45
jaar
Amsterdam en Royal HaskoningDHV
++ +
++ +
Inhoudsopgave Programma
pagina
Woningbouw op gang
6
Ieder kind de beste kansen
8
Zorg voor Amsterdammers die het nodig hebben
9
Meer banen, minder armoede
10
Stad in beweging
12
Nieuwe energie
24
Veilig Amsterdam
29
Culturele hoofdstad
34
Passie voor sport
37
Een nieuwe bestuurscultuur
38
FinanciĂŤn op orde
39
ICT
40
5
Amsterdam en Royal HaskoningDHV
jaar
++ +
Amsterdam en Royal HaskoningDHV: een match Sinds 1969, al vijfenveertig jaar, is Royal HaskoningDHV gevestigd in Amsterdam. In dit jaar sluit de architect Norbert Gawronski zich aan bij het Nijmeegse ingenieurs- en architectenbureau Van Hasselt en de Koning, het latere Haskoning. Gawronski heeft voor die tijd, in de naoorlogse periode van wederopbouw, naam gemaakt als architect in dienst van de gemeente Amsterdam met een aantal grote en markante gebouwen. Het Amsterdamse architectenbureau Van Hasselt en de Koning start op de Reguliersgracht, is daarna een aantal jaren gevestigd aan het Oosteinde en verhuist in de jaren negentig naar de Oranje Nassaulaan. In die tijd komen ook medewerkers van andere disciplines het bureau versterken. Naast architectuurprojecten worden er infrastructurele en milieuprojecten uitgevoerd. In 2001 fuseert Haskoning met het Rotterdamse bureau De Weger en haar dochter Iwaco. Het bedrijf wordt gereorganiseerd waardoor het Amsterdamse bureau sterk in omvang toeneemt en een heus multidisciplinair karakter krijgt. Er worden professionals op het gebied van stedelijke inrichting, water en projectmanagement actief in Amsterdam en omgeving. Het bureau is dan inmiddels verhuisd naar het Entrada complex in Amsterdam ZO. Na de fusie van Royal Haskoning en DHV in 2012 wordt het team en de portfolio verder uitgebreid en raakt het bureau nog meer verankerd in Amsterdam. Dit boek, bij het negende lustrum van het Amsterdamse bureau van Royal HaskoningDHV, toont de verhalen en foto’s van projecten waar de gemeente Amsterdam en haar stakeholders samen met Royal HaskoningDHV een substantiÍle bijdrage hebben geleverd aan het vergroten van leefbaarheid in de stad. Dit boek is een eerbetoon aan onze samenwerking voor deze mooie stad. Wij kijken uit naar de volgende vijfenveertig jaar samenwerking. Veel leesplezier!
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 5
Woningbouw op gang
OOSTERGASFABRIEK AMSTERDAM
vele actoren om rekening mee te houden De herontwikkeling van het terrein van de voormalige Oostergasfabriek tot het Polderweggebied, een levendige plek waar wordt gewoond, gewerkt en gerecreëerd, vormde de aanleiding voor de uitvoer van een ingrijpende bodemsanering. Als gevolg van de productie van stadsgas was de bodem zwaar verontreinigd met teerproducten, vluchtige aromaten en PAK. Daarnaast waren in de bodem met puin gevulde kelders, oude rioleringen en funderingsresten van gesloopte gebouwen aanwezig.
“Er is rekening gehouden met de verschillende belangen van actoren en het behoud van de leefbaarheid van de woonomgeving tijdens de saneringswerkzaamheden.” Hein Veldmaat
6 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
Renovatie en nieuwbouw
UVA-DIAMANTSLIJPERIJ
“De oude bouwdelen en de toekomstige creatieve disciplines zijn harmonieus verenigd. In het hele gebouw is bijzonder veel daglicht.”
Het monumentale gebouw ‘de Diamantslijperij’ van de UvA is in 2011, na een ingrijpende verbouwing van drie jaar, volledig gerenoveerd en verbouwd, waardoor het nu geschikt is voor huisvesting van studentenvoorzieningen en de culturele stichting (CREA) van de UvA. Hiermee is het eerste project van de grootscheepse vernieuwing van het Roeterseiland voltooid. Om de oude bouwdelen en de toekomstige creatieve disciplines te verenigen, is centraal in het complex een atrium gerealiseerd over de volledige hoogte van de bouwdelen. Hierin komen alle gebruiksruimtes samen in een gemeenschappelijke verkeersruimte met een grote, uitnodigende trap, die ook alle bouwlagen met elkaar verbindt. Om een industrieel karakter te creëren zijn de buizen van de luchtbehandelingsinstallatie in het hele gebouw zichtbaar gelaten.
Marc Hengstmangers
Royal HaskoningDHV heeft voor dit project onder meer het project- en bouwkostenmanagement, de aannemerselectie, de directievoering en het toezicht verzorgt. Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 7
Ieder kind de beste kansen
Community College:
‘EEN STAD OP ZICH’ Het ROC van Amsterdam wil in elke windstreek van Amsterdam een ‘Community College’ om de leerlingen zoveel mogelijk direct in verbinding te brengen met het werkveld. Eén van deze Community Colleges is gesitueerd aan de Europaboulevard in Amsterdam waar 28.000 m2 onderwijsfunctie is voor in totaal 4.000 leerlingen. Daarbij is ruimte gereserveerd voor leerwerkbedrijven (10.000 m2) en parkeren. Aldus de architect: “Een stad op zich”. Namens het ROC van Amsterdam heeft Royal HaskoningDHV het projectmanagement gevoerd op zowel het ontwikkelcontract als op het inbrengen van het inbouwpakket.
