παιδί Ι 1
& παιδί
#1
Γενικές οδηγίες για τη διατροφή των παιδιών
ΕΙΔΙΚ Ή ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚ Ή ΈΚ ΔΟΣΗ ΑΠΟΚ ΛΕΙΣΤΙΚ Ά ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚ Ή ΧΡΉΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΏΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚ ΉΣ ΟΜ ΆΔ ΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΉ
2 Ι παιδί
παιδί Ι 3
4 Ι παιδί
περιεχόμενα 06
Διατροφικές συμπεριφορές γονέων για την ανάπτυξη διατροφικών δεξιοτήτων για τα παιδιά τους
08
Μήπως ο παππούς και η γιαγιά κακομαθαίνουν το παιδί σας;
10
Το ψάρι στην παιδική διατροφή
14
Υγιεινή διατροφή και στο πάρκο
16
Πότε θα πρέπει να μας ανησυχήσει το βάρος του παιδιού μας;
17
Παιδιά και όσπρια, μια δύσκολη σχέση
19
Πόσο σίδηρο χρειάζεται το παιδί σας;
21
Tο παιδί μου έχει ανορεξία, τι να κάνω;
διατροφή & παιδί ΤΕΎΧΟΣ ΠΑΙΔΊ : ΕΙΔΙΚΉ ΈΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉΣ ΟΜΆΔΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΉ
E. Zoυμπανέας - E. Mανωλαράκης O.E. Σαπφούς 1, Mεταμόρφωση Aττικής, T. K. 144 51 τηλ.: 210 2718360, 210 9966896, fax: 210 2718542
Eκδότης / Διευθυντής:
Eυάγγελος Zουμπανέας, Mανώλης Mανωλαράκης
Yπεύθυνοι Έκδοσης - Eπιμέλεια Ύλης: Eυάγγελος Zουμπανέας, Mανώλης Mανωλαράκης, Μαρία Τουμπή
Γι αυτό το ειδικό τεύχος συνεργάστηκαν οι:
Γιώτα Μίαρη, Βασιλική Παπαδοπούλου, Νίκη Τζουγανάκη, Μυρτώ-Μαρία Μυλωνά, Χριστίνα Μακρατζάκη, Ελευθερία Σισκόγλου, Χριστίνα Τασούκα
Γραφικός σχεδιασμός - Σελιδοποίηση εντύπου: Μαρία Ζητάκη
Copyright εικόνων: www.dreamstime.com
Aπαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση, καθώς και η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο των κειμένων και φωτογραφιών του εντύπου, χωρίς την έγγραφη άδεια των εκδοτών (νόμος 2121/1993). Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συγγραφέων τους.
Δείτε το πρώτο ελληνικό site αποκλειστικά για τη διατροφή. Mε χρήσιμες συμβουλές, ερωτήσεις και απαντήσεις σε θέματα που σας απασχολούν, επιστημονικά νέα, πρωτότυπες συνταγές, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση για τις πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις.
παιδί Ι 5
6 Ι παιδί
διατροφικές συμπεριφορές γονέων για την ανάπτυξη διατροφικών δεξιοτήτων για τα παιδιά τους ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΑΝΑΠΤΎΞΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΜΑΣ ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ ΕΠΆΡΚΕΙΑΣ, ΌΤΙ ΕΊΝΑΙ ΙΚΑΝΆ ΝΑ ΚΑΤΑΦΈΡΟΥΝ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΟΦΕΊΛΟΥΜΕ ΝΑ ΤΑ ΕΝΙΣΧΎΣΟΥΜΕ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΆΤΩ ΜΕΘΌΔΟΥΣ: ΚΕΙΜΕΝΟ: Μίαρη Γιώτα, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος
Αφήστε το παιδί να διακρίνει πότε είναι πεινασμένο ή χορτασμένο και επιτρέψτε του να λειτουργεί με αυτά τα σημάδια. Διαμορφώστε με τέτοιο τρόπο το περιβάλλον ώστε να μπορούν να φτιάξουν απλά σνακ ή γεύματα μόνα τους. Δώστε τους το δικαίωμα να έχουν άποψη για το βασικό γεύμα της ημέρας. Αφήστε τα να προτείνουν για την δοκιμή νέων φαγητών. Αφήστε τα να συμμετέχουν στην διαδικασία παρασκευής φαγητών. Επιτρέψτε τους να βοηθούν στο πρόγραμμα του φαγητού για όλη την εβδομάδα.
Αποφύγετε τις παρακάτω μεθόδους οι οποίες ενισχύουν το αίσθημα της μειονεξίας: Να μην είναι προσερβιρισμένο το φαγητό. Μην προσβάλλετε ή αποθαρρύνετε το παιδί στην προσπάθειά του να παρασκευάσει ή να σερβίρει φαγητό. Μην απαιτείτε από το παιδί να καθαρίσει το πιάτο του. Μην απαιτείτε από το παιδί να δοκιμάσει οτιδήποτε υπάρχει στο τραπέζι. Για να βοηθήσετε το παιδί σας να δοκιμάσει νέες γεύσεις..... Δημιουργείστε μαζί μια λίστα με όλες τις αγαπημένες τους τροφές, και μια λίστα με τις τροφές που επιθυμείτε να δοκιμάσουν. Στη συνέχεια παρασκευάστε μαζί το αγαπημένο του τρόφιμο και το νέο τρόφιμο. Στολίστε το τραπέζι με τα γεύματα με τρόπο που να μοιάζουν ελκυστικά
Πρώτα δίνουμε στο παιδί την νέα τροφή για δοκιμή και ύστερα την δοκιμασμένη. Όχι παραπάνω από 1 νέα τροφή κάθε 3 ημέρες. Μικρές ποσότητες.
Τι να προσέξετε ιδιαίτερα Να υπάρχει οικογενειακό τραπέζι (είναι ιεροτελεστία- διαδικασία κοινωνικοποίησης των παιδιών-ευκαιρία επικοινωνίας με τα υπόλοιπα μέλη-ευκαιρία παρατήρησης από εσάς προς τα παιδιά σας αλλά και από τα παιδιά σας προς εσάς) Μην απαγορεύετε καμία τροφή, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να αυξήσετε την επιθυμία τους. Επιτρέψτε την κατανάλωσή τους με μέτρο και συγκεκριμένη συχνότητα. Να μην σχολιάζετε το βάρος των παιδιών σας (ούτε το πόσο τρώνε μπαίνετε αμέσως σε μια διαδικασία δράσης που προκαλεί την αντίδρασή τους και θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα) καθώς επίσης με τα επικριτικά σας σχόλια τα βάζετε σε κίνδυνο να αναπτύξουν διατροφική διαταραχή. Συμβουλεύετε τα παιδιά σας να μην σχολιάζουν το βάρος των συνομήλικων τους, τονίστε τους την διαφορετικότητα του κάθε ατόμου. Να καταναλώνετε εσείς πρώτα πρωινό γεύμα διότι από εσάς παίρνουν παράδειγμα Μην χρησιμοποιείτε την τροφή σαν ανταμοιβή διότι σε κάθε παρόμοια περίσταση καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους θα ανταμείβουν τον εαυτό τους με τροφή. Ανταμείψτε τα παιδιά σας με παιχνίδια, βόλτα, και άλλες
δραστηριότητες που τα γεμίζουν χαρά. Ενθαρρύνετε το παιδί να τρώει με αργό ρυθμό (20 λεπτά μόνο τότε δίνειεντολή ο εγκέφαλος ότι έχει έρθει ο κορεσμός) Ετοιμάστε τα γεύματα και τα σνακ από το σπίτι. (εάν το παιδί σας ψωνίζει από το κυλικείο ελέγξτε αν αυτά που καταναλώνει είναι κατάλληλα αν διαφωνείτε με κάτι μιλήστε με τους αρμόδιους) Ένας καλός τρόπος ώστε να μπορείτε να ελέγξετε την κατανάλωση των junk food, είναι να περιορίσετε το ποσό που δίνετε στα παιδιά σας για χαρτζιλίκι. Μην ενοχοποιείτε τις τροφές. Να τρώτε κάθε 3 ώρες Μην ετοιμάζετε πολλά διαφορετικά κύρια γεύματα. Μην προτρέπετε τα παιδιά σας σε δίαιτα και σωστή διατροφή όταν εσείς δεν έχετε αλλάξει διατροφικές συνήθειες. Oι συμβουλές σας και ο τρόπος διατροφής σας θα ακυρώσει κάθε τους προσπάθεια. Δείξτε τους πως και εσείς κάνετε αλλαγή ώστε να πάρουν παράδειγμα από εσάς που είστε τα πρότυπά τους.
Μην καταναλώνετε εσείς και τα παιδιά σας τροφή παρακολουθώντας τηλεόραση όταν τρώτε μπροστά στη μικρή οθόνη, κινδυνεύετε να τρώτε απορροφημένοι και να μην σταματάτε παρά μόνο όταν τελειώσει το πρόγραμμα που παρακολουθείτε. Αυτό σημαίνει ότι τελικά θα φάτε περισσότερο από 1 μερίδα φαγητό. το γεγονός ότι η προσοχή σας είναι στραμμένη στην τηλεόραση έχει σαν αποτέλεσμα να στερείστε την
παιδί Ι 7
ΜΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊΤΕ ΤΗΝ ΤΡΟΦΉ ΣΑΝ ΑΝΤΑΜΟΙΒΉ ΔΙΌΤΙ ΣΕ ΚΆΘΕ ΠΑΡΌΜΟΙΑ ΠΕΡΊΣΤΑΣΗ ΚΑΘΌΛΗ ΤΗ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΉΣ ΤΟΥΣ ΘΑ ΑΝΤΑΜΕΊΒΟΥΝ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΡΟΦΉ. ΑΝΤΑΜΕΊΨΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΣΑΣ ΜΕ ΠΑΙΧΝΊΔΙΑ, ΒΌΛΤΑ, ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΤΑ ΓΕΜΊΖΟΥΝ ΧΑΡΆ.
απόλαυση της τροφής. Είναι πολύ πιθανό λοιπόν να μην καταλάβετε τι φάγατε με αποτέλεσμα να ξαναφάτε μετά το τέλος της εκπομπής που παρακολουθείτε. το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση είναι κακό πρότυπο για τα παιδιά, σύντομα θα δείτε να σας μιμούνται Τα παιδιά που παρακολουθούν πολύ τηλεόραση σύμφωνα με έρευνα βρέθηκε να είναι παχύσαρκα ενώ που παιδιά που δαπανούσαν λιγότερο χρόνο στην τηλεόραση ήταν φυσιολογικού βάρους.
8 Ι παιδί
ΌΛΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΆΔΑ, ΠΡΟΣΠΑΘΕΊΤΕ ΣΚΛΗΡΆ ΝΑ ΠΕΊΣΕΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΣΑΣ ΝΑ ΦΆΕΙ ΤΟ ΣΠΑΝΑΚΌΡΥΖΟ, ΝΑ ΜΑΣΆΕΙ ΚΑΛΆ ΤΗΝ ΤΡΟΦΉ
μήπως ο παππούς και η γιαγιά κακομαθαίνουν το παιδί σας;
ΤΟΥ, ΝΑ ΜΗΝ ΦΆΕΙ ΓΛΥΚΌ ΚΑΙ ΠΑΓΩΤΌ.
Τ
ου μαθαίνετε καλούς τρόπους στο τραπέζι. Και έρχεται εκείνο το μαγικό Σαββατοκύριακο, που περιμένει με αγωνία το παιδί σας!.. Κατά περίεργο τρόπο, όλα από όσα μάθατε, ξεχνιούνται!. Η γιαγιά, χαιρετά το εγγόνι, κρατώντας μια σοκολάτα! Ο παππούς βγάζει το παιδί στο πάρκο και του αγοράζει γλυφιντζούρια, παγωτά, τσίπς αλλά και αναψυκτικά! Στο τραπέζι του παππού, δεν υπάρχουν τρόποι! Όλοι τρώμε με τα χέρια και κάνουμε το σπίτι μια τεράστια τραπεζαρία! Σε αυτό το σπίτι επιτρέπεται να τρως μπροστά στην τηλεόραση,πίσω από τον καναπέ του σαλονιού, στο κρεβάτι σου, στο πάτωμα! Παντού τρώμε σε αυτό το σπίτι!.. Παντού λερώνουμε σε αυτό το σπίτι! Το μόνο που απασχολεί τη γιαγιά αλλά και το παππού, είναι να φάει το παιδί!.. Με όποιο κόστος! Οι γονείς μας και παππούδες των παιδιών μας, λες και ξέχασαν πως ήταν και αυτοί γονείς. Βλέπουν το εγγόνι τους.. και λιώνουν!... Είναι έτοιμοι να κάνουν τα πάντα για να ικανοποιήσουν αυτή τη μικρή ψυχούλα!.. Δίνουν το κάθε τους λεπτό και αφιερώνουν τον χρόνο τους για αυτά και μόνο. Το κακό όμως δεν είναι ότι απλά κάνουν όλα τα χατίρια του μικρού καταφερτζή σας, αλλά ότι κάνουν την κακή συνήθεια τρόπο ζωής!... Άδικα προσπαθείτε όλη την επόμενη βδομάδα να πείσετε το μικρό σας, ότι δεν πρέπει να τρώμε καθημερινά γλυκά! Πατάει πόδι και μας απειλεί πως θα τα πει όλα στο παππού!.. Πως το καταπιέζουμε.. και τόσα άλλα! Πώς όμως να εκπαιδεύσουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες για να έχουμε κοινή πορεία; Μιλήστε ανοιχτά στον παππού και τη γιαγιά. Τρομάξτε τους και δείξτε τους φωτογραφίες μικρών παιδιών με παχυσαρκία, στεφανιαία νόσο, παιδιά που λαμβάνουν στατίνες, ινσουλινοεξαρτώμενα και τόσα άλλα!..
ΚΕΙΜΕΝΟ: Βασιλική Παπαδοπούλου, Διαιτολόγος -Διατροφολόγος
Εξηγήστε πως καταλαβαίνετε πως υπερλατρεύει το μικρό σας αγγελούδι και ότι το κατανοείτε, απλά ο τρόπος αυτός δεν είναι ο καταλληλότερος!.. Ζητήστε από τον παππού και τη γιαγιά να δείξουν την αγάπη τους με άλλο τρόπο!.. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούν εκφράσεις του τύπου: Να’ σαι καλό παιδί και θα σου πάρω σοκολάτα…Θα ήταν καλύτερο να λέγεται: Να’σαι καλό παιδί, για να πάμε στο πάρκο, ή για να κάνουμε βόλτα, ή για να κολλήσουμε αυτοκόλλητα κλπ.. Αν ο παππούς ή η γιαγιά δεν καταλαβαίνει ή δεν μπορείτε εσείς, κλείστε ένα ραντευβού ενημέρωσης με έναν διαιτολόγο. Μπορείτε να κάνετε την επίσκεψη μαζί. Ενημερωθείτε μαζί!.. Ο ειδικός, σίγουρα θα βάλει τα πράγματα σε μια τάξη! Μη ξεχνάτε πως οι μεγάλοι άνθρωποι, εμπιστεύονται τους ειδικούς. Αποφασίστε εσείς ποιο τρόφιμο θα φάει το παιδί σας και καταγράψτε το σε ένα χαρτί. Ζητήστε από τη γιαγιά να το μαγειρέψει, ή φτιάξτε εσείς το μενού και δώστε το. Έτσι, θα βγείτε από τον κόπο του να εξηγείτε τι και πως! Άλλωστε οι γιαγιάδες και οι παππούδες, λατρεύουν να είναι σε ένα πρόγραμμα. Ακούστε προσεκτικά την δικαιολογία!... Ποια δικαιολογία; Το γιατί δίνουν στο μικρό σας όλα αυτά!.. Με την συζήτηση, ίσως να βγει ένα κοινό αποτέλεσμα, χρήσιμο και στους 2 σας!... Ελπίζοντας οι παραπάνω συμβουλές να σας βοηθήσουν, τελειώνω με αυτό: Και έζησαν αυτοί καλά….. και εμείς καλύτερα!..
παιδί Ι 9
10 Ι παιδί
το ψάρι στην παιδική διατροφή ΤΟ ΨΆΡΙ ΕΊΝΑΙ ΜΊΑ ΤΡΟΦΉ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΉ ΑΞΊΑ, ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ ΣΤΕΝΆ ΣΥΝΔΕΔΕΜΈΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΔΙΑΤΡΟΦΉ ΚΑΙ ΠΑΡΆΔΟΣΗ. ΤΟ ΨΆΡΙ ΕΊΝΑΙ ΑΝΑΠΌΣΠΑΣΤΟ ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΉΣ Ή ΑΛΛΙΏΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΉΣ ΔΙΑΤΡΟΦΉΣ, ΣΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΕΜΦΑΝΊΖΕΤΑΙ ΟΠΩΣΔΉΠΟΤΕ ΜΊΑ ΦΟΡΆ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΆΔΑ.ΤΑ ΨΆΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΟΎΝ ΠΗΓΉ ΠΡΩΤΕΪΝΏΝ ΥΨΗΛΉΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΑΞΊΑΣ, ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΌΜΗΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΏΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΦΘΟΡΏΝ ΤΟΥΣ, ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΦΆΜΙΛΛΗ Ή ΚΑΙ ΥΨΗΛΌΤΕΡΗ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΉ ΑΞΊΑ ΑΠΌ ΕΚΕΊΝΕΣ ΤΟΥ ΚΡΈΑΤΟΣ.
Η
υπεροχή τους βρίσκεται στο γεγονός ότι τα λιπαρά τους οξέα είναι ευνοϊκά για την υγεία μας σε αντίθεση με εκείνα του κρέατος. Όσον αφορά τα καλά λιπαρά οξέα και συγκεκριμένα τα ω-3 λιπαρά οξέα, ο λόγος που τα έχουμε σε εκτίμηση είναι η θετική τους επίδραση στην υγεία μας. Κατ'αρχήν βοηθούν στη μείωση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Αποτελούν δομικά συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών και είναι απαραίτητα για τη σύνθεση διαφόρων ορμονών, όπως οι προσταγλαδίνες. Τα ω-3 είναι ακόμα απαραίτητα για τη φυσιολογική ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά και για την καλή κατάσταση των ιστών, του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών. Έχουν ευεργετική επίδραση στις δερματοπάθειες, στο καρδιαγγειακό σύστημα και στην αρθρίτιδα, ενώ συμβάλλουν στην ψυχοκινητική εξέλιξη και στη σωστή
ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκη Τζουγανάκη, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, MSc Κλινικής Διατροφής
ανάπτυξη του εγκεφάλου. Επαρκή επίπεδα ω-3 στη διατροφή μας απαιτούνται για την ανάπτυξη του νευρικού ιστού, ειδικά για την κυτταρική διαφοροποίηση και τη δημιουργία των νευρικών συνάψεων. Επιπρόσθετα, έχει αποδειχτεί ότι ποσότητα μεγαλύτερη των 3 γραμμαρίων ω-3 μειώνει τη συχνότητα της νόσου Αλτσχάϊμερ. Τέλος, τα καλά λιπαρά οξέα των ψαριών οδηγούν σε μείωση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης σε περιπτώσεις αυξημένων τιμών, ενώ η κατανάλωση μίας μερίδας ψαριού την εβδομάδα αποτρέπει τη γεροντική άνοια, εμφράγματα και εγκεφαλικά επεισόδια. Υψηλές περιεκτικότητες σε ω-3 λιπαρά οξέα βρίσκουμε στα λιπαρά ψάρια όπως είναι το σκουμπρί, η σαρδέλα, ο γαύρος, ο σολομός, ο τόνος και η πέστροφα. Εκτός από την παροχή αμινοξέων και καλών λιπαρών οξέων, τα ψάρια είναι πλούσιες πηγές πολλών βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
ISO-PLUS
C r e a t i v e
KANGAVITES-DHA
& Λιπαρ
ά
ς νε
για
έα
ΠΑΙΔΙΑ
οξ
Βιτα μί
To προϊόν δεν αποτελεί υποκατάστατο μίας ισορροπημένης διατροφής•Αριθ. Πρωτ. Γνωστοποίησης ΕΟΦ : 59034/12.9.07, 83195/7.12.2010
παιδί Ι 11
η υγιεινή συνήθεια
που έγινε παιχνίδι Η ενέργεια και η δύναμη του καγκουρό της Solgar στη μασώμενη πολυβιταμίνη Kangavites. Eιδικά σχεδιασμένη για τις ανάγκες των μικρών πρωταθλητών με 14 βιταμίνες, 11 μέταλλα και φυσικά φρούτα και λαχανικά σε μορφή σκόνης όπως το καρότο, το παντζάρι, η φράουλα, το μήλο, το μπρόκολο, το βερύκοκο, και καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς. Με υπέροχη γεύση φρούτα του δάσους ή τροπικά φρούτα.
