VHQS04-2011LQ

C• QUAN CûA T‡NG C|C CHêNH TRë QU¢N ßóI NH¢N D¢N VIåT NAM

sË 68 . 04.2011

SÄI GíN

D†u †n x≠a vµ nay É qu©n Vietnam Idol V®n Mai H≠¨ng

Bi’t ≠Ìc m¨ th◊ ph∂i bi’t th˘c hi÷n ≠Ìc m¨

"CHUYåN C‡ TêCH" TR£N N@I CƒM

Nh˜ng ´ng bË binh nh◊ gi∏ 8.800Æ

68 04.2011

14

M|C L|C

PHïNG S# ÅNH SÄI GíN DƒU ƒN X¶A & NAY

51

34 LOÄI VÜT BIÕU T¶úNG WWF

NH¢N VÜT TRANG BçA: É QU¢N VIETNAM IDOL V°N MAI H¶•NG

TÊng bi™n tÀp TS. PHÑM BÉ TOÄN Ph„ tÊng bi™n tÀp NGUYŸN DUY T¶òNG

04.Nghi™n c¯u - Trao ÆÊi: Ng‰n nÛi ß“n HÔng trong t©m th¯c Vi÷t Nam - GS L™ V®n Lan 06. Nh˜ng nät Æ∆c sæc cÒa ngh÷ thuÀt chi’n dfich Vi÷t Nam trong tÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc mÔa xu©n n®m 1975.

Trung t≠Ìng, PGS.TS Nguy‘n ߯c X™ 09. MÈt thÍi qu©n ngÚ: GËc sæn - Phπm Minh T©m 10. Nh˜ng vfi t≠Ìng Æ≠Óc dÔng c¨m vÌi B∏c H - Tπ H˜u Y™n

28. NhÌ th≠¨ng h≠¨ng b∏nh phu th™. - V‚ Hµ Sa Nam 30. L®ng k›nh v®n h„a: Khi lflng tËt bfi lÓi dÙng. - BÔi Quang Kha 31. CÊng lµng - Nguy‘n V®n Lai 32. Cfln trong k˝ ¯c: B’n b◊nh y™n - Thanh VÚ 33. Nh˜ng ´ng bË binh nh◊.

Nguy‘n HÂng Phong

12. M¸ - ngÙy Æ∑ {chui Æ«u vµo r‰} - Nguy‘n Vi÷t Ph≠¨ng

34. É qu©n Vietnam Idol V®n Mai H≠¨ng: Bi’t ≠Ìc m¨ th◊ ph∂i bi’t th˘c hi÷n ≠Ìc m¨.

Thi™n Thanh

14. Ph„ng s˘ ∂nh: Sµi Gfln d†u †n x≠a vµ nay.

Nguy‘n Tr«n ߯c Anh

36. {Du k›ch s´ng Thao} - Bµi h∏t nÊi ti’ng v“ d©n qu©n t˘ v÷ ß∆ng Vi÷t ThÒy

16. H‰c tÀp vµ lµm theo t†m g≠¨ng Æπo Ưc H Ch› Minh: H‰c Æ” t˘ ch˜a b÷nh cho m◊nh.

HÂng Linh

38. ߉c s∏ch: TÊ quËc ph›a Tr≠Íng Sa - Nguy‘n H˜u Qu˝

18. Kh∏ch mÍi: QuËc hÈi ph∂i thÀt s˘ cÒa d©n, do d©n, v◊ d©n Duy T≠Íng (th˘c hi÷n)

40. Blog cho m‰i ng≠Íi: {Gµ con} vi’t cho anh (Mai Nga), Th≠¨ng læm m◊nh ¨i (Nguy‘n V®n Th≠¨ng), Tr∏i xoµi t◊nh y™u (ßinh Thfi ThÒy B◊nh)

20. {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} Æ≠a em Æ’n lÌp - TrÛc Hµ

42. L∆ng lœ ngh“ s≠u t«m hi÷n vÀt b∂o tµng - ßinh Thfi Mai Lan

22. C©u chuy÷n v®n h„a: {Chuy÷n cÊ t›ch} tr™n NÛi C†m.

HÂ Ki™n Giang

44. QuËc t’: Nh˜ng sæc mµu Myanmar - Di Li

24. Nh©n vÀt: Quan tr‰ng nh†t lµ uy t›n vÌi h‰c vi™n.

Phπm Hoµng Ng‰c

46. VÚ kh› cho kfich b∂n t†n c´ng toµn c«u bªng ph≠¨ng ti÷n phi hπt nh©n.

L™ Minh Quang

26. Ng´i nhµ ÆÂng ÆÈi t¯ Æπi ÆÂng Æ≠Íng - PhÛc Thi÷n Nguy™n

48. Nh˜ng l©u Ƶi Æãp nh†t n≠Ìc Anh - Hµ Ph≠¨ng 51. Loµi vÀt bi”u t≠Óng WWF Ph≠¨ng Linh

Th≠ k˝ toµ soπn NGUYŸN XU¢N THûY Ban bi™n tÀp NGUYŸN ß`C HùNG ThS. KI≈U BÉCH TUƒN NGUYŸN V°N BI≈U BùI KIM DUNG, L£ ANH DüNG ߤNG KIM HÅI NGUYŸN NGñC KHANH ThS. ßÜU XU¢N LUÜN, NGUYŸN MINH NGñC ThS. TR¡N V°N QUANG, ThS. ßINH V°N THI£N ßÖNG VIåT THûY Ban Trfi s˘ & Ph„ng vi™n L£ THANH HÅI, LONG HÄ PHÑM HOÄNG NGñC, BùI THÅO M¸ thuÀt - ch’ b∂n

H&J PRODUCTIONS LTD., STUDIO 875 H¤NG HÄ, HOÄN KI⁄M HÄ NóI www.hj-pro.com M¸ thuÀt NGUYŸN KHÉNH DUY Hoπ s‹ thi’t k’ TR¡N LAN CHI, HOÄNG HIåP TrÓ l˝ thi’t k’ L£ QUˇC LINH Toµ soπn 23 L≥ NAM ß⁄, HOÄN KI⁄M, HÄ NóI Tel/Fax: 04 3734 5947 E-mail: vanhoaquansu@gmail.com Chi nh∏nh tπi TP.H Ch› Minh Sˇ 8 NGUYŸN BéNH KHI£M, P. ßA KAO, Q.1 Tel: 069 667452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 C¨ quan Æπi di÷n tπi ßµ NΩng Sˇ 15 DUY T¢N, Q. HÅI CH¢U Tel/Fax: 0511 3625 0803 C¨ quan Æπi di÷n tπi C«n Th¨ PHI TR¶òNG 31, CÉCH MÑNG THÉNG TÉM Tel: 069 629 905 Fax: 073 84 772 Gi†y phäp xu†t b∂n sË 1664/GP-BTTTT do BÈ Th´ng tin - Truy“n th´ng c†p ngµy 08.11.2010 In tπi C´ng ty TNHH 1 thµnh vi™n In Qu©n ßÈi 1 Ånh b◊a: V®n Mai H≠¨ng - ca s‹ 9x n®ng ÆÈng. Ånh GIA TI⁄N

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

❱ Ånh TRUNG KI£N

04

NGñN N@I ß≈N HùNG TRONG T¢M TH`C

B

VIåT NAM

∂o tµng HÔng V≠¨ng - x©y cao tr≠Ìc tfla cÊng ch›nh mÎ Æ≠Íng l™n ng‰n nÛi ß“n HÔng vÌi bËn ch˜ Æπi t˘: {Cao s¨n c∂nh hµnh} (NÛi cao Æ≠Íng lÌn) - hi÷n Æang l≠u tr˜ Æ≠Óc mÈt tµi li÷u r†t qu˝. ß„ lµ tÍ sæc chÿ cÒa vua Quang Trung, Æ“ ngµy 16 th∏ng Hai n®m K˚ DÀu, 1789. C„ ngh‹a lµ: chÿ mÈt th∏ng, sau th∏ng Æ«u mÔa xu©n lˆa ßËng ßa Æπi ph∏ qu©n Thanh x©m l≠Óc, vfi hoµng Æ’ T©y S¨n - anh hÔng d©n tÈc Æ∑ cho

04.2011

✑ GS Sˆ h‰c L£ V°N LAN

ban hµnh v®n b∂n nµy, gˆi v“ x∑ Hy C≠¨ng sÎ tπi vµ chÒ qu∂n ng‰n nÛi ß“n HÔng thuÎ †y.

Sæc chÿ vi’t r‚: {Do x∑ nµy lµ Æ´ †p sÎ tπi cÒa h‰ Vi÷t Th≠Íng thÍi cÊ, tr≠Ìc vËn lµ d©n tr≠Îng tπo l÷, hÈ nhi, Trung Ngh‹a h≠¨ng, nËi ÆÍi nhang ÆÃn, phÙng thÍ HÔng V≠¨ng S¨n Th∏nh TÊ, Nam Thi™n ßπi B∂o Ti™n Hoµng ß’, khÎi d˘ng c¨ ÆÂ, thÒy tÊ cÒa Nam Vi÷t} cho n™n d∆n dfl k¸ l≠Ïng vi÷c g◊n gi˜ vµ thÍ phÙng Î ng‰n nÛi ß“n HÔng lµ: {ph∂i ch®m lo c»n thÀn, cËt Î chÁ ti÷n phÙng s˘, khi’n cho quËc mπch

dµi l©u, giang s¨n tr≠Íng tÂn}.

Nh≠ vÀy, trong ˝ th¯c cÒa vua Quang Trung, ng‰n nÛi ß“n HÔng li™n quan mÀt thi’t Æ’n vÀn m÷nh quËc gia vµ s˘ tr≠Íng tÂn cÒa Ɔt n≠Ìc.

MÈt bµi ca d©n gian l©u nay quen thuÈc kh´ng chÿ Î mÈt vÔng nÛi ß“n HÔng, cÚng c„ chung ˝ nµy: {DÔ ai Æi ng≠Óc v“ xu´i

NhÌ ngµy GiÁ TÊ mÂng m≠Íi th∏ng Ba. Khæp mi“n truy“n m∑i c©u ca N≠Ìc non v…n n≠Ìc non nhµ ngµn n®m}

Nghe lÍi mÍi g‰i cÒa c©u ca x≠a

05 †y, vπn tri÷u b≠Ìc ch©n con d©n khæp n≠Ìc Vi÷t, tı hµng tr®m n®m nay Æ∑: {Nµy l™n! Nµy l™n! Nµy l™n!

L™n non CÊ T›ch, th®m Æ“n HÔng V≠¨ng}

Qua ba ÆÓt x©y c∏c ng´i ß“n Hπ Î ch©n nÛi, ß“n Trung Î l≠ng chıng nÛi, ß“n Th≠Óng Î tr™n Æÿnh ng‰n nÛi ß“n HÔng, vÌi ˝ th¯c rµnh rœ rªng: d˘ l‘ {GiÁ TÊ mÂng m≠Íi th∏ng Ba} Î vÔng nÛi non linh thi™ng vµ Æãp nh≠ hoa g†m nµy, cÚng ch›nh lµ Æ” {n≠Ìc non v…n n≠Ìc non nhµ ngµn n®m} tr≠Íng tÂn!

Trong thÍi n≠Ìc m†t vµo tay th˘c d©n ph≠¨ng T©y - nh˜ng n®m Æ«u th’ k˚ XX - nhµ ch› s‹ Ng´ Quang ßoan cÚng Æ∑ c„ l«n Æi theo c∏c b≠Ìc ch©n hµnh h≠¨ng cÒa ng≠Íi bËn ph≠¨ng l™n nÛi ß“n HÔng vµo ngµy GiÁ TÊ, nh≠ng lµ Æ” Ưng tr≠Ìc tfla L®ng HÔng V≠¨ng tr™n Æÿnh nÛi mµ c†t l™n lÍi ai o∏n: {Tinh linh ph∂ng ph†t, L®ng cfln

Æ„!

߆t n≠Ìc tan tµnh, TÊ bi’t kh´ng?} Ch›nh v◊ cÔng quan ni÷m rªng ng‰n nÛi ß“n HÔng lµ ch¯ng nh©n cÒa lfich sˆ vµ hÂn cËt cÒa s˘ tr≠Íng tÂn d©n tÈc, mµ h‰c gi∂ D≠¨ng B∏ Trπc ngµy †y cÚng Æ∑ tÌi Æ©y Æ” Æ∆t c©u h·i day d¯t: {MÈt gi∂i non s´ng Æ«m m∏u cuËc (quËc) Mu´n n®m c¨ nghi÷p tÒi nfli RÂng QuËc hÂn v¨ v»n Æi Æ©u t∏ H·i nÛi HÔng kia c„ bi’t kh´ng?}

LÍi gi∂i Æ∏p cho c©u h·i Æ∑ Æ≠Óc th˘c hi÷n ngay: cuÈc C∏ch mπng th∏ng T∏m bÔng nÊ, thµnh c´ng! Chung tay gi≠¨ng cao l∏ cÍ Æ· sao vµng d…n Æ≠a s˘ nghi÷p ch∆t xi“ng n´ l÷, giµnh lπi ÆÈc lÀp cho TÊ quËc tÌi Æ›ch vinh quang, c„ t©m huy’t, tinh th«n vµ s¯c l˘c cÒa kh´ng ›t ng≠Íi, vµo nh˜ng n®m th∏ng C∏ch mπng †y, Æ∑ kh´ng ›t l«n lui tÌi ng‰n nÛi ß“n HÔng, Æ” Ɖc k¸ vµ h‰c thuÈc Æ´i c©u ÆËi ch˜ quËc ng˜ cÒa thi s‹ T∂n ßµ Nguy‘n Khæc Hi’u, vi’t treo cao tr™n n¨i phÙng thÍ quËc TÊ: {C„ tÊ c„ t´ng, c„ t´ng c„ tÊ, tÊ tÊ

t´ng t´ng, t´ng tÊ cÚ Cfln non cfln n≠Ìc, cfln n≠Ìc cfln non, non non n≠Ìc n≠Ìc, n≠Ìc non nhµ}

S˘ nghi÷p n®m 1945 vıa hoµn thµnh, th◊ Æ’n n®m 1946, ÆÛng vµo ngµy GiÁ TÊ mÂng m≠Íi th∏ng Ba, ng‰n nÛi ß“n HÔng Æ∑ lµ n¨i Æ≠Óc ch¯ng ki’n mÈt s˘ ki÷n ch≠a tıng th†y: CÙ Hu˙nh ThÛc Kh∏ng, BÈ tr≠Îng BÈ NÈi vÙ, sau nµy lµ quy“n ChÒ tfich n≠Ìc Vi÷t Nam d©n chÒ CÈng hfla trong thÍi gian ChÒ tfich H Ch› Minh sang th®m n≠Ìc Ph∏p (th∏ng 6 Æ’n th∏ng 10 n®m 1946), th©n

ô l‘ d©ng h≠¨ng tr‰ng th” vµo mÔa xu©n Æ«u ti™n cÒa ch›nh quy“n c∏ch mπng nµy, cÙ Hu˙nh Æ∑ c„ hai l‘ vÀt c∏o TÊ tr™n nÛi HÔng: mÈt t†m b∂n Æ TÊ quËc Æ” tr◊nh vÌi tÊ ti™n vi÷c Ɔt n≠Ìc Æ∑ tho∏t vflng n´ l÷ vµ mÈt thanh ki’m Æ” th≠a cÔng ti™n tÊ rªng toµn th” d©n tÈc quy’t b∂o v÷ n“n ÆÈc lÀp vıa giµnh lπi Æ≠Óc. tı Hµ NÈi l™n Æ©y, c∏o y’t tÊ ti™n! ô l‘ d©ng h≠¨ng tr‰ng th” vµo mÔa xu©n Æ«u ti™n cÒa ch›nh quy“n c∏ch mπng nµy, cÙ Hu˙nh Æ∑ c„ hai l‘ vÀt c∏o TÊ tr™n nÛi HÔng: mÈt t†m b∂n Æ TÊ quËc Æ” tr◊nh vÌi tÊ ti™n vi÷c Ɔt n≠Ìc Æ∑ tho∏t vflng n´ l÷ vµ mÈt thanh ki’m Æ” th≠a cÔng ti™n tÊ rªng toµn th” d©n tÈc quy’t b∂o v÷ n“n ÆÈc lÀp vıa giµnh lπi Æ≠Óc.

Ng‰n nÛi ß“n HÔng, tı Æ©y trÎ thµnh ti™u Æi”m linh thi™ng Æ” d©n tÈc, lfich sˆ vµ c∏ch mπng h≠Ìng Æ’n, dÂn v“ Ɖng lπi truy“n Æi, nh˜ng ÆÈng th∏i bi”u t≠Óng tr‰ng Æπi. ß∆c sæc nh†t lµ vi÷c H ChÒ tfich, sau Æπi thæng ßi÷n Bi™n PhÒ, tr™n Æ≠Íng v“ Gi∂i ph„ng ThÒ Æ´, Æ∑ ch‰n ng‰n nÛi ß“n HÔng Æ” nghÿ lπi Æ™m 18 th∏ng 9 n®m 1954 vµ Æ∑ g∆p c∏c chi’n s‹ ßπi Æoµn Qu©n ti™n phong, trong Æ„ c„ Trung Æoµn ThÒ Æ´.

Tr≠Ìc cuÈc n„i chuy÷n vÌi bÈ ÆÈi - bæt Æ«u vµo kho∂ng 9 giÍ, ngµy 19 th∏ng 9 - tı s∏ng sÌm, B∏c Æ∑ Æi th®m mÈt l≠Ót c∏c ng´i Æ“n thi™ng tr™n nÛi, k” c∂ tfla {K›nh Thi™n L‹nh ßi÷n}, t¯c {ß“n Th≠Óng}, vÌi bËn ch˜ Æπi t˘ {Nam Vi÷t Tri÷u TÊ} (TÊ ti™n Æãp Æœ cÒa n≠Ìc Vi÷t Î ph≠¨ng Nam) x©y cao tr™n Æÿnh nÛi. Tı n®m 1941, khi mÌi tı n≠Ìc ngoµi v“ l∑nh Æπo c∏ch mπng trong n≠Ìc, Î P∏c B„ r†t xa n¨i nµy, khi vi’t bµi ca {Lfich sˆ n≠Ìc ta}, B∏c Æ∑ c„ t∏m ch˜ th«n t◊nh: {TÊ tr™n r˘c rÏ, anh em thuÀn hfla}, trÔng phÔng cÔng bËn ch˜ {Nam Vi÷t Tri÷u TÊ} tr™n n„c ng´i ß“n Th≠Óng mµ chÿ Æ’n lÛc nµy, B∏c mÌi th†y tÀn mæt!

MÎ Æ«u cuÈc n„i chuy÷n vÌi bÈ ÆÈi, B∏c h·i: - C∏c chÛ c„ bi’t Æ©y lµ n¨i nµo kh´ng?

- Th≠a B∏c, Æ©y lµ Æ“n thÍ HÔng V≠¨ng.

- ßÛng, Æ©y lµ Æ“n thÍ HÔng V≠¨ng, tÊ ti™n cÒa chÛng ta. Ngµy x≠a, c∏c Vua HÔng Æ∑ c„ c´ng d˘ng n≠Ìc, nay B∏c ch∏u ta ph∂i cÔng nhau gi˜ l†y n≠Ìc.

C©u n„i tÊng k’t lfich sˆ nÊi ti’ng cÒa H ChÒ tfich: {C∏c vua HÔng Æ∑ c„ c´ng d˘ng n≠Ìc/ B∏c ch∏u ta ph∂i cÔng nhau gi˜ l†y n≠Ìc} Æ∑ ra ÆÍi Î n¨i ng‰n nÛi ß“n HÔng trong bËi c∂nh nh≠ th’.

ChÒ tfich H Ch› Minh cfln c„ chuy’n th®m ng‰n nÛi ß“n HÔng l«n th¯ hai Æ«y ˝ ngh‹a vµo n®m 1962. ß„ lµ n®m th¯ hai cÒa {K’ hoπch 5 n®m l«n th¯ nh†t} Î mi“n Bæc Æang qu∏ ÆÈ l™n chÒ ngh‹a x∑ hÈi. Vµ cÚng lµ n®m th¯ hai sau cuÈc bÔng nÊ {Phong trµo ßÂng KhÎi} gi∂i ph„ng mi“n Nam, thËng nh†t Ɔt n≠Ìc.

B∏c ch‰n ngµy 19 th∏ng 8 Æ” Æ’n vÌi ng‰n nÛi ß“n HÔng. ß∑ ngoµi tuÊi {CÊ lai hy}, tr≠Ìc ˝ Æfinh mÍi B∏c chÿ n™n l™n tÌi khu ß“n Hπ th´i, H ChÒ tfich v…n b®ng Æ≠Íng, v≠Ót 525 bÀc, 18 c†p l™n tÌi tÀn khu ß“n Th≠Óng nh≠ n®m nµo. ß” ΠƆy, tr™n Æÿnh cao ng‰n nÛi ß“n HÔng, mÈt c©u n„i lfich sˆ nÊi ti’ng n˜a cÒa B∏c, Æ≠Óc tuy™n ng´n: {ß∑ Æi lµ ph∂i tÌi Æ›ch. CÚng nh≠ ng≠Íi lµm c∏ch mπng, kh´ng Æ≠Óc b· dÎ chıng}. ❏

04.2011

06

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

NH~NG N–T ßÖC S¿C CûA NGHå THUÜT

CHI⁄N DëCH VIåT NAM TRONG T‡NG TI⁄N C§NG CHI⁄N L¶úC MùA XU¢N N°M 1975 ✑ Trung t≠Ìng, PGS. TS NGUYŸN ß`C X£

C

❱ BÈ TÊng t≠ l÷nh chÿ Æπo t∏c chi’n. Ånh TL

uÈc TÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc mÔa Xu©n n®m 1975 Æ∑ th” hi÷n s˘ ph∏t tri”n cao nh†t cÒa ngh÷ thuÀt qu©n s˘ Vi÷t Nam trong ba m≠¨i n®m chi’n tranh gi∂i ph„ng vµ cÔng vÌi chi’n l≠Óc qu©n s˘, ngh÷ thuÀt chi’n dfich Vi÷t Nam Æ∑ ph∏t tri”n l™n mÈt t«m cao mÌi. Ta Æ∑ thµnh c´ng trong vi÷c tÊ ch¯c c∏c chi’n dfich Æ≠a cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc cÒa nh©n d©n ta Æ’n thæng lÓi hoµn toµn.

Chi’n dfich T©y Nguy™n nÊi l™n vÌi ngh÷ thuÀt nghi binh, tπo th’ bao v©y, chia cæt c´ lÀp Æfich Æ” b†t ngÍ tÀp trung l˘c l≠Óng ≠u th’ Æ∏nh Æfln quy’t Æfinh, mÎ Æ«u bªng trÀn Bu´n 04.2011

Ma ThuÈt, ti™u di÷t mÈt tÀp Æoµn phflng ng˘ quan tr‰ng cÒa Æfich, kfip thÍi chuy”n h„a th’ trÀn Æ∏nh c∏c trÀn then chËt ti’p theo, næm v˜ng thÍi c¨ ph∏t tri”n chi’n dfich giµnh thæng lÓi lÌn nh†t. ß„ ch›nh lµ nguy™n nh©n d…n Æ’n s˘ tan r∑ vµ suy sÙp v“ chi’n l≠Óc cÒa Æfich, mÎ ra thÍi c¨ TÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc, tπo thÍi c¨ cho c∏c chi’n dfich gi∂i ph„ng Hu’, ßµ NΩng.

Chi’n dfich Trfi Thi™n - Hu’ vµ chi’n dfich ßµ NΩng th” hi÷n ngh÷ thuÀt tÀn dÙng thÍi c¨ chi’n l≠Óc mÌi xu†t hi÷n Æ” kfip thÍi chuy”n h„a tı 2 chi’n dfich qui m´ nh· thµnh chi’n dfich qui m´ lÌn c„ ˝ ngh‹a chi’n l≠Óc, nhanh ch„ng v≠Ót qua tuy’n phflng thÒ vflng ngoµi Æ” th‰c s©u, chia cæt, tri÷t ti™u Æ≠Íng rÛt lui cÒa Æfich, k’t hÓp ch∆t chœ gi˜a Æfln ti’n c´ng th«n tËc, t∏o bπo, ti’n c´ng trong hµnh ti’n

cÒa c∏c binh Æoµn chÒ l˘c, Æ∑ ti™u di÷t qu©n Æoµn 1 qu©n ÆÈi Sµi Gfln, quät sπch Æfich Î c∏c tÿnh ven bi”n mi“n Trung. CÔng vÌi thæng lÓi cÒa chi’n dfich T©y Nguy™n, c∏c chi’n dfich Trfi Thi™n - Hu’, ßµ NΩng Æ∑ lµm thay ÆÊi ÆÈt bi’n so s∏nh l˘c l≠Óng, tπo ra thÍi c¨ chi’n l≠Óc, tr˘c ti’p Æ∏nh bπi ©m m≠u co cÙm chi’n l≠Óc cÒa Æfich, tπo ra th’ vµ l˘c cho chi’n dfich H Ch› Minh.

Chi’n dfich H Ch› Minh lµ Æÿnh cao cÒa cuÈc TÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc mÔa Xu©n n®m 1975; ta Æ∑ tÀp trung s¯c mπnh cÒa c∂ n≠Ìc cho trÀn quy’t chi’n chi’n l≠Óc ti’n c´ng vµo sµo huy÷t cuËi cÔng cÒa Æfich, ti™u di÷t vµ lµm tan r∑ toµn bÈ ch›nh quy“n vµ qu©n ÆÈi Sµi Gfln, buÈc TÊng thËng D≠¨ng V®n Minh ph∂i tuy™n bË Æ«u hµng v´ Æi“u ki÷n Qu©n gi∂i ph„ng, tπo Æi“u ki÷n quy’t Æfinh Æ” qu©n vµ d©n c∏c tÿnh cfln lπi ÆÂng loπt ti’n c´ng vµ nÊi dÀy gi∂i ph„ng Æfia ph≠¨ng m◊nh, k’t thÛc thæng lÓi cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc.

Qua c∏c chi’n dfich tr™n, c„ th” rÛt ra mÈt sË nät Æ∆c sæc v“ ngh÷ thuÀt chi’n dfich nh≠ sau:

❍ 1. Ngh÷ thuÀt tπo ≠u th’ l˘c l≠Óng, b∂o Æ∂m Æ∏nh Æfich tr™n th’ mπnh, h◊nh thµnh s¯c mπnh ∏p Æ∂o qu©n Æfich tr™n tıng chi’n dfich.

Chi’n dfich T©y Nguy™n, n’u so s∏nh chung th◊ ta chÿ h¨n Æfich Æ´i chÛt nh≠ng trong trÀn then chËt mÎ Æ«u chi’n dfich Î Bu´n Ma ThuÈt ta tπo ≠u th’ l˘c l≠Óng ∏p Æ∂o Æfich (bÈ binh: ta 18 ti”u Æoµn/ Æfich 4 ti”u Æoµn; xe

07 t®ng - thi’t gi∏p: ta 64 chi’c/ Æfich 18 chi’c; ph∏o xe käo: ta 78 kh»u/ Æfich 16 kh»u), ÆÂng thÍi ph∏t tri”n ≠u th’ tinh th«n, nh†t lµ c∏ch Æ∏nh vµ nghi binh lıa Æfich, tπo th’ chia cæt, c´ lÀp n™n 3 trÀn then chËt chi’n dfich ta Æ“u Æ∏nh Æfich tr™n th’ ∏p Æ∂o vµ giµnh thæng lÓi lÌn.

Chi’n dfich Trfi Thi™n - Hu’, chi’n dfich ßµ NΩng, l˘c l≠Óng ta chÒ y’u lµ Qu©n Æoµn 2 k’t hÓp vÌi 7 ti”u Æoµn bÈ ÆÈi Æfia ph≠¨ng, 100 ÆÈi c´ng t∏c vÚ trang, d©n qu©n cÒa 8 huy÷n cÔng qu«n chÛng nh©n d©n ÆÂng loπt ti’n c´ng vµ nÊi dÀy. L˘c l≠Óng Æfich gÂm 5 s≠ Æoµn, trong Æ„ c„ s≠ Æoµn dÔ vµ l›nh thÒy Æ∏nh bÈ, 50 ti”u Æoµn b∂o an k’t hÓp vÌi xe t®ng, ph∏o binh.

Tuy ta käm h¨n Æfich v“ l˘c l≠Óng nh≠ng ta c„ th’ mπnh h¨n hºn Æfich nhÍ c„ th’ thæng cÒa chi’n dfich T©y Nguy™n, th’ bao v©y chia cæt hi”m, c¨ ÆÈng l˘c l≠Óng nhanh, Æ∏nh ÆÛng thÍi c¨ vÌi c∏ch Æ∏nh s∏ng tπo n™n ta v…n tπo n™n s¯c mπnh ∏p Æ∂o Æfich.

Chi’n dfich H Ch› Minh, ta hoµn toµn ∏p Æ∂o Æfich, c∂ l˘c mπnh vµ th’ mπnh, c∏ch Æ∏nh hi”m trong thÍi c¨ chi’n l≠Óc thuÀn lÓi (bÈ binh: t≠¨ng Æ≠¨ng 5 qu©n Æoµn; xe t®ng thi’t gi∏p: 398 chi’c; ph∏o binh: 20 trung, l˜ Æoµn vµ 8 ti”u Æoµn ÆÈc lÀp vÌi 509 kh»u; phflng kh´ng: 5 s≠ Æoµn vµ 3 trung Æoµn ph∏o cao xπ, 17 ti”u Æoµn sÛng m∏y phflng kh´ng 12,7mm, 2 trung Æoµn t™n lˆa SAM-2, 2 ti”u Æoµn t™n lˆa A.72, 01 trung Æoµn ph∏o cao xπ t˘ hµnh 23mm ...). VÌi l˘c l≠Óng nh≠ vÀy ta Æ∑ Æ∏nh Æfich tr™n th’ ∏p Æ∂o hoµn toµn vµ giµnh thæng lÓi trong thÍi gian ngæn nh†t.

Nh≠ vÀy, trong TÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc mÔa Xu©n n®m 1975, ngh÷ thuÀt tπo s¯c mπnh cÒa ta Æ∑ ph∏t tri”n l™n t«m cao mÌi. Khi Æfich cfln Ên Æfinh, tÊ ch¯c ch∆t chœ, ta Æ∑ tÀp trung l˘c l≠Óng h¨n Æfich Î tr‰ng Æi”m, Æ∏nh c„ chu»n bfi, chæc thæng nh≠ chi’n dfich T©y Nguy™n. Khi Æfich hoang mang, rÛt chπy, tan r∑, ta kfip thÍi chÌp thÍi c¨, Æ∏nh trong hµnh ti’n nh≠ chi’n dfich Trfi Thi™n - Hu’ vµ chi’n dfich ßµ NΩng. Khi Æ∏nh vµo sµo huy÷t cuËi cÔng cÒa Æfich th◊ tÀp trung l˘c l≠Óng ≠u th’ Æ’n m¯c cao nh†t b∂o Æ∂m chæc thæng vµ Æ∏nh thÀt mπnh, thæng thÀt nhanh nh≠ chi’n dfich H Ch› Minh.

VÌi ngh÷ thuÀt tÊ ch¯c chÿ huy ÆÛng Ææn vµ s∏ng tπo, ta Æ∑ bi’n l˘c l≠Óng tÊng th” kh´ng nhi“u h¨n Æfich nh≠ng Æ∑ tÀp trung l˘c l≠Óng hoµn toµn ∏p Æ∂o qu©n Æfich tr™n tıng h≠Ìng, trong tıng trÀn then chËt, Î tıng thÍi Æi”m vµ c∂ trong cuÈc tÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc.

❱ Qu©n gi∂i ph„ng Æ∏nh chi’m BÈ t≠ l÷nh S≠ Æoµn 23 ngÙy Î Bu´n M™ ThuÈt.

❍ 2. VÀn dÙng c∏ch Æ∏nh vµ bi÷n ph∏p t∏c chi’n chi’n dfich r†t linh hoπt, s∏ng tπo

C∏ch Æ∏nh lµ nÈi dung c¨ b∂n, c˘c k˙ quan tr‰ng, bi”u hi÷n tÀp trung nh†t t›nh m≠u tr›, s∏ng tπo cÒa ngh÷ thuÀt chi’n dfich, lµ c®n c¯ chÒ y’u Æ” tÊ ch¯c chu»n bfi vµ th˘c hµnh chi’n dfich. V†n Æ“ c¨ b∂n cÒa c∏ch Æ∏nh chi’n dfich lµ c∏ch th¯c lÀp th’ trÀn, tÊ ch¯c sˆ dÙng, bË tr› l˘c l≠Óng, vÀn dÙng m≠u tr› s∏ng tπo c∏c bi÷n ph∏p chi’n dfich, c∏c h◊nh th¯c chi’n thuÀt, c∏c thÒ Æoπn chi’n Ɔu ph∏ th’ Æfich Æ” di÷t Æfich, th˘c hi÷n thæng lÓi c∏c trÀn then chËt, tπo vµ næm thÍi c¨ Æ∏nh Æfln quy’t Æfinh hoµn thµnh mÙc Æ›ch, nhi÷m vÙ chi’n dfich.

Chi’n dfich T©y Nguy™n, l˘c l≠Óng ta vµ Æfich lÛc Æ«u x†p xÿ ngang nhau, Æfich Æang cfln trong trπng th∏i Ên Æfinh. Ta tπo b†t ngÍ bªng c∏ch nghi binh lıa Æfich, tÀp trung l˘c l≠Óng Æ∏nh chi’m thfi x∑ Bu´n Ma ThuÈt Æ” ph∏ th’ Æfich, ti’p Æ„ Æ∏nh bπi qu©n Æfich ph∂n k›ch, rÂi Æ∏nh Æfich rÛt chπy, th˘c hi÷n ti™u di÷t lÌn qu©n Æfich ngoµi c´ng s˘, gi∂i ph„ng c∂ T©y Nguy™n.

Chi’n dfich Trfi Thi™n - Hu’, chi’n dfich ßµ NΩng, l˘c l≠Óng Æfich lÛc Æ«u Æ´ng h¨n ta, chÛng lπi Æang th˘c hµnh co cÙm chi’n l≠Óc, nh≠ng th’ Æ∑ bfi m†t sau chi’n dfich T©y Nguy™n; ta kfip thÍi chia cæt tıng khu v˘c, bao v©y ti™u di÷t tıng bÈ phÀn quan tr‰ng cÒa Æfich Î vflng ngoµi, nhanh ch„ng c¨ ÆÈng l˘c l≠Óng h◊nh thµnh th’ bao v©y, chia cæt chi’n dfich, tπo th’ Æ∏nh chi’m tıng thµnh phË, hoµn thµnh vi÷c ti™u di÷t lÌn vµ lµm tan r∑ qu©n Æfich, gi∂i ph„ng toµn bÈ c∏c tÿnh ven bi”n mi“n Trung.

Chi’n dfich HÂ Ch› Minh, l˘c

l≠Óng ta tÀp trung ≠u th’ h¨n ba l«n Æfich, Æ∏nh Æfich c„ tÊ ch¯c phflng ng˘ v“ chi’n dfich nh≠ng trong th’ Æang tan vÏ v“ chi’n l≠Óc. Ta ÆÈt ph∏ tuy’n phflng ng˘ tı xa, h◊nh thµnh hÓp v©y xung quanh “thÒ Æ´” Sµi Gfln, rÂi k’t hÓp ÆÈt ph∏ ti™u di÷t qu©n Æfich phflng ng˘ Î vflng ngoµi vÌi th‰c s©u r†t nhanh vµo trung t©m thµnh phË, Æ∏nh chi’m c∏c mÙc ti™u then chËt nh†t Æ” d¯t Æi”m toµn bÈ, buÈc Æfich ph∂i Æ«u hµng kh´ng Æi“u ki÷n.

Qua c∏c chi’n dfich tr™n c„ th” th†y ta Æ∑ vÀn dÙng 2 c∏ch Æ∏nh chÒ y’u: MÈt lµ, l«n l≠Ót ti™u di÷t tıng s≠ Æoµn Æfich, Æ∏nh chi’m tıng mÙc ti™u chi’n dfich, ti’n tÌi ti™u di÷t vµ lµm tan r∑ toµn bÈ qu©n Æfich, gi∂i ph„ng toµn bÈ kh´ng gian chi’n dfich (T©y Nguy™n, Hu’, ßµ NΩng). Hai lµ, ÆÂng loπt ti™u di÷t c∏c s≠ Æoµn Æfich Î b™n ngoµi, ÆÂng thÍi th‰c s©u Æ∏nh chi’m toµn bÈ c∏c mÙc ti™u chi’n dfich b™n trong, ti™u di÷t vµ lµm tan r∑ toµn bÈ tÀp Æoµn phflng ng˘ chi’n dfich cÒa Æfich, gi∂i ph„ng kh´ng gian chi’n dfich trong thÍi gian ngæn (chi’n dfich H Ch› Minh).

Trong vÀn dÙng c∏ch Æ∏nh chi’n dfich ta Æ∑ næm v˜ng vµ vÀn dÙng r†t linh hoπt c∏c bi÷n ph∏p t∏c chi’n chi’n dfich. Ta Æ∑ khäo nghi binh lıa Æfich, thu hÛt k◊m gi˜ chÛng tr™n h≠Ìng kh∏c, tπo s¨ hÎ tr™n h≠Ìng chÒ y’u, mÙc ti™u chÒ y’u Æ” tÀp trung l˘c l≠Óng Æi”m trÛng huy÷t tπo ra Æi“u ki÷n thuÀn lÓi ph∏t tri”n chi’n dfich vµ giµnh thæng lÓi lÌn. Chi’n dfich T©y Nguy™n ta Æ∑ nghi binh lıa Æfich lµm cho chÛng kh´ng ph∏t hi÷n ra ˝ Æfinh cÒa ta, k◊m gi˜ Æfich tr™n h≠Ìng Kon Tum, Pl©y Cu sau Æ„ Æ∏nh Æfln b†t ngÍ vµo Bu´n Ma ThuÈt, tπo Æi“u ki÷n r†t thuÀn lÓi Æ∏nh ti’p hai trÀn then chËt ti’p theo. Chi’n dfich H 04.2011

>>

08

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

C∏c chi’n dfich ti’n c´ng lÌn trong TÊng ti’n c´ng mÔa Xu©n n®m 1975 Æ∑ ch¯ng t· s¯c mπnh t∏c chi’n cÒa c∏c binh Æoµn chi’n l≠Óc.

S¯c mπnh Æ„ Æ∑ Æ≠Óc ph∏t huy cao ÆÈ trong t∏c chi’n tÀp trung hi÷p ÆÂng qu©n chÒng, binh chÒng qui m´ lÌn.

Ch› Minh ta uy hi’p Sµi Gfln - Gia ßfinh tı nhi“u h≠Ìng buÈc Æfich ph∂i Æ≠a h«u h’t c∏c s≠ Æoµn ra vflng ngoµi Æ” ÆËi ph„, tπo Æi“u ki÷n thuÀn lÓi cho ta vıa ti™u di÷t c∏c s≠ Æoµn Î vflng ngoµi vıa th‰c s©u nhanh ch„ng Æ∏nh chi’m c∏c mÙc ti™u Î b™n trong hoµn thµnh nhi÷m vÙ chi’n dfich trong thÍi gian ngæn.

Ta Æ∑ tÊ ch¯c vµ th˘c hµnh hi÷u qu∂ bao v©y chia cæt chi’n dfich, bªng Æ∏nh cæt giao th´ng, khËng ch’ s©n bay, b’n c∂ng nhªm chia cæt Æfich c∂ v“ chi’n dfich vµ chi’n l≠Óc, bao v©y mÙc ti™u chÒ y’u lµm cho Æfich kh´ng th” ¯ng c¯u gi∂i to∂. Bªng nh˜ng bi÷n ph∏p Æ„ Æ∑ tπo Æi“u ki÷n cho ta giµnh thæng lÓi lÌn.

Ta Æ∑ tÊ ch¯c l˘c l≠Óng ÆÈt ph∏ thµnh c∏c cÙm ÆÈt k›ch binh chÒng hÓp thµnh c„ ho∂ l˘c mπnh vµ kh∂ n®ng c¨ ÆÈng cao. Ngh÷ thuÀt tÀp trung l˘c l≠Óng ÆÈt ph∏ chi’n dfich Æ∑ b∂o Æ∂m cho c∏c chi’n dfich ÆÈt ph∏ ÆÛng vµo n¨i hi”m y’u cÒa Æfich tπo n™n hi÷u qu∂ chi’n dfich lÌn.

