {VÀy ÆÛng lµ sau Æ™m Æ„ hai ngµy th◊ bµ sinh ch¯?}. {V©ng, ÆÛng hai ngµy} - bµ M’n tr∂ lÍi. C„ nh˜ng thÍi gian di‘n li™n tÙc, c∏c bµ ph∂i mang c∂ con Æi l≠u di‘n, tÀp luy÷n. HÓp t∏c x∑ cˆ ng≠Íi Æi tr´ng nom con trŒ Æ” c∏c bµ mã y™n t©m luy÷n tÀp vµ di‘n. Nhi“u ÆÓt Æi Æ’n ba th∏ng mÌi trÎ v“. ßoµn Æi Æ’n Æ©u th◊ lÿnh kÿnh Æ Æπc ng≠Íi vµ xe, c„ c∂ vÀt nu´i nh≠ gµ, vfit, ch„. Sau mÁi ÆÓt nh≠ vÀy, Æoµn Æ“u c„ li™n hoan nhã Î qu™ nhµ, r†t vui vŒ. MÌi Æ©y c„ mÈt k˚ ni÷m vui, Æ„ lµ Æ™m lµng tÊ ch¯c di‘n Î s©n nhµ v®n h„a. Ng≠Íi d©n tı nh˜ng lµng xung quanh ÆÊ v“ r†t Æ´ng. S©n b∑i kh´ng ÆÒ s¯c ch¯a. Nh˜ng m∏i nhµ, m∏i b’p cÒa nhi“u gia Æ◊nh xung quanh trÎ thµnh mÈt chÁ ngÂi r†t {l˝ t≠Îng} cho nhi“u kh∏n gi∂. NgÂi tr™n Æ„ c„ th” quan s∏t toµn bÈ s©n b∑i. CÚng v◊ th’ mµ c„ nh˜ng c∏i b’p bfi sÀp m∏i. ChÒ nhµ chÿ c≠Íi mµ rªng: {Kh´ng sao, v◊ chÃo mµ, mai lµm lπi lµ Æ≠Óc!}.

Khi t´i h·i v“ s˘ h‰c hµnh cÒa ng≠Íi h∏t chÃo lµng Trung LÀp, ´ng ßoµn cho bi’t c∂ lµng chÿ c„ mÁi bµ B›ch ThÙc Æ≠Óc h‰c 3 th∏ng chuy™n nghi÷p Î Hµ NÈi, cfln nh˜ng ng≠Íi kh∏c kh´ng tham gia b†t k˙ mÈt kh„a h‰c nµo. Chÿ thu«n tÛy lµ nh˜ng ng≠Íi n´ng d©n t˘ dπy cho nhau vµ cÔng ca h∏t.

߆t cÒa chÃo

§ng Nguy‘n V®n Qu∂n, mÈt nhπc c´ng k˙ c˘u, ng≠Íi c„ nhi“u c´ng Æ„ng g„p cho Æoµn chÃo cÒa lµng tı nh˜ng n®m 1960 n„i: {Cha ´ng chÛng t´i thµnh lÀp Æoµn h∏t cÒa lµng tı n®m 1936. Ban Æ«u Æoµn h∏t c∂i l≠¨ng, sau Æ„ th™m m´n h∏t tuÂng, Æ’n n®m 1969 th◊ chuy”n sang h∏t chÃo. Nh˜ng cÙ kh¨i dÀy phong trµo vµ thµnh lÀp Æoµn lµ cÙ L™ ß◊nh Nguy™n, L™ Trung ßµn, Nguy‘n V®n B†t... Con ch∏u c∏c cÙ sau Æ„ Æ“u lµ di‘n vi™n vµ trÎ thµnh nh˜ng th’ h÷ k’ ti’p y™u vµ ph∏t tri”n loπi h◊nh ngh÷ thuÀt nµy}. CÚng theo lÍi c∏c ´ng, lµng Trung LÀp kh´ng ph∂i lµ lµng khoa b∂ng nh≠ mÈt sË ng´i lµng xung quanh. ß©y lµ ng´i lµng thu«n n´ng c„ ngh“ v∏c Ɔt, Ææp Ɔt cho r†t nhi“u n¨i Æ” ki’m sËng.

C∏i Æ„i c∏i nghÃo c„ th” væt ki÷t s¯c l˘c, nh≠ng kh´ng lµm v¨i Æ≠Óc t◊nh y™u cÒa h‰ ÆËi vÌi chÃo. Khi chi’n tranh x∂y ra, ng≠Íi Trung LÀp t›ch c˘c tham gia chi’n

Ɔu b∂o v÷ TÊ quËc. Nhi“u ng≠Íi Æ∑ hy sinh anh dÚng, ai cfln sËng s„t, trÎ v“ th◊ ti’p tÙc cÒng cË Æoµn chÃo lµng. §ng Nguy‘n V®n Qu∂n tıng Æi h∏t, phÙc vÙ v®n ngh÷ r†t nhi“u trong chi’n tr≠Íng.

DÔ cuÈc sËng c„ v†t v∂, th◊ vÌi s˘ nhi÷t t◊nh cÒa ng≠Íi d©n, ngh÷ thuÀt chÃo Î Trung LÀp v…n ngµy mÈt ph∏t tri”n.

Ng≠Íi g„p ti“n, ng≠Íi g„p gπo, cÒi, muËi... t†t c∂ mÈt lflng nhi÷t huy’t cho ngh÷ thuÀt, th” hi÷n tinh th«n Æoµn k’t gæn b„, y™u ÆÍi.

Nh˜ng ng≠Íi d©n Trung LÀp n„i rªng, ch›nh h‰ cÚng kh´ng bi’t m◊nh l†y Æ©u ra s˘ nhi÷t t◊nh Æ’n nh≠ vÀy tı nh˜ng ngµy gian kh„, c„ Æ™m bi”u di‘n hai vÎ tr≠Íng kfich li“n. Nh≠ng n„i th’ chºng ph∂i giÍ Æ©y ng≠Íi d©n käm nhi÷t t◊nh.

B©y giÍ phong trµo ph∏t tri”n tËt trong thÍi kinh t’ rÈng mÎ, ng≠Íi d©n Æ∑ sËng trong no ÆÒ n™n chÃo cÚng {sËng} tËt h¨n. Con em Î lµng hi÷n nay c„ nhi“u ng≠Íi Æang c´ng t∏c Î c∏c Æoµn chÃo Hµ NÈi, PhÛ Th‰, ßµi Ti’ng n„i Vi÷t Nam.

Y™u ÆÍi ti’ng h∏t ng©n vang

ô lµng Trung LÀp, ngay c∂ khi c†y cµy, g∆t h∏i gi˜a c∏nh ÆÂng, nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜ lµng v…n th≠Íng ng©n l™n ti’ng h∏t. Ti’ng h∏t y™u ÆÍi tha thi’t, th” hi÷n t◊nh c∂m, t◊nh y™u gi˜a ng≠Íi vÌi ng≠Íi, s˘ gæn b„ gi˜a con ng≠Íi vÌi thi™n nhi™n.

Tuy {bi™n ch’} cÒa Æoµn chÿ c„ h¨n 30 ng≠Íi, nh≠ng Trung LÀp Æ∑ thµnh lµng h∏t chÃo. Nhi“u c∆p vÓ chÂng Æ“u bi’t h∏t, trong ÆÍi sËng sinh hoπt hµng ngµy h‰ v…n h∏t cho nhau nghe. Nh˜ng em bä ngÈ ngh‹nh m∆t mÚi nhem nhuËc, nh≠ng hÂn nhi™n vÌi nh˜ng lµn Æi÷u mµ ng≠Íi lÌn dπy cho. Nhi“u ng≠Íi giµ Æ∑ m†t gi‰ng, nh≠ng h‰ cfln muËn Æ≠Óc trÎ lπi thÍi trai trŒ vÌi nh˜ng Æ™m di‘n, v◊ th’ n™n c„ c©u ca: {Ki’p sau n’u Æ≠Óc lµm ng≠Íi. Th◊ em xin ch‰n lµm ÆÍi di‘n vi™n}. Nhi“u ´ng giµ c∂ ÆÍi phÙc vÙ cho Æoµn, cho nghi÷p h∏t giÍ t„c Æ∑ bπc, r®ng Æ∑ l·ng, mæt käm, mµ t◊nh y™u ÆËi vÌi ngh÷ thuÀt th◊ kh´ng gi∂m Æi. C„ nh˜ng ng≠Íi dÔ tuÊi cao, nh≠ng v…n t©m huy’t vÌi chÃo nh≠ ´ng Nguy‘n V®n Qu∂ng, Nguy‘n V®n ßoµn, bµ Nhu÷ Ph∏i...

Nh˜ng di‘n vi™n nh› L™ Thfi H≠Íng, L™ Thfi Hµi, Nguy‘n Thfi Hu÷ cÚng Æ∑ thuÈc nhi“u lµn Æi÷u, sΩn sµng ra s©n xfle quπt vÌi chÃo.

Tr≠Ìc khi tπm bi÷t nh˜ng {ngh÷ s‹ n´ng d©n} lµng Trung LÀp, t´i Æ≠Óc bµ con {th’t Æ∑i} m„n chÃo truy“n thËng cÒa lµng. Nh˜ng lÍi ca ti’ng h∏t ng©n vang th†m vµo tıng ng‚ nh·, lan xa tr™n nh˜ng m∏i ng„i r™u phong. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  77

NH¢N VÜT Anh Nguy‘n Mπnh HÔng Æπi di÷n C´ng ty Sao Mai tham gia ch≠¨ng tr◊nh truy“n h◊nh Doanh nh©n Vi÷t Nam n®m 2008.

Sao Mai lu´n ch®m lo Æ’n ÆÍi sËng c∏n bÈ, c´ng nh©n vi™n. Ånh: C´ng Æoµn C´ng ty tÊ ch¯c Æi nghÿ m∏t. Ånh Nh©n vÀt cung c†p.

Ch˜ T›n lµ

Hµnh trang ng≠Íi l›nh Nguy‘n Kh∏nh Thµnh

N

gÂi tr≠Ìc t´i lµ ng≠Íi Ƶn ´ng v„c ng≠Íi nh· nhæn nh≠ng ræn r·i. BuÊi chi“u Æ«u Æ´ng, nh˜ng c¨n gi„ mÔa r›t l™n tıng ÆÓt lπnh buËt kh´ng lµm cho c©u chuy÷n cÒa chÛng t´i vÌi anh Phπm Mπnh HÔng - ChÒ tfich HÈi ÆÂng qu∂n trfi C´ng ty CÊ ph«n VÀn t∂i Sao Mai bfi gi∏n Æoπn. C©u chuy÷n v“ mÈt doanh nh©n Æ∑ tıng kho∏c ∏o l›nh c¯ hi÷n d«n mang lπi d≠ vfi †m ∏p cho nh˜ng ngµy cuËi n®m.

Sinh ra tr™n m∂nh Ɔt vËn nÊi ti’ng vÌi truy“n thËng hi’u h‰c vµ nÊi ti’ng vÌi nh˜ng con ng≠Íi nghfi l˘c, Phπm Mπnh HÔng Æ∑ bi’t h‰c c∏ch v≠Ót qua kh„ kh®n vµ th∏ch th¯c Æ” b≠Ìc vµo ÆÍi.

78  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

N®m 1970, chµng trai x∑ Hµ Vinh, huy÷n Hµ Trung (Thanh H„a), theo ti’ng g‰i cÒa Ɔt n≠Ìc vµ l˝ t≠Îng cÒa tuÊi trŒ Æ∑ kho∏c ba l´ nhÀp ngÚ. Vi÷c c„ m∆t trong ÆÓt tuy”n qu©n n®m †y cÚng lµ Æi“u k˙ di÷u bÎi cÀu thanh ni™n 18 tuÊi †y qu∏ nh· con vµ g«y guÈc, kh´ng ÆÒ ti™u chu»n nhÀp ngÚ. V◊ Æi“u {may mæn} Æ„ Phπm Mπnh HÔng cµng gæn b„ vµ ra s¯c ph†n Ɔu rÃn luy÷n. Sau 3 th∏ng hu†n luy÷n chi’n s‹ mÌi tπi Qu©n khu 3 anh Æ≠Óc Æi“u v“ Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n chi’n Ɔu tπi mÈt ƨn vfi t™n lˆa. Th∏ng 12 n®m 1972, trong chi’n dfich {ßi÷n Bi™n PhÒ tr™n kh´ng} b∂o v÷ Hµ NÈi, vÌi ch¯c danh lµ ti™u Æ ghi Æ≠Íng bay, Phπm Mπnh HÔng Æ∑

cÔng ÆÂng ÆÈi chi’n Ɔu dÚng c∂m gi˜a nh˜ng ÆÓt bom B52, g„p ph«n nh· bä Æem lπi chi’n thæng cho Ɔt n≠Ìc. N®m 1973, anh Æ≠Óc c†p tr™n cˆ Æi h‰c. C«m tr™n tay quy’t Æfinh nhÀp Tr≠Íng S‹ quan v´ tuy’n Æi÷n (nay lµ Tr≠Íng S‹ quan chÿ huy k¸ thuÀt th´ng tin) HÔng th†y lflng nao nao nh≠ thÒa Æ«u nhÀp ngÚ. {Ngµy Æ„ c„ mÈt th’ h÷ coi chi’n tr≠Íng lµ tr≠Íng Æπi h‰c lÌn nh†t, v◊ vÀy ph∂i xa ÆÂng ÆÈi bu´ng sÛng Æ” c«m bÛt lµ mÈt Æi“u g◊ Æ„ r†t buÂn, r†t hÙt h…ng ÆËi vÌi t´i} - Phπm Mπnh HÔng hÂi t≠Îng lπi.

Sau Æ„, n®m 1976, tËt nghi÷p ra tr≠Íng anh Æ≠Óc Æi“u v“ c´ng t∏c tπi ßoµn Phflng kh´ng B61 - Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n. Nh˜ng n®m th∏ng

rÃn luy÷n gian khÊ trong m´i tr≠Íng qu©n ngÚ Æ∑ giÛp cho anh ch˜ng chπc vµ tr≠Îng thµnh h¨n.

N®m 1977, c†p tr™n quy’t Æfinh cˆ Phπm Mπnh HÔng sang Li™n X´ h‰c mÈt ngµnh ngh“ mÌi: Gi∏o vi™n dπy l∏i xe c¨ giÌi Æ” v“ phÙc vÙ cho c´ng tr◊nh th’ k˚ ThÒy Æi÷n S´ng ßµ. N®m 1980, anh v“ n≠Ìc vµ nhÀn c´ng t∏c tπi c´ng tr≠Íng Thanh ni™n cÈng s∂n S´ng ßµ. ß≠Óc tham gia x©y d˘ng c´ng tr◊nh tr‰ng Æi”m cÒa quËc gia lÛc Æ„ lµ mÈt ni“m vinh d˘ vÌi nh˜ng ng≠Íi nh≠ anh. ߆t n≠Ìc sau chi’n tranh vÌi bi’t bao kh„ kh®n, anh Æ∑ gæn b„ vÌi nh˜ng th®ng tr«m cÒa nhµ m∏y. M∂i mi’t vÌi nh˜ng n®m th∏ng phÙc vÙ x©y d˘ng thÒy Æi÷n, ngo∂nh Æi ngo∂nh lπi, Æ«u Æ∑ hai th¯ t„c. ß’n khi anh c«m quy’t Æfinh nghÿ h≠u, n®m 2005, cÚng lµ lÛc Ɔt n≠Ìc th˘c s˘ b≠Ìc vµo thÍi k˙ c´ng nghi÷p h„a s©u rÈng.

TrÎ v“ vÌi ÆÍi th≠Íng, anh ph∂i ÆËi m∆t vÌi bao kh„ kh®n th≠Íng nhÀt: l≠¨ng h≠u ›t ·i, con nh·, kinh t’ gia Æ◊nh kh´ng ph∂i qu∏ kh„ kh®n nh≠ng cÚng kh´ng c„ g◊ lµ d≠ dÀt. Th„i quen cÒa mÈt ng≠Íi lu´n say m™ vÌi c´ng vi÷c Æ∑ mÎ Æ≠Íng Æ” anh ti’p tÙc vÌi s˘ nghi÷p vÀn t∂i vËn lµ chuy™n ngµnh Æ≠Óc Ƶo tπo.

Sau thÍi gian nghi™n c¯u, t◊m hi”u thfi tr≠Íng, n®m 2006, Phπm Mπnh HÔng Æ∑ cÔng mÈt sË bπn bÃ, ÆÂng ÆÈi hÔn vËn thµnh lÀp h∑ng vÀn t∂i l†y t™n Sao Mai. N„i v“ c∏i t™n Sao Mai, Phπm Mπnh HÔng t©m s˘ rªng, Î thÍi Æi”m khÎi nghi÷p, anh ch‰n t™n C´ng ty lµ Sao Mai vÌi mong muËn gˆi gæm ni“m tin vµo mÈt ngµy mai t≠¨i s∏ng. Vi÷c thµnh lÀp C´ng ty theo anh lµ mÈt c∏ch giÛp m◊nh vµ giÛp bπn bà v≠Ót qua kh„ kh®n, cÚng lµ tham gia lµm ra nhi“u cÒa c∂i vÀt ch†t cho x∑ hÈi.

D∏m ngh‹, d∏m lµm, l≠Óng s¯c m◊nh Æ” th†y ph›a tr≠Ìc cfln nhi“u kh„ kh®n, th∏ch th¯c, vÀy n™n Phπm Mπnh HÔng l†y ph≠¨ng ch©m {Tπo d˘ng ch˜ T›n} trong m‰i hoπt ÆÈng cÒa C´ng ty. MÈt thÍi gian sau khi thµnh lÀp, Sao Mai Æ∑ nhanh ch„ng ph∏t tri”n v“ sË l≠Óng nh≠ng ch†t l≠Óng cfln nhi“u b†t cÀp.

Nπn xe dÔ, xe nh∏i th≠¨ng hi÷u, l∏i xe

c¨ hÈi, chÙp giÀt, chÎ kh∏ch lflng vflng, l∏i »u, l†y Æ cÒa kh∏ch Æ∑ trÎ thµnh v†n nπn ∂nh h≠Îng Æ’n nh˜ng c´ng ty lµm ®n ch©n ch›nh nh≠ Sao Mai. Anh x∏c Æfinh, dÔ thfi tr≠Íng c„ nhi“u lÈn xÈn th◊ m◊nh v…n ph∂i ki™n tr◊ gi˜ ch˜ t›n, kh∏ch hµng ch≠a nhÀn ra ngay th◊ d«n d«n sœ nhÀn ra. Phπm Mπnh HÔng Æ∑ cÔng Ban gi∏m ÆËc tr˘c ti’p Æi“u hµnh vi÷c tuy”n dÙng l∏i xe, hu†n luy÷n t∏c phong, gi∏o dÙc Æπo Ưc, v®n h„a c≠ xˆ vÌi kh∏ch hµng, ÆÂng thÍi thºng tay loπi b· nh˜ng l∏i xe c„ bi”u hi÷n x†u, gian dËi. Nh…n nπi vµ ki™n tr◊, Æ’n nay h÷ thËng vÀn t∂i Sao Mai Æ∑ ph∏t tri”n vµ trÎ thµnh mÈt th≠¨ng hi÷u mπnh, uy t›n, mÈt doanh nghi÷p vÀn t∂i hoπt ÆÈng b“n v˜ng tr™n thfi tr≠Íng.