“Samen met alle nieuwe ‘bewoners’ is een plek gecreëerd waarbij het beste uit de leerlingen gehaald kan worden.” Peter Kelder
8 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
Zorg voor Amsterdammers die het nodig hebben
Woonvoorziening op een
BIJZONDERE PLEK AAN DE AMSTEL Ons Tweede Thuis heeft van de Nederlandse Bank op een bijzondere plek aan de Amstel een oud sportcomplex weten te verkrijgen. Royal HaskoningDHV is gevraagd voor de begeleiding van de sloopwerkzaamheden evenals de directievoering en toezicht van de nieuwbouw van het complex en het terrein aan de Ouderkerkerdijk in Amsterdam. Door de lange ontwerpfase is tijdens de uitvoering het gebruik van het gebouw aangepast aan de huidige wensen en toekomstverwachting. Guldenhof, de nieuwe woonvoorziening van Ons Tweede Thuis, is binnen tijd, kwaliteit en budget gerealiseerd. Het ligt in Amsterdam aan de Ouderkerkerdijk, tegenover het Amstelpark. Het gaat hier om een woonvoorziening met een klein dagcentrum voor 28 cliënten. Het terrein is drie hectare groot met veel ruimte voor sport en spel. Guldenhof was voorheen een sportpark, dus die traditie kan helemaal voortgezet worden.
“Door een fijne samenwerking met de nutspartijen zijn alle voorbereidingen van de sloop van het oude sportcomplex probleemloos verlopen.” Rob Karremans
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 9
Meer banen, minder armoede
Nieuwbouw Opleidingsinstituut
ZORG EN WELZIJN Binnen de stedenbouwkundige context van de Zuidas in Amsterdam heeft Jeanne Dekkers Architectuur vormgegeven aan de ambitieuze plannen van de Vrije Universiteit. Het opleidingsinstituut aan de Boelelaan maakt deel uit van het omvangrijke nieuwbouwprogramma. Zowel uit esthetisch als uit constructief oogpunt is het een bijzonder gebouw: het is een markant gebouw aan de Zuidas. Royal HaskoningDHV is verantwoordelijk voor het constructie ontwerp tot en met begeleiding uitvoering.
“Het aantal wanden in het gebouw is
tot een minimum beperkt, wat de vrije indeelbaarheid ten goede komt.� ir. J.G. Janssen
10 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 11
Stad in beweging
A’DAM TOREN:
de attractie die tot nu toe ontbreekt in de stad Het ‘Shell-terrein’ in Amsterdam tegenover het Centraal Station aan het IJ wordt herontwikkeld. De beeldbepalende Toren Overhoeks, ontworpen door Arthur Staal, wordt getransformeerd in een verticale stad met de nieuwe naam A’DAM, naar een ontwerp van architect Felix Claus. A’DAM wil de toren openstellen en het publiek laten genieten van deze unieke plek in Amsterdam. In de nieuwe kroon van de toren komt Amsterdam Lookout: een iconisch observatieplatform, een attractie die tot nu toe ontbreekt in de stad. Op de 19e verdieping komt een ronddraaiend Panorama restaurant. Verder biedt A’DAM ruimte voor exposities, congressen, trouwerijen, hotel, fitness en een bruisende Living lobby die 24 uur per dag open is. In een nieuwe ondergrondse ruimte komen een club en ruimte voor exposities of bijeenkomsten en een ondergrondse parkeergarage. Royal HaskoningDHV ontwerpt de constructie. Het observatieplatform hangt aan de kern van het gebouw, waarbij er geen dichte elementen en diagonalen geplaatst worden die het unieke uitzicht beperken.
12 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“In 2016 zal Amsterdam een duurzaam, iconisch gebouw erbij hebben dat 24 uur in bedrijf is en bijdraagt aan een stad in beweging.� Carla Mulder
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 13
Stad in beweging
Watergebiedsplan
OSDORPERBINNEN-POLDER-LAAG De Osdorperbinnenpolder-Laag (of -Noord, ook wel de Eendrachtpolder genoemd) maakt onderdeel uit van het recreatieproject Tuinen van West. Naast de ontwikkeling van recreatie, zijn in het plangebied ook andere ruimtelijke ontwikkelingen voorzien, zoals de Park de Kuil, Westrandweg (rijksweg A5), herinrichting sportpark De Eendracht, natuurcompensatie in de Kluut 2 en de ecologische verbindingszone Groene As. Directe aanleidingen voor het uitvoeren van het ‘Watergebiedsplan Osdorperbinnenpolder-Laag’ zijn het actualiseren van het vorige peilbesluit uit 1996 door Waternet evenals de wens van het Stadsdeel Nieuw-West om een bevaarbaar netwerk van watergangen te realiseren voor de kleine recreatievaart. De projectgroep voor het Watergebiedsplan bestond uit stadsdeel Nieuw-West, Waternet, Dienst Landelijk Gebied en adviseurs van Royal HaskoningDHV.