Th‰c s©u, luÂn s©u, vu hÂi chi’n dfich Æ∑ Æ≠Óc vÀn dÙng kh∏ rÈng r∑i trong c∂ bËn chi’n dfich vµ lµ mÈt trong nh˜ng nh©n tË lµm n™n thæng lÓi. Th‰c s©u Æ∑ Æ≠Óc tÊ ch¯c thµnh tıng mÚi binh chÒng hÓp thµnh c¨ giÌi ho∏, qui m´ c†p trung, s≠ Æoµn, thµnh ph«n gÂm bÈ binh, xe t®ng thi’t gi∏p, ph∏o binh, phflng kh´ng, c´ng binh, trinh s∏t... LuÂn s©u Æ≠Óc tÊ ch¯c gÂm nhi“u thµnh ph«n nh≠ Æ∆c c´ng, bi÷t ÆÈng thµnh, t˘ v÷, trong Æ„ Æ∆c c´ng gi˜ vai trfl quan tr‰ng nh†t.

❍ 3. Ph∏t huy s¯c mπnh cÒa c∏c binh chÒng, qu©n chÒng trong t∏c chi’n hi÷p ÆÂng quy m´ lÌn.

C∏c chi’n dfich ti’n c´ng lÌn trong TÊng ti’n c´ng mÔa Xu©n n®m 1975 Æ∑ ch¯ng t· s¯c mπnh t∏c chi’n cÒa c∏c binh Æoµn chi’n l≠Óc.

S¯c mπnh Æ„ Æ∑ Æ≠Óc ph∏t huy cao ÆÈ trong t∏c chi’n tÀp trung hi÷p ÆÂng qu©n chÒng, binh chÒng qui m´ lÌn.

Xe t®ng - thi’t gi∏p Æ≠Óc sˆ dÙng cÔng bÈ binh ÆÈt k›ch ÆÀp tan 04.2011

h÷ thËng phflng ng˘ Æfich, d…n Æ«u c∏c binh Æoµn th‰c s©u Æ∏nh chi’m mÙc ti™u quan tr‰ng vµ truy k›ch Æfich rÛt chπy. Ph∏o binh Æ∑ ph∏t huy cao ÆÈ s¯c mπnh c´ng ph∏ vµ kh∂ n®ng ch’ ∏p Æfich khi bÈ binh ta ti’n c´ng, phong to∂ s©n bay, b’n c∂ng, c¨ ÆÈng cÔng bÈ binh - xe t®ng Æ∏nh Æfich trong hµnh ti’n. Phflng kh´ng bæn m∏y bay, b∂o v÷ vÔng trÍi ÆÈi h◊nh chi’n dfich, Æ∏nh Æfich ÆÊ bÈ Æ≠Íng kh´ng vµ vıa Æ∏nh Æfich tr™n kh´ng vıa Æ∏nh Æfich m∆t Ɔt, m∆t n≠Ìc (tµu thuy“n)...

C´ng binh mÎ Æ≠Íng, kh´i phÙc c«u cËng vµ b∂o Æ∂m c´ng tr◊nh chi’n Ɔu, tπo Æi“u ki÷n cho c∏c qu©n Æoµn, binh chÒng ti’n c´ng th«n tËc. ß∆c c´ng luÂn s©u Æ∏nh Æfich trong c∏c thµnh phË, thfi x∑, Æ∏nh hi÷p ÆÂng vÌi c∏c binh chÒng kh∏c trong ÆÈi h◊nh chi’n dfich, Æ∆c bi÷t lµ chi’m gi˜ c∏c c«u, tπo Æi“u ki÷n cho c∏c ƨn vfi th‰c s©u vµo thµnh phË. Kh´ng qu©n vÀn chuy”n, ti’p t’, phÙc vÙ chÿ huy vµ Æ∆c bi÷t lµ Æ∏nh vµo s©n bay T©n S¨n Nh†t...

C∏c bÈ phÀn Th´ng tin vµ VÀn t∂i Æ∑ ph∏t huy h’t kh∂ n®ng, phÙc vÙ nhanh ch„ng nh†t, kfip thÍi nh†t cho c∏c chi’n dfich.

Nh≠ vÀy, ngh÷ thuÀt sˆ dÙng c∏c qu©n chÒng, binh chÒng trong TÊng ti’n c´ng chi’n l≠Óc mÔa Xu©n n®m 1975 Æ∑ ph∏t huy Æ«y ÆÒ s¯c mπnh cÒa t∏c chi’n hi÷p ÆÂng qui m´ lÌn vµ Æ©y lµ Æi”m mÌi, lµ b≠Ìc ph∏t tri”n cao nh†t cÒa ngh÷ thuÀt chi’n dfich trong chi’n tranh gi∂i ph„ng.

❍ 4. K’t hÓp ti’n c´ng vÌi nÊi dÀy, phËi hÓp t∏c chi’n ba th¯ qu©n, l†y Æfln Æ∏nh lÌn cÒa chÒ l˘c lµm trung t©m.

Trong cuÈc TÊng ti’n c´ng vµ nÊi dÀy mÔa Xu©n n®m 1975, nhi÷m vÙ c∏c chi’n dfich ti’n c´ng lÌn cÒa ta lµ Æ∏nh bπi tÊ ch¯c vµ hoπt ÆÈng phflng ng˘ cÒa tıng qu©n Æoµn, vÔng chi’n thuÀt cÒa Æfich, ti™u di÷t vµ lµm tan r∑ toµn bÈ sinh l˘c cÒa chÛng. ß” th˘c hi÷n thæng lÓi nhi÷m vÙ Æ„, c∏c chi’n dfich ti’n c´ng cÒa ta Æ∑ ph∏t huy cao ÆÈ s¯c mπnh tÊng hÓp cÒa chi’n tranh nh©n d©n, tπo ra th’ vµ l˘c

ÆÒ mπnh Æ∏nh bπi qu©n Æfich. Ta Æ∑ k’t hÓp nhu«n nhuy‘n gi˜a ti’n c´ng qu©n s˘ vÌi nÊi dÀy cÒa qu«n chÛng vµ k’t hÓp hoπt ÆÈng t∏c chi’n cÒa ba th¯ qu©n, trong Æ„ chÒ l˘c lµm nflng cËt...

T†t c∂ c∏c chi’n dfich, hoπt ÆÈng t∏c chi’n qui m´ lÌn cÒa bÈ ÆÈi chÒ l˘c tr™n h≠Ìng ch›nh, k’t hÓp vÌi hoπt ÆÈng rÈng khæp cÒa l˘c l≠Óng vÚ trang Æfia ph≠¨ng trong Æfia bµn Æ∑ ti™u di÷t vµ lµm tan r∑ lÌn qu©n Æfich, th˘c hi÷n gi∂i ph„ng Æfia bµn, tπo th’ cho c∏c chi’n dfich ti’p theo, ti’n tÌi gi∂i ph„ng hoµn toµn mi“n Nam, thËng nh†t TÊ quËc.

❍ 5. Chÿ Æπo vÀn dÙng chi’n thuÀt linh hoπt, s∏ng tπo.

Trong TÊng ti’n c´ng vµ nÊi dÀy mÔa Xu©n n®m 1975, ta Æ∑ chÿ Æπo vÀn dÙng chi’n thuÀt r†t linh hoπt, s∏ng tπo trong c∏c chi’n dfich, nh†t lµ trong c∏c trÀn then chËt chi’n dfich. Chi’n thuÀt Æ∑ c„ b≠Ìc ph∏t tri”n lÌn vµ toµn di÷n, th” hi÷n trong t∏c chi’n hi÷p ÆÂng qu©n binh chÒng cÒa bÈ ÆÈi chÒ l˘c.

CÔng vÌi bÈ binh, c∏c trÀn Æ∏nh lÌn Æ“u c„ s˘ tham gia cÒa h«u h’t c∏c binh chÒng vÌi vÚ kh› t≠¨ng ÆËi hi÷n Æπi vµ hi÷n Æπi, k” c∂ vÚ kh› thu Æ≠Óc cÒa Æfich. Qui m´ t∏c chi’n, ngh÷ thuÀt tÊ ch¯c chÿ huy, kh∂ n®ng vÀn dÙng k¸ thuÀt, chi’n thuÀt ph∏t tri”n cao h¨n tr≠Ìc. Ngh÷ thuÀt bµy m≠u, lÀp th’, Æi“u khi”n lıa dÙ Æfich. Th˘c hi÷n Æ∏nh Æfich c∂ trong vµ ngoµi c´ng s˘, Î m‰i loπi Æfia h◊nh...

Chi’n thuÀt ti’n c´ng Æfich phflng ng˘ trong c∏c c®n c¯, thfi x∑, thµnh phË Æπt Æ’n tr◊nh ÆÈ cao c∂ v“ vÀn dÙng c∏ch Æ∏nh, tÊ ch¯c sˆ dÙng l˘c l≠Óng vµ tr◊nh ÆÈ hi÷p ÆÂng gi˜a c∏c l˘c l≠Óng, c∏c h≠Ìng, c∏c binh chÒng.

Chi’n thuÀt ti’n c´ng Æfich c¨ ÆÈng cÚng c„ b≠Ìc ph∏t tri”n, nh†t lµ chi’n thuÀt vÀn ÆÈng ti’n c´ng vµ truy k›ch.

Chi’n thuÀt ti’n c´ng trong hµnh ti’n Æ≠Óc vÀn dÙng nhi“u h¨n... R‚ rµng lµ ph∏t tri”n cÒa ngh÷ thuÀt chi’n dfich Æ∑ tπo Æi“u ki÷n Æ” chi’n thuÀt ph∏t tri”n, Æ≠Óc vÀn dÙng Æa dπng, linh hoπt, g„p ph«n r†t to lÌn vµo thµnh c´ng cÒa c∏c chi’n dfich Æ∑ di‘n ra.

CuÈc TÊng ti’n c´ng vµ nÊi dÀy mÔa Xu©n n®m 1975 Æ∑ k’t thÛc c∏ch Æ©y 36 n®m, nh≠ng thæng lÓi v‹ Æπi cÒa n„ cÚng nh≠ nh˜ng bµi h‰c Æ≠Óc tÊng k’t v“ chÿ Æπo chi’n tranh vµ ngh÷ thuÀt qu©n s˘ v…n cfln nguy™n gi∏ trfi vµ c«n Æ≠Óc ti’p tÙc nghi™n c¯u, k’ thıa, ph∏t tri”n cho phÔ hÓp vÌi Æi“u ki÷n mÌi cÒa chi’n tranh b∂o v÷ TÊ quËc. ❏

[ MóT THòI QU¢N NGü ]

09

GˇC S¿N ✑ PHÑM MINH T¢M

T

nghe nh˜ng lÍi vıa chÿ tr›ch, vıa hu†n thfi nh≠ng Æ«y c∂m h„a thuy’t phÙc cÒa ÆÂng ch› Ch›nh trfi vi™n ph„ Ti”u Æoµn, vÌi ch†t gi‰ng lÛc tr«m lÛc bÊng käo dµi Æ’n hai ti’ng ÆÂng hÂ: {... H´m nay, c∏c ÆÂng ch› nhÊ trÈm cÒa ÆÂng bµo mÈt gËc sæn, ngµy mai c∏c ÆÂng ch› c„ th” h∏i län cÒa ÆÂng bµo vµi qu∂ Æu ÆÒ, rÂi ngµy kia l™n r…y bŒ m†y bæp ng´. Nh©n d©n Æang Æ„i khÊ thi’u thËn, n’u c∏c ÆÂng ch› lµm nh≠ vÀy th◊ chºng kh∏c nµo c«m dao c¯a ngang cÊ ÆÂng bµo.

NhÀn th¯c vµ hµnh ÆÈng nh≠ vÀy kh´ng nh˜ng chÛng ta kh´ng x∏c Æfinh Æ≠Óc mÙc ti™u chi’n Ɔu mµ cfln vi phπm k˚ luÀt, b´i Æen l™n b∂n ch†t truy“n thËng qu©n ÆÈi c∏ch mπng. ß∆c bi÷t lµ chÛng ta Æang Ưng ch©n tr™n Ɔt bπn. C∏c ÆÂng ch› bi’t Ɔy - mÁi vi÷c lµm tËt, mÁi hµnh vi x†u cÒa chÛng ta Æ“u Æ” lπi trong lflng nh©n d©n bπn mÈt d†u †n s©u sæc cho d©n tÈc vµ quËc th”... C∏c ÆÂng ch› π! ChÛng ta thµ cÔng nhau Æ„i khÊ, cÔng nhau thi’u thËn, thÀm ch› ph∂i cÔng nhau hy sinh, nh≠ng chÛng ta kh´ng Æ≠Óc phäp lµm Æi“u g◊ Æ” ÆÂng bµo ngh‹ x†u v“ chÛng ta, kh´ng Æ≠Óc lµm Æi“u g◊ ∂nh h≠Îng Æ’n b∂n ch†t tËt Æãp cÒa BÈ ÆÈi CÙ HÂ. ChÛng ta Æi chi’n Ɔu v◊ d©n, kh´ng n“ hy sinh x≠¨ng m∏u th◊ kh´ng c„ l˝ do g◊ lπi x©m phπm Æ’n lÓi ›ch cÒa nh©n d©n...}.

H¨n 40 n®m rÂi - ÆÂng ch› Ch›nh trfi vi™n ph„ Ti”u Æoµn t´i n®m †y sau nµy Æ∑ ph∏t tri”n thµnh mÈt vfi t≠Ìng - Trung t≠Ìng L™ V®n H©n nguy™n Ph„ ChÒ nhi÷m TÊng cÙc Ch›nh trfi, Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam. Nh≠ng nh˜ng lÍi gi∏o hu†n n®m x≠a †y v…n nh≠ cfln v®ng vºng b™n tai t´i. ❏

❱ Minh h‰a H&J pro.

hÍi Æi”m Æ„ lµ cuËi n®m 1969.

Sau cuÈc TÊng ti’n c´ng vµ nÊi dÀy t’t MÀu Th©n 1968 cÒa qu©n vµ d©n ta, Æfich tung l˘c l≠Óng ph∂n k›ch quy’t li÷t nhªm Æ»y ta rÍi xa kh·i tuy’n gi∏p ranh. LÛc nµy l˘c l≠Óng cÒa ta tr™n chi’n tr≠Íng g∆p kh´ng ›t kh„ kh®n.

MÈt sË ›t ƨn vfi ph∂i Î lπi Æ” c«m ch©n Æfich, cfln ph«n lÌn c∏c ƨn vfi Æ“u lÔi ra ph›a sau cÒng cË, xËc lπi l˘c l≠Óng. ߨn vfi t´i lui v“ hÀu tuy’n, Ưng ch©n tr™n Ɔt M≠Íng Noflng (mÈt huy÷n cÒa n≠Ìc bπn Lµo).

C∏i Æ„i, c∏i khÊ vµ sËt rät rıng c¯ song hµnh vÌi nhau b∏m ch∆t l†y cuÈc sËng bÈ ÆÈi nh≠ h◊nh vÌi b„ng. Hµng ngµy, mÈt ph«n ba qu©n sË Æ¨n vfi ph∂i lu©n phi™n nhau Æi l†y rau rıng v“ thay c¨m. ßi÷p khÛc tµu bay luÈc, tµu bay xµo, tµu bay muËi chua - ngµy qua ngµy, th∏ng qua th∏ng... nh≠ khÛc ca bi tr∏ng mÈt thÍi.

H´m Æ„, ÆÂng ch› LÓi (sau nµy Æ∑ hy sinh khi Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ nÊ bÈc ph∏ l÷nh ph∏t h·a cho mÈt trÀn Æ∏nh) - lµ Ti”u ÆÈi ph„ d…n mÈt tÊ Æi {c∂i thi÷n}. Tr™n Æ≠Íng v“, khi Æi qua r…y cÒa ÆÂng bµo, nh◊n nh˜ng gËc sæn cao to, trong khi bÙng Æang l™n c¨n Æ„i cÂn cµo n™n lŒn vµo nhÊ trÈm mÈt gËc rÂi Æem xuËng suËi g‰t ra anh em cÔng ®n. T≠Îng lµ chuy÷n ™m xu´i, kh´ng ai bi’t. Nµo ngÍ ngµy h´m sau, tin Æ’n tai Ban chÿ huy Ti”u Æoµn vµ mÈt cuÈc h‰p tri÷u tÀp toµn th” Æoµn vi™n thanh ni™n trong Ti”u Æoµn c„ m∆t tπi s©n Ti”u Æoµn bÈ. ß„ lµ l«n Æ«u ti™n trong ÆÍi l›nh, t´i Æ≠Óc

04.2011

❱ ChÒ tfich HÂ Ch› Minh g∆p gÏ c∏c c∏n bÈ c†p cao toµn qu©n, th∏ng 5.1969.

10

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

NH~NG Vë T¶õNG ߶úC DùNG C•M VõI BÉC H¤ ✑ TÑ H~U Y£N

04.2011

S

inh thÍi, B∏c H th≠Íng mÍi c∏c vfi t≠Ìng cÔng dÔng c¨m vÌi B∏c, mÁi khi c„ dfip hÈi nghfi.

Nh˜ng b˜a c¨m †y, th≠Íng lµ nh˜ng b˜a ®n hµng ngµy, c„ Æ´i chÛt c∂i thi÷n vÌi Æ‹a thfit lÓn, ho∆c thfit gµ luÈc. B∏c sËng cuÈc ÆÍi thanh bπch, thanh Æπm, thanh t©m. ß≠Óc dÔng c¨m vÌi B∏c, c∏c vfi t≠Ìng Æ“u ghi lπi trong c∏c tÀp hÂi k˝ cÒa m◊nh, v◊ Æ„ lµ nh˜ng k˚ ni÷m s©u sæc cÒa mÈt ÆÍi qu©n ngÚ vµ mÁi l«n g«n B∏c lπi h‰c Æ≠Óc nh˜ng nät Æãp cÒa Ng≠Íi. C„ nhi“u vfi t≠Ìng (vµ c∂ chi’n s‹ n˜a) Æ≠Óc B∏c mÍi c¨m, Î Æ©y chÿ xin k” lπi mÈt vµi chuy÷n sau: Xin bæt Æ«u bªng lÍi k” cÒa ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p trong b˜a li™n hoan B∏c mÍi c∏c chi’n s‹ ßi÷n Bi™n n®m 1954. §ng k”: Sau chi’n thæng ßi÷n Bi™n PhÒ l…y lıng, B∏c mÍi c¨m c∏c chi’n s‹ ti™u bi”u cÒa ßi÷n Bi™n PhÒ - c„ 5 chi’n s‹ lµ Æπi bi”u xu†t sæc cÒa ƨn vfi. CÔng d˘ c„ TÊng B› th≠ Tr≠Íng Chinh vµ ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p. B∏c n„i: {ß©y lµ b˜a c¨m ri™ng cÒa B∏c mÍi c∏c ch∏u, ch¯ kh´ng ph∂i cÒa Nhµ n≠Ìc mÍi Æ©u.

C∏c ch∏u xem Æ©y, toµn c©y nhµ l∏ v≠Ín c∂. ß©y lµ thfit th· B∏c nu´i ngoµi kia, Æ©y lµ thfit b c©u, chÛ Tr≠Íng Chinh nu´i chung vÌi B∏c. Cfln Æ©y lµ m„n c∏ kho B∏c ®n hµng ngµy}. B˜a

11 nh©n d©n - 1985), ´ng vi’t: {L«n th¯ hai, vµo th∏ng 4-1969, khi t´i Æ∑ vµo c´ng t∏c Î Nam BÈ, anh Phπm HÔng vµ t´i Æ≠Óc tri÷u ra d˘ hÈi nghfi BÈ Ch›nh trfi mÎ rÈng Æ” qu∏n tri÷t vi÷c Æ∏nh gi∏ t◊nh h◊nh vµ næm v˜ng chÒ tr≠¨ng l∑nh Æπo cÒa Trung ≠¨ng tr≠Ìc ©m m≠u chi’n l≠Óc mÌi cÒa Æfich.

Tr≠Ìc ngµy chÛng t´i trÎ lπi chi’n tr≠Íng, B∏c lπi cho g‰i anh Phπm HÔng vµ t´i Æ’n. ChÛng t´i Æ≠Óc ®n b˜a c¨m cÔng vÌi B∏c. B˜a Æ„, B∏c ®n h’t mÈt b∏t c¨m Æ«y, chÛng t´i r†t vui...}.

B∏c H tıng khao m†y anh em c∏n bÈ mÈt b˜a phÎ r†t ngon, trong Æ„ c„ Th≠Óng t≠Ìng PhÔng Th’ Tµi. §ng k” v“ b˜a {khao} nµy:{T´i Æ≠Óc B∏c g‰i vµo b∏o c∏o t◊nh h◊nh chi’n s˘ cho BÈ Ch›nh trfi vµ B∏c nghe. ß’n giÍ nghÿ, B∏c n„i vÌi c∏c vfi d˘ h‰p, tr≠a nay c„ b˜a phÎ ngon. Ti’t mÙc phÎ h´m †y ngon tuy÷t. Lo∏ng mÈt c∏i t´i Æ∑ ®n h’t b∏t phÎ. ßang Æfinh Ưng dÀy th◊ th†y c„ ai Æ≠a cho b∏t th¯ hai, t´i nh◊n l™n th◊ th†y nÙ c≠Íi hi“n hÀu cÒa B∏c. B∏c n„i: {ChÛ vıa Æi c´ng t∏c v“, B∏c bÂi d≠Ïng th™m cho chÛ}. T´i ®n b∏t phÎ th¯ hai qu∏ ngon}.

DÔng c¨m vÌi CÙ hµng tr®m l«n, l«n nµo cÚng th†y CÙ t„m vän kh´ng Æ” r¨i mÈt hπt c¨m nµo.

BÎi v◊ CÙ t´n tr‰ng lao ÆÈng cÒa ng≠Íi lµm ra hπt gπo. ß„ lµ chuy÷n nh· Ưc lÌn hµi hfla Î mÈt ng≠Íi.

{khao} †y B∏c - ch∏u cÔng vui. ßπi t≠Ìng Chu Huy M©n trong tÀp hÂi k˝ {ThÍi s´i ÆÈng} (Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n - 2004), cho bπn Ɖc bi’t v“ b˜a ®n mµ ´ng Æ≠Óc dÔng c¨m vÌi B∏c: CuËi th∏ng 6 n®m 1967, BÈ Ch›nh trfi vµ Qu©n Òy Trung ≠¨ng g‰i t´i ra Hµ NÈi, V®n phflng g‰i t´i sang khu nhµ sµn g∆p B∏c Æ” b∏o c∏o t◊nh h◊nh. T´i t˘ d∆n m◊nh lµ b∏o c∏o vÌi B∏c kh´ng Æ≠Óc n„i dµi.

B˜a c¨m tr≠a †y - Æ≠Óc ®n cÔng vÌi B∏c - tr™n bµn c„ mÈt Æ‹a thfit lÓn, hai con c∏ kho, mÈt b∏t canh rau. B∏c t˘ xÌi mÈt b∏t c¨m Æ«y. °n xong, Æ∆t b∏t xuËng bµn, B∏c n„i: {ßπo lµm t≠Ìng trong t◊nh h◊nh nµo cÚng kh´ng n™n xÛc ÆÈng, v◊ xÛc ÆÈng th◊ xˆ l˝ nh˜ng t◊nh huËng gay go, ph¯c tπp d‘ sai l«m}.

Cfln ßπi t≠Ìng Hoµng V®n Th∏i trong tÀp hÂi k˝ {Nh˜ng n®m th∏ng quy’t Æfinh} (Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi

Tı T©y Nguy™n ra Vi÷t Bæc h‰p th∏ng 7-1952, Thi’u t≠Ìng Y BlËc £-ban nhÌ lπi b˜a ®n Î chi’n khu Vi÷t Bæc: {T´i qu∏ xÛc ÆÈng, khi t´i cÔng mÈt chi’n s‹ ng≠Íi T©y Nguy™n Æ≠Óc g‰i sang ®n c¨m vÌi B∏c. ß©y lµ mÈt hπnh phÛc mµ t´i kh´ng bao giÍ d∏m ngh‹ Æ’n. B˜a c¨m thÀt Æπm bπc, chÿ c„ d®m mi’ng ÆÀu khu´n vÌi nh˜ng khÛc c∏ kho mµ sao ®n ngon Æ’n th’} Tı nh˜ng b˜a ®n cÒa B∏c, cË ThÒ t≠Ìng Phπm V®n ßÂng Æ∑ n„i v“ nät Æãp v®n h„a cÒa Ng≠Íi: DÔng c¨m vÌi CÙ hµng tr®m l«n, l«n nµo cÚng th†y CÙ t„m vän kh´ng Æ” r¨i mÈt hπt c¨m nµo. BÎi v◊ CÙ t´n tr‰ng lao ÆÈng cÒa ng≠Íi lµm ra hπt gπo. ß„ lµ chuy÷n nh· Ưc lÌn hµi hfla Î mÈt ng≠Íi. ❏

HóP TH¶ CóNG TÉC VI£N

Trong th∏ng 4-2011, Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c cÒa c∏c ÆÂng ch›: Tπ H˜u Y™n (Hµ NÈi), Tr«n Danh B∂ng (B∏o Qu©n ÆÈi nh©n d©n), NhÀt Hµo (B∏o qu©n khu 9), HÂng Linh (B∏o Phflng kh´ng Kh´ng qu©n), Phπm Thfi Nhung (tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 2), S«m Thπch (B∏o Qu©n khu 1), V‚ Thfi Hµ (ßH V®n h„a Hµ NÈi), BÔi Quang Kha (Bæc Ninh), Nguy‘n HÂng Phong (B◊nh ßfinh), Mai Nga (ßH Thµnh ß´), Mai MÈng T≠Îng (ßµ NΩng), H Ki™n Giang (ßH V®n h„a ngh÷ thuÀt qu©n ÆÈi), Nguy‘n Tr«n ߯c Anh (Hµ NÈi), Phong ßi÷p (B∏o V®n ngh÷ trŒ), ß®ng Nguy™n (B∏o H∂i quan), V®n S‹ (Bæc Ninh), ....

Ban bi™n tÀp ch©n thµnh c∏m ¨n vµ mong c∏c ÆÂng ch› ti’p tÙc cÈng t∏c.

Bµi, ∂nh cÈng t∏c xin gˆi v“: Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘, 23 L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi. ßi÷n thoπi: 043 734 5947 Email: vanhoaquansu@gmail.com Trong th≠, c∏c ÆÂng ch› ghi r‚ t™n, Æfia chÿ, sË Æi÷n thoπi Æ” Ban bi™n tÀp ti÷n li™n h÷.

04.2011

12

M≤ - NG|Y

ßÇ {CHUI Đ¡U VÄO Rñ} ✑ NGUYŸN VIåT PH¶•NG

N

gµy 20-6-1970, BÈ T≠ l÷nh 559 Æ≠Óc Æi÷n kh»n cÒa Qu©n Òy Trung ≠¨ng tri÷u tÀp ra Hµ NÈi nhÀn nhi÷m vÙ mÌi... Th≠Íng tr˘c Qu©n Òy Trung ≠¨ng Æ∏nh gi∏ cao c´ng t›ch cÒa ßoµn 559 Æ∑ hÁ trÓ c∏c chi’n tr≠Íng kh´i phÙc s¯c chi’n Ɔu, kfip tranh thÒ thÍi c¨ M¸ - ngÙy sa l«y Î Campuchia, mÎ Æ≠Óc nhi“u cuÈc ti’n c´ng giµnh lπi vÔng gi∂i ph„ng, t◊nh h◊nh c∏ch mπng ph∏t tri”n c„ nhi“u tri”n v‰ng. Ri™ng vi÷c Æ∂m b∂o hÀu c«n cho chi’n tr≠Íng Nam BÈ v†p nhi“u trÎ ngπi. Tı sau vÙ Æ∂o ch›nh cÒa Lonnon, c∂ng Xihanucville bfi kh„a ch∆t, nh˜ng Æoµn khai th∏c kinh t’ k¸ thuÀt cÒa ta Æ„ng tr™n Ɔt bπn Æang bfi dÂn äp kh„ hoπt ÆÈng. Song kŒ Æfich v…n kh´ng ki”m so∏t Æ≠Óc vÔng ß´ng Bæc Campuchia, kh´ng ng®n ch∆n Æ≠Óc nguÂn ti’p t’ lÌn tı hÀu ph≠¨ng mi“n Bæc Vi÷t Nam qua Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n.

ßÛng nh≠ d˘ Æo∏n cÒa BÈ Ch›nh trfi vµ Qu©n Òy Trung ≠¨ng, ngµy 30-1-1971 M¸ - ngÙy mÎ cuÈc hµnh binh {Lam S¨n 719}. ßfich huy ÆÈng 55.000 qu©n (c„ 15.000 qu©n M¸), g«n 600 xe t®ng, xe thi’t gi∏p, 21 ti”u Æoµn ph∏o, 1.000 m∏y bay c∏c loπi µo πt t†n c´ng d‰c Æ≠Íng 9 l™n S™p´n. CÔng lÛc, l˘c l≠Óng cÒa hai binh Æoµn (GM30, GM33) qu©n ngÙy Lµo tı ßÂng H’n Æ∏nh xuËng...

C∏c chuy™n gia chi’n l≠Óc ph≠¨ng T©y Æ“u thËng nh†t coi Æ„ lµ nguÂn gËc th†t bπi Æau ÆÌn cÒa c∏c h‰c thuy’t chi’n l≠Óc Hoa K˙.

NhÍ Æ≠Óc Qu©n Òy Trung ≠¨ng sÌm chÿ Æπo, ßoµn 559 Æ∑ kh»n tr≠¨ng vÀn chuy”n {l„t Ê} cho c∏c h≠Ìng chi’n tr≠Íng, n™n kfip ¯ng ph„ khi t◊nh th’ xu†t hi÷n... Tr≠Ìc th∏ng 5-1970, ßoµn Æ∑ d¯t Æi”m chÿ ti™u k’ hoπch chi vi÷n mÔa kh´, bæt Æ«u chu»n bfi k’ hoπch mÔa m≠a. ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p chÿ thfi: Sæp tÌi Æfich sœ tÀp trung Æ∏nh ph∏ vÔng Trung Hπ Lµo vµ ß´ng Bæc Mi™n (Campuchia).

Kh´ng chÿ bªng m∏y bay, mµ c„ th” lµ cuÈc ti’n c´ng binh chÒng hÓp thµnh 04.2011

quy m´ lÌn. H≠Ìng ti’n c´ng chÒ y’u c„ kh∂ n®ng Î khu v˘c Æ≠Íng 9 - Nam Lµo.

M¸ - ngÙy sœ cæt tuy’n chi vi÷n cÒa ta c∂ Æ´ng, t©y Tr≠Íng S¨n. Ép dÙng chi’n thuÀt {Tr˘c th®ng vÀn} ÆÊ qu©n chi’m c∏c cao Æi”m. C¨ ÆÈng thi’t xa d‰c Æ≠Íng sË 9 l™n S™p´n, hÓp k›ch cÔng qu©n ngÙy Th∏i - Lµo tı M≠Íng Ph◊n th‰c xuËng tπo thµnh tuy’n M. Namara ki”u mÌi.

N„ Æ∑ ÆÈng binh rÂi Ɔy! BÈ T≠ l÷nh 559 ph∂i theo d‚i vµ chu»n bfi cho t◊nh huËng nµy. Tuy’n Tr≠Íng S¨n vÌi l˘c l≠Óng binh chÒng hÓp thµnh mπnh, r†t quen thuÈc chi’n tr≠Íng, ph∂i lµ mÈt Æπo qu©n t∏c chi’n chÒ y’u..., ÆÂng thÍi lµ c®n c¯ hÀu c«n chi’n dfich... Nh≠ng b†t luÀn t◊nh huËng nµo cÚng ph∂i th˘c hi÷n tËt nhi÷m vÙ chÒ y’u cÒa tuy’n 559 lµ chi vi÷n chi’n l≠Óc. ßπi t≠Ìng l≠u ˝ ph∂i chÒ ÆÈng Æ∆t c∏c ph≠¨ng ∏n ÆËi ph„ vÌi m‰i t◊nh huËng. ß∆c bi÷t coi tr‰ng x©y d˘ng vÔng ba bi™n giÌi thµnh c®n c¯ v˜ng chæc...

BÈ T≠ l÷nh 559 v“ ngay SÎ chÿ huy t©y Tr≠Íng S¨n, tÊ ch¯c hÈi nghfi ß∂ng Òy, quy’t Æfinh gi˜ toµn bÈ l˘c l≠Óng Î lπi tuy’n trong mÔa m≠a, Æ” chu»n bfi th’ trÀn hÀu c«n b∂o Æ∂m chi’n dfich ph∂n c´ng qu©n Æfich. ßÂng thÍi lÀp ph≠¨ng ∏n th˘c hi÷n vÀn t∂i chi vi÷n chi’n l≠Óc trong qu∏ tr◊nh t∏c chi’n ph∂n c´ng. BÈ TÊng t≠ l÷nh cÚng nhanh ch„ng bÊ sung cho ßoµn 559 gÂm 3 vπn c∏n bÈ chi’n s‹, h¨n 3.000 l∏i xe, 4.000 xe c∏c loπi.

M‰i m∆t chu»n bfi cho nhi÷m vÙ mÌi t≠¨ng ÆËi Ên. CuËi th∏ng 9-1970, Tr≠Íng S¨n h’t lÚ, n≠Ìc s´ng bæt Æ«u cπn, tuy’n vÀn t∂i sæp sˆa ra qu©n. ßÈt nhi™n Æ≠Óc mÀt Æi÷n ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p vµo lµm vi÷c vÌi BÈ T≠ l÷nh 559 vµ Tÿnh Òy Qu∂ng B◊nh. ßπi t≠Ìng nghe b∏o c∏o hoπt ÆÈng cÒa kh´ng qu©n Æfich Æ∏nh d˜ dÈi c∏c cˆa kh»u v≠Ót l™n Tr≠Íng S¨n, c„ d†u hi÷u chu»n bfi chi’n tr≠Íng. ßπi t≠Ìng phÊ bi’n tinh th«n cÒa HÈi nghfi Trung ≠¨ng ß∂ng g«n Æ©y (1-1-1970) nhÀn Æfinh M¸ sœ lπi Æ∏nh ph∏ mi“n Bæc vÌi quy m´ c≠Íng ÆÈ lÌn h¨n, mÎ rÈng chi’n tranh tr™n Ɔt Lµo, Campuchia tri÷t ph∏ nguÂn chi vi÷n nhªm gi∂m s¯c ti’n c´ng cÒa qu©n Gi∂i ph„ng mi“n Nam...

Trung ≠¨ng quy’t nghfi: Tr≠Ìc mæt, phËi hÓp vÌi l˘c l≠Óng Pa Thät - Lµo ti™u di÷t qu©n ngÙy Th∏i - Lµo, b∂o v÷ v˜ng chæc hµnh lang t©y Tr≠Íng S¨n. ßÂng thÍi mÎ Æ≠Íng Æ´ng Tr≠Íng S¨n tı CÔ Bai

13 (t©y Qu∂ng Trfi) Æ’n t©y Thıa Thi™n, käo dµi tı A L≠Ìi vµo Kh©m ߯c (t©y Qu∂ng Nam).- ßπi t≠Ìng chÿ b∂n Æ n„i: Lµm xong sœ h◊nh thµnh th’ trÀn vÀn t∂i b∂o Æ∂m chi vi÷n chi’n l≠Óc Ææc l˘c, vıa sΩn sµng b∂o Æ∂m t∏c chi’n chi’n dfich nhanh ch„ng thuÀn lÓi... N’u kŒ Æfich li“u l‹nh mÎ cuÈc hµnh binh quy m´ l™n t©y Tr≠Íng S¨n, Î b†t c¯ n¨i nµo Æ“u t˘ chui Æ«u vµo r‰, lµ thÍi c¨ cho ta ti™u di÷t lÌn... ßπi t≠Ìng phÊ bi’n quy Æfinh cÒa BÈ Ch›nh trfi thµnh lÀp Binh Æoµn B70 phÙ tr∏ch c∏nh Æ´ng chi’n dfich, thËng nh†t c∏c l˘c l≠Óng t∏c chi’n tr™n Ɔt Lµo tr˘c thuÈc BÈ T≠ l÷nh 559 phÙ tr∏ch c∏nh t©y cÒa chi’n dfich. Thµnh lÀp BÈ T≠ l÷nh Chi’n dfich ß≠Íng 9 Nam Lµo, do TÊng tham m≠u tr≠Îng V®n Ti’n DÚng chÿ Æπo chung.

Hπ tu«n th∏ng 11-1970, m‰i m∆t c´ng t∏c Æ∑ chÿnh ÆËn tÊ ch¯c, tri”n khai theo tinh th«n chÿ thfi cÒa ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p. ßÛng nh≠ d˘ Æo∏n cÒa BÈ Ch›nh trfi - Qu©n Òy Trung ≠¨ng, ngµy 30-1-1971 M¸ ngÙy mÎ cuÈc hµnh binh {Lam S¨n 719}. ßfich huy ÆÈng 55.000 qu©n (c„ 15.000 qu©n M¸), g«n 600 xe t®ng, xe thi’t gi∏p, 21 ti”u Æoµn ph∏o binh, 1.000 m∏y bay c∏c loπi µo πt t†n c´ng d‰c Æ≠Íng 9 l™n S™p´n. CÔng lÛc, l˘c l≠Óng cÒa hai binh Æoµn (GM30, GM33) qu©n ngÙy Lµo tı ßÂng H’n Æ∏nh xuËng... CuÈc hµnh binh Æi”n h◊nh h‰c thuy’t {Vi÷t Nam h„a chi’n tranh} cÒa TÊng thËng M¸ Nix¨n Æ∑ dÂn vµo mÙc ti™u ch∆t Ưt hoµn toµn {con Æ≠Íng mfln} th’ Ɔy!

Ba ngµy Æ«u, tr˘c th®ng Æfich bay dµy Æ∆c tr™n vÔng trÍi S™p´n. C∏c trÀn Æfia phflng kh´ng cÒa ta v…n æng l∆ng chÍ l÷nh... Ngµy th¯ t≠, Æfich µo πt ÆÊ qu©n, th∂ vÚ kh› hπng n∆ng.

ThÍi c¨ Æ∑ Æ’n, BÈ Chÿ huy ph∏t l÷nh nÊ sÛng. Hµng chÙc kh»u cao xπ cÒa Trung Æoµn 591 BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n tπi B∂n ß´ng vµ hµng tr®m kh»u Æπi li™n, 12ly7, sÛng m∏y, hµng ngµn sÛng tr≠Íng Î khæp Æÿnh ÆÂi, s≠Ín nÛi Æ“u nh∂ Æπn Æan thµnh l≠Ìi lˆa phÒ k›n b«u trÍi. Ngay phÛt Æ«u, h¨n 50 tr˘c th®ng bfi di÷t, ti’p theo tıng tËp, tıng tËp m∏y bay l™n thºng vÏ Æ«u, Ưt Æu´i, g∑y c∏nh rÙng nh≠ sung... ô c∏nh Æ´ng, Binh Æoµn 70 ph∂n c´ng ti™u di÷t, bæt g«n h’t Æπo qu©n {thi’t xa vÀn} c„ bÈ binh hÈ tËng, gÂm c∂ t™n chÿ huy tr≠Îng vµ ban tham m≠u l˜ Æoµn. ô c∏nh t©y, S≠ Æoµn 968/BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n vµ S≠ Æoµn 2 Qu©n khu V Æ∑ v©y l†n, ti’n c´ng di÷t mÈt trung Æoµn Æfich tr™n cao Æi”m 723, cao Æi”m 600 vµ c∏c chËt Th∏c Hµi, NÀm Ti’ng, Keng Co‰c... gi∂i ph„ng nhi“u

❱ L›nh M¸ th†t trÀn tπi chi’n tr≠Íng Vi÷t Nam. Ånh TL

vÔng d©n c≠. ô c∏nh nam, Binh trπm 41 phËi hÓp vÌi S≠ Æoµn 324 Qu©n khu Trfi Thi™n Æ∏nh thi÷t hπi n∆ng S≠ Æoµn thÒy qu©n lÙc chi’n ngÙy... M¸ ph∂i cho tr˘c th®ng bËc sË qu©n sËng s„t tr™n cao Æi”m 400, cao Æi”m 550...