Khi thfi tr≠Íng vÀn t∂i taxi Î thµnh phË lÌn Æ∑ b∑o hfla, nhÀn th†y Î mÈt sË tÿnh cfln nhi“u ti“m n®ng, n®m 2007, Phπm Mπnh HÔng Æ∑ Æ“ xu†t vÌi hÈi ÆÂng qu∂n trfi thµnh lÀp th™m h÷ thËng Sao Mai tπi c∏c tÿnh nh≠: Bæc Giang, Bæc Ninh, Hµ Nam... Hi÷n nay Sao Mai Æang tr™n Ƶ ph∏t tri”n, tπo vi÷c lµm vµ thu nhÀp Ên Æfinh cho hµng tr®m ng≠Íi lao ÆÈng.

Phπm Mπnh HÔng cho bi’t, c´ng ty Æang chÛ tr‰ng vµo chi“u s©u, x©y d˘ng {v®n h„a Sao Mai} lµm hµi lflng kh∏ch hµng, Æ” mÁi kh∏ch hµng khi Æ≠Óc s˘ phÙc vÙ cÒa nh©n vi™n l∏i xe Æ“u c„ c∂m gi∏c tin cÀy vµ th©n thi÷n. ßÈi ngÚ l∏i xe cÒa Sao Mai giÍ Æ©y Æ∑ c„ t∏c phong vµ tr◊nh ÆÈ l∏i xe chuy™n nghi÷p vµ Æ” lπi †n t≠Óng tËt vÌi kh∏ch hµng, c„ nhi“u hµnh kh∏ch do s¨ su†t qu™n Æ Æπc, hµnh l˝, thÀm ch› lµ nh˜ng tµi s∂n c„ gi∏ trfi r†t cao, Æ“u Æ≠Óc bÈ phÀn ch®m s„c kh∏ch hµng cÒa Sao Mai li™n h÷ h≠Ìng d…n Æ’n nhÀn lπi tµi s∂n. C∂m ÆÈng tr≠Ìc s˘ chu Æ∏o cÒa c´ng ty, Æ∑ c„ nh˜ng kh∏ch hµng vi’t bµi tr™n mÈt sË ph≠¨ng ti÷n th´ng tin Æπi chÛng v“ t›nh trung th˘c cÒa nh©n vi™n Sao Mai. Trao ÆÊi vÌi chÛng t´i Phπm Mπnh HÔng cho bi’t, nhi“u anh em l∏i xe c„ nguy÷n v‰ng Æ≠Óc gæn b„ l©u dµi vÌi Sao Mai, vµ c´ng ty cÚng r†t mong muËn tπo s˘ Ên Æfinh, quan h÷ b“n ch∆t gi˜a c´ng ty vÌi nh©n vi™n nh≠ng kh´ng ph∂i lµ kh´ng c„ nh˜ng kh„ kh®n trong

vi÷c quan t©m Æ’n quy“n lÓi ng≠Íi lao ÆÈng, bÎi h«u h’t anh em l∏i xe Æ“u Î ngoπi tÿnh l™n Hµ NÈi lµm vi÷c vÌi mong muËn c„ c´ng vi÷c Ên Æfinh, l©u dµi. Sau khi bµn bπc, c©n nhæc anh cÔng ban l∑nh Æπo Sao Mai quy’t Æfinh c„ ch›nh s∏ch ≠u Æ∑i vÌi nh˜ng anh em mÌi nh≠ hÁ trÓ bªng ti“n, x®ng cho nh˜ng l∏i xe mÌi k˝ hÓp ÆÂng lao ÆÈng, ÆÂng thÍi Æ„ng c∏c loπi b∂o hi”m theo luÀt Æfinh cho anh em c„ nguy÷n v‰ng gæn b„ l©u dµi. B™n cπnh Æ„, c´ng ty cÚng mÎ rÈng nguÂn vËn, Æ«u t≠ th™m nhi“u xe ÆÍi mÌi sang tr‰ng vµ tÀp hu†n anh em l∏i xe gi˜ g◊n v÷ sinh xe tr≠Ìc vµ sau khi Æ„n - tr∂ kh∏ch. Anh cÚng Æ∑ cÔng vÌi Ban gi∏m ÆËc x©y d˘ng ph≠¨ng ∏n kinh doanh ti’p thfi, Æ«u t≠ c∏c dfich vÙ hÁ trÓ phÙc vÙ cho vi÷c kinh doanh nh≠: tÊng Ƶi, ÆÈi qu∂n l˝ vµ Æi“u ÆÈng xe Æ” t®ng c≠Íng s˘ phËi hÓp gi˜a ÆÈi ngÚ l∏i xe, gi˜a l∏i xe vÌi c´ng ty nhªm chËng c∏c t÷ nπn x∑ hÈi nh≠ c≠Ìp giÀt, trÈm cæp ÆËi vÌi ng≠Íi vµ tµi s∂n cÒa c´ng ty, cÒa l∏i xe cÚng nh≠ c∏c thÒ Æoπn lıa Æ∂o tinh vi kh∏c. CÔng vÌi Æ„, c´ng ty cÚng tπo Æi“u ki÷n vµ khuy’n kh›ch c∏c tÊ ch¯c qu«n chÛng nh≠ c´ng Æoµn, Æoµn thanh ni™n hoπt ÆÈng c„ hi÷u qu∂, kfip thÍi th®m h·i ÆÈng vi™n anh chfi em trong c´ng ty khi h‰ c„ kh„ kh®n ÆÈt xu†t, Ëm Æau, tai nπn ho∆c c„ cha mã, ng≠Íi th©n Ëm Æau b÷nh tÀt... tπo Æi“u ki÷n tËt nh†t Æ” anh chfi em y™n t©m lµm vi÷c.

N„i v“ b› quy’t Æem lπi s˘ thµnh c´ng trong kinh doanh, ´ng chÒ Sao Mai c≠Íi nhã: {T◊nh y™u lao ÆÈng sœ lµm t®ng s¯c s∏ng tπo cÒa con ng≠Íi. B› quy’t gi˜ t◊nh y™u †y cÒa t´i lµ lu´n mÿm c≠Íi, c∂ trong nh˜ng lÛc kh„ kh®n nh†t}. Cfln t´i lπi ngh‹, Sao Mai Æ∑ t◊m Æ≠Óc h≠Ìng Æi ÆÛng Ææn khi l˘a ch‰n vµ vÀn dÙng tËt ch˜ {t›n} vÌi kh∏ch hµng, vµ c∂ vÌi tıng c∏ nh©n trong c´ng ty. Ch˜ t›n mµ Phπm Mπnh HÔng chia sŒ anh nhÀn th¯c Æ≠Óc gi∏ trfi cÒa n„ tı nh˜ng th∏ng ngµy trong qu©n ngÚ. ß„ ch›nh lµ {Hµnh trang ng≠Íi l›nh} giÛp anh t˘ tin v˜ng b≠Ìc tr™n Æ≠Íng ÆÍi vµ thµnh c´ng trong kinh doanh. 

Th®ng Long x≠a x¯ sÎ thi th≠, ngµn n®m tr≠Ìc huy hoµng ch©n - thi÷n - m¸ Hµ NÈi mÌi qu™ h≠¨ng Æπo h‰c, vπn t’t sau lÈng l…y tr› - dÚng - nh©n - Hoµng Hi’u Ngh‹a -

Minh h‰a BçNH THÉI

L°NG KêNH V°N HïA

T

{Sao Mai} cÒa bµ Mai Nam Thæng

Ëi chÒ nhÀt, c∂ nhµ ngÂi tr≠Ìc mµn ∂nh nh· theo d‚i cuÈc thi ca nhπc Sao Mai. Cu T˝ ngÂi gi˜a lflng bµ ngoπi. N„ kh´ng th›ch Sao Mai bªng nghe truy÷n cÊ t›ch ho∆c ghäp h◊nh Æ ch¨i, nh≠ng c∂ nhµ Æang ch®m chÛ xem n™n chºng ai ch¨i vÌi n„. VÌi lπi, trÍi rät th’ nµy Æ≠Óc ngÂi gi˜a lflng bµ †m ¨i lµ †m... {Tr™n Æÿnh Tr≠Íng S¨n ta h∏t bµi ca, gˆi tÌi qu™ nhµ bao la bi”n xanh s„ng vÁ hi“n hoµ...}.

ChÛ ca s‹ Æang h∏t bµi g◊ sao nghe quen qu∏. Ä, cu T˝ nhÌ ra rÂi, bµi nµy thÿnh tho∂ng cu T˝ v…n nghe bµ ngoπi khe khœ h∏t mÈt m◊nh. ChÓt c„ c∏i g◊ l®n tr™n m∏ cu T˝ nghe ©m †m. N„ Æ≠a bµn tay vuËt m∏ rÂi ng≠Ìc l™n nh◊n th†y bµ ngoπi Æang ng©n ng†n n≠Ìc mæt. Bµ kh„c?

Tπi sao bµ lπi kh„c?

- Bµ nhÌ thÍi trŒ cÒa bµ Î Tr≠Íng S¨n ch∏u π!

80  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

- Ngµy bµ trŒ nh≠ mã ch∏u µ?

Bµ cËc y™u vµo Æ«u cu T˝: - TrŒ h¨n nhi“u ´ng t≠Ìng con π! HÂi Æ„ bµ ch≠a sinh mã ch∏u mµ...

- Th’ bµ vµo Tr≠Íng S¨n lµm g◊?

Bµ xoa xoa Æ«u cu T˝, th«m th◊ nh≠ k” chuy÷n cÊ t›ch: - Bµ Æi sˆa Æ≠Íng, ph∏ bom nÊ chÀm cho xe chÎ hµng, chÎ bÈ ÆÈi vµo chi’n tr≠Íng mi“n Nam Æ∏nh M¸. Th’ h÷ cÒa bµ ngµy †y h◊nh nh≠ ai cÚng c„ m∆t Î Tr≠Íng S¨n. Ai cÚng trŒ h¨n mã ch∏u b©y giÍ vµ r†t hay h∏t. Ti’ng h∏t ∏t ti’ng bom ch∏u π!

Cu T˝ xoay ng≠Íi ´m cÊ bµ nh≠ m‰i l«n v…n Æfli bµ k” ti’p c©u chuy÷n Æang k” dÎ: - C∏c bµ th≠Íng hay h∏t bµi g◊?

- Nhi“u læm! Tr™n Æÿnh Tr≠Íng S¨n ta h∏t nµy, Chµo em c´ g∏i Lam HÂng nµy, Ti’ng Ƶn Ta L≠ nµy... RÂi C´ g∏i mÎ Æ≠Íng, ß≠Íng t´i Æi dµi theo

Ɔt n≠Ìc, Qu∂ng B◊nh qu™ ta ¨i, Qu©n reo qu™ mã Qu∂ng Trfi anh hÔng...

- Th’ ngµy †y, ai Æ≠Óc gi∂i Sao Mai? Bµ lπi cËc y™u vµo Æ«u cu T˝: - Cha bË cÀu, ngµy †y th◊ lµm g◊ c„ gi∂i Sao Mai. Chÿ c„ sao trÍi th´i ch∏u π. Tr®ng l™n rÂi tr®ng l∆n. MÔa kh´ cÚng nh≠ mÔa m≠a, bµ cÔng bπn cÒa bµ ra m∆t Æ≠Íng tı khi sao h´m treo tr™n s≠Ín nÛi ph›a t©y, Æ’n khi sao mai l†p l∏nh tr™n s≠Ín nÛi ph›a Æ´ng. Kh´ng ai sÓ Æπn bom, gian khÊ. Nh≠ng mÁi l«n nh◊n th†y mÈt v÷t sao b®ng lµ ai n†y lπi th∂ng thËt lo ©u. Ng≠Íi ta b∂o mÁi ng´i sao b®ng lµ mÈt con ng≠Íi vıa m†t.

Chuy÷n m™ t›n th´i nh≠ng ai cÚng bfi ∏m ∂nh bÎi ƨn vfi cÒa bµ c¯ v¨i d«n... C„ ng≠Íi b©y giÍ v…n cfln nªm lπi Î Tr≠Íng S¨n...

Cu T˝ kh´ng d∏m h·i n˜a v◊ th†y mæt bµ Æ∑ Æ· hoe hoe... 

ßñC SÉCH

{MÅNH N¿NG TR£N ߤI}

b¯c tranh Æa sæc v“ th©n phÀn con ng≠Íi (߉c tÀp truy÷n ngæn cÒa Nguy‘n Thfi HÂng Ch›nh - NXB QßND 2009)

m

∂nh næng tr™n ÆÂi} lµ mÈt tÀp s∏ch kh´ng dµy, c∏ch tr◊nh bµy kh´ng c«u k˙ nh≠ng læng lπi trong t©m tr› ng≠Íi Ɖc Æ„ lµ s˘ gi∂n dfi v“ c©u ch˜, s˘ chæt l‰c trong t◊m tfli cËt truy÷n cÚng nh≠ x©y d˘ng nh©n vÀt. Vµ h¨n th’, Æ„ cfln lµ s˘ chia sŒ, c∂m th´ng ÆËi vÌi nh˜ng th©n phÀn ng≠Íi mµ chÒ y’u lµ nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜ c„ hoµn c∂nh äo le - äo le Æ’n o∏i o®m Æ∑ Æ≠a Æ»y con ng≠Íi ta Æ’n chÁ t≠Îng nh≠ cÔng c˘c...

Nh≠ng kh´ng, Nguy‘n Thfi HÂng Ch›nh kh´ng Æ” nh©n vÀt cÒa m◊nh Æi vµo b’ tæc mµ Æ≠a ra con Æ≠Íng cho mÈt khÎi Æ«u tËt Æãp ph›a ƪng sau. ß„ lµ ng≠Íi mã trong truy÷n ngæn {RÂng rÂng c∏ chuËi}, v◊ con trai qu∏ nghÃo, con d©u bπc Æ∑i n™n cÙ ph∂i Æ’n Î vÌi con g∏i vµ con r”.

DÔ cuÈc sËng trong ÆÒ Æ«y vÀt ch†t nh≠ng cÙ v…n mong m·i c„ ngµy Æ≠Óc v“ Î vÌi con trai Æ” sÌm sÌm chi“u chi“u ch®m s„c con. VÌi cÙ {l∏ rÙng v“ cÈi} lµ kh´ng bao giÍ m†t Æi cho dÔ c„ ph∂i chfiu s˘ bπc Æ∑i cÒa con d©u. CÚng lµ ng≠Íi mã nh≠ng Î trong truy÷n ngæn {C∏i nh‰t} th◊

Phπm ThÛy HÂng nÁi Æau cfln h¨n c∂ nÁi Æau.

Chÿ v◊ muËn thu lÓi tı ngµy giÁ cha d…n Æ’n anh em x´ x∏t, c∑i chˆi nhau thÀm t÷ khi’n bµ cÙ Tr≠Íng ÆÌn Æau, t™ t∏i c‚i lflng mµ kh´ng thËt Æ≠Óc n™n lÍi.

Trong tÀp truy÷n chÛng ta kh´ng chÿ th†y nh˜ng th©n phÀn theo chi“u h≠Ìng thi÷n mµ cfln c„ nh˜ng nh©n vÀt lµ c´ng ch¯c nghÃo v◊ h∏m cÒa mµ trÎ thµnh g∏i Æi’m cao c†p qua tay bao quan ch¯c Æπi gia, v¯t b· hπnh phÛc gia Æ◊nh. ß„ lµ s˘ tr∏o ÆÊi hπnh phÛc gi˜a chfi em trong gia Æ◊nh. CÚng v◊ m≠u sinh, v◊ muËn c„ cuÈc sËng giµu sang mµ ng≠Íi chfi Æ∑ b· chÂng con Æi bi÷t x¯ Æ” rÂi ch›nh ng≠Íi chÂng †y Æ∑ l†y c´ em g∏i. Vµ muËn mong gi˜ lπi mÈt chÛt g◊ Æ„ cÒa cuÈc sËng hπnh phÛc, ng≠Íi em g∏i cam chfiu Æ” m◊nh lu´n lµ h◊nh b„ng cÒa chfi trong truy÷n {C„p, M„t, L÷, La}. {M∂nh næng tr™n ÆÂi} kh´ng chÿ vi’t v“ nh˜ng th©n phÀn Ƶn bµ c„ hoµn c∂nh äo le mµ cfln c„ nh˜ng ng≠Íi Ƶn ´ng b†t l˘c tr≠Ìc cuÈc ÆÍi kh´ng bi’t lµm g◊ chÿ tr´ng mong vµo vÀn may nh≠ ng≠Íi cha trong {Sao tua rua vµ ng≠Íi Ƶn ´ng}, s˘ th≠¨ng con cÒa ng≠Íi cha nhi‘m

ch†t ÆÈc da cam trong {MÔa thi™n l˝ trÊ hoa}...

Nh≠ng b™n cπnh nh˜ng nÁi Æau †y, t∏c gi∂ Æ∑ khäo lÂng ghäp nh˜ng c∂nh Æãp n™n th¨, nh˜ng nh©n t›nh, nh©n ph»m con ng≠Íi vµo b¯c tranh Æa sæc trong tÀp truy÷n ngæn cÒa m◊nh. ß„ lµ nät Æãp ÆÍi th≠Íng, t◊nh ng≠Íi, lflng nh©n ∏i, t◊nh lµng ngh‹a x„m, tËi lˆa tæt ÆÃn, l∏ lµnh ÆÔm l∏ r∏ch trong {Lπy trÍi, con sœ Æ∆t t™n lµ}. ߉c truy÷n cÒa Nguy‘n Thfi HÂng Ch›nh chÛng ta cfln th†y nh˜ng nät b◊nh dfi cÒa cuÈc sËng n¨i th´n d∑ vÔng trung du Bæc BÈ vÌi ∏nh tr®ng Æung Æ≠a tr™n ng‰n tre Æãp Æ’n nao lflng; vÌi nh˜ng lµn kh„i thanh b◊nh tr™n m∏i rπ khi chi“u v“; vÌi nh˜ng ÆÙn r¨m trfln nh≠ b«u vÛ mã, vµng ≠¨m mÈt mÔa vµng bÈi thu. Ph∂i ch®ng Æ„ lµ mong ≠Ìc mÈt cuÈc sËng tËt Æãp h¨n, c„ nhi“u næng, nhi“u lˆa cho nh˜ng sË phÀn käm may mæn.

TÀp truy÷n ngæn }M∂nh næng tr™n ÆÂi} th˘c s˘ lµ b¯c tranh Æa sæc v“ th©n phÀn con ng≠Íi, lµ mÈt b¯c tranh Æãp cÒa cuÈc sËng ÆÍi th≠Íng! 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  81

Bó ßóI C| H¤ - Bó ßóI CûA D¢N

Bµn giao nhµ ÆÂng ÆÈi cho c´ng nh©n vi™n Kho K63. Ånh Long Hµ

T◊nh qu©n d©n. Ånh T†t B™

20 n®m gi˜a lflng d©n x„m nÛi

ßÁ V®n Bi”u

82  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

߆t V®n Lang c„ læm v®n nh©n, khi gi∆c Æ’n v®n nh©n thµnh v‚ t≠Ìng D©n ßπi Vi÷t sinh nhi“u v‚ t≠Ìng, lÛc thÔ tan v‚ t≠Ìng h„a v®n nh©n - Hoµng Hi’u Ngh‹a -

H

ai m≠¨i n®m Æ∑ tr´i qua k” tı ngµy kho K63 BÈ T≠ l÷nh H„a h‰c v“ Æ„ng qu©n tr™n Æfia bµn tÿnh Hfla B◊nh. Nªm l‰t trong h◊nh th’ t¯ ph›a lµ nÛi bao quanh, rıng tr™n Æ«u che phÒ, kho K63 Æ∑ lu´n Æ≠Óc Æ∂m b∂o an toµn v“ m‰i m∆t, gi˜ v˜ng danh hi÷u ߨn vfi Quy’t thæng trong suËt c∂ ch∆ng Æ≠Íng ph∏t tri”n.

N¨i an toµn nh†t Î ngay trong lflng nh©n d©n, Æi“u nµy th≠Íng xuy™n Æ≠Óc c∏c c†p chÿ huy qu∏n tri÷t Æ’n tıng anh em c∏n bÈ chi’n s‹ trong toµn kho. Th’ n™n ngay tı ngµy Æ«u thµnh lÀp, c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ cÒa K63 Æ∑ x©y d˘ng cho kho d˘ tr˜ hµng quËc gia mÈt hµng rµo v´ cÔng v˜ng chæc, Æ„ ch›nh lµ lflng d©n.

Vµ, hai m≠¨i n®m qua, vi÷c cÒa d©n Æ≠Óc xem nh≠ vi÷c trong qu©n, c∏n bÈ anh em chi’n s‹ Î Kho K63 lu´n coi Æ©y lµ mÈt nhi÷m vÙ.

Trong k˝ ¯c cÒa bao ng≠Íi d©n n¨i Æ©y, hai m≠¨i n®m tr≠Ìc, n„i tÌi vi÷c Æi Æ’n c∏c x∑, c∏c th´n thuÈc Æfia bµn ƨn vfi Æ„ng qu©n, kh´ng m†y ai tr∏nh kh·i c∏i rÔng m◊nh bÎi nh˜ng con Æ≠Íng. ß∆t ch©n l™n m∂nh Ɔt Hfla B◊nh, c∏n bÈ chi’n s‹ kho K63 bæt tay cÔng nh©n d©n c∂i tπo nh˜ng con Æ≠Íng li™n th´n, li™n x∑. Hµng tr®m ngµy c´ng cÒa c∏n bÈ chi’n s‹, cÔng nhi“u ph≠¨ng ti÷n xe, m∏y Æ∑ Æ≠Óc ƨn vfi Æi“u ÆÈng xuËng giÛp d©n. MÁi mÈt con Æ≠Íng Æ≠Óc san phºng, giÍ Æ©y, Æ“u in lπi d†u †n cÒa ngh‹a t◊nh qu©n d©n.

SËng vÌi rıng, mÁi ng≠Íi d©n cÚng nh≠ ch›nh quy“n n¨i Æ©y Æ“u mang nÁi lo th≠Íng tr˘c khi mÔa kh´ v“. C´ng t∏c phflng chËng ch∏y rıng, v◊ th’ lu´n Æ≠Óc c∏n bÈ kho l™n k’ hoπch chi ti’t, cÙ th” vµ cÔng nh©n d©n th˘c hi÷n. Lµ l˘c l≠Óng nflng cËt Æi Æ«u, c∏n bÈ chi’n s‹ thuÈc K63 bao giÍ cÚng lµ ng≠Íi c„ m∆t sÌm nh†t sau khi nhÀn Æ≠Óc tin b∏o

ch∏y. VÙ ch∏y rıng g«n Æ©y nh†t, n®m 2008, 4 häc ta rıng bfi ng‰n lˆa bao trÔm. 60 c∏n bÈ chi’n s‹ K63 nhÀn tin Æ∑ lÀp t¯c Æ≠a c∏c thi’t bfi tÌi dÀp tan Æ∏m ch∏y. Sau mÈt Æ™m vÀt lÈn cÔng ng‰n lˆa, g≠¨ng m∆t mÁi chi’n s‹ Æ“u nh≠ sπm lπi v◊ kh„i, anh em kh´ng kh·i Æau x„t khi nh◊n mÈt di÷n t›ch rıng lÌn bfi ch∏y Æen nh≠ng mÁi ng≠Íi l›nh d≠Íng nh≠ †m lflng h¨n bÎi t◊nh c∂m cÒa nh©n d©n Æ≠Óc th” hi÷n trong tıng ∏nh mæt bi’t ¨n vµ nh˜ng c∏i xi’t tay r†t ch∆t.

C´ng t∏c x©y d˘ng ƨn vfi v˜ng mπnh toµn di÷n tπi kho K63 lu´n song hµnh cÔng vi÷c x©y d˘ng Æfia bµn Æ„ng qu©n Ên Æfinh v“ trÀt t˘, khang trang v“ c¨ sÎ hπ t«ng. Nhi“u c´ng tr◊nh Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng tr™n Æfia bµn ƨn vfi Æ„ng qu©n nh≠ mÈt minh ch¯ng cho t◊nh Æoµn k’t qu©n d©n gi˜a ƨn vfi vµ Æfia ph≠¨ng kh´ng ph∂i lµ mËi quan h÷ chÿ mang t›nh h◊nh th¯c.

R†t nhi“u ngµy c´ng cÒa anh em c∏n bÈ chi’n s‹ Æ≠Óc Æ„ng g„p vÌi nh©n d©n Æ” tu sˆa c∏c c´ng tr◊nh cÒa Æfia ph≠¨ng.

G«n Æ©y nh†t, nhi“u c∏n bÈ chi’n s‹ Æ∑ Æ„ng g„p c´ng s¯c, cÔng vÌi sË ti“n ba m≠¨i tri÷u ÆÂng tr›ch tı nguÂn qu¸ t®ng gia cÒa ƨn vfi Æ” x©y d˘ng mÈt nhµ xe cho th«y trfl tr≠Íng trung h‰c nªm g«n Æfia bµn Æ„ng qu©n, tr∏nh Æ≠Óc c∂nh m≠a næng dÈi xuËng nh˜ng chi’c xe Æπp, ph≠¨ng ti÷n Æi lπi duy nh†t cÒa c∏c h‰c trfl mi“n nÛi n¨i Æ©y. RÂi mÈt nhµ trŒ qu©n d©n cÚng Æ≠Óc x©y d˘ng bÎi nguÂn kinh ph› tr›ch tı qu¸ cÒa ƨn vfi, Æ” gi∂i quy’t mËi lo læng cÒa nhi“u gia Æ◊nh c„ con nh·.

MÁi vi÷c lµm cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh Kho K63 Æ≠Óc v› nh≠ vi÷c ≠¨m hπt m«m ni“m tin. Vµ c¯ th’, hµng rµo lflng d©n ngµy mÈt b“n chæc. D©n qu˝, d©n tin, Æi“u nµy kh´ng ph∂i chÿ ngµy mÈt ngµy hai c„ th” lµm Æ≠Óc. SuËt c∂ mÈt ch∆ng Æ≠Íng thµnh lÀp, ph∏t tri”n, c∏n bÈ chi’n s‹ kho K63 lu´n s∏t c∏nh cÔng

c∏c c†p l∑nh Æπo Æfia bµn Æ≠a ra nh˜ng Æ„ng g„p quan tr‰ng cho s˘ ph∏t tri”n v“ kinh t’, x∑ hÈi tπi Æfia ph≠¨ng. Kh´ng mÈt s˘ ki÷n, s˘ vi÷c nµo cÒa x∑, th´n n¨i kho K63 Æ„ng qu©n kh´ng c„ s˘ c„ m∆t cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh. V“ Æfia bµn ƨn vfi Æ„ng qu©n nh˜ng ngµy cuËi n®m, c„ mÈt s˘ ki÷n d≠Íng nh≠ cfln Æang n„ng tr™n mÁi con Æ≠Íng vµo th´n x„m. ß„ lµ vi÷c mÈt d˘ ∏n x©y d˘ng s©n g´n kh´ng thµnh c´ng Æ≠Óc chuy”n sang d˘ ∏n x©y d˘ng khu sinh th∏i. Nh≠ng khi bæt tay vµo x©y d˘ng, chÒ Æ«u t≠ Æ∑ kh´ng Æ∂m b∂o Æ≠Óc vi÷c gi˜ rıng phflng hÈ cho d©n. Nh©n d©n b†t b◊nh vµ Æ∑ n∂y sinh nh˜ng m©u thu…n lÌn ∂nh h≠Îng tÌi trÀt t˘ trfi an tr™n Æfia bµn. Næm bæt Æ≠Óc t◊nh h◊nh, c∏n bÈ cÒa Kho K63 k’t hÓp cÔng ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng tÌi vÀn ÆÈng, gi∂i th›ch cho tıng gia Æ◊nh, tr∏nh ph∏t sinh m©u thu…n lÌn, vÀn ÆÈng chÒ Æ«u t≠ tr∂ lπi rıng phflng hÈ cho d©n.

C∏n bÈ, chi’n s‹ kho K63 cÚng Æ∑ t›ch c˘c tham gia c∏c phong trµo, c∏c cuÈc vÀn ÆÈng ph∏t tri”n kinh t’ - x∑ hÈi do Æfia ph≠¨ng ph∏t ÆÈng nh≠ ch≠¨ng tr◊nh x„a Æ„i gi∂m nghÃo, t∆ng sÊ ti’t ki÷m cho c∏c hÈ nghÃo, Òng hÈ qu¸ Æ“n ¨n Æ∏p ngh‹a, qu¸ khuy’n h‰c, tÊ ch¯c kh∏m ch˜a b÷nh vµ c†p ph∏t thuËc mi‘n ph›. Qua Æ„ mËi quan h÷ Æoµn k’t qu©n d©n mÁi n®m cµng th™m gæn b„.

Gi˜a mµu xanh bπt ngµn cÒa rıng c©y, kho K63 tr«m m∆c d≠Ìi ch©n nÛi. ߯ng tı nh˜ng tri“n nÛi bao quanh, ph„ng t«m mæt ra xa, mÈt doanh trπi xanh, sπch, Æãp hi÷n l™n, bao n®m nay lu´n lµ ni“m t˘ hµo cÒa ng≠Íi d©n tr™n Æfia bµn. Vµ kh´ng chÿ c„ th’, vÌi h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh kho K63 cÔng nh˜ng ngh‹a cˆ cao Æãp lu´n xu†t hi÷n trong nh˜ng c©u chuy÷n cÒa ng≠Íi d©n, th◊ n¨i Æ©y Æ∑ trÎ thµnh bi”u t≠Óng cÒa ni“m tin. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  83

tranh

GˇM ngµy xu©n V≠¨ng T©m

84  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

NH~NG NàO ߶òNG XU¢N

C

h≠a bao giÍ tranh gËm lπi rÈ l™n nh≠ hi÷n nay. ßi b†t c¯ phË nµo Î c∏c thµnh phË lÌn ta Æ“u th†y c„ cˆa hµng b∏n tranh gËm.

Nµo lµ, tranh gËm mÈc, tranh gËm men; Nµo lµ tranh phºng, tranh nÊi... c„ loπi g«n vÌi phÔ Æi™u ho∆c giËng nh≠ nh˜ng dfi b∂n tranh cÊ Trung Hoa. Tuy nhi“u nh≠ng Î tranh gËm Æang cfln thi’u hºn mÈt n“n t∂ng ngh÷ thuÀt vµ k¸ thuÀt c´ng ngh÷ c¨ b∂n. H◊nh t≠Óng kh´ng mÌi lπ, ch≠a ph∏t huy Æ≠Óc c∏i ÆÈc Æ∏o cÒa ch†t li÷u Ɔt.

B™n cπnh Æ„ do k¸ thuÀt nung hi÷n nay v…n cfln thÒ c´ng n™n Æa sË b¯c tranh bfi cong v™nh vµ sai l÷ch t˚ l÷ cÒa h◊nh vœ ho∆c h◊nh Ææp nÊi. Tho∂ng ho∆c læm, mÌi c„ nh˜ng b¯c Æãp, theo ngh‹a ÆÛng lµ tranh gËm th˘c s˘.

Xa x≠a, gËm Chu ßÀu (B◊nh Giang, H∂i D≠¨ng) cÒa ta nÊi ti’ng vÌi nh˜ng hoa v®n tr™n n“n men træng chµm vµ men Tam th∏i. ß„ lµ nh˜ng tµu l∏ chuËi, nh∏nh rong, c‰ng rau muËng, b´ng cÛc, b´ng sen, con t´m, con c∏ bËng, con rÔa, chim sŒ, ch›ch chfle... Tranh tr™n gËm Chu ßÀu lµ nh˜ng nät h‰a tuy÷t vÍi s∏nh vÌi gËm nhµ Minh mÈt thÍi, do nh˜ng nät vœ kho∏ng Æπt Æ«y rung c∂m vÌi thi™n nhi™n Æ∑ tπo Æ≠Óc s˘ m“m h„a vµ lµm nh˜ng cËt Ɔt trÎ n™n duy™n d∏ng.

B™n cπnh nh˜ng b¯c tranh gËm cÒa Chu ßÀu ta cfln th†y Î lµng ngh“ B∏t Trµng (Hµ NÈi) nÊi bÀt nh˜ng tranh gËm vÌi h◊nh ∂nh tÔng, cÛc, trÛc, mai ho∆c c∏c c∂nh chÓ bÛa, chÔa chi“n, nÛi non, tre, trÛc, con s´ng, c∏i c«u... Ri™ng h‰a ti’t gËm PhÔ L∑ng (Qu’ V‚, Bæc Ninh) chÒ y’u Ææp nÊi vÌi h◊nh th¯c trπm bong vÌi c∏c Æ“ tµi nh≠ t¯ linh, ngh™, hπc, m∆t hÊ phÔ, ho∆c ch˜ PhÛc, Th‰, An, Khang... Æ≠Óc l„t men vµng da l≠¨n.

Nh˜ng lfl gËm Î ph›a Bæc th≠Íng cho ra lfl nh˜ng b¯c tranh c„ nhi“u h‰a ti’t gi∂n dfi, duy™n d∏ng, trµn Æ«y h¨i thÎ ÆÍi sËng. Loπi tranh gËm nµy ›t mµu sæc ÆËi ch‰i vµ r˘c rÏ h¨n so vÌi c∏c nh„m tranh Trung Hoa. ß©y lµ vŒ Æãp ri™ng bi÷t tπo m¸ c∂m s©u læng th©n th≠¨ng cÒa n“n v®n minh lÛa n≠Ìc Î ta.

VÀy thi’t ngh‹ tranh gËm cÚng c«n Æ≠Óc n©ng cao vµ s∏ng tπo tr™n c∏i n“n d©n gian †y. Nh˜ng nh„m hoa v®n nh©n vÀt cÚng ph∂i ch‰n l‰c, nh≠ ChÛ bä thÊi s∏o tr™n l≠ng tr©u, Th∂ di“u, §ng l∑o c©u c∏, Say r≠Óu ho∆c ChÃo Æfl... Æ“u c«n Æ≠Óc g«n vÌi nät thÒy m∆c h¨n tr™n tranh gËm mÌi tπo Æ≠Óc s¯c lay ÆÈng thanh tho∏t tr™n n“n Ɔt. S¯c mπnh cÒa hoa v®n nh„m ÆÈng vÀt ho∆c th˘c vÀt c«n Æ≠Óc khai th∏c cho h’t kh∂ n®ng bi”u c∂m cÒa tıng h‰a s‹ c„ tµi tr™n ch†t li÷u {toan c¯ng} nh≠ Æ∏ vÀy. L˘u, nho, Ƶo, s„c, b≠Ìm, chim, chuÂn chuÂn, t´m, cua... lu´n lu´n lµ m∂ng Æ“ tµi v´ tÀn trong tπo h◊nh tranh gËm.

M∆c dÔ nhi“u ngh÷ nh©n, h‰a s‹, thÓ gËm Æ∑ t◊m tfli, s∏ng

tπo nh≠ng tranh gËm v…n cfln c„ kho∂ng c∏ch so vÌi s˘ tinh t’ cÒa ng≠Íi xem. Th› dÙ g«n Æ©y mÈt sË tranh gËm Î B∏t Trµng nhπi c∏c t∏c ph»m nÊi ti’ng trong n≠Ìc vµ quËc t’ nh≠ Thi’u n˜ b™n hoa sen, MÔa thu vµng, Hoa h≠Ìng d≠¨ng, Monalisa...

Nh≠ng th˘c ra c∏c ch†t li÷u gËm chÿ »n ch¯a Æ≠Óc nh˜ng Æ≠Íng nät thanh tho∏t bay bÊng gÓi c∂m qua tay bÛt l´ng th«n di÷u Æ«y tµi hoa cÒa ngh÷ nh©n vÌi mµu sæc nhã nhµng. C∏c b¯c tranh nh≠ tr™n ÆÀm Æ∆c mµu sæc vµ nh˜ng m∂ng dµy s©u c„ nhi“u ÆÈ t≠¨ng ph∂n mπnh khi qua lˆa nung chÛng sœ bfi bi’n ch†t, c¯ng queo vµ th´ k÷ch. Cho n™n tranh nh∏i c„ gi·i m†y v“ k¸ thuÀt sao chäp th◊ c´ng ngh÷ lˆa sœ ÆËt rÙi nh˜ng c∂m xÛc ng≠Íi xem.

Tuy vÀy, Î B∏t Trµng vÌi nh˜ng b¯c tranh nÊi nh≠ PhË Ph∏i, ho∆c tranh vœ tr™n men træng vÌi nh˜ng con ong, c∏i ki’n, l∏ chuËi, hoa cÛc ... th◊ lπi c„ s¯c h†p d…n kh∏ch hµng. ß” dflng tranh gËm trÎ thµnh mÈt dflng tranh ngh÷ thuÀt, c∏c h‰a s‹, c∏c ngh÷ nh©n vµ c∏c tay thÓ lµnh ngh“ v…n Æang mµy mfl tıng b≠Ìc bÎi tπo Æ≠Óc h◊nh tr™n Ɔt nung Æ∑ kh„ nh≠ng tπo Æ≠Óc nhπc Æi÷u tr™n tranh gËm qu∂ lµ kh´ng th” kh´ng t˘a vµo nh˜ng cung Ƶn k˙ ∂o tr™n men gËm b“n bÿ, g«n gÚi vÌi thi™n nhi™n vµ ÆÍi sËng cÒa ´ng cha ta Æ∑ dµy c´ng s∏ng tπo hµng ngµn n®m qua. 

Ånh V≠¨ng T©m

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  85

t◊nh ng≠Íi M…u Æi™u khæc CË ThÒ t≠Ìng Phπm V®n ßÂng Æang Æ≠Óc ngh÷ nh©n lµng Æ∏ Non N≠Ìc hoµn thµnh.

86  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

NH~NG NàO ߶òNG XU¢N

¬

n m◊nh d≠Ìi ch©n NgÚ Hµnh S¨n tı nhi“u ÆÍi nay, Lµng Æi™u khæc Æ∏ m¸ ngh÷ Non N≠Ìc (ph≠Íng Hfla H∂i, quÀn NgÚ Hµnh S¨n, thµnh phË ßµ NΩng) lµ mÈt trong nh˜ng Æi”m Æ’n h†p d…n cÒa du kh∏ch trong vµ ngoµi n≠Ìc.

Truy“n thuy’t k” rªng, vµo gi˜a th’ k˚ XVI, ´ng tÊ lµng ngh“ tı Thanh H„a tr™n Æ≠Íng xu´i ph≠¨ng Nam Æ∑ dıng ch©n n¨i Æ©y. BuÊi ban Æ«u t◊m k’ m≠u sinh, nh˜ng hfln Æ∏ trong nÛi NgÚ Hµnh Æ≠Óc bµn tay khäo läo cÒa ng≠Íi thÓ tµi hoa bi’n thµnh cËi Æ∏, bia mÈ, m· neo, v.v... phÙc vÙ d©n sinh. ß” ghi nhÌ c´ng ¨n cÒa ng≠Íi c„ c´ng khai s∏ng lµng ngh“, hªng n®m, c¯ Æ’n ngµy 16 th∏ng 3 ©m lfich, con em cÒa lµng lπi tÙ hÈi v“ nhµ thÍ d≠Ìi ch©n NgÚ Hµnh S¨n t≠ng bıng giÁ tÊ.