Children’s Tο Lit'l squirts Chewable DHA, λιπαρά οξέα για juniors, περιέχει ΒioPure DHA™ πλούσια φυσική πηγή Ωμέγα 3 λιπαρών οξέων (DHA & EPA), από ψάρια ανοιχτής θαλάσσης απαλλαγμένα από περιβαλλοντική μόλυνση. Σε σχήμα ψαράκι που λιώνει στο στόμα και με υπέροχη γεύση φρούτων, προσφέρει με τον πλέον απολαυστικό τρόπο τα οφέλη των λιπαρών οξέων για υγιή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και καλή εγκεφαλική λειτουργία.
find us on
μία εταιρία της
ÁÈÇÍÁ: Τ. 210 95 79 707 • F. 210 95 72 169 • e-mail: info@iso-plus.gr • www.healthyme.gr • ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Τ. 2310 028 668 • F. 2310 028 668 εσωτ. 2301
12 Ι παιδί
Τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών παρέχουν κυρίως τις βιταμίνες Α και D. Ψάρια όπως ο σολομός και ο ξιφίας είναι καλή πηγή βιταμίνης Α, η οποία έχει άμεση σχέση με την όραση, αφού συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των ματιών μας.Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που τρώνε περισσότερα ψάρια έχουν λιγότερα προβλήματα στην όραση προλαμβάνοντας κάποιες διαταραχές της, όπως η ξηροφθαλμία και η σχετιζόμενη με την ηλικία οπτική εκφύλιση του αμφιβληστροειδούς. Η βιταμίνη D είναι υπεύθυνη για την αύξηση και τον εμπλουτισμό των οστών και των δοντιών αλλά και για την απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου. Οι βιταμίνες Α και D βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια και στο ήπαρ των άλλων ψαριών, ενώ το λάδι τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπυκνωμένο συμπλήρωμα βιταμινών. Το πιο γνωστό συμπλήρωμα τέτοιου τύπου είναι το μουρουνέλαιο. Πέρα από τις βιταμίνες Α και D, τα ψάρια μας παρέχουν και άλλες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Β1, Β2, νιασίνη και Β12, που είναι σημαντικές για το μεταβολισμό των βασικών διατροφικών στοιχείων αλλά και την υγεία των νευρικών ιστών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Από τα ψάρια παίρνουμε όμως και μεταλλικά στοιχεία, όπως ο φώσφορος και το ασβέστιο. Ασβέστιο λαμβάνουμε ειδικά από τα μικρά ψάρια που τρώμε με τα κόκαλα, όπως είναι ο γαύρος και η μαρίδα. Τα δύο αυτά μέταλλα μαζί με τη βιταμίνη D, βοηθούν στην καλύτερη δόμηση των δοντιών και οστών. Τα ψάρια περιέχουν επίσης σελήνιο αλλά και ιώδιο. Όλα τα παραπάνω αποτελούν αδιάσειστα στοιχεία υπέρ της κατανάλωσης ψαριών από την παιδικά ηλικία. Τι ψάρια να διαλέξουμε όμως; Συχνά προκύπτει η ερώτηση εάν είναι καλύτερο να προτιμάμε τα κατεψυγμένα ή τα φρέσκα ψάρια. Η απάντηση είναι ότι εάν έχετε κάποιον αξιόπιστο ψαρά ή ιχθυοπώλη ένα ολόφρεσκο ψάρι δεν θα μπει ποτέ σε σύγκριση με ένα κατεψυγμένο. Αυτό όμως δε συμβαίνει τόσο λόγω της θρεπτικής του αξίας, αλλά λόγω της γεύσης και της μυρωδιάς που μας ταξιδεύει στη θάλασσα! Η θρεπτική αξία ενός κατεψυγμένου ψαριού είναι εφάμιλλη με του αντίστοιχου φρέσκου, εφόσον καταψύχεται αμέσως μόλις αλιευτεί, οπότε παραμένει στην ίδια κατάσταση για όσο καιρό βρίσκεται σε σωστές συνθήκες κατάψυξης.
Άλλο ερώτημα που απασχολεί αρκετό κόσμο αφορά την αντιστοιχία κόστους και ποιότητας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι τα καλύτερα ψάρια ως προς τα θρεπτικά τους συστατικά όπως είδαμε και παραπάνω είναι τα λεγόμενα "ψάρια του φτωχού". Οπότε η κατανάλωση αυτής της τροφής - "διαμαντιού" δεν περιορίζεται μόνο στους οικονομικά εύρωστους, αλλά είναι στη διάθεση όλων μας! Πηγαίνετε λοιπόν τα παιδάκια σας βόλτα στον ψαρά ή τον ιχθυοπώλη σας για να διαλέξετε φρέσκα ή και κατεψυγμένα ψαράκια, μαγειρέψτε τα παρέα και μάθετέ τους να εκτιμούν τη γεύση αυτής της εκπληκτικής τροφής! Καλή σας όρεξη!
παιδί Ι 13
14 Ι παιδί
υγιεινή διατροφή και στο πάρκο ΚΕΙΜΕΝΟ: Παπαδοπούλου Βασιλική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Η
κρίση... χτυπά και τη σχέση μας με τα παιδιά... Οι επισκέψεις σε παιδοτόπους πλέον είναι ελάχιστες και λόγω του ότι τα παιδιά μας πρέπει να βγούνε έξω από το σπίτι για να παίξουνε... Πηγαίνουμε στα πάρκα- σε παιδικές χαρές κλπ. Αυτό είναι το καλύτερο, σαν πρόταση τόσο για μας, όσο και για τα παιδιά μας, λόγω το ότι βρίσκονται στον καθαρό αέρα, αλλά και στη βόλτα που θα κάνουμε με το παιδί μας, εκτός του ότι θα γυμναστούμε οι ίδιοι (σε αντίθεση με την αναπαυτική πολυθρόνα που μας προσφέρουν οι παιδότοποι), θα μπορέσουμε να φάμε και κάτι άλλο σαν απογευματινό σνάκ... πέρα του τόστ με πατατάκια ή του κρουασάν που συνήθως προσφέρονται σε αυτούς (παιδότοπους). Δείτε λοιπόν θετικά το ό,τι δεν μπορείτε οικονομικά να ακολουθήσετε φίλους σας που διασκεδάζουν με τα παιδιά τους στα μέρη αυτά. Βρείτε ένα κοντινό πάρκο ή ένα πάρκο που σας αρέσει, ετοιμάστε υγιεινά σνακ που μπορεί να φτιάξετε για τα παιδιά σας και καλή σας διασκέδαση! Προτάσεις για υγιεινά σνάκ στη βόλτα μας στο πάρκο: Σε ένα ταπεράκι κόψτε φρούτα και για να μη μαυρίσουν, ρίξτε σταγόνες από λεμόνι. Πάρτε μαζί σας και ένα πιρουνάκι και φάτε τα! 1. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με τυρί φέτα, ροδέλες ελιάς και ντομάτα 2. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με ταχίνι κακάο 3. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με φυτική soft μαργαρίνη και μέλι 4. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με κασέρι και αγγούρι σε λεπτές φλούδες 5. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με άλειμμα τυριού και ντομάτα-ρίγανη
6. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με σπιτική μαρμελάδα 7. Δυο φετούλες ψωμάκι ή ψωμί για σάντουιτς με μανούρι και μαρούλι 8. Ένα κομμάτι κέικ (σπιτικό) 9. Ένα κομμάτι πίτα (σπιτική) 10. Ελαιόψωμο 11. Κουλούρι Θεσσαλονίκης 12. Απλά μπισκότα 13. Μια μπανάνα και λίγες φρυγανιές 14. Ρυζογκοφρέτες και ραβδάκια καρότου 15. Καλαμπογκοφρέτες με ραβδάκια αγγούρι 16. Ένα γιαούρτι μη ξεχάσετε να πάρετε και κουταλάκι!) 17. Ένα κομμάτι μηλόπιτα 18. Ένα ατομικό τσουρεκάκι 19. Μπάρες δημητριακών 20. Κριτσίνια και cream crackers Και πολλά ακόμα.... Χρειάζεται να έχετε μεγάλη φαντασία για να παρασκευάσετε το υγιεινό σνακ του παιδιού σας για το πάρκο... έτσι ώστε να του αρέσει, (οπότε και αυτό θα είναι κοντά στα γούστα του), αλλά θα πρέπει να είναι θρεπτικό, έτσι ώστε να είστε σίγουροι πως θα φάει κάτι καλό! Τέλος θα ήθελα να πω σε όλες τις μαμάδες- μπαμπάδες που κάθονται στο παγκάκι σε ένα πάρκο, με έναν καφέ και ένα τσιγάρο, ότι καλό θα ήταν να κυνηγήσετε το παιδί σας, να παίξετε μαζί ποδόσφαιρο, να τρέξετε, ή ότι άλλο, έτσι ώστε να γυμναστείτε και εσείς!... Άλλωστε μη ξεχνάτε πως είστε το παράδειγμά τους... Εσάς αντιγράφουν!... Ξανασκεφτείτε το και αποφασίστε!