H·a l˘c phflng kh´ng c∏c Binh trπm 41, 32, 33 bÒa v©y... Qu©n gi∆c chπy kh´ng tho∏t, 40 tr˘c th®ng r¨i tπi chÁ. ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p li™n ti’p chÿ thfi: Ph∂i bªng m‰i c∏ch b∂o Æ∂m vÚ kh›, l≠¨ng th˘c cho c∏c h≠Ìng chi’n dfich... Gi˜ cho Æ≠Óc hµnh lang ph›a t©y... ... TÀp trung s¯c vÀn chuy”n chi vi÷n kfip thÍi cho T©y Nguy™n, Khu V, Nam BÈ Æ” Æ∏nh bπi c∏c cuÈc hµnh qu©n phËi hÓp cÒa Æfich...

BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n Æ∑ kh»n tr≠¨ng th˘c hi÷n tr‰n vãn c∏c ˝ t≠Îng

chÿ Æπo cÒa TÊng T≠ l÷nh. ß’n ngµy sæp k’t thÛc chi’n s˘, T≠ l÷nh ßÂng S‹ Nguy™n tr˘c ti’p b∏o c∏o qua Æi÷n thoπi vÌi ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p: - B∏o c∏o anh! G«n hai th∏ng tham gia chi’n dfich, vÀn t∂i kh´ng bfi tæc mµ khËi l≠Óng hµng giao c∏c chi’n tr≠Íng Æ∑ t®ng g†p hai l«n, thÍi gian Æ≠a hµng tÌi Æ›ch cÚng nhanh h¨n... ßπi t≠Ìng vui mıng khen ngÓi...

C∏n binh Tr≠Íng S¨n v´ cÔng ph†n khÎi, tin t≠Îng tµi ph∏n Æo∏n nh≠ th«n cÒa BÈ Ch›nh trfi Trung ≠¨ng ß∂ng vµ TÊng T≠ l÷nh Æ∑ chÿ d…n cho c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang dµn trÀn, Æ„n ÆÛng thÍi c¨ ti™u di÷t lÌn qu©n Æfich... T≠ l÷nh ßÂng S‹ Nguy™n th◊ t©m Ææc m∑i vÌi c©u n„i: M¸ - ngÙy Æ∑ {chui Æ«u vµo r‰}.. ❏

04.2011

14

[ PHïNG S# ÅNH ]

1

2 04.2011

SÄI GíN DƒU ƒN X¶A & NAY

15

CH@ THêCH ÅNH (01) Tfla Æ´ ch∏nh Sµi Gfln, x©y d˘ng tı n®m 1898 Æ’n 1909; nay lµ ûy ban nh©n d©n TP H Ch› Minh (02)(06) Nhµ thÍ ß¯c Bµ Sµi Gfln, c´ng tr◊nh x©y d˘ng n®m 1877-1880, Æ≠Óc coi lµ ki÷t t∏c ki™n trÛc Æ´ thfi, g„p ph«n tπo n™n di÷n mπo Æ´ thfi Sµi Gfln - TP H Ch› Minh (03) Dinh ßÈc LÀp, x©y d˘ng n®m 1962-1966, do ki’n trÛc s≠ tµi danh Ng´ Vi’t ThÙ thi’t k’; nay lµ HÈi tr≠Íng ThËng Nh†t; n¨i ghi d†u †n lfich sˆ thËng nh†t n≠Ìc nhµ ngµy 30/4/1975 (04) PhË cÊ Î khu ChÓ LÌn - QuÀn 5, n¨i c„ nhi“u ng≠Íi Hoa sinh sËng (05) B≠u Æi÷n trung t©m thµnh phË, x©y d˘ng 1886-1891

3

5

4

S

✑ NGUYŸN TR¡N ß`C ANH

µi Gfln - Thµnh phË H Ch› Minh, trung t©m ch›nh trfi - kinh t’ - v®n h„a - x∑ hÈi cÒa mi“n nam Ɔt n≠Ìc, Æ≠Óc h◊nh thµnh tı cuËi th’ k˚ 17. N®m 1698, Nguy‘n H˜u C∂nh v©ng m÷nh ChÛa Nguy‘n PhÛc Chu mÎ mang mi“n Ɔt nµy, lÀp n™n PhÒ Gia ßfinh, ti“n th©n cÒa Æ´ thfi Sµi Gfln vµ sau ngµy thËng nh†t Ɔt n≠Ìc Æ≠Óc t˘ hµo mang t™n B∏c: Thµnh phË H Ch› Minh. H¨n 300 n®m lµ mÈt kho∂ng thÍi gian kh´ng dµi ÆËi vÌi mÈt Æ´ thfi lÌn, Æ´ thfi trung t©m; nh≠ng Sµi Gfln - Thµnh phË H Ch› Minh Æ∑ trÎ n™n mÈt mi“n Ɔt phÂn hoa Æ´ hÈi vÌi nh˜ng sæc th∏i v®n h„a Æa dπng.

Ki’n trÛc lµ g≠¨ng m∆t ph∂n ∏nh lfich sˆ, v®n h„a vµ x∑ hÈi. Ki’n trÛc Sµi Gfln - thµnh phË H Ch› Minh Æ∑ th” hi÷n r‚ nät Æi“u Æ„ qua c†u trÛc Æ´ thfi, qua nh˜ng c´ng tr◊nh cÒa nh˜ng thÍi k˙. Nhi“u c´ng tr◊nh th˘c s˘ lµ nh˜ng t∏c ph»m ki’n trÛc kinh Æi”n x∏c lÀp n™n di÷n mπo Æ´ thfi thµnh phË vµ tπo n™n nh˜ng gi∏ trfi v®n h„a tinh th«n. Nh˜ng c´ng tr◊nh cÊ, x≠a Æ∑ trÎ thµnh di s∂n; vµ thµnh phË v…n ti’p tÙc mÌi mŒ vµ hi÷n Æπi vÌi nh˜ng tfla nhµ mÌi.

CÚ vµ mÌi lu´n hi÷n di÷n cÔng nhau tπo n™n mÈt sæc th∏i r†t ri™ng Î m∂nh Ɔt nµy! ❏

6 04.2011

16

[ HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH ]

HñC ßÕ T# CH~A BåNH CHO MçNH C„ mÈt h◊nh ∂nh Î Vi÷n Y h‰c Hµng kh´ng (Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n) mµ l«n Æ«u bæt g∆p, chæc ai cÚng kh´ng kh·i ngπc nhi™n. ß„ lµ h◊nh ∂nh mÈt b÷nh nh©n ngÂi tr™n xe l®n b†m huy÷t cho nh˜ng ng≠Íi b÷nh kh∏c. Vµ, anh Æ∑ t◊m Æ≠Óc ni“m vui Î ch›nh c´ng vi÷c mµ anh cho lµ r†t b◊nh dfi nµy - ß„ lµ Th≠Óng t∏ Nguy‘n Do∑n Thu†n - nguy™n ßoµn tr≠Îng ßoµn Kh´ng qu©n Ba V◊. ✑ H¤NG LINH

A

nh Thu†n bfi tai nπn trong mÈt chuy’n bay hu†n luy÷n hπ c∏nh tr™n nÛi cao c∏ch Æ©y 10 n®m.

Trung t∏ Tr«n Quang Kh∏nh - phi c´ng ki™m d…n Æ≠Íng ߨn vfi C16, ng≠Íi cÔng tÊ bay vÌi anh Thu†n nhÌ lπi: {ß„ lµ ngµy 12-6-2001.

TÊ bay chÛng t´i gÂm Th≠Óng t∏ Nguy‘n Do∑n Thu†n lµ c¨ tr≠Îng, t´i lµ phi c´ng ki™m d…n Æ≠Íng cfln Trung t∏ Tr«n HÔng C≠Íng lµm nhi÷m vÙ c¨ giÌi tr™n kh´ng.

M∏y bay c†t c∏nh lÛc 9 giÍ 10 phÛt. Vµo kh´ng v˘c hπ c∏nh, chuy’n hπ c∏nh Æ«u ti™n Î Æÿnh nÛi c„ ÆÈ cao 300m Æ∑ Æ≠Óc th˘c hi÷n thµnh c´ng. Ki”m tra lπi m‰i y’u tË, m∏y bay ti’p tÙc th˘c hi÷n chuy’n th¯ hai, hπ c∏nh tr™n nÛi Î ÆÈ cao 1.000m. Khi

04.2011

17 m∏y bay c∏ch Æÿnh nÛi kho∂ng 50m, b†t ngÍ g∆p dflng kh› qu»n ÆÈt ngÈt, m∏y bay bfi m†t Æi“u khi”n. TÊ bay Æ∑ t›ch c˘c lµm nh˜ng g◊ c„ th” Æ” hπn ch’ th†p nh†t hÀu qu∂ x†u x∂y ra, tuy nhi™n m∏y bay v…n bfi r¨i xuËng khu v˘c s≠Ín nÛi g«n Æ„, ÆÊ nghi™ng. Ba ng≠Íi trong tÊ bay, anh Thu†n bfi ch†n th≠¨ng n∆ng nh†t. TÊ bay Æ∑ Æ≠Óc ba thanh ni™n Î mÈt b∂n thuÈc huy÷n L≠¨ng S¨n (Hfla B◊nh) giÛp ÆÏ vµ hÁ trÓ Æ≠a anh Thu†n Æ’n vfi tr› bªng phºng nªm nghÿ. 40 phÛt sau, m∏y bay cÒa ßoµn Kh´ng qu©n Ba V◊ Æ∑ c„ m∆t, Æ≠a tÊ bay v“ ƨn vfi. Anh Thu†n Æ≠Óc Æ≠a Æi c†p c¯u Î vi÷n Qu©n y 105 vµ chuy”n ti’p ngay v“ B÷nh vi÷n Trung ≠¨ng qu©n ÆÈi 108}.

Trung t∏ Tr«n Quang Kh∏nh cho bi’t th™m: {Nguy™n Æoµn tr≠Îng cÒa chÛng t´i lÛc Æ„ Æ∑ lµ phi c´ng c†p 1, gi∏o vi™n bËn kh› t≠Óng, tıng tr˘c ti’p tham gia bay chi’n Ɔu Î Campuchia, tuy nhi™n, chÛng t´i Æ∑ g∆p ph∂i mÈt t◊nh huËng b†t kh∂ kh∏ng}...

Chuy’n bay Æfinh m÷nh kh´ng chÿ c≠Ìp Æi nh˜ng th∏ng n®m gæn b„ vÌi b«u trÍi mµ cfln ∂nh h≠Îng lÌn Æ’n s¯c kh·e, anh Thu†n bfi g…y cÈt sËng, Ưt tÒy. CuÈc sËng vÌi anh tı Æ„ thÀt kh„ kh®n. C¨ th” Æau ÆÌn th≠Íng xuy™n, nh†t lµ nh˜ng khi tr∏i gi„, trÎ trÍi. Nhi“u sinh hoπt c∏ nh©n, anh ph∂i nhÍ Æ’n s˘ trÓ giÛp cÒa ng≠Íi kh∏c, ph≠¨ng ti÷n chÒ y’u Æ” dfich chuy”n lµ chi’c xe l®n. DÔ vÀy, Æ≠Óc sËng vÌi anh lµ mÈt may mæn, v◊ th’ anh lu´n n©ng niu cuÈc sËng nµy.

VÌi anh Thu†n, s˘ Æau ÆÌn v“ th” x∏c, Æ” v≠Ót qua Æ∑ lµ r†t kh„, nh≠ng lµm sao Æ” c„ c∂m gi∏c Æ≠Óc sËng nh≠ mÈt ng≠Íi b◊nh th≠Íng, Æ” m◊nh kh´ng tan trong h≠ v´ th◊ lπi cµng kh„ kh®n h¨n. S¯c khoŒ ngµy cµng y’u Æi r†t d‘ d…n Æ’n nh˜ng m·i m÷t v“ tinh th«n. Kh´ng ph∂i kh´ng c„ lÛc anh bi quan, song nghfi l˘c sËng cÒa mÈt phi c´ng mÈt thÍi ngang d‰c lu´n ti“m tµng vµ trÁi dÀy, giÛp anh v˜ng vµng h¨n. Vµi n®m g«n Æ©y, c«n Æ≠Óc b∏c s‹ theo d‚i th≠Íng xuy™n v“ s¯c khoŒ, anh Æ∑ g«n nh≠ chuy”n hºn vµo Vi÷n Y h‰c Hµng kh´ng Î vµ ch˜a b÷nh.

Vi÷n Y h‰c Æ∑ trÎ thµnh ng´i nhµ th¯ hai cÒa anh. ßÂng ÆÈi, ng≠Íi th©n, bπn bà muËn t◊m anh Æ“u Æ’n vi÷n.

C„ mÈt h◊nh ∂nh r†t lπ, nh†t lµ vÌi nh˜ng ai mÌi bæt g∆p l«n Æ«u. ß„ lµ mÈt b÷nh nh©n ngÂi tr™n xe l®n, khu´n m∆t b◊nh th∂n, t‹nh tπi day, b†m huy÷t cho nh˜ng ng≠Íi b÷nh kh∏c. Ng≠Íi b÷nh cÒa anh Thu†n khi lµ mÈt cÙ giµ, khi lµ nh©n vi™n Vi÷n Y h‰c Hµng kh´ng, vµ r†t nhi“u khi lπi lµ ch›nh ÆÂng ÆÈi cÒa anh, nh˜ng phi c´ng. H‰ bfi Æau cÊ, Æau l≠ng, Æau

❱ Anh Thu†n h≠Ìng d…n ng≠Íi b÷nh t˘ ch˜a nh˜ng b÷nh th´ng th≠Íng bªng ph≠¨ng ph∏p day b†m huy÷t.

bi’t bao l«n nh˜ng b÷nh nh©n cÒa Vi÷n Y h‰c Hµng kh´ng, ÆÂng thÍi cÚng lµ b÷nh nh©n cÒa anh nhÀp rÂi ra vi÷n, nh≠ng Nguy‘n Do∑n Thu†n th◊ v…n Î Æ„, trong c®n phflng vıa lµ n¨i ch˜a b÷nh, vıa lµ m∏i †m th¯ hai cÒa m◊nh; ÆËi di÷n vÌi nh˜ng c¨n Æau, nh˜ng h÷ lÙy kh´ng tr∏nh kh·i sau tai nπn ngh“ nghi÷p; nh≠ng nh˜ng khi c„ th” anh lπi kh´ng ng«n ngπi vÁ v“, giÛp ÆÏ m‰i ng≠Íi. Æ«u, Æau gËi hay mæc nh˜ng ch¯ng Æau th´ng th≠Íng kh∏c.

Anh bæt Æ«u h‰c ch˜a b÷nh bªng ph≠¨ng ph∏p di÷n ch»n (ph≠¨ng ph∏p ch˜a b÷nh cÒa nhµ nghi™n c¯u y h‰c d©n tÈc Vi÷t Nam hi÷n Æπi BÔi QuËc Ch©u) tı 4 n®m v“ tr≠Ìc. Qu∏ tr◊nh h‰c hoµn toµn qua nghi™n c¯u s∏ch vÎ, tµi li÷u. Anh h‰c, tr≠Ìc ti™n lµ Æ” t˘ ch˜a b÷nh cho m◊nh, t˘ bi’n m◊nh thµnh th«y thuËc. ß” chËng ch‰i vÌi b÷nh t◊nh qu∏ n∆ng, b™n cπnh vi÷c tu©n thÒ nghi™m ng∆t nh˜ng quy Æfinh cÒa b∏c s‹ Æi“u trfi tπi Vi÷n Y h‰c hµng kh´ng, anh Æ∑ t˘ ch˜a nh˜ng b÷nh th´ng th≠Íng, duy tr◊ vµ n©ng cao s¯c khoŒ. Sau Æ„, th†y ch˜a b÷nh bªng b†m huy÷t c„ hi÷u qu∂ thi’t th˘c, anh chuy”n sang giÛp ÆÏ nh˜ng ng≠Íi xung quanh khi h‰ t◊m Æ’n. B÷nh nh©n Æ’n vÌi anh ngµy mÈt nhi“u.

Anh lu´n tÀn t◊nh giÛp h‰ trı nh˜ng lÛc kh´ng th” rÍi kh·i gi≠Íng b÷nh.

Vıa day, b†m huy÷t anh vıa h≠Ìng d…n m‰i ng≠Íi vfi tr› c∏c huy÷t Æπo vµ c∏ch t˘ ch˜a nh˜ng b÷nh th´ng th≠Íng.

T´i Æ∑ ch¯ng ki’n bi’t bao l«n nh˜ng b÷nh nh©n cÒa Vi÷n Y h‰c Hµng kh´ng, ÆÂng thÍi cÚng lµ b÷nh nh©n cÒa anh nhÀp rÂi ra vi÷n, nh≠ng Nguy‘n Do∑n Thu†n th◊ v…n Î Æ„, trong c®n phflng vıa lµ n¨i ch˜a b÷nh, vıa lµ m∏i †m th¯ hai cÒa m◊nh; ÆËi di÷n vÌi nh˜ng c¨n Æau, nh˜ng h÷ lÙy kh´ng tr∏nh kh·i sau tai nπn ngh“ nghi÷p; nh≠ng nh˜ng khi c„ th” anh lπi kh´ng ng«n ngπi vÁ v“, giÛp ÆÏ m‰i ng≠Íi. Kh´ng c„ t†m bªng cÒa mÈt b∏c s‹ nh≠ng c„ t†m lflng cÒa mÈt l≠¨ng y, lπi lu´n bi’t chi’n thæng b÷nh tÀt bªng mÈt nghfi l˘c phi th≠Íng, anh Æ∑ sËng nh˜ng th∏ng ngµy thÀt ˝ ngh‹a. ❏

04.2011

18

[ KHÉCH MòI ]

H≠Ìng tÌi b«u cˆ QuËc hÈi kh„a XIII vµ HÈi ÆÂng nh©n d©n c∏c c†p:

QUˇC HóI PHÅI THÜT S# CûA D¢N, DO D¢N, Vç D¢N §ng VÚ Oanh - nguy™n ûy vi™n BÈ Ch›nh trfi, ûy vi™n Ban B› th≠ Trung ≠¨ng ß∂ng, cÚng lµ ng≠Íi tıng gi˜ nhi“u tr‰ng tr∏ch trong nhi“u kh„a QuËc hÈi. Nh©n k˙ b«u cˆ QuËc hÈi n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam kh„a XIII, ´ng Æ∑ dµnh cho V®n h„a qu©n s˘ nh˜ng tr®n trÎ, t©m huy’t v“ c´ng t∏c b«u cˆ vµ hoπt ÆÈng cÒa QuËc hÈi.

* Th≠a ´ng - lµ cˆ tri cÒa 12 k˙ b«u cˆ QuËc hÈi; lµ Æπi bi”u cÒa nh©n d©n, gi˜ tr‰ng tr∏ch trong QuËc hÈi kh„a VIII, kh„a IX, xin ´ng cho bi’t †n t≠Óng s©u sæc nh†t v“ nh˜ng k˙ b«u cˆ QuËc hÈi tr≠Ìc Æ©y?

Lµ cˆ tri cÒa 12 k˙ b«u cˆ QuËc hÈi vµ hai kh„a vinh d˘ Æ≠Óc b«u lµ Æπi bi”u QuËc hÈi, vÌi t´i, mÁi k˙ b«u cˆ QuËc hÈi c„ Æ∆c Æi”m cÙ th”, gæn vÌi tıng giai Æoπn cÒa lfich sˆ n≠Ìc nhµ; theo Æ„, mÁi kh„a QuËc hÈi c„ s¯ m÷nh lfich sˆ ri™ng. Nh≠ng †n t≠Óng s©u ÆÀm nh†t, mπnh mœ nh†t vÌi t´i lµ b«u cˆ QuËc hÈi n≠Ìc Vi÷t Nam d©n chÒ cÈng hfla kh„a I, ngµy 6-1-1946.

* Xin ´ng n„i r‚ th™m v“ †n t≠Óng s©u sæc Æ„? ƒn t≠Óng ngay tı t™n g‰i {TÊng tuy”n cˆ}. 65 n®m tr≠Ìc, c∂ n≠Ìc ti’n hµnh {TÊng tuy”n cˆ} Æ” b«u QuËc hÈi Æ«u ti™n cÒa n≠Ìc Vi÷t Nam mÌi giµnh Æ≠Óc ÆÈc lÀp sau h¨n mÈt tr®m n®m bfi Æ’ quËc th˘c d©n Æ´ hÈ vµ tho∏t ra kh·i ch’ ÆÈ qu©n chÒ Æ∑ tÂn tπi hµng ngh◊n n®m, ch‰n ch’ ÆÈ D©n chÒ - CÈng hfla lµm m´ h◊nh nhµ n≠Ìc.

04.2011

Tı Æ„ Æ’n nay n≠Ìc Vi÷t Nam D©n chÒ CÈng hfla rÂi CÈng hfla X∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam Æ∑ c„ th™m 11 kh„a QuËc hÈi mÌi Æ≠Óc b«u. K˙ b«u cˆ QuËc hÈi kh„a VI (25-4-1976) cÚng g‰i lµ TÊng tuy”n cˆ b«u QuËc hÈi Ɔt n≠Ìc thËng nh†t, nh≠ng kh´ng kh› sæc th∏i cÒa k˙ b«u cˆ QuËc hÈi Æ«u ti™n v…n Æ” lπi trong t´i †n t≠Óng mπnh mœ, s©u ÆÀm nh†t.

Sau khi tham gia l∑nh Æπo qu«n chÛng giµnh ch›nh quy“n Î Hµ NÈi (th∏ng 8-1945), t´i Æ≠Óc tr™n ph©n c´ng vµo c´ng t∏c Î Hµ ß´ng vµ tÊ ch¯c b«u cˆ QuËc hÈi tπi Æ©y. Kh´ng chÿ Î Hµ NÈi mµ Î khæp th´n qu™, kh´ng kh› vÀn ÆÈng b«u cˆ ngµy †y thÀt s˘ lµ mÈt ngµy hÈi lÌn, käo dµi hµng th∏ng. Hoπt ÆÈng cÒa c∏c tÊ ch¯c qu«n chÛng, Æoµn th”: Thanh ni™n, PhÙ n˜, PhÙ l∑o... c˘c k˙ s´i nÊi, hi÷u qu∂. B®ng cÍ, kh»u hi÷u rÓp trÍi; tuy™n truy“n cÊ ÆÈng sinh hoπt th¨ ca hfl và tuy n´m na, mÈc mπc nh≠ng r†t †n t≠Óng, r†t d‘ Æi vµo lflng ng≠Íi. ßi“u Æ∆c bi÷t, tπo ti“n Æ“ cho TÊng tuy”n cˆ thæng lÓi lµ c∏c phong trµo: Toµn d©n chËng {gi∆c} Æ„i, toµn d©n chËng {gi∆c} dËt, {Tu«n l‘ vµng}... tπo n™n kh´ng kh› thi Æua y™u n≠Ìc r†t cao.

* Th’ cfln †n t≠Óng v“ k’t qu∂ b«u cˆ - th≠a ´ng?

QuËc hÈi Æ«u ti™n lµ bi”u t≠Óng

sinh ÆÈng nh†t cÒa tinh th«n Æπi Æoµn k’t toµn d©n theo t≠ t≠Îng cÒa B∏c HÂ. K˙ h‰p Æ«u ti™n cÒa QuËc hÈi Æ≠Óc tri÷u tÀp ngµy 2-3-1946 vÌi s˘ tham gia cÒa nhi“u g≠¨ng m∆t ti™u bi”u cho c∏c Æ∂ng ph∏i, d©n tÈc, t´n gi∏o, nh©n s‹, tr› th¯c. ß∆c bi÷t, do kh´ng ph∏ Æ≠Óc TÊng tuy”n cˆ, c∏c Æ∂ng Vi÷t quËc, Vi÷t c∏ch Æfli 70 gh’ trong QuËc hÈi. V◊ lÓi ›ch l©u dµi cÒa Ɔt n≠Ìc, v◊ ch›nh s∏ch Æπi Æoµn k’t d©n tÈc, B∏c H Æ∑ thuy’t phÙc c∏c Æπi bi”u QuËc hÈi ch†p thuÀn. ß©y lµ Æi“u {ÆÈc nh†t v´ nhfi}, chÿ QuËc hÈi ta mÌi c„. B∏c H cfln cho mÍi mÈt vfi {vua} ng≠Íi M´ng tham gia QuËc hÈi, sau Æ„ v“ lµm ChÒ tfich mÈt huy÷n bi™n giÌi, cÚng lµ v◊ ch›nh s∏ch d©n tÈc cÒa ß∂ng ta.

* Xin ´ng cho bi’t nät xuy™n suËt 12 k˙ b«u cˆ QuËc hÈi Æ∑ qua?

N’u chÿ Æ“ cÀp Æ’n c´ng t∏c b«u cˆ, th◊ nät xuy™n suËt c∏c k˙ b«u cˆ QuËc hÈi cÒa ta lµ s˘ ph∏t tri”n tËt Æãp theo chi“u h≠Ìng c∏ch mπng tı th†p Æ’n cao cÒa ch’ ÆÈ, tı d©n chÒ nh©n d©n Æ’n d©n chÒ x∑ hÈi chÒ ngh‹a. C´ng d©n c„ quy“n Æ≠Óc ¯ng cˆ vµ quy“n Æ≠Óc l˘a ch‰n ng≠Íi Æπi di÷n ˝ ch›, nguy÷n v‰ng, quy“n lÓi cÒa m◊nh Æ” b«u vµo c¨ quan quy“n l˘c nhµ n≠Ìc tËi cao. Vµ h÷ qu∂ lµ QuËc

19

* Th≠a ´ng - lµ ûy vi™n ban sˆa ÆÊi Hi’n ph∏p n®m 1992, ´ng Æ∑ c„ Æ„ng g„p g◊ vµo d˘ th∂o sˆa ÆÊi Hi’n ph∏p, g„p ph«n n©ng cao vfi th’ cÒa QuËc hÈi?

hÈi cÒa ta ngµy cµng th” hi÷n ÆÛng b∂n ch†t lµ QuËc hÈi cÒa d©n, do d©n, v◊ d©n.

* §ng c„ th” cho bi’t vfi th’, vai trfl cÒa QuËc hÈi trong hai kh„a mµ ´ng lµ Æπi bi”u?

N®m 1986 t´i lµ ûy vi™n Ban B› th≠ Trung ≠¨ng ß∂ng, Tr≠Îng ban Kinh t’ Trung ≠¨ng. Sau khi trÛng cˆ QuËc hÈi kh„a VIII, t´i Æ≠Óc ph©n c´ng lµm ChÒ nhi÷m ûy ban Kinh t’, k’ hoπch vµ ng©n s∏ch cÒa QuËc hÈi, rÂi QuËc hÈi kh„a IX cÚng Æ≠Óc giao tr‰ng tr∏ch Æ„. Khi th˘c hi÷n nhi÷m vÙ nµy, t´i mÌi bi’t vfi th’, vai trfl cÒa QuËc hÈi khi Æ„ ch≠a ph∏t huy Æ«y ÆÒ. M∆c dÔ QuËc hÈi Æ≠Óc th∂o luÀn nh˜ng v†n Æ“ tr‰ng Æπi cÒa Ɔt n≠Ìc, nh≠ng cÚng chÿ gi¨ tay bi”u quy’t theo ˝ ki’n chÿ Æπo cÒa BÈ Ch›nh trfi vµ chÿ bµn th∂o Æ” th˘c hi÷n nh˜ng v†n Æ“ mµ BÈ Ch›nh trfi Æ∑ quy’t Æfinh.

V◊ th’, Æπi bi”u QuËc hÈi th≠Íng thÙ ÆÈng, ›t s∏ng tπo, ›t c„ ph∏t ki’n Æ” x©y d˘ng ph≠¨ng h≠Ìng, nhi÷m vÙ vµ ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng cÒa quËc gia cho phÔ hÓp y™u c«u th˘c ti‘n vµ nguy÷n v‰ng ch›nh Æ∏ng v“ m≠u c«u hπnh phÛc cÒa nh©n d©n. V◊ thÙ ÆÈng n™n vai trfl cÒa QuËc hÈi kh´ng cao.

* Lµ ng≠Íi gi˜ tr‰ng tr∏ch trong ß∂ng, trong QuËc hÈi, ´ng Æ∑ c„ Æ„ng g„p g◊ Æ” khæc phÙc d«n nh˜ng hπn ch’ Æ„? ßi“u tr®n trÎ nh†t cÒa t´i lÛc Æ„ lµ muËn QuËc hÈi thÀt s˘ lµ c¨ quan quy“n l˘c nhµ n≠Ìc cao nh†t: lµm sao Æ” tπo th’, n©ng cao vfi tr›, vai trfl cÒa QuËc hÈi; ph∂i c∂i thi÷n, n©ng cao quy“n l˘c bÈ m∏y cÒa QuËc hÈi vµ ÆÊi mÌi ph≠¨ng th¯c hoπt ÆÈng cÒa QuËc hÈi, ph∏t huy tr› tu÷, tµi n®ng, ti“m n®ng cÒa Æπi bi”u QuËc hÈi.

Trong c∏c cuÈc h‰p cÒa BÈ Ch›nh trfi, Ban B› th≠, t´i n™u ˝ ki’n cÒa m◊nh vµ Æ“ nghfi BÈ Ch›nh trfi chÿ n™n cho ph≠¨ng h≠Ìng lÌn v“ c∏c quËc s∏ch cÒa Ɔt n≠Ìc. Cfln c∏c ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng vµ nhi÷m vÙ th◊ Æ≠a ra QuËc hÈi bµn th∂o. QuËc hÈi sœ Æ“ ra nh˜ng gi∂i ph∏p, bi÷n ph∏p, hµnh ÆÈng cÙ th”. ß“ nghfi BÈ Ch›nh trfi, Trung ≠¨ng ß∂ng tπo th’ cho QuËc hÈi th´ng qua vi÷c c∂i ti’n vµ n©ng cao ch†t l≠Óng bÈ m∏y cÒa QuËc hÈi. ß” n©ng cao vai trfl, n®ng l˘c cÒa QuËc hÈi trong l‹nh v˘c x©y d˘ng luÀt vµ gi∏m s∏t c∏c hoπt ÆÈng cÒa Ch›nh phÒ, cÒa c¨ quan hµnh ch›nh, t´i Æ“ nghfi n™n chuy”n nhi“u Æπi bi”u QuËc hÈi sang lµm chuy™n tr∏ch. Khi hi÷p

Khi Æ≠Óc BÈ Ch›nh trfi, Ban B› th≠ ph©n c´ng lµ thµnh vi™n ûy ban sˆa ÆËi Hi’n ph∏p, t´i Æ∑ tÀp trung nghi™n c¯u, suy ngh‹ Æ„ng g„p vµo d˘ th∂o sˆa ÆÊi Hi’n ph∏p n®m 1992, mµ mÈt trong nh˜ng nÈi dung quan tr‰ng lµ ki÷n toµn, n©ng cao ch†t l≠Óng c¨ quan lÀp ph∏p.

V“ v†n Æ“ nµy, t´i lµ mÈt trong sË nh˜ng ng≠Íi sÌm t∏n thµnh vi÷c b· HÈi ÆÂng Nhµ n≠Ìc, QuËc hÈi b«u ChÒ tfich n≠Ìc lµ nguy™n thÒ quËc gia. ßÂng thÍi QuËc hÈi b«u ChÒ tfich, c∏c Ph„ ChÒ tfich QuËc hÈi vµ thµnh lÀp ûy ban Th≠Íng vÙ QuËc hÈi. VÌi ph≠¨ng ∏n nµy, QuËc hÈi c„ Æi“u ki÷n chuy”n nhanh sang hoπt ÆÈng th≠Íng xuy™n vµ tr˘c ti’p quy’t Æfinh nh˜ng vi÷c thuÈc quy“n hπn, nhi÷m vÙ cÒa m◊nh nh≠ QuËc hÈi mÈt sË n≠Ìc ti™n ti’n tr™n th’ giÌi. C∏c ûy ban cÒa QuËc hÈi cÚng ph∂i chuy”n thµnh bÈ m∏y chuy™n tr∏ch th◊ mÌi c„ thÍi gian, c„ tr◊nh ÆÈ, quy“n l˘c th˘c s˘ ngang t«m... Chÿ c„ vÀy, vai trfl, vfi th’ cÒa QuËc hÈi mÌi Æ≠Óc Æ“ cao, QuËc hÈi hoπt ÆÈng c„ th˘c quy“n, c„ hi÷u l˘c, khæc phÙc t◊nh trπng h◊nh th¯c.

❱ §ng VÚ Oanh tr∂ lÍi ph·ng v†n cÒa Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘. Ånh D¶•NG T^

th≠¨ng l˘a ch‰n ¯ng cˆ Æπi bi”u QuËc hÈi, ph∂i ch‰n ng≠Íi c„ th˘c tµi vµ hoπt ÆÈng th˘c ti‘n tr™n nhi“u l‹nh v˘c. T´i Æ“ xu†t ˝ t≠Îng lµ l∑nh Æπo chÒ chËt c∏c ngµnh, c∏c Æfia ph≠¨ng khi sæp Æ’n tuÊi nghÿ h≠u n™n tham gia mÈt kh„a QuËc hÈi. Nh≠ vÀy sœ tÀn dÙng Æ≠Óc kinh nghi÷m, tr› tu÷ cÒa c∏n bÈ. ßÂng thÍi bÌt ki™m nhi÷m, v◊ ki™m nhi÷m sœ ›t thÍi gian lµm vi÷c cho QuËc hÈi.

* Xin ´ng cho bi’t vµi c∂m ngh‹ v“ c´ng t∏c tÊ ch¯c b«u cˆ QuËc hÈi kh„a XIII vµ HÈi ÆÂng nh©n d©n c∏c c†p?

Nh˜ng kh„a g«n Æ©y, vfi th’, vai trfl cÒa QuËc hÈi ta ngµy cµng Æ≠Óc n©ng l™n; Æ∑ th” hi÷n Æ≠Óc vai trfl lµ c¨ quan quy“n l˘c nhµ n≠Ìc cao nh†t.

Hoπt ÆÈng cÒa QuËc hÈi c„ t›nh d©n chÒ rÈng r∑i. ßa sË cˆ tri gˆi gæm lflng tin vµo ng≠Íi Æπi di÷n cho ˝ nguy÷n, 04.2011

>>

20

[ KHÉCH MòI ]

quy“n lÓi ch©n ch›nh cÒa m◊nh... ß„ lµ ti“n Æ“ r†t c¨ b∂n. N’u chÛng ta lµm tËt c´ng t∏c tÊ ch¯c, chu»n bfi, tuy™n truy“n gi∏o dÙc, t´i tin rªng k˙ b«u cˆ QuËc hÈi kh„a XIII vµ HÈi ÆÂng nh©n d©n c∏c c†p sœ thµnh c´ng tËt Æãp. ßi”m m†u chËt lµ trong b«u cˆ ph∂i tu©n thÒ nghi™m ng∆t Hi’n ph∏p hi÷n hµnh; ph∂i qu∏n tri÷t thÀt s©u sæc t≠ t≠Îng cÒa B∏c HÂ: QuËc hÈi cÒa chÛng ta ph∂i lµ QuËc hÈi cÒa d©n, do d©n, v◊ d©n.

* Xin ´ng cho bi’t ˝ ki’n cÒa ´ng hi÷n nay v“ v†n Æ“ t®ng t˚ l÷ Æπi bi”u chuy™n tr∏ch, gi∂m Æπi bi”u c¨ quan hµnh ph∏p trong QuËc hÈi?

Trong nh˜ng k˙ b«u cˆ QuËc hÈi g«n Æ©y, t´i Æ∑ Æ“ xu†t vÌi Trung ≠¨ng: c¨ c†u vµ ti™u chu»n Æπi bi”u QuËc hÈi ph∂i Æ≠Óc quy Æfinh lπi, b∂o Æ∂m ch†t l≠Óng, c¨ c†u hÓp l˝ h¨n. T®ng t˚ l÷ Æπi bi”u chuy™n tr∏ch lµ vi÷c c«n lµm ngay Æ„ lµ Æi“u ki÷n quan tr‰ng Æ” QuËc hÈi chuy”n sang hoπt ÆÈng th≠Íng xuy™n, {chuy™n nghi÷p} h¨n.

Cfln Æπi bi”u ki™m nhi÷m dÔ thuÈc c¨ quan hµnh ph∏p hay c¨ quan nµo cÚng Æfli h·i ph∂i c„ n®ng l˘c, t©m huy’t vÌi c´ng vi÷c, tinh th«n tr∏ch nhi÷m cao...; Æ∆c bi÷t ph∂i dµnh thÍi gian th›ch hÓp cho hoπt ÆÈng cÒa QuËc hÈi th◊ mÌi lµm trfln nhi÷m vÙ ng≠Íi Æπi bi”u cÒa nh©n d©n.

* §ng c„ Æi“u g◊ t©m huy’t gˆi gæm QuËc hÈi kh„a XIII? B∏c H k›nh y™u cÒa chÛng ta tr≠Ìc khi Æi xa Æ∑ d∆n: - X©y d˘ng Ɔt n≠Ìc lµ kh„ kh®n, ph¯c tπp, l©u dµi; - X©y d˘ng Ɔt n≠Ìc lµ x„a b· nh˜ng g◊ lπc hÀu, cÚ k¸; x©y d˘ng nh˜ng Æi“u mÌi mŒ, tËt t≠¨i; - X©y d˘ng Ɔt n≠Ìc lµ mÈt cuÈc chi’n Ɔu khÊng lÂ.

MÈt trong nh˜ng nhi÷m vÙ n∆ng n“, kh„ kh®n cÒa chÛng ta trong x©y d˘ng Ɔt n≠Ìc hi÷n nay, theo t´i lµ x©y d˘ng Nhµ n≠Ìc ph∏p quy“n x∑ hÈi chÒ ngh‹a. V◊ vÀy, th˘c hi÷n lÍi dπy cÒa B∏c, QuËc hÈi ph∂i nhanh ch„ng gπt b· nh˜ng Æi“u cÚ k¸, thÙ ÆÈng, h◊nh th¯c; nhanh ch„ng hoµn thi÷n h÷ thËng ph∏p luÀt, tr∏nh Æ” Ɔt n≠Ìc tÙt hÀu qu∏ xa tr™n l‹nh v˘c nµy trong thÍi k˙ hÈi nhÀp quËc t’. ßÂng thÍi, kh´ng ngıng mÎ rÈng d©n chÒ, ph∏t huy s¯c mπnh Æπi Æoµn k’t toµn d©n tÈc v◊ c´ng cuÈc x©y d˘ng ch’ ÆÈ mÌi, cuÈc sËng mÌi. Ph∂i th˘c hi÷n Æ≠Óc ˝ nguy÷n cÒa B∏c HÂ: QuËc hÈi vµ h÷ thËng ch›nh quy“n cÒa chÛng ta tı Trung ≠¨ng Æ’n Æfia ph≠¨ng ph∂i lµ ch›nh quy“n cÒa d©n, do d©n, v◊ d©n.

* Xin c∂m ¨n ´ng! ✑ DUY T¶òNG (th˘c hi÷n)

04.2011

{Hü GÑO TçNH TH¶•NG}

߶A EM ß⁄N LõP ✑ TR@C HÄ

Tı chÁ ti’t ki÷m chi ti™u trong sinh hoπt lµ 500 ÆÂng/ng≠Íi/ngµy, c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ BÈ ÆÈi bi™n phflng Lai Ch©u Æ∑ g©y d˘ng n™n {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} giÛp h‰c sinh nghÃo vÔng Æ≠Óc theo ÆuÊi gi†c m¨ con ch˜. HÚ gπo t◊nh th≠¨ng kh´ng chÿ lµ nh˜ng c©u chuy÷n c∂m ÆÈng mµ cfln lµ ngh‹a t◊nh gi˜a nh˜ng ng≠Íi l›nh bi™n phflng vÌi ÆÂng bµo d©n tÈc n¨i bi™n c≠¨ng xa x´i.