Khi Æi“u ki÷n sËng cÒa nh©n d©n Æ≠Óc n©ng l™n, tı nh˜ng vÀt dÙng ƨn gi∂n, s∂n ph»m lµng ngh“ chuy”n d«n sang t∏c ph»m ngh÷ thuÀt. Ng≠Íi thÓ khæc Æ∏ ngµy nµo nay Æ∑ trÎ thµnh ngh÷ s‹, ngh÷ nh©n Æi™u khæc. Ti’ng bÛa nghe tr«m bÊng, nh∆t khoan. Nh˜ng b¯c t≠Óng PhÀt bµ Quan Th’ ¢m B T∏t vÌi b◊nh d≠¨ng li‘u c¯u ÆÈ chÛng sinh, nh˜ng h◊nh nh©n mang u»n khÛc cuÈc ÆÍi hay c∏c c∆p s≠ tˆ dÚng m∑nh l«n l≠Ót theo du kh∏ch v“ vÌi nh˜ng mi“n Ɔt lπ. V“ Non N≠Ìc, chÛng t´i Æ≠Óc bµ con giÌi thi÷u nh˜ng t™n tuÊi ngh÷ nh©n nh≠ Nguy‘n Sang, L™ Ph∏p, Nguy‘n Vi÷t Minh, Nguy‘n Long Bˆu... H‰ Æ∑ g„p ph«n t·a s∏ng {v®n h„a Æ∏} ra khæp th’ giÌi.

Trong kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc, Non N≠Ìc Æ∑ tıng lµ c®n c¯ c∏ch mπng. Nh©n d©n lµng ngh“ Æ∑ anh dÚng Ưng l™n s∏t c∏nh cÔng bÈ ÆÈi, du k›ch b∂o v÷ qu™ h≠¨ng. GiÍ Æ©y, kh„i lˆa cÒa trÀn chi’n Ɔu tπi ÆÈng Huy“n Kh´ng n®m 1968, ÆÈng ¢m PhÒ n®m 1973... v…n cfln trong k› ¯c cÒa ng≠Íi d©n lµng Æ∏. Nh≠ng mÈt kÿ ni÷m thi™ng li™ng Æ≠Óc nhi“u ng≠Íi nhæc Æ’n, vµ lµ ni“m t˘ hµo cÒa ng≠Íi d©n Non N≠Ìc lµ n®m 1974, m∆c cho bom Æπn chi’n tranh,

Nguy‘n S≤ Long

kŒ thÔ r◊nh rÀp, bµ con lµng ngh“ v…n ©m th«m Ƶo s©u xuËng ch©n nÛi NgÚ Hµnh Æ” ch‰n nh˜ng hfln Æ∏ c„ v©n Æãp, vÀn chuy”n theo Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n ra x©y L®ng ChÒ tfich H Ch› Minh.

Nh˜ng cËng hi’n trong kh∏ng chi’n b∂o v÷ TÊ quËc cÒa nh©n d©n ph≠Íng Hfla H∂i Æ∑ Æ≠Óc ß∂ng, Nhµ n≠Ìc ghi nhÀn, ph≠Íng Hfla H∂i Æ∑ hai l«n Æ≠Óc phong t∆ng danh hi÷u Anh hÔng L˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n.

ChÛng t´i dπo b≠Ìc tham quan lµng ngh“, Æ≠Íng Huy“n Tr©n C´ng ChÛa dfiu dµng uËn l≠Ón gi˜a nh˜ng gian tr≠ng bµy s∂n ph»m Æ∏ m¸ ngh÷. Th†p tho∏ng trong c∏c x≠Îng ch’ t∏c, c∏c nhµ Æi™u khæc tÿ m»n {b„c} tıng ph«n thıa cÒa Æ∏. Nh◊n Ưa con tinh th«n Æang cÎi d«n t†m ∏o v´ tri, ngh÷ nh©n Nguy‘n Vi÷t Minh, ChÒ tfich HÈi lµng ngh“, cho bi’t: {Lµm Æi™u khæc ngh‹a lµ tr∂i lflng m◊nh vÌi Æ∏, thÊi hÂn vµo Æ∏}. §ng Æ≠a v› dÙ: {Khi tπc ch©n dung ChÒ tfich H Ch› Minh, trong Æ«u ngh÷ nh©n chÿ duy nh†t h◊nh ∂nh B∏c. H‰ tπo h◊nh tı chflm r©u, m∏i t„c, v«ng tr∏n... sao cho Æ” khi xem, m‰i ng≠Íi nhÀn ra Æ©y lµ l∑nh tÙ d©n tÈc ch¯ kh´ng ph∂i mÈt cÙ giµ b◊nh th≠Íng}. MuËn tπc ch©n dung Ưc PhÀt tı bi, ng≠Íi thÓ ph∂i ngh‹ Æ’n nh˜ng Æi“u tı bi hÿ x∂ .v.v. ßËi vÌi c∏c ngh÷ nh©n lµng Æ∏, mÁi

s∂n ph»m ra ÆÍi kh´ng chÿ lµ hµng h„a mµ cfln lµ t∏c ph»m ngh÷ thuÀt.

H‰ mong muËn Ưa con tinh th«n cÒa m◊nh Æ≠Óc t´n tr‰ng nh≠ vŒ Æãp vËn c„. §ng Minh t©m s˘: {MÁi l«n nh◊n th†y s∂n ph»m cÒa m◊nh Æ≠Óc tr≠ng bµy trang tr‰ng nh≠ ti’p th™m sinh kh› cho chÛng t´i trong s∏ng tπo ngh÷ thuÀt}.

Lµng Æi™u khæc Æ∏ m¸ ngh÷ Non N≠Ìc c„ sË d©n tr™n d≠Ìi 7.000 ng≠Íi vÌi 460 hÈ kinh doanh s∂n ph»m truy“n thËng.

Hªng n®m, ngh“ ch’ t∏c Æ∏ m¸ ngh÷ Æ∑ Æem v“ cho nh©n d©n kho∂ng tr™n d≠Ìi 100 tÿ ÆÂng, Æ„ng vai trfl r†t lÌn trong vi÷c Ên Æfinh ÆÍi sËng vµ ph∏t tri”n kinh t’ cÒa Æfia ph≠¨ng.

Qua t◊m hi”u, chÛng t´i Æ≠Óc bi’t, ûy ban nh©n d©n thµnh phË ßµ NΩng Æ∑ quy hoπch lµng ngh“ mÌi tr™n di÷n t›ch 32 häc ta Ɔt, c∏ch Æfia Æi”m hi÷n nay kho∂ng 5km Æ≠Íng chim bay, trong qu«n th” nÛi NgÚ Hµnh Æ” gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ v“ m´i tr≠Íng. Cfln n¨i Æ©y, nhµ Æi™u khæc Nguy‘n Long Bˆu cho bi’t, sœ x©y d˘ng c´ng vi™n t©m linh, tr≠ng bµy s∂n ph»m m¸ ngh÷ vµ ch’ t∏c nh˜ng kh©u cuËi cÔng Æ” hoµn thi÷n s∂n ph»m. ß©y lµ mÈt tin vui vÌi nh˜ng ng≠Íi thÓ Æ∏, Æ” lµng Æ∏ m¸ ngh÷ Non N≠Ìc ph∏t tri”n b“n v˜ng mµ v…n gi˜ Æ≠Óc vŒ Æãp cÒa t˘ nhi™n. 

V≠Ín t≠Óng cÒa ngh÷ nh©n Nguy‘n Long Bˆu. Ånh NGUYŸN S≤ Long

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  87

NH~NG NàO ߶òNG XU¢N

ßµn voi T©y Nguy™n tham gia l‘ hÈi. Ånh L™ Anh DÚng, Nh≠ Hπnh

voi T©y Nguy™n

Huy“n thoπi

t

πi Tu«n V®n h„a Du lfich Bu´n Ma ThuÈt, ßæc Læc n®m 2009, nh˜ng chÛ voi Æ∑ xu†t hi÷n Æ«y †n t≠Óng.

VÌi chÒ Æ“ {Huy“n thoπi Voi T©y Nguy™n}, voi Æ≠Óc m∆c trang phÙc l‘ hÈi di‘u hµnh tr™n Æ≠Íng phË Bu´n Ma ThuÈt vµ trong l‘ khai mπc, b’ mπc l‘ hÈi. Tπi l‘ hÈi voi Î Bu´n ß´n, ban tÊ ch¯c cÚng x©y d˘ng c∏c ch≠¨ng tr◊nh nh≠ t∏i hi÷n quang c∂nh s®n bæt vµ thu«n d≠Ïng voi rıng, Æua voi, voi thi b¨i qua s´ng S™-r™-pËc, voi Æ∏ b„ng, voi käo vÀt dÙng n∆ng nh≠ gÁ, Æ∏.

H†p d…n nh†t trong hÈi voi lµ Æua voi. Bæt Æ«u hÈi voi lµ l‘ cÛng Giµng. MÈt trong ba giµ lµng c«u kh»n bªng ti’ng £-Æ™ vÌi nÈi dung c«u cho m≠a thuÀn gi„ hfla, mÔa

88  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

L™ Anh DÚng

mµng t≠¨i tËt, Ƶn voi mπnh kh·e. Khi ti’ng cÂng chi™ng khai hÈi gi„ng l™n, l«n l≠Ót tıng {vÀn ÆÈng vi™n} voi vÌi sæc phÙc r˘c rÏ cÔng hai qu∂n t≠Óng di‘u hµnh tr≠Ìc l‘ Ƶi vµ lµm ÆÈng t∏c cÛi chµo Æπi bi”u trong ti’ng hfl reo vµ nhfip xoang t≠ng bıng rÈn r∑ cÒa c∏c chµng trai, c´ g∏i b∂n Æfia. VÌi Æ≠Íng Æua dµi 160m, 20 chÛ voi Æ≠Óc chia thµnh 5 l≠Ót Ɔu, mÁi l≠Ót 4 voi. MÁi chÛ voi Æ“u Æ≠Óc Æ∏nh sË th¯ t˘ vµ Æ≠Óc Æi“u khi”n bÎi hai nµi voi trong trang phÙc truy“n thËng. Nµi voi ngÂi tr≠Ìc Æi“u khi”n voi bªng mÈt chi’c kreo (gÀy sæt) ch›ch vµo da voi Æ” voi chπy thºng Æ≠Íng; nµi voi ngÂi sau dÔng chi’c bÛa gÁ Æ∏nh vµo m´ng voi, thÛc cho voi chπy nhanh v“ Æ›ch. Khi ti’ng tÔ vµ hi÷u l÷nh xu†t ph∏t rÛc l™n, nh˜ng chÛ voi Æua rÔng rÔng chuy”n ÆÈng. Nh˜ng chÛ voi ngµy th≠Íng ÆÒng Æÿnh, nay trÎ n™n dÚng m∑nh, nhanh nhãn ph„ng l™n ph›a tr≠Ìc. Nµi voi ngÂi tr≠Ìc rπp m◊nh

HÈp th≠ CÈng t∏c vi™n Trong n®m qua, Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c nhi÷t t◊nh cÒa c∏c Nhµ v®n, nhµ th¨, Nhµ khoa h‰c, c∏c t≠Ìng l‹nh vµ Æ´ng Æ∂o bπn Ɖc trong vµ ngoµi Qu©n ÆÈi. R†t nhi“u c∏c ÆÂng ch› Æ∑ cÈng t∏c th≠Íng xuy™n, nh≠: GS Phan Ng‰c, GS L™ V®n Lan, L™ Th’ M…u, H Huy S¨n, Nguy‘n V®n H‰c, Tr«n Hoµng Hoµng, ßoµn Hoµi Trung, TrÛc Hµ, Nguy‘n Vi’t PhÛc, ßÁ Ng‰c Di÷p, H Ki™n Giang, L™ Mπnh Th≠Íng...

tr™n Æ«u voi gÀy thÛc dÂn dÀp, nµi voi ngÂi sau, mÈt tay c«m c≠¨ng, mÈt tay dÔng bÛa n÷n li™n hÂi, c„ khi Ưng hºn tr™n m◊nh voi Æi“u khi”n voi Æua tranh tµi trong ti’ng h´ {h©y... h©y} kh´ng ngÌt.

M∏y quay phim, m∏y ∂nh cÒa c∏c ph„ng vi™n b∏o, Ƶi chÌp nh∏y li™n tÙc, s˘ hfl hät, cÊ vÚ nÂng nhi÷t cÒa c∏c Æπi bi”u ng≠Íi Lµo, c∏c du kh∏ch n≠Ìc ngoµi vµ Æ´ng Æ∂o ng≠Íi xem lµm cho khung c∂nh cuÈc Æua cµng trÎ n™n n„ng b·ng vµ hÂi hÈp, ph†n kh›ch. K’t thÛc n®m l≠Ót Æ«u, 10 chÛ voi c„ thµnh t›ch cao nh†t ti’p tÙc vµo vflng b∏n k’t. BËn {vÀn ÆÈng vi™n} voi Æ≠Óc vµo vflng chung k’t vµ {tuy”n thÒ} voi mang t™n Plang Î bu´n Ea Ma, x∑ Kr´ng Na Æ∑ giµnh ng´i qu∏n qu©n. Anh Ylit Ks¨n, chÒ voi t˘ hµo cho bi’t, n®m nay Plang 31 tuÊi, Æ≠Óc cha anh bæt vµ thu«n d≠Ïng Æ∑ tıng giµnh gi∂i nh†t cuÈc Æua voi n®m ngo∏i vµ n®m nay ti’p tÙc gi˜ v˜ng danh hi÷u voi chπy Æua sË mÈt T©y Nguy™n.

Nhi“u du kh∏ch vµ Æπi bi”u n≠Ìc ngoµi r†t c∂m k›ch vµ th›ch

thÛ khi xem l‘ hÈi voi. §ng Hu©yx¨n, ng≠Íi Anh bÈc lÈ: {L«n Æ«u ti™n trong ÆÍi, t´i Æ≠Óc xem Æua voi. ô Æ©y, voi vµ ng≠Íi Æ“u hi“n lµnh, th©n thi÷n, r†t Æ∏ng y™u. ChÛng t´i sœ cË gæng trÎ lπi Æ” th≠Îng l∑m l‘ hÈi voi Î T©y Nguy™n}. §ng Boon Thanh, Ph„ gi∏m ÆËc SÎ C´ng th≠¨ng tÿnh Ch®m-pa-sæc ΠƆt n≠Ìc Tri÷u voi, ch©n t◊nh: {Lµo c„ r†t nhi“u voi.

Voi Æ≠Óc ch®m s„c k¸ l≠Ïng nh≠ nh˜ng ng≠Íi bπn vµ cÚng Æem lπi nhi“u lÓi ›ch v“ kinh t’, v®n h„a.

N≠Ìc t´i cÚng c„ Æua voi, nh≠ng Î Æ©y tÊ ch¯c vui h¨n, c„ th™m voi thi b¨i s´ng, Æ∏ b„ng vµ käo gÁ}.

Tr®n trÎ vÌi vi÷c voi Î Bu´n ß´n ngµy cµng ›t Æi, t´i Æ≠Óc anh V‚ V®n T©m, ChÒ tfich ûy ban nh©n d©n huy÷n Bu´n ß´n, t©m s˘: {ChÛng t´i Æang vµ sœ lµm hÈi th∂o v“ thu«n d≠Ïng vµ ch®m s„c voi sinh tr≠Îng, Æ” b∂o tÂn voi T©y Nguy™n}.

Chia tay l‘ hÈi, Æi qua c∏nh rıng vÌi h n≠Ìc m™nh m´ng, t´i chÓt nghe v®ng vºng ti’ng tÔ vµ g‰i voi cÒa vua voi Ama K´ng huy“n thoπi. 

Tı th∏ng 12 n®m 2009 Æ’n th∏ng 1 n®m 2010, tπp ch› Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c cÒa c∏c ÆÂng ch›: Cao B∏ Kho∏t (Th∏i B◊nh), L™ ß◊nh Sanh (ßµ NΩng), Nguy‘n PhÛc Li™n (B◊nh ßfinh), Phπm Quang Ti’n (Qu©n chÒng H∂i qu©n), Tπ H˜u Y™n (Hµ NÈi), Tr«n Hi“n (B∏o QuËc phflng ThÒ Æ´), Nguy‘n V®n T≠Íng (Hµ NÈi), ßoµn Quy’t Thæng (H‰c vi÷n HÀu c«n), Hoµng Hi’u Ngh‹a (Qu∂ng B◊nh), Tr«n QuËc C≠Ïng (HÈi V®n h‰c ngh÷ thuÀt PhÛ Y™n), Nguy‘n ߯c Toµn (H∂i Phflng), Nguy‘n ߯c L≠u (Bæc Ninh), Mai MÈng T≠Îng (ßµ NΩng), Tr≠¨ng Quang Th¯ (Ngh÷ An), Phan L©u (Th∏i Nguy™n), L™ V®n S‹ (tr≠Íng S¸ quan Ch›nh trfi Bæc Ninh), ThÔy Li™n (B∏o H∂i qu©n), Phπm Nhung (tr≠Íng S¸ quan LÙc qu©n 2), Tr«n Anh Tu†n (Vi÷n Lfich sˆ qu©n s˘), Phπm C´ng Hu©n (Hµ NÈi), Mai Tu†n C≠Íng (VÔng 2 H∂i qu©n), Nguy‘n V®n Hoan (ßÂng Nai), Nguy‘n V®n Chi’n (Kon Tum), Quang DÚng (Qu©n Æoµn 2), Tr«n QuËc B∂ng (BÈ CHQS Qu∂ng Trfi), Tr«n PhÛ Y™n (ßµ NΩng), Ng´ V®n H‰c (Hµ NÈi), Nguy‘n V®n Khi’u (Hµ NÈi), Nguy‘n C´ng T¯ (Hµ Nam), Phπm Quy’t (Hµ Nam), L˝ Qu˝ C≠Íng (Bæc Ninh), ßµo H˜u S∏ng (C´ng ty 128 H∂i qu©n), Phπm ß◊nh ¢n (Hµ NÈi), L™ V®n Giang (Bæc Giang), L™ Th’ Nh©n (Ki™n Giang), Thanh B◊nh (B◊nh ßfinh), Nguy‘n Thfi Li‘u (Gia Lai), Mπnh Thæng (Hµ NÈi), Nguy‘n Tuy’t Vinh (Hµ NÈi), QuËc T®ng (Hµ NÈi), Mai Hoµng Hanh (BÈ CHQS Bæc Ninh)...

N®m mÌi Canh D«n 2010, V®n h„a qu©n s˘ xin chÛc c∏c ÆÂng ch› An khang, Thfinh v≠Óng, Hπnh phÛc trong mÈt n®m mÌi Æ«y ni“m vui vµ may mæn; mong c∏c ÆÂng ch› ti’p tÙc quan t©m, Òng hÈ, cÈng t∏c Æ” V®n h„a qu©n s˘ ngµy cµng phong phÛ, phÙc vÙ bπn Ɖc tËt h¨n.

gˆi v“ Æfia chÿ: Bµi, ∂nh cÈng t∏c xin s˘, 23 L˝ Nam ©n qu ∏ Tπp ch› V®n ho i. ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈ 47 59 734 3 04 πi: tho ßi÷n quansu2@vnn.vn Email: tapchivanhoa il.com vanhoaquansu@gma

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  89

Gi†c m¨ g∆p ß∆ng Vi÷t ThÒy

™m 30 T’t, t´i ngÂi nh©m nhi b™n ly r≠Óu chÍ Æ„n giao thıa mıng n®m mÌi - n®m con HÊ. MÈt ph«n do men r≠Óu, ph«n v◊ ngÂi l©u m·i l≠ng, t´i ng∂ m◊nh tr™n chi’c Æi-v®ng vµ ngÒ thi’p Æi lÛc nµo kh´ng bi’t...