“Naast het uitvoeren van verschillende bureaustudies is de projectgroep regelmatig het gebied ingegaan voor een terreinbezoek, twee gebiedsavonden en gesprekken met de gebruikers van de volkstuinparken.” Nanco Dolman
14 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
Gebiedsontwikkeling
WESTERDOKSEILAND Het Westerdokseiland is het sluitstuk van de herontwikkeling van de zuidelijke IJ-oevers Amsterdam. Nog niet eerder werden er in Amsterdam zoveel woningen op zo’n klein oppervlakte gebouwd. Royal HaskoningDHV heeft OGA en dIVV ondersteund in de herontwikkeling van de openbare ruimte. Daarbij is een steigerplan voor woonschepen ontwikkeld, is de kade van het IJ landinwaarts verlegd en opnieuw ingericht, de belangrijke verkeersader Westerdoksdijk is opnieuw aangelegd en de openbare ruimte tussen de gebouwen is aangelegd. De werkzaamheden van Royal HaskoningDHV reiken van voorontwerp tot en met begeleiding van de uitvoering en directievoering.
“Het is een voormalig rangeerterrein dat grenst aan de oude stad. Deze ligging is bepalend geweest voor de ontwikkeling van het gebied.” Paul de Jong
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 15
Stad in beweging
LEX VAN DELDENBRUG AMSTERDAM
16 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
De nieuwe Lex van Deldenbrug vormt voor fietsers en voetgangers een nieuwe verbinding tussen de Boelelaan en het Gershwinplein. De architecte is Liesbeth van der Pol van Dok Architecten. Het ontwerp springt in het oog door de opvallende LED-verlichting, de bijzondere vormgeving en het gebruikte materiaal. De brug is vernoemd naar componist Lex van Delden. Royal HaskoningDHV heeft het technisch ontwerp verzorgd, het geïntegreerd contract opgesteld, de aanbesteding begeleid en de systeem gerichte contractbeheersing tijdens de uitvoering verzorgd.
“De Lex van Deldenbrug valt op door de LEDverlichting en de bijzondere vormgeving.” Bert IJmker
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 17
Stad in beweging
VERMINDEREN UITSTOOT fijnstof en roet
Luchtkwaliteit is een belangrijk element in de gezondheid en leefbaarheid in de stad. Royal HaskoningDHV is via detachering nauw betrokken bij het programmamanagement van het Bureau Luchtkwaliteit van de gemeente Amsterdam. De programmanager vanuit Royal HaskoningDHV is verantwoordelijk voor onder andere de deelprogramma’s Verduurzaming OV, Verschoning Rondvaart, Goederenvervoer, Subsidieregeling Elektrisch Vervoer en EuroVI en Milieuzones. Centraal in de projectaanpak staat de ’Abatement Cost Curve’. Met behulp van deze methodiek zijn de diverse maatregelen om de luchtkwaliteit te verschonen vergeleken op basis van effect op luchtkwaliteit en kosten (gemeentelijke kosten én maatschappelijke kosten). Op deze wijze is binnen het beschikbare budget gekomen tot de meest effectieve aanpak en de maximaal haalbare luchtkwaliteitsverbetering.
“Met behulp van de ‘Abatement Cost Curve’ konden we binnen het beschikbare budget tot de meest effectieve aanpak en de maximaal haalbare luchtkwaliteitsverbetering komen.” Erik Regterschot
18 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
NOORD/ZUIDLIJN Vanaf 1994 is Royal HaskoningDHV intensief betrokken, zowel als partner van VOF Adviesbureau Noord/Zuidlijn als direct voor de gemeente Amsterdam, bij het ontwerp en realisatie van de Noord/Zuidlijn. Onze werkzaamheden bestaan uit het maken van het ontwerp, het opstellen van de contracten en contractmanagement tijdens de uitvoering van de Noord/Zuidlijn. Royal HaskoningDHV heeft ook een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een nieuwe benadering van de omgeving. Kern van de aanpak: van optimisme naar realisme. Onder andere de omgevingsmanagers van Royal HaskoningDHV hebben (tot op de dag van vandaag) een rol in de communicatie, omgevingsmanagement, vergunningen, issuesmanagement, incidentmanagement, oefen- coördinatie. De laatste jaren verloopt de bouw van de Noord/Zuidlijn voorspoedig en is het vertrouwen van burgers en politiek in het project op een goed niveau.
“We hebben een stevige bijdrage kunnen leveren aan het terugwinnen van het vertrouwen. Daar zijn we trots op.” Esther Hesp
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 19
Stad in beweging “Een goede
bereikbaarheid per spoor draagt bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat.” Melchior Verboeket
DE ONTWIKKELAGENDA SPOOR De gemeente ziet dat de bereikbaarheid van Amsterdam per spoor cruciaal is en zal blijven. Het gebruik van de trein is in Amsterdam relatief groot. Daarom draagt zij actief bij aan de ontwikkelagenda van de Metropoolregio Amsterdam. Sinds 2014 is Royal HaskoningDHV betrokken bij het spoordossier van de Gemeente Amsterdam én de Metropool Regio Amsterdam. Verschillende adviseurs van Royal HaskoningDHV leveren advies over de ontwikkelagenda spoor voor de MRA én Amsterdam. Aanleiding voor deze ontwikkelagenda en de vraag van de regio en de stad om een visie op het spoor te vormen, is een groot aantal lopende projecten en plannen (o.a. PHS, OV SAAL). Daarnaast is er de vorming van beleidsmatige kaders, zoals de lange termijn spooragenda vanuit het Rijk. De ambitie is om nauwer samen te werken met de regio en de spoorsector bij het maken van toekomstplannen op het spoor. Daarvoor is ook een bestuurlijk traject ingezet, waar in landsdelige spoortafels de toekomst van het spoorvervoer besproken wordt.