Đ

∑ h¨n mÈt n®m nay, ßÂn bi™n phflng Ka L®ng c„ mÈt thµnh vi™n Æ∆c bi÷t, Æ„ lµ Chu Gi„ Pa, d©n tÈc Hµ Nh◊ - mÈt n˜ h‰c sinh lÌp 7 tr≠Íng THCS x∑ Ka L®ng. Chu Gi„ Pa nhµ Î b∂n L„ Mä, c∏ch trung t©m x∑ g«n mÈt ngµy Æ≠Íng Æi bÈ. Tı ngµy nhÀn Æ≠Óc s˘ giÛp ÆÏ tı {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} ßÂn bi™n phflng Ka L®ng, Chu Gi„ Pa nh≠ mÈt thµnh vi™n {bi™n ch’} cÒa ÆÂn bi™n phflng. Hªng ngµy, Chu Gi„ Pa cÚng th¯c dÀy vµo giÍ b∏o th¯c, cÚng Æ’n b’p ®n khi c„ kŒng. Chÿ kh∏c lµ Æ’n giÍ lµm vi÷c th◊ em lπi cæp s∏ch tÌi tr≠Íng vµ khi c∏c chÛ bi™n phflng

21 ❱ Ch›nh trfi vi™n ßÂn bi™n phflng Ka L®ng vµ em Vµng Ph◊ Nh¯ cÔng ´ng ngoπi Chu Giä X∏.

sinh hoπt th◊ em lπi ngÂi vµo bµn h‰c.

V®n @t, Ph„ ßÂn tr≠Îng ßÂn bi™n BuÊi tËi, em lπi Æ≠Óc c∏c c∏n bÈ, phflng Hua Bum t©m s˘: {ChÛng t´i chi’n s‹ thay phi™n nhau kÃm h‰c bµi. c„ k’ hoπch Æ„n hai ch∏u M™m vµ Ni BÎi vÀy mµ Chu Gi„ Pa lu´n lµ mÈt v“ ÆÂn bi™n phflng Æ” ti÷n cho vi÷c trong nh˜ng h‰c sinh gi·i cÒa lÌp. h‰c tÀp nh≠ng do c∏c ch∏u cfln nh·, Chu Gi„ Pa chÿ lµ mÈt trong bËn h‰c r†t c«n bµn tay ch®m s„c cÒa bË mã sinh Æ≠Óc ßÂn bi™n phflng Ka L®ng n™n vi÷c nµy sœ tπm g∏c lπi. Tπm thÍi, nhÀn ÆÏ Æ«u giÛp c∏c em Æ’n tr≠Íng chÛng t´i sœ chu c†p cho c∏c ch∏u th´ng qua qu¸ {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} 300.000 ÆÂng mÁi th∏ng}. cÒa ƨn vfi. Ba h‰c sinh cfln lπi cÔng Tπi ßÂn bi™n phflng Dµo San, sinh n®m 1998, gÂm: Vµng Ph◊ Nh¯ {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} cÚng Æang {ÆÏ d©n tÈc Hµ Nh◊, L˙ Lfl Cµ vµ L˙ G„ Æ«u} 2 em lµ D◊n Thÿ Nÿ, sinh n®m NhÔ, cÔng lµ d©n tÈc La HÒ. Ngoµi 1992, vµ T»n Lao LÒ, sinh n®m 1994. vi÷c Æ«u n®m h‰c Æ≠Óc c†p Æ dÔng Hai em Æ“u lµ d©n tÈc Dao vµ Æang h‰c tÀp vµ qu«n ∏o, hªng th∏ng, ba h‰c lÌp 11 tr≠Íng THPT Dµo San. em cfln Æ≠Óc ÆÂn bi™n phflng trÓ c†p Hµng th∏ng, hai em Æ≠Óc hÁ trÓ 5kg 200.000 ÆÂng Æ” mua gπo vµ th¯c ®n. gπo, 5kg rau (do ƨn vfi t®ng gia) vµ N’u ßÂn bi™n phflng Ka L®ng 50.000ÆÂng. Trung t∏ VÚ Cao H∑n, nhÀn ÆÏ Æ«u cho c∏c h‰c sinh c†p Ch›nh trfi vi™n ßÂn bi™n phflng Dµo II th◊ ßÂn bi™n phflng Hua Bum lπi San cho bi’t: {M∆c dÔ sË ti“n hÁ trÓ nhÀn ÆÏ Æ«u hai ch∏u lµ h‰c sinh ch≠a nhi“u, nh≠ng vÌi s˘ Ên Æfinh ti”u h‰c vµ lÌp m«m non. ß„ lµ Lfl nh≠ th’ nµy, chÛng t´i tin rªng c∏c Me M™m, sinh n®m ch∏u sœ y™n t©m vµ 1999, d©n tÈc M∂ng chuy™n c«n h¨n M´ h◊nh c∏c ÆÂn bi™n trong h‰c tÀp Æ” vµ PÍ H∏ Ni sinh n®m 2006, d©n tÈc Hµ ti’p danh s∏ch phflng hÁ trÓ, ÆÏ Æ«u c∏c nËi Nh◊. Tuy hoµn c∂nh 20 sinh vi™n cÒa ch∏u h‰c sinh cÚng Æ∑ Dµo San Æang h‰c gia Æ◊nh cfln r†t kh„ kh®n nh≠ng giÍ Æ©y, c∏c tr≠Íng Æπi Æ≠Óc tri”n khai tπi nhi“u tπi c∏c em Æ∑ y™n t©m h‰c Î Hµ NÈi}. ƨn vfi bi™n phflng tr™n h‰c tÀp v◊ tı th∏ng M´ h◊nh c∏c 10-2010, hªng th∏ng, ÆÂn phflng c∂ n≠Ìc. Tuy nhi™n Æ” hÁ trÓ,bi™n c∏c em Æ∑ Æ≠Óc nhÀn ÆÏ Æ«u c∏c trÎ thµnh phong trµo s©u ch∏u h‰c sinh cÚng s˘ hÁ trÓ tı qu¸ {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} cÒa Æ≠Óc tri”n khai rÈng th◊ mÌi c„ Î BÈ ÆÈi Æ∑ ßÂn bi™n phflng Hua tπi nhi“u ƨn vfi bi™n phflng Lai Ch©u. bi™n phflng tr™n c∂ Bum. ßπi Ûy D≠¨ng

n≠Ìc. Tuy nhi™n Æ” trÎ thµnh phong trµo s©u rÈng th◊ mÌi c„ Î BÈ ÆÈi bi™n phflng Lai Ch©u. ßπi t∏ Nguy‘n HÂng Minh, ChÒ nhi÷m Ch›nh trfi BÈ ÆÈi bi™n phflng Lai Ch©u cho bi’t: {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} lµ mÈt trong c∏c phong trµo tri”n khai trong cuÈc vÀn ÆÈng {H‰c tÀp vµ lµm theo t†m g≠¨ng Æπo Ưc H Ch› Minh} cÒa BÈ ÆÈi bi™n phflng Lai Ch©u. X©y d˘ng {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} vÌi mÙc Æ›ch cÔng chung tay vÌi c∏c ngµnh, c∏c c†p tr™n Æfia bµn giÛp cho c∏c h‰c sinh c„ hoµn c∂nh kh„ kh®n Æ≠Óc Æ’n tr≠Íng.

Khi tri”n khai vµo th˘c t’, mÈt ph«n th†y nguy÷n v‰ng Æ≠Óc theo h‰c c∏i ch˜, mÈt ph«n tr∏ch nhi÷m cÒa ng≠Íi l›nh ÆËi vÌi bµ con n¨i bi™n giÌi Æ∑ khi’n chÛng t´i dËc t©m vµ l˘c, bªng m‰i c∏ch Æ” {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} ngµy cµng ph∏t tri”n nh©n rÈng. ß’n nay, tÊng sË h‰c sinh Æ≠Óc c∏c ÆÂn bi™n phflng tr™n tuy’n bi™n giÌi Lai Ch©u hÁ trÓ tı {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} Æ∑ l™n Æ’n 30 ch∏u. Trong thÍi gian tÌi, chÛng t´i sœ cË gæng giÛp nhi“u ch∏u Æ≠Óc h≠Îng nguÂn qu¸ nµy}.

Vµng Ph◊ Nh¯, mÈt trong 4 h‰c sinh nhÀn Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ cÒa {HÚ gπo t◊nh th≠¨ng} cÒa ßÂn bi™n phflng Ka L®ng xÛc ÆÈng cho bi’t: {BË mã em Æ∑ m†t h’t, em Î vÌi ´ng ngoπi. ß∑ m†y l«n t≠Îng ph∂i b· h‰c Æi n≠¨ng nh≠ng giÍ th◊ em Æ∑ y™n t©m Æ’n lÌp.

Em sœ cË gæng h‰c thÀt gi·i, kh´ng phÙ c´ng c∏c chÛ BÈ ÆÈi bi™n phflng.

Em muËn trÎ thµnh c´ gi∏o, mang c∏i ch˜ cho ng≠Íi Hµ Nh◊, ng≠Íi La HÒ qu™ em}. DÔ ti’ng phÊ th´ng kh´ng Æ≠Óc chu»n nh≠ng ´ng Chu Gi„ Hı vµ bµ L◊ Khı P≠ Æ∑ cË gæng n„i h’t nh˜ng suy ngh‹ cÒa m◊nh khi Æ≠Óc h·i v“ vi÷c con g∏i Chu Gi„ Pa Æ≠Óc ÆÂn bi™n phflng nhÀn nu´i ®n h‰c: {Nhµ t´i c„ 3 Ưa con, Pa lµ con Æ«u. ߯a th¯ 2 h‰c h’t lÌp 5 b· h‰c rÂi, giÍ theo chÛng t´i Æi n≠¨ng. Thªng Ût mÌi Æang h‰c lÌp 1. Nhµ nghÃo, c¯ t≠Îng ph∂i cho c∏i Pa nghÿ h‰c dÔ n„ th›ch h‰c læm. GiÍ th◊ an t©m rÂi, n„ Æ≠Óc ÆÂn bi™n phflng nu´i, n„ sœ trÎ thµnh ng≠Íi tËt}. ❏

04.2011

[ C¢U CHUYåN V°N HïA ]

C‡ TêCH TR£N N@I CƒM ✑ H¤ KI£N GIANG

G«n hai m≠¨i n®m tr≠Ìc, ng≠Íi d©n vÔng NÛi C†m thuÈc x∑ An H∂o, huy÷n Tfinh Bi™n, tÿnh An Giang Æ∑ quen vÌi ng≠Íi thanh ni™n mÁi ngµy gÂng g∏nh rau c∂i, tr∏i c©y, m®ng rıng... tı Æÿnh nÛi cao xuËng; vµ ng≠Óc lπi, g∏nh c∏t, Æ∏, xi-m®ng tı ch©n nÛi l™n. GiÍ Æ©y, m‰i ng≠Íi bÁng giÀt m◊nh khi Æ≠Óc bi’t anh lµ cha nu´i cÒa tr™n m≠Íi Ưa trŒ; Ưa lÌn m≠Íi tuÊi, cfln Ưa nh· h¨n mÈt tuÊi qu©y qu«n n¨i ng‰n nÛi nµy. MÈt c©u chuy÷n kh„ tin bÎi nghe qua ngÏ nh≠ lµ chuy÷n cÊ t›ch! ❍ RÍi phË l™n Æÿnh M C´i

Anh t™n lµ Nguy‘n T†n B´ng, sinh n®m 1965, tπi B◊nh Thu˚ - HÀu Giang (nay thuÈc thµnh phË C«n Th¨), lµ con Ût trong gia Æ◊nh c„ bËn anh chfi em. N®m 1984, anh B´ng t◊nh nguy÷n l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ vµ cÔng Æoµn qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam sang Campuchia lµm nhi÷m vÙ quËc t’. Ba n®m sau anh xu†t ngÚ vÌi qu©n hµm th≠Óng s‹, ch¯c vÙ trung ÆÈi ph„. V“ gia Æ◊nh mÈt thÍi gian, anh Æ≠Óc Æfia ph≠¨ng Æ“ bπt lµm Ph„ ph≠Íng ÆÈi 04.2011

tr≠Îng ph≠Íng B◊nh Thu˚. VÌi t›nh c«n cÔ, chfiu kh„, c«u ti’n, anh lu´n hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ vµ Æ≠Óc c†p tr™n t›n nhi÷m. Nh˜ng t≠Îng cuÈc sËng th’ lµ Ên, nµo ngÍ hai n®m sau anh vi’t ƨn xin nghÿ c´ng t∏c Æ”... l™n nÛi (?!).

Anh B´ng k”, mã anh - d◊ V‚ Thfi Ba - hay Æi chÔa, c„ l«n l™n mi÷t bi™n giÌi An Giang, chπy qua vÔng Ch©u ßËc, Tri T´n, Tfinh Bi™n, qua vÔng Th†t S¨n, thÿnh tho∂ng d◊ l™n NÛi C†m, th†y c∂nh bao la, hÔng v‹, m™nh m´ng nh≠ng y™n t‹nh, d◊ quy’t

Æfinh b∏n nhµ, rÍi xa phË ph≠Íng Ân µo, s´i ÆÈng l™n nÛi Î. Anh B´ng n„i d¯t kho∏t: {N’u m∏ Æi th◊ con Æi theo!}.

Tı phË thfi l™n nÛi cao, tµi s∂n cÒa anh B´ng mang theo lµ s∏u chÿ vµng ti“n b∏n nhµ. Anh mua ba m≠¨i c´ng ÆÂi Æ∏ b™n v M C´i, d˘ng c®n chfli Æ” trÛ m≠a, trÛ næng. Ng≠Íi ta khuy™n anh kh´ng n™n mua khu Ɔt nµy, th¯ nh†t lµ v◊ c∏i t™n M C´i, th¯ hai Æ©y chÿ lµ ÆÂi Æ∏ tr‰c, kh´ng trÂng tr‰t g◊ Æ≠Óc. Anh b· ngoµi tai, x∏c Æfinh mi‘n c„ Ɔt Î lµ tËt rÂi. Anh k”: {LÛc l™n Æ©y vi÷c Æ«u ti™n cÒa t´i lµ g∏nh m≠Ìn. HÂi Æ„, tı tr™n Æÿnh M C´i xuËng ch©n nÛi kh´ng c„ Æ≠Íng xe, chÿ c„ con Æ≠Íng mfln ngoªn ngoÃo men theo s≠Ín nÛi kho∂ng b∂y c©y sË.

MÈt ngµy t´i g∏nh hai chuy’n, mÁi chuy’n s∏u chÙc k˝, Æ≠Óc tr∂ c´ng hai m≠¨i bËn ngµn}. Vıa lµm m≠Ìn anh vıa h‰c c∏ch lµm r…y. Tı khu ÆÂi Æ∏ tr‰c anh trÂng c∏c loπi c©y ®n tr∏i nh≠: m›t, xoµi, b¨, m∑ng c«u, chuËi, hÂng qu©n, m®ng tre... xen kœ trµm b´ng vµng. Ng≠Íi ta kh´ng ngÍ rªng, chÿ vÌi bµn tay cÒa ng≠Íi l›nh tıng Î rıng Campuchia anh Æ∑ bi’n khu ÆÂi Æ∏ v M C´i thµnh v≠Ín c©y tr∏i tr‹u qu∂,

❱ Anh Nguy‘n T†n B´ng b™n nh˜ng Ưa con cÒa m◊nh.

{ CHUYåN

{

22

23 cho thu nhÀp quanh n®m.

Kh´ng th” Î m∑i c®n chfli b™n v M C´i, anh B´ng quy’t Æfinh x©y d˘ng c®n nhµ ki™n cË h¨n. ß” c„ ÆÒ vÀt li÷u x©y d˘ng, tı n®m 1997, hµng ngµy anh ph∂i g∏nh 40 k˝ c∏t, Æ∏, xim®ng... Æi kho∂ng b∂y c©y sË tı ch©n nÛi l™n chÔa Vπn Linh (cao ÆÈ 600 mät so vÌi m∆t n≠Ìc bi”n), ti’p Æ„ theo Æ≠Íng mfln nÛi chıng ba c©y sË n˜a mÌi Æ’n n¨i. MÈt con Æ≠Íng anh qua mµ c∏ch hai - ba c©y sË mÌi c„ mÈt nhµ, vÌi nhi“u dËc l™n xuËng, Ɔt Æ∏ lÎm chÎm, mÔa m≠a tr¨n trÓt Æ«y nguy hi”m nh≠ng anh kh´ng h“ n∂n. {Ki’n tha l©u Æ«y tÊ}, anh c«n m…n gÂng g∏nh ba n®m dµi mÌi x©y Æ≠Óc c®n nhµ t≠Íng hai gian, m∏i lÓp t´n, n“n l∏t gπch men tr™n khu Ɔt m≠Íi häc-ta gi˜a vÔng rıng nÛi hoang vu hi”m trÎ. Vµ cÚng tı Æ©y, ng´i nhµ nµy †m ∏p h¨n bÎi ti’ng c≠Íi, ti’ng kh„c trŒ th¨.

❍ Chuy÷n v“ nh˜ng Ưa con cÒa nÛi

Chuy÷n bæt Æ«u tı th∏ng 9-2001. ß„ lµ l«n anh B´ng vµ d◊ Ba v“ th®m vÓ ng≠Íi em h‰ sinh con Î B÷nh vi÷n ßa khoa C«n Th¨. V´ t◊nh anh g∆p mÈt phÙ n˜ mang thai ngÂi tr™n gh’ Æ∏ ´m bÙng k™u Æau tr≠Ìc phflng khoa s∂n. Qua t◊m hi”u bi’t chfi ta kh´ng c„ mÈt ÆÂng d›nh tÛi, kh´ng h‰ hµng th©n thuÈc. Ng≠Íi phÙ n˜ b∂o sinh xong sœ k˝ th∏c Ưa con, anh B´ng n„i: {T◊nh m…u tˆ khi gÎi con cho ng≠Íi th◊ Æau x„t læm. B©y giÍ t´i giÛp chfi sinh ÆŒ, sau Æ„ t´i Ωm v“ nu´i dÔm n®m b∂y th∏ng. Khi nµo chfi mπnh khoŒ, c„ c´ng ®n vi÷c lµm chfi l™n nhÀn ch∏u lπi. Nhµ t´i tr™n Æÿnh M C´i thuÈc Thi™n C†m S¨n, h·i t™n B´ng ai cÚng bi’t}. VÀy lµ anh cÔng d◊ Ba lo n¨i ®n nghÿ, chu»n bfi thuËc thang, vi÷n ph› cho s∂n phÙ nµy Æ≠Óc mã trfln con vu´ng. Chfi ta sinh mÈt ch∏u trai, anh B´ng mang n„ v“ nÛi Æ∆t t™n lµ Nguy‘n S¨n Ng‰c.

K” tı Æ„, h‘ mÁi l«n c„ Æi÷n thoπi tı B÷nh vi÷n ßa khoa C«n Th¨, anh lπi b· c´ng vi÷c, kh®n g„i xuËng nÛi, bæt xe ra Tfinh Bi™n, l™n Long Xuy™n, rÂi xu´i v“ C«n Th¨ Ωm Ưa bä ng≠Óc Æ≠Íng trÎ v“. ß” bi’t c∏ch ch®m s„c trŒ tı thay t∑, tæm rˆa, cho ®n... anh B´ng ra b÷nh vi÷n huy÷n nhÍ c∏c y b∏c s‹ chÿ d…n. D◊ Ba nhÌ lπi: {N®m Æ«u ti™n lµ thªng S¨n Ng‰c, n®m sau hai thªng. N®m ti’p theo n®m Ưa, ba trai hai g∏i. N®m Æ„ t´i b÷nh, nh˜ng lÛc thªng B´ng Æi r…y, t´i ph∂i bfl pha s˜a cho tÙi n„. N®m sau th™m mÈt thªng vµ n®m sau n˜a th™m ba

T´i h·i anh B´ng c„ d˘ t›nh l†y vÓ kh´ng, anh c≠Íi: {T◊nh c∂m cÒa t´i b©y giÍ Æ∑ dµnh tr‰n cho c∏c con n™n vi÷c c≠Ìi vÓ tπm thÍi ch≠a t›nh Æ’n. ß´i lÛc t´i ngh‹, n’u m◊nh c≠Ìi vÓ rÂi sau nµy {con chung - con ri™ng} th◊ sao. T´i Æ∑ ch†p nhÀn nu´i c∏c con n™n kh´ng muËn ai ngh‹ th’ nµy th’ kh∏c. T´i th†y m◊nh lµ ng≠Íi hπnh phÛc nh†t v◊ ´ng trÍi Æ∑ cho t´i r†t nhi“u con, mµ Ưa nµo cÚng ngoan ngo∑n, h‰c gi·i. VÀy th◊ cfln m¨ ≠Ìc g◊ n˜a ch¯!}. Ưa. C∂ th∂y m≠Íi hai Ưa sµn sµn tuÊi nhau}.

Tı ngµy nhÀn nu´i m†y Ưa trŒ, c´ng vi÷c anh B´ng cµng bÀn rÈn, v†t v∂ h¨n. Hµng ngµy, anh B´ng g∏nh rau c∂i, tr∏i c©y xuËng nÛi b∏n, sau Æ„ anh mua Æ≠Íng, s˜a, t∑ l„t g∏nh ng≠Óc l™n cho b‰n trŒ. Nh˜ng khi tr∏i gi„ trÎ trÍi, h‘ mÈt Ưa b÷nh lµ bËn - n®m Ưa b÷nh theo, th≠Íng lµ ho vµ sËt.

C„ Ưa sËt cao gi˜a Æ™m, anh bÂng chÛng cæt rıng xuËng Trπm Y t’ x∑ An H∂o d≠Ìi ch©n nÛi Æi“u trfi, ÆÂng thÍi anh cÚng xin toa thuËc Æ” h´m sau v≠Ót m≠Íi m†y c©y sË ra thfi tr†n Tri T´n mua thuËc v“ d˘ phflng khi chÛng b÷nh. Chuy÷n ch∏u Nguy‘n S¨n Thµnh Æ” lπi trong anh B´ng vµ d◊ Ba mÈt nÁi buÂn kh´n ngu´i. Anh B´ng ngÀm ngÔi: {Khi sinh n„ ra th◊ bfi b÷nh n∑o Ûng thu˚, mã n„ Æ∑ b· Æi, c∏c b∏c s‹ ph∂i thay nhau trong phflng c†p c¯u. T´i Î vÌi n„ suËt hai m≠¨i ngµy, sau Æ„ chuy”n n„ l™n thµnh phË H Ch› Minh Æi“u trfi h’t g«n 20 tri÷u.

Ti’c lµ sËng vÌi t´i ÆÛng ba m≠¨i ba th∏ng th◊ n„ b· t´i Æi!}.

M≠Íi hai Ưa con cÒa anh B´ng Æ“u l†y h‰ anh vµ nh˜ng Ưa con trai Æ“u Æ÷m ch˜ {S¨n}. Anh gi∂i th›ch {S¨n} ngh‹a lµ nÛi, lµ n¨i mµ sau khi l‰t lflng chÛng Æ∑ Î Æ©y. C∂ m≠Íi hai Ưa Æ“u g‰i anh lµ cha, g‰i d◊ Ba lµ bµ nÈi. M≠Íi hai Ưa trŒ lµ Æoπn k’t cÒa m≠Íi hai c©u chuy÷n, hoµn c∂nh kh∏c nhau. C„ khi cÒa mÈt Æπi gia vµ c´ vÓ bä, c„ khi lµ k’t qu∂ cÒa t◊nh y™u vÙng trÈm tr™n c∏nh ÆÂng ch®n vfit, c„ khi cÒa mÈt c´ ti’p vi™n nhµ hµng...

T◊nh th≠¨ng cÒa anh B´ng vµ d◊ Ba c„ lÌn bao nhi™u th◊ vÌi b†y nhi™u Ưa trŒ cÚng Æ∑ lµm cho anh kh∏ v†t v∂, nh†t lµ d◊ Ba Æ∑ b≠Ìc sang tuÊi b∂y m≠¨i. VÀy mµ th∏ng 5-2009, nhÀn Æ≠Óc tin mÈt ch∏u g∏i bfi b· r¨i c©n n∆ng mÈt k˝ ba Î B÷nh vi÷n 121, anh Æ∑ kh´ng ng«n ngπi nhÀn nu´i. Sau ba th∏ng ch®m s„c, ch∏u Nguy‘n Thfi

C»m ßµo Æ∑ t®ng l™n ba k˝.

T´i h·i anh B´ng c„ d˘ t›nh l†y vÓ kh´ng, anh c≠Íi: {T◊nh c∂m cÒa t´i b©y giÍ Æ∑ dµnh tr‰n cho c∏c con n™n vi÷c c≠Ìi vÓ tπm thÍi ch≠a t›nh Æ’n. ß´i lÛc t´i ngh‹, n’u m◊nh c≠Ìi vÓ rÂi sau nµy {con chung - con ri™ng} th◊ sao. T´i Æ∑ ch†p nhÀn nu´i c∏c con n™n kh´ng muËn ai ngh‹ th’ nµy th’ kh∏c. T´i th†y m◊nh lµ ng≠Íi hπnh phÛc nh†t v◊ ´ng trÍi Æ∑ cho t´i r†t nhi“u con, mµ Ưa nµo cÚng ngoan ngo∑n, h‰c gi·i. VÀy th◊ cfln m¨ ≠Ìc g◊ n˜a ch¯!}.

GiÍ Æ©y, anh B´ng ngµy ngµy Æi h∏i m®ng tre, thu hoπch tr∏i c©y Æ” ÆÊi l†y c¨m ∏o, tÀp s∏ch cho nh˜ng Ưa con. ß™m Æ™m, d◊ Ba v…n l∆ng lœ thæp nhang c«u nguy÷n cho m◊nh cfln ÆÒ s¯c kh·e, cfln nhi“u thÍi gian Æ” ch®m lo cho c∏c ch∏u; c«u nguy÷n cho nh˜ng {thi™n th«n bä nh·} Æ≠Óc h‰c hµnh ÆÁ Æπt trÎ thµnh nh˜ng c´ng d©n h˜u dÙng cho Ɔt n≠Ìc, mÈt Ɔt n≠Ìc c„ nhi“u chuy÷n cÊ t›ch v“ c∏i t©m, v“ lflng nh©n ∏i lu´n ti“m »n trong mÁi con ng≠Íi, mµ anh B´ng con trai d◊ lµ t∏c gi∂ cÒa mÈt c©u chuy÷n nh≠ th’ c©u chuy÷n cÊ t›ch tr™n NÛi C†m. ❑

04.2011

24

[ NH¢N VÜT ]

QUAN TRñNG NHƒT LÄ UY TêN VõI HñC VI£N ✑ PHÑM HOÄNG NGñC

30 tuÊi lµ Thπc s‹, 33 tuÊi lµ Ti’n s‹, 37 tuÊi Æ∑ lµ Ph„ Gi∏o s≠, nh≠ng ÆËi vÌi Thi’u t∏ Nguy‘n Th∏i Chung - ChÒ nhi÷m BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn, Khoa C¨ kh›, H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘, nh˜ng h‰c hµm, h‰c vfi †y cÚng r†t quan tr‰ng, nh≠ng quan tr‰ng h¨n lµ uy t›n cÒa mÈt gi∂ng vi™n ÆËi vÌi nh˜ng h‰c vi™n cÒa m◊nh.

N

guy‘n Th∏i Chung sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh c„ bË lµ c∏n bÈ nhµ n≠Ìc, mã lµ x∑ vi™n hÓp t∏c x∑ n´ng nghi÷p Î ph≠Íng Thπch Linh, thµnh phË Hµ T‹nh, tÿnh Hµ T‹nh.

Khi cfln bä, gia Æ◊nh Chung Î g«n mÈt ƨn vfi bÈ ÆÈi n™n h◊nh ∂nh anh bÈ ÆÈi Æ∑ trÎ n™n th©n quen, trÎ thµnh ni“m m¨ ≠Ìc cÒa anh. Khi lÌn l™n, c∏ch ¯ng xˆ, t∏c phong lµm vi÷c... cÒa ng≠Íi cÀu ruÈt cÚng lµ bÈ ÆÈi cµng th´i thÛc ≠Ìc m¨ trÎ thµnh anh bÈ ÆÈi CÙ H cÒa Chung. Sau khi tËt nghi÷p tr≠Íng PTTH Phan ß◊nh PhÔng, anh quy’t Æfinh thi vµo H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘. Vµ n®m Æ„, anh Æ∑ thi ÆÁ vÌi sË Æi”m kh∏ cao.

04.2011

VÌi quan ni÷m, Æ∑ h‰c lµ ph∂i h‰c thÀt gi·i, Nguy‘n Th∏i Chung Æ∑ ∏p dÙng ph≠¨ng ph∏p h‰c kh∏ hi÷u qu∂ lµ Ɖc tr≠Ìc tµi li÷u, l™n lÌp chÿ Æ” gi∂i quy’t nh˜ng v†n Æ“ mµ m◊nh ch≠a hi”u. V◊ th’ suËt nh˜ng n®m h‰c tπi H‰c vi÷n, Chung Æ“u Æπt k’t qu∂ cao.

N®m 1998, sau khi tËt nghi÷p vÌi t†m bªng loπi gi·i, anh Æ≠Óc gi˜ lπi lµm gi∂ng vi™n cÒa BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn. ß≠Óc s˘ d◊u dæt cÒa c∏c th«y, cÔng vÌi s˘ nÁ l˘c cÒa b∂n th©n, Nguy‘n Th∏i Chung li™n ti’p h‰c nh˜ng bÀc cao h¨n. N®m 2003, anh hoµn thµnh luÀn v®n Thπc s‹. N®m 2006, anh hoµn thµnh luÀn ∏n Ti’n s‹. RÂi Æ’n n®m 2010, anh Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc phong h‰c hµm Ph„ Gi∏o s≠ vµ lµ Ph„ Gi∏o s≠ trŒ nh†t toµn qu©n. C„ Æ≠Óc nh˜ng k’t qu∂ Æ∏ng n” Æ„ nh≠ng Nguy‘n Th∏i Chung v…n cho rªng, Æπt Æ≠Óc nh≠ vÀy, ngoµi nÁ l˘c cÒa b∂n th©n, cfln c„ s˘ may mæn. May mæn cÒa Chung theo anh lµ Æ≠Óc h‰c tÀp vµ lµm vi÷c

25

trong ng´i tr≠Íng nhi“u truy“n thËng nh≠ H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘, may mæn khi Æ≠Óc s˘ quan t©m cÒa l∑nh Æπo H‰c vi÷n, Ban chÿ huy Khoa C¨ kh› vµ Æ≠Óc sËng trong tÀp th” BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn - mÈt BÈ m´n c„ nhi“u thµnh t›ch trong Ƶo tπo, nghi™n c¯u khoa h‰c, may mæn Æ≠Óc s˘ d◊u dæt cÒa c∏c th«y gi·i, nhi÷t huy’t, may mæn khi c„ c∏c ÆÂng nghi÷p lu´n giÛp ÆÏ Æ” anh th˘c hi÷n tËt nh˜ng nhi÷m vÙ cÒa m◊nh.

Kh´ng chÿ cË gæng h‰c tÀp Æ” hoµn thµnh c∏c bÀc h‰c cÒa m◊nh, Nguy‘n Th∏i Chung cfln nÁ l˘c tham gia nghi™n c¯u c∏c Æ“ tµi khoa h‰c, tı c†p H‰c vi÷n Æ’n c†p Nhµ n≠Ìc.

Theo Nguy‘n Th∏i Chung, Æ„ ch›nh lµ Æi“u ki÷n, lµ s©n ch¨i Æ” m◊nh c„ th” n©ng cao ki’n th¯c, h‰c h·i kinh nghi÷m tı nh˜ng ng≠Íi th«y, nh˜ng ÆÂng nghi÷p. Anh Æ∑ tham gia r†t nhi“u nh˜ng Æ“ tµi khoa h‰c, nh≠ng Æ∏ng nhÌ nh†t lµ 2 Æ“ tµi c†p Nhµ n≠Ìc do GS.TS.NGND Hoµng Xu©n L≠Óng lµm chÒ nhi÷m, mµ anh tham gia vÌi t≠ c∏ch lµ Th≠ k˝ Æ“ tµi. ß„ lµ Æ“ tµi Nghi™n c¯u Æ∆c Æi”m Æfia ch†t

c´ng tr◊nh cÒa n“n san h´ Î mÈt sË vÔng tr‰ng Æi”m vµ gi∂i ph∏p th›ch hÓp cho x©y d˘ng c∏c c´ng tr◊nh bi”n phÙc vÙ ph∏t tri”n kinh t’ vµ quËc phflng Æ≠Óc nghi÷m thu n®m 2005 vµ Æ“ tµi Nghi™n c¯u c∏c chÿ ti™u k¸ thuÀt cÒa n“n san h´ vµ t≠¨ng t∏c gi˜a k’t c«u c´ng tr◊nh vµ n“n san h´ Æ≠Óc nghi÷m thu n®m 2010, c∂ 2 Æ“u Æπt loπi xu†t sæc. Hai Æ“ tµi nµy c„ ˝ ngh‹a r†t lÌn vÌi quËc phflng an ninh cÚng nh≠ kinh t’ quËc d©n, th’ nh≠ng th˘c hi÷n n„ cÚng r†t kh„ kh®n v◊ thi’u t≠ li÷u nghi™n c¯u.

Nguy‘n Th∏i Chung cho bi’t, nh˜ng t≠ li÷u phÙc vÙ nghi™n c¯u l‹nh v˘c nµy Î trong n≠Ìc Æ∑ hi’m, Î n≠Ìc ngoµi cÚng r†t kh„ kh®n bÎi n„ thuÈc b› mÀt quËc gia, v◊ th’ qu∏ tr◊nh th˘c hi÷n Æ“ tµi nh„m nghi™n c¯u ph∂i t˘ mµy mfl t◊m hi”u vµ ÆÛc k’t. MÈt trÎ ngπi lÌn n˜a lµ v†n Æ“ kh∂o s∏t th˘c t’. ß” lµm vi÷c nµy, nh„m nghi™n c¯u Æ“ tµi Æ∑ ph∂i nhi“u l«n kh∂o s∏t c∏c Æ∂o thuÈc qu«n Æ∂o Tr≠Íng Sa, Nguy‘n Th∏i Chung Æ∑ 3 l«n ra Æ∂o, trong Æ„, c„ l«n anh Æ∑ Æi ÆÒ c∏c Æ∂o vµ Æi”m Æ∂o cÒa qu«n Æ∂o Tr≠Íng Sa. Ra Tr≠Íng Sa, Æ≠Óc tÀn mæt ch¯ng ki’n cuÈc sËng thi’u thËn v“ vÀt ch†t, v“ tinh th«n, vµ ch¯ng ki’n s˘ Æ„n ti’p nhi÷t t◊nh, chu Æ∏o nh≠ ng≠Íi nhµ cÒa

nh˜ng ng≠Íi l›nh Æ∂o, Nguy‘n Th∏i Chung vµ anh em trong Æoµn r†t xÛc ÆÈng. Anh k”: Î Æ∂o, tuy cuÈc sËng vÀt ch†t cfln nhi“u thi’u thËn, nh≠ng khi c„ kh∏ch, nh˜ng ng≠Íi l›nh Æ∂o Æ∑ kh´ng ng«n ngπi Æem h’t m‰i th¯ ra ti’p, t◊nh c∂m cÒa c∏n bÈ, chi’n s‹ tr™n Æ∂o dµnh cho Æoµn ch©n thµnh Æ∑ lµm anh c∂m k›ch. Nh˜ng t◊nh c∂m †y Æ∑ trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng ÆÈng l˘c Æ” c∏c anh vµ nh„m nghi™n c¯u th˘c hi÷n thµnh c´ng Æ“ tµi cÒa m◊nh.

Ngoµi nh˜ng Æ“ tµi khoa h‰c, Nguy‘n Th∏i Chung cfln vi’t nhi“u bµi b∏o khoa h‰c Æ®ng t∂i tr™n b∏o ch› trong vµ ngoµi n≠Ìc.

N®m 2010 vıa qua, Æ≠Óc s˘ tin t≠Îng cÒa c†p tr™n, Thi’u t∏ Nguy‘n

Ngoµi nh˜ng Æ“ tµi khoa h‰c, Nguy‘n Th∏i Chung cfln vi’t nhi“u bµi b∏o khoa h‰c Æ®ng t∂i tr™n b∏o ch› trong vµ ngoµi n≠Ìc.

N®m 2010 vıa qua, Æ≠Óc s˘ tin t≠Îng cÒa c†p tr™n, Thi’u t∏ Nguy‘n Th∏i Chung Æ≠Óc giao Æ∂m tr∏ch nhi÷m vÙ ChÒ nhi÷m BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn - mÈt trong nh˜ng tÀp th” khoa h‰c mπnh, mÈt tÀp th” Æoµn k’t, Æπt nhi“u thµnh t›ch trong Ƶo tπo, nghi™n c¯u khoa h‰c vµ bÂi d≠Ïng l˘c l≠Óng.

Th∏i Chung Æ≠Óc giao Æ∂m tr∏ch nhi÷m vÙ ChÒ nhi÷m BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn. Anh cho bi’t, BÈ m´n C¨ h‰c vÀt ræn lµ mÈt trong nh˜ng tÀp th” khoa h‰c mπnh, mÈt tÀp th” Æoµn k’t, Æπt nhi“u thµnh t›ch trong Ƶo tπo, nghi™n c¯u khoa h‰c vµ bÂi d≠Ïng l˘c l≠Óng. BÈ m´n Æ∑ vinh d˘ 13 n®m li™n tÙc Æπt danh hi÷u ߨn vfi Quy’t thæng, 2 l«n Æ≠Óc ChÒ tfich n≠Ìc t∆ng th≠Îng Hu©n ch≠¨ng B∂o v÷ TÊ quËc hπng 3, 1 l«n Æ≠Óc ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ t∆ng Bªng khen vµ nhi“u gi†y khen kh∏c. ß„ lµ ni“m t˘ hµo, nh≠ng cÚng lµ mÈt th∏ch th¯c kh´ng nh· cho anh khi ti’p nhÀn vfi tr› nµy. Nh≠ng nhÍ s˘ chÿ Æπo s©u s∏t cÒa c†p tr™n cÔng vÌi s˘ ÆÂng lflng cÒa c∏c ÆÂng nghi÷p trong bÈ m´n n™n anh Æ∑ hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ Æ∂m tr∏ch. Hi÷n anh vıa lµm nhi÷m vÙ qu∂n l˝, vıa lµm nhi÷m vÙ gi∂ng dπy vµ nghi™n c¯u khoa h‰c.

Nguy‘n Th∏i Chung cho rªng Æi“u Æ„ r†t c„ lÓi v◊ c„ gi∂ng dπy, c„ nghi™n c¯u khoa h‰c mÌi hi”u Æ≠Óc c´ng

vi÷c, hi”u Æ≠Óc anh em, gi∂i quy’t tËt nh˜ng v†n Æ“ n∂y sinh Æ” qu∂n l˝ tËt.

VÌi nh˜ng k’t qu∂ Æ∑ Æπt Æ≠Óc, Thi’u t∏ Nguy‘n Th∏i Chung Æ∑ 4 l«n Æπt danh hi÷u Chi’n s‹ thi Æua c†p c¨ sÎ (n®m 2003, n®m 2007, n®m 2009, n®m 2010), Æ≠Óc BÈ QuËc phflng t∆ng bªng khen (n®m 2010), cÔng nhi“u gi†y khen cÒa Gi∏m ÆËc H‰c vi÷n... Nguy‘n Th∏i Chung cho rªng, nh˜ng k’t qu∂ Æ„ c„ ph«n kh´ng nh· c´ng lao cÒa tÀp th”, cÒa anh em dµnh cho m◊nh, vµ b∂n th©n anh kh´ng Æ∆t mÙc ti™u Æ” Æπt Æ≠Óc nh˜ng bªng khen, gi†y khen Æ„, Æi“u quan tr‰ng h¨n lµ lu´n trau dÂi ki’n th¯c n©ng cao tr◊nh ÆÈ Æ” th´ng qua nh˜ng bµi gi∂ng, truy“n Æπt Æ≠Óc nhi“u ki’n th¯c khoa h‰c cho h‰c vi™n, sinh vi™n vµ tπo Æ≠Óc s˘ h¯ng khÎi cho c∏c em, Æ” h‰c vi™n, sinh vi™n hµo h¯ng vÌi m´n h‰c, tı Æ„ Æπt Æ≠Óc k’t qu∂ tËt. ❑

04.2011

❱ Bµ ßµo Thfi L÷ - ng´i sao s∏ng mÈt thÍi trong phong trµo di÷t gi∆c dËt cÒa tÿnh H≠ng Y™n. Ånh P.T.N

26

NG§I NHÄ ß¤NG ßóI T` ßÑI ߤNG ߶òNG ✑ PH@C THIåN NGUY£N

{Tr≠Ìc khi l™n Æ≠Íng vµo Nam chi’n Ɔu, bË t´i c®n d∆n mã, n’u sinh con trai th◊ Æ∆t t™n ßÁ HÂng S¨n, n’u sinh con g∏i th◊ Æ∆t t™n ßÁ HÂng Hπnh, nh≠ng ´ng tin Æ„ sœ lµ con trai. BË t´i Æ∑ linh c∂m ÆÛng. Vµ t´i t™n S¨n lµ v◊ nh≠ th’}. NgÂi trong c®n nhµ ba t«ng khang trang mÌi hoµn thµnh trong Æ„ c„ mÈt ph«n Æ„ng g„p cÒa ch≠¨ng tr◊nh Nhµ ÆÂng ÆÈi cÒa BÈ QuËc phflng, Thi’u t∏ ßÁ HÂng S¨n k” vÌi t´i v“ gia Æ◊nh m◊nh. B™n cπnh S¨n lµ bµ ßµo Thfi L÷, mã ruÈt cÒa anh cÔng bµ ngoπi n®m nay Æ∑ Î tuÊi 96.

