DHV Nieuwsbrief Ruimte in Beweging najaar 2010 by Royal HaskoningDHV

Advies- en ingenieursbureau

dhv.nl/gebiedsontwikkeling Keuzes maken. Dat is de essentie van gebiedsontwikkeling. Afwegingen worden complexer, want er moet steeds meer gebeuren binnen dezelfde ruimte. Hoe kunnen we de vraag om meer woningen, de behoefte aan meer asfalt en rails en de roep om meer rust en groen met elkaar in balans brengen? Voortschrijdende verstedelijking moet verweven worden met doelstellingen als leefbaarheid, gezondheid, duurzame ontwikkeling en sociale samenhang. Gebiedsontwikkeling is alleen succesvol vanuit een breed perspectief en samenwerking is daarbij een gegeven. DHV regisseert vanuit een visie met gedragen en uitvoerbare oplossingen voor gebiedsontwikkeling.

Ruimte in beweging Najaar 2010 > Duurzame ambities waarmaken | Dertien miljoen 360º panoramafoto’s | Raalte verbetert bedrijventerrein | Ambities van Wonen Roer & Maas | ’s-Hertogenbosch houdt ambities overeind

Veilig en modern centrum voor Bilthoven Vier jaar geleden was de maat vol na het 16e dodelijke ongeval in 20 jaar. Wethouder A.J. Ditewig van de gemeente De Bilt pakt persoonlijk de telefoon om met Prorail te praten over de gevaarlijkste spooroverweg van Nederland, die van Bilthoven. Een constructief overleg volgt. Drie maanden later geeft de gemeenteraad groen licht voor ondertunneling. Maar de wethouder wil meer dan een verkeersoplossing. Hij wil een gebiedsoplossing, goed voor het hele centrum. “Ik heb een brief uit 1929 waarin aandacht wordt gevraagd voor de veiligheid, de bereikbaarheid en het milieu. Rondom het spoor is dan al sprake van filevorming met – ik citeer - wachttijden en kwalijke benzinedampen tot gevolg. De actie van de voorzitter van de

toenmalige middenstand kreeg geen gevolg. Ook later leidden initiatieven niet tot veranderingen”, vertelt Ditewig. Hij is blij dat het er nu van gaat komen. “De spooroverweg wordt ondertunneld en we scheiden het gemotoriseerde verkeer van het langzame verkeer. Een heel veilige oplossing met kansen voor het hele gebied.” Integrale aanpak Naast het station van Bilthoven ligt het centrum met woon- en winkelstraten en een winkelcentrum met achterstallig onderhoud. “Om het netjes te zeggen: een sterk verouderd gebied dat al lang niet meer past in het mooie groene dorp. Alleen al over het winkelcentrum werd negen jaar gepraat. Dat ging niet goed. Ik zie het centrum als één ge-

heel met accentverschillen, dus een integrale benadering was nodig”, vertelt Ditewig. De visie van de wethouder was het startsein voor een masterplan. De gemeentelijke organisatie werd versterkt met externen, overleg met alle betrokkenen gestart en Kees-Jan Bandt van DHV werd aangetrokken als ruimtelijk regisseur, die alle elementen aan elkaar knoopt en de strategie bepaalt. Ditewig werkt volop mee. Bandt: “De wethouder is de politiek regisseur en in staat efficiënt dwarsverbanden te leggen en tempo te maken. De wethouder spreekt van een tandem, die, indien nodig, ook ’s avonds fietst. Er is een goede klik.” Project van de eeuw De herontwikkeling is voor de gemeente het

project van de eeuw. Ga maar na. Met de ondertunneling en de bypass voor het autoverkeer wordt het stationsgebied herontwikkeld tot het Emmaplein, krijgt de Vinkenlaan een parkachtig plein met winkels en horeca en het winkelcentrum Kwinkelier een facelift. Het groen komt terug in het centrum, geheel in stijl met de groenstructuren van het dorp en de directe omgeving. Ditewig: “Nog dit jaar start de sloop. Over drie jaar zijn de tunnels en de eerste aanpassingen in het winkelgebied klaar. De rest volgt dan snel. De ondernemers staan te trappelen, die hebben het eindplaatje al lang voor ogen.” email: kees-jan.bandt@dhv.com

Een structuurvisie maak je samen. Floris Marcus van DHV is daar heel stellig over. “Het is een complex keuzeproces met meerdere partijen en disciplines. Daarbij heb je ambitie, lef en realiteitszin nodig. Zo’n proces is echt altijd maatwerk.” Floris Marcus is één van de ervaren professionals binnen DHVisie, die gemeenten en regio’s begeleidt bij het maken van structuurvisies. Daarnaast is hij betrokken bij de organisatie van gemeentelijke Praktijkmeetings. “ Het is inspirerend om samen de grenzen van het speelveld te verkennen. Hoever ga je met interactief beleid? Hoe verweef je items als duurzaamheid en sociaal-economische vitaliteit? En hoe borg je op een juridisch houdbare manier je uitvoeringsparagraaf? Interessant daarbij is de nieuwe trend van organische gebiedsontwikkeling.”

Structuurvisie op maat

Voor het interactieve proces is een aantal unieke instrumenten ontwikkeld, waaronder de Maptable. Marcus: “Dat is een interactieve tafel met touch-screen, waarop je ter plekke kunt tekenen en rekenen. Het koppelt allerlei kaarten aan voorgedefinieerde woon-, werken vrijetijdsmilieus en legt ook nog eens een verbinding met ons gebiedsexploitatiemodel GeoValue. Hierdoor zien we al vroeg de voor- en nadelen van een scenario. Praktisch én handig, want door op deze manier samen te ‘worstelen’, verhoog je het enthousiasme voor de uitvoering. En daar gaat het uiteindelijk om.” e-mail: floris.marcus@dhv.com

Altijd een oplossing verder

Duurzame ambities waarmaken

Rotterdam wil een duurzame binnenstad. De gemeente stimuleert ontwikkelingen en wil kansen oppakken die zich voordoen in de binnenstedelijke projecten. Thérèse van Gijn helpt Rotterdam om te focussen en een versnelling aan te brengen, want dagelijks doen zich zaken voor met impact op de toekomst. “Een stad als Rotterdam wordt uitgedaagd door politiek, bewoners en marktpartijen om invulling te geven aan het thema duurzaamheid. Ze heeft goede visies op een

leefbare binnenstad en nu ook beleid voor duurzame energie, mobiliteit en klimaatadaptatie. Het is mijn taak om verbindingen te leggen en de uitvoering te borgen.” Aan het woord is Thérèse van Gijn van DHV. Ze adviseert het Klimaatbureau Rotterdam en bestuurders van Rotterdam over duurzaamheid en het op gang brengen van het duurzaam proces. “Integraal werken is een must bij een thema als duurzaamheid. Ik verbind de gemeente met marktpartijen en verbind gemeentelijke diensten onderling. Ik confronteer projectmanagers met duurzame

items. Weet je, het hebben van een subsidieregeling voor groene daken is niet genoeg. Zo’n regeling moet bekendheid krijgen, uitgelegd worden. Wie pakt dat op? Een ander mooi voorbeeld is die geplande parkeergarage. Gaat iemand daar alvast voorzieningen opnemen om straks een elektrisch oplaadpunt te kunnen plaatsen? Als we elkaar weten te vinden en verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoering, kunnen ambities waargemaakt worden.” e-mail: therese.vangijn@dhv.com