20 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
VERBETEREN DOORSTROMING OP DE RING A10: Van lokale aansturing naar gecoördineerde aansturing
“De geëvalueerde maatregelen waren een opmaat naar de Praktijkproef Amsterdam die momenteel wordt uitgevoerd.” Feiko van der Veen
In de periode 2008-2012 zijn de effecten van een groot aantal ‘dynamisch verkeersmanagement maatregelen’ rond Amsterdam geëvalueerd. In het kader van Fileproof ‘Verbeteren Doorstroming Ring A10 (VDA10)’ zijn op en nabij het hoofdwegennet vele maatregelen getroffen om de verkeersafwikkeling op het netwerk en specifiek op de Ring A10 te optimaliseren. Het betrof allereerst enkele kleinere infrastructurele maatregelen, toeritdosering op alle 18 aansluitingen met de A10 en coördinatie daarvan met enkele verkeerslichtenregelingen. Het bepalen van de effecten van vele berm-DRIPs en gecoördineerde aansturing van de verschillende maatregelen met behulp van verkeersregelscenario’s, zijn daar in de tweede evaluatie aan toegevoegd. De maatregelen zijn een gezamenlijk project van Rijkswaterstaat, gemeente Amsterdam, provincie Noord-Holland en Stadsregio Amsterdam. De uitgebreide evaluatiestudies zijn door Royal HaskoningDHV uitgevoerd, in opdracht van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer van Rijkswaterstaat (tegenwoordig Water, Verkeer en Leefomgeving). Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 21
Stad in beweging
Leidraad Inrichting
VEILIGE SCHOOLOMGEVING In 2012 is de leidraad Inrichting veilige schoolomgeving opgesteld in opdracht van de Stadsregio Amsterdam, met als doel gemeenten te stimuleren aan de slag te gaan met het veilig inrichten van schoolomgevingen. De leidraad toont tien voorbeelden van schoolomgevingen. Deze zijn verdeeld over type problemen (parkeerproblemen en/of snelheidsproblemen) en type wegen waaraan de school zit (gebiedsontsluitingsweg of erftoegangsweg). Uit de tien voorbeelden volgen zogenaamde no-regret-maatregelen: maatregelen die vrijwel overal kunnen worden toegepast, zoals de tekst ‘schoolzone’ op de weg. Ook bevat de leidraad een stappenplan voor gemeenten, waarmee meteen aan de slag kan worden gegaan. Dat men werkelijk aan de slag ging, bleek onder andere uit de toename van het aantal subsidieaanvragen voor het veilig inrichten van schoolomgevingen: van 11 in 2012 (het jaar waarin de leidraad verscheen) naar 25 in 2013. De leidraad werd opgesteld door Royal HaskoningDHV.
22 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“De no-regretmaatregelen konden vrijwel overal worden toegepast.” Geertje Hegeman
Verbeteren verkeersveiligheid op
HET PICOPLEIN “Het langzame verkeer moet zich veilig over het plein kunnen verplaatsen.� Arie Vijfhuizen
Vanwege de veranderende verkeersstromen hebben wij een onafhankelijke analyse uitgevoerd naar de situatie op en rond het Picoplein. Het ging hierbij vooral om de verkeersveiligheid voor de verkeersdeelnemers en de zichtlijnen (zicht van verkeersdeelnemers op elkaar) die hierbij horen. De Ferdinand Bolstraat wordt autovrij. Men kan dan alleen nog laden en lossen in venstertijden. Royal HaskoningDHV heeft advies gegeven over de verkeersveiligheid en een zichtlijnentekening opgeleverd om ervoor te zorgen dat vooral het langzame verkeer zich in de toekomst veilig over het plein kan verplaatsen.
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 23
Nieuwe energie
KAUWGOMBALLENFABRIEK
24 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
In de Kauwgomballenfabriek in het voormalige Maple Leaf complex aan de Spaklerweg in Amsterdam Overamstel werden merken als Bubblegum, Sportlife en Xylifresh geproduceerd. In juli 2006 heeft Lingotto de Kauwgomballenfabriek aangekocht om te ontwikkelen tot 16.000 m2 bedrijfsruimten voor creatieve gebruikers. Het gebouw A heeft een zware beton- en staalconstructie en door de zes meter hoge verdiepingen een zeer bijzondere ruimtelijke kwaliteit. In de hoge verdiepingen zijn entresols toegevoegd die een verrassende ruimtelijkheid geven aan de kantoorverdieping. De hoge ruimten worden gebruikt als werkvloer, terwijl op de entresols onder andere vergaderruimten en concentreerplekken gerealiseerd zijn. Royal HaskoningDHV heeft het constructief ontwerp en de constructieve begeleiding gedaan voor deze herbestemming. De restcapaciteit van de constructie heeft het mogelijk gemaakt om een extra volume op het gebouw te plaatsen.