H·i ra mÌi bi’t, c©u chuy÷n v“ gia Æ◊nh S¨n kh∏ Æ∆c bi÷t.

04.2011

❍ Ng≠Íi mã hai l«n Æ≠Óc t∆ng Huy hi÷u B∏c HÂ

Tπi V®n Mi’u X›ch ߪng, thµnh phË H≠ng Y™n, tÿnh H≠ng Y™n, trong ph«n tr≠ng bµy v“ s˘ h‰c cÒa tÿnh c„ ∂nh cÒa Ki÷n t≠Ìng di÷t gi∆c dËt ßµo Thfi L÷ cÔng bªng ch¯ng nhÀn Ki÷n t≠Ìng cÒa bµ.

Ph≠Íng Lam S¨n - thµnh phË H≠ng Y™n lµ Æfia ph≠¨ng c„ phong trµo b◊nh d©n h‰c vÙ r†t s´i nÊi vµo nh˜ng n®m s∏u m≠¨i cÒa th’ k˚ tr≠Ìc.

Ngµy †y, bµ L÷ Æ≠Óc h‰c h’t lÌp 4, t¯c lµ tËt nghi÷p c†p 1 thÍi b†y giÍ, nh≠ th’ Æ∑ lµ ng≠Íi c„ tr◊nh ÆÈ cao nh†t nh◊ x∑. Sau Æ„ gia Æ◊nh kh„ kh®n bµ ph∂i nghÿ h‰c, v“ lµm c´ng t∏c ßoµn vµ phong trµo thanh ni™n trong x∑.

Khi c„ phong trµo b◊nh d©n h‰c vÙ, bµ Æ∑ nhi÷t t◊nh tham gia, bÎi nh≠ mÈt s˘ m∆c Æfinh, ng≠Íi tr◊nh ÆÈ cao h¨n th◊ ph∂i lµm th«y. Bµ L÷ Æ∑ b≠Ìc ch©n l™n bÙc gi∂ng, Ưng vai trfl gi∏o vi™n theo c∏i ngh“ mµ m◊nh Æ∑ cËng hi’n vµ dµnh t©m huy’t c∂ cuÈc ÆÍi gi∂n dfi vµ Æ«y c¨ duy™n nh≠ th’.

Bµ L÷ nhÌ lπi, ngµy †y c∂ x∑ Æi lµm Æay ngoµi b∑i s´ng. C¯ nghe ti’ng kŒng b∏o nghÿ tr≠a lµ t†t c∂ cÔng käo v“ Æ◊nh lµng Æ” h‰c. T†t c∂ h¨n chÙc lÌp, ÆÒ giµ trŒ, trai g∏i. C„ dπo n≠Ìc l™n, m‰i ng≠Íi ph∂i d«m m◊nh ngÀp Æ’n ngang thæt l≠ng Æ” thu hoπch Æay,

27 nh≠ng khi c„ kŒng b∏o, t†t c∂ l™n bÍ nh≠ng chºng ai chfiu v“ nghÿ ngay mµ v…n b∏m lÌp. ß” tπo d˘ng Æ≠Óc phong trµo s´i nÊi nh≠ vÀy bµ L÷ Æ∑ c„ nhi“u ph≠¨ng ph∏p s∏ng tπo. Ngµy †y huy÷n th≠Íng tÊ ch¯c hÈi nghfi tπi Æ◊nh lµng Lam S¨n, bµ Æ“ xu†t vÌi c∏n bÈ x∑ khi c∏n bÈ h‰p xong, tranh thÒ mÍi sang tham quan, ÆÈng vi™n c∏c h‰c vi™n tr≠Ìc giÍ nghÿ tr≠a. MÈt trong nh˜ng c∏ch lµm cÒa bµ Æ” thu hÛt h‰c sinh khi Ưng lÌp lµ nhÌ t™n h‰c sinh. Khi thi Î c†p c¨ sÎ xong, c∂ tÿnh ch‰n Æ≠Óc 5 ki÷n t≠Ìng vµ tÀp hÓp lπi thi chung k’t Æ” ph©n hπng Ki÷n t≠Ìng sË 1, sË 2, sË 3... LÌp h‰c Æ” c∏c ki÷n t≠Ìng th˘c hi÷n ph«n thi lµ mÈt lÌp bÊ tÛc cho c∏n bÈ, nhi“u ng≠Íi c„ c≠¨ng vfi c´ng t∏c cao nh≠ng c«n ph∂i h‰c th™m v“ v®n ho∏. LÌp h‰c Æ„ng tπi mÈt ng´i chÔa. Tr≠Ìc giÍ gi∂ng, bµ L÷ Æ’n n„i chuy÷n, h·i han s≠ th«y trÙ tr◊ Æ” næm chæc t™n tıng h‰c sinh trong lÌp h‰c. Sau Æ„ trong lÛc gi∂ng, c«n g‰i h‰c sinh ph∏t bi”u ˝ ki’n bµ kh´ng c«n nh◊n danh s∏ch mµ g‰i thºng, Æi“u Æ„ Æ∑ r†t g©y †n t≠Óng vÌi ban gi∏m kh∂o, cfln h‰c sinh th◊ vıa ngπc nhi™n, vıa giÀt m◊nh thon th„t, v◊ kh´ng ai ngh‹ l«n Æ«u chπm m∆t trong buÊi thao gi∂ng mµ c´ gi∏o trŒ lπi næm ch›nh x∏c t™n tuÊi, thÀm ch› lµ ch¯c vÙ cÒa h‰c sinh Æ’n vÀy. K’t qu∂ bµ Æ≠Óc c´ng nhÀn lµ Ki÷n t≠Ìng sË 1 trong phong trµo di÷t gi∆c dËt cÒa tÿnh n®m 1961.

CuËi n®m 1961, sau khi c„ Æoµn Æπi bi”u cÒa tÿnh Nam ßfinh v“ tham quan h‰c tÀp kinh nghi÷m s∂n xu†t tπi x∑ Lam S¨n, th†y phong trµo xo∏ mÔ ch˜ Î Æ©y s´i nÊi qu∏ c„ ng≠Íi trong Æoµn khi v“ mÌi v“ vi’t bµi ca ngÓi tr™n b∏o. Th’ lµ m‰i ng≠Íi bi’t Æ’n phong trµo x„a mÔ Î Æfia ph≠¨ng bµ nhi“u h¨n. ChÒ tfich H Ch› Minh khi Ɖc b∏o Æ∑ quy’t Æfinh t∆ng cho bµ ßµo Thfi L÷ mÈt huy hi÷u cÒa Ng≠Íi.

Ngµy †y ai Æ≠Óc t∆ng Huy hi÷u B∏c H ph∂i c„ thµnh t›ch r†t nÊi bÀt tr™n c∏c l‹nh v˘c. MÁi phi c´ng khi bæn r¨i mÈt m∏y bay M¸ mÌi Æ≠Óc t∆ng mÈt huy hi÷u cÒa B∏c. Ti’p tÙc Æ’n n®m 1965, bµ L÷ Æ≠Óc tham gia ßπi hÈi Anh hÔng chi’n s‹ thi Æua Toµn quËc ngµnh Gi∏o dÙc, Æ≠Óc ch‰n Æ” b∏o c∏o tπi ßπi hÈi. Sau Æ„ bµ Æ∑ Æ≠Óc t∆ng th™m mÈt Huy hi÷u B∏c H n˜a.

Bµ ßµo Thfi L÷ Æ∑ th˘c s˘ lµ mÈt ng´i sao s∏ng trong phong trµo b◊nh d©n h‰c vÙ cÒa tÿnh H≠ng Y™n.

❍ BËn m≠¨i n®m nu´i mã thÍ chÂng

DÔ lµ {ng´i sao} trong l‹nh v˘c gi∏o dÙc nh≠ng cuÈc sËng ri™ng cÒa bµ L÷ lπi kh´ng ›t chu©n chuy™n. N®m 1968, bµ x©y d˘ng gia Æ◊nh vÌi anh

❱ VÓ chÂng anh S¨n cÔng mã vµ bµ ngoπi.

❱ ßπi gia Æ◊nh trong l‘ mıng th‰ cÙ L≠u Thfi Thanh Æ«u xu©n T©n M∑o. Ånh P.T.N; TL

bÈ ÆÈi ßÁ HÂng Xuy™n, lµ ng≠Íi Th∏i B◊nh. ߨn vfi cÒa ´ng Æ„ng tπi x∑. ß∏m c≠Ìi thÍi chi’n di‘n ra chÿ c„ n≠Ìc chà vµ mÈt ›t b∏nh kão, c„ mÈt m©m c¨m lµm cho nhµ trai tı Th∏i B◊nh sang d˘ Æ∏m c≠Ìi ®n. C≠Ìi xong ´ng bµ Î nhÍ trong trπm b¨m cÒa x∑.

RÂi th∏ng sau ´ng vµo Nam chi’n Ɔu.

Trong suËt nh˜ng n®m th∏ng chÂng Æi chi’n tr≠Íng bµ chÿ nhÀn Æ≠Óc mÈt l∏ th≠ duy nh†t, cÚng kh´ng th” vi’t th≠ cho chÂng v◊ kh´ng c„ Æfia chÿ, l∏ th≠ †y ´ng cho bi’t Æang tr™n Æ≠Íng sang Campuchia chi’n Ɔu. Tr≠Ìc khi Æi, bi’t vÓ Æ∑ c„ thai n™n ´ng d∆n n’u lµ con trai th◊ Æ∆t t™n lµ ßÁ HÂng S¨n, n’u lµ con g∏i th◊ Æ∆t t™n ßÁ HÂng Hπnh. ߆t n≠Ìc hoµ b◊nh, nh˜ng ng≠Íi l›nh ra trÀn l«n l≠Ót trÎ v“ nh≠ng chÂng bµ L÷ th◊ kh´ng. G«n chÙc n®m kh´ng c„ tin t¯c g◊ Æ” rÂi cuËi cÔng bµ L÷ nhÀn Æ≠Óc mÈt t†m gi†y b∏o tˆ cho bi’t ´ng Æ∑ hy sinh n®m 1969 tπi ßÂng Nai. SuËt nh˜ng n®m th∏ng chÍ chÂng, bµ L÷ Æ∑ sËng bªng hy v‰ng.

Khi dπy Î tr≠Íng lÛc nµo bµ cÚng ngh‹ c„ khi chÂng Æ∑ v“ vµ Æang Î nhµ rÂi.

Dπy xong trÎ v“ c®n nhµ tπm th†y v…n cˆa Æ„ng then cµi im ÿm bµ lπi ngh‹,

chæc lµ ´ng v“ nh≠ng Æang Î b’n xe.

Bao nhi™u n®m, nh◊n ra Æoπn Æ≠Íng ´ng th≠Íng Æi, th†y c„ anh bÈ ÆÈi nµo Æang b≠Ìc lµ bµ lπi giÀt th„t m◊nh t≠Îng nh≠ ´ng Æang trÎ v“. L˝ do quan tr‰ng nh†t khi’n bµ kh´ng Ƶnh lflng Æi b≠Ìc n˜a lµ v◊ bË mã chÂng vµ gia Æ◊nh chÂng. ß“u Æ∆n n®m nµo cÚng vÀy, nghÿ hà vµ t’t bµ Æ“u chÎ con bªng xe Æπp tı H≠ng Y™n sang Th∏i B◊nh th®m bË mã chÂng. BË chÂng bµ vËn r†t y™u qu˝ con trai, khi nghe tin con hy sinh cÙ Æ∑ ng†t ngay tπi chÁ. Tı ngµy con m†t cÙ dÂn t†t c∂ t◊nh th≠¨ng cho con d©u vµ ch∏u. C„ mÈt n®m do bµ L÷ ph∂i tr˘c Î tr≠Íng kh´ng v“ th®m bË mã chÂng Æ≠Óc, th’ lµ cÙ buÂn r«u giÀn dÁi bæt vÓ Æem b∏n thfit lÓn Æ∑ ®n ÆÙng, Æem cho hµng x„m b∏nh ch≠ng kh´ng ®n t’t n˜a v◊ {n„ kh´ng v“ th◊ cfln t’t nh†t g◊}. Khi Æ≠Óc nghe k” lπi bµ L÷ Æ∑ trµo n≠Ìc mæt, th≠¨ng bË mã chÂng Æ’n x„t lflng. MÈt l˝ do n˜a khi’n bµ quy’t Æfinh thÒ ti’t thÍ chÂng lµ nh◊n vµo nh˜ng ng≠Íi ÆÂng c∂nh trong hÈi vÓ li÷t s‹ trong x∑ nhi“u chfi em hoµn c∂nh cfln äo le khÊ c˘c h¨n bµ. Chfi em n≠¨ng t˘a vµo nhau, kinh t’ th◊ chºng giÛp Æ≠Óc g◊ nhi“u nh≠ng ÆÈng vi™n nhau v“ tinh th«n Æ” sËng. Nh◊n vµo 04.2011

>>

28 h‰ bµ lπi th†y m◊nh v…n cfln may mæn, v…n cfln c„ mÈt Ưa con an Òi vui v«y.

Th†m thoæt Æ∑ h¨n 40 n®m bµ L÷ sËng cÔng mã giµ, nu´i con kh´n lÌn tr≠Îng thµnh. Tr≠Ìc khi nghÿ h≠u bµ gi˜ ch¯c Hi÷u tr≠Îng tr≠Íng c†p 1-2 Lam S¨n.

❍ Ng´i nhµ ÆÂng ÆÈi t¯ Æπi ÆÂng Æ≠Íng

Ng≠Íi con trai duy nh†t cÒa li÷t s‹ ßÁ HÂng Xuy™n vµ bµ ßµo Thfi L÷ - anh ßÁ HÂng S¨n giÍ Æ∑ lµ thi’u t∏ qu©n ÆÈi. H‰c xong c†p 3 anh quy’t Æfinh Æi theo con Æ≠Íng cÒa cha, trÎ thµnh ng≠Íi l›nh. Vµ mÈt s˘ t◊nh cÍ, ngµy anh nhÀp ngÚ lπi ÆÛng vµo ngµy 20-11 lµ ngµy Nhµ gi∏o Vi÷t Nam, ngµy mµ c∂ n≠Ìc t´n vinh ngh“ nghi÷p cÒa mã. Sau khi tËt nghi÷p Tr≠Íng Trung h‰c k¸ thuÀt Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n anh v“ c´ng t∏c tπi ߨn vfi H84 - ßoµn Phflng kh´ng B65 vÌi ch¯c danh K¸ thuÀt vi™n t™n lˆa. Tı n®m 2006 do s¯c kh·e kh´ng Æ∂m b∂o n™n anh Æ≠Óc ƨn vfi cho Î nhµ ch˜a b÷nh. Anh cÔng vÓ vµ hai con sËng vÌi mã vµ bµ ngoπi. VÓ anh lµm thÓ may tπi Æfia ph≠¨ng, tı ngµy anh Î nhµ chfi mÎ th™m qu«y tπp ho∏ nh· Æ” t®ng thu nhÀp. N®m 2009, dµnh dÙm Æ≠Óc mÈt sË ti“n vÓ chÂng anh bµn nhau x©y nhµ mÌi. Bi’t tin, ƨn vfi cÒa anh S¨n Æ∑ Æ“ nghfi l™n tr™n tr›ch qu¸ tı ch≠¨ng tr◊nh Nhµ ÆÂng ÆÈi cÒa BÈ QuËc phflng Òng hÈ gia Æ◊nh anh chfi 50 tri÷u. CuËi n®m 2010 c®n nhµ 3 t«ng khang trang Æ∑ hoµn thµnh.

Bµ ngoπi cÒa anh S¨n, cÙ L≠u Thfi Thanh n®m nay Æ∑ 96 tuÊi vµ v…n Î cÔng vÌi con g∏i vµ ch∏u ngoπi nh≠ bao n®m nay v…n th’. CÙ vËn c„ 9 ng≠Íi con, m†t hai cfln 7 ng≠Íi c∂ trai l…n g∏i nh≠ng cÙ th≠¨ng bµ L÷ nh†t, v◊ th’ bao n®m nay cÙ v…n Î cÔng bµ. SuËt nh˜ng n®m kh„ kh®n hai mã con ÆÂng cam cÈng khÊ cÔng nhau v≠Ót qua thˆ th∏ch. ß∑ Î tuÊi x≠a nay hi’m nh≠ng cÙ Thanh v…n minh m…n, ngµy ngµy v…n ngÂi b∏n hµng giÛp vÓ chÂng anh S¨n Î qu«y tπp ho∏ nh·.

CÙ b∂o Î Æ©y cho vui, vµ nhÍ vi÷c Æi lπi, hoπt ÆÈng cÚng lµm t®ng s¯c khoŒ cho cÙ. Hai con cÒa vÓ chÂng anh S¨n Æ“u ngoan ngo∑n, h‰c gi·i.

NgÂi Î phflng kh∏ch ng´i nhµ khang trang vÌi mã vµ bµ ngoπi cÔng vÓ vµ hai con, anh S¨n b∂o, vıa rÂi t´i m¨ th†y bË t´i v“ khen nhµ Æãp læm v◊ th’ mã con t´i cÚng th†y †m lflng. Nh◊n bËn th’ h÷ qu©y qu«n trong m∏i nhµ rÈn ti’ng c≠Íi, c∂m gi∏c nh≠ nh˜ng g◊ h‰ Æ∑ tr∂i qua Æ∑ Î ph›a sau, giÍ Æ©y h‰ Æ∑ c„ mÈt cuÈc sËng b◊nh y™n, thanh th∂n. ❏

04.2011

NhÌ th≠¨ng h≠¨ng b∏nh

PHU TH£ N ✑ Vî HÄ SA NAM

h˜ng ai tıng mÈt l«n qua lµng ß◊nh B∂ng, Tı S¨n, Bæc Ninh mµ ch≠a th≠Îng th¯c h≠¨ng vfi b∏nh phu th™ cÒa qu™ h≠¨ng quan h‰ th◊ coi nh≠ ch≠a th†m th›a tr‰n vãn Æ∆c tr≠ng cÒa v®n h„a Kinh Bæc.

C©u chuy÷n v“ xu†t x¯ cÒa b∏nh phu th™, mÈt th¯c quµ gi∂n dfi, th¨m dŒo, ng‰t ngµo Æ∑ Æ≠Óc l≠u truy“n trong d©n gian, ngay c∂ nh˜ng em nh· cÒa lµng b∏nh cÊ truy“n nµy cÚng c„ th” k” tr‰n vãn. Theo truy“n

29

❱ N©ng niu tıng t†m b∏nh dŒo th¨m. Ånh Vî HÄ SA NAM

thuy’t, thÍi L˝ vµo nh˜ng ngµy hÈi hà hay l‘ t’t, d©n lµng ß◊nh B∂ng th≠Íng dÔng s∂n vÀt m◊nh Æ∑ c†y trÂng Æ” lµm b∏nh su s™, thµnh t©m d©ng cÛng tÊ ti™n, rÂi cÔng h≠Îng lÈc. MÈt l«n hÈi lµng, L˝ Th∏nh T´ng cÔng vÓ lµ Nguy™n phi ± Lan v“ qu™ l‘ L˝ Th∏i TÊ vµ L˝ Th∏i T´ng Î ß“n ß´. Tπi Æ©y, d©n lµng Æ∑ d©ng ߯c vua vµ Nguy™n Phi Æ∆c s∂n cÒa qu™ h≠¨ng lµ b∏nh Su S™. ߯c vua vµ Nguy™n Phi th≠Îng th¯c m„n b∏nh nµy vµ khen ngon. Th†u suËt s˘ hµm ch¯a nhi“u ˝ ngh‹a nh©n v®n cÒa loπi b∏nh ngon, nhµ vua Æ∑ truy“n rªng b∏nh n™n lµ mÈt l‘ vÀt trong ngµy vui k’t thµnh phu th™. Tı

Æ„, b∏nh Æ≠Óc g‰i lµ b∏nh phu th™.

C«m c∆p b∏nh phu th™ tr™n tay, †n t≠Óng Æ«u ti™n lµ mµu l∏ dong xanh t≠¨i tæn sæc qu™. SÓi lπt Æ· thæt nhã nh≠ nh˜ng sÓi t¨ hÂng v†n v›t. B∏nh c„ mµu vµng t≠¨i cÒa th¯ n≠Ìc gi∑ tı qu∂ dµnh dµnh, mÔi th¨m cÒa n’p ngon Æ≠Óc thu hoπch tı nh˜ng m∂nh ruÈng trÂng nguy™n n’p, tuy÷t ÆËi kh´ng l…n tŒ. Bµ LÙa, mÈt truy“n nh©n 4 ÆÍi cÒa ngh“ lµm b∏nh phu th™, chÒ th≠¨ng hi÷u b∏nh phu th™ LÙa Xu©n nÊi ti’ng nh†t nh◊ lµng ß◊nh B∂ng cho hay {Loπi gπo n’p dÔng Æ” l‰c l†y tinh bÈt lµm b∏nh phu th™ ph∂i lµ loπi gπo Æ≠Óc trÂng c†y ri™ng, tuy÷t ÆËi kh´ng l…n

tŒ. N’u kh´ng, b∏nh sœ gi∂m ÆÈ dŒo th¨m, kh´ng cfln h≠¨ng vfi Æ∆c tr≠ng cÒa n’p c∏i hoa vµng}.

VÌi mÈt ki-l´-gam gπo n’p chÿ l‰c Æ≠Óc nˆa ki-l´-gam tinh bÈt.

B∏nh phu th™ ß◊nh B∂ng ngon bÎi ÆÈ mfin th¨m cÒa tinh tÛy gπo n’p, vfi thanh cÒa Æu ÆÒ xanh nπo, cÒa nh©n b∏nh vÌi ÆÀu xanh, hπt sen, dıa nπo, vıng, d«u chuËi, th¯c nµo cÚng Æ≠Óc ch‰n l‰c k¸ Æ” lµm dÀy h≠¨ng, dÀy vfi tËi Æa cho chi’c b∏nh.

MÈt buÊi chi“u xu©n ngÂi th≠Îng th¯c b∏nh phu th™ b™n †m trµ th¨m d≠Ìi ch∏i nhµ nh· cÒa mÈt c¨ sÎ s∂n xu†t b∏nh phu th™ gia truy“n Î ß◊nh B∂ng, c¯ mÈt lÛc t´i lπi th†y mÈt ng≠Íi Æ’n h·i mua vµi, ba ho∆c vµi ba chÙc c∆p b∏nh phu th™. Giµ c„, trŒ c„ nh≠ng ng≠Íi nµo cÚng ®n m∆c gi∂n dfi, c≠Íi n„i th©n t◊nh vµ chÒ y’u Æi xe Æπp ho∆c Æi bÈ Æ’n. Toµn bµ con trong lµng ho∆c kh∏ch quen g«n Æ©y, ng≠Íi th◊ mua v“ lµm quµ, th™m vµo l‘ ®n h·i, c≠Ìi xin hay ƨn gi∂n lµ mua cho b˜a cÁ qu©y qu«n cÒa gia Æ◊nh. C„ ng≠Íi lπi Æ’n mua chÿ v◊ m™, v◊ nhÌ vfi ngon ng‰t th©n th≠¨ng cÒa Æ∆c s∂n qu™ h≠¨ng Æ≠Óc lµm mÈt c∏ch g«n nguy™n b∂n, lµnh th¨m nh†t nh◊ lµng ß◊nh B∂ng.

Phong vfi Æ∆c bi÷t cÒa b∏nh phu th™ th†m th›a vµo gi∏c quan tinh t’, dÔ chÿ mÈt l«n th≠Îng th¯c cÚng sœ kh„ mµ qu™n Æ≠Óc. ChÌ vÈi vµng ®n b∏nh phu th™ khi mÌi ra lfl, b∏nh ngon nh†t lµ b∏nh lµm tı h´m tr≠Ìc, sau mÈt thÍi gian †n Æfinh lµ mÈt ngµy mÈt Æ™m, b∏nh sœ vıa dŒo, ngon, m“m, gifln.

Lµ loπi b∏nh c„ h≠¨ng vfi ng‰t thanh, c„ h◊nh khËi Æãp mæt, gi∂n dfi, vıa ph∂i, b∏nh phu th™ ß◊nh B∂ng trÎ thµnh mÈt th¯c quµ ÆÀm Ƶ mµ thanh nh∑, gi∂n dfi, ch©n ch†t mµ tinh t’, Æ∆c bi÷t nh≠ng kh´ng qu∏ Ææt, Æ≠Óc mang Æi khæp m‰i mi“n Ɔt n≠Ìc, Æ” nhÌ, Æ” th≠¨ng cho nh˜ng ng≠Íi bi’t vµ say h≠¨ng vfi »m th˘c phong phÛ cÒa qu™ h≠¨ng, Ɔt n≠Ìc. ❏

04.2011

30

[ L°NG KêNH V°N HïA ]

Khi lflng tËt bfi lÓi dÙng

V

i÷t Nam lu´n t˘ hµo lµ mÈt Ɔt n≠Ìc giµu truy“n thËng v®n ho∏. Trong c∏c gi∏ trfi Æπo Ưc, lflng tËt cÒa con ng≠Íi lu´n Æ≠Óc Æ∆t l™n hµng Æ«u, n„ lµ chu»n m˘c, lµ nät Æãp v®n ho∏ r†t ÆÁi t˘ hµo cÒa mÁi ng≠Íi d©n Vi÷t. Th’ nh≠ng, trong s˘ ph∏t tri”n cÒa x∑ hÈi, Æ∑ xu†t hi÷n mÈt sË bi”u hi÷n cÒa lËi sËng g†p g∏p n¨i thfi thµnh, khi’n gi∏ trfi {lflng tËt} d≠Íng nh≠ bfi mai mÈt vµ bfi kŒ x†u bi’n thµnh c´ng cÙ Æ” chÛng lÓi dÙng.

Trong mÈt dfip l™n Th∏i Nguy™n c´ng t∏c, t´i Æi tr™n mÈt chi’c xe kh∏ch. ß≠Íng Æi r†t x„c do c„ nhi“u Ê gµ, bÁng mÈt chi’c c∆p r¨i ra, t´i vıa quay xuËng Æfinh nh∆t giÛp th◊ ng≠Íi chÒ chi’c c∆p Æ∑ x´ng Æ’n giÀt l†y.

Sau khi t´i tr◊nh bµy, thÀt b†t ngÍ ng≠Íi Æ„ Æ∏p lπi bªng c©u: {GÌm thÍi Æπi b©y giÍ c„ ng≠Íi tËt nh≠ th’ sao?}. C©u n„i Æ„ lµm t´i r†t buÂn, buÂn v“ c∏ch ngh‹ cÒa mÈt sË ›t ng≠Íi b©y giÍ.

Chu»n m˘c cÒa cÈng ÆÂng nµo cÚng lµ: con ng≠Íi ph∂i c„ nh©n ph»m, c∏i tËt ph∂i nhi“u h¨n c∏i x†u. Nh≠ng nay, nh˜ng vi÷c nh≠ nh∆t Æ≠Óc cÒa r¨i tr∂ lπi ng≠Íi bfi m†t, hay chuy÷n mÈt c´ cÀu thanh ni™n nµo Æ„ giÛp bµ cÙ qua Æ≠Íng... b©y giÍ bfi mÈt sË ng≠Íi coi lµ {gµn dÎ}, {dÎ h¨i} ho∆c Æπi loπi: {sao mµ ngu th’, nh∆t Æ≠Óc cfln tr∂ lπi} hay lµ {tˆ t’ th’ chæc c„ ˝ Æ g◊ Æ©y}... Thˆ h·i suy ngh‹ th’ th◊ ai muËn lµm vµ th˘c hi÷n nh˜ng vi÷c tËt n˜a Æ©y?

04.2011

✑ BùI QUANG KHA

Nh≠ng n’u ng…m lπi mÌi hay c„ Æi“u nµy lµ do lflng tËt Æ∑ bfi mÈt sË kŒ x†u lÓi dÙng. M†y h´m tr≠Ìc, t´i ch¯ng ki’n mÈt thanh ni™n Æ≠a bµ cÙ qua Æ≠Íng, t≠Îng rªng Æ„ lµ ng≠Íi tËt, ai dà mÈt lÛc sau th†y bµ cÙ la to∏ng l™n. Th◊ ra trong lÛc Æ≠a bµ cÙ qua Æ≠Íng, anh chµng nµy ti÷n th” {m≠Ón} lu´n sË ti“n bµ cÙ b‰c trong g„i mang ra ngoµi tÿnh cho ch∏u nÈi lµm ®n. Hay Ƶi b∏o ngµy nay Æ≠a tin r†t nhi“u v“ nh˜ng mÙ tÛ bµ bu´n ng≠Íi vÍ c„ lflng tËt h¯a hãn xin vi÷c giÛp Æ” lıa gπt nhi“u c´ g∏i trŒ Æem b∏n qua bi™n giÌi...

Lflng tËt cÒa con ng≠Íi lu´n lµ mÈt chu»n m˘c Æπo Ưc r†t c«n thi’t. Th’ nh≠ng giÍ Æ©y, lflng tËt ngµy cµng bfi lÓi dÙng, bfi bi’n t≠Ìng vµ nghi™m tr‰ng h¨n Æ∑ trÎ thµnh c´ng cÙ cho mÈt sË kŒ x†u lµm nh˜ng vi÷c phi ph∏p. V◊ vÀy, Æ” ng®n ch∆n nh˜ng vi÷c lµm x†u, chÛng ta ph∂i ki™n quy’t {n„i kh´ng} vÌi c∏c hµnh vi phi Æπo Ưc, Æ“ cao ph»m ch†t cÒa con ng≠Íi, mÁi ng≠Íi ph∂i t˘ nhÀn th¯c ÆÛng v“ hµnh vi ¯ng xˆ cÒa m◊nh. C∏c tr≠Íng h‰c c«n ph∂i quan t©m Æ’n v†n Æ“ nµy, k’t hÓp ch∆t chœ vÌi c∏c bÀc phÙ huynh Æ” gi∏o dÙc cho h‰c sinh hi”u vµ bi’t Æ≠Óc gi∏ trfi Æ›ch th˘c cÒa lflng tËt, Æ” khi nhæc tÌi {lflng tËt cÒa con ng≠Íi} lµ nhæc tÌi nät Æãp v®n ho∏ r†t Æ∏ng t˘ hµo cÒa ng≠Íi Vi÷t Nam. ❏

[ CíN TRONG K≥ `C ]

CÊng lµng

T

cho v“ qu™ ®n t’t, kho∏c ba l´, ch©n Æi giµy v∂i qua cÊng lµng m∆t mÚi hÌn hÎ g∆p ai cÚng h·i, cÚng chµo, vµi ba em nh· chπy theo Æfli anh chia kão ho∆c th≠Îng cho m†y qu∂ b„ng bay xanh, Æ·, t›m vµng. Vµi ba chi’c xe th chÎ rau qua cÊng l™n chÓ huy÷n b∏n bu´n nhanh ch„ng trÎ v“ Æi th™m chuy’n n˜a. Nh˜ng chi’c xe c´ng n´ng x∂ kh„i Æen mÔ, lao qua cÊng lµng ch†t ÆËng tr™n thÔng m†y bÈ bµn gh’ sa l´ng thÍi mÎ cˆa cÒa m†y nhµ vıa mÌi {®n n™n, lµm ra}. RÂi m†y cÙ giµ r©u t„c bπc ph¨, gÀy trÛc l˜ng th˜ng dæt ch∏u qua cÊng lµng Æ’n Æ∏nh cÍ vÌi m†y ng≠Íi bπn ÆÂng ni™n. Vµi bµ v∑i trŒ kho∏c ∏o n©u sflng, tay mang tÛi lÙa, mÚ len guËc mÈc hËi h∂ Æ’n tÙng kinh g‚ m‚ cho gia chÒ cÛng Æ„n ´ng bµ.

CÊng lµng cÚng vang ti’ng loa nhæc nhÎ bµ con th´n x„m c∂nh gi∏c b∂o v÷ an ninh, nghe «m «m ti’ng m∏y x∏t gπo, nghi“n khoai, nghi“n bÈt. Nh˜ng chfi n´ng d©n ch©n Æi xµ cπp, m∆t trÔm k›n kh®n, gi‰ng khµn khµn ©m †m rÒ nhau cÔng Æi nhÊ mπ c†y nËt thˆa ruÈng Æ∑ bıa k¸. CÊng lµng nghe quen quen ti’ng bµ ÆÂng n∏t ngµy ngµy Æ’n lµng mua l´ng gµ, l´ng vfit.

CÊng lµng vui khi th´n x„m

✑ NGUYŸN V°N LAI

Æ≠Óc mÔa trong n®m t†t bÀt g∏nh lÛa, th khoai tı ÆÂng ruÈng v“ lµng, buÂn khi m≠a gi„ b∑o bÔng, lÚ lÙt tung hoµnh tµn ph∏ qu™ h≠¨ng. CÊng lµng Æau khi th†y m∏y xÛc, m∏y Òi san Æi nh˜ng bÙi tre, bÍ giÀu, gi’ng n≠Ìc, ao lµng. CÊng lµng vÓi Æi nÁi buÂn khi th†y c∏c cÙ giµ chan ch¯a y™u th≠¨ng, ki™n tr◊ b∂o ban, dπy dÁ ch∏u con h‰c hµnh ch®m chÿ, ph†n Ɔu n™n ng≠Íi.

Lµng qu™ ÆÊi mÌi, chan ch¯a t◊nh ng≠Íi, cÊng lµng ch¯ng ki’n t†t c∂ nh˜ng buÂn vui, thay ÆÊi. D…u cho n®m th∏ng Æi qua, lµng x„m th´n qu™ v…n v˜ng vµng cÔng vÌi chi“u dµi lfich sˆ, lÌp lÌp ch∏u con nËi ti’p truy“n thËng cha ´ng ph∏t tri”n Æi l™n tr™n c∏c trÀn tuy’n. DÔ c„ th†t bπi hay thµnh Æπt Î ph≠¨ng trÍi nµo, mÁi ng≠Íi Æ“u nhÌ v“ qu™ h≠¨ng lµng x„m. CÊng lµng lµ ni“m ki™u h∑nh, lµ hoµi ni÷m, lµ s˘ linh thi™ng, lµ ni“m t˘ hµo cÒa bao th’ h÷. CÊng lµng lµ nät Æãp v®n ho∏, lµ s∂n ph»m vÀt ch†t vµ tinh th«n cÒa cha ´ng Æ” lπi, lµ c´ng tr◊nh ki’n trÛc Æ∆c tr≠ng cho mÁi lµng x∑, th´n qu™. ß„ lµ ni“m t˘ hµo s©u sæc, lµ d†u †n cÒa mÁi con ng≠Íi sinh ra, lÌn l™n vµ tr≠Îng thµnh. ❏

04.2011

❱ Minh h‰a Hoµng Hi÷p

rong t©m tr› m‰i ng≠Íi, n„i Æ’n lµng qu™ Vi÷t Nam lµ n„i Æ’n h◊nh t≠Óng c©y Æa, gi’ng n≠Ìc, s©n Æ◊nh, lµ r∆ng tre, bÍ rµo, ao lµng, Æ≠Íng th´n ng‚ x„m, vµ nh†t lµ chi’c cÊng lµng - n¨i ch¯ng ki’n bao buÂn vui cÒa d©n lµng.

CÊng lµng th≠Íng ngµy chÿ g∆p nh˜ng ng≠Íi trong th´n, x„m vÌi cµy cuËc ra ÆÂng canh t∏c tr™n nh˜ng thˆa ruÈng cªn lµm ra hπt lÛa, cÒ khoai.

Nh˜ng ngµy sæp t’t, ng≠Íi trong lµng g∏c lπi vi÷c canh n´ng, xem trong v≠Ín c„ hoa tr∏i, rau l∏ g◊ Æ∏ng gi∏ thu hoπch g∏nh ra chÓ b∏n. Thÿnh tho∂ng cÊng lµng Æ„n nh˜ng chi’c xe m∏y, xe ´ t´ cÒa nh˜ng ng≠Íi kh∏ gi∂ trÎ v“, n∆ng nh˜ng Ƶo qu†t, r≠Óu chai, m¯t t’t, hflm to, thÔng nh· lŒng xŒng.

CÚng c„ ng≠Íi l∆ng lœ ©m th«m vÌi chi’c tÛi x∏ch mäp sÍn, l«m lÚi trÎ v“ lµng sau nh˜ng th∏ng ngµy mi÷t mµi n¨i Ɔt kh∏ch, qu™ ng≠Íi lµm ®n thua thi÷t. Nh˜ng c´ cÀu sinh vi™n nghÃo hÌn hÎ trÎ v“ qua cÊng lµng, vai Æeo toflng teng chi’c c∆p trong c„ vµi bÈ qu«n ∏o cÚ, d®m ba g„i kão. Nh˜ng anh l›nh trŒ c„ thµnh t›ch Æ≠Óc tr™n

31

32

[ CíN TRONG K≥ `C ]

B’n b◊nh y™n ✑ THANH Vü

❱ Ånh ß`C LúI

04.2011

M

Ái khi nhÌ v“ qu™ h≠¨ng t r o n g lflng t´i lπi hi÷n l™n h◊nh ∂nh ba t´i mÈt m◊nh cflng l≠ng Æ»y xe th lÛa tr™n con Æ≠Íng Ɔt gh gh“, m∏ t´i lom khom nhÊ c· tr™n c∏nh ÆÂng bao la d≠Ìi c∏i næng ch∏y da gi˜a ban tr≠a, Ưa em trai t´i Æπp xe g«n hai m≠¨i c©y sË Æ” Æ’n tr≠Íng vµ c¯ mÁi khi v“ Æ’n nhµ lµ m∆t mµy t∏i xanh v◊ Æ„i vµ m÷t. T´i nh≠ th†y tr≠Ìc mæt m◊nh b˜a c¨m chi“u c∂ nhµ ngÂi qu©y qu«n tr™n bÈ v∏n gÁ xung quanh nÂi c¨m vıa ch›n tÌi Æang bËc kh„i. MÈt Æ‹a rau muËng luÈc, mÈt chän n≠Ìc mæm chanh t·i Ìt, vÀy mµ ngon lµnh vµ †m ∏p lµm sao.

B©y giÍ, gi˜a thµnh phË Ân µo t†p nÀp vµ c„ ph«n h¨i v´ t◊nh nµy, nhi“u lÛc t´i c¯ ao ≠Ìc

m◊nh Æ≠Óc ®n mÈt b˜a c¨m nh≠ th’.

T´i v…n sÓ rªng mÈt ngµy nµo Æ„ t©m hÂn t´i sœ bfi chai sπn. T´i sÓ m◊nh sœ l∑ng qu™n nh˜ng h◊nh ∂nh th©n th≠¨ng cÒa nh˜ng ngµy th¨ †y.

NhÌ Æ’n qu™ h≠¨ng, t´i lπi nhÌ Æ’n c∂m gi∏c †m ∏p, vui vui mÁi l«n qua phµ Rπch Mi‘u v“ B’n Tre. T´i Ưng tr≠Ìc mÚi phµ nh◊n næng chi“u vµng nhπt tr∂i rÈng tr™n con s´ng bao la l†p l∏nh ∏nh bπc vÌi nh˜ng con s„ng nh†p nh´, nh˜ng r∆ng dıa xanh ngÛt ngµn xa xa tr≠Ìc mæt. T´i sœ bæt g∆p ∏nh mæt long lanh, vui s≠Ìng cÒa m∏ khi Ưa con trai Æi xa l©u ngµy mÌi v“, Ưa em trai Ût chπy ra mıng Æ„n anh Hai. T´i sœ Æi ra sau v≠Ín dıa, gi˜a ti’ng l∏ dıa xµo xπc, ti’ng gµ g∏y rÈn r∑ ban tr≠a, t´i nh≠ Æang Æi t◊m lπi ch›nh t´i vÌi nh˜ng ngµy th¨ cfln Î b™n ba m∏ vµ c∏c em. T´i nhÌ

nh˜ng l«n cÔng hai Ưa em trai k’ t´i rÒ nhau Æi bæt cua ÆÂng v“ n†u canh chua. Bµn tay bä x›u th‰c vµo nh˜ng hang cua ÆÔn Ɔt b™n bÍ ruÈng loang lÊ d†u ch©n tr©u. Cua kãp Æau Æi’ng nh≠ng v…n cæn r®ng cË käo con cua ra kh·i hang bªng Æ≠Óc. C„ l«n t´i käo ra kh´ng ph∂i mÈt con cua, mµ lµ mÈt con ræn. Th’ lµ m†y anh em xanh m∆t, co ch©n.

T´i nhÌ nh˜ng c¨n m≠a chi“u thÀt to, thÀt lπnh. M†y anh em t´i ngÙp l∆n n¨i con s´ng g«n nhµ n≠Ìc Æang rflng Æ” mfl bæt h’n. M´i run c«m cÀp nh≠ng xoong ch≠a Æ«y h’n n™n ch≠a chfiu v“.

T´i Æ∑ lÌn l™n gi˜a vÔng qu™ nghÃo, d≠Ìi nh˜ng c¨n m≠a lπnh, gi˜a nh˜ng tr≠a næng ch∏y da tr™n c∏nh ÆÂng, gi˜a nh˜ng l«n tæm s´ng ÆÔa giÏn trong lµn n≠Ìc ÆÔn ÆÙc phÔ sa. Bπn bà t´i lÌn l™n rÂi cÚng l«n l≠Ót ra Æi, Æ” lπi sau l≠ng nh˜ng ngµy th∏ng tuÊi th¨ th©n th≠¨ng. T´i cÚng vÀy...

Ngµy l™n thµnh phË h‰c m∏ t´i d…n t´i Æi. ߯a con trai l«n Æ«u l™n Sµi Gfln c„ bi’t Æ≠Íng Æi n≠Ìc b≠Ìc nh≠ th’ nµo Æ©u. M∏ t´i dÀy thÀt sÌm n†u c¨m cho t´i ®n, ba t´i l†y chi’c xe Æπp th c∂ mÈt bao gπo thÀt to mang ra b’n xe Æ” t´i mang l™n thµnh phË ®n cho ÆÏ ti“n. ߯a em Ût cÚng cË gæng tÿnh ngÒ th¯c dÀy Æ≠a ti‘n t´i ra xe, bµn tay bä x›u c«m b„ ÆuËc l∏ dıa soi cho ba t´i Æ»y xe. MÌi h¨n hai giÍ khuya. T´i l™n xe, bÔi ngÔi ngo∏i lπi nh◊n b„ng ba t´i vµ Ưa em c¯ chÀp chÍn, chÀp chÍn d≠Ìi ∏nh ÆuËc l∏ dıa rÂi nh· d«n, nh· d«n. T´i kh´ng kh„c nh≠ng sao mæt c¯ cay cay. Xe qua phµ. T´i nh◊n v“ ph›a sau l≠ng. B’n bÍ c¯ d«n xa. Gi„ khuya lµnh lπnh thÊi vµo hÂn t´i, ti’ng cfli phµ tr«m vang nh≠ muËn ph∏ tan mµn Æ™m t‹nh l∆ng, nh≠ xo∏y vµo lflng t´i. Xa xa, nh˜ng ∏nh ÆÃn nh· l†p l∏nh, l†p l∏nh tr™n khÛc khu†t cÒa dflng s´ng... ❏

33

T

✑ NGUYŸN H¤NG PHONG

rong sË 120 thanh ni™n nhÀp ngÚ ÆÓt 2 n®m 2010 vıa qua, toµn ßoµn Phflng kh´ng N73 c„ 5 chi’n s‹ Æ∑ x©y d˘ng gia Æ◊nh. CÚng nh≠ nhi“u ng≠Íi kh∏c, h‰ r†t y™u th≠¨ng, lu´n dµnh nh˜ng Æi“u tËt Æãp nh†t cho vÓ con cÒa m◊nh.

❍ M„n quµ ˝ ngh‹a t∆ng... con trai

ß„ lµ t©m s˘ cÒa chi’n s‹ V≠¨ng V®n Nam, Ti”u ÆÈi 4, ßπi ÆÈi 1, Ph©n ÆÈi 1. Nam nhÀp ngÚ khi vÓ mang b«u Æ≠Óc 7 th∏ng. H´m nghe tin vÓ chuy”n dπ, lflng Nam bÂn chÂn lo læng nh≠ Ưng tr™n ÆËng lˆa. V◊ ƨn vfi Æ„ng qu©n xa nhµ, Æang trong thÍi gian hu†n luy÷n chi’n s‹ mÌi n™n Nam kh´ng th” Î g«n vÓ lÛc nµy. Nam bÈc bπch: {T´i r†t muËn Î b™n vÓ con, nh≠ng v◊ nhi÷m vÙ n™n vi÷c ri™ng Ƶnh g∏c lπi. T´i ngh‹ rªng vi÷c m◊nh quy’t t©m hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ, ch›nh lµ m„n quµ ˝ ngh‹a nh†t t∆ng con trai}. Bi’t hoµn c∂nh cÒa Nam, chÿ huy ƨn vfi Æ∑ th≠Íng xuy™n g∆p gÏ, ÆÈng vi™n, cho Nam m≠Ón Æi÷n thoπi Æ” {k’t nËi} vÌi gia Æ◊nh. NhÍ th’ Nam cÚng v¨i bÌt nÁi nhÌ nhµ, nhÌ vÓ, nhÌ con.

K’t thÛc kh„a hu†n luy÷n chi’n s‹ mÌi, Nam Æ≠Óc Æi h‰c lÌp kh»u ÆÈi tr≠Îng. VÌi ˝ ch› ph†n Ɔu v≠Ót kh„ cÒa m◊nh, Nam lu´n Æπt thµnh t›ch cao trong c∏c phong trµo thi Æua cÒa ƨn vfi. Vinh d˘ h¨n, vıa qua Nam Æ∑ Æ≠Óc tham d˘ lÌp h‰c bÂi d≠Ïng ÆËi t≠Óng ß∂ng vµ Æ≠Óc t∆ng danh hi÷u {Thanh ni™n ti™n ti’n lµm theo lÍi B∏c, x¯ng danh BÈ ÆÈi CÙ HÂ}.

H‰ Æ∑ x©y d˘ng gia Æ◊nh tr≠Ìc khi nhÀp ngÚ. Trong cuÈc sËng th≠Íng ngµy, h‰ kh´ng chÿ nhÀn Æ≠Óc s˘ chia sŒ, giÛp ÆÏ cÒa ÆÂng ÆÈi, mµ cfln nhÀn Æ≠Óc s˘ ÆÈng vi™n kfip thÍi cÒa vÓ vµ thµnh vi™n t› hon. Tr∏ch nhi÷m vµ ni“m t˘ hµo lµm bË cÚng khi’n h‰ ch˜ng chπc h¨n nh˜ng ÆÂng ÆÈi cfln... son rÁi.

Nh˜ng ´ng bË

binh nh◊

c∂nh t≠¨ng t˘. VÌi sË ti“n phÙ c†p hªng th∏ng, anh Æ∑ x©y d˘ng {k’ hoπch} r†t r‚ rµng: {Ti“n phÙ c†p em nhÍ c∏n bÈ Æπi ÆÈi gi˜ giÛp, khi nµo Æ≠Óc kha kh∏, em sœ gˆi v“ Æ” vÓ mua 2 con lÓn giËng. Em hy v‰ng, tı Æ´i lÓn nµy, chÛng em sœ c„ kho∂n ti“n ÆÒ Æ” mua mÈt chi’c ti vi...}.

❍ H‰c c∏ch ch®n nu´i, trÂng tr‰t Æ” ph∏t tri”n kinh t’ gia Æ◊nh

Tπi hÈi nghfi tÊng k’t Phong trµo Thi Æua Quy’t thæng n®m 2010 cÒa Ph©n ÆÈi 2, ph«n b∏o c∏o thµnh t›ch c∏ nh©n cÒa chi’n s‹ Phπm Ti’n Du»n,

Ti”u ÆÈi 3, Trung ÆÈi A72, lµm c∂ hÈi tr≠Íng xÛc ÆÈng. Gia Æ◊nh Du»n c„ hoµn c∂nh r†t kh„ kh®n. VÓ anh th≠Íng xuy™n Æau Ëm, con th◊ cfln nh·. Tı khi nhÀp ngÚ, ngoµi sË ti“n phÙ c†p Du»n gˆi v“ hªng th∏ng, vÓ anh ph∂i Æi lµm th™m mÌi ÆÒ ti“n nu´i con. Khi t´i h·i: {Sao gia Æ◊nh kh„ kh®n vÀy mµ Du»n v…n t◊nh nguy÷n nhÀp ngÚ?}. Du»n thµnh thÀt: {LÛc Î nhµ do Æi“u ki÷n kh„ kh®n n™n em th≠Íng uËng r≠Óu vµ hay say xÿn. NhÍ Æi bÈ ÆÈi mµ em Æ∑ thay ÆÊi. H¨n n˜a, ngoµi hu†n luy÷n sΩn sµng chi’n Ɔu, em cfln h‰c Æ≠Óc c∏ch ch®n nu´i, trÂng tr‰t sau nµy c„ th” giÛp vÓ con ph∏t tri”n kinh t’ gia Æ◊nh. B©y giÍ chfiu kh„ Æ” sau nµy c„ Æi“u ki÷n h¨n anh π!}. ❏

❍ Dµnh ti“n phÙ c†p mua s˜a cho con

❱ Chi’n s‹ Hµ V®n Qu∂ng (gi˜a) khoe ∂nh vÓ con vÌi ÆÂng ÆÈi.

XÛc ÆÈng nh†t lµ tr≠Íng hÓp cÒa chi’n s‹ Hµ V®n Qu∂ng, Ti”u ÆÈi 2, ßπi ÆÈi 1, Ph©n ÆÈi 1, c„ con trai 3 tuÊi. Th≠¨ng vÓ sÌm h´m v†t v∂, v◊ th’ mÁi k˙ nhÀn phÙ c†p, Qu∂ng Æ“u gi˜ lπi gˆi v“ cho vÓ chi ti™u trong gia Æ◊nh. H´m l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ, vÓ Qu∂ng Æ≠a cho chÂng 500.000 ÆÂng. ß©y lµ sË ti“n hai vÓ chÂng Æ∑ ti’t ki÷m Æ≠Óc, nh≠ng Qu∂ng gi˜ m∑i kh´ng d∏m ti™u. B©y giÍ, ngoµi sË ti“n Æ„, anh cfln ti’t ki÷m Æ≠Óc g«n 1 tri÷u ÆÂng. Qu∂ng t©m s˘: {Vµo ƨn vfi Æ≠Óc b∂o Æ∂m m‰i m∆t, n™n ti“n phÙ c†p em Æ” dµnh mua s˜a cho con}.

Chi’n s‹ Kso Ph¯c, Ti”u ÆÈi 5, ßπi ÆÈi 8, Ph©n ÆÈi 3 cÚng c„ hoµn 04.2011

34

[ V°N HïA V°N NGHå ]

É QU¢N VIETNAM IDOL V°N MAI H¶•NG

Bi’t ≠Ìc m¨ th◊ ph∂i bi’t th˘c hi÷n ≠Ìc m¨ ✤ C∏i t™n V®n Mai H≠¨ng nghe

kh∏ lπ, giËng nh≠ mÈt ngh÷ danh vÀy. {V®n} lµ h‰ thÀt cÒa H≠¨ng?

V©ng! H‰ {V®n} lµ h‰ nhµ nÈi em. Vµ d‹ nhi™n V®n Mai H≠¨ng lµ t™n thÀt cÒa em. ✤ Sau Vi÷t Nam Idol, vi÷c h‰c cÒa

H≠¨ng tπi Tr≠Íng ßπi h‰c V®n ho∏ ngh÷ thuÀt Qu©n ÆÈi ra sao rÂi? H≠¨ng gi∂i quy’t th’ nµo gi˜a nhi÷m vÙ h‰c tÀp mµ H≠¨ng lu´n coi lµ quan tr‰ng nh†t vÌi lfich bi”u di‘n dµy Æ∆c?

T†t nhi™n lµ em Æ∑ sæp x’p vi÷c {h‰c} Ên Æfinh Æ” vi÷c {hµnh} cÒa m◊nh Æ≠Óc tËt! Hi÷n nay em Æ∑ chuy”n vi÷c h‰c tı c¨ sÎ 1 cÒa Tr≠Íng tπi Hµ NÈi vµo hºn c¨ sÎ 2 tπi Thµnh phË H Ch› Minh Æ” thuÀn ti÷n h¨n cho c´ng vi÷c vµ Æam m™ cÒa m◊nh.

ÆuÊi vµ r†t d‘ m’n.

✤ MÈt chÛt c∂m nhÀn cÒa Mai

✤ NS¶T Hµ ThÒy, Tr≠Îng Khoa

ß©y lµ ng´i tr≠Íng Ƶo tπo ngh÷ thuÀt cÒa qu©n ÆÈi r†t nghi™m khæc, kÿ c≠¨ng vµ ch†t l≠Óng. C∏c th«y c´ gi∏o dπy trong tr≠Íng Æ“u lµ nh˜ng ngh÷ s‹, gi∂ng vi™n c„ nhi“u kinh nghi÷m ; Æ∑ {s∂n sinh} ra r†t nhi“u nh˜ng l¯a h‰c trfl tµi n®ng g„p ph«n vµo s˘ nghi÷p v®n ho∏ ngh÷ thuÀt cÒa qu©n ÆÈi n„i ri™ng cÚng nh≠ n≠Ìc nhµ n„i chung. C∏c anh chfi vµ c∏c bπn h‰c cÔng em Æ“u lµ nh˜ng ng≠Íi r†t Æam m™ bÈ m´n ngh÷ thuÀt m◊nh theo

ßËi vÌi {bµ} th◊ em c„ nhi“u kÿ ni÷m læm vµ nhÌ nh†t ph∂i lµ nh˜ng ngµy Æ«u em h‰c trong tr≠Íng. LÛc mÌi b≠Ìc nh˜ng b≠Ìc Æ«u ti™n tr™n

H≠¨ng v“ bπn bÃ, th«y c´ vµ ng´i tr≠Íng mµ m◊nh Æang theo h‰c?

04.2011

Thanh nhπc Æ∑ c„ nh˜ng b≠Ìc ÆÂng hµnh cÔng Mai H≠¨ng trong suËt thÍi gian h‰c tÀp tπi Tr≠Íng vµ khi d˘ thi Th«n t≠Óng ©m nhπc Vi÷t Nam v…n Æ≠Óc Mai H≠¨ng coi nh≠ ng≠Íi bµ Æ∏ng k›nh. Mai H≠¨ng c„ th” k” mÈt vµi k˚ ni÷m Æ∏ng nhÌ nh†t vÌi ng≠Íi th«y lÌn cÒa m◊nh?

con Æ≠Íng h‰c h∏t em bÏ ngÏ vµ non nÌt læm; kh´ng bi’t chÛt g◊ v“ nh˜ng k‹ n®ng c¨ b∂n, trong khi Æ„ cÔng lÌp chuy™n m´n vÌi em Æ“u lµ nh˜ng chfi lÌn h¨n em vµi tuÊi, c„ khi lµ nhi“u tuÊi vµ c∏c chfi Æ“u Æ∑ Æ≠Óc h‰c qua k‹ thuÀt thanh nhπc. Nh˜ng ngµy Æ«u Æ„ em th≠Íng bfi {bµ} mæng nhi“u, nh˜ng lÛc nh≠ th’ em r†t tÒi th©n, th†y lo læng, c∂ sÓ h∑i n˜a. V“ nhµ em hay kh„c mÈt m◊nh, t≠Îng nh≠ lµ sœ kh´ng d∏m Æ’n lÌp h‰c ti’p, nh≠ng h´m sau v…n Æi h‰c. Em t˘ nhÒ sœ ngµy mÈt cË gæng Æ” kh´ng bfi mæng nh≠ vÀy, vµ thÀt s˘ k’t qu∂ thi khi’n em b†t ngÍ qua tıng h‰c k◊. LÛc nµy Æ©y em c∂m th†y nh˜ng lÍi mæng m·

35 C´ sinh vi™n bä b·ng cÒa Tr≠Íng ßπi h‰c V®n ho∏ ngh÷ thuÀt Qu©n ÆÈi Æ∑ lµm n™n chuy÷n tπi cuÈc thi Th«n t≠Óng ¢m nhπc Vi÷t Nam 2010 vµ Æ∑ trÎ thµnh mÈt c∏i t™n quen thuÈc trong lµng nhπc Vi÷t Æ≠¨ng Æπi. S˘ ch˜ng chπc trong c∏ch ngh‹ so vÌi tuÊi 17 vµ s˘ nghi™m tÛc trong ngh“ Æ∑ bÈc lÈ r‚ Î V®n Mai H≠¨ng. Tı b÷ ph„ng Vi÷t Nam Idol, c´ Æ∑ ti’n nh˜ng b≠Ìc ti’n b◊nh t‹nh vµ v˜ng chæc. vµ gi∏o hu†n cÒa {s≠ phÙ} Hµ ThÒy thÀt qu˝ b∏u vµ kh´ng g◊ c„ th” thay th’ Æ≠Óc. ✤ C´ng th¯c 50/50 gi˜a nhπc

thfi tr≠Íng vµ nhπc {ti™u chu»n} mµ NS¶T Hµ ThÒy dµnh cho Mai H≠¨ng b©y giÍ Æ≠Óc th˘c thi th’ nµo?

ß„ lµ Æfinh h≠Ìng mµ NS¶T Hµ ThÒy Æ∑ vπch ra cho em, em Æang bæt tay th˘c hi÷n nh˜ng b≠Ìc Æ«u cÒa c´ng th¯c Æ„, h‰c vµ h∏t bµi b∂n nh≠ng lu´n dung hfla vÌi thfi tr≠Íng.

Em sœ kh´ng n„i g◊ tr≠Ìc khi m◊nh lµm Æ≠Óc. Xin kh∏n gi∂ h∑y d‚i theo, Òng hÈ Æ” th†y Æ≠Óc nh˜ng cË gæng cÒa em. ✤ Thµnh c´ng cÒa Mai H≠¨ng

ph∂i ch®ng mÈt ph«n lµ v◊ lÍi dπy {kh´ng coi ai lµ ÆËi thÒ mµ chÿ c„ ÆÂng hµnh vµ ti’n b≠Ìc, l†y thµnh c´ng cÒa ng≠Íi kh∏c lµm Æ›ch Æ’n cho m◊nh} cÒa ng≠Íi th«y lÌn Hµ ThÒy?

ßÛng vÀy! Em Æ≠Óc h‰c vµ rÃn cho b∂n th©n m◊nh Æıng bao giÍ cay cÛ vÌi nh˜ng thµnh c´ng cÒa ng≠Íi kh∏c, Æi“u quan tr‰ng lµ Æ∑ bi’t ≠Ìc m¨ th◊ ph∂i bi’t th˘c hi÷n ≠Ìc m¨ vµ nh◊n nh˜ng ng≠Íi thµnh c´ng mµ cË gæng cho b∂n th©n m◊nh. ✤ ßoπt ng´i ∏ qu©n Vi÷t Nam

Idol, nhi“u ng≠Íi n„i H≠¨ng Æ∑ {t˘ ghi k˚ lÙc cho con Æ≠Íng ©m nhπc cÒa m◊nh}. Ghi k˚ lÙc Æ∑ kh„, ph∏ k˚ lÙc cfln kh„ h¨n, H≠¨ng c„ Æfinh sœ ph∏ k˚ lÙc cÒa ch›nh m◊nh?

Ai cÚng muËn ph∏ kÿ lÙc, nh≠ng

em bi’t m◊nh lµm Æ≠Óc g◊ vµ tÌi Æ©u.

Hy v‰ng em sœ kh´ng lµm th†t v‰ng nh˜ng kh∏n gi∂ h©m mÈ vµ y™u qu˝ em. ✤ VÌi nh˜ng ngh÷ s‹ trŒ, Ưng

tr≠Ìc c´ng chÛng th≠Íng sœ bfi t∏c ÆÈng ›t nhi“u Æ’n phong ÆÈ bi”u di‘n, vµ ph∂i c„ thÍi gian mÌi tπo Æ≠Óc b∂n l‹nh s©n kh†u, nh≠ng theo NS¶T Hµ ThÒy th◊ Mai H≠¨ng lπi xu†t th«n h¨n khi Ưng tr≠Ìc kh∏n gi∂. ßi“u nµy c„ lµ mÈt... nghfich l˝?

Em cÚng kh´ng r‚ n˜a nh≠ng th≠Íng th◊ em hay {phi™u} h¨n n’u Î chÁ Æ´ng ng≠Íi. (c≠Íi) ✤ VÀy H≠¨ng c„ cho rªng Æ„ lµ

nh˜ng tË ch†t cÒa th’ h÷ 9X t˘ tin vµ n®ng ÆÈng mµ H≠¨ng lµ mÈt Æπi di÷n xu†t sæc?

Hi÷n tπi em ch≠a ngh‹ m◊nh lµ Æπi di÷n xu†t sæc nh≠ng chæc chæn mÈt Æi“u em c„ s˘ t˘ tin vµ n®ng ÆÈng nÊi bÀt cÒa th’ h÷ 9X trong cuÈc sËng hi÷n nay. ✤ G«n Æ©y tr∂ lÍi ph·ng v†n

H≠¨ng c„ bµy t· mong ≠Ìc sœ trÎ thµnh sinh vi™n B∏o ch› - Truy“n h◊nh. Tπi sao H≠¨ng kh´ng dµnh thÍi gian Æ«u t≠ c¨ b∂n vµ chuy™n s©u h¨n cho l‹nh v˘c ©m nhπc mµ m◊nh vËn Æam m™ vµ Æ∑ sÌm thµnh c´ng vÌi n„?

¢m nhπc vµ ngh÷ thuÀt v…n lµ ≠Ìc m¨ lÌn nh†t cÒa em vµ em Æang Æ«u t≠ r†t nhi“u cho ≠Ìc m¨ cÒa m◊nh.

Cfln v“ ngµnh b∏o ch› cÚng r†t hay vµ Æ∑ tıng lµ ≠Ìc m¨ tr≠Ìc Æ©y cÒa em khi h‰c THCS. C„ th” mÈt ngµy nµo Æ„ em sœ song hµnh gi˜a ngh÷ thuÀt vµ

b∏o ch› ch®ng? N’u em thi ÆÁ vµ h‰c tr≠Íng b∏o ch› th◊ thÀt tuy÷t! ✤ H≠¨ng ngh‹ g◊ v“ s˘ cËng hi’n

vµ tr∏ch nhi÷m c´ng d©n ÆËi vÌi Ɔt n≠Ìc cÒa nh˜ng ng≠Íi trŒ?

Vi÷c tham gia lµm Æπi s¯ GiÍ Tr∏i Ɔt cÒa H≠¨ng c„ ph∂i lµ mÈt hµnh ÆÈng theo h≠Ìng Æ„?

Ng≠Íi trŒ lµ ÆËi t≠Óng chi’m sË Æ´ng trong x∑ hÈi vµ cÚng lµ nh˜ng ng≠Íi g„p ph«n lÌn nh†t Æ” tπo n™n mÈt x∑ hÈi v®n minh. Em ngh‹ ng≠Íi trŒ c„ ÆÒ m‰i y’u tË vµ ÆÒ hi”u bi’t v“ tr∏ch nhi÷m cÒa m◊nh Æ” x©y d˘ng Ɔt n≠Ìc cÚng nh≠ b∂o v÷ ng´i nhµ chung cÒa chÛng ta lµ Tr∏i Ɔt. Ch›nh v◊ vÀy khi nhÀn Æ≠Óc lÍi mÍi lµm ßπi s¯ duy nh†t cÒa GiÍ Tr∏i Ɔt 2011 tπi Vi÷t Nam, em Æ∑ nhÀn lÍi vµ r†t hπnh phÛc vÌi lÍi mÍi Æ„. Em Æ∑ cË gæng Æ” hoµn thµnh tËt s¯ m÷nh cÒa m◊nh! ✤ H≠¨ng Æ∑ bao giÍ bi”u di‘n tπi

c∏c ƨn vfi bÈ ÆÈi ch≠a?

Em Æ∑ tıng Æ≠Óc bi”u di‘n trong mÈt sË ch≠¨ng tr◊nh cÒa BÈ QuËc phflng nh≠ng Æ’n bi”u di‘n tπi c∏c ƨn vfi bÈ ÆÈi th◊ ch≠a π! ✤ N’u nhÀn Æ≠Óc lÍi mÍi h∏t

phÙc vÙ c∏c chi’n s‹ H≠¨ng c„ sΩn sµng? MÈt chuy’n Æi bi”u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi Tr≠Íng Sa chºng hπn?

C„ th” læm ch¯! N’u kh´ng v≠Ìng vµo lfich h‰c th◊ em sΩn sµng! ✤ C∂m ¨n V®n Mai H≠¨ng v“ cuÈc trfl chuy÷n. ❏ ✑ THI£N THANH (th˘c hi÷n)

04.2011

36

{DU KêCH S§NG THAO} Bµi h∏t nÊi ti’ng v“ d©n qu©n t˘ v÷

✑ ßÖNG VIåT THûY

T

ı n®m 1940, hai bµi h∏t {Tr≠ng V≠¨ng} vµ {Nguy‘n Tr∑i - Phi Khanh} Æ≠Óc phÊ bi’n rÈng r∑i trong giÌi thanh ni™n h‰c sinh vµ phong trµo h≠Ìng Æπo tı Bæc Æ’n Nam, nh≠ng m‰i ng≠Íi kh´ng bi’t ai lµ t∏c gi∂. M∑i sau nµy mÌi bi’t Æ„ lµ hai s∏ng t∏c Æ«u tay cÒa nhπc s‹ ßÁ NhuÀn khi ´ng 18 tuÊi.

CÔng vÌi L≠u H˜u Ph≠Ìc, V®n Cao..., ßÁ NhuÀn lµ mÈt trong nh˜ng nhπc s‹ lÌp Æ«u Ƶn c„ may mæn Æ≠Óc ti’p xÛc vÌi phong trµo c∏ch mπng. §ng cÚng lµ ng≠Íi Æ∆t n“n m„ng Æ«u ti™n cÒa th” loπi Opera Î Vi÷t Nam - Æÿnh cao cÒa ©m nhπc vÌi mÈt loπt t∏c ph»m nh≠ C´ Sao, Ng≠Íi tπc t≠Óng, Nguy‘n Tr∑i...

04.2011

37

Gi˜a bµi h∏t lµ Æoπn nhπc dÂn dÀp, hoµnh tr∏ng: {S´ng HÂng Hµ räo, s´ng HÂng Hµ räo. Ven s´ng Æoµn du k›ch h‰p chi“u chi“u. Khi b¨i thuy“n Æi thÛc giÙc nhfip chÃo, nghe dflng s´ng räo, Ưng l™n gi’t thÔ...}.

CuËi bµi h∏t, nhπc trÎ v“ vÌi ©m h≠Îng thi’t tha, tr˜ t◊nh, xao xuy’n: {Ng≠Íi du k›ch ngoµi b’n s´ng Thao Ưng tr´ng v“ xa. M™nh m´ng tr´i c∏t tÌi ch©n lµng qu™... S´ng Thao ngoµi b’n Vi÷t Tr◊ c„ nh˜ng chµng ∏o n©u v“ say m™ dflng n≠Ìc vui trµn tr“}.

V“ bµi h∏t nµy, nhπc s‹ Æ∑ tıng n„i: {Bµi {Du k›ch s´ng Thao} cÒa t´i sÎ d‹ c„ Æ≠Óc lµ do y™u c«u cÒa c∏n bÈ phÙ tr∏ch qu©n du k›ch khu M≠Íi (cÚ)... T´i coi nh˜ng y™u c«u

ng≠Íi du k›ch b™n bÍ s´ng Thao. HÓp x≠Ìng {Du k›ch s´ng Thao} cÚng lµ hÓp x≠Ìng Æ«u ti™n trong ©m nhπc Vi÷t Nam. Nhπc s‹ ßÁ NhuÀn (1922-1991) lµ TÊng th≠ k˝ HÈi nhπc s‹ Vi÷t Nam tı n®m 1956 Æ’n 1983. §ng qu™ Î x∑ Th∏i H‰c, huy÷n B◊nh Giang, tÿnh H∂i D≠¨ng, tham gia c∏ch mπng n®m 1943, nhÀp ngÚ n®m 1945. ßÁ NhuÀn tham gia hoπt ÆÈng trong phong trµo thanh ni™n c¯u quËc, bfi th˘c d©n Ph∏p bæt, Ƶy Æi nhµ tÔ S¨n La (1943). §ng thuÈc th’ h÷ nhπc s‹ c∏ch mπng hµng Æ«u. ßÁ NhuÀn Æ∑ c„ nhi“u Æ„ng g„p vµ ph∏t tri”n n“n ©m nhπc d©n tÈc. §ng lµ t∏c gi∂ cÒa nhi“u bµi h∏t nÊi ti’ng kh∏c nh≠ {Hµnh qu©n xa}, {Tr™n ÆÂi Him Lam}, {Chi’n thæng ßi÷n Bi™n},

CÔng vÌi L≠u H˜u Ph≠Ìc, V®n Cao..., ßÁ NhuÀn lµ mÈt trong nh˜ng nhπc s‹ lÌp Æ«u Ƶn c„ may mæn Æ≠Óc ti’p xÛc vÌi phong trµo c∏ch mπng. §ng cÚng lµ ng≠Íi Æ∆t n“n m„ng Æ«u ti™n cÒa th” loπi opera Î Vi÷t Nam - Æÿnh cao cÒa ©m nhπc vÌi mÈt loπt t∏c ph»m nh≠ C´ Sao, Ng≠Íi tπc t≠Óng, Nguy‘n Tr∑i...

Trong sË c∏c ca khÛc cÒa ßÁ NhuÀn, c„ mÈt bµi h∏t nÊi ti’ng v“ d©n qu©n t˘ v÷ lµ {Du k›ch s´ng Thao}, s∏ng t∏c n®m 1949 mµ ©m vang cfln v‰ng m∑i qua hai cuÈc kh∏ng chi’n chËng Ph∏p vµ chËng M¸ cho Æ’n ngµy nay. Bµi h∏t Æ≠Óc mÎ Æ«u bªng nh˜ng nËt nhπc cÔng lÍi r†t thi’t tha, xÛc ÆÈng: {HÂng Hµ m™nh m´ng tr´i c∏t tÌi ch©n lµng qu™. CuËi s´ng nhi“u b’n ai v“ c„ th†y ÆÂng m›a n≠¨ng chÃ, vÌi mËi t◊nh thæm b™n lµng qu™...}.

kh∏ch quan lµ nh˜ng m«m k›ch th›ch chÒ quan, ch¯ kh´ng coi lµ mÈt nhi÷m vÙ mi‘n c≠Ïng. Phµm vi÷c g◊ lµ mi‘n c≠Ïng Æ“u kh´ng c„ k’t qu∂ tËt, huËng chi vi÷c s∏ng t∏c lµ vi÷c thuÈc v“ t©m hÂn, t◊nh c∂m. M◊nh c„ rung ÆÈng th˘c th◊ mÌi c„ th” truy“n cho qu«n chÛng t◊nh c∂m th˘c Æ≠Óc...}.

Bµi {Du k›ch s´ng Thao} Æ≠Óc c∂ n≠Ìc y™u th›ch ph∂i ch®ng Æ„ ch›nh lµ do ßÁ NhuÀn Æ∑ Æem Æ’n cho qu«n chÛng lÍi ca, Æi÷u h∏t th” hi÷n t◊nh c∂m ch©n thµnh cÒa m◊nh ÆËi vÌi

{Vi÷t Nam qu™ h≠¨ng t´i}, {Thanh ni™n vui mÎ Æ≠Íng}, {Trai anh hÔng, g∏i Æ∂m Æang}, {Tr´ng c©y lπi nhÌ Æ’n Ng≠Íi}...

Nhπc s‹ ßÁ NhuÀn Æ∑ vinh d˘ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc t∆ng Gi∂i th≠Îng H Ch› Minh (1996) vµ Hu©n ch≠¨ng ßÈc lÀp cÔng nhi“u ph«n th≠Îng cao qu˝ kh∏c. ❏

04.2011

38

[ ßñC SÉCH ]

T‡ QUˇC PHêA TR¶òNG SA ߉c tr≠Íng ca TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi cÒa Nguy‘n Tr‰ng V®n, NXB Qu©n ÆÈi nh©n d©n 2010

T

✑ NGUYŸN H~U QU≥

ca TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi cÒa nhµ th¨

r≠Íng

Nguy‘n Tr‰ng V®n ra mæt bπn Ɖc cuËi n®m 2010. ô tr≠Íng ca nµy, c∏i mÌi nªm trong ch›nh nÈi dung, trong nh˜ng ph∏t hi÷n h´i hÊi tı cuÈc sËng bÈn b“, xo∏y xi’t ch¯ kh´ng ph∂i trong c†u trÛc, ng´n tı. TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi g„p vµo dflng tr≠Íng ca Vi÷t mÈt h◊nh t≠Óng ߆t n≠Ìc mÌi: TÊ quËc m◊nh Î ph›a Tr≠Íng Sa.

❍ Tı k˝ ¯c th∏ng t≠

❱ Ånh TR¡N QUˇC DüNG

Kh∏i ni÷m TÊ quËc h´m nay kh´ng chÿ b„ hãp trong d∂i Ɔt li“n cong cong h◊nh ch˜ S vµ nh˜ng vÔng bi”n, hfln Æ∂o g«n bÍ n˜a. ߆t n≠Ìc mÎ ra tÀn Æ≠Íng ch©n trÍi vÌi nh˜ng Æfia danh r†t cÙ th”: Tr≠Íng Sa vµ Hoµng Sa. Nh˜ng vÔng bi”n m™nh m´ng, nh˜ng hfln Æ∂o tıng hoang vu in d†u ch©n ng≠Íi Vi÷t hµng tr®m

04.2011

n®m nay rÂi. Lfich sˆ Æ∑ ch¯ng minh Æi“u Æ„ bªng nh˜ng cÈt mËc, v®n b∂n, hi÷n vÀt cfln l≠u lπi rµnh rµnh.

CuÈc chi’n Ɔu gi∂i ph„ng Tr≠Íng Sa th∏ng 4 n®m 1975 cÒa qu©n vµ d©n ta Æ∑ Æ≠Óc ghi d†u trong lfich sˆ Ɔt n≠Ìc vµ hÂi ¯c cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh trÀn. Nh˜ng Binh hÔng thÍi Æπi H Ch› Minh Æ∑ ti’p nËi kh› ph∏ch, b∂n l‹nh nh˜ng HÔng binh thÍi xa x≠a trong c´ng cuÈc d˘ng n≠Ìc vµ gi˜ n≠Ìc nhi“u gian khÊ hy sinh. K˝ ¯c th∏ng T≠ hµo hÔng †y Æ∑ Æ≠Óc Nguy‘n Tr‰ng V®n d˘ng lπi nh≠ mÈt {Æi”m nh†n} quan tr‰ng trong tr≠Íng ca TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi.

Hµnh tr◊nh v≠Ót bi”n c∂ Æ” gi∂i ph„ng Tr≠Íng Sa Æ≠Óc ph∏c h‰a kh∏ cÙ th”, sinh ÆÈng: C„ mÈt ngµy/ Kh†p khÎi

th∏ng T≠/ Qu©n c∂ng vıa ti’p thu bÈn b“ sau gi∂i ph„ng/ ßoµn tr≠Îng Mai N®ng b†t ngÍ nhÀn l÷nh:/ ß≠a ÆÈi h◊nh,/ B› mÀt/ H≠Ìng Tr≠Íng Sa. Nh˜ng chi’n s‹ Æ∆c c´ng n≠Ìc nän m◊nh trong nh˜ng khoang h«m... lau lπi sÛng, lau gi‰t m h´i cho kh·i v≠Ìng

39 t«m nh◊n. Vµ, h‰ v‰t l™n nh≠ nh˜ng chi’n binh m‰c l™n tı bi”n. CÚng nh≠

nh˜ng ng≠Íi l›nh b∂o v÷ qu«n Æ∂o h´m nay, chi’n s‹ ta trong th∏ng T≠ lfich sˆ †y cÚng lµ Nh˜ng chµng

trai tuÊi m≠Íi t∏m Æ´i m≠¨i/ ßi Æ∏nh Æ∂o/ L«n Æ«u ra Æ∏nh Æ∂o. ß∏nh d†u

chÒ quy“n TÊ quËc tr™n Tr≠Íng Sa ngµy †y lµ MÚ H∂i qu©n/ Treo Æ«u l≠Ïi l™ lµm cÈt mËc gi˜a Bi”n xanh tan b„ng gi∆c... ߆y ch›nh lµ mÈt trong nh˜ng d†u mËc thi™ng li™ng cÒa lfich sˆ: TÊ quËc c„ Tr≠Íng Sa n¨i tr∏i tim

hÂng.

C„ th” n„i tı c∂m h¯ng lfich sˆ xa x≠a vµ hÂi ¯c th∏ng T≠ mÔa xu©n Æπi thæng 1975, vÌi nh˜ng y™u th≠¨ng vµ tin t≠Îng s©u sæc, Nguy‘n Tr‰ng V®n Æ∑ ph∏c h‰a l™n h◊nh t≠Óng: TÊ quËc c®ng nh≠ mÈt c∏nh

buÂm / Thºng h≠Ìng ra kh¨i / ߆t n≠Ìc ta lµ chuy’n Æi dµi / M†y ngµn n®m kh´ng nghÿ... ߆y lµ mÈt kh∏i

qu∏t Æãp trµn ngÀp c∂m xÛc y™u d†u vµ t˘ hµo ÆÒ cho ta c„ mÈt h◊nh dung v“ t©m th’, vfi th’ cÒa TÊ quËc h´m nay.

❍ TÊ quËc h„a th©n ng≠Íi l›nh bi”n

Th’ k˚ XXI, d©n tÈc ti’p b≠Ìc ´ng cha v≠¨n ra bi”n lÌn. Tuy vÀy, Nguy‘n Tr‰ng V®n kh´ng sa Ƶ vµo nh˜ng h◊nh ∂nh to lÌn trıu t≠Óng nh≠ th’ mµ anh muËn chÛng ta th†y mÈt TÊ quËc g«n gÚi, cÙ th” h¨n; mÈt TÊ quËc Æang Æ≠¨ng Æ«u vÌi nhi“u th∏ch th¯c cam go vµ trong gi´ng b∑o d˜ dÈi v…n sinh tÂn s¯c sËng Vi÷t Nam. ß©y lµ nh˜ng h◊nh ∂nh b◊nh dfi, ch©n thÀt lay ÆÈng lflng ng≠Íi:

ß≠Íng ch©n trÍi mÈt v÷t s∏ng Tr≠Íng Sa. / N®m giÍ ba m≠¨i! / Ai Æ„ li’c ÆÂng hÂ, / Ai Æ„ khœ l†y tay vÈi chÔi kh„e mæt. / Ai Æ„ Ưng thºng m◊nh chÿnh trang trang phÙc. / Ai Æ„ cÔng t´i ÆÊ sang tr∏i mπn tµu. / Bi”n nghi™ng m◊nh chµo nh˜ng c∏nh h∂i ©u. TÊ quËc hi÷n hi”n gi˜a bi”n

ß´ng bao la trÀp trÔng s„ng, trÀp trÔng m©y. T´i Æ∑ tıng Æi Tr≠Íng Sa, sau hai ngµy hai Æ™m l™nh Æ™nh tr™n bi”n, th¯c dÀy gi˜a b◊nh minh ch„i lfla, th†y tr≠Ìc mæt m◊nh v÷t Æ∂o xanh xanh c„ ch†m cÍ Æ· nh´ cao Æ∑ kh´ng c«m nÊi n≠Ìc mæt. ß„ ch›nh lµ t◊nh y™u TÊ quËc thºm s©u trong mÁi chÛng ta. N„ Æ≠Óc c†t l™n bªng nh˜ng lÍi gi∂n dfi nh†t, chºng

chÛt hoa m¸, väo von.

Khi b≠Ìc tr™n n“n san h´ Æ∂o, ta sœ th†y g«n h¨n: H◊nh TÊ quËc

tung bay kh´ng bi’t m÷t. / LÂng lÈng trÍi, / LÈng lÈng gi„ ßπi d≠¨ng.

TÊ quËc h„a th©n vµo ng‰n QuËc k˙ tung bay gi˜a bi”n c∂, tr™n Æ∂o Tr≠Íng Sa. TÊ quËc h„a th©n vµo tıng ng≠Íi l›nh bi”n: Nh˜ng ng≠Íi

l›nh nguy÷n th©n lµm {CÈt mËc}. / H‰ b®ng qua nh˜ng ngµy bi”n ÆÈng. / Gπt s≠¨ng mÔ Æ„n ∏nh mai l™n. / Tia næng m∆t trÍi. / M‰c Î tr∏i tim. / M‰c Î n¨i bi’t m◊nh Æang sËng. / M∆t trÍi m‰c tr™n tıng ng‰n s„ng. / M‰c tr™n tıng t†c Æ∂o Tr≠Íng Sa. Tıng

n˜a.../- TuÊi Hai m≠¨i s∏u con nh≠ c∏nh buÂm neo b’n ÆÀu, / ChÍ buÊi tËt trÍi, d„ng h≠Ìng ra kh¨i.

C„ ng≠Íi l›nh tuÊi ÆÍi dıng lπi Î th’ k˚ XX.../ C„ ng≠Íi vÓ hi“n, /Vµ Ưa con mÌi sinh ch≠a kfip nh◊n m∆t BË. S˘ hi sinh tang t„c Æau x„t v´ cÔng nh≠ng kh´ng h“ v´ ngh‹a, khi Nh˜ng ng≠Íi hfla th©n vÌi ßπi

d≠¨ng cho {B∑i cπn} ChÂi l™n...vµ nh˜ng {ß∂o ch◊m}, / MÈt sÌm nÊi l™n / Thµnh ß∂o nÊi. Vµ Æ©y, mÈt h◊nh ∂nh cÙ th”, c„ thÀt v“ ng≠Íi chi’n s‹ h∂i qu©n trÙ lπi Î nhµ giµn trong b∑o tË: Qu†n ch∆t l∏ cÍ / Vµo

s∏t ng˘c m◊nh / B™n ph›a tr∏i tim.../

9 ch≠¨ng trong tr≠Íng ca TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi lµ 9 l∏t cæt n„ng hÊi v“ lfich sˆ vµ hi÷n th˘c cuÈc sËng cÒa nhi“u th’ h÷ ng≠Íi l›nh trong s˘ nghi÷p b∂o v÷ bÍ c‚i th©n y™u. Dflng c∂m xÛc tu´n ch∂y µo πt suËt d‰c b∂n tr≠Íng ca vµ nh˜ng chi ti’t cuÈc sËng ch©n thÀt mang lπi cho ng≠Íi Ɖc s˘ tin cÀy s©u sæc. t†c Æ∂o Tr≠Íng Sa †y ch›nh lµ TÊ quËc, n¨i cfln truy“n l≠u c∏i nguy™n l˝ gi˜ n≠Ìc mÈc mπc cÒa ´ng cha:

Rµo nhµ cho ch∆t / ß»y r◊nh mfl ra m∑i kh¨i xa.

❍ ß≠Íng ch©n trÍi - D˘ c∂m t≠¨ng lai

Tı hi÷n th˘c cuÈc sËng Æ∆t trong mËi li™n h÷ rÈng lÌn vÌi qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc Nguy‘n Tr‰ng V®n Æ∑ d˘ng l™n ch©n dung ng≠Íi l›nh Tr≠Íng Sa thÀt {nät}. CuÈc sËng ÆÍi th≠Íng cÒa ng≠Íi l›nh Æ≠Óc ch‰n l‰c Æ≠a vµo th¨ dung dfi vµ c∂m ÆÈng: UËng mÈt ngÙm t› th´i,

ÆÏ kh∏t. / NhÌ Æ” dµnh ch®m m†y {hÈp rau}. H‰ nh≠ Hoa muËng bi”n th¨m ng∏t v“ Æ™m. HÂn nhi™n, l∆ng lœ C«n m…n näp m◊nh d≠Ìi b„ng trÍi xanh. Ng≠Íi l›nh thÍi b◊nh cÚng nhi“u gian khÊ, hi sinh læm. H‰ hi sinh v◊ gi´ng b∑o, hi sinh v◊ Ëm Æau, hi sinh v◊ chi’n Ɔu vÌi nh˜ng th’ l˘c x©m l†n l∑nh h∂i ta. N¨i anh

nªm, ch©n quay ph›a Ɔt li“n. / Nh≠ anh Æ∑ mÈt ph«n v“ vÌi Mã. LÍi cÒa

ng≠Íi l›nh bi”n hi sinh nh≠ v‰ng l™n tı tr∏i tim ߆t n≠Ìc: Con nªm Æ©y,

gi˜a c∏t b·ng / Tr≠Íng Sa / B™n bÍ s„ng vÁ / ß∑ sæp M≠Íi n®m, / Sœ lπi M≠Íi n®m n˜a, /... M≠Íi n®m

ßπi Ûy VÚ Quang Ch≠¨ng/ GÂng m◊nh / H›t h¨i thÎ cuËi, / Anh mÿm c≠Íi th†y ÆÂng ÆÈi Æ∑ xuËng tµu c¯u hÈ an toµn./ Anh mÿm c≠Íi... MÈt con s„ng chÂm l™n, / CÍ TÊ quËc cfln nguy™n b™n ng˘c.

TÊ quËc trong tr≠Íng ca cÒa Nguy‘n Tr‰ng V®n lµ TÊ quËc ph›a Tr≠Íng Sa, TÊ quËc n¨i ß≠Íng ch©n trÍi. ß≠Íng ch©n trÍi mang ˝ ngh‹a rÈng lÌn vµ nh˜ng d˘ c∂m tËt Æãp s∏n lπn v“ t≠¨ng lai d©n tÈc. Ph›a Æ≠Íng ch©n trÍi lµ bi”n Æ∂o th©n y™u cÒa TÊ quËc, nh˜ng {hfln m∏u giang s¨n Vi÷t} mang t™n Tr≠Íng Sa, Hoµng Sa hi÷n l™n thi™ng li™ng kh´n xi’t. 9 ch≠¨ng trong tr≠Íng ca TÊ quËc ß≠Íng ch©n trÍi lµ 9 l∏t cæt n„ng hÊi v“ lfich sˆ vµ hi÷n th˘c cuÈc sËng cÒa nhi“u th’ h÷ ng≠Íi l›nh trong s˘ nghi÷p b∂o v÷ bÍ c‚i th©n y™u. Dflng c∂m xÛc tu´n ch∂y µo πt suËt d‰c b∂n tr≠Íng ca vµ nh˜ng chi ti’t cuÈc sËng ch©n thÀt mang lπi cho ng≠Íi Ɖc s˘ tin cÀy s©u sæc. CuÈc sËng vµ s˘ hi sinh cÒa ng≠Íi l›nh Æ∑ lµ th¨, lµ tr≠Íng ca; nh˜ng Ææp Æi’m, t´ Æi”m v“ h‰ kh´ng c«n thi’t. Nguy‘n Tr‰ng V®n khai tri”n tr≠Íng ca cÒa m◊nh theo h≠Ìng Æ„. ❏

04.2011

40

CHO MñI NG¶òI

{

{Gµcon vi’t cho anh

E

m vµ anh g∆p nhau t◊nh cÍ, quen nhau rÂi trÎ n™n th©n thi’t. Anh lµ bÈ ÆÈi c„ ›t thÍi gian g∆p gÏ, trfl chuy÷n n™n thÍi gian quen nhau kh∏ dµi nh≠ng sË l«n g∆p nhau th◊ chÿ Æ’m tr™n Æ«u ng„n tay m∆c dÔ Æ¨n vfi anh kh∏ g«n tr≠Íng em. Nh˜ng l«n g∆p gÏ ›t ·i †y cÚng ÆÒ cho chÛng m◊nh hi”u nhau, y™u nhau. ƒy vÀy mµ, em Æ∑ kh´ng d∏m thıa nhÀn t◊nh y™u Æ„. Em chÿ mong muËn t◊nh c∂m cÒa chÛng m◊nh m∑i lµ t◊nh c∂m bπn bà trong s∏ng.

Anh bi’t kh´ng, hoµn c∂nh gia Æ◊nh em kh´ng giËng gia Æ◊nh anh, n’u kh´ng muËn n„i lµ kh∏c bi÷t. Nhµ em nghÃo, lπi Î tÿnh lŒ, cfln nhµ anh giµu c„, lπi ngay Î ThÒ Æ´. Em v…n cfln Æang h‰c, trong khi anh Æ∑ Ên Æfinh c´ng vi÷c.

Ch›nh v◊ m∆c c∂m v“ gia Æ◊nh, v“ b∂n

N

th©n em Æ∑ kh´ng d∏m nhÀn lÍi y™u anh, kh´ng tr∂ lÍi Æi÷n thoπi cÒa anh.

Em lµm th’ Æ” anh qu™n em Æi, Æ” anh t◊m Æ≠Óc ng≠Íi phÔ hÓp vÌi anh h¨n.

Em ngh‹, lÛc Æ„, chæc em kh´ng buÂn v◊ Æ≠Óc nh◊n th†y anh hπnh phÛc. Tuy vÀy, em lu´n c„ suy ngh‹ rªng, bao giÍ em ra tr≠Íng, c„ c´ng vi÷c Ên Æfinh, em sœ t◊m Æ’n b™n anh, chÛng m◊nh sœ x©y d˘ng lπi t◊nh y™u mµ b©y giÍ em Æ∑ kh´ng d∏m thıa nhÀn. Nh≠ng Æ∑ qu∏ muÈn ph∂i kh´ng anh. Anh Æ∑ Æi xa m∑i, xa m∑i, kh´ng th” nµo quay lπi vÌi em Æ≠Óc n˜a.

Anh bi’t kh´ng, ngµy anh rÍi xa em, em mÌi th†y anh quan tr‰ng Æ’n nh≠Íng nµo. Em Æ∑ buÂn thÀt nhi“u vµ kh„c cÚng thÀt nhi“u. Em Æ∑ nhi“u l«n t˘ tr∏ch m◊nh Æ∑ kh´ng ÆÒ can Æ∂m Æ” nhÀn lÍi y™u anh. ß” b©y giÍ em Æ∑ Æ∏nh m†t anh.

hi“u lÛc, t´i muËn ´m vÓ vµo lflng mµ rªng {th≠¨ng læm m◊nh ¨i}, nh≠ng lπi c¯ b®n kho®n, c©u n„i †y li÷u c„ lµ s∏o rÁng. Nh≠ng qu∂ thÀt, t´i th†y th≠¨ng vÓ t´i læm. Kh´ng th≠¨ng sao Æ≠Óc khi c≠Ìi nhau Æ≠Óc h¨n 20 n®m th◊ 16 n®m vÓ chÂng xa c∏ch, mÈt m◊nh vÓ t´i ph∂i v†t v∂ Î nhµ nu´i con nh·, ch®m cha mã giµ Æ” n¨i xa t´i y™n t©m c´ng t∏c.

Ngµy †y, lµ mÈt c´ g∏i xinh xæn vÌi d∏ng ng≠Íi thon th∂, m∏i t„c Æen, dµi tha th≠Ìt n™n vÓ t´i trÎ thµnh mÙc ti™u theo ÆuÊi cÒa bao chµng trai, trong Æ„ c„ c∂ nh˜ng b∏c s‹, k¸ s≠... nh≠ng c´ †y lπi ch‰n t´i, mÈt ng≠Íi l›nh quanh n®m suËt th∏ng chÿ bi’t Æ’n

04.2011

Anh µ, dÔ Æ∑ xa nhau nh≠ng em sœ nhÌ anh m∑i m∑i. Em sœ Æ” ri™ng anh mÈt g„c s©u thºm trong con tim em, coi Æ„ lµ cÒa ri™ng em. Vµ em cÚng hy v‰ng rªng, n¨i nµo Æ„ tr™n Ɔt n≠Ìc nµy, n¨i xa, r†t xa, anh v…n nhÌ Æ’n em - {gµ con} mÈt thÍi cÒa anh. ❏ ✑ MAI NGA (ßπi h‰c Thµnh ß´)

Th≠¨ng læm

m◊nh ¨i!

næng gi„ thao tr≠Íng. Y™u nhau Æ≠Óc 2 n®m th◊ t´i tËt nghi÷p tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 1 vÌi qu©n hµm trung Ûy vµ Æ≠Óc Æi“u ÆÈng vµo Binh Æoµn T©y Nguy™n c´ng t∏c. Tr≠Ìc khi Æi, chÛng t´i Æ∑ tÊ ch¯c l‘ c≠Ìi. Hπnh phÛc thÀt ngæn ngÒi,

hai vÓ chÂng ch≠a kfip bän h¨i nhau th◊ t´i Æ∑ ph∂i Æi nhÀn nhi÷m vÙ Î n¨i xa x´i, c∏ch qu™ nhµ h¨n ngh◊n ki-l´-mät. Lµ con d©u c∂ trong gia Æ◊nh, Î d≠Ìi toµn em trai, bË mã chÂng giµ y’u n™n ph«n lÌn c´ng vi÷c ÆÂng ∏ng, vi÷c nhµ Æ“u mÈt tay vÓ t´i

BÄI CóNG TÉC G^I THEO 2 CÉCH

41

@ blogvhqs@gmail.com

Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘, sË 23 - L˝ Nam ß’, quÀn Hoµn Ki’m - Hµ NÈi H∑y nhanh tay, c„ th” Tπp ch› sË tÌi sœ lµ t©m s˘ cÒa bπn.

Tr∏i xoµi t◊nh y™u

n

®m 2006, sau khi tËt ngi÷p Tr≠Íng ßπi h‰c Khoa h‰c x∑ hÈi vµ Nh©n v®n Thµnh phË H Ch› Minh, t´i vinh d˘ Æ≠Óc nhÀn vµo lµm gi∂ng vi™n tπi Khoa L˝ luÀn M∏c - L™nin, Tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 2.

Bi’t tin, bπn bà tr™u: {Vµo Ɔy tha h mµ ch‰n chÂng nhä!}.

L«n Æ«u g∆p anh, t´i kh´ng ≠a anh bÎi vŒ m∆t lπnh lÔng, kh„ g«n vµ hay.... {nh◊n t´i bªng nˆa con mæt}. Nh≠ng cµng ti’p xÛc nhi“u vÌi anh, t´i cµng nhÀn ra t›nh c∏ch cÒa anh kh∏c hºn so vÌi vŒ b“ ngoµi.

Nh˜ng ngµy Æ«u khi mÌi vµo ƨn vfi, t´i r†t buÂn, hay {m›t ≠Ìt} vµ nhÌ nhµ. Th†y th’ anh th≠Íng ÆÈng vi™n an Òi vµ tÀn t◊nh chÿ b∂o t´i trong c∂ c´ng vi÷c vµ cuÈc sËng. C„ l«n anh n„i vÌi t´i: {Gæn b„ vÌi binh nghi÷p rÂi em ph∂i cË gæng, mπnh mœ l™n nhä!}.

Bi’t t›nh con g∏i hay nhÌ nhµ, anh th≠Íng rÒ t´i Æi dπo d≠Ìi nh˜ng c©y xoµi tr‹u qu∂ quanh ƨn vfi. ô qu™ t´i vËn Ɔt Æai cªn cÁi, c©y xoµi mÌi ra hoa Æ∑ bfi c∏i næng khæc

g∏nh v∏c. ChÂng Î xa, hai l«n sinh nÎ, vÓ t´i Æ“u ph∂i v≠Ót cπn mÈt m◊nh, Æ“u ph∂i nu´i dπy c∏c con mÈt m◊nh. Khi Æ„, vÓ t´i vıa lµ mã, vıa lµ cha. Ngµy †y, tµu xe c∏ch trÎ, n™n m†y n®m t´i mÌi v“ nhµ mÈt l«n, nhi“u lÛc v“ nhµ con cÚng kh´ng theo.

Nh˜ng lÛc †y, t´i vıa th†y buÂn, vıa th†y x†u hÊ, vµ th≠¨ng vÓ v´ cÔng v◊ m◊nh chÿ c„ th” {nu´i con bªng kão, nu´i vÓ bªng th≠}.

Sau h¨n ba n®m sËng chung, cha mã cho chÛng t´i ra Î ri™ng. Ra Î ri™ng ÆÂng ngh‹a vÌi s˘ v†t v∂ cÒa vÓ t´i t®ng l™n v◊ ph∂i ÆËi m∆t vÌi nh˜ng thˆ th∏ch mÌi.

C´ng vi÷c ÆÂng ∏ng kh´ng c„ ai giÛp ÆÏ, chÿ mÈt m◊nh vÓ t´i g∏nh v∏c tı cµy c†y Æ’n

nghi÷t thi™u ch∏y hi’m khi c„ c©y tr∏i tËt t≠¨i.

Thi tho∂ng t´i mÌi t◊m Æ≠Óc mÈt vµi qu∂ xoµi ˆng vµng.

ThÍi gian tr´i Æi thÀt nhanh! Nh˜ng c©y xoµi Æ∑ thay l∏, chÿ cfln lπi nh˜ng cµnh c©y tr¨ tr‰i, Æang Æ©m trÂi n∂y lÈc. T◊nh c∂m t´i dµnh cho anh cÚng lÌn d«n theo n®m th∏ng.

Lπi mÈt mÔa xoµi n˜a Æ’n nh≠ng anh v…n l∆ng thinh! B˜a Æi dπo h´m Æ„, nh◊n anh t´i bi’t d≠Íng nh≠ sæp c„ Æi“u g◊ h÷ tr‰ng x∂y ra. Khi hai Ưa dıng lπi b™n mÈt c©y xoµi tr‹u qu∂, anh c«m tay t´i vµ Æ∆t vµo Æ„ mÈt qu∂ xoµi c„ dflng ch˜ {anh y™u em}. T´i vÏ fla trong ni“m hπnh phÛc, sung s≠Ìng, {ch†p nhÀn} lÍi t· t◊nh b†t ngÍ vµ l∑ng mπn bªng xoµi cÒa anh.

GiÍ Æ©y chÛng t´i Æ∑ c„ mÈt tÊ †m hπnh phÛc vµ mÈt cÀu con trai kh∏u khÿnh. MÁi khi nh◊n c©y xoµi tr‹u qu∂ trong v≠Ín, t´i lπi tr™u anh: {NhÍ c„ nh˜ng qu∂ xoµi mµ chÛng m◊nh n™n duy™n, anh nhÿ!} ❏ ✑ ßINH THë THûY BçNH (Bi™n Hfla-ßÂng Nai)

thu hoπch, v“ nhµ lπi con c∏i, c¨m n≠Ìc, c∏m b∑, lÓn gµ... ChÂng Æi væng, nhµ dÈt, b’p h·ng,... vÓ t´i Æ“u Æ›ch th©n sˆa ch˜a.

M‰i vi÷c cÒa gia Æ◊nh chÂng tı giÁ chπp, hi’u hÿ... vÓ t´i Æ“u ph∂i lo læng. Cfln bi’t bao c´ng vi÷c kh´ng t™n Æ“u qua tay vÓ t´i. ƒy vÀy mµ, vÓ t´i kh´ng mÈt lÍi k™u ca, o∏n th∏n, v…n mÈt m◊nh t«n t∂o vun vän gia Æ◊nh, nu´i dπy hai con ®n h‰c. Nh˜ng dfip t´i Æ≠Óc nghÿ phäp v“ th®m nhµ, vÓ t´i Æ“u ÆÈng vi™n t´i Æıng lo læng cho ba mã con, h∑y y™n t©m c´ng t∏c. C∏c con t´i cÚng vÀy, c∏c ch∏u Æ“u ch®m ngoan, h‰c gi·i vµ th≠¨ng bË. Nh˜ng Æi“u Æ„ Æ∑ ÆÈng vi™n t´i r†t nhi“u trong c´ng vi÷c.

B©y giÍ, gia Æ◊nh t´i Æ∑ Ên Æfinh. Hai con cÚng Æ∑ tr≠Îng thµnh, cÀu con trai lÌn Æ∑ theo nghi÷p cha, h‰c tÀp tπi Tr≠Íng S‹ quan lÙc qu©n 1, t´i cÚng Æ∑ chuy”n ra Bæc c´ng t∏c, v◊ th’ vÓ t´i cÚng Æ∑ ÆÏ v†t v∂ h¨n. Nhi“u lÛc, trÎ v“ nhµ, th†y con c∏i tr≠Îng thµnh, gia Æ◊nh ™m †m, t´i lπi th«m c∏m ¨n vÓ: {M◊nh ¨i, tuy kh´ng n„i ra, nh≠ng anh th≠¨ng m◊nh, vµ c∏m ¨n m◊nh nhi“u}. ❏ ✑ NGUYŸN V°N TH¶•NG (HT4NC-4043, Ch› Linh-H∂i D≠¨ng)

04.2011

42

TH¡M LÖNG NGH≈ S¶U T¡M HIåN VÜT BÅO TÄNG ✑ ßINH THë MAI LAN

K

h∏ch tham quan khi Æ’n B∂o tµng T®ng thi’t gi∏p Æ“u tr«m trÂ, th∏n phÙc v“ nh˜ng hi÷n vÀt th” hi÷n s©u sæc gi∏ trfi lfich sˆ qu˝ gi∏ v“ qu∏ kh¯ hµo hÔng cÒa bÈ ÆÈi xe t®ng trong kh∏ng chi’n chËng M¸ c¯u n≠Ìc vµ giai Æoπn lµm ngh‹a vÙ quËc t’ tr™n Ɔt bπn Lµo, Campuchia. Nh≠ng r†t ›t ng≠Íi bi’t Æ≠Óc, Æ” c„ nh˜ng hi÷n vÀt tr≠ng bµy tπi B∂o tµng, nh˜ng ng≠Íi lµm c´ng t∏c s≠u t«m ph∂i tËn kh´ng ›t thÍi gian c´ng s¯c cÔng vÌi s˘ ki™n tr◊ nh…n nπi. ßπi Ûy Mai Ng‰c, Gi∏m ÆËc B∂o tµng gi∂i th›ch cho chÛng t´i mÈt

04.2011

c∏ch t≠Íng tÀn tıng hi÷n vÀt mÈt nh≠: chi’c sæc cËt trong b∂o tµng vµ c©u chuy÷n v“ ng≠Íi Trung Æoµn tr≠Îng trung Æoµn T®ng thi’t gi∏p Æ«u ti™n; Æ´i cÍ l÷nh vµ chi’c mÚ sæt cÒa li÷t s¸ Nguy‘n B∏ CË, l∏ th≠ cuËi cÔng cÒa ng≠Íi l›nh xe t®ng c∂m tˆ, gi†y b∏o tˆ cÒa {li÷t s‹ trÎ v“} Cao Sinh H‰c...

Chfi n„i vÌi vŒ t˘ hµo: {ß” c„ Æ≠Óc nh˜ng hi÷n vÀt nµy kh´ng chÿ ri™ng g◊ c´ng s¯c cÒa c∏n bÈ, nh©n vi™n B∂o tµng b· ra, mµ ph∂i c∏m ¨n t†t c∂ nh˜ng ng≠Íi Æ∑ t◊m ra, l≠u gi˜ vµ hi’n t∆ng vµ b∂o qu∂n c∏c hi÷n vÀt c„ gi∏ trfi lfich sˆ}.

N„i lµ vÀy, nh≠ng t´i bi’t c´ng s¯c cÒa c∏c thµnh vi™n trong bÈ phÀn s≠u t«m hi÷n vÀt kh´ng ph∂i lµ

43

❱ MÈt buÊi tri”n l∑m l≠u ÆÈng do B∂o tµng T®ng thi’t gi∏p tÊ ch¯c. ❱ Kh∏ch tham quan b∂o tµng. Ånh Tu†n Trung - Mai Lan

nh·. ß” t◊m Æ≠Óc hi÷n vÀt, c∏c anh, c∏c chfi Æ∑ kh´ng qu∂n ngπi kh„ kh®n, v†t v∂, c„ khi hµng th∏ng trÍi l∆n lÈi g«n hai ngh◊n c©y sË, t◊m Æ’n c∏c ƨn vfi T®ng thi’t gi∏p toµn qu©n tı Nam ra Bæc; Æ’n c∏c gia Æ◊nh anh hÔng, li÷t s¸, c˘u chi’n binh c∏c tÿnh, thµnh Æ” s≠u t«m cho Æ≠Óc nh˜ng hi÷n vÀt qu˝ gi∏, nh˜ng h◊nh ∂nh, t≠ li÷u lfich sˆ g„p ph«n t´ thæm th™m truy“n thËng {ß∑ ra qu©n lµ Æ∏nh thæng} cÒa bÈ ÆÈi xe t®ng. ßπi u˝ Tu†n Trung, phÙ tr∏ch bÈ phÀn s≠u t«m cho bi’t, kh„ nh†t lµ thuy’t phÙc ng≠Íi gi˜ k˚ vÀt, bÎi ph«n lÌn nh˜ng k˚ vÀt kh∏ng chi’n Æ≠Óc gia Æ◊nh, ng≠Íi th©n gi˜ g◊n, n©ng niu v◊ th≠Íng gæn vÌi k˚ ni÷m s©u ÆÀm n™n ›t ai muËn xa rÍi.

Nh˜ng hi÷n vÀt Æang Æ≠Óc tr≠ng bµy tπi B∂o tµng T®ng thi’t gi∏p lµ minh ch¯ng sËng ÆÈng, ghi lπi kho∂ng thÍi gian bi hÔng cÒa d©n tÈc vµ nh˜ng chi’n c´ng hi”n h∏ch cÒa bÈ ÆÈi xe t®ng trong kh∏ng chi’n chËng M¸ c¯u n≠Ìc. Tı nh˜ng quy’t t©m th≠ Æ≠Óc vi’t bªng m∏u, vÌi b«u nhi÷t huy’t sÙc s´i c∏ch mπng, ˝ ch› quy’t t©m {t†t c∂ cho ti“n tuy’n, t†t c∂ Æ” Æ∏nh thæng gi∆c M¸ x©m l≠Óc} trong ƨn t◊nh nguy÷n Æi chi’n Ɔu cÒa 62 chi’n s¸ thuÈc trung Æoµn xe t®ng 202 lµm xÛc ÆÈng bi’t bao ng≠Íi khi Æ’n th®m B∂o tµng, Æ’n cuËn ßi“u l÷ ß∂ng vµ ÆÂng ti“n th†m m∏u, di vÀt cfln lπi cÒa anh hÔng li÷t s¸ Nguy‘n Ti’n Chän; næm c¨m ch∏y thµnh than, næm c¨m ch≠a kfip ®n, di vÀt cfln lπi cÒa k›p xe 377 Anh hÔng; rÂi Æ’n nh˜ng vÀt dÙng nh· bä, ƨn s¨ nh≠ chi’c ÆÃn pin d…n

Æ≠Íng cho xe t®ng, chi’c sµo Æ»y vµ m∂nh dÔ ph∏o s∏ng... Æ∑ Æ≠Óc c∏n bÈ, nh©n vi™n B∂o tµng Æi s≠u t«m khæp m‰i mi“n TÊ quËc vÌi s˘ tr©n tr‰ng vµ ni“m Æam m™, t©m huy’t Æ∆c bi÷t. ß∑ g«n chÙc n®m trong ngh“ nh≠ng ßπi u˝ Tu†n Trung v…n kh´ng qu™n chuy’n Æi v“ th´n Cao X∏, PhÛ Th‰ Æ” s≠u t«m hi÷n vÀt tπi gia Æ◊nh li÷t s¸ Cao Tr«n Vfinh, thµnh vi™n k›p xe t®ng 377 Anh hÔng. Ng≠Íi mã giµ nua cÒa li÷t s¸ chËng gÀy ra tÀn cÊng Æ„n kh∏ch. Qu∏ gæn b„ vÌi di vÀt †y, mã Æ∑ t◊m m‰i c∏ch tı chËi khäo vi÷c trao k˚ vÀt cho B∂o tµng, nh≠ng khi bi’t mÙc Æ›ch cÒa tÊ s≠u t«m, mã Æ∑ l†y trong hflm gÁ cÚ k¸ chi’c ch®n chi™n mµ li÷t s¸ Æ∑ mang v“ bi’u mã, vµ Æ„ cÚng lµ chuy’n th®m nhµ cuËi cÔng cÒa anh. PhÛt tπm bi÷t ng≠Íi mã li÷t s‹ Æ∑ kh„c, nghãn ngµo: ß©y lµ k˚ vÀt thi™ng li™ng, mã Æ∑ n©ng niu gi˜ g◊n bao n®m qua, nay gˆi vµo B∂o tµng Æ” c∏c con l≠u gi˜ cho mai sau.

MÈt hi÷n vÀt kh∏c, Æ” c„ m∆t trong B∂o tµng h´m nay, cÚng Æ∑ {ngËn} kh∏ nhi“u c´ng s¯c cÒa c∏c thµnh vi™n trong tÊ s≠u t«m, Æ„ lµ chi’c thuy“n ÆÈc mÈc bµ con d©n tÈc V©n Ki“u dÔng chÎ vÚ kh›, kh› tµi qua s´ng S™P´n Æ” bÈ ÆÈi xe t®ng tham gia Æ∏nh thæng trÀn Æ«u Î Tµ M©yLµng V©y. Hai nh©n vi™n s≠u t«m Thu Hi“n vµ VÚ Ng‰c cho bi’t Æ” mang Æ≠Óc hi÷n vÀt nµy v“ tr≠ng bµy c∏c chfi ph∂i Æi tı Hµ NÈi vµo Qu∂ng Trfi, sau Æ„ cuËc bÈ g«n 2km Æ” Æ’n Æ≠Óc x∑ ThuÀn, g∆p ´ng H A Nh≠a (ng≠Íi tr˘c ti’p chÎ bÈ ÆÈi qua s´ng ngµy †y),

v◊ ´ng n„i ti’ng Kinh ch≠a s‚i n™n c∏n bÈ m∆t trÀn x∑ ph∂i phi™n dfich giÛp.

NhÍ bµ con n¨i Æ©y nhi÷t t◊nh cung c†p t≠ li÷u li™n quan Æ’n hi÷n vÀt chuy’n Æi mÌi thµnh c´ng.

Chfi Mai Ng‰c d…n t´i vµo th®m kho b∂o qu∂n hi÷n vÀt cÒa B∂o tµng, tπi Æ©y, nh˜ng nh©n vi™n nghi÷p vÙ Æang lµm vi÷c mÈt c∏ch say s≠a, xung quanh lµ r†t nhi“u hi÷n vÀt. Chfi M¸ Hπnh nh©n vi™n bÈ phÀn s≠u t«m bÈc bπch: Khi Æi s≠u t«m, chÛng t´i Æ“u cË gæng ghi chäp mÈt c∏ch t˚ mÿ, cÙ th” nh˜ng mËc thÍi gian quan tr‰ng hay nh˜ng k˚ ni÷m ng≠Íi l›nh tıng gæn b„ vÌi n„, t™n ng≠Íi trao k˚ vÀt, ƨn vfi tıng chi’n Ɔu, hay nhi“u khi lµ nh˜ng c©u chuy÷n trong chi’n tranh mµ c∏c c˘u chi’n binh k” lπi... Æ” sau Æ„ giao lπi hi÷n vÀt cho bÈ phÀn b∂o qu∂n tÊng hÓp, ph©n loπi tıng k˚ vÀt theo chÒng loπi, thÍi gian ho∆c c∏c chi’n tr≠Íng c„ li™n quan. C´ng vi÷c dÔ c„ v†t v∂ nh≠ng chÛng t´i v…n lu´n ÆÈng vi™n nhau h∑y cË gæng, bÎi Æ„ lµ tr∏ch nhi÷m, lµ ngh‹a vÙ truy“n lˆa t◊nh y™u qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc vµ nhæc nhÎ chÛng ta Æıng bao giÍ qu™n Æi qu∏ kh¯ hµo hÔng cÒa cha anh.

Kh„ kh®n, v†t v∂ nh≠ng c∏n bÈ, nh©n vi™n B∂o tµng l˘c l≠Óng T®ng thi’t gi∏p Æ“u c∂m th†y hπnh phÛc v◊ Æ∑ g„p mÈt ph«n l≠u gi˜ nh˜ng hi÷n vÀt lfich sˆ.. ❑

04.2011

Q

UÔC TÊ Æ≠Íng bay C∏ch Æ©y vµi th∏ng, Vietnam Airlines ch›nh th¯c mÎ mua mÈt Hµ NÈi - Yangon - cË Æ´ cÒa Myanmar, t´i Æ∑ Æfinh s˘ b†t vä, sau rÂi lπi th†y sÍ sÓ. T´i nghe ÆÂn Æπi nhi“u v“ c∏i chÀm ph∏t ti÷n cÒa th´ng tin li™n lπc Î Myanmar. MÈt Ɔt n≠Ìc do g◊ Æ” tri”n, c†m vÀn l©u n®m, chæc ng≠Íi d©n kh´ng c„ l˝ Íi ta ph∂i n„i ti’ng Anh, mµ t´i vËn r†t ∏m ∂nh vÌi c∂nh ng≠ toµn d©n kh´ng hi”u m◊nh n„i g◊. Nh≠ng thÀt k˙ lπ, d≠Íng nh≠ lÍi chµo Yangon cÒa Myanmar Æ“u c„ th” n„i {Hello} thay cho . {Mingalaba} hi“n hÀu khi t´i c„ m∆t tπi Ɔt n≠Ìc nµy

Myanmar u µ m c æ s g n ˜ Nh

✑ DI LI

T

ı n®m 2006, thÒ Æ´ cÒa Myanmar ch›nh th¯c Æ≠Óc dÍi v“ Naypyidaw, ti“n th©n lµ mÈt ng´i lµng thuÈc tÿnh Mandalay, nh≠ng Yangon v…n lµ thµnh phË s«m u†t nh†t cÒa Ɔt n≠Ìc nµy. Nh≠ nhi“u thµnh phË kh∏c, giao th´ng lu´n lµ c∂ mÈt c©u chuy÷n sinh ÆÈng vµ g©y tfl mfl Î cË Æ´ Yangon. DÔ rªng Singapore, Malaysia, Indonesia, HÂng K´ng... Æ“u sˆ dÙng tay l∏i nghfich vµ Æi l“ tr∏i, nh≠ng Myanmar lπ k˙ h¨n, tay l∏i nghfich nh≠ng v…n Æi b™n l“ ph∂i.

Kh´ng bi’t Myanmar c„ ph∂i quËc gia duy nh†t tr™n th’ giÌi tham gia giao th´ng theo ki”u träo ngoe nh≠ vÀy kh´ng!

Ch›nh phÒ Myanmar Æ∑ c†m xe m∏y Î Yangon tı g«n chÙc n®m nay v◊ l˝ do an toµn, n™n khæp thµnh phË chÿ th†y ´ t´, nh≠ng lµ nh˜ng loπi xe mµ khi b≠Ìc l™n ng≠Íi ta c¯ b®n kho®n kh´ng hi”u xe sœ ch’t m∏y Î Æoπn nµo tr™n Æ≠Íng. Xe bu˝t kh´ng Æi“u hfla, xe t∂i ch’ hai hµng gh’ gÁ Î thÔng xe lÈ thi™n, xe lam, {x’ l´} Æπp ch©n c„ læp th™m ph«n phÙ giËng xe ba b∏nh vÌi hai chÁ ngÂi nh≠ng lµ ngÂi... quay l≠ng vµo nhau g‰i lµ Trishaw, nh≠ng ng≠Íi Myanmar cfln t∆ng th™m cho n„

mÈt c∏i t™n m¸ mi“u n˜a lµ {sidecar}. ß∆c bi÷t taxi nhi“u v´ sË, nhi“u h¨n b†t c¯ thµnh phË nµo t´i Æ∑ tıng Æi qua. Taxi Î Æ©y kh´ng læp ÆÂng hÂ, kh´ng c„ m∏y lπnh mµ h¯ng gi„ trÍi, chπy Æ’n Æ©u m∆c c∂ Æ’n Ɔy tÔy theo Æoπn Æ≠Íng vµ ÆÈ {ræn} cÒa kh∏ch.

Kh´ng c„ nhi“u kh∂ n®ng Æ” tÀu xe ri™ng, cho dÔ lµ xe kh´ng m∏y lπnh, ng≠Íi Yangon Ƶnh chfiu chen chÛc tr™n nh˜ng thÔng xe n„ng nh≠ thi™u, mµ xe nµo xe n†y Æ“u th†y d®m ng≠Íi

44

Æu b∏m Î ph«n Æu´i.

Ng≠Íi Myanmar, nam n˜ quanh n®m m∆c... v∏y, mÈt m∂nh v∂i cuËn Æ’n g„t ch©n mµ ng≠Íi Vi÷t th≠Íng g‰i lµ xµ r´ng cfln Î Myanmar g‰i longyi. Nam m∆c longyi kŒ ca r´ s…m cfln n˜ m∆c v∂i hoa nhi“u mµu. H‰ chÿ thay ÆÊi thÍi trang bªng c∏ch thay ch†t li÷u, h‰a ti’t vµ sæc mµu tr™n longyi. Longyi cÒa n˜ c„ d©y buÈc cfln cÒa nam th◊... c„ vŒ ph¯c tπp h¨n, d‘ tuÈt h¨n n™n thi tho∂ng c∏c b∏c mµy

r©u lπi gÏ {v∏y} ra v†n lπi cπp tr≠Ìc thanh thi™n bπch nhÀt. Kh∏ch lπ th†y kh´ng quen ph∂i t˘ bi’t ˝ mµ quay m∆t Æi. Chÿ mÈt sË ›t thanh ni™n thuÈc loπi sµnh Æi÷u mÌi m∆c qu«n.

Vi÷c lµm Î Myanmar lµ mÈt mËi bÀn t©m lÌn cÒa t†t c∂ nh˜ng ng≠Íi trŒ.

Yangon cÚng kh´ng lµ mÈt ngoπi l÷. ߆t n≠Ìc nµy thıa lao ÆÈng, nh≠ng lπi thi’u nguÂn nh©n l˘c tri th¯c cao, Æ∆c bi÷t lµ trong nh˜ng l‹nh v˘c v“ c´ng ngh÷. V◊ th’, c„ mÈt chÁ lµm, cho dÔ thu nhÀp chÿ vµi chÙc Æ´ la mÁi th∏ng cÚng Æ∑ lµ Æi“u hπnh phÛc. D©n sË 5 tri÷u ng≠Íi, Yangon, nh≠ nhi“u Æ´ thfi kh∏c tr™n th’ giÌi ti’p nhÀn lµn s„ng nhÀp c≠ Æ’n tı t†t c∂ c∏c tÿnh nghÃo trong c∂ n≠Ìc, trong sË Æ„ c„ Balay, c´ h≠Ìng d…n vi™n du lfich cho t´i. C´ c„ bªng thπc s¸ v“ m´i tr≠Íng, nh≠ng tı sau khi tËt nghi÷p ch≠a lµm c´ng vi÷c nµo kh∏c ngoµi h≠Ìng d…n vi™n du lfich ti’ng Anh vµ ti’ng T©y Ban Nha. Balay chia sŒ v“ ≠Ìc m¨ Æ≠Óc Ưng lÌp cÒa c´ nh≠ng c¯ chÍ vi÷c hoµi suËt bao n®m, cuËi cÔng c´ Ƶnh gæn b„ vÌi ngh“ h≠Ìng d…n vi™n du lfich vµ qu™n hºn gi†c mÈng gi∏o vi™n. Du lfich cÒa Myanmar g«n Æ©y mÌi mÎ cˆa, l≠Óng kh∏ch hµng n®m chÿ vµi tr®m ngµn mµ d≠Íng nh≠ kh∏ch Vi÷t cÚng lµ mÈt nguÂn chÒ y’u. LÛc Î Bago, r†t nhi“u ng≠Íi b∏n hµng rong mÍi chÛng t´i mua b≠u thi’p vµ Æ∏m trŒ con Ôa ra xin {mÈt Æ´}. Ngay c∂ nh˜ng Ưa trŒ 3 tuÊi m∏ qu÷t Thanakha cÚng lÚn cÚn chπy theo quÍ tay l™n vπt ∏o kh∏ch mµ n„i c∏i c©u ti’ng Vi÷t Æ∑ Æ≠Óc hu†n luy÷n sΩn {mÈt Æ´, mÈt Æ´}. H·i gi∏ b≠u thi’p, ng≠Íi b∏n n„i ti’ng Vi÷t r†t s‚i: Hai ngh◊n.

C«n ph∂i n„i rªng c´ng d©n Yangon n„i ti’ng Anh kh∏ thµnh thπo, ngay c∂ nh˜ng ng≠Íi b∏n hµng ho∆c lao ÆÈng phÊ th´ng. Th” nh≠ ai cÚng sΩn sµng giao ti’p vÌi kh∏ch ngoπi quËc bªng ti’ng Anh vÀy, trong khi Æ©y hoµn toµn kh´ng ph∂i mÈt thµnh phË du lfich hi÷n Æπi vµ chuy™n nghi÷p nh≠ Bali cÒa Indonesia hay Pattaya cÒa Th∏i Lan. Trong chÓ Bogyoke Aung San (t™n tÊng thËng Æ«u ti™n cÒa quËc gia Mi’n ßi÷n ÆÈc lÀp), n¨i mµ Æ∏ qu˝ Æ≠Óc bµy b∏n nh≠ vflng, nh…n nh˘a trong ti÷m tπp h„a, t†t c∂ nh˜ng ng≠Íi b∏n hµng Æ“u c„ th” n„i ti’ng Anh l≠u lo∏t vÌi ng˜ ©m chu»n x∏c Æ’n kinh ngπc. ChÓ Bogyoke b∏n tı th˘c ph»m Æ’n v∂i v„c, giµy däp, tı Æ thÒ c´ng m¸ ngh÷ (chÒ y’u gia c´ng bªng ch†t li÷u sıng, gÁ vµ v· trai) cho Æ’n Æ∏ qu˝ cÏ vµi ngµn Æ´ la M¸ mÈt vi™n. MÈt Æi“u kh∏ ngπc nhi™n lµ chÓ Bogyoke, n¨i gi∏ trfi cÒa nh˜ng vi™n

Æ∏ qu˝ trong hµng tr®m cˆa hµng kh„ c„ th” ≠Ìc Æo∏n nÊi, lπi kh´ng c„ b†t c¯ mÈt nh©n vi™n b∂o v÷ nµo. T´i h·i Balay vµ c´ cÚng chfiu kh´ng cæt ngh‹a nÊi. Chÿ c„ Æi“u rªng trong lfich sˆ cÒa Bogyoke, ch≠a tıng x∂y ra b†t c¯ vÙ c≠Ìp Æ∏ qu˝ nµo.

ThÍi trang Æ∆c tr≠ng cÒa ng≠Íi Myanmar cfln th” hi÷n Î ba v÷t Thanakha tr™n m∆t. VÌi thÍi ti’t næng n„ng quanh n®m, ng≠Íi Myanmar l†y bÈt Thanakha lµm kem chËng næng.

Balay Æem dÙng cÙ Æ’n cho t´i xem.

B™n cπnh {v®n h„a Thanakha}, ng≠Íi Myanmar cfln c„ v®n h„a ®n tr«u, tı t«ng lÌp lao ÆÈng Æ’n c´ng nh©n vi™n ch¯c, giµ trŒ, nam n˜ lÛc nµo cÚng b·m bŒm nhai tr«u. ô mÈt sË n¨i c´ng cÈng nh≠ chÔa chi“n, ng≠Íi ta Æ∆t sΩn nh˜ng chi’c ang ÆÂng Æ” cho kh∏ch thÀp ph≠¨ng nhÊ b∑ tr«u, bªng kh´ng th◊ bπ Æ©u nhÊ Æ†y. ßang Æi tr™n Æ≠Íng, th∂ng ho∆c lπi giÀt m◊nh v◊ mÈt nam nh©n trŒ trung thfl Æ«u ra kh·i cˆa taxi vµ nhÊ toãt b∑ tr«u tr™n Æ≠Íng phË.

❱ Qu«n th” ki’n trÛc ChÔa vµng Shwedagon - Myanmar.

ß„ lµ mÈt khÛc c©y Thanakha ngæn cÏ mÈt gang, b∏n r†t sΩn ngoµi chÓ.

C´ mµi v· tr™n chi’c Æ‹a Æ∏, ÆÊ chÛt n≠Ìc vµo tr≠Ìc khi mµi. Vµi phÛt sau, c´ c„ chÛt bÈt s“n s÷t mµu xi m®ng.

Nam phÙ l∑o †u Æ“u b´i Thanakha Î nh˜ng ph«n nµo ph´ ra d≠Ìi ∏nh m∆t trÍi. T´i b∂o Balay Æ∑ b´i {kem} th◊ ph∂i b´i Æ“u, sao ai cÚng nh´m nhem ba v÷t tr™n hai m∏ vµ tr≠Ìc tr∏n th’ kia. Balay b∂o h‰ lµm Æi”m nh†n th’ cho... Æãp. BÈt c©y Thanakha cfln Æ≠Óc ch’ thµnh kem Æ„ng sΩn trong hÈp nh˘a, b∏n phÊ bi’n Î b†t k˙ ti÷m tπp h„a vµ Æi”m du lfich nµo vÌi gi∏ 500 kyat (kho∂ng 10.000 ÆÂng ti“n Vi÷t). Nh≠ng t´i ngÍ rªng Thanakha Æ∑ trÎ thµnh v®n h„a lµm Æãp cÒa ng≠Íi Myanmar nhi“u h¨n lµ ti÷n ›ch chËng næng. V◊ th†y c„ c´ g∏i da træng b„c lµm vi÷c 8 ti’ng trong si™u thfi Æi“u hfla m∏t lπnh, næng vµo lÛc nµo mµ v…n ba v÷t træng m∆t.

45

Ngoµi m∆c longyi, b´i Thanakha, m´i Æ· v÷t tr«u, ng≠Íi Myanmar cfln duy tr◊ th„i quen ®n bËc trong b˜a c¨m vµ Æi ch©n Ɔt Î t†t c∂ nh˜ng ng´i chÔa vµ thi“n vi÷n rÈng lÌn. Qu∂ lµ mi“n Ɔt nµy c„ nhi“u Æi“u r†t kh∏c nh˜ng n¨i cfln lπi tr™n Æfia c«u. CÚng tπi Myanmar, c∏c nhi’p ∂nh gia quËc t’ chÌp Æ≠Óc h◊nh ∂nh v“ nh˜ng ng≠Íi Ƶn bµ cÊ dµi nÊi ti’ng thuÈc bÈ tÈc Padaung Î Heho Æ” tranh thÒ Æ≠a l™n trang b◊a nh˜ng tπp ch› lÌn.

Nh˜ng chi’c vflng bªng ÆÂng mµu vµng Æ≠Óc Æ∆t vµo cÊ c∏c bä g∏i vµ theo n®m th∏ng sË vflng kim loπi nhi“u l™n, tπo ra nh˜ng ng≠Íi Ƶn bµ {cÊ h≠¨u ki™u k˙}. ô Yangon, ng≠Íi ta cho rªng nh˜ng v÷t Thanakha lµ Æãp th◊ Î Heho, nh˜ng ng≠Íi Ƶn bµ cÊ dµi cÚng trÎ thµnh di‘m l÷. ßi“u Æ„ Æ©u c„ g◊ lπ! ❑

QUÔC TÊ

Ngµy 6-3-2011, tı s©n bay vÚ trÙ tr™n mÚi Canaveral, M¸ Æ∑ ph„ng thˆ thµnh c´ng m∏y bay vÚ trÙ kh´ng ng≠Íi l∏i X-37B. BÈ chÿ huy kh´ng qu©n M¸ Æ∏nh gi∏, chuy’n bay thµnh c´ng cÒa m∏y bay vÚ trÙ X-37B lµ mÈt thµnh t˘u to lÌn, mÎ Æ«u k˚ nguy™n M¸ thˆ nghi÷m hµng loπt c∏c kh› tµi bay vÚ trÙ qu©n s˘ c„ kh∂ n®ng quay trÎ v“ Tr∏i ߆t. Cfln theo c∏c chuy™n gia qu©n s˘ tr™n th’ giÌi, thµnh c´ng nµy lµ c¨ sÎ cho quan ni÷m chi’n l≠Óc cÒa M¸ ti’n c´ng tr™n phπm vi toµn c«u bªng ph≠¨ng ti÷n phi hπt nh©n.

✑ L£ MINH QUANG

ß

’n nay, BÈ QuËc phflng M¸ Æ∑ hoµn t†t nh˜ng nÈi dung c¨ b∂n vµ quan tr‰ng nh†t cÒa quan Æi”m chi’n l≠Óc ti’n c´ng tr™n phπm vi toµn c«u, g‰i tæt lµ ti’n c´ng toµn c«u bªng ph≠¨ng ti÷n phi hπt nh©n, theo Æ„, c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸ c„ kh∂ n®ng sˆ dÙng vÚ kh› th´ng th≠Íng c„ Æi“u khi”n vµ c„ ÆÈ ch›nh x∏c cao mang Æ«u Æπn phi hπt nh©n ti’n c´ng chÌp nho∏ng vµo c∏c mÙc ti™u tı kho∂ng c∏ch xuy™n lÙc Æfia. Theo quan ni÷m chi’n l≠Óc nµy, nhi÷m vÙ lÀp k’ hoπch, chu»n bfi vµ ti’n hµnh chi’n tranh Æ≠Óc giao cho BÈ chÿ huy ti’n c´ng toµn c«u vµ BÈ chÿ huy chi’n l≠Óc li™n hÓp.

46

Trong khu´n khÊ quan ni÷m chi’n l≠Óc ti’n c´ng toµn c«u, L«u N®m G„c Æang ti’n hµnh tËi ≠u ho∏ c¨ c†u tÊ ch¯c cÒa BÈ chÿ huy chi’n l≠Óc li™n hÓp trong c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸, nghi™n c¯u soπn th∂o vµ Æi“u chÿnh k’ hoπch t∏c chi’n Æ” sˆ dÙng h÷ thËng vÚ kh› ti’n c´ng, n©ng cao kh∂ n®ng chi’n Ɔu cÒa c∏c l˘c l≠Óng vµ ph≠¨ng ti÷n, hi÷n Æπi ho∏ loπi vÚ kh› vµ trang bfi hi÷n c„ vµ nghi™n c¯u ch’ tπo c∏c loπi vÚ kh› mÌi.

Theo quan Æi”m cÒa BÈ Chÿ huy qu©n s˘ M¸, c∏c Æfln ti’n c´ng toµn c«u phi hπt nh©n lµ thµnh ph«n then chËt trong chi’n l≠Óc qu©n s˘ mÌi cÒa M¸ nhªm sΩn sµng ho∏ gi∂i c∏c nguy c¨ vµ th∏ch th¯c trong nhi“u l‹nh v˘c nh≠ chËng khÒng bË; ng®n ch∆n phÊ

VÚ kh› cho kfich b∂n ti’n c´ng toµn c«u bªng ph≠¨ng ti÷n phi hπt nh©n bi’n vÚ kh› s∏t th≠¨ng hµng loπt; b∂o v÷ c∏c ÆÂng minh vµ ÆËi t∏c cÒa M¸ trong m‰i t◊nh huËng; b∂o v÷ lÓi ›ch sËng cfln cÒa M¸ tr™n khæp th’ giÌi.

Tr™n c¨ sÎ quan ni÷m chi’n l≠Óc ti’n c´ng toµn c«u, M¸ Æ∑ x©y d˘ng 5 kfich b∂n sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n phi hπt nh©n, trong Æ„ c„ c∏c loπi kh› tµi vÚ trÙ hoµn toµn mÌi nh≠ m∏y bay vÚ trÙ kh´ng ng≠Íi l∏i X-37B mµ M¸ vıa ph„ng thˆ thµnh c´ng ngµy 6-3-2011.

Kfich b∂n 1: Di‘n ra s˘ ÆËi Æ«u gi˜a hai n≠Ìc, trong Æ„ mÈt quËc gia c„ ti“m l˘c qu©n s˘ c„ th” so s∏nh Æ≠Óc vÌi M¸ vµ Æang c„ ˝ Æfinh lµm rËi loπn, thÀm ch› ph∏ hoπi hoπt ÆÈng cÒa c∏c h÷ thËng truy“n th´ng vµ trinh s∏t vÚ trÙ cÒa M¸. ß©y lµ h÷ thËng b∂o Æ∂m chi’n Ɔu c˘c k˙ quan tr‰ng ÆËi vÌi c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸ vµ ÆÂng minh.

Theo kfich b∂n nµy, M¸ ph∂i sΩn sµng ÆËi ph„ vÌi ÆËi ph≠¨ng c„ kh∂ n®ng t∏c chi’n trong kho∂ng kh´ng vÚ trÙ vµ ph∏ hoπi c„ chÒ ˝ ÆËi vÌi mÈt trong c∏c h÷ thËng v÷ tinh qu©n s˘ cÒa M¸. L«u N®m G„c coi Æ„ lµ hµnh ÆÈng x©m l≠Óc nhªm vµo M¸ vµ sΩn sµng ng®n ch∆n, kh´ng Æ” cuÈc xung ÆÈt ti’p tÙc ph∏t tri”n thµnh cuÈc Ɔu Æ«u qu©n s˘ tr™n quy m´ lÌn.

Kfich b∂n 2: Hoπt ÆÈng cÒa M¸ nhªm ng®n ch∆n c∏c l˘c l≠Óng khÒng bË sˆ dÙng vÀt li÷u ph„ng xπ.

Theo kfich b∂n nµy, M¸ sœ nhanh ch„ng ∏p dÙng bi÷n ph∏p ng®n ch∆n l˘c l≠Óng khÒng bË quËc t’ sˆ dÙng vÀt li÷u ph„ng xπ Æ” ch’ tπo {bom b»n}. ßËi ph≠¨ng lµ mÈt nh„m khÒng bË c„ ˝ Æfinh b› mÀt tÊ ch¯c vÀn chuy”n vµ sau Æ„ phÊ bi’n mÈt khËi l≠Óng vÀt li÷u ph„ng xπ hπn ch’ vµo kho∂ng vµi chÙc kg ch†t th∂i hπt nh©n.

BÈ QuËc phflng M¸ ra l÷nh bæt gi˜ vµ sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n ti’n

c´ng toµn c«u phi hπt nh©n Æ” hu˚ di÷t c∏c vÀt li÷u ph„ng xπ nguy hi”m.

Kfich b∂n 3: Hoπt ÆÈng cÒa c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸ nhªm ng®n ch∆n mÈt trong nh˜ng tÊ ch¯c khÒng bË sˆ dÙng vÚ kh› s∏t th≠¨ng hµng loπt chËng lπi M¸ ho∆c c∏c ÆÂng minh cÒa M¸.

Kfich b∂n nµy d˘ ki’n t◊nh h◊nh c„ th” x∂y ra y™u c«u M¸ nhanh ch„ng sˆ dÙng l˘c l≠Óng nhªm ng®n ch∆n hoπt ÆÈng sˆ dÙng vÚ kh› s∏t th≠¨ng hµng loπt cÒa b‰n khÒng bË Æang hoπt ÆÈng tr™n l∑nh thÊ mÈt quËc gia kh´ng th©n thi÷n vÌi M¸. ßËi ph≠¨ng lµ mÈt tÊ ch¯c khÒng bË sÎ h˜u phi ph∏p vÚ kh› s∏t th≠¨ng hµng loπt vµ c„ ˝ Æfinh sˆ dÙng vÚ kh› nµy chËng lπi M¸ vµ c∏c ÆÂng minh cÒa M¸.

Khi nhÀn Æ≠Óc th´ng tin nµy, BÈ QuËc phflng M¸ Æ≠Óc l÷nh sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n ti’n c´ng toµn c«u phi hπt nh©n Æ“ ng®n ch∆n vµ hu˚ di÷t vÚ kh› s∏t th≠¨ng hµng loπt.

Kfich b∂n 4: Hµnh ÆÈng cÒa M¸ nhªm ti™u di÷t thÒ l‹nh cÒa mÈt ho∆c nhi“u tÊ ch¯c khÒng bË tπi cuÈc g∆p cÒa chÛng Î thÒ Æ´ mÈt n≠Ìc trung lÀp. ßËi ph≠¨ng lµ thÒ l‹nh c∏c tÊ ch¯c khÒng bË vµ ÆÈi ngÚ th©n cÀn cÒa chÛng c„ k’ hoπch trong vflng 24 giÍ tÌi ti’n hµnh cuÈc g∆p b› mÀt tπi trung t©m thÒ Æ´ cÒa mÈt n≠Ìc trung lÀp Î Trung É c∏ch c¨ sÎ ti“n duy™n cÒa qu©n ÆÈi M¸ tr™n 1.500km.

Hoπt ÆÈng qu©n s˘ di‘n ra tπi khu v˘c c∏ch xa c®n c¯ qu©n s˘ cÒa M¸ vµ hπn ch’ v“ m∆t thÍi gian, n™n cÔng vÌi vi÷c sˆ dÙng l˘c l≠Óng ph∂n ¯ng nhanh cÒa L«u N®m G„c, M¸ sœ xem xät ph≠¨ng ∏n sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n ti’n c´ng toµn c«u bË tr› tr™n l∑nh thÊ M¸.

47

Kfich b∂n 5: Hµnh ÆÈng cÒa M¸ nhªm r®n Æe Æfln ti’n c´ng bªng t™n lˆa hπt nh©n tı mÈt trong nh˜ng {quËc gia b†t trfi}. ßËi ph≠¨ng lµ quËc gia c„ ti“m n®ng vÚ kh› hπt nh©n hπn ch’ vµ c∏c ph≠¨ng ti÷n mπng, Æ≠a ra c∏c y™u s∏ch kh´ng th” ch†p nhÀn Æ≠Óc ÆËi vÌi M¸ vµ c∏c ÆÂng minh cÒa M¸, ÆÂng thÍi Æe d‰a sˆ dÙng vÚ kh› hπt nh©n khi nh˜ng y™u s∏ch nµy kh´ng Æ≠Óc th˘c hi÷n. ßËi ph≠¨ng c„ tÊ hÓp t™n lˆa Æ≠Íng Æπn v≠Ót Æπi ch©u c¨ ÆÈng vµ vÚ kh› hπt nh©n Æ≠Óc b∂o v÷ trong c∏c h«m ng«m ki™n cË d≠Ìi m∆t Ɔt. L∑nh Æπo {quËc gia b†t trfi} cfln tuy™n bË sœ ra l÷nh ti’n c´ng hπt nh©n trong tr≠Íng hÓp xu†t hi÷n nguy c¨ bfi M¸ vµ c∏c ÆÂng minh ti’n c´ng. ßËi ph≠¨ng c„ th” ph„ng t™n lˆa kh´ng sÌm h¨n 10-15 phÛt sau khi h‰ ph∏t hi÷n hoπt ÆÈng chu»n bfi ti’n c´ng phÒ Æ«u cÒa M¸.

T›nh Æ’n vfi tr› Æfia l˝ cÒa ÆËi ph≠¨ng cÚng nh≠ kh∂ n®ng k¸ thuÀt hi÷n Æπi cÒa c∏c l˘c l≠Óng hπt nh©n cÒa h‰, kh´ng chÿ c∏c quËc gia trong khu v˘c lµ ÆÂng minh cÒa M¸ mµ c∂ lÙc Æfia Hoa K˙ cÚng Æ“u nªm d≠Ìi mËi Æe d‰a ti’n c´ng hπt nh©n cÒa {quËc gia b†t trfi}, c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang M¸ sœ nhanh ch„ng can thi÷p nhªm ng®n ch∆n cuÈc ti’n c´ng bªng t™n lˆa hπt nh©n cÒa {quËc gia b†t trfi} h≠Ìng vµo M¸ ho∆c c∏c ÆÂng minh cÒa M¸ vµ kh´ng loπi trı kh∂ n®ng sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n ti’n c´ng toµn c«u. V◊ c„ nhi“u kh∂ n®ng cuÈc xung ÆÈt sœ bi’n thµnh chi’n tranh quy m´ lÌn, M¸ sœ sˆ dÙng t†t c∂ c∏c kh∂ n®ng qu©n s˘ quËc gia hi÷n c„ nhªm loπi trı nguy c¨ Æe d‰a hπt nh©n tı ÆËi ph≠¨ng ti“m tµng. ❑

QUÔC TÊ

❱ L©u Ƶi Winsdor

Nh˜ng l©u Ƶi Æãp nh†t n≠Ìc

ANH

✑ HÄ PH¶•NG

48

V

≠¨ng quËc Anh kh´ng chÿ Æ≠Óc bi’t Æ’n lµ mÈt trung t©m v®n h„a, kinh t’ vµ ch›nh trfi lÌn cÒa th’ giÌi, mµ cfln h†p d…n bÎi nh˜ng nät ÆÈc Æ∏o trong v®n h„a ngh÷ thuÀt vµ ki’n trÛc Æ∆c tr≠ng ch©u ¢u. MÁi n®m c„ hµng tri÷u du kh∏ch Æ’n Anh Æ” tham quan nh˜ng Æfia danh lfich sˆ vµ t◊m hi”u v“ qu∏ kh¯ cÒa n≠Ìc Anh. Lµ {Æ∂o quËc s≠¨ng mÔ}, nh≠ng v≠¨ng quËc Anh r†t Æa dπng v“ m∆t Æfia l˝: tı nh˜ng Æ«m l«y bªng phºng cÒa vÔng East Anglia tÌi nh˜ng ÆÂi xanh trÔng Æi÷p Î England, nh˜ng thung lÚng Î x¯ Wales, c∏c d∑y nÛi Scotland... Vµ dÔ Î Æ©u th◊ du kh∏ch cÚng c„ th” nhÀn ra ngay nät Æ∆c tr≠ng r†t {°ng l™}: Æ„ lµ c∏c l©u Ƶi cÊ c„ ki’n trÛc tinh t’ vµ Æa dπng, nªm r∂i r∏c Î khæp c∏c vÔng mi“n gæn vÌi lfich sˆ hµng tr®m n®m cÒa n≠Ìc Anh, nh≠ l©u Ƶi Windsor Î Berkshire, l©u Ƶi Warwick Î Warwickshire, l©u Ƶi Leeds Î Kent, l©u Ƶi Howard vµ Skipton Î North Yorkshire, l©u Ƶi St

Michael's Mount Î Cornwall...

L¢U ßÄI WINDSOR: Nªm Î thfi tr†n Windsor vÔng Berkshire, c∏ch trung t©m London ch≠a Æ«y mÈt giÍ xe chπy, Æ©y lµ mÈt trong ba n¨i Î ch›nh th¯c cÒa hoµng gia Anh (cÔng vÌi cung Æi÷n Buckingham Î London vµ Holyrood Î Edinburgh). DÔ kh´ng nªm gi˜a London hoa l÷ nh≠ng l©u Ƶi Windsor 1.000 n®m tuÊi nµy lµ chËn nghÿ ng¨i ≠a th›ch cÒa N˜ hoµng Anh. VÌi di÷n t›ch sµn 44.965m2, Windsor lµ tfla l©u Ƶi lÌn nh†t th’ giÌi cfln c„ ng≠Íi sinh sËng. Trong lfich sˆ, Windsor tıng lµ l©u Ƶi tr∏ng l÷ cÒa hoµng gia trong thÍi b◊nh, lµ ph∏o Ƶi ki™n cË vÌi nh˜ng b¯c t≠Íng Æ∏ cao vÛt khi c„ chi’n tranh, vµ c„ lÛc lµ nhµ ngÙc giam c∏c qu˝ tÈc chËng ÆËi.

L©u Ƶi Windsor nªm b™n con s´ng Thames th¨ mÈng, ÆËi di÷n qua b™n kia bÍ lµ tr≠Íng t≠ thÙc Eton, ng´i tr≠Íng t≠ nÊi ti’ng nh†t th’ giÌi

tr› vµ c∏c vÀt dÙng v…n gi˜ nguy™n vŒ cÊ k›nh khi’n ng≠Íi ta nh≠ quay ng≠Óc thÍi gian Æ” trÎ v“ qu∏ kh¯.

Kh∏ch tham quan c„ th” Æi dπo quanh c∏c phflng kh∏ch State Apartments c„ ki’n trÛc tinh x∂o vÌi c∏c ÆÃn chÔm lÈng l…y, c∏c bÈ bµn gh’ h◊nh d∏ng c«u k˙, sµn tr∂i th∂m hµi hfla vµ tr∏ng l÷ Æ’n tıng chi ti’t. Phflng tr≠ng bµy Semi State vÌi nh˜ng b∂o vÀt qu˝ hi’m trong bÈ s≠u tÀp hoµng gia, gÂm nh˜ng b¯c tranh cÒa Holbein, Rubens, Van Dyck vµ Æ s¯ cÊ qu˝ gi∏. ß∆c bi÷t, khu nhµ bÛp b™ cÒa N˜ hoµng Mary (Queen Mary's Doll House) lµ m´ h◊nh thu nh· cÒa nhµ n˜ hoµng, Æ«y ÆÒ m†y t«ng l«u, du kh∏ch c„ th” chi™m ng≠Ïng b’p ®n cÒa n˜ hoµng, gara ´ t´ vÌi nhi“u loπi xe h¨i sang tr‰ng, phflng ngÒ, phflng kh∏ch, phflng kh∏nh ti’t, v.v...

B™n trong l©u Ƶi Windsor cfln c„ nhµ nguy÷n Th∏nh George (vfi th∏nh b∂o hÈ cÒa n≠Ìc Anh), n¨i

❱ L©u Ƶi Warwick

dµnh cho con ch∏u c∏c gia Æ◊nh danh gia v‰ng tÈc, n¨i Ƶo tπo 20 thÒ t≠Ìng Anh vµ c∏c nh©n vÀt nÊi ti’ng cÒa n≠Ìc Anh. Eton vµ Windsor mang Æ’n mÈt c∏i nh◊n thÛ vfi v“ truy“n thËng cÒa t«ng lÌp th≠Óng l≠u Anh, giÛp du kh∏ch c∂m nhÀn t©m hÂn cÊ x≠a cÒa ng≠Íi Anh trong h¨i thÎ cÒa cuÈc sËng h´m nay.

Trong l©u Ƶi Windsor, c∏ch bµy

th≠Íng di‘n ra c∏c nghi l‘ t´n gi∏o cÒa hoµng gia Anh. Nhµ nguy÷n nµy Æ≠Óc x©y tı th’ k˚ 13 vµ lµ mÈt trong nh˜ng Æi”m quan tr‰ng nh†t cÒa l©u Ƶi. ß©y lµ n¨i ch´n c†t 10 vfi qu©n chÒ n≠Ìc Anh vµ cÚng lµ n¨i tÊ ch¯c c∏c h´n l‘ cÒa thµnh vi™n hoµng gia nh≠ Th∏i tˆ Charles vµ cÒa c∏c nh©n vÀt nÊi ti’ng, nh≠ ca s‹ Elton John...

Tπi l©u Ƶi Windsor, c∏c l›nh

49

g∏c vµ ÆÈi qu©n l‘ nghi v…n m∆c trang phÙc truy“n thËng vµ c≠Ïi ng˘a. H‰ lu´n gi˜ vŒ nghi™m trang lπnh lÔng khi Ưng g∏c ho∆c tham gia c∏c hoπt ÆÈng nghi l‘ ch›nh th¯c. Kh´ng gian vµ con ng≠Íi Î l©u Ƶi Windsor nµy d≠Íng nh≠ kh´ng chfiu s˘ t∏c ÆÈng cÒa thÍi gian, t†t c∂ v…n giËng h÷t nh≠ c∏ch Æ©y hµng th’ k˚.

L©u Ƶi Windsor ngµy nay Æ∑ mÎ cˆa cho du kh∏ch vµo tham quan, tuy nhi™n nh˜ng lÛc N˜ hoµng c„ m∆t Î Æ©y th◊ nhi“u khu v˘c bfi hπn ch’ Æ” Æ∂m b∂o an ninh cÚng nh≠ s˘ ri™ng t≠ cho N˜ hoµng vµ c∏c thµnh vi™n hoµng gia.

L¢U ßÄI LEEDS: T‰a lπc Î mi“n qu™ vÔng Kent, Æ≠Óc x©y d˘ng tı n®m 857. Sau nhi“u bi’n cË lfich sˆ, l©u Ƶi Æ≠Óc x©y th™m ph«n thµnh lÚy b™n ngoµi vµ Æ≠Óc chia thµnh 3 ph«n ch›nh. MÁi ph«n Æ“u c„ lËi vµo ri™ng vµ h÷ thËng cÊng treo, cÊng sÀp ri™ng vËn r†t phÊ bi’n Î c∏c l©u Ƶi ch©u ¢u thÍi Trung cÊ.

Nhi“u vfi qu©n v≠¨ng cÒa n≠Ìc Anh tıng Î tπi l©u Ƶi nµy nh≠ vua Edward I, Henry V, Henry VIII, vµ n˜ hoµng Elizabeth I nÊi ti’ng thÀm ch› tıng bfi giam l·ng tπi Æ©y tr≠Ìc khi bµ b≠Ìc l™n ngai vµng. ChÒ nh©n cuËi cÔng cÒa l©u Ƶi Leeds lµ Phu nh©n Baillie. Bµ Æ∑ dÔng l©u Ƶi cÒa m◊nh lµm n¨i ch˜a trfi cho c∏c phi c´ng g∆p nπn trong Chi’n tranh th’ giÌi th¯ nh†t. Tr≠Ìc khi qua ÆÍi n®m 1974, bµ Æ∑ hi’n t∆ng tfla l©u Ƶi cho Qu¸ l©u Ƶi Leeds vµ n„ bæt Æ«u mÎ cˆa Æ„n c´ng chÛng tÌi tham quan tı n®m 1976.

Ngµy nay, l©u Ƶi Leeds kh´ng chÿ lµ mÈt di t›ch cÊ x≠a mang ÆÀm ch†t lfich sˆ mµ cfln c„ nhi“u Æi”m h†p d…n thu hÛt kh∏ch du lfich. L©u Ƶi Leeds t‰a lπc tπi mÈt vfi th’ r†t tuy÷t vÍi, phong c∂nh h˜u t◊nh. Quanh n®m, l©u Ƶi nghi™ng m◊nh xuËng m∆t h xanh trong, hfla trong kh´ng kh› trong lµnh, m∏t mŒ cÒa khu v≠Ín rÈng bao quanh. ß’n th®m l©u Ƶi Leeds vµo mÔa xu©n, du kh∏ch sœ th†y l©u Ƶi hi÷n l™n gi˜a mÈt m∂ng xanh, mµu xanh um tÔm cÒa t∏n c©y, xanh ng‰c b›ch cÒa m∆t h n≠Ìc, xanh m¨n mÎn cÒa nh˜ng th∂m c·, xanh th®m thºm cÒa b«u trÍi... C„ c∂m gi∏c nh≠ sæc xanh Æang ch∂y l™nh l∏ng khæp n¨i, c∂nh vÀt Ææm ch◊m trong sæc mµu cÊ t›ch, khi’n du kh∏ch t≠Îng m◊nh lπc vµo chËn th«n ti™n. Tr™n m∆t hÂ, nh˜ng con thi™n nga Æen nÊi ti’ng Æang th∂n nhi™n b¨i lÈi. ß©y lµ

>>

QUÔC TÊ

❱ L©u Ƶi Winsor nh◊n tı s´ng Thames, b¯c tranh Æ®ng tr™n tÍ London News, ngµy 4.6.1887

m„n quµ ThÒ t≠Ìng Anh Winston Churchill Æ≠Óc t∆ng sau Chi’n tranh th’ giÌi th¯ hai. Bao quanh l©u Ƶi lµ nh˜ng v≠Ín nho vµ s©n golf th¨ mÈng.

B™n trong l©u Ƶi, du kh∏ch c„ th” chi™m ng≠Ïng nhi“u b¯c tranh cÊ, th∂m th™u, Æ Æπc c„ tı nhi“u th’ k˚ tr≠Ìc. Nh˜ng Æ vÀt cÊ v´ gi∏ Æ∑ t´n th™m vŒ sang tr‰ng, qu˝ ph∏i cho nÈi th†t cÒa tfla l©u Ƶi. Nh≠ng c„ lœ thÛ vfi nh†t lµ Æ≠Óc th≠Îng th¯c nh˜ng m„n ®n trong mÈt c®n phflng sang tr‰ng cÒa vua Henry VIII. Du kh∏ch sœ t≠Îng nh≠ m◊nh trÎ thµnh mÈt c´ ti”u th≠, mÈt ngµi b∏ t≠Ìc, hay mÈt vfi qu©n v≠¨ng Æ≠Óc nh˜ng ng≠Íi h«u bµn vµ qu∂n gia phÙc vÙ r†t chu Æ∏o.

L©u Ƶi Leeds cÚng lµ n¨i th≠Íng xuy™n tÊ ch¯c c∏c buÊi hfla nhπc lÌn cÒa n≠Ìc Anh. L¢U ßÄI WARWICK Nªm Î vÔng Warwickshire, x¯ England. L©u Ƶi Warwick c„ c†u trÛc gËc lµm tı gÁ, Æ≠Óc vua William x©y d˘ng vµo n®m 1068. ß’n th’ k˚ 12, Warwick Æ≠Óc x©y lπi bªng Æ∏. N®m 1153 n„ Æ≠Óc dÔng lµm n¨i giam c«m tÔ binh, rÂi sau Æ„ vµo th’ k˚ 15 Æ©y cfln lµ n¨i giam c«m vua Edward IV. Tr∂i qua hµng tr®m n®m chi’n tranh ∏c li÷t, ph«n b™n ngoµi cÒa l©u Ƶi Æ≠Óc cÒng cË chæc chæn h¨n. ß’n th’ k˚ 17, l©u Ƶi trÎ thµnh n¨i Î cÒa gia Æ◊nh B∏ t≠Ìc Greville. N®m 1978, l©u Ƶi Warwick Æ≠Óc nh„m Tussauds mua lπi vµ bæt Æ«u mÎ cˆa Æ„n kh∏ch du lfich.

Du kh∏ch Æ’n l©u Ƶi Warwick c„ th” trÃo l™n c∏c tfla th∏p cÒa l©u Ƶi,

❱ L©u Ƶi Leeds

hay Æi dπo xuy™n qua c∏c khu v≠Ín, tham quan tri”n l∑m vµ tham d˘ c∏c s˘ ki÷n Æ∆c bi÷t ngoµi trÍi nh≠: c≠Ïi ng˘a Æ©m th≠¨ng, bæn cung, s®n chim ≠ng; th®m v≠Ín hÂng Victoria c„ tı n®m 1868 vÌi r†t nhi“u loµi hÂng khoe sæc r˘c rÏ vµo cuËi th∏ng 6 hµng n®m...

ThÍi Æi”m nµy, n≠Ìc Anh Æang t†t bÀt c∏c c´ng vi÷c chu»n bfi cho s˘ ki÷n Th’ vÀn hÈi mÔa hà 2012 sœ di‘n ra tπi thÒ Æ´ London. S˘ ki÷n th” thao danh gi∏ nh†t th’ giÌi Æ≠Óc tÊ ch¯c 4 n®m mÈt l«n nµy, cÔng vÌi l‘ k’t h´n cÒa hoµng tˆ Anh William vµo th∏ng 4-2011 Æ∑ khi’n l≠Óng du kh∏ch trong vµ ngoµi n≠Ìc Anh t®ng v‰t tı Æ«u n®m 2011. C∏c l©u Ƶi nÊi ti’ng Î n≠Ìc Anh cÚng Æ∑ l™n k’ hoπch tÊ ch¯c c∏c s˘ ki÷n {®n theo} Æ∏m c≠Ìi

50

hoµng gia nµy bÎi næm bæt Æ≠Óc t©m l˝: nhi“u du kh∏ch tÌi Anh dfip nµy cÚng bÎi mong muËn Æ≠Óc ch¯ng ki’n mÈt Æ∏m c≠Ìi lfich sˆ vÌi s˘ hi÷n di÷n cÒa nhi“u nguy™n thÒ quËc gia vµ hoµng gia c∏c n≠Ìc. Ri™ng ÆËi vÌi ng≠Íi d©n Anh, Æ∏m c≠Ìi gi˜a ng≠Íi Ưng th¯ hai trong danh s∏ch k’ vfi ngai vµng vÌi mÈt c´ g∏i {th≠Íng d©n} Æ≠Óc cho lµ Æem lπi ni“m hy v‰ng x„a mÍ kho∂ng c∏ch gi˜a hoµng gia vÌi ng≠Íi d©n, c∂i thi÷n h◊nh ∂nh hoµng gia Anh vËn bfi coi lµ khäp k›n vµ thÒ c˘u; Æem lπi lµn gi„ t≠¨i mÌi vµ sinh kh› cho n≠Ìc Anh trong bËi c∂nh lπm ph∏t gia t®ng vµ ÆÍi sËng ng≠Íi d©n g∆p nhi“u kh„ kh®n. ❑

LOÄI VÜT

BIÕU T¶úNG WWF

G

†u trÛc hay g†u mÃo lÌn c„ t™n khoa h‰c lµ Ailuropoda melanoleuca (t™n nµy ngh‹a lµ {con vÀt ch©n mÃo mµu Æen pha træng}), Æ≠Óc x’p vµo h‰ G†u, t™n ti’ng H∏n lµ ßπ i hÔng mi™u. ß≠Óc g‰i lµ g†u trÛc v◊ th¯c ®n chÒ y’u cÒa chÛng lµ l∏ tre, l∏ Hi÷n nay tr™n th’ giÌi g†u trÛc. trÛc chÿ cfln tÂn tπi duy nh†t Î vÔng nÛi T¯ Xuy™n, T©y Tπng, Trung QuËc. Nˆa cuËi th’ k˚ XX, chÛng Æ∑ trÎ thµnh bi”u tr≠ng quËc gia cÒa Ɔt n≠Ìc nµy . Do khu v˘c sinh sËng bfi thu hãp vµ t˚ l÷ sinh s∂n r†t th†p, k” c∂ trong t˘ nhi™n l…n trong t◊nh trπng giam c«m n™n g†u trÛc Æ≠Óc x’p vµo c∏c loµi ÆÈng vÀt Æang g∆p nguy hi”m. Ch›nh v◊ vÀy, h◊nh ∂nh g†u trÛc Æ∑ Æ≠Óc ch‰n lµ bi”u t≠Óng cÒa WWF (Qu ¸ QuËc t’ b∂o v÷ thi™n nhi™n). ❑ ✑ PH¶•NG LINH

H&J PRODUCTIONS LTD., C§NG TY HÄNG ß¡U TRONG LèNH V#C THI⁄T K⁄, SÅN XUƒT CÉC ƒN PH¬M CHƒT L¶úNG CAO, SøN SÄNG CUNG CƒP CÉC DëCH V| XUƒT BÅN  B∂n tin nÈi bÈ, tπp ch› ph∏t hµnh Æfinh k˙ hµng tu«n ho∆c hµng th∏ng.  Tµi li÷u qu∂ng b∏ tÊ ch¯c, giÌi thi÷u dfich vÙ, s∂n ph»m vÌi ch©t l≠Óng v≠Ót trÈi.  K˚ y’u, s∏ch vÌi nÈi dung phong phÛ vµ h◊nh ∂nh sang tr‰ng, giÛp th” hi÷n h◊nh ∂nh tÊ ch¯c hay c´ng ty mÈt c∏ch chuy™n nghi÷p.

ß∆c bi÷t, H&J Productions Ltd. c„ studio th˘c hi÷n h◊nh ∂nh ch†t l≠Óng cao, cÔng d©y chuy“n in Æa dπng, cho phäp in nhanh vÌi sË l≠Óng kh´ng hπn ch’: tı 1 b∂n in duy nh†t cho Æ’n hµng vπn b∂n in opset ti™u chu»n.

Li™n lπc ngay vÌi chÛng t´i:

www.hj-pro.com

H&J Productions Ltd. Studio 875 HÂng Hµ, Ch≠¨ng D≠¨ng, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi.

Tel: 04 3932 9221 Email: info@hj-pro.com Ho∆c g‰i ngay Æ≠Íng d©y n„ng 090 342 8874