παιδί Ι 15
16 Ι παιδί
πότε θα πρέπει να μας ανησυχήσει το βάρος του παιδιού μας; Η ΑΛΉΘΕΙΑ ΕΊΝΑΙ ΌΤΙ Η ΠΑΙΔΙΚΉ ΠΑΧΥΣΑΡΚΊΑ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ ΈΧΕΙ ΧΤΥΠΉΣΕΙ «ΚΌΚΚΙΝΟ. 1 ΣΤΑ 5 ΠΑΙΔΙΆ ΗΛΙΚΊΑΣ ΚΆΤΩ ΤΩΝ 10 ΕΤΏΝ ΘΕΩΡΕΊΤΑΙ ΥΠΈΡΒΑΡΟ Ή ΠΑΧΎΣΑΡΚΟ. ΚΕΙΜΕΝΟ: Μυρτώ-Μαρία Μυλωνά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Γ
ενικότερα πρέπει να αναφέρουμε ότι η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει αυξηθεί στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια σε τέτοιον βαθμό, ώστε τα επιδημιολογικά δεδομένα να δείχνουν ότι περίπου το 20% των παιδιών της Ευρώπης είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Πως όμως ένας γονιός θα μπορεί να καταλάβει από νωρίς ότι το παιδί του έχει πρόβλημα βάρους ή τείνει να αποκτήσει; Αυτό είναι το θέμα που θα μας απασχολήσει και που στο τέλος του άρθρου ελπίζουμε να έχουμε απαντήσει. Αντίθετα με το τι συμβαίνει στους ενήλικες, για τα παιδιά και τους εφήβους, δεν είναι εύκολο ακόμα και ειδικοί να ταξινομήσουν το υπερβάλλον βάρος και την παχυσαρκία. Αυτό συμβαίνει γιατί μέχρι την ενηλικίωση τα παιδιά και οι έφηβοι αναπτύσσονται συνεχώς με αποτέλεσμα να μην υπάρχει δεδομένο ύψος. Όπως είναι γνωστό το υπερβάλλον βάρος καθορίζετε από το δείκτη μάζας σώματος, μια σχέση του βάρους και του ύψους. Όμως για τα παιδιά ο δείκτης μάζας σώματος μεταβάλλεται σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας, αυξανόμενος απότομα στη βρεφική ηλικία , μειούμενος κατά την προσχολική ηλικία και αυξανόμενος και πάλι κατά την εφηβεία και τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής.
Γενικά υπάρχει σύγχυση με την επιλογή κάποιου καθολικά αποδεκτού ορίου που θα καθορίζει ένα παιδί ως παχύσαρκο. Για να αξιολογήσουμε την ανάπτυξη ενός παιδιού έχουν καταρτιστεί πίνακες αναφοράς για την ανάπτυξη, οι οποίοι βασίζονται στη σχέση βάρους προς ηλικία και ύψους προς ηλικία. Όμως τα στοιχεία αυτά αποτελούν ενδείξεις μόνο του μεγέθους του παιδιού (ύψος και ανάπτυξη) και δεν παρέχουν καμιά ένδειξη του σχετικού πάχους του. Η στενή σχέση που υπάρχει μεταξύ ύψους και βάρους κατά την παιδική ηλικία μπορεί να παρέχει ένα απλό μέτρο για το πάχος του παιδιού. Πιο αναλυτικά θα μπορούσαμε να μετρήσουμε το λίπους του παιδιού με την μέτρηση των δερματοπτυχών . Το υπερβάλλον βάρος στα παιδιά έχει διάφορες συνέπειες στην υγεία τους. Έτσι σε παιδιά με παραπάνω βάρος συχνά παρουσιάζουν υψηλές τιμές χοληστερίνης και λιπιδίων ή ζαχάρου στο αίμα ή ακόμη και υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης. Σε αυτές και μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται σταδιακή και αργή απώλεια βάρους.
παιδί Ι 17
παιδιά και όσπρια, μια δύσκολη σχέση ΌΣΠΡΙΑ, ΈΝΑ ΤΌΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΤΡΌΦΙΜΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΉ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΏΝ ΚΑΙ ΣΥΝΆΜΑ, ΤΌΣΟ ΔΎΣΚΟΛΟ ΝΑ ΕΙΣΑΧΘΕΊ ΣΤΟ ΔΙΑΙΤΟΛΌΓΙΌ ΤΟΥΣ.
Δ
ΚΕΙΜΕΝΟ: Μακρατζάκη Χριστίνα Διαιτολόγος - Διατροφολόγος MSc στη Διατροφή του ανθρώπου
εν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι γονείς δίνουν συνεχή αγώνα ώστε να μπορέσουν να εντάξουν τα όσπρια στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο των παιδιών τους. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς εξαρχής, είναι ότι τα όσπρια αποτελούν ένα από τα απαραίτητα τρόφιμα, τα οποία πρέπει να υπάρχουν τόσο στην διατροφή των ενηλίκων, όσο και στην διατροφή των παιδιών και των εφήβων. Οι Κρητικοί του 1960 κάτι ξέρανε και τρώγανε όσπρια μέρα παρά μέρα. Όταν μιλάμε για όσπρια, αναφερόμαστε στα τρόφιμα που ανήκουν στην κατηγορία των ψυχανθών και περιλαμβάνουν τα ξερά φασόλια, τις φακές, τα ρεβίθια, την φάβα, τα κουκιά, την σόγια και τον αρακά. Πράγματι, ο αρακάς δεν ανήκει στα λαχανικά, όπως νομίζει αρκετός κόσμος, αλλά στα ψυχανθή. Θρεπτική αξία Τα όσπρια πρέπει να βρίσκονται στην διατροφή των παιδιών 2-3 φορές των εβδομάδα ακριβώς επειδή είναι πλούσια σε ενέργεια και σε θρεπτικά συστατικά. Από τα πιο βασικά συστατικά είναι οι αργά απορροφήσιμοι υδατάνθρακες, τα αμινοξέα, οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία.
Το χαρακτηριστικό των οσπρίων, με εξαίρεση τη σόγια, είναι ότι δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Υπολείπονται σε μεθεινονίνη, με αποτέλεσμα η πρωτεΐνη που περιέχουν να μην είναι υψηλής βιολογικής αξίας. Για τη δημιουργία ενός γεύματος με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, τα όσπρια πρέπει να συνδυαστούν είτε με μια καλή πηγή πρωτεΐνης όπως είναι το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά είτε με δημητριακά, όπως το ρύζι. Άρα για την περίοδο της νηστείας συνδυασμοί όπως το φακόρυζο, το ρεβιθόρυζο, το χούμους (ρεβίθια με ταχίνι) αποτελούν έξυπνα γεύματα. Όλα τα όσπρια είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και ιδιαίτερα σε διαλυτές. Αυτές οι ίνες έχουν την ιδιότητα να εμποδίζουν την απότομη αύξηση της χοληστερόλης και του σακχάρου στο αίμα. Εκτός από τις διαλυτές φυτικές ίνες, υπάρχουν και οι μη διαλυτές οι οποίες βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και ιδιαίτερα στην περίπτωση της δυσκοιλιότητας. Πέρα από τις φυτικές ίνες, τα όσπρια περιέχουν και άλλα θρεπτικά συστατικά τα οποία βοηθούν στην καλή λειτουργία του οργανισμού, όπως, το άμυλο, η τρυπτοφάνη, οι βιταμίνες
18 Ι παιδί
συμπλέγματος Β, το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη C, ο σίδηρος, το ασβέστιο, το κάλιο, ο φώσφορος, ο χαλκός, και το μαγνήσιο. Αυτό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι ο σίδηρος στα όσπρια δεν εύκολα απορροφήσιμος, οπότε για να βελτιώσουμε την απορρόφηση καλό είναι να τα συνδυάζουμε με μια πηγή βιταμίνης C, όπως ο χυμός από πορτοκάλι Πως μπορώ να μάθω το πιαδί μαυ να τρώει όσπρια; Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς είναι ότι οι ίδιοι αποτελούν πρότυπα. Οπότε όταν αυτοί δεν τρώνε τα όσπρια, τότε θα δυσκολευτούν ιδιαίτερα να διδάξουν τα παιδιά τους. Στην αρχή, τα όσπρια μπορούν να υπάρχουν σαν συνοδευτικά στα πιάτα, ώστε τα παιδιά να τα μάθουν σταδιακά. Αντί για πουρέ πατάτας για παράδειγμα, χρησιμοποιείστε πουρέ οσπρίων, όπως η φάβα. Ή απλά αντί για πατάτα ή ρύζι συνοδεύεστε με γίγαντες ή αρακά. Όπως αναφέρθηκε και πριν, μπορείτε να φτιάξετε πουρέ οσπρίων. Ένας ενδιαφέρον πουρές, είναι αυτός με ρεβίθια και ταχίνι, το γνωστό μας χούμους. Αντί να κάνετε τα όσπρια κοκκινιστά, βράστε τα, και βάλτε τα μέσα στην σαλάτα, αντικαθιστώντας την πατάτα, το μακαρόνι, το καλαμπόκι κ.α. Όταν μαγειρεύετε γεμιστά, μπορείτε να αναμείξτε το ρύζι με τις φακές Φτιάξτε φασολοκροκέτες, ρεβιθοκεφτέδες κα. Δεν υπάρχει λόγος να τα τηγανίσετε. Βάλτε τα απλά στον φούρνο ή το γκριλ. Συνδυάστε τα όσπρια με ρύζι. Τα φακόρυζο, ανάλογα με την περίπτωση βέβαια, μπορεί να είναι πιο αποδεκτό από την απλή σούπα. Φτιάξετε σάντουιτς με όσπρια πχ φασόλια. Υπάρχουν αρκετές συνταγές κυρίως για χορτοφάγους όπου στην γέμιση, αντί για κρέας χρησιμοποιούνται φασόλια. Αντί για απλό ψωμί σάντουιτς, χρησιμοποιείστε tortilla. Μαγειρέψτε τάρτα και στην γέμιση βάλτε όσπρια Φτιάξτε άλειμμα ψωμιού με φασόλια. Είναι πολύ ωραίο και για τους ενήλικες ως μεζές το καλοκαίρι. Υπάρχουν πολλές και νόστιμες συνταγές για ντιπ με όσπρια Αν μαγειρέψτε φακές σούπα, για να δελεάσετε το παιδί, παίξτε με την εμφάνιση. Σχεδιάστε με πιπεριές ή καρότα μικρές φατσούλες πάνω στο πιάτο Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε αν το παιδί σας δεν τρώει όλα τα όσπρια. Αρκεί που του αρέσουν κάποια από αυτά.
Πρέπει να προσέχω κάποια τρόφιμα; Η φάβα (από λαθούρι) και τα κουκιά σε θρεπτική αξία δεν έχουν τεράστιες διαφορές με τα υπόλοιπα. Αυτό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι τα άτομα που έχουν έλλειψη του ενζύμου G6PD δεν μπορούν να τα καταναλώσουν.Όσπρια, ένα τόσο σημαντικό τρόφιμο στην διατροφή των παιδιών και συνάμα, τόσο δύσκολο να εισαχθεί στο διαιτολόγιό τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι γονείς δίνουν συνεχή αγώνα ώστε να μπορέσουν να εντάξουν τα όσπρια στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο των παιδιών τους. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς εξαρχής, είναι ότι τα όσπρια αποτελούν ένα από τα απαραίτητα τρόφιμα, τα οποία πρέπει να υπάρχουν τόσο στην διατροφή των ενηλίκων, όσο και στην διατροφή των παιδιών και των εφήβων. Οι Κρητικοί του 1960 κάτι ξέρανε και τρώγανε όσπρια μέρα παρά μέρα.
παιδί Ι 19
πόσο σίδηρο χρειάζεται το παιδί σας; Η ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΈΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΉ ΧΩΡΊΣ ΕΛΛΕΊΨΕΙΣ ΣΕ ΒΙΤΑΜΊΝΕΣ ΚΑΙ ΜΈΤΑΛΛΑ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΣΤΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ ΣΑΣ ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΌΔΟΣΉ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΊΟ. Ο ΣΊΔΗΡΟΣ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΊΝΗΣ. ΚΕΙΜΕΝΟ: Ελευθερία Σισκόγλου, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος MSc
Η
αιμοσφαιρίνη βρίσκεται μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο στους ιστούς και αυτό μας δίνει ενέργεια και ένα υγιές χρώμα στο δέρμα. Ο σίδηρος επίσης βοηθά στην μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες στον οργανισμό και τους μύες να το αποθηκεύσουν και να το χρησιμοποιήσουν. Είναι επίσης απαραίτητο συστατικό ορισμένων ενζύμων που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του οργανισμού. Οι ανάγκες για σίδηρο στην παιδική ηλικία είναι πολύ υψηλές. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι οι εξής : κόκκινο κρέας (όπου ο σίδηρος βρίσκεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση και βιοδιαθεσιμότητα), σπανάκι, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φακές, δημητριακά, ταχίνι, αμύγδαλα, σταφίδες, σύκα κτλ. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι πρέπει να συνδυάζουμε τις τροφές που είναι πλούσιες σε σίδηρο με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (όπως φρούτα και λαχανικά) καθώς με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η απορρόφησή του. Επίσης το φυλλικό οξύ που το βρίσκουμε σε πράσινα λαχανικά και η βιταμίνη B12 υπάρχει στο γιαούρτι, το κρέας, τους ξηρούς καρπούς κτλ αυξάνουν την απορροφησιμότητα του σιδήρου. Ο παρακάτω πίνακας μας δείχνει τροφές ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε σίδηρο:
Πλούσιες πηγές
Καλές πηγές
Φτωχές πηγές
Κόκκινο κρέας και κοτόπουλο
Εμπλουτισμένα δημητριακά
Τυριά
Συκώτι
Αποξηραμένα φρούτα
Κονσερβοποιημένα φρούτα (κομπόστες)
Ψάρια
Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
Λίπη και έλαια
Αυγά (κρόκος)
Ξηροί καρποί
Γιαούρτι
Πατάτα, ρύζι
Μύδια
Κονσερβοποιημένα λαχανικά
Ξεκινώντας από την βρεφική ηλικία ο σίδηρος στο μητρικό γάλα απορροφάται πολύ εύκολα σε αντίθεση με το φρέσκο γάλα που είναι φτωχότερο σε σίδηρο. Αυτό συμβαίνει επειδή το μητρικό γάλα περιέχει λακτόζη και βιταμίνη C που βοηθούν στην καλύτερη απορρόφηση σιδήρου. Σύμφωνα με τις μελέτες τα βρέφη μέχρι την ηλικία των 4 μηνών δεν έχουν ανάγκη για κάποιο συμπλήρωμα από σίδηρο. Τα βρέφη που θηλάζουν από την ηλικία των 4 μηνών και μετά πρέπει να παίρνουν 1 mg σιδήρου την
20 Ι παιδί
ημέρα ανά κιλό σωματικού βάρους. Τα βρέφη που τρέφονται με βρεφικό γάλα δεν έχουν ανάγκη για επιπλέον σίδηρο καθώς το βρεφικό γάλα καλύπτει τις ανάγκες τους σε σίδηρο. Τα πρόωρα μωρά θα πρέπει να παίρνουν 2 mg σιδήρου ανά κιλό σωματικού βάρους μέχρι την ηλικία του ενός έτους. Στη βρεφική ηλικία μπαίνουν οι βάσεις για την σωστή ανάπτυξη και είναι απαραίτητη η επάρκεια σε σίδηρο. Από τους 6 μήνες ζωής και μετά όπου συστήνουμε σιγά σιγά στα παιδιά το κανονικό φαγητό, είναι απαραίτητο να φροντίζουμε να ακολουθούν ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε τροφές με σίδηρο ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες τους όπως φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Για τις ηλικίες από 1-3 ετών οι ανάγκες για σίδηρο αυξάνονται οπότε και πάλι είναι απαραίτητο να ακολουθείται εμπλουτισμένη διατροφή και να αντιμετωπίζονται τυχόν προβλήματα ελλιπούς σίτισης. Η εφηβεία είναι μια περίοδος όπου παρουσιάζεται η έμμηνος ρύση στα κορίτσια οπότε οι ανάγκες για σίδηρο αυξάνονται. Σε αυτή την ηλικία είναι πολύ συχνές οι διατροφικές διαταραχές λόγω εξαντλητικών διαίτων παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα ελλιπούς πρόσληψης σιδήρου. Επίσης σύμφωνα με έρευνες που αφορούν την παχυσαρκία αγοριών και κοριτσιών στην εφηβεία η έλλειψη σιδήρου είναι μια από τις επιπτώσεις δίαιτας υψηλής σε θερμίδες και λιπαρά. Οι ανάγκες σε σίδηρο ανάλογα με την ηλικία φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ηλικά
mg/μέρα
0-6 μηνών 6-12 μηνών
11
1-3 ετών
7
4-8 ετών
10
αγόρια 9-13 ετών
8
αγόρια 14-18 ετών
11
κορίτσια 9-13 ετών
8
κορίτσια 14-18 ετών
15
πηγή National Academy of Sciences. Institute of Medicine. Food and Nutrition Board.
Όταν μειωθεί η πρόσληψη σιδήρου μειώνονται οι αποθήκες σιδήρου του οργανισμού μας. Στη συνέχεια μειώνεται ο σίδηρος που κυκλοφορεί στο αίμα και στο τέλος μειώνεται η παραγωγή αιμοσφαιρίνης και φερριτίνης. Μειώνεται επίσης ο αιματοκρίτης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανιστεί σιδηροπενική αναιμία ή οποία είναι ιδιαίτερα συχνό διατροφικό πρόβλημα. Τα συμπτώματα είναι αδυναμία, μειωμένη σωματική ανάπτυξη, ευαισθησία στις λοιμώξεις, ωχρό δέρμα, εύκολη κόπωση και αδυναμία, απώλεια μαλλιών, αδυναμία συγκέντρωσης και κακή διάθεση. Θεωρείται πως υπάρχει αναιμία όταν τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης είναι κάτω από 10g/dL για τις γυναίκες και κάτω από 12g/dL για τους άνδρες. Η σιδηροπενία είναι συχνότερη στην ηλικία 0-2 ετών όπου η σωματική ανάπτυξη είναι ταχύτατη καθώς και στην εφηβεία. Είναι επίσης πιθανό να παρουσιαστεί σιδηροπενία σε πρόωρα ή χαμηλού βάρους γέννησης βρέφη, σε δίδυμα, στις περιπτώσεις όπου η η μητέρα έχει σιδηροπενία, στα κορίτσια μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, σε χορτοφάγους και σε αγόρια ή κορίτσια με κακές διατροφικές συνήθειες. Η σιδηροπενία προκαλεί σωματική και νοητική καθυστέρηση. Είναι δυνατόν να διορθωθεί με την χορήγηση σιδήρου για το κατάλληλο χρονικό διάστημα καθώς και με τον εμπλουτισμό του διαιτολογίου με τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως αναφέρονται παραπάνω. Ωστόσο η σωστή διατροφή είναι ικανή να προλάβει και να αποτρέψει την εκδήλωση της σιδηροπενίας.
παιδί Ι 21
το παιδί μου έχει ανορεξία, τι να κάνω; ΈΝΑ ΘΈΜΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΊΤΑΙ «ΤΑΜΠΟΎ» ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΈΣ ΚΟΙΝΩΝΊΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΊΕΣ ΖΟΎΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΔΥΣΤΥΧΏΣ ΕΊΤΕ ΛΌΓΩ ΆΓΝΟΙΑΣ, ΕΊΤΕ ΛΌΓΩ ΦΌΒΟΥ ΓΙΑ ΠΙΘΑΝΌ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑΣ, ΔΕΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΤΑΙ. ΚΕΙΜΕΝΟ: Τασούκα Χριστίνα, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Μ
ε αφορμή λοιπόν ένα πρόσφατο περιστατικό, το οποίο ακόμα και σήμερα μετά από παρέλευση ενός μήνα από την πρώτη φορά που γνώρισα την οικογένεια, και κυρίως λόγω της άρνησης μέλους αυτής ότι το παιδί του/της βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο νευρικής ανορεξίας και χρίζει συνολικής αντιμετώπισης από ειδικούς σας προσκαλώ να ενημερωθούμε όλοι όσο πιο απλά γίνεται για την συγκεκριμένη πάθηση. Με την ελπίδα πως έστω μετά από αυτό το άρθρο ενημερωθούν περισσότεροι γονείς και μπορέσουν έτσι να λειτουργήσουν όπως προστάζει ο ρόλος τους μέσα στην οικογένεια, σας εύχομαι καλή ανάγνωση! Το φαινόμενο της ανορεξίας στην εφηβεία σε κορίτσια αλλά και σε αγόρια, αποτελεί πλέον πραγματικότητα στον Ελλαδικό χώρο. Η νευρική ή νευρογενής ανορεξία είναι μια πολύ σοβαρή ψυχιατρική ασθένεια με επιπτώσεις και στην ψυχική αλλά και τη σωματική υγεία των παιδιών. Ιδιαίτερα στον εφηβικό πληθυσμό που είναι σε περίοδο σωματικής ανάπτυξης και διάπλασης, είναι πολύ σημαντικό, η νόσος να αντιμετωπίζεται άμεσα από τους γονείς. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια ο μέσος όρος ηλικίας για παιδιά με ανορεξία ήταν στα 15 με 17 χρόνια, πλέον παρατηρούμε τη νόσο και σε παιδιά μικρότερων ηλικιών.
Πώς να καταλάβουμε αν το παιδί μας έχει ανορεξία Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς καταλαβαίνουν ότι το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα όταν έχει χάσει πολύ βάρος. Πολλές φορές αυτό μπορεί να αποδειχτεί μοιραίο καθώς η ανορεξία που συνοδεύεται από την έλλειψη φαγητού και βιταμινών από τον οργανισμό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές βλάβες σε ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και το στομάχι όπως επίσης, και στο θάνατο. Για να καταλάβουν οι γονείς αν το παιδί τους έχει ανορεξία θα πρέπει να παρατηρήσουν τα εξής σημάδια: Το παιδί μην τρέφεται σωστά και μην λαμβάνει σημαντικά γεύματα μέσα στην ημέρα. Να έχει εμμονή με το σώμα του και το βάρος του (να το συζητάει πολύ συχνά). Να είναι ευερέθιστο και οξύθυμο, ειδικά όταν του λένε να φάει. Να είναι συχνά θλιμμένο και να μην συμμετέχει σε δραστηριότητες που του έδιναν χαρά (να αποκόπτεται από φίλους, να μην θέλει να συμμετάσχει σε δραστηριότητες και χόμπι που έχει). Να έχει χάσει αρκετό βάρος σε σχέση με αυτό που θεωρείται φυσιολογικό για την ηλικία του (το φυσιολογικό είναι
22 Ι παιδί
Η ΑΝΟΡΕΞΊΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΣΟΒΑΡΉ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΉ ΝΌΣΟΣ Η ΟΠΟΊΑ ΌΜΩΣ ΈΧΕΙ ΚΑΛΉ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉ ΠΡΌΓΝΩΣΗ ΕΆΝ ΤΑ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ ΕΓΚΑΊΡΩΣ.
περίπου 8 κιλά κάτω από το ύψος για παράδειγμα για ένα παιδί που έχει ύψος 1,50m το φυσιολογικό βάρος είναι περίπου 42 κιλά) Να χάνει μαλλιά και να έχουν μαυρίσει τα νύχια του. Να νιώθει αδυναμία και κόπωση. Να κρυώνει περισσότερο από το φυσιολογικό. Να εμφανίζει (στα κορίτσια) παρατεταμένη αμηνόρροια Γιατί πρέπει να είναι άμεση η παρέμβαση από τους γονείς; Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι επιπτώσεις στην υγεία και στην ανάπτυξη του παιδιού είναι σοβαρές και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο. Πιο συγκεκριμένα η ανορεξία συνδέεται με τα εξής βιολογικά προβλήματα: Φθορά στο σμάλτο των δοντιών και όλο και περισσότερη ευαισθησία και αποσύνθεση στα δόντια. Διαταραχή στη γαστρο-οισφαγική ροή. Οξεία αφυδάτωση. Καρδιοαγγειακά προβλήματα. Αδυνάτισμα των οστών (οστεοπόρωση). Ελαφριά αναιμία, εξασθένιση των μυών και απώλεια μυϊκής μάζας. Διακοπή της περιόδου στα κορίτσια. Θάνατος. Ιδιαίτερα για τα παιδιά που είναι στην εφηβεία και ακόμα αναπτύσσονται, αυτές οι επιπλοκές αποτελούν μεγάλο κίνδυνο και θα ήταν πιο αποτελεσματικό να προληφθούν. Το παιδί μου παρουσιάζει τα συμπτώματα της ανορεξίας, τι να κάνω; Αν δείτε ότι το παιδί σας δεν τρέφεται σωστά και έχει χάσει αρκετό σωματικό βάρος σε μικρό διάστημα θα πρέπει οπωσδήποτε να επικοινωνήσετε άμεσα με κάποιον ειδικό. Για να αντιμετωπιστεί η νόσος θα πρέπει να ασχοληθεί μια ομάδα ειδικών που να περιλαμβάνει: Παιδίατρο που να ειδικεύεται στον εφηβικό πληθυσμό, για να υποδείξει τις εξετάσεις που θα πρέπει να γίνουν για να καθοριστεί εάν έχει υπάρξει σωματική βλάβη και αν ναι πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ψυχίατρο με πείρα στις διατροφικές διαταραχές, ο/η οποία θα υποδείξει αν το παιδί χρειάζεται να λάβει φαρμακευτική
αγωγή (σε πολλές περιπτώσεις η ανορεξία συνοδεύετε από κατάθλιψη ή/και έντονο άγχος). Ψυχολόγο που θα έχει ειδικευτεί σε θέματα διατροφικών διαταραχών και θα προσφέρει στήριξη στο παιδί και στην οικογένεια σε αυτή τη δύσκολη περίοδο και θα βοηθήσει να ξεπεράσουν τη νόσο. Διατροφολόγο έτσι ώστε να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα διατροφής που και θα αρέσει στο παιδί αλλά και θα περιλαμβάνει τις απαραίτητες βιταμίνες που χρειάζεται ο οργανισμός. Είναι σημαντικό οι ειδικοί με τις προαναφερθείσες ειδικότητες να εργαστούν σαν ομάδα για να υπάρχει συνοχή στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Επιπλέον, καθώς η νόσος των διατροφικών διαταραχών στην εφηβική ηλικία έχει αρχίσει να αντιμετωπίζεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, είναι πιθανό οι πιο νεαροί επιστήμονες να γνωρίζουν ορθότερους και πιο σύγχρονους και αποτελεσματικούς τρόπους θεραπείας. Αν παρατηρήσετε ότι κάποιος ειδικός δεν σας κάνει προτάσεις για να συμπεριληφθούν όλες οι προαναφερθείσες ειδικότητες στη θεραπευτική ομάδα είναι πολύ πιθανό να μην έχει ορθή γνώση για την αντιμετώπιση της ανορεξίας. Τέλος, η θεραπευτική παρέμβαση χρειάζεται αρκετό χρόνο (τουλάχιστον 6-8 μήνες) για να φτάσει στα επιθυμητά αποτελέσματα και να εξαλείψει τη νόσο και ο χρόνος πάει σε αναλογία με το ποσοστό συνεργασίας του ασθενή. Η ανορεξία είναι μια σοβαρή ψυχιατρική νόσος η οποία όμως έχει καλή θεραπευτική πρόγνωση εάν τα συμπτώματα αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Οι έφηβοι που λαμβάνουν σωστή θεραπεία και στήριξη από την οικογένεια αντιμετωπίζουν τη νόσο και μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή μετά το πέρας των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Με το σκεπτικό πως η γνώση τρέφει το νου και πως τα παιδιά δεν τα φέρνουμε απλά στη ζωή και μετά μεγαλώνουν μόνα τους, αλλά ως γονείς πρέπει να τους προτάσσουμε πάντα το χέρι βοηθείας όπου και όταν το χρειάζονται ελπίζω το σημερινό άρθρο να ενημερώσει ή τουλάχιστον να προβληματίσει αρκετούς από εμάς.
παιδί Ι 23
24 Ι παιδί