“We hebben op een duurzame wijze een nieuwe invulling aan
een bestaand pand gegeven.� Frans de Zwart
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 25
Nieuwe energie
WESTER IJ-DOCK Een in alle opzichten bijzonder project. Voor de Westerdoksdijk is in het IJ een eiland gebouwd waarop een vijftal gebouwen zijn gerealiseerd. Twee gebouwen zijn het prestigieuze nieuwe onderkomen voor het Paleis van Justitie; daarnaast is de huisvesting van de politie (KLPD), een woongebouw en een hotel. De gebouwen staan op een betonnen kelderbak: 3 lagen ondergronds, waarvan 2 lagen voor parkeren. Daarboven verrijzen de vijf gebouwen tot een hoogte van circa 46 meter boven het IJ. Het ontwerp van het complex is verzorgd door vier architectenbureaus en kenmerkt zich doordat de verlengden van de straatprofielen van de binnenstad van Amsterdam in een rechthoekige massa zijn uitgespaard. Royal HaskoningDHV was voor alle gebouwen constructief ontwerper en begeleider van de constructie tot en met de uitvoering. De draagconstructies van de vijf gebouwen zijn zodanig ontworpen dat in de parkeerkelder het aantal obstakels geminimaliseerd kon worden en daardoor het aantal parkeerplaatsen geoptimaliseerd. Tevens is voor elk van de gebouwen het gekozen constructietype optimaal afgestemd op de te vervullen functie van het gebouw. Het Wester IJDock is duurzaam en energiezuinig ontworpen door onder andere het toepassen van warmte-/ koudeopslag in de bodem onder het IJ.
26 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“Het resultaat is een nieuw eiland in het IJ met opvallende en duurzame gebouwen die voldoen aan de huidige eisen van deze tijd.� J.J.M. Font Freide
“Rhijnspoorgebouw
(HvA) krijgt hoogste BREEAM-score ooit voor een onderwijsgebouw in Nederland.” Peter Schumacher
RHIJNSPOORGEBOUW Hogeschool van Amsterdam
Het nieuw te ontwikkelen Rhijnspoorgebouw van de Hogeschool van Amsterdam ontving eind 2014 de hoogste BREEAM-score ooit voor een onderwijsgebouw in Nederland: BREEAM Nieuwbouw – Excellent. Het gebouw dankt het 4-sterren Nieuwbouw Ontwerpcertificaat aan haar bijzondere flexibiliteit en duurzaamheid. Royal HaskoningDHV maakt als installatieadviseur onderdeel uit van het projectteam. Eind 2015 start de bouw van het Rhijnspoorgebouw op de Amstelcampus, de open stadscampus van de Hogeschool van Amsterdam. Het gebouw is volledig voorbereid op toekomstige ontwikkelingen in het beperken van energiegebruik en biedt haar gebruikers een gezonde omgeving door volledig aan het ‘Programma van Eisen - Frisse Scholen’ te voldoen. Met het gereed komen van het gebouw wordt een ‘thermisch smart grid’ gevormd (een slim energienet dat de overschotten en tekorten in alle energiestromen regelt) en gaan ook de aangrenzende gebouwen minder energie gebruiken. Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 27
Nieuwe energie
RECYCLING
huishoudelijk restafval In het rapport ‘De Amsterdamse afvalketen: van grijs naar groen’ is door de gemeente een ambitieniveau neergelegd voor het scheiden van huishoudelijk afval wat een uitdaging is in het hoogstedelijke Amsterdam. AEB Amsterdam heeft Royal HaskoningDHV gevraagd om onderzoek te doen naar verschillende concepten voor scheiden van huishoudelijk afval. De doelstelling blijkt niet haalbaar te zijn met alleen nascheiding. Daarom is ook onderzoek naar bronscheiding verricht waarbij de vijf grootste afvalstromen GFT, papier, plastic, glas en textiel zijn opgenomen. Er is voorkeur voor flexibele, robuuste en simpele systemen die gemak en service bieden aan de burger. Een zogeheten multistroom systeem is een interessante route. De voorkeur voor een inzamelsysteem hangt echter sterk af van de kwaliteitseisen zoals straatbeeld, financiën en aantal containers. De studie biedt een goede basis voor verder onderzoek en toekomstige beslissingen die direct raken aan de leefbaarheid van de stad.
28 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“Bij dit project kwamen verschillende aspecten van afvalrecycling samen. Het was een mooie ervaring om hieraan invulling te mogen geven.” Rolph Hultermans
Veilig Amsterdam
Visie op externe veiligheid voor Haven Amsterdam
RUIMTE VOOR GROEI ÉN VEILIGHEID Haven Amsterdam is een belangrijke economische factor voor gemeente Amsterdam. Om de productiviteit van de haven te laten groeien is ruimte nodig: fysieke ruimte via intensivering van het ruimtegebruik, maar ook milieu- en risicoruimte. Om de risicoruimte (met name voor externe veiligheid) te kunnen blijven bieden, heeft Haven Amsterdam het initiatief genomen om een beleid voor externe veiligheid te formuleren met alle partijen die (wettelijke) taken en verantwoordelijkheden hebben in het gebied, te weten gemeente Amsterdam, de provincie Noord-Holland en de brandweer Amsterdam-Amstelland. Royal HaskoningDHV heeft hiervoor het projectmanagement gedaan en inhoudelijke expertise geleverd.