Trong gi†c m¨, t´i th†y m◊nh Æang Æi trong mÈt khu rıng giµ mµ thÍi th¨ †u t´i vµ bπn bà th≠Íng vµo Æ„ ki’m cÒi. Con Æ≠Íng mfln ngoªn ngoÃo væt m◊nh ngang s≠Ín nÛi vÌi nh˜ng t™n g‰i quen thuÈc: ng∑ ba HÊ ßÓi, dËc C‰p VÂ... SÎ d‹ c„ t™n nh≠ vÀy lµ theo lÍi c∏c cÙ ngµy x≠a rıng nµy c„ r†t nhi“u hÊ. Ng∑ ba Æ„, dËc Æ„ lµ n¨i hÊ th≠Íng ngÂi r◊nh mÂi. C∏c thÓ s®n vµ ng≠Íi Æi rıng Æ∑ nhi“u l«n {chπm tr∏n} vÌi chÛng. Gi†c m¨ k˙ lπ Æ∑ Æ≠a t´i Æ’n dËc C‰p VÂ. T˘ nhi™n t´i th†y lπnh buËt sËng l≠ng khi ngh‹ rªng b©y giÍ mµ g∆p hÊ ... {T„p}! MÈt ti’ng k™u kh´ khËc vang l™n. G∆p hÊ rÂi! T´i th«m k™u l™n th◊ Æ∑ th†y mÈt con hÊ to lÌn vÌi bÈ l´ng vµng vÌi nh˜ng vªn Æen tr™n m◊nh, hi÷n ra tr≠Ìc m∆t.

Con hÊ nh◊n t´i chªm chªm. T◊nh huËng x∂y ra t˘a nh≠ c∂nh Tµo Th∏o bfi Quan V©n Tr≠Íng chËt ch∆n tπi Hoa Dung lÈ. Tµo Th∏o Æ∑ ph∂i nghi™ng m◊nh chµo Quan C´ng: {T≠Ìng qu©n l©u nay v…n mπnh

90  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

XU¢N CANH D¡N 2010 kh·e ch¯?} vµ nhÍ ´n lπi chuy÷n x≠a mµ tho∏t nπn.

Ngh‹ nh≠ vÀy, t´i cÚng bæt ch≠Ìc ng≠Íi x≠a nghi™ng m◊nh chµo hÊ: - HÊ... l©u nay v…n... mπnh kh·e ch¯?

HÊ bÁng n„i ti’ng ng≠Íi: - T´i phÙng m÷nh c∏i dπ dµy, ÆÓi ti™n sinh Î Æ©y Æ∑ l©u!

T´i n„i: - T´i lµ h‰c trfl, vıa h‰c vıa ph∂i Æi ki’m cÒi b∏n l†y ti“n Æ” ®n h‰c vµ giÛp ÆÏ bË mã. Mong hÊ ngh‹ Æ’n Æπo h‰c lµm tr‰ng.

HÊ g«m gı: - Ti™n sinh Æ∑ n„i nh≠ vÀy th◊ ta xin h·i mÈt sË Æi“u v“ dflng h‰ ta. N’u tr∂ lÍi Æ≠Óc th◊ ta sœ tr∏nh Æ≠Íng cho Æi, bªng kh´ng...

- Xin hÊ c¯ h·i! - T´i tr∂ lÍi.

HÊ n„i: - Ti™n sinh c„ bi’t gi˜a rıng xanh nµy, ta Æ≠Óc m÷nh danh lµ g◊ kh´ng?

- HÊ Æ≠Óc m÷nh danh lµ {ChÛa s¨n l©m}.

- V◊ sao?

- V◊ hÊ lµ loµi thÛ lÌn hung d˜, c„ s¯c mπnh, t∏o tÓn vµ tµn bπo. HÊ c„ th” t†n c´ng tı nh˜ng con vÀt y’u Ìt nh≠ ’ch nh∏i tÌi nh˜ng con thÛ to lÌn vµ c„ s¯c kh·e h¨n c∂ hÊ nh≠ voi, bfl t„t, tr©u rıng vµ Æ´i khi t†n c´ng c∂ ng≠Íi. HÊ c„ m∆t Î khu rıng nµo th◊ mu´ng thÛ Î n¨i †y tao t∏c, khi’p sÓ.

- ß≠Óc rÂi! VÀy ti™n sinh c„ bi’t ng≠Íi ta cfln g‰i ta bªng ´ng g◊?

- {§ng ba m≠¨i}!

- V◊ sao th’?

- Ng≠Íi ta cho rªng hÊ sËng Æ≠Óc 30 n®m n™n c„ t™n g‰i nh≠ vÀy. Nh≠ng hÊ c„ th” sËng tÌi 50 n®m ho∆c h¨n mÈt chÛt.

- Ta cfln c„ nh˜ng t™n g‰i kh∏c lµ g◊, th≠a ti™n sinh?

- Ng≠Íi ta cfln g‰i hÊ lµ c‰p, hÔm, beo.

C„ n¨i g‰i hÊ lµ kh∏i ho∆c k‘nh. Ti’ng Tµy g‰i hÊ lµ tu x≠a, x≠a c∏p tµo. Cfln ti’ng Th∏i g‰i lµ x≠a chung, x≠a trong, Æ«m nÃo...

- Xin c∂m ¨n! Cfln t™n khoa h‰c cÒa ta ti™n sinh c„ bi’t kh´ng?

T´i to∏t m h´i hÈt. L∏t sau t´i mÿm c≠Íi n„i vÌi hÊ: - HÊ thÀt kh´ng hÊ danh lµ {ChÛa s¨n l©m}! MÁi d©n tÈc g‰i hÊ bªng nh˜ng t™n g‰i kh∏c nhau nh≠ng c∏c nhµ ÆÈng vÀt

h‰c tr™n th’ giÌi Æ“u thËng nh†t g‰i hÊ theo t™n khoa h‰c do Lin-n™ Æ∆t ra tı n®m 1758 lµ Panthera (Felis) tigris Linnaeus, 1758, ph∂n ∏nh c∏c nät Æ∆c tr≠ng nh†t v“ h◊nh th∏i b™n ngoµi cÒa hÊ lµ c„ vªn v÷n vµ c„ t›nh tµn ∏c. ô Vi÷t Nam hÊ thuÈc loµi phÙ Panthera Tigris corbetti.

HÊ gÀt Æ«u: - Ti™n sinh cfln bi’t th™m g◊ v“ t›nh c∏ch cÒa ta?

- V“ kh»u vfi, hÊ r†t kho∏i c∏c loµi thÛ m„ng guËc nh≠ h≠¨u, nai, hoΩng, lÓn rıng... HÊ tuy hung d˜, nh≠ng r†t {ki™n nh…n}. HÊ c„ th” ngÂi r◊nh mÂi hµng giÍ ÆÂng hÂ. Chÿ khi nµo v tr≠Ót, hÊ mÌi ÆuÊi theo con mÂi. HÊ r◊nh mÂi d≠Ìi m∆t Ɔt ch¯ kh´ng nh≠ b∏o r◊nh mÂi tr™n c©y. Ng≠Íi ta cho rªng hÊ kh´ng trÃo. Th˘c ra, tuy kh´ng trÃo gi·i nh≠ mÃo, nh≠ng hÊ c„ th” trÃo Æ≠Óc khi c«n thi’t. HÊ cfln bi’t b¨i vµ b¨i gi·i.

HÊ h·i ti’p: - Th’ cfln... t◊nh y™u cÒa ta?

- HÊ c„ mÈt t◊nh y™u r†t d˜ dÈi. B◊nh th≠Íng hÊ sËng tr«m l∆ng, ›t khi nghe th†y hÊ g«m, trı khi ÆÈng dÙc. Vµo mÔa ÆÈng dÙc, hÊ Æ˘c vµ hÊ c∏i g∆p nhau, s®n ÆuÊi nhau, vÍn nhau Î nh˜ng chÁ trËng.

LÛc nµy hÊ hung d˜ h¨n nhi“u. HÊ chˆa ba th∏ng r≠Ïi, ÆŒ tı 2 Æ’n 4 con. Hai, ba n®m hÊ ÆŒ mÈt l«n. Ba, bËn tuÊi hÊ Æ∑ sinh ÆŒ Æ≠Óc.

HÊ n„i: - Ti™n sinh nghi™n c¯u v“ loµi ta kh∏ k¸ Ɔy! V†n Æ“ cuËi cÔng ta xin h·i ti™n sinh: Loµi hÊ ta c„ qu˝ hi’m kh´ng?

- R†t qu˝ hi’m!

- VÀy loµi ng≠Íi Æ∑ lµm g◊ Æ” b∂o v÷ chÛng ta?

- Tr™n th’ giÌi, nhi“u n≠Ìc Æ∑ Æ≠a danh s∏ch hÊ vµo loπi ÆÈng vÀt qu˝ hi’m c«n Æ≠Óc b∂o v÷, Vi÷t Nam cÚng Æ∑ c„ s∏ch Æ· Æ” Æ®ng k˝.

T´i vıa n„i xong th◊ hÊ Æ∑ qu˙ gËi tr≠Ìc m∆t t´i: - R†t c∂m ¨n loµi ng≠Íi! R†t c∂m ¨n ti™n sinh! T´i vµ ÆÂng loπi r†t mong loµi ng≠Íi th˘c hi÷n ÆÛng quy Æfinh Æ„. B©y giÍ t´i xin tr∏nh sang b™n Æ” mÍi ti™n sinh ti’n b≠Ìc!

T´i chµo hÊ vµ b≠Ìc ti’p vµo rıng. ßÈt nhi™n nghe ti’ng hÊ g‰i: - Ti™n sinh!

- HÊ cfln Æi“u g◊ n„i n˜a?

- Ti™n sinh!... Ti™n sinh n’u c„ Æau l≠ng, m·i gËi th◊ dÔng ph≠¨ng thuËc kh∏c, ch¯ Æıng dÔng.... cao hÊ cËt mµ Æau lflng hÊ t´i læm!

T´i giÀt m◊nh tÿnh gi†c. GiÍ giao thıa Æ∑ Æi”m. N®m {Con HÊ} Æ∑ Æ’n. Ngoµi kia trÍi Æ∑ sang xu©n. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  91

L™n Æÿnh

PhÔ V©n Nguy‘n Tr«n ߯c Anh

92  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

NH~NG NàO ߶òNG XU¢N ßÿnh Y™n Tˆ lu´n cho c∂m gi∏c th≠ th∏i, b◊nh y™n... Ånh Nguy‘n Tr«n ߯c Anh

t

ı Hµ NÈi, Æi theo quËc lÈ 18 v“ ph›a Æ´ng bæc TÊ quËc, qua 115km tÌi thfi x∑ U´ng B› - tÿnh Qu∂ng Ninh, Æi ti’p theo h≠Ìng T©y Bæc tr™n con Æ≠Íng quanh co d≠Ìi ch©n nÛi... sœ tÌi mÈt ng‰n nÛi cao. ß„ lµ Y™n Tˆ.

NÛi Y™n Tˆ c„ t™n lµ NÛi Voi, t™n ch˜ lµ T≠Óng S¨n; hay cfln g‰i lµ Bπch V©n S¨n do quanh n®m m©y phÒ.

Tı cuËi thÍi nhµ L˝, thi“n s≠ Hi÷n Quang cÒa dflng thi“n TrÛc L©m Æ∑ tÌi Y™n Tˆ tu hµnh. ThÍi Tr«n, c∏c vua Tr«n Th∏i T´ng, vua Tr«n Th∏nh T´ng Æ∑ tÌi Y™n Tˆ lÀp am tu hµnh, nh≠ng sau Æ„ lπi hÂi

kinh. Ph∂i Æ’n vfi vua th¯ ba cÒa nhµ Tr«n lµ Tr«n Nh©n T´ng, sau khi thæng gi∆c Nguy™n M´ng, tı b· ngai vµng l™n Y™n Tˆ kho∏c ∏o cµ sa, k’ thıa ph∏p ph∏i thi“n TrÛc L©m; th◊ Y™n Tˆ th˘c s˘ trÎ thµnh trung t©m PhÀt gi∏o ßπi Vi÷t. Vµ vua Tr«n Nh©n T´ng trÎ thµnh vfi tÊ th¯ nh†t vÌi vÌi ph∏p danh ßi“u Ng˘ Gi∏c Hoµng cÒa dflng thi“n TrÛc L©m Y™n Tˆ - mÈt dflng PhÀt gi∏o Æ∆c tr≠ng cÒa Vi÷t Nam. Tı chÔa Gi∂i Oan Æi theo Æ≠Íng tÔng rÓp b„ng, lµ bæt Æ«u hµnh tr◊nh l™n non Y™n. B©y giÍ c„ c∏p treo, nhi“u ng≠Íi l˘a ch‰n ph≠¨ng ti÷n nµy Æ” ti’t ki÷m s¯c l˘c vµ thÍi gian. Nh≠ng cÚng kh´ng ›t ng≠Íi hµnh h≠¨ng v…n Æi theo lËi cÚ - vıa Æi tr™n nh˜ng bÀc Æ∏ gÀp gh“nh, vıa ni÷m PhÀt. C„ lœ Î con Æ≠Íng †y, sœ nghe r‚ ti’ng v‰ng nÛi rıng, ti’ng v‰ng thÍi gian h¨n 700 n®m v“ tr≠Ìc.

Qua Am Lfl RÃn, qua Hfln Ng‰c lµ tÌi v≠Ín Th∏p TÊ. ß©y lµ mÈt qu«n th” ki’n trÛc th∏p mÈ lÌn nh†t Y™n Tˆ, nªm tr™n mÈt m∆t phºng rÈng r∑i Î l≠ng chıng nÛi.

Toπ Î ch›nh gi˜a vµ c„ quy m´ lÌn nh†t lµ Hu÷ Quang Kim Th∏p - n¨i c†t gi˜ x∏ lfi cÒa ßi“u Ng˘ Gi∏c Hoµng Tr«n Nh©n T´ng. Th∏p c„ m∆t bªng h◊nh t¯ gi∏c, gÂm 6 t«ng, cao 10m, Æ∆t tr™n Ƶi sen 102 c∏nh. ô t«ng th¯ 2 cÒa th∏p c„ Æ∆t t≠Óng TÊ s≠ Tr«n Nh©n T´ng trong t≠ th’ {Li™n hoa t‰a}. B™n ngoµi lµ t≠Íng bao c„ cÊng tr≠Ìc sau theo lËi ki’n trÛc thµnh qu∏ch, Æÿnh t≠Íng lÓp ng„i mÚi hµi. Hai b™n lµ th∏p mÈ cÒa hai vfi tÊ s≠ th¯ hai vµ th¯ ba lµ Ph∏p Loa vµ Huy“n Quang... Xung quanh th∏p Hu÷ Quang lµ 45 th∏p mÈ lÌn nh· qu©y qu«n d≠Ìi nh˜ng c©y tÔng cÊ thÙ. ßi qua cÊng ph›a sau th∏p Hu÷ Quang sœ g∆p mÈt con Æ≠Íng gπch, hai b™n c„ hai hµng th∏p mÈ.

Nh˜ng vi™n gπch vu´ng tr™n con Æ≠Íng nµy lµ gπch hoa cÛc, tı ÆÍi Tr«n, nay cfln 84 vi™n. ß©y lµ mÈt trong nh˜ng di t›ch ›t ·i cÒa ÆÍi Tr«n s„t lπi. ßi qua con Æ≠Íng gπch, l™n nh˜ng bÀc thang Æ∏ sœ tÌi chÔa Hoa Y™n. ChÔa nªm Î ÆÈ cao 543m, cao h¨n 8m so vÌi n“n khu Th∏p TÊ vÌi hµng c©y tÔng cÊ, t≠¨ng truy“n Æ≠Óc trÂng tı khi vua Tr«n Nh©n T´ng l™n Y™n Tˆ tu hµnh. Hoa Y™n lµ mÈt trong nh˜ng ng´i chÔa quan

tr‰ng nh†t, c„ quy m´ lÌn vµ Æãp nh†t trong qu«n th” ki’n trÛc, v◊ lœ Æ„ cfln c„ t™n lµ ChÔa C∂. Hoa Y™n Æ∑ bfi ph∏ hu˚ nhi“u l«n, vµ ng´i chÔa hi÷n nay mÌi Æ≠Óc d˘ng lπi theo ki’n trÛc thÍi Tr«n.

Hoa Y™n cÚng lµ Æi”m dıng ch©n k’t thÛc mÈt ch∆ng Æ≠Íng, lµ n¨i d©ng h≠¨ng thµnh k›nh vµ v∑n c∂nh, ngæm nh◊n nÛi non ∂o mÍ trong ngÛt ngµn m©y phÒ.

V“ vÌi Y™n Tˆ, dÔ lµ Æi l‘ hay Æi tham quan ngæm c∂nh; dÔ l«n Æ«u hay l«n th¯ m†y; con ng≠Íi nh≠ lπc vµo mÈt th’ giÌi hoµn toµn kh∏c. ô Æ„ t©m hÂn nh≠ læng lπi, trong h¨n, thu«n khi’t h¨n vµ h≠Ìng thi÷n.

C„ lœ ch›nh khung c∂nh †y Æ∑ lµm cho con ng≠Íi d‘ c∂m nhÀn vµ th†u hi”u h¨n t≠ t≠Îng cÒa TrÛc L©m thi“n ph∏i. ß„ lµ s˘ hoµ hÓp gi˜a tinh th«n d©n tÈc vµ t´n gi∏o, gi˜a t≠ t≠Îng vµ Æπo Ưc, gi˜a Æπo vÌi ÆÍi.

Tı Hoa Y™n, bæt Æ«u mÈt hµnh tr◊nh mÌi - l™n chÔa ßÂng, l™n Æÿnh thi™ng Y™n Tˆ. ß≠Íng l™n chÔa ßÂng dËc quanh co d≠Ìi nh˜ng b„ng c©y cÊ thÙ; cÚng lµ con Æ≠Íng thˆ th∏ch s˘ b“n bÿ cÒa con ng≠Íi vµ t†m lflng thµnh khi v“ Ɔt PhÀt. ô Æÿnh cao nh†t cÒa non thi™ng Y™n Tˆ, tr≠Ìc chÔa ßÂng th©m nghi™m tr«m m∆c, c„ c∂m gi∏c nh≠ chπm vµo vÚ trÙ, nghe Æ≠Óc ti’ng v‰ng Ɔt trÍi, ti’ng n„i cÒa ti“n nh©n, nghe Æ≠Óc lÍi hÂn thi™ng s´ng nÛi. Con ng≠Íi nh≠ phi™u di™u tho∏t tÙc... Khung c∂nh cÚng thÀt di÷u k˙. Khi m©y quang c„ th” ph„ng t«m mæt nh◊n c∂ vÔng Æ´ng bæc TÊ quËc; khi m©y phÒ t¯ b“ gi∏p m∆t kh´ng nh◊n th†y nhau. ©m u nh≠ Î c‚i kh∏c. LÛc næng bıng l™n, c∂nh vÀt s∏ng rÏ... Vµ c„ lÛc m©y hä ra, lÈ nh˜ng {khe trÍi} cho næng chi’u qua nh≠ nh˜ng chÔm hµo quang. ß≠Íng xuËng nÛi nhã nhµng h¨n, kh´ng hºn v◊ nh˜ng bÀc Æ∏; mµ lµ t©m hÂn th≠ th∏i, tho∂ nguy÷n khi Æi tÌi Æ›ch, tÌi Æ≠Óc chËn linh thi™ng c‚i PhÀt, Î gi˜a Ɔt trÍi. M‰i m÷t nh‰c, ≠u t≠ muÈn phi“n d≠Íng nh≠ tan bi’n.

L™n Y™n Tˆ lµ trÎ v“ vÌi cÈi nguÂn, lµ mÈt l«n soi lπi m◊nh, rÚ sπch bÙi tr«n... Nh˜ng b≠Ìc ch©n xuËng nÛi nh≠ cfln v≠¨ng v†n trong ∏nh hoµng h´n chi“u tµ, trong ti’ng m‚ chÔa khoan thai v®ng vºng... 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  93

Bi”n L®ng C´ lu´n quy’n rÚ du kh∏ch. Ånh Nguy‘n ß◊nh Lπc

L°NG C§ nµng ti™n c∏ P

Nguy‘n ß◊nh Lπc

h›a nam gi∏p H∂i V©n quan, ph›a bæc nËi li“n cˆa bi”n C∂nh D≠¨ng, t©m Æi”m nËi cÒa ba di s∂n v®n h„a th’ giÌi CË Æ´ Hu’, PhË cÊ HÈi An, Th∏nh Æfia M¸ S¨n, L®ng C´ lµ Æfia danh nÊi ti’ng vÌi c∂nh quan thi™n nhi™n hÔng v‹, ´m vµo lflng Æ«m n≠Ìc LÀp An huy“n ∂o, b∑i c∏t træng mfin mµng chπy dµi ´m bi”n xanh m™nh m´ng nh≠ n›u käo ta v“ vÌi k˚ ni÷m kh„ qu™n trong mÈt l«n l∑ng du tr™n bÍ s„ng vÁ.

L®ng C´ - mÈt lµng chµi b◊nh y™n d≠Ìi ch©n H∂i V©n, quanh n®m m©y træng, nh˜ng con ng≠Íi hi“n hfla ch†t ph∏c vµ m’n kh∏ch. Chuy÷n k” rªng ngµy x≠a, c„ mÈt ng´i mÈ ng≠Íi con g∏i trinh nguy™n Î n¨i Æ©y Æ≠Óc d©n ngÙ c≠ sˆa sang, h≠¨ng kh„i.

Khi lµm ®n ph∏t Æπt, d©n lµng cÔng nhau n©ng c†p t´n tπo, x©y L®ng Æ” cÛng giÁ nh≠ ti“n hi“n. ThÍi gian tr´i qua, b©y giÍ ng≠Íi d©n n¨i Æ©y chÿ cfln k” nhau nghe nh≠ lµ huy“n thoπi mÈt thÍi... L®ng C´ cÚng c„ th” g‰i ch÷ch tı Lµng Cfl mµ ra, c„ lœ

n¨i Æ©y ngµy x≠a lµ b∑i ÆÀu trÛ ch©n nhi“u Ƶn cfl træng tÙ lπi sau mÈt ngµy ki’m ®n khæp nŒo...

L®ng C´ bi’n ∂o k˙ thÛ say lflng bao du kh∏ch cÚng nh≠ c∏c nhµ nhi’p ∂nh. M©y, trÍi, s„ng, n≠Ìc, bi”n, xanh, thuy“n san s∏t, bÍ c∏t lung linh chuy”n m◊nh e †p nh≠ thi’u n˜ xu©n th◊ trong chi’c kh®n voan træng n‚n nµ, lÛc th◊ cuÈn m◊nh trong t†m lÙa tinh kh´i, khi th≠Ìt tha trong tµ ∏o t›m... BuÊi sÌm th¯c dÀy, trÍi quang, chÛng t´i chπy xe m∏y ra L®ng C´, nhÍ g„c cao cÒa qu∏n Sao Bi”n - Bä ßen, b†m m∏y ∂nh, gi˜ lπi kho∂nh khæc nhÈn nhfip buÊi sÌm c∏ l™n Æ«m rÂi x◊ xÙp t´ ch∏o t´m sfl t≠¨i nguy™n n„ng hÊi.

Tin vui Æ’n vÌi m‰i ng≠Íi, Bi”n L®ng C´ vıa Æ≠Óc k’t nπp vµo c©u lπc bÈ 30 vfinh Æãp nh†t th’ giÌi. Mai Æ©y khu du lfich sinh th∏i vµ nghÿ d≠Ïng quËc t’ L®ng C´ h◊nh thµnh cÔng s˘ ph∏t tri”n cÒa khu kinh t’ Ch©n M©y - L®ng C´ sœ cµng lµm say lflng du kh∏ch. 

... Tr´ng v“ nÛi th◊ th†y m©y lπ bay l™n tı hang hËc, nh≠ nh˜ng nµng ti™n mÛa Î non bÂng, nh◊n xuËng n≠Ìc th◊ gi„ trong xua s„ng bi”n, nh≠ mu´n ng˘a ch«u v“. B©y giÍ mÌi dıng xe tr´ng ra bËn ph›a, vui mæt nh◊n xem, th†y nµo lµ kh› lµnh, nµo lµ gi„ dfiu, nµo lµ c∂nh vui, nµo lµ vÀt Æãp. ßæm nh◊n mÈt hÂi l©u, b†t gi∏c c∂ ng≠Íi m∏t r≠Ói, s˘ n„ng n˘c tan bi’n, lflng th†y hÌn hÎ hºn ra, xÛc c∂nh sinh t◊nh (c∂m xÛc cÒa vua Kh∂i ßfinh ghi tr™n v®n bia {Hµnh cung Tfich vi™n}).

94  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

´i kh´ng ph∂i lµ ng≠Íi sinh ra tr™n m∂nh Ɔt nµy, nh≠ng tuÊi th¨ cÒa t´i Æ∑ gæn li“n vÌi con s´ng ß®k Bla. BË t´i k” sau khi gi∂i ph„ng Kon Tum, ƨn vfi cÒa ´ng Æ≠Óc l÷nh cÒa c†p tr™n quy’t Æfinh Î lπi Æ” ti’p qu∂n vµ x©y d˘ng vÔng Ɔt nµy. §ng Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ v“ qu∂n l˝ chÿ huy mÈt ƨn vfi Æ„ng g«n con s´ng ß®k Bla. Qua qu∏ tr◊nh c´ng t∏c nhÀn th†y Ɔt vµ ng≠Íi Î n¨i Æ©y hi“n hfla ´ng Æ∑ quy’t Æfinh Æ≠a c∂ gia Æ◊nh tı ngoµi Bæc vµo sinh sËng vµ lÀp nghi÷p. HÂi Æ„, hai b™n bÍ con s´ng ß®k Bla c©y cËi cfln um tÔm, rÀm rπp, lflng s´ng kh´ng

NH~NG NàO ߶òNG XU¢N

B™n dflng

ß°K BLA

L‘ hÈi Æua thuy“n tr™n s´ng ß®k Bla. Ånh Trung Ki™n

rÈng nh≠ b©y giÍ. ß∆c bi÷t lµ trong lflng s´ng lu´n »n ch¯a mu´n vµn Æi“u k˙ b› vµ hµo ph„ng ban t∆ng cho con ng≠Íi nh˜ng s∂n vÀt s´ng n≠Ìc.

ThÍi chi’n tranh, ß®k Bla ©m th«m l∆ng ch∂y Æ≠a nh˜ng Æoµn thuy“n chÎ bÈ ÆÈi, l≠¨ng th˘c, vÚ kh› ti’p t’, ÆÂng thÍi chÎ th≠¨ng, b÷nh binh v“ hÀu c¯ Æi“u trfi. S´ng cÚng lµ n¨i gi†u qu©n, giÛp bÈ ÆÈi lÀp nhi“u chi’n c´ng trong kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc. Ti”u Æoµn Æ∆c c´ng 406 cÒa tÿnh Kon Tum lµ ƨn vfi Æ∑ vÀn dÙng linh hoπt d˘a vµo lflng s´ng Æ” äm qu©n th‰c s©u, b†t ngÍ Æ∏nh vµo c∏c khu c®n c¯ cÒa M¸, ngÙy, tπo cˆa mÎ d…n Æ≠Íng cho c∏c ƨn vfi chÒ l˘c vµ xe t®ng cÒa ta Æ∏nh tı h≠Ìng bæc vµo thfi x∑ Kon Tum (nay lµ thµnh phË Kon Tum). ß®k Bla Æ∑ gæn b„ vÌi ng≠Íi d©n n¨i Æ©y tı bao ÆÍi nay, m‰i hoπt ÆÈng, sinh hoπt Æ“u gæn li“n vÌi con s´ng, nu´i d≠Ïng bi’t bao th’ h÷. S´ng hi“n hfla mang n∆ng ngh‹a t◊nh lµ vÀy, nh≠ng s´ng v…n chfiu mang ti’ng vÌi ng≠Íi tı nh˜ng c©u chuy÷n Æ≠Óc th™u d÷t n™n nh≠ chuy÷n d≠Ìi con s´ng nµy c„ con {ma gia} to læm, mÁi n®m ph∂i cËng nπp cho n„ vµi ng≠Íi mÌi lµm ®n y™n Ên vµ th≠Íng lµ vµo thÍi gian cuËi mÔa m≠a Æ«u mÔa kh´ (vµo kho∂ng th∏ng 10), tπo cho s´ng th™m nh˜ng c©u chuy÷n huy“n thoπi.

Con s´ng ß®k Bla dµi hun hÛt, mÔa lÚ trµn v“, n≠Ìc s´ng l™nh l∏ng v≠Ín t≠Óc, ruÈng ÆÂng mÁi l«n nh≠ th’ lπi mang n∆ng phÔ sa bÂi Ææp cho Æ´i bÍ tπo thµnh nh˜ng c∏nh ÆÂng lÛa, b∑i m›a, b∑i ng´, r…y m◊ xanh tËt. S´ng cÚng ghi bi’t bao d†u †n Æau buÂn cÒa d©n tÈc. C∏ch c«u ß®k Bla v“ h≠Ìng t©y, kh∏ch tham quan c„ th” nh◊n th†y ngÙc Kon Tum - n¨i Æ∑ giam c«m c∏c ch› s‹ y™u n≠Ìc ki™n trung nh˜ng n®m Æ«u cÒa th’ k˚ tr≠Ìc, n¨i ra ÆÍi Chi bÈ ß∂ng Æ«u ti™n cÒa tÿnh Kon Tum, n¨i in ÆÀm d†u †n cÒa nh˜ng cuÈc Ɔu tranh gi˜a ng≠Íi tÔ vµ kŒ thÔ cÒa m◊nh, tı nh˜ng cuÈc Ɔu tranh Æ„ Æ∑ c„ kh´ng ›t cai ngÙc nhÀn ra ch©n l˝ Æi theo con Æ≠Íng cÒa nh˜ng ng≠Íi y™u n≠Ìc.

MÈt trong sË cai ngÙc Æ≠Óc c∏c ch› s‹ y™u n≠Ìc gi∏c ngÈ vµ trÎ thµnh ng≠Íi B› th≠ Chi bÈ ß∂ng Æ«u ti™n cÒa tÿnh Kon Tum Æ„ lµ ´ng Hu˙nh ß®ng Th¨. ß©y cÚng lµ n¨i ch¯ng ki’n cuÈc Ɔu tranh l≠u huy’t cÒa ng≠Íi tÔ cÈng s∂n n®m 1931. NgÙc Kon Tum Æ∑ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc c´ng nhÀn lµ di t›ch lfich sˆ c†p quËc gia vµ trÎ thµnh Æi”m tham quan di t›ch lfich sˆ cÒa du kh∏ch, nh©n d©n vµ h‰c sinh, sinh vi™n tr™n Æfia bµn tÿnh.

Khi Ɔt n≠Ìc ÆÊi mÌi vµ hÈi nhÀp, Kon Tum tr™n Æ≠Íng ph∏t tri”n, dflng ß®k BLa huy“n thoπi lπi c„ th™m mÈt nhi÷m vÙ mÌi Æ≠a nh˜ng Æoµn kh∏ch du lfich

Trung Ki™n

v“ vÌi cÈi nguÂn vµ chÎ l˜ kh∏ch th®m quan danh lam thæng c∂nh Kon Tum. ô h˜u ngπn dflng s´ng, du kh∏ch c„ th” ghä th®m lµng d©n tÈc Ba Na Kon KLo, rÂi l™n Æ≠Íng qua s´ng bªng c«u treo. ߯ng gi˜a c«u, du kh∏ch sœ th†y t©m hÂn m◊nh nh≠ tho∏ng Æπt h¨n, bÎi d≠Ìi ch©n c«u lµ dflng s´ng ch∂y m∂i mi’t, xung quanh lµ lµng mπc vÌi nh˜ng b∑i m›a xanh ngæt vµo mÔa thu vµ trÎ m◊nh vÌi mµu hoa træng bπt ngµn khi gi„ xu©n v“. V≠Ót qua c«u du kh∏ch sœ Æ’n vÔng Ɔt phÔ sa trÔ phÛ vÌi nh˜ng v≠Ín chuËi, v≠Ín cµ ph™ vµ c∏c v≠Ín c©y ®n qu∂ kh∏c. ßi theo con Æ≠Íng quanh co dµi kho∂ng 6km sœ Æ’n lµng Kon K¨ Tu - d©n tÈc Ba Na cfln gi˜ Æ≠Óc nät hoang s¨ cÒa c∂nh vÀt thi™n nhi™n cÔng nät hoang d∑ trong sinh hoπt. Lµng nªm b™n bÍ s´ng ß®k Bla lÈng gi„, soi b„ng xuËng dflng s´ng xanh ngæt vÌi nh˜ng b∑i tæm Æ«y c∏t mfin mµng. ô Æ©y c„ nhµ r´ng v®n h„a to, cao vµ Æãp, du kh∏ch sœ ghä lπi qua Æ™m, tham gia vµo c∏c hoπt ÆÈng giao l≠u v®n h„a, mÛa xoang, uËng r≠Óu c«n, nghe k” khan b™n b’p lˆa bÀp bÔng cÔng ng≠Íi d©n. Khi trÎ v“ du kh∏ch sœ th†y hµi lflng vÌi m„n quµ l≠u ni÷m bªng vÀt li÷u nÛi rıng Æ≠Óc lµm tı ch›nh bµn tay khäo läo cÒa ng≠Íi d©n n¨i Æ©y. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  95

QUˇC T⁄

Th’ giÌi 2010

hy v‰ng vµ tr®n trÎ L™ Th’ M…u

N®m 2010 sœ lµ n®m mang nhi“u ˝ ngh‹a c„ t›nh bi”u t≠Óng: n®m k’t thÛc thÀp k˚ Æ«u ti™n cÒa th’ k˚ XXI vµ cÚng lµ n®m k’t thÛc thÀp k˚ Æ«u ti™n cÒa thi™n ni™n k˚ th¯ ba. Nh≠ng c„ lœ n®m tÌi kh´ng chÿ c„ ˝ ngh‹a bi”u t≠Óng: n®m 2010 sœ k’t thÛc mÈt thÀp k˚ Æ«y nh˜ng bi’n ÆÈng lÌn lao, nhi“u tr®n trÎ vµ hy v‰ng vµo nh˜ng bi’n chuy”n lÌn trong ti’n tr◊nh ph∏t tri”n cÒa th’ giÌi trong nh˜ng n®m tÌi.

N®m thˆ nghi÷m chi’n l≠Óc t®ng qu©n cÒa M¸ Î Ép-ga-ni-xtan

N®m 2010, M¸ vµ li™n qu©n bæt Æ«u th˘c hi÷n chi’n l≠Óc t®ng qu©n cÒa tÊng thËng Ba-ræc §-ba-ma Î Épga-ni-xtan Æang g©y nhi“u tranh c∑i Î trong vµ ngoµi n≠Ìc M¸, theo Æ„, M¸ sœ bæt Æ«u rÛt qu©n kh·i Ép-gani-xtan sau 18 th∏ng k” tı khi t®ng vi÷n l«n nµy. L«n Æ«u ti™n trong lfich sˆ chi’n tranh, vÌi t≠ c∏ch lµ tÊng t≠ l÷nh c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸, ´ng Ba-ræc §-ba-ma tuy™n bË tr≠Ìc thÍi hπn rÛt qu©n. Nhi“u chuy™n gia ph©n t›ch qu©n s˘ cho rªng tuy™n bË cÒa tÊng thËng M¸ Ba-ræc §-ba-ma giËng vÌi kfich b∂n phim H´-li-Ût, ho∆c trfl ch¨i Æi÷n tˆ tr™n m∏y t›nh, h¨n lµ mÈt chi’n l≠Óc qu©n s˘. M∆c dÔ TÊng th≠ k˝ NATO, ´ng An-ƨ PhËc Ra-mÛt, tuy™n bË rªng, NATO c„ k’ hoπch trong n®m 2010 sœ t®ng c≠Íng th™m 5.000 qu©n cho chi’n tr≠Íng Ép-ga-ni-xtan, nh≠ng cam k’t Æ„ lµ mÈt nhi÷m vÙ c˘c k˙ kh„ kh®n bÎi ch›nh phÒ nhi“u n≠Ìc NATO Æang ph∂i ÆËi m∆t vÌi kh„ kh®n v“ kinh t’ vµ th©m hÙt ng©n s∏ch lÌn. H«u h’t ng≠Íi d©n ch©u ¢u ph∂n ÆËi vi÷c t®ng qu©n, cÚng kh´ng ›t ng≠Íi coi cuÈc chi’n tranh Î Ép-ga-ni-xtan lµ {v´ ngh‹a} vµ kh´ng c„ tri”n v‰ng giµnh chi’n thæng. Cfln nhi“u chuy™n gia ph©n t›ch ch›nh trfi Î M¸ nhÀn xät, vÌi mÈt ch›nh phÒ tham nhÚng, mÈt l˘c l≠Óng qu©n s˘ vµ an ninh c„ s¯c chi’n Ɔu Æ≠Óc mua bªng Æ´la nh≠ Î Ép-ga-ni-xtan, th◊ li÷u sau 18 th∏ng, M¸ vµ li™n qu©n c„ phäp mµu nµo tπo ra mÈt ÆÈi qu©n ÆÒ s¯c b∂o Æ∂m an ninh cho s˘ tÂn tπi cÒa mÈt ch›nh phÒ sau khi M¸ rÛt Æi. R‚ rµng, Æ©y lµ bµi to∏n ch≠a c„ lÍi gi∂i. Nhi“u chuy™n gia qu©n s˘ Æ∑ tıng Æ“ cÀp tÌi mÈt th†t bπi cÒa M¸ Î Ép-ga-ni-xtan giËng nh≠ Li™n X´ tr≠Ìc Æ©y, sœ d…n tÌi s˘ sÙp ÆÊ th” ch’ M¸ vÌi nh˜ng hÀu qu∂ mµ ch≠a mÈt ai c„ th” d˘ b∏o Æ≠Óc sœ t∏c ÆÈng ra sao ÆËi vÌi th’ giÌi trong thÀp k˚ tÌi.

Nga vµ M¸ sœ k˝ k’t Hi÷p ≠Ìc START mÌi

R†t c„ th”, trong Æ«u n®m 2010, Nga vµ M¸ sœ k˝ k’t Hi÷p ≠Ìc START mÌi, kh´ng chÿ Æ∏nh d†u b≠Ìc 96  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

ph∏t tri”n mÌi trong quan h÷ gi˜a hai c≠Íng quËc hπt nh©n hµng Æ«u th’ giÌi mµ cfln c„ t∏c ÆÈng ÆËi vÌi ti’n tr◊nh ng®n ch∆n vµ gi∂i trı vÚ kh› hπt nh©n.