Dertien miljoen 360º panoramafoto’s Vlaanderen heeft sinds kort een complete databank van alle verkeersborden. Dat is efficiënt voor het beheer en onderhoud, maar vooral handig voor de informatie-uitwisseling met bijvoorbeeld navigatiesystemen. Verkeersplanners kunnen beter sturen en weggebruikers krijgen betrouwbare informatie, ook bij omleidingen. Met een speciale camera-auto is ruim 60.000 kilometer weg vastgelegd op dertien miljoen 360º panoramafoto’s. Speciale software inventariseerde alle verkeersborden uit het beeldmateriaal. “Alles wat te zien is vanaf de straat kun je met deze innovatieve techniek in beeld brengen, je hebt als het ware een visuele databank”, vertelt Tjark Huisman van DHV, “Dat is vooral voor beheer van het areaal in de openbare ruimte een fantastische uitvinding. Denk aan bomen en struiken, speeltoestellen, banken. En dus ook aan de Vlaamse verkeersborden. De inventarisatie maakt deel uit van het overkoepelende Europese project Rosatte. Dit project wil verkeersveiligheid vergroten door de uitwisseling van informatie te verbeteren. Vooral navigatiesystemen zullen gebruik maken van de informatie.” Tjark Huisman verzorgde samen met het DHV projectteam het projectmanagement voor de totstandkoming van de databank. “Met de afronding van dit project heeft de Vlaamse overheid de Europese primeur. Het kostte zoals gepland bijna twee jaar om het project succesvol af te ronden. We werkten samen met hoofdaannemer CycloMedia en de Belgische partners GlobeZenit en Eurotronics.” e-mail: tjark.huisman@dhv.com

Kwaliteitsscan

De Kwaliteitsscan brengt de actuele kwaliteit en potentie van bedrijventerreinen in beeld. Een bedrijventerrein kan 0-5 sterren scoren, vergelijkbaar met de hotelsterren.

Raalte verbetert bedrijventerrein Raalte wil bedrijventerrein De Zegge verder uitbreiden, maar beseft dat de provincie daar eisen aan stelt. De gemeente werkt daarom aan een kwaliteitsverbetering van de terreinen. Eind 2013 zal De Zegge een drie-sterrenlocatie zijn. De verbeterpunten zijn al benoemd. “Raalte is een actieve, ondernemende gemeente. We willen de bedrijventerreinen de Zegge 1 tot en met 5 verder uitbreiden. De kavels voor de zesde uitbreiding zijn al uitgegeven en we hopen de zevende ook te kunnen ontwikkelen”, vertelt wethouder Ben Haarman. “Om die ontwikkeling te mogen uitvoeren, moeten we de provincie overtuigen, want die ziet liever geen uitbreiding buiten het stedelijk gebied. Aan de andere kant heeft de provincie Overijssel herstructurering van bestaande terreinen hoog op haar wensenlijst staan. Daarom zet Raalte in op beide sporen”. Kwaliteitsscan Onder leiding van Henrieke Bolding, projectleider Ruimte-

lijke Ordening, is de gemeente twee jaar geleden aan de slag gegaan met de herstructurering. DHV deed de Kwaliteitsscan en dat was het startsein voor het verbeterproces. Bolding: “De Zegge scoorde 2 sterren en Raalte vindt dat te weinig. Een bedrijventerrein met 3 sterren past beter bij onze gemeente en ons type ondernemers. Samen met de Kring van Raalter Werkgevers zijn we aan de slag gegaan. Gebogen over grote luchtfoto’s hebben we heel open gediscussieerd. Vanuit alle invalshoeken werden ideeën besproken. Ook de interne adviseurs van Beheer en Onderhoud waren aanwezig. Hun blik op de dagelijkse praktijk bleek heel verhelderend en nuttig.” Uitvoeringsplan Het mede door DHV opgestelde uitvoeringsplan met de verbeterpunten is inmiddels vastgesteld door de gemeenteraad en, niet onbelangrijk, de financiën zijn rond. Er is 1,3 miljoen euro beschikbaar voor de verbeterprojecten. Haarman vertelt dat de provincie de helft daarvan zal bijdragen. “Ik zei al dat