“Door onze kennis van de industriële bedrijvigheid in de haven en van de wet- en regelgeving rond externe veiligheid, konden wij een goede bijdrage leveren aan de kennis en kunde van de projectgroep.” Emilie Theunissen-van Heesch
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 29
Veilig Amsterdam
Werken aan
HET TEGENGAAN VAN DAKLOOSHEID
“HVO-Querido kan nu crisisopvang bieden aan vrouwen, kinderen en gezinnen in nood.� Rutger Heeren
De overheid werkt samen met de vier grote steden aan maatregelen om dakloosheid tegen te gaan. Zowel het bieden van goede zorg als het bestrijden van overlast vormen drijfveren voor het Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang dat de steden met het Rijk hebben opgesteld. In de gemeente Amsterdam wordt samengewerkt met politie, woningstichting Rochdale, openbaar ministerie, GGD, HVO Querido en andere zorginstellingen. Royal HaskoningDHV ondersteunde HVO-Querido met adviezen tijdens de ontwerp- en uitvoeringsfase bij hun verschillende projecten. HVO-Querido kan in het pand aan de Poeldijkstraat nu opvang, woonbegeleiding en dagactiviteiten bieden. Hierdoor is deze locatie breed inzetbaar voor tal van groepen binnen (en wellicht ook buiten) de maatschappelijke opvang. HVO-Querido heeft tevens onlangs, met ondersteuning van Royal HaskoningDHV, als eerste organisatie binnen de maatschappelijke en geestelijke gezondheidszorg het bronzen certificaat Milieuthermometer Zorg ontvangen.
30 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
IILUSTRATIE: DE URBANISTEN
“Waterveiligheid en effectief inspelen op de gevolgen van klimaatverandering zijn cruciale factoren voor de leefbaarheid van de stad.” Jan Baltissen en Marijke Ruitenbeek
DE WATERBESTENDIGE STAD Hoe kan Amsterdam, gegeven de klimaatverandering en de ruimtelijke ontwikkelingen, zijn waterbestendigheid behouden en vergroten? Met deze centrale vraag hebben gemeente Amsterdam, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, ministerie van Milieu en Infrastructuur, provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, De Urbanisten, Deltares en Royal HaskoningDHV een pilot uitgevoerd. Ook RWS Noord-Holland, Hoogheemraadschap van Rijnland, Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland en STOWA werkten hieraan mee. Doelstelling van de pilot is het in beeld brengen van de betekenis van nieuw waterveiligheidsbeleid en de gevolgen van klimaatverandering voor het stedelijk gebied van de regio Amsterdam. In de pilot is onderzocht wat de waterveiligheidsrisico’s in de regio Amsterdam zijn en wat de mogelijke oplossingsrichtingen en keuzes zijn. Hierbij is specifiek gekeken naar het toepassen van meerlaagsveiligheid en lessen die hieruit getrokken kunnen worden voor andere stedelijke gebieden.
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 31
Veilig Amsterdam
Werken aan
VERNIEUWING BIJLMERMEER De Bijlmermeer is tussen 1966 en 1975 volgens de principes van het modernisme gebouwd, waaronder een strikte scheiding van wonen, werken, verkeer en recreëren en het realiseren van hoogbouw. Al spoedig na de oplevering werd de Bijlmermeer overspoeld door een veelvoud aan problemen. De structurele vernieuwing van de Bijlmermeer is begonnen in 1992. De strategie achter de vernieuwing is het differentiëren van woonmilieus waardoor sociale stijgers een wooncarrière kunnen maken in de wijk. Wonen, werken, ontspannen en winkelen worden meer met elkaar gemengd. Daarvoor worden delen gesloopt, vervangen, gerenoveerd en heringericht. Royal HaskoningDHV verzorgt voor en namens het projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer het project- en procesmanagement, waaronder de (mede-)aansturing van de planontwikkeling, de bijbehorende juridische en planologische procedures, de bewaking van de grondexploitaties en voorbereiding van de bestuurlijke besluitvorming.
32 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“Noemenswaardig zijn de 700 nieuwe tijdelijke studentenwoningen in de Spinozacampus, die binnen recordtijd zijn gebouwd.” Auke van der Vlist
VERVANGING EN HERSTEL WALMUREN
“Vanwege de oude, monumentale panden langs de gracht moet maatwerk geleverd worden.� Jan Baltissen en Rogier Schlesinger
Een aantal walmuren in de oude binnenstad van Amsterdam is toe aan vervanging, omdat de technische levensduur is verstreken. Vanwege de oude, vaak monumentale panden langs de gracht, het drukke scheepvaartverkeer in de grachten en de beperkte werkruimte moet maatwerk geleverd worden. Op sommige locaties wordt vooruitlopend op het vervangen, eerst een tijdelijke noodmaatregel getroffen om de walmuur te steunen. Royal HaskoningDHV verzorgt voor Stadsdeel Centrum de engineering voor deze noodmaatregelen, nieuwe walmuren, omgevingsmanagement, de contractfase (GC en RAW) en ondersteuning van de opdrachtgever bij de aanbesteding.
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 33
Culturele hoofdstad
34 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
HET RIJKSMUSEUM één van de belangrijkste kunstmusea ter wereld “Via een zeer nauwkeurige regeling zal de luchtconditie in de expositiezalen in een nauwkeurige bandbreedte gehouden worden van vocht en temperatuur.” Teun van Schijndel
Het Rijksmuseum is één van de belangrijkste kunstmusea ter wereld, dat dateert uit 1885 en van het ontwerp van Pierre Cuypers is. Royal HaskoningDHV is verantwoordelijk voor het gehele installatie ontwerp. Hoge eisen werden gesteld aan de luchtkwaliteit van de expositiezalen en depots om een goede conservering van de kunstwerken te garanderen. Via een zeer nauwkeurige regeling zal de luchtconditie in de expositiezalen in een nauwkeurige bandbreedte gehouden worden van vocht en temperatuur. Ten behoeve van de (dag)lichtregeling in de expositiezalen is voorzien in lamellen met moderne besturing die in combinatie met kunstlichtregeling voor een realistisch lichtspel zorgen. Daglicht wordt hierbij nagebootst. Alle voorkomende beveiligings-, verlichtings- en klimaatinstallaties zijn door middel van een centraal gebouwbeheersysteem aan elkaar gekoppeld. De nieuwe energiecentrale bevindt zich ondergronds in de tuin van het Rijksmuseum. De energie zal wordt opgewekt middels een warmte en koudeopslag in de bodem, in combinatie met warmtepompen en cv-ketels.
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 35
Culturele hoofdstad
DELAMAR THEATER “Het DeLaMar is een prachtig theater, een aanwinst voor de stad Amsterdam.” Frans de Zwart
Op verzoek van de gemeente Amsterdam heeft de VandenEnde Foundation het DeLaMar theater op de locatie van de bioscopen Calypso en Cinerama achter het Leidseplein in Amsterdam gerealiseerd. In het theater bevinden zich twee theaterzalen. Een grote zaal met een capaciteit van 900 bezoekers en een kleine zaal met een capaciteit van 600 bezoekers. Het gebouw bestaat uit één kelder en vijf bouwlagen. In de kelder zijn facilitaire functies en twee (artiesten) foyers gelegen. Op de verdiepingen bevinden zich de zalen, overige foyers en oefenruimtes voor artiesten. Royal HaskoningDHV heeft de constructie ontworpen. In de constructieve hoofdopzet is voornamelijk gebruik gemaakt van in het werk gestorte wanden met prefab vloersystemen en waar nodig stalen constructies. Bij het constructief ontwerp is rekening gehouden met de monumentale panden.
36 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
IILUSTRATIE: CIE ARCHITEKTEN
Passie voor sport
NOORDERPARKBAD
plek om te sporten, te ontspannen en elkaar te ontmoeten
“Het Noorderparkbad moet het meest duurzame zwembad van Nederland worden.�
Flinke besparingen op energie, water, gebruik van duurzame materialen en veel aandacht voor het welzijn van de bezoeker. De ambities van het Stadsdeel Noord liegen er niet om. Het nieuwe Noorderparkbad moet uitgroeien tot een plek voor alle Amsterdammers om te sporten, te ontspannen en elkaar te ontmoeten. De bezoeker moet zich er thuis en op zijn gemak voelen en het complex ademt een gezellige, veilige en intieme sfeer uit. Royal HaskoningDHV is door het Stadsdeel Noord van de gemeente Amsterdam aangetrokken voor de bouw van het Noorderparkbad. Het ontwerpteam heeft in 2013 een zeer duurzaam zwembad gerealiseerd dat 75 procent minder energie en 85 procent minder water verbruikt dan het huidige, naastgelegen Floraparkbad. Daarnaast is bij de bouw gebruik gemaakt van duurzame, recyclebare materialen, zoals hout en puingranulaat (in plaats van standaard beton).
Marc Hengstmangers
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 37
Een nieuwe bestuurscultuur
Herontwikkeling
FOOD CENTER AMSTERDAM “De concessie wordt aanbesteed door middel van de ‘concurrentiegerichte dialoog’, een bijzondere aanbestedingsvorm die ook bij de Tweede Coentunnel is toegepast. Deze aanpak is een nieuwe manier van gebiedsontwikkeling en kan op meerdere kansrijke locaties toegepast worden.” Jan de Wit
38 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
De Centrale Groothandelsmarkt is sinds 1934 gevestigd op het terrein van 23ha aan de Jan van Galenstraat. Centraal op het terrein staat de monumentale Markthal. Het terrein en de opstallen waren verouderd en leverden overlast op het gebied van geluid, stank en mobiliteit/luchtkwaliteit op. De Centrale Stad en Stadsdeel West besloten om het terrein te herstructureren. Het Food Center is vernieuwd tot een moderne en duurzame groothandelsmarkt met een gewijzigde verkeersafwikkeling. Er zijn functies voor de stad toegevoegd, zoals woningbouw en maatschappelijke voorzieningen. De Markthal heeft nu een attractieve openbare functie. Het project heeft ondanks de economische situatie, een financieel haalbaar plan opgeleverd. Jan de Wit van Royal HaskoningDHV werkte vanuit Stadsdeel West aan het project- en procesmanagement, waarvan de bestuurlijke besluitvorming onderdeel uitmaakt. Daarnaast levert Royal HaskoningDHV op diverse terreinen inhoudelijke expertise aan de gemeente.
Financiën op orde
Watersysteemrapportage
NOORDZEEKANAAL EN IJ Sinds de laatste integrale watersysteemrapportage in 2004 zijn diverse maatregelen uitgevoerd en rapportages opgesteld over het waterbeheer. Rijkswaterstaat heeft Royal HaskoningDHV gevraagd een nieuwe integrale watersysteemrapportage op te stellen over de huidige toestand van het Noordzeekanaal, hoe het zich de afgelopen tien jaar heeft ontwikkeld en wat de toekomstige ontwikkelingen kunnen zijn. In de watersysteemrapportage ‘Noordzeekanaal in beeld’ zijn voor nu en in de toekomst de volgende hoofdvragen beantwoord: - Voldoen de waterkeringen (dijken, dammen, sluiscomplexen) aan de normen voor waterveiligheid? - Is er in het licht van voorspelde klimaatveranderingen voldoende zoet water, en kan het overtollige water goed naar zee worden afgevoerd? - Leiden de maatregelen ten behoeve van de Kader Richtlijn Water tot een betere waterkwaliteit? - Voldoet de nautische infrastructuur aan de toenemende zee- en binnenscheepvaart?