S˘ ki÷n nµy sœ c„ ∂nh h≠Îng nh†t Æfinh tÌi ti’n tr◊nh vµ k’t qu∂ HÈi nghfi quËc t’ bµn v“ Hi÷p ≠Ìc kh´ng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n (NPT) sœ Æ≠Óc tÊ ch¯c vµo mÔa xu©n n®m 2010. VÌi tuy™n bË mang t›nh ch†t {c≠¨ng l‹nh} cÒa tÊng thËng M¸ Baræc §-ba-ma nhªm ti’n tÌi mÈt th’ giÌi kh´ng c„ vÚ kh› hπt nh©n, M¸ ph∂i lµ n≠Ìc Æ«u ti™n c«n c„ hµnh ÆÈng th˘c t’ trong vi÷c ng®n ch∆n phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n. N’u M¸ kh´ng lµm Æi“u Æ„, ti’n tr◊nh gi∂i trı vµ ng®n ch∆n phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n sœ kh„ c„ th” Æπt Æ≠Óc ti’n bÈ trong nh˜ng n®m tÌi.

Th’ giÌi k˚ ni÷m 65 n®m Chi’n thæng chÒ ngh‹a ph∏t x›t vµ k’t thÛc Chi’n tranh Th’ giÌi l«n th¯ II

N®m 2010, th’ giÌi sœ k˚ ni÷m 65 n®m Chi’n thæng chÒ ngh‹a ph∏t x›t vµ k’t thÛc Chi’n tranh Th’ giÌi l«n th¯ II trong bËi c∂nh Î ch©u ¢u vµ nhi“u n≠Ìc tr™n th’ giÌi Æang di‘n ra chi’n dfich xuy™n tπc lfich sˆ træng trÓn vµ bÿ Êi v“ nguy™n nh©n, di‘n bi’n vµ k’t cÙc cuÈc chi’n tranh nµy. ß©y lµ v†n Æ“ thÍi s˘ ch›nh trfi vµ qu©n s˘ c†p thi’t trong bËi c∂nh tr™n th’ giÌi c„ nh˜ng th’ l˘c Æang m≠u toan vi÷n cÌ ti’n hµnh chi’n tranh {chËng khÒng bË}, {b∂o v÷ nh©n quy“n}, {ng®n ch∆n th∂m h‰a nh©n Æπo}, {chËng ma tu˝}, {khæc phÙc th∂m h‰a sinh th∏i}... Æ” can thi÷p th´ bπo vµo c´ng vi÷c nÈi bÈ cÒa c∏c n≠Ìc kh∏c, Æe doπ hoµ b◊nh vµ an ninh cÒa toµn nh©n loπi. ß” ng®n ch∆n nguy c¨ Æ„, c«n c„ s˘ thËng nh†t vµ Æoµn k’t cÒa toµn th” loµi ng≠Íi ti’n bÈ, cÚng nh≠ tr≠Ìc Æ©y Li™n X´ Æ∑ tıng lµm trÙ cÈt Æoµn k’t thµnh lÀp m∆t trÀn ÆÂng minh chËng chÒ ngh‹a ph∏t x›t.

S˘ trÁi dÀy cÒa ch©u É

N®m 2010 sœ ch¯ng ki’n ch©u É nhanh ch„ng tho∏t kh·i cuÈc khÒng ho∂ng kinh t’ toµn c«u, tr≠Ìc h’t lµ Î Trung QuËc vµ nhi“u n“n kinh t’ kh∏c Î ch©u lÙc nµy. ßi“u nµy mÈt l«n n˜a cho th†y ch©u É Æang nÊi l™n nh≠ mÈt trung t©m kinh t’ vµ ch›nh trfi ph∏t tri”n n®ng ÆÈng nh†t th’ giÌi. N’u trong suËt hai th’ k˚ XIX vµ XX, ranh giÌi quy“n l˘c

toµn c«u Æi qua ßπi T©y D≠¨ng, th◊ hi÷n nay ranh giÌi Æ„ Æang Æi qua Th∏i B◊nh D≠¨ng. ß©y ch›nh lµ s˘ th¯c tÿnh ch›nh trfi mang t›nh toµn c«u. Trong bËi c∂nh Æ„, M¸ buÈc ph∂i tham gia vµo c∏c li™n minh Æa ph≠¨ng mÌi vµ buÈc ph∂i chia tay vÌi trÀt t˘ th’ giÌi ƨn c˘c, mÎ ra trÀt t˘ th’ giÌi Æa ÆËi t∏c trong thÀp k˚ sau.

CÚng ch›nh v◊ th’, tÊng thËng M¸ Ba-ræc §-ba-ma Æ∑ ph∂i tuy™n bË chÒ tr≠¨ng cÒa M¸ x©y d˘ng ÆËi t∏c xuy™n Th∏i B◊nh D≠¨ng.

Li™n HÓp QuËc ti’p tÙc bµn th∂o v“ Hi÷p ≠Ìc nhªm ng®n ch∆n bi’n ÆÊi kh› hÀu

Hi÷p ≠Ìc nhªm ng®n ch∆n bi’n ÆÊi kh› hÀu Æπt Æ≠Óc tπi HÈi nghfi C´-pen-haghen th∏ng 12-2009 tuy kh´ng Æ≠Óc coi lµ mÈt cam k’t ch›nh trfi mang t›nh rµng buÈc, kh´ng ÆÒ Æ” ÆËi ph„ vÌi nguy c¨ bi’n ÆÊi kh› hÀu, nh≠ng lµ b≠Ìc Æi Æ«u ti™n cho mÈt hi÷p ≠Ìc mÌi c„ th” sœ Æ≠Óc LHQ th´ng qua vµo n®m 2010, th¯c tÿnh s˘ thËng nh†t cÒa t†t c∂ c∏c quËc gia ti’n hµnh cuÈc Ɔu tranh toµn di÷n nhªm ng®n ch∆n bi’n ÆÊi kh› hÀu trong thÀp k˚ th¯ hai trong th’ k˚ XXI.

C∏c {Æi”m n„ng} li÷u c„ th” hπ nhi÷t?

{ßi”m n„ng} hπt nh©n CHDCND Tri“u Ti™n kh„ c„ th” c„ d†u hi÷u hπ nhi÷t ngay c∂ sau khi Æ∆c ph∏i vi™n M¸ phÙ tr∏ch v†n Æ“ Tri“u Ti™n, ´ng Xt™phan BËt-uËt, c„ cuÈc g∆p song ph≠¨ng Æ«u ti™n vÌi c∏c quan ch¯c c†p cao Î B◊nh Nh≠Ïng vµo nh˜ng ngµy cuËi cÔng cÒa n®m 2009 vµ Æπt Æ≠Óc s˘ thËng nh†t rªng, Tri“u Ti™n sœ quay trÎ lπi c∏c cuÈc Ƶm ph∏n s∏u b™n. BÎi v†n Æ“ cÒa m‰i v†n Æ“ trong qu∏ tr◊nh phi hπt nh©n b∏n Æ∂o Tri“u Ti™n lµ M¸ ph∂i k˝ k’t hi÷p ≠Ìc hfla b◊nh vÌi Tri“u Ti™n vµ cam k’t t´n tr‰ng an ninh cÒa quËc gia nµy. Chıng nµo M¸ ch≠a Æ≠a ra cam k’t Æ„, ch≠a th” hy v‰ng c„ s˘ chuy”n bi’n lÌn trong ti’n tr◊nh phi hπt nh©n ho∏ b∏n Æ∂o Tri“u Ti™n. Cfln {Æi”m n„ng} hπt nh©n I-ran trong n®m 2010 c„ th” sœ c„ nh˜ng di‘n bi’n mÌi sau khi I-ran Æ∑ c„ ÆÈng th∏i {xuËng thang} trong quy’t t©m cÒa h‰ lµ ÆÂng ˝ nhÀn chuy”n giao urani Æ∑ lµm giµu tr™n Ɔt ThÊ Nh‹ K˙. Nh≠ng quan Æi”m c„ t›nh nguy™n tæc cÒa hai b™n v…n cfln Æ„: M¸ v…n chÒ tr≠¨ng ∏p dÙng c∏c bi÷n ph∏p trıng phπt c¯ng ræn, cfln I-ran

v…n coi m‰i gi∂i ph∏p trıng phπt Æ“u v´ ngh‹a bÎi T™-h™-ran c„ quy“n ch›nh Æ∏ng ph∏t tri”n c´ng ngh÷ hπt nh©n v◊ mÙc Æ›ch hoµ b◊nh.

Ti’n tr◊nh hoµ b◊nh Î Trung ß´ng v…n kh„ tho∏t kh·i b’ tæc

Trong nh˜ng ngµy cuËi cÔng cÒa n®m 2009, Nga tÊ ch¯c HÈi nghfi quËc t’ v“ Trung ß´ng vÌi chÒ Æ“ {Trung ß´ng: n®m 2010} tπi Gio„c-Æa-ni vÌi ch≠¨ng tr◊nh nghfi s˘ bµn v“ tri”n v‰ng dµn x’p cuÈc xung ÆÈt gi˜a I-xra-en vµ Pa-le-xtin, vai trfl cÒa c∏c n≠Ìc ngoµi khu v˘c trong n“n ch›nh trfi Î Trung ß´ng, v†n Æ“ an ninh n®ng l≠Óng vµ kh´ng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n. LËi tho∏t Æ«u ti™n ra kh·i b’ tæc lµ I-xra-en ph∂i hoµn toµn ch†m d¯t hoπt ÆÈng x©y d˘ng c∏c khu Æfinh c≠ tr™n c∏c vÔng l∑nh thÊ chi’m Æ„ng cÒa Pa-le-xtin, cfln M¸ - mÈt b™n lu´n chÒ tr≠¨ng ÆÈc quy“n gi∂i quy’t xung ÆÈt gi˜a I-xra-en vµ Pa-le-xtin-c«n ph∂i c´ng khai th” hi÷n r‚ quan Æi”m kh´ng ch†p nhÀn hi÷n trπng t◊nh h◊nh Î Trung ß´ng nh≠ hi÷n nay. ßÂng thÍi, c∏c b™n trung gian gÂm Li™n HÓp QuËc, EU, Nga vµ M¸ sœ ph∂i phËi hÓp hµnh ÆÈng nhªm Æ≠a ra mÈt k’ hoπch c„ t›nh ph∏p l˝ Æ” gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ cfln ch≠a thËng nh†t gi˜a Pa-le-xtin vµ I-xra-en. Nguy™n tæc chÒ y’u cÒa k’ hoπch nµy lµ x©y d˘ng mÈt nhµ n≠Ìc Pa-le-xtin cÔng tÂn tπi hoµ b◊nh vÌi I-xra-en. Tuy nhi™n, th˘c t’ thÍi gian qua ch¯ng t·, gi∂i ph∏p nµy r†t ›t t›nh kh∂ thi, n’u kh´ng muËn n„i lµ kh´ng th”. Trong n®m 2010, ti’n tr◊nh hoµ Î Trung ß´ng v…n kh„ tho∏t kh·i b’ tæc.

N“n {chÒ quy“n d≠Ìi h‰ng sÛng} cÒa M¸ Î I-ræc v…n trong t◊nh trπng b†t Ên

Vi÷c M¸ rÛt qu©n kh·i c∏c thµnh phË cÒa I-ræc trong n®m 2009 nh≠ng ngay sau Æ„ cho tÌi tÀn nh˜ng ngµy cuËi cÔng cÒa n®m 2009, nhi“u vÙ khÒng bË Æ…m m∏u li™n ti’p x∂y ra nhªm vµo c∏c l˘c l≠Óng cÒa M¸ cfln ÆÂn trÛ tπi Æ©y vµ vµo c∏c l˘c l≠Óng an ninh vµ bÈ m∏y cÒa ch›nh phÒ I-ræc. Xem ra, n“n {chÒ quy“n quËc gia} mµ ng≠Íi I-ræc Æ≠Óc trao tr∂ d≠Ìi h‰ng sÛng cÒa M¸ trong n®m 2010 sœ v…n ti“m »n s˘ b†t Ên vµ c„ th” sÙp ÆÊ b†t c¯ lÛc nµo. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  97

QUˇC T⁄

NH~NG C¢Y C¡U

trong Æ™m træng

SAINT-PETERBURG ThÙy Anh

{ß™m træng Con thi™n nga træng kho∏c bÈ l´ng v÷t Æen trong Æ«m n≠Ìc træng ß™m træng H∑y thi’p Æi tr™n ng˘c anh Æ©y ChÛ ch„ Æ„i lang thang s©n ga T◊m mÈt m∏i nhµ Ng≠Íi ®n xin ßi d‰c k™nh Ƶo Obvod ß™m træng M‰i Æi“u tr«n trÙi Æ’n tÀn cÔng Vfi Ææng nh˜ng dflng th¨ Vfi Ææng nh˜ng Æ´i m´i Vµ vfi Ææng cÒa ni“m tin tuÊi trŒ...}

98  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

B

µi th¨ Æ≠Óc phÊ nhπc cÒa Rozenbaum lu´n vang l™n trong t´i mÁi l«n Æ’n thÒ Æ´ ph›a bæc cÒa n≠Ìc Nga - thµnh phË hoa l÷ vµ mang phong vfi cÊ k›nh h¨n c∂ Moscow, cho dÔ so vÌi Moscow, Saint-Peterburg lµ mÈt thµnh phË cfln r†t trŒ, mÌi ngoµi 300 n®m tuÊi. Ngoµi nh˜ng danh thæng ng≠Íi ta v…n th≠Íng nhæc Æ’n, lµ ni“m t˘ hµo cÒa ng≠Íi d©n n¨i Æ©y, nh˜ng Ermitazh, Cung Æi÷n MÔa Æ´ng, V≠Ín mÔa hÃ..v..v., th◊ Saint - Peterburg m™ ho∆c t´i bªng nh˜ng chi’c c«u cÒa m◊nh. L«n nµo cÚng vÀy, rÍi ga xe lˆa, vi÷c Æ«u ti™n t´i lµm lµ r∂o b≠Ìc tr™n nh˜ng chi’c c«u væt ngang nh˜ng k™nh Ƶo

Nh˜ng c©y c«u Î Saint - Peterburg. Ånh T≠ li÷u

chºng chfit cÒa thµnh phË, vµ vi÷c cuËi cÔng sau t†t c∂ nh˜ng {s˘ vÙ} c«n gi∂i quy’t, lπi lµ th∂ b≠Ìc tr™n chi’c c«u lÌn nh◊n xuËng dflng Neva ph„ng kho∏ng Æang Æi“m t‹nh ch∂y - c«u Dvortsovyi.

MÈt l«n, t´i Æ∑ l»n th»n ngh‹, n’u muËn Æi h’t c∏c c©y c«u Î Saint - Peterburg, t´i c„ th” ph∂i m†t tr‰n mÈt n®m trÍi Æi vµ Æi hËi h∂! BÎi Î Æ©y c„ Æ’n tr™n 800 c©y c«u, vµ dÔ ngæn hay dµi, chÛng Æ“u c„ nh˜ng Æ∆c tr≠ng ri™ng, nh˜ng hoa v®n di™m dÛa tÿ m»n ri™ng, Æ’n c∂ thÍi khæc mÎ ra Æ” s´ng Æ„n tµu lÌn vµo, cÚng r†t kh∏c nhau.

MÔa nµy, nh˜ng c©y c«u sæt s¨n Æen Æang c„ mÈt vi“n træng tuy’t. Khi Æ™m xuËng, ÆÃn tr™n c«u bÀt s∏ng, th◊ bπn Æ∑ lπc vµo mÈt th’ giÌi lung linh. N’u Æ™m †y tuy’t r¨i th◊ bπn hºn sœ c„ mÈt Æ™m træng! ß™m s∏ng v◊ tuy’t. Vµ Æ™m træng v◊ ng≠Íi thao th¯c nh˜ng chuy÷n kh´ng Æ©u, khi mµ dflng s´ng d≠Ìi kia, b«u trÍi tr™n kia Æ“u Æang hæt xuËng, r‰i l™n th¯ ∏nh s∏ng trong væt t≠Îng chıng kh´ng c„ thÀt. Th˘c ra, n„i Æ’n Æ™m træng Î Saint - Peterburg lµ ng≠Íi ta n„i Æ’n nh˜ng Æ™m mÔa hÃ, cao trµo r¨i vµo ngµy hπ ch›, 22-6, Æ™m dµi t≠Îng nh≠ v´ tÀn. Ng≠Íi n≠Ím n≠Óp ÆÊ v“ bÍ s´ng Neva, ÆÓi giÍ khæc c«u mÎ. Gi„ tı s´ng thÊi l™n lπnh buËt. Thµnh phË ph≠¨ng Bæc nµy bao giÍ cÚng gi˜ h¨i gi∏ l©u vµ nhi“u h¨n Moscow. Th’ nh≠ng kh∏ch Æ’n Æ©y th®m c«u v…n th†y lflng †m ∏p, v◊ xung quanh lµ bao nhi™u g≠¨ng m∆t ng≠Íi hÌn hÎ. Ng≠Íi ta uËng bia lπnh, n„i chuy÷n r©m ran. Vµ chÍ ÆÓi.

1 giÍ 35 phÛt s∏ng. C«u Dvortsovyi c„ lœ lµ chi’c c«u Æ«u ti™n tı tı n©ng m◊nh l™n cao, vµ Æoπn gi˜a t∏ch Æ´i chÀm r∑i, nh≠ hai c∏nh tay b™ t´ng khÊng l bæt Æ«u mÎ rÈng. MÈt ti’ng reo ÆÂng thanh cÒa Æ∏m Æ´ng. VÌi t†t c∂ s˘ ng≠Ïng mÈ.

Kh´ng ph∂i ng≠Ïng mÈ mÈt n“n k¸ thuÀt ti™n ti’n Æ∑ sai khi’n Æ≠Óc b™ t´ng, mµ lµ ni“m h©n hoan cÒa nh˜ng t©m hÂn r†t kh∏c nhau, g∆p nhau trong mÈt gi©y phÛt k˙ lπ tr™n dflng s´ng nÊi ti’ng, Î mÈt thµnh phË mang trong m◊nh bi’t bao Æi”n t›ch, bi’n cË lfich sˆ. MÈt l«n, trong ni“m h©n hoan nh≠ th’, t´i cÔng mÈt nh„m bπn Æ∏nh bπo xuËng mÈt chi’c ca-n´ nh·, vµ ph„ng Æi gi˜a nh˜ng tay c«u l«n l≠Ót Æ≠a tay l™n n“n trÍi mÍ s∏ng. 1giÍ 40. 1giÍ 50. 2 giÍ. 2 giÍ 30...

C¯ th’, nhfip c«u mÎ ra, nh˜ng Æoµn tµu chÎ hµng cao lÌn Æang chu»n bfi ti’n vµo. ß™m træng, nh≠ng n≠Ìc s´ng v…n Æen th…m. M∆t d≠Ìi cÒa nh˜ng chi’c c«u lµ mÈt vµi ng≠Íi c´ng nh©n Æang loay hoay Æi“u khi”n mÈt c¨ ch’ m∏y m„c b› »n nµo Æ„. H‰ vui vŒ v…y tay chµo chÛng t´i. Qua c¨n ph†n kh›ch, chÓt nh◊n lπi ph›a sau, Æ∑ th†y th™m h¨n chÙc chi’c ca-n´ nËi Æu´i nhau l≠Ìt s„ng tr™n s´ng Neva, rœ vµo nh˜ng k™nh Ƶo nh·. ô Æ„ c„ nh˜ng chi’c c«u bä h¨n, tr«m l∆ng h¨n, vÌi nh˜ng chi’c ÆÃn Æ≠Íng cÊ k›nh kh´ng Æ≠Óc thæp s∏ng, nh≠ng ∏nh s∏ng v…n c¯ tı Æ©u Æ„ hæt ra, nh≠ th” hæt ra tı mÁi ng≠Íi kh∏ch Æi qua c«u vÀy.