herstructurering hoge prioriteit heeft in Overijssel. Er zijn dus subsidies beschikbaar. Bovendien zijn er in het Overijsselse gelden beschikbaar gesteld voor de stimulering van de economie. We zetten middelen uit de verkoop van Essent in en de provincie verdubbelt die. Een krachtig staaltje van snel en daadkrachtig werken, vind ik”. Actief Bolding zet binnenkort de organisatie in werking. “Vanaf nu worden alle ondernemers op De Zegge bij het project betrokken. Wat speelt er op en rond hun kavel? Wat willen ze? Wat kan de gemeente bijdragen? We focussen op een aantal thema’s. Parkeren, efficiënt ruimtegebruik en duurzaamheid zijn de belangrijkste.” Wethouder Haarman heeft er alle vertrouwen in. “In deze regio kennen we sterke onderlinge netwerken en hebben we oog voor het algemeen belang. Ondernemers pakken hun eigen verantwoordelijkheid en durven elkaar aan te spreken.” e-mail: bastiaan.kok@dhv.com

Altijd een oplossing verder

Ambities van Wonen Roer & Maas

Elke corporatie heeft te maken met de veranderingen in de woningmarkt, maar ieder vanuit haar eigen unieke situatie. Wonen Roer & Maas realiseerde zich dat en heeft voor zichzelf bepaald wat er de komende vijf jaar moet gebeuren om een goede positie te houden. De organisatie betrok DHV bij het proces. Niet alleen om het rapport te schrijven. De organisatie had voor het proces ook externe leiding en creatieve inbreng nodig. Het resultaat is een ambitieplan dat enthousiast door de organisatie wordt ingevuld. Samengevat heeft de corporatie uit Roermond vier ambities. Ze focust op ontwikkeling, ze wil inventief zijn, samenwerken met bondgenoten en – uiteraard – een gezond rendement behalen. Een kenmerk in het werkgebied van Wonen Roer & Maas is de krimpende bevolking. Niet verwonderlijk, dat de corporatie zich wil ontwikkelen tot een proactief bedrijf die inspeelt op demografische ontwikkelingen. Afhankelijk van wijk of buurt, zal het woningbezit moeten krimpen, groeien of aangepast worden aan kwaliteitseisen. Het betekent maatwerk leveren, meedenken en meebewegen met de klant. Ook als die ouder wordt en zelfstandig wil blijven wonen. Wonen Roer & Maas gaat er werk van maken om meer grondgebonden woningen aan te bieden, soms in combinaties met zorg. De corporatie investeert ook in de communicatie met de klanten. Dat varieert van het trainen van de vaardigheden van medewerkers tot en met het organiseren van een speeddate met klanten. email: elfi.dewit@dhv.com bert.debie@dhv.com

Beheer Openbare Ruimte

’s-Hertogenbosch houdt

Verantwoord bezuinigen op

Vorige maand introduceerde DHV het nieuwe informatiesysteem Cortex, een handig instrument voor gemeenten en industrie bij het het beheer van de openbare ruimte. Het is een servicegedreven GISapplicatie en daardoor eenvoudig te integreren met onder andere SAP en beheerpakketten van andere leveranciers. Informatie over de inrichting van de openbare ruimte is steeds belangrijker. De nieuwe wet BGT – Basisregistratie Grootschalige Topografie – maakt gemeenten en terreinbeheerders binnen enkele jaren zelfs verantwoordelijk voor de juistheid en volledigheid van deze informatie. Cortex maakt het mogelijk om ‘BGTproof’ te worden. Het systeem kan online gedeeld worden met interne en externe gebruikers (zoals burgers).

Onder de dreiging van bezuinigingen heeft de afdeling ‘Beheer Openbare Ruimte’ van de gemeente ‘s-Hertogenbosch een uitgebreide trendanalyse laten maken. DHV heeft met de gemeente onderzocht of de kwaliteit, de burgertevredenheid en andere ambities ten aanzien van de openbare ruimte in de pas lopen met de financiële middelen.

Ruimtelijke ontwikkeling brengt forse investeringen met zich mee. Nu de financiën onder druk staan, is het nog belangrijker om overzicht te hebben van alle ruimtelijke investeringen én inzicht te krijgen in actuele risico’s en kansen. Alleen zo kan verantwoord worden bezuinigd op ruimtelijke investeringen en kunnen realistische ambities worden vastgesteld. Voor het verkrijgen van inzicht in alle ruimtelijke investeringen heeft DHV de RITS ontwikkeld. Deze Ruimtelijke Investeringen Toekomst Scan betrekt, naast de gebiedsontwikkelingsen infrastructuurprojecten, de programmering, de grondposities en het onderhoud van de openbare ruimte. RITS legt alle noodzakelijke verbanden en maakt bezuinigingsmogelijkheden zichtbaar. Wilt u weten wat uw speelruimte is? Neem dan contact op of informeer u verder op www.dhv.nl/grondexploitatie.

e-mail: fred.swart@dhv.com

column

Spiegel

ambities overeind

De resultaten waren verhelderend. Samengevat : de afgelopen vijf jaren bleken de kosten gestegen, de arealen vergroot, de budgetten verkleind en de tevredenheid gedaald. De conclusie is dat bij gelijkblijvend financieel beleid de ambities ernstig in gevaar komen. De budgetten zijn nu fors verhoogd, waardoor de afdeling de ambities overeind houdt en een stevigere positie heeft bij de komende bezuinigingen. e-mail: iddo.keuning@dhv.com

Op een zonnige herfstdag liep ik met 30 buitenlandse gasten door de K- en F-buurt in de Bijlmermeer. Hoewel moe van het internationale congres over social housing dat net achter de rug was, was mijn gezelschap aangenaam verrast. Even geen glossy voorbeeld van hoe het moet, maar struinen door het ruige Bijlmermuseum met de jaren 70 galerijflats. Oog in oog met de spanningen en uitdagingen in de woonomgeving. De geur van weed wordt maar door een enkeling opgemerkt en herkend. Al snel kwamen de vragen. Of er één woningcorporatie in heel Amsterdam is en waarom je zo moeilijk kunt zien of een woning sociale huur is of koop. Ook was er ongeloof en oprechte verbazing. Een sociale huurwoning van 5 kamers, dat komt in hun eigen land toch nauwelijks voor. En dat je zelfs in de binnenstad van Amsterdam voor een paar honderd euro per maand kunt wonen, moest ook even bezinken. Dat is in Nieuw Zeeland of Canada toch wel heel anders geregeld.

ruimtelijke investeringen

e-mail: jos.dijcker@dhv.com theo.ram@dhv.com

Buitenstaanders zijn in staat om je een spiegel voor te houden en je zo je eigen blinde vlekken te laten zien. Wat in ons corporatieland heel gewoon is, is voor menig buitenlander ontzettend uitzonderlijk. Hun spiegels zijn heel nuttig. Het voorkomt dat we denken te weten hoe alles werkt. We moeten vaker de spiegels opzoeken als het gaat om de uitdagingen waar de corporatiesector voor staat. Het out of the box denken op die manier een kans geven. Of het nu gaat om het nieuwe regeerakkoord, de EU-regelgeving, de Vogelaarwijken na 2010 of de uitdagingen van de moeizame huizenmarkt en de dito financiële middelen. En, ten slotte, vooral spiegels uit onverwachte hoek geven scherp zicht. Niet dezelfde namen die jaar na jaar op dezelfde congressen te vinden zijn. Het kinderspel zegt niet voor niets: Ik zie, ik zie wat jij niet ziet….

Linda van de Lagemaat