“De watersysteemrapportage toont aan dat Rijkswaterstaat het beheer van het Noordzeekanaal en het IJ goed op orde heeft.” Martin Goosens
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 39
ICT
KPN DISTRICTSCENTRALE Amsterdam Zuidas
In de Amsterdamse Zuidas, tegenover NS-station RAI staat al sinds begin jaren ’60 een ongeveer 70 meter hoge zendmast van de toenmalige PTT. Deze zendmast werd voor de eigenaar KPN opgehoogd tot een hoogte van 146 meter. De noodzaak van deze ophoging kwam voort uit de bereikte hoogtes van de gebouwen die de laatste jaren in en rond de Zuidas gerealiseerd en gepland zijn. Royal HaskoningDHV is namens KPN betrokken geweest bij de uitbreiding van de Districtscentrale 2, alsmede aan de verzwaring van de bijbehorende straalverbindingstoren. Onze werkzaamheden bedroegen zowel constructie advies als projectmanagement, bouwkostenmanagement, directievoering en toezicht.
“Deze zendmast van KPN, is naast een in het oog springende toren, tevens officieel het hoogste bouwwerk van Amsterdam.” Ellen Wijnant
40 | Amsterdam en Royal HaskoningDHV
“Het toppunt van circulariteit: dankzij de Europese EFRO subsidie konden wij ons Recover-E® Programma opstarten en zijn wij in staat om in de ICTketen bij te dragen aan verantwoord beheer van apparatuur.” Tom Houben
CIRCULAIRE ECONOMIE voor ICT Hardware
ICT vormt één van de belangrijkste clusters binnen de Metropoolregio Amsterdam en is zowel een aanjager als facilitator van economische groei. Omdat de ICT markt blijft groeien en de innovatiecycli korter worden, worden apparaten sneller vervangen en is afgedankte apparatuur de snelst groeiende bron van afval. Recycling van ICT apparatuur vindt niet in voldoende mate plaats, wat resulteert in het verlies van kostbare grondstoffen. Ten behoeve van duurzame groei in de toekomst, hebben wij het project Circulaire Economie voor ICT Hardware in de Metropoolregio uitgevoerd met drie andere partners. Dit heeft geleid tot verschillende baanbrekende resultaten: - Oprichting en inrichting van de Stichting Recover-E® om vorm te geven aan een nieuw business model en meervoudige waardecreatie - Smart asset management systeem met database voor alle gebruiksfasen van ICT hardware - Ketensamenwerking met uitvoerende partners - Uitbreiding en herinrichting logistieke verwerkingsruimte - Kennisinnovatie door analyse waardevolle componenten - Eerste ontwerp automatische ontmanteling hardware componenten.
Amsterdam en Royal HaskoningDHV | 41
Colofon Samenstelling Royal HaskoningDHV; Suzanne Hendriksen, Machla Ras-Kalwij, Paul de Jong, Hein Veldmaat, Marc Hengstmangers, Peter Kelder, Rob Karremans, Jan Janssen, Carla Mulder, Nanco Dolman, Bert IJmker, Erik Regterschot, Esther Hesp, Melchior Verboeket, Feiko van der Veen, Geertje Hegeman, Arie Vijfhuizen, Frans de Zwart, Jan Font Freide, Peter Schumacher, Rolph Hultermans, Emilie Theunissen-van Heesch, Rutger Heeren, Jan Baltissen, Marijke Ruitenbeek, Auke van der Vlist, Rogier Schlesinger, Teun van Schijndel, Jan de Wit, Martin Goosens, Ellen Wijnant en Tom Houben. Coรถrdinatie en eindredactie Royal HaskoningDHV; Suzanne Hendriksen, Machla Ras-Kalwij en Paul de Jong Vormgeving LVB Networks Amersfoort, Petra Koning
Inzicht in de stad van de toekomst Deskundigen voorspellen dat driekwart van de wereld-
Wij begrijpen het DNA van steden en hebben een visie op de
bevolking in 2050, in steden zal leven. Het vereist radicale
stad in 2050 ontwikkeld. Wij voelen het als onze plicht bij te
verandering in de manier waarop de inrichting van de stad
dragen aan het vergroten van de leefbaarheid in steden en zijn
moet worden aangepakt. Royal HaskoningDHV is van mening
dan ook erg trots op onze bijdrage aan de stad Amsterdam. In
dat milieukwesties, overstromingen, vervoer en gebrek
dit boekje treft u een paar van de vele projecten aan waarin
aan energie, water en grondstoffen de uitdagingen van de
Amsterdam aan de stad van de toekomst werkt.
toekomst zijn, met name in kwetsbare delta steden.
Voor meer Informatie Royal HaskoningDHV Amsterdam Entrada 301, 1114 AA Amsterdam-Duivendrecht Postbus 94241, 1090 GE Amsterdam 088 348 95 00 info@rhdhv.com
www.royalhaskoningdhv.com/randstad
++ +
Ook kunt u contact opnemen met: Paul de Jong, Hoofd Regionale & Stedelijke ontwikkeling regio Amsterdam M 06 51 35 72 00 E paul.de.jong@rhdhv.com