Nh˜ng lan can mµu Æen h‰a ti’t c«u k˙, d∏ng c«u bæc qua k™nh duy™n d∏ng nhã nh‚m. N“n trÍi mµu t›m. Nh˜ng chi’c

c«u nh≠ th’ nµy h◊nh nh≠ dµnh cho nh˜ng nÙ h´n. C„ th”, ch›nh n¨i Æ©y, c´ g∏i nh· Nasnya cÒa Dostoevski Æ∑ hãn g∆p chµng trai m¨ mÈng cÒa nh˜ng Æ™m træng kh´ng th” nµo qu™n Æ≠Óc trong ÆÍi m◊nh.

C¯ th’ cho Æ’n khi s∏ng b∂nh. Nh˜ng chi’c c«u tı tı Æ„ng lπi.

TrÎ lπi vÌi bµi th¨ cÒa Rozanbaum, bµi th¨ v“ nh˜ng Æ™m træng c„ d≠ vfi Ææng cay, v…n vang l™n trong t´i mÁi khi r∂o b≠Ìc tr™n nh˜ng c©y c«u. ߪng sau nh˜ng nät hoa l÷ vµng son, ƪng sau nh˜ng c©y c«u Æãp Æœ, nh˜ng tfla nhµ to lÌn lÈng l…y t≠Îng chıng chÿ c„ nh˜ng ng≠Íi say men t◊nh y™u Æang sËng, th◊ thµnh phË nµy cÚng gi˜ trong m◊nh nh˜ng Æi“u lµm n™n vfi Ææng cÒa trang vi’t c∏c nhµ v®n. Nhµ v®n Nga Nikolai Nekrasov Æ∑ tıng vi’t trong mÈt cuËn s∏ch cÒa m◊nh v“ Peterburrg nh≠ sau: {Nh˜ng tfla nhµ Æ sÈ k˙ di÷u, n¨i tr≠Ìc Æ©y t´i chÿ nh◊n th†y vµng son nhung lÙa, nh˜ng b¯c t≠Óng vµ tranh qu˝, giÍ t´i th†y c∂ nh˜ng t«ng th≠Óng vµ t«ng h«m, n¨i kh´ng kh› »m ≠Ìt vµ t÷ hπi, n¨i b› b¯c vµ t®m tËi, ... n¨i c„ c∂ Æ„i nghÃo, b†t hπnh vµ tÈi ∏c".

Nh˜ng c©y c«u c„ hµng lan can m“m mπi nµy kh´ng n„i, nh≠ng bi’t h’t nh˜ng Æi“u †y. V◊ th’ mµ Æi tr™n chÛng, nghe th†y nh˜ng ti’ng c≠Íi, vµ c∂ nh˜ng ti’ng thÎ dµi... 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  99

QUˇC T⁄

TÉI TÑO

V| N‡ LõN V

Minh Quang

N®m 2009 vıa qua, ng≠Íi ta ch¯ng ki’n mÈt s˘ ki÷n khoa h‰c ch≠a tıng c„: l«n Æ«u ti™n, c∏c nhµ khoa h‰c hµng Æ«u th’ giÌi t“ t˘u tπi Trung t©m nghi™n c¯u hπt nh©n quËc t’ cÒa ch©u ¢u CERN Æ” dÔng m∏y gia tËc hπt ti’n hµnh mÈt cuÈc th› nghi÷m v‹ Æπi nh†t trong lfich sˆ khoa h‰c nhªm t∏i tπo lπi vÙ nÊ lÌn Æ∑ tıng x∂y ra c∏ch Æ©y g«n 14 t˚ n®m mµ tı Æ„ sinh ra toµn bÈ VÚ TrÙ chÛng ta Æang th†y h´m nay.

100  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Ú TrÙ sinh ra tı Æ©u lµ mÈt c©u h·i lÌn trong khoa h‰c mµ Æ’n nay ch≠a ai Æ≠a ra Æ≠Óc lÀp luÀn Æ” l˝ gi∂i mÈt c∏ch thuy’t phÙc.

Theo gi∏o s≠, ti’n s‹ Vi-ta-li Busu-äp, Gi∏m ÆËc Vi÷n c∏c v†n Æ“ n®ng l≠Óng cÒa Nga vµ gi∏o s≠ - ti’n s‹ vÀt l˝ Nga I-go K´pi-lËp, ngµy nay Æa sË c∏c nhµ khoa h‰c Æi theo LuÀn thuy’t v“ VÙ nÊ lÌn cho rªng VÚ TrÙ cÒa chÛng ta h◊nh thµnh tı mÈt hi÷n t≠Óng k˙ lπ Æ≠Óc Æ∆t t™n lµ {VÙ nÊ lÌn} (Big Bang). Theo luÀn thuy’t nµy, t†t c∂ c∏c thi™n hµ cÔng vÌi c∏c sao vµ c∏c hµnh tinh trong VÚ TrÙ sinh ra tı mÈt ch†t Æi”m duy nh†t trong c‚i h≠ v´, tπi Æ„ hÈi tÙ toµn bÈ vÀt ch†t cÒa VÚ TrÙ bao la. Theo t›nh to∏n cÒa c∏c nhµ khoa h‰c, ch†t Æi”m duy nh†t nµy c„ nhi÷t ÆÈ si™u cao (1032 ÆÈ K) vµ mÀt ÆÈ hÈi tÙ n®ng l≠Óng si™u lÌn (1098erg/cm3).

Cfln theo LuÀn thuy’t si™u d©y Ƶn v“ VÚ TrÙ phÊ bi’n nh†t hi÷n nay do c∏c nhµ khoa h‰c Nga x©y d˘ng n™n, th◊ c„ v´ sË {hË Æen} ch¯a Æ«y {n®ng l≠Óng Æen} cÏ nh· h◊nh thµnh sau VÙ nÊ lÌn vµ lan to∂ khæp VÚ TrÙ. K›ch th≠Ìc c∏c {hË Æen} Æ„ chÿ t≠¨ng Æ≠¨ng Æ≠Íng k›nh hπt nh©n nguy™n tˆ nh≠ng c„ khËi l≠Óng c„ th” s∏nh vÌi mÈt thi™n thπch.

Khi’m khuy’t lÌn nh†t cÒa LuÀn thuy’t v“ VÙ nÊ lÌn lµ n„ kh´ng th” tr∂ lÍi Æ≠Óc c©u h·i: Tı Æ©u sinh ra ch†t Æi”m duy nh†t ban Æ«u mµ trong Æ„ hÈi tÙ toµn bÈ khËi l≠Óng vÀt ch†t cÒa VÚ TrÙ? LuÀn thuy’t v“ VÙ nÊ lÌn ra ÆÍi vµ tÂn tπi Æ∑ h¨n 100 n®m nay vµ Æi“u Æ∏ng ngπc nhi™n nh†t lµ s˘ ph∏t tri”n cÒa luÀn thuy’t nµy Æ∑ Æ≠a tÌi kh∏i ni÷m nguÂn gËc vµ s˘ di÷t vong cÒa VÚ TrÙ. ß” ki”m ch¯ng xem c„ VÙ nÊ lÌn hay kh´ng

C∏c nhµ khoa h‰c hµng Æ«u th’ giÌi tπi Trung t©m nghi™n c¯u hπt nh©n quËc t’ cÒa Ch©u ¢u CERN. Ånh T≠ li÷u vµ n’u c„ th◊ n„ di‘n ra nh≠ th’ nµo, trong VÚ TrÙ c„ tÂn tπi {n®ng l≠Óng Æen} ho∆c {vÀt ch†t Æen} hay kh´ng, c∏c nhµ vÀt l˝ quy’t Æfinh ti’n hµnh th› nghi÷m Æ” t∏i tπo VÙ nÊ lÌn trong Æi“u ki÷n tr™n Tr∏i ߆t. Trong n®m 2009, tr™n bi™n giÌi gi˜a Ph∏p vÌi Thu˛ S‹, c∏c nhµ khoa h‰c vµ k¸ s≠ thuÈc Trung t©m nghi™n c¯u hπt nh©n quËc t’ cÒa ch©u ¢u CERN Æ∑ khÎi ÆÈng th› nghi÷m vÌi m∏y gia tËc khÊng lÂ, chi“u dµi kho∂ng 27km, Æ≠Óc Æ∆t t™n lµ {Large Hadron Collider}, vi’t tæt lµ LHC. C∏c hπt c¨ b∂n trong m∏y gia tËc nµy Æ≠Óc gia tËc tÌi tËc ÆÈ v´ cÔng lÌn, Æ’n m¯c mµ tı x≠a tÌi nay ch≠a mÈt thi’t bfi th› nghi÷m nµo v“ m∏y gia tËc c„ th” Æπt Æ≠Óc, Æ” t∏i tπo VÙ nÊ lÌn trong phflng th› nghi÷m. C∏c nhµ khoa h‰c Æ∑ tÀn dÙng m‰i kh∂ n®ng cÒa n“n k¸ thuÀt vµ khoa h‰c hi÷n Æπi, v≠Ót qua c∏c quy Æfinh v“ ph∏p luÀt cÒa ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng vµ nhi“u quy Æfinh r≠Ím rµ kh∏c Æ” h◊nh thµnh n™n mÈt x› nghi÷p Æ∆c bi÷t.

Trong m∏y gia tËc LHC, c∏c hπt proton sau khi Æ≠Óc gia tËc tÌi tËc ÆÈ c˘c lÌn, Æ≠Óc hÈi tÙ thµnh c∏c chÔm tia c˘c mπnh vÌi ÆÈng n®ng v´ cÔng lÌn. Th´ng qua mÈt ti’t di÷n c„ Æ≠Íng k›nh nh· h¨n r†t nhi“u

l«n so vÌi Æ«u mÚi kim, trong mÁi mÈt gi©y c„ mÈt xung l≠Óng mπnh t≠¨ng Æ≠¨ng vÌi l˘c Æ»y cÒa ÆÈng c¨ læp tr™n mÈt chi’n hπm cÏ lÌn, bæn ph∏ vµo. ß©y ch›nh lµ m´ h◊nh VÙ nÊ lÌn trong Æi“u ki÷n tr™n Tr∏i ߆t, chÿ c„ s˘ kh∏c nhau lµ trong thÍi Æi”m sinh ra VÚ TrÙ, tπi ch†t Æi”m t›ch tÙ mÈt khËi l≠Óng vÀt ch†t v´ hπn, cfln trong th› nghi÷m vÌi cÁ m∏y LHC Æ≠Óc ti’n hµnh trong n®m 2009, c∏c nhµ khoa h‰c chÿ tÀp trung Æ≠Óc mÈt n®ng l≠Óng t≠¨ng Æ≠¨ng vÌi n®ng l≠Óng cÒa t†t c∂ c∏c ÆÈng c¨ læp tr™n toµn bÈ tµu chi’n cÒa hπm ÆÈi hoµng gia Anh, vµo mÈt tÙ Æi”m kh´ng gian c„ k›ch th≠Ìc nh· h¨n Æ«u mÚi kim.

T∏i tπo th› nghi÷m v“ VÙ nÊ lÌn, c∏c nhµ khoa h‰c hy v‰ng sœ t◊m th†y {n®ng l≠Óng Æen}. Theo c∏c nhµ khoa h‰c, trong VÚ TrÙ c„ tÌi 95% n®ng l≠Óng mµ chÛng ta ch≠a tıng Æ≠Óc bi’t Æ’n, n™n th≠Íng Æ≠Óc g‰i lµ {n®ng l≠Óng Æen}. Loπi vÀt ch†t nµy c„ t∏c dÙng gæn k’t c∏c Thi™n Hµ vµ c∏c ng´i sao. B∂n ch†t cÒa loπi vÀt ch†t nµy Æ’n nay v…n ch≠a Æ≠Óc lµm s∏ng t·. C„ lœ v◊ th’ mµ c∏c nhµ khoa h‰c g‰i Æ„ lµ {VÚ TrÙ Æen} ho∆c {n®ng l≠Óng Æen}. R†t c„ th”, mÈt khi tπo Æ≠Óc {n®ng l≠Óng Æen} nµy, loµi ng≠Íi sœ c„ nh˜ng quan

ni÷m hoµn toµn mÌi v“ c∏c chi“u cÒa kh´ng gian vµ thÍi gian. N’u th› nghi÷m thµnh c´ng, chÛng ta sœ c„ Æ≠Óc mÈt quan ni÷m Æ«y ÆÒ v“ th’ giÌi, c„ th” bÊ sung th™m ki’n th¯c v“ c†u trÛc kh´ng gian ba chi“u cÒa chÛng ta thµnh kh´ng gian nhi“u chi“u h¨n. Cho Æ’n h´m nay, luÀn thuy’t cho rªng VÚ TrÙ mµ chÛng ta Æang sËng chÿ lµ {c∏i b„ng} cÒa mÈt kh´ng gian vÚ trÙ kh∏c v…n chÿ lµ mÈt gi∂ thuy’t to∏n h‰c.

ChÛng ta Æang chÍ ÆÓi m∏y gia tËc c˘c lÌn LHC mang lπi k’t qu∂ th› nghi÷m vµo n®m 2010 ho∆c trong nh˜ng n®m ti’p theo. M∏y LHC sœ hoπt ÆÈng trong vflng 10 n®m ho∆c l©u h¨n n˜a. Theo nhÀn xät cÒa c∏c nhµ khoa h‰c, th› nghi÷m v“ VÙ nÊ lÌn tr™n m∏y gia tËc LHC sœ kh´ng tπo ra c∏c vÚ trÙ mÌi nh≠ thÍi Æi”m sinh ra VÚ TrÙ cÒa chÛng ta vµ sœ kh´ng Æ” lπi hÀu qu∂ g◊ nguy hπi Æ’n cuÈc sËng tr™n Tr∏i ߆t, nh≠ng sœ cung c†p d˜ li÷u Æ” tr∂ lÍi c©u h·i mu´n thuÎ: VÚ TrÙ sinh ra tı VÙ nÊ lÌn hay tı Æ©u? C©u tr∂ lÍi c„ th” sœ lµm Æ∂o lÈn nhi“u quan ni÷m khoa h‰c v…n tÂn tπi tı tr≠Ìc tÌi nay. 

SË 53-54  Xu©n Canh D«n 2010  101

QUˇC T⁄

Kh∂ n®ng k˙ lπ cÒa danh hoπ v‹ Æπi VAN GˇC

M

Èt c´ng tr◊nh nghi™n c¯u m´ h◊nh to∏n h‰c trong c∏c b¯c tranh cÒa hoπ s‹ v‹ Æπi ng≠Íi Hµ Lan Van GËc (1853-1890) ch¯ng t·

rªng trong mÈt sË b¯c tranh cÒa ´ng th” hi÷n nh˜ng dflng xo∏y mµ bªng mæt th≠Íng kh´ng th” nµo nh◊n th†y Æ≠Óc.

Nh˜ng dflng xo∏y Æ„ th≠Íng xu†t hi÷n khi c„ mÈt dflng ch†t l·ng ho∆c ch†t kh› tu´n ch∂y nhanh, th› dÙ khi dflng kh› phÙt mπnh ra kh·i ÆÈng c¨ ph∂n l˘c hi÷n Æπi.

Nhµ vÀt l˝ Ho-s¨ A-ra-g´ng thuÈc ßπi h‰c tÊng hÓp quËc gia Mät-xi-ki vµ cÈng s˘ Æ∑ ph∏t hi÷n ra mÈt chi ti’t Æ∆c bi÷t thÛ vfi: s˘ ph©n bË ÆÈ s∏ng tr™n c∏c b¯c tranh cÒa Van GËc hoµn toµn phÔ hÓp vÌi m´ h◊nh to∏n h‰c v“ dflng xo∏y mµ c∏c nhµ to∏n h‰c ki÷t xu†t thÍi Æ„ chÿ mÌi b≠Ìc Æ«u x©y d˘ng n™n. Theo nhÀn xät cÒa c∏c nhµ nghi™n c¯u, nhi“u b¯c tranh cÒa Van GËc, th› dÙ {Sao Æ™m} Æ≠Óc vœ vµo n®m 1889, ch¯a nhi“u d†u †n Æ∆c tr≠ng v“ dflng xo∏y. C∏c nhµ khoa h‰c nhÀn th†y rªng Van GËc tπo ra c∏c dflng xo∏y v´ h◊nh Æ„ vµo nh˜ng thÍi Æi”m khi t©m l˝ cÒa ´ng Î trong trπng th∏i kh´ng Ên Æfinh.

Tranh vui

tranh: l™ vi’t tr›

102  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Van GËc bfi b÷nh tr«m c∂m vµ hoang t≠Îng. Nhµ vÀt l˝ Ho-s¨ A-ra-g´ng nhÀt xät: {ChÛng t´i ngh‹ rªng Van GËc c„ mÈt kh∂ n®ng ÆÈc nh†t v´ nhfi mµ kh´ng mÈt ai c„ Æ≠Óc lµ nh◊n th†y vµ bi’t c∏ch th” hi÷n c∏c dflng xo∏y trong khi trπng th∏i t©m l˝ cÒa ´ng bfi xao ÆÈng mπnh}.

Van GËc c„ nhi“u b¯c tranh Æ” lπi d†u †n v´ h◊nh v“ c∏c dflng xo∏y, trong sË Æ„ c„ b¯c tranh nÊi ti’ng mang t˘a Æ“ {B¯c ch©n dung t˘ hoπ vÌi chi’c t»u} (vœ vµo n®m 1888).

Van GËc vœ b¯c tranh nµy trong t©m trπng bfi t∏c ÆÈng mπnh cÒa mÈt loπi thuËc c„ ch¯a br´m vµ theo lÍi nhÀn xät cÒa ´ng th◊ lÛc Æ„ ´ng Î trong trπng th∏i {hoµn toµn tr†n t‹nh}. ßi“u k˙ lπ ch≠a ai gi∂i th›ch nÊi lµ m´ h◊nh to∏n h‰c v“ dflng xo∏y cho Æ’n nay v…n ch≠a c„ mÈt nhµ to∏n h‰c nµo x©y d˘ng mÈt c∏ch hoµn h∂o. C¨ sÎ khoa h‰c hi÷n Æπi v“ dflng xo∏y Æ∑ tıng Æ≠Óc nhµ vÀt l˝ ng≠Íi Nga v‹ Æπi AnÆr©y K´-m´-rËp x©y d˘ng vµo

nh˜ng n®m 40 cÒa th’ k˚ XX. LuÀn thuy’t cÒa ´ng cho phäp x©y d˘ng Æ≠Óc c∏c ph≠¨ng tr◊nh to∏n h‰c m´ t∂ v“ tËc ÆÈ gi˜a b†t k˙ hai Æi”m nµo cÒa ch†t l·ng trong dflng xo∏y.

Nhµ vÀt l˝ Ho-s¨ A-ra-g´ng nhÀn xät rªng Van GËc lµ hoπ s‹ duy nh†t tr™n th’ giÌi c„ th” vœ Æ≠Óc dflng xo∏y v´ h◊nh.

Ho-s¨ A-ra-g´ng Æ∑ dµy c´ng nghi™n c¯u nhi“u b¯c tranh th” hi÷n theo phong c∏ch {nÊi loπn} cÒa mÈt sË hoπ s‹ nh≠ng kh´ng h“ ph∏t hi÷n ra trong Æ„ nh˜ng d†u †n phÔ hÓp vÌi l˝ thuy’t v“ dflng xo∏y cÒa nhµ to∏n h‰c Nga K´n-m´-rËp.

Th› dÙ, trong b¯c tranh cÒa hoπ s‹ –t-van M®n-ch¨ (18631944) mang t˘a Æ“ {Ti’ng thät} (Scream) mµ thoπt nh◊n r†t giËng vÌi c∏c dflng xo∏y cÒa Van GËc nh≠ng khi nghi™n c¯u ph©n t›ch k¸ th◊ s˘ ph©n bË cÒa ÆÈ s∏ng tr™n b¯c tranh Æ„ kh´ng phÔ hÓp vÌi l˝ thuy’t v“ dflng xo∏y.

H≠¨ng Ly (Theo {Mignews})