Greek Vegan #4

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GREEK VEGAN, ΤΕΥΧΟΣ 4, Μάιος - Ιούνιος - Ιούλιος 2020, Έκδοση - Eκμετάλλευση: Digital Content A.E. 2ο χλμ. Λεωφ. Μαρκοπούλου, 19400 Κορωπί τηλ.: 2109238672, fax: 2109216847, e-mail: info@digicon.gr www.digicon.gr ΕΚΔΟΤΗΣ: Νίκος Μανούσος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ MARKETING: Λουκία Ταλιαδώρου Α ΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Ιωάννης Πατρίκος ΒΟΗΘΟΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗ: Μαρία Γεωργιάδου Σ ΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Πάνος Χαλόφτης

Σ ΥΝΤΑΞΗ: Γιάννης Αποστολόπουλος, Δήμητρα Πανίδου, Νίκος Πουρλιάρος, Μάνος Νικολάου, Παναγιώτης Μαρκέτος, Βαγγέλης Κράτσας, Γιάννης Πατιάς, Έλλη Στούρνα Ε ΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Βασιλική Σκαλαφούρη

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος , Νίκη Μαρτιµιανάκη Διατροφολόγος BSc, MSCE ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Βάγια Μπιζιλιώτη ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Δέσποινα Προβιδάκη, Γιάννης Βράιλας ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Σχεδιασμός: Δημήτρης Μελένιος, Φωτογραφία: Alamy Υ ΠΕΥΘΥΝΟΣ D.T.P.: Δημήτρης Μελένιος DT P: Αδάμ Σάμιος, Μαρία Μαρίνογλου Κ ΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: Χρύσανθος Μαντούβαλος ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Τζίφας ΔΙΑΘΕΣΗ-ΔΙΑΝΟΜΗ: ΑΡΓΟΣ A.E.-Πρακτορείο Διανομής Τύπου ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: NON STOP PRINTING ΕΠΕ I SSN: 2654-1270 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική, περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή/απόδοση του περιεχομένου του Greek Vegan, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της Digital Content A.E., όπως ορίζει ο νόμος 2121/1993, η Διεθνής Σύμβαση της Βέρνης περί πνευματικής ιδιοκτησίας και οι κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Editorial

Αγαπητοί αναγνώστες

Πολλά και σημαντικά έχουν μεσολαβήσει από την τελευταία μας επικοινωνία πριν από τέσσερεις μήνες. Η πανδημία του COVID-19, τα 8 εκατομμύρια κρούσματα, οι 500.000 συνάνθρωποί μας που χάθηκαν, η προσωρινή (;) κατάρρευση του τρόπου ζωής μας, οι τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις που δημιούργησε η υγειονομική κρίση είναι μόνο μερικά από αυτά. Η έρευνα σε σχέση με το «Τις πταίει;» ξεκίνησε σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση της κρίσης. Μετά τα αρχικά, συνωμοσιολογικά σενάρια περί διαφυγής του ιού από μυστικά εργαστήρια της Wuhan, η πιο ψύχραιμη κι επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη είναι ότι πρόκειται για άλλη μια ζωονόσο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, μεταδόθηκε από τις νυχτερίδες στους παγκολίνους κι από εκεί στον άνθρωπο. Όμως, για να γίνει αυτό, χρειαζόταν να έχει παραβιασθεί η φυσική κατάσταση των πραγμάτων με ανθρώπινη παρέμβαση που εν προκειμένω εκφράζεται μέσα από τη δημιουργία «ανώμαλων» συνθηκών διαβίωσης, όπως αυτές που συναντάμε στα «wet-markets» και γενικότερα στις αγορές όπου τα ζώα ζουν «τσουβαλιασμένα» το ένα πάνω στο άλλο, χωρίς να τηρείται καμία συνθήκη υγιεινής. Η μόνιμη επιστημονική συνεργάτις του περιοδικού, κα Μαρτιμιανάκη, αναλύει τα πιο πάνω στο σχετικό άρθρο της που πιστεύουμε ότι θα βρείτε αποκαλυπτικό και πολύ ενδιαφέρον. Ο ακτιβισμός υπήρξε πάντοτε βραχίονας κάθε μηχανισμού κοινωνικής αλλαγής κι ασφαλώς ο Βιγκανισμός δεν θα ήταν εξαίρεση. Στο πολυσέλιδο αφιέρωμα του τεύχους, που επιμελήθηκε η κα Γεωργιάδου, προσπαθήσαμε να καλύψουμε τις περισσότερες από τις εγχώριες Vegan ακτιβιστικές ομάδες, σκιαγραφώντας τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Ασφαλώς, πρόκειται για μια πρώτη ανίχνευση στην οποία θα επανέλθουμε σε μεγαλύτερο βάθος, αν διαπιστώσουμε σχετικό ενδιαφέρον από εσάς. Το κομμάτι για το εναλλακτικό γάλα αρχικά σχεδιαζόταν σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό που δημοσιεύουμε σήμερα, με μεγάλη αναφορά σε όλα τα δεινά στα οποία υποβάλλεται η δύστυχη η αγελάδα, έως ότου φθάσει το μπουκάλι από το γάλα της στο σουπερμάρκετ για να καταναλωθεί από εμάς κι όχι από τον πραγματικό δικαιούχο… Δυστυχώς, η υγειονομική κρίση κι όσα επακολούθησαν μας ανάγκασαν να εκδώσουμε ένα τεύχος μικρότερο από το αρχικά σχεδιαζόμενο, με αποτέλεσμα το σχετικό άρθρο να επικεντρωθεί στα διάφορα φυτικά γάλατα και τα χαρακτηριστικά τους. Ένα θέμα εξαιρετικά ενδιαφέρον per se, δεδομένης της αύξησης της κατανάλωσης φυτικού γάλακτος από όλους μας… Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) απασχολεί σήμερα

Δρ. Σκαλαφούρη, παρουσιάζει

τρόπους αντιμετώπισής του.

έρευνες αγοράς

ύλη

καλύπτοντας αντίστοιχα

χώρους του vegan κρασιού, του vegan catering και των vegan υλικών ζαχαροπλαστικής, ενώ ο σεφ μας, Νίκος Γαϊτάνος, ετοίμασε για σας 16 ολοκαίνουργιες συνταγές. Όπως θα παρατηρήσατε, το τέταρτο τεύχος μας καθυστέρησε λόγω COVID κατά δύο μήνες. Κάτω από τις δεδομένες συνθήκες, το επόμενο τεύχος μας προγραμματίζεται πλέον για το φθινόπωρο του 2020. Έως τότε, stay healthy - stay well…

Ο εκδότης Νίκος Μανούσος

VEGAN CATERING Οτιδήποτε και αν διοργανώνεις, δικαιούσαι να το απολαμβάνεις χωρίς παραπάνω άγχος, Δέκα αγαπημένες vegan και vegan friendly επιχειρήσεις εστίασης προσφέρουν υπηρεσίες catering. ΥΛΊΚΑ VEGAN ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΊΚΉΣ Σας παρουσιάζουμε όλες τις εναλλακτικές

Βερμιτσέλι ρυζιού με γλυκόξινα λαχανικά και stir fry strips 82 Σπετσοφάι με λουκάνικα Beyond Meat και λιωμένες πατάτες 83 Χούμους 84 Σουβλάκια τόφου 85 Σαλάτα ταμπουλέ 86 Ρολό με fry’s traditional burgers, πουρέ καρότου και μανιτάρια 87 Λαχανοντολμάδες με γέμιση κινόα, αμάρανθο και μπασμάτι 88 Φασολάδα με κεφτεδάκια Genius 89 Φαλάφελ & Σάλτσα ταχίνι 90 Σαλάτα κινόας με ντρέσινγκ μελιτζάνας και κόκκινης πιπεριάς 91 Μπριάμ 92 Γουακαμόλε με κουρκουμά 93 Πίτα με μανιτάρια πλευρώτους και σπανάκι 94 Ινδικά ψωμάκια νάαν 95 Σοκολατίνα με τζίντζερ και μπαχαρικά (χωρίς γλουτένη) 96 Κουλουράκια αμυγδάλου 97

Θεσσαλονίκη | Thessaloniki 4 & 5 ΑΠΡΙΛΙΟΥ | 11:00-23:00 ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ APRIL 4 & 5 | 11:00-23:00 MUNICIPALITY OF THESSALONIKI

να στην Τεχνόπολη, στο Γκάζι, συγκέντρωσε περισσότερους από 35.000 ανθρώπους. Το τελευταίο διάστημα, όμως, τα Vegan Life Festivals έπεσαν κι αυτά θύματα της πανδημίας. Με την επιβολή της καραντίνας, ακυρώθηκαν ή αναβλήθηκαν όλες οι δημόσιες Χανιά | Chania 25 ΙΟΥΛΙΟΥ | 14:00-00:00 ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ JULY 25 | 14:00-00:00 CENTRE OF MEDITERRANEAN ARCHITECTURE

Αφού πρώτα συγκέντρωσαν 200.000 υπογραφές για την απελευθέρωση του Κααβάν, τελικά, βρήκαν νομικό Αθήνα | Athens 3 & 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ | 11:00-23:00 ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ OCTOBER 3 & 4 | 11:00-23:00 TECHNOPOLIS CITY OF ATHENS

που είχε χαρακτηριστεί «το πιο μοναχικό δελφίνι του κόσμου» πέθανε, αφού έζησε για χρόνια μόνο του, σε αιχμαλωσία, μέσα σε μια δεξαμενή. Τη δυσάρεστη είδηση έφερε στο φως η οργάνωση Dolphin Project. Η Honey ήταν ένα ρινοδέλφινο που αιχμαλωτίστηκε στα διαβόητα αιματηρά κυνήγια του Τάιτζι το 2005, μαζί με 46 πιγκουίνους κι εκατοντάδες ψάρια κι ερπετά. Η Ιαπωνία έχει επικριθεί ουκ ολίγες φορές για τα συγκεκριμένα κυνήγια, τόσο λόγω της άγριας σφαγής των δελφινιών όσο και για τις αδίστακτες κι ανελέητες μεθόδους που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκειά τους (Σχετικά διαβάστε τη συνέντευξη του Louie Psihoyos στο τεύχος #3 ή δείτε το «The Cove»). Το συγκεκριμένο δελφίνι κρατούταν μαζί με άλλα θαλάσσια είδη στο θαλάσσιο πάρκο Inubosaki Marine Park Aquarium, στην πόλη Κόσι, που βρίσκεται ανατολικά του Τόκιο. Τον Ιανουάριο του 2018 το πάρκο έκλεισε κι οι ιδιοκτήτες εγκατέλειψαν τα ζώα στην τύχη τους. Υπήρχε μόνο ένας υπάλληλος, ο οποίος είχε επιφορτιστεί με το καθήκον να ταΐζει τα πλάσματα του θαλάσσιου πάρκου. Η οργάνωση PETA χαρακτηρίζει τις συνθήκες διαβίωσης των θαλάσσιων ζώων άθλιες κι απειλητικές για τη ζωή τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπιζόταν στο άτυχο δελφίνι. Στις θάλασσες, τα δελφίνια ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις με τις οικογένειές τους. Η Honey είχε μείνει μόνη της σε μια δεξαμενή για χρόνια. Η Dolphin Project έκανε επανειλημμένα προσπάθειες να σώσει τη Honey, όπως και τα υπόλοιπα θαλάσσια πλάσματα που είχαν εγκαταλειφθεί στο ενυδρείο. Σύμφωνα με την οργάνωση, τον Νοέμβριο του 2018, το ενυδρείο αναζήτησε αγοραστή, λόγω συσσωρευμένων χρεών. Το 2019 το ενυδρείο πουλήθηκε, μαζί με όλα τα ζώα και τα ψάρια που υπήρχαν σε αυτό.

Οι προσπάθειες της Dolphin Project συνεχίστηκαν και μάλιστα τον περασμένο Φεβρουάριο επιχείρησαν να αγοράσουν μεμονωμένα τη Honey, ώστε να σωθεί η ζωή της και να επιστρέψει στη θάλασσα. Οι συζητήσεις αυτές συνεχίστηκαν έως και τις αρχές Μαρτίου, μέχρι και το σημείο όπου έγινε ξεκάθαρο ότι η Honey δεν θα κατάφερνε να επιβιώσει. Το άτυχο δελφίνι άφησε την τελευταία του πνοή στις 29 Μαρτίου μόνο του, μέσα στη δεξαμενή…

Τώρα, με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, το Greek Vegan επικοινώνησε με τον συντονιστή των φεστιβάλ, κ. Πάνο Χαλόφτη, προκειμένου να μας ενημερώσει τι μέλλει γενέσθαι με τα Vegan Life Festivals. Ο κ. Χαλόφτης μας είπε πως οι περιορισμοί για τις μαζικές συναθροίσεις εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ και δεν

αλλά ούτε

καθώς αρχικά υπήρχε η σκέψη να μεταφερθεί το φεστιβάλ για αργότερα, όταν ακυρώθηκε τον Απρίλιο.

τον

μας

Ακόμα και

αυτό, ωστόσο, το τοπίο είναι «θολό» και θα γνωρίζουμε περισσότερα το επόμενο διάστημα, αναλόγως της πορείας και της επιδημιολογικής εικόνας που θα παρουσιάζει η χώρα. Ανοιχτό παραμένει προς το παρόν και το φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, χωρίς όμως να υπάρχει δυνατότητα για περισσότερες πληροφορίες γύρω από το θέμα. Όπως και να έχει, ο κ. Χαλόφτης τόνισε πως τα Vegan Life Festivals που θα υλοποιηθούν θα

πρώτη

Το διάσημο vegan ζευγάρι, Joaquin Phoenix και Rooney Mara, περιμένει το πρώτο του παιδί. Η Mara είναι ήδη, σύμφωνα με δημοσιεύματα στις ΗΠΑ, έξι μηνών έγκυος. Οι δυο τους είναι μαζί από πέρυσι, όμως η γνωριμία τους έγινε το 2013, στα γυρίσματα της ταινίας «Her». Σε εκείνη την ταινία, η Mara έπαιζε την πρώην σύζυγο του Phoenix. Κατόπιν, δεν ξαναβρέθηκαν μέχρι το 2016, στην ταινία «Μαρία Μαγδαληνή». Τότε ήταν που ξεκίνησαν να βρίσκονται κι εκτός κινηματογραφικού πλατό. Πριν από έναν μήνα, με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, η αμερικανική εφημερίδα The Washington Post δημοσίευσε άρθρο του ζευγαριού που αναφέρεται στη βιομηχανική εκτροφή ζώων και τις αγορές ζωντανών ζώων, καθώς η πανδημία θεωρείται πως ξεκίνησε από μία τέτοια αγορά στην Ουχάν της Κίνας. Οι Phoenix και Mara, όμως, τονίζουν στο άρθρο τους ότι η Κίνα δεν είναι η μόνη χώρα που διαθέτει τέτοιες αγορές. «Κάπου 80 τέτοιες αγορές ζώων λειτουργούν στα πέντε δημοτικά διαμερίσματα της Νέας Υόρκης. Βρίσκονται κοντά σε κατοικίες, σε σχολεία και σε δημόσια πάρκα», σημειώνεται στο κείμενο. Να θυμίσουμε ότι ο Phoenix πριν από μερικούς μήνες είχε διασώσει μια αγελάδα και το μοσχαράκι της από ένα σφαγείο στη Νότια Καλιφόρνια, μόλις λίγες ώρες μετά την ομιλία του για τις γαλακτοβιομηχανίες στα Όσκαρ. «Έχουμε αποσυνδεθεί από τον φυσικό

κόσμο. Πιστεύουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να γονιμοποιούμε τεχνητά την αγελάδα και μόλις γεννήσει να της αρπάζουμε το μωρό της, αγνοώντας τις κραυγές αγωνίας της. Μετά της παίρνουμε το γάλα που προοριζόταν για το μοσχαράκι για να το βάλουμε στον καφέ μας ή στα δημητριακά μας», είχε πει μεταξύ άλλων στην ομιλία του. Η αγελάδα και το μοσχαράκι που διέσωσε ο Phoenix ζουν σε καταφύγιο ζώων στην Καλιφόρνια.

Τον έχουμε απολαύσει, αν όχι όλοι σίγουρα σχεδόν όλοι, να μας παρουσιάζει τα θαύματα της φύσης, τα ζώα και τα φυτά του πλανήτη, στις καταπληκτικές σειρές ντοκιμαντέρ του BBC. Ο λόγος, φυσικά, για τον διάσημο κι αγαπημένο παρουσιαστή, σερ David Attenborough. Τις προηγούμενες ημέρες, ο 94χρονος αφηγητής έκανε μία δημόσια παρέμβαση, επισημαίνοντας ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει διώξει από τα πρωτοσέλιδα την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον βρετανικό Τύπο, ο Attenborough δήλωσε πως έχουμε αφήσει το θέμα του περιβάλλοντος

Στο ίδιο μήκος

κι ο επίσης Βρετανός τηλεπαρουσιαστής και vegan, Chris Packham, υποστήριξε ότι ο

μπορεί να «φρενάρει» τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Ο Packham, μιλώντας στο BBC, τόνισε πως

λόγω της πανδημίας χαθεί η ανησυχία για το περιβάλλον, αυτό θα μπορούσε να μας πάει χρόνια πίσω. «Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και δεν πρόκειται να πάει πουθενά», σημείωσε με νόημα. Οι επισημάνσεις αυτές αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αν αναλογιστούμε ότι η καταστροφή οικοσυστημάτων, η βιομηχανική κτηνοτροφία, το εμπόριο άγριας ζωής, η εκμετάλλευση, τελικά, χωρίς όριο της φύσης είναι ακριβώς οι βαθύτερες αιτίες της πανδημίας που, αν δεν εξαλειφθούν, δεν θα είναι η τελευταία που αντιμετωπίζουμε.

ώρα που η αγορά κρέατος προβλέπεται ότι θα παραμείνει στην καλύτερη περίπτωση στάσιμη. Η έρευνα έγινε με στόχο να διερευνηθούν οι προθέσεις των καταναλωτών και κατ’ επέκταση να εξετάσουν οι εταιρείες παραγωγής τροφίμων το ενδεχόμενο δραστηριοποίησής τους στον τομέα των φυτικών τροφίμων. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έρευνα της Proveg, η αγορά του εναλλακτικού κρέατος αναμένεται ότι θα αυξάνεται ετησίως κατά 15%, φθάνοντας σε αξία σχεδόν τα 28 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της προβλεπόμενης αύξησης, πέρυσι η αγορά εναλλακτικού κρέατος στις ΗΠΑ ανήλθε στα 5 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας άνοδο πάνω από 11% σε σχέση με το 2018. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση στην αγορά των ζωικών προϊόντων αναμένεται να αγγίξει το 3%, στο πιο αισιόδοξο σενάριο. Για τις ανάγκες της έρευνας, πραγματοποιήθηκε και δημοσκόπηση σε εννιά χώρες της Ευρώπης, με τη συμμετοχή 6.221 καταναλωτών. Στόχος ήταν να εντοπιστούν οι επιθυμίες τους, τα προϊόντα που θα ήθελαν να βλέπουν σε περισσότερες εκδοχές και περισσότερο συχνά στα ράφια. Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης έδειξαν ότι στην Ευρώπη το προϊόν που θέλουν να βλέπουν συχνότερα στα σούπερ μάρκετ τόσο οι flexitarians όσο κι οι vegans είναι το φυτικό τυρί. Η έκπληξη, κατά κάποιο τρόπο, έρχεται στις υπόλοιπες επιλογές, όπου οι flexitarians επιθυμούν περισσότερες εκδοχές εναλλακτικού κρέατος, σε αντίθεση με τους vegans που επιθυμούν περισσότερα έτοιμα γεύματα και vegan σοκολάτες. Όπως και να έχει, τόσο το φυτικό τυρί, όσο και το εναλλακτικό κρέας, τα έτοιμα vegan γεύματα κι οι σοκολάτες αποτελούν, σύμφωνα με την έρευνα, εξαιρετική ευκαιρία για την ανάπτυξη των βιομηχανιών τροφίμων στην Ευρώπη. Τα εναλλακτικά γαλακτοκομικά ήδη γνωρίζουν μεγάλη άνοδο σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές κι οι καταναλωτές δείχνουν να αναζητούν μεγαλύτερη ποικιλία φυτικών τυριών. Δύο άλλοι τομείς που έχουν εξαιρετική προοπτική είναι τα εναλλακτικά θαλασσινά και τα εναλλακτικά αυγά. Ιδιαίτερα για τα αυγά, στην έρευνα τονίζεται πως υπάρχει πληθώρα επενδυτών που ενδιαφέρονται να στηρίξουν καινοτόμες start-up επιχειρήσεις για την παραγωγή εναλλακτικών αυγών.

JUST EGG

Η γνωστή start-up εταιρεία JUST που παρασκευάζει τα vegan αυγά JUST Egg ανακοίνωσε εχθές ότι, πλέον, έχει πουλήσει ποσότητα ίση με 40 εκατομμύρια ζωικά αυγά. Η αύξηση στις πωλήσεις της εταιρείας σε σχέση με τον περυσινό Ιούλιο υπερβαίνει το ισοδύναμο 32 εκατομμυρίων αυγών! Τα εναλλακτικά αυγά της JUST φτιάχνονται με πρώτη ύλη τη ροβίτσα (το αρχαίο «όροβος»). Η μέθοδος παρασκευής φαίνεται να έχει ιδιαίτερα θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, καθώς, σύμφωνα με την εταιρεία, αν γίνει σύγκριση με τη συμβατική παραγωγή αυγών, για τα εναλλακτικά αυγά εξοικονομήθηκαν πάνω από 5,5 δισεκατομμύρια λίτρα νερού, απαιτήθηκε μικρότερη χρήση γης κι αποφεύχθηκε η εκπομπή 5.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η JUST πραγματοποίησε έρευνες τεσσάρων ετών για να δημιουργήσει τα εναλλακτικά αυγά, τα οποία άρχισαν να πωλούνται στη λιανική αγορά των ΗΠΑ τον Απρίλιο του περασμένου έτους και μπήκαν σταδιακά στα ράφια πολλών αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα στην ΕΕ, υπάρχουν αρκετά νομοθετικά κωλύματα που δεν έχουν επιτρέψει ακόμη την εισαγωγή των εν λόγω αυγών και γίνεται προσπάθεια από εταιρείες για να ξεπεραστούν τα εμπόδια αυτά, όχι μόνο για τα αυγά αλλά

Έχετε τη διάθεση να κάνετε τον vegan τρόπο ζωής ευρύτερα γνωστό στο κοινό; Διαθέτετε συνταγές που θα θέλατε να τις εκμεταλλευτείτε, να φτιάξετε βίντεο ή ακόμη και να διοργανώσετε φεστιβάλ για τον βιγκανισμό; Αν κάτι από τα παραπάνω ισχύει, αλλά σας λείπουν τα μέσα, ο τρόπος και κυρίως τα χρήματα, ίσως υπάρχει μια λύση. Η κοινότητα, όπως αυτοαποκαλείται, VegFund προσφέρει επιχορηγήσεις σε υποστηρικτές της αυστηρής χορτοφαγίας, προκειμένου να ενθαρρύνουν περισσότερους ανθρώπους να ακολουθήσουν τον vegan τρόπο ζωής. Ειδικότερα, η VegFund βοηθά αν θέλετε να προσφέρετε δείγματα vegan τροφίμων σε κόσμο, να διοργανώσετε φεστιβάλ, εκθέσεις, συνέδρια, εκπαιδευτικές δράσεις ή ακόμη και να προβάλλετε ντοκιμαντέρ και βίντεο. Τα παραπάνω τουλάχιστον ισχυρίζεται η οργάνωση στην ιστοσελίδα της vegfund. org, ενώ σε κάθε τομέα που προτίθεται να προσφέρει βοήθεια έχει αναλυτικά τις ενέργειες και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς για να εγκριθεί η επιχορήγηση. Το VegFund απευθύνεται σε ακτιβιστές που επιθυμούν να αφιερώσουν χρόνο για να διαδώσουν το μήνυμα για έναν κόσμο με συμπόνια κι υγεία, όπου οι άνθρωποι θα αγκαλιάζουν τον vegan τρόπο ζωής.

Χρηματοδότηση για πάνω από 7.000 δράσεις Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η ίδια η οργάνωση, έχουν εγκριθεί περισσότερες από 3.000 επιχορηγήσεις για πάνω από 7.000 δράσεις σε 76 χώρες του κόσμου. Βλέποντας τον χάρτη στην ιστοσελίδα τους, το VegFund στην Ευρώπη έχει δώσει οικονομική βοήθεια, μεταξύ άλλων, σε Γαλλία, Ισπανία, Βρετανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία κι Ιταλία. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον βάσει των δεδομένων που εμφανίζει η οργάνωση, δεν φαίνεται να έχει επιχορηγηθεί κάποια δράση, χωρίς να γνωρίζουμε φυσικά, αν βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης κάποια αίτηση που έχει γίνει από τη χώρα μας.

Το ποσό που έχει δοθεί μέχρι στιγμής για την υλοποίηση των vegan δράσεων υπερβαίνει τα 12 εκατομμύρια δολάρια, έχουν μοιραστεί περισσότερα από 1 εκατομμύριο δείγματα φαγητών κι έχουν ενημερωθεί για τον vegan τρόπο ζωής περισσότεροι από 15.000.000 άνθρωποι. Να επαναλάβουμε πως όλα είναι στοιχεία που αναφέρει το ίδιο το VegFund. Ο στόχος

ζωής, θεωρώντας πως αποτελεί την πλέον σημαντική επιλογή για τον θετικό αντίκτυπο που έχει στη δημόσια υγεία, στο περιβάλλον και στο κλίμα του πλανήτη, στην εξάλειψη της πείνας διεθνώς, καθώς και στην προστασία της άγριας ζωής και την παύση της εκμετάλλευσης των ζώων. Όσον αφορά το τελευταίο, εστιάζει στο θέμα της βιομηχανικής κτηνοτροφίας, σημειώνοντας ότι τα ζώα αυτά βιώνουν τη μεγαλύτερη σκληρότητα κι υποφέρουν προτού επέλθει ο θάνατος. Στην ιστοσελίδα του, το VegFund έχει και webinars (διαδικτυακά σεμινάρια) για το πώς μπορεί να στηθεί μια δράση. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η διαδικασία έγκρισης μιας χορηγίας δεν είναι και τόσο απλή υπόθεση. Απαιτείται η παρουσίαση ενός ολοκληρωμένου και κοστολογημένου πλάνου, ακόμα και αν πρόκειται για μια απλή εξόρμηση διανομής vegan τροφών. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια κατάσταση, όπου απλώς στέλνεις ένα email και παίρνεις χρήματα για μία δράση. Ωστόσο, το VegFund δηλώνει πρόθυμο να βοηθήσει όσους και όσες ενδιαφέρονται. Φυσικά, είναι βέβαιο πως θα χρειαστεί χρόνος, επιμονή κι υπομονή για να εγκριθεί η χορηγία και να υλοποιηθεί η δράση. Επίσης, κρίνοντας από το ποσό που έχει διανεμηθεί και τον αριθμό των δράσεων που έχουν χρηματοδοτηθεί, γίνεται σαφές πως δεν θα πρέπει κανείς να προσδοκά ίδιον οικονομικό όφελος από την όλη διαδικασία.

Μία καλή ερώτηση που μας ήρθε στο μυαλό ερευνώντας την υπόθεση είναι από πού προέρχονται τα χρήματα που διατίθενται στις δράσεις. Η οργάνωση, βεβαίως, δίνει τη δυνατότητα δωρεάς στην ιστοσελίδα της. Πέραν τούτου, δεν έχουμε προς το παρόν περισσότερες πληροφορίες για το θέμα αυτό, χωρίς σε καμία περίπτωση να θέλουμε να υπονοήσουμε πως υπάρχει κάτι το αρνητικό. Τουναντίον, το VegFund δείχνει πως είναι μία πολύ καλή και σημαντική πρωτοβουλία, ένα πραγματικό εργαλείο, που επιθυμεί να βοηθήσει όσο περισσότερο μπορεί

των Pearl Jam, έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές, με κάποιους να λένε πως είναι η καλύτερη δουλειά του συγκροτήματος από το 1998 που βρισκόταν στην κορυφή. Το «Gigaton» έχει στο επίκεντρο της θεματολογίας του την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Μέχρι στιγμής, έχουν κυκλοφορήσει 4 video clips με τραγούδια του δίσκου στο YouTube και είναι τα: «Dance of the Clairvoyants», «Superblood Wolfmoon», «Quick Escape» και «Retrograde». Το Retrograde

είχε μια μεγάλη έκπληξη, καθώς συμμετέχει σε αυτό η 17χρονη vegan ακτιβίστρια για το περιβάλλον, Greta Thunberg, παίζοντας τη... μάντισσα. Στο animated βίντεο, ο τραγουδιστής των Pearl Jam, Eddie Vedder, επισκέπτεται μια μάντισσα και βλέπει μέσα από την κρυστάλλινη σφαίρα της τα όσα ζοφερά μας περιμένουν, αν δεν κάνουμε κάτι για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή και να επανέλθει η ισορροπία στο περιβάλλον. Η Thunberg εμφανίζεται στο τέλος πίσω από την κρυστάλλινη σφαίρα

Leather Materials απαιτεί μόνο 5 βήματα κι ολοκληρώνεται σε μία μέρα, ενώ χρειάζονται μόλις 5 κιλά πολτού από μήλο για ένα τετραγωνικό μέτρο δέρματος. Οι ιδρυτές της start-up εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη βράβευση σε αυτό τον πολύ ανταγωνιστικό διαγωνισμό, όπως τόνισαν χαρακτηριστικά. Παράλληλα, σημείωσαν ότι η καινοτομία τους θα δώσει νέες δυνατότητες στη μόδα και τις βιομηχανίες για δερμάτινα ρούχα, τα οποία θα είναι από φυσικά υλικά και δεν θα περιέχουν δέρμα από ζώα ή συνθετικά υλικά. Ανακοίνωσαν δε πως ετοιμάζουν και τη δική τους γραμμή παραγωγής ρούχων τα οποία σύντομα θα είναι διαθέσιμα προς πώληση.

η έκθεσή τους στον ήλιο αυξάνει την ποσότητα βιταμίνης D, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εμάς. Οι καλλιέργειες μανιταριών απαιτούν πολύ μικρούς χώρους και μπορούν να γίνουν σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, αφού τα μανιτάρια αναπτύσσονται σε κλειστό χώρο. Συνδυάζοντας όλα όσα προαναφέρθηκαν, δεν είναι παράλογο να σκεφτεί κανείς ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΟΠΛΟ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

υφή. Αυτό το υλικό φαίνεται πως μπορεί να φανεί χρήσιμο σε πολλές περιπτώσεις. Στην Ολλανδία, η εταιρεία βιοτεχνολογίας, Grown, κατάφερε να δημιουργήσει από μυκήλιο εναλλακτικά υλικά, παρόμοια με αυτά που προέρχονται από το πετρέλαιο, όπως το φελιζόλ και το πλαστικό. Ακόμη, στις ΗΠΑ, μία φοιτήτρια κατάφερε να κατασκευάσει ένα κανό από μυκήλιο, ενώ στη Νέα Υόρκη η εταιρεία Evocative παράγει επίσης φελιζόλ από υλικό που προέρχεται από μύκητες, οι οποίοι αναπτύσσονται μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Το φελιζόλ, μάλιστα, διασπάται πλήρως έπειτα από 30 ημέρες. Η εταιρεία φτιάχνει και vegan δέρμα για ρούχα, βιοδιασπώμενα υλικά συσκευασίας, αλλά κι εναλλακτικό κρέας με βάση το μυκήλιο μανιταριών.

εκτροφής

συντροφιάς. Τώρα το υπουργείο πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, καθώς απαγορεύει την εκτροφή σκύλων, το εμπόριο και τη μεταφορά τους με τους όρους που προβλέπονται στη νομοθεσία για την κτηνοτροφία. Το κινεζικό υπουργείο τόνισε πως η απόσυρση των σκύλων από την τελική λίστα με τα ζώα κτηνοτροφίας ήταν απαραίτητη, καθώς ο σκύλος είναι γενικά παραδεκτό πως αποτελεί ζώο συντροφιάς και πουθενά στον κόσμο δεν εκτρέφεται για κτηνοτροφικούς σκοπούς. Η ευχάριστη αυτή εξέλιξη, ιδιαίτερα για τους σκύλους, στην Κίνα ήρθε μόλις λίγες εβδομάδες πριν από το ανατριχιαστικό δεκαήμε ρο φεστιβάλ του Γιουλίν (Yulin), όπου χιλιάδες σκύλοι κάθε χρόνο σφάζονται, γδέρνονται και μαγειρεύονται για τους

επισκέπτες του φεστιβάλ. Με την απόφαση που έλαβε η κινεζική κυβέρνηση φαίνεται πως θα λάβει τέλος και το ειδεχθές φεστιβάλ. Η φιλοζωική οργάνωση Humane Society International χαιρέτισε την είδηση από την Κίνα κι εξέφρασε την ελπίδα πως με την απόφαση της κυβέρνησης θα ληφθούν περαιτέρω μέτρα σε ολόκληρη την Κίνα για την απαγόρευση της κατανάλωσης κρέατος σκύλου και γάτας. Να υπενθυμίσουμε πως ήδη κάποιες πόλεις στην Κίνα έχουν πάρει αποφάσεις με τις οποίες απαγορεύουν τη συγκεκριμένη συνήθεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατομμύρια σκύλοι θανατώνονται στην Κίνα ετησίως για το κρέας τους. Το αιματηρό, όπως αποκαλείται, φεστιβάλ του Yulin έχει προκαλέσει πλήθος διαμαρτυριών τόσο στην Κίνα όσο και διεθνώς από το 2009 που ξεκίνησε. Επιπλέον, μελέτη που έγινε το 2017 αποκάλυψε ότι το 70% περίπου των κατοίκων του Yulin δεν έχει φάει ποτέ σκύλο, ενώ το 64% των Κινέζων θέλει να λήξει αυτό

ΝΕΑ Προϊόντα

VEGAN PHILADELPHIA

ΣΤΑ ΣΚΑΡΙΑ;

Η εταιρεία που παρά γει το διάσημο τυρί κρέμα, Philadelphia, εξετάζει το ενδεχόμενο να λανσάρει μια vegan εκδοχή του τυριού. Προς το παρόν, η εταιρεία πραγματοποιεί διαδικτυακές έρευνες, προκειμένου να διαπιστώσει το ενδι αφέρον των καταναλωτών για ένα τυρί κρέμα από φυτικές πρώτες ύλες. Στις ΗΠΑ, τα τυριά Philadelphia διατίθενται στην αγορά από την Kraft Heinz, η οποία το 2019 επένδυσε 3,5 εκατομμύρια δολάρια σε μία start-up εταιρεία βιοτεχνολογίας της Νέας Ζηλανδίας, για να ξεκινήσει την παραγωγή φυτικού τυριού. H Kraft, επίσης, έχει σχεδιάσει και το πρόγραμμα Springboard που έχει στόχο την παροχή στήριξης σε start-up επιχειρήσεις, ενώ να σημειωθεί ότι κι οι πέντε επιχορηγήσεις που δόθηκαν το 2019 αφορούσαν vegan τρόφιμα. Οι εταιρείες που επιλέχθηκαν παράγουν προϊόντα όπως πρωτεϊνικές μπάρες από φυτικές ύλες, εναλλακτικό γιαούρτι, χυμό από αμύγδαλα, μέχρι και υγιεινά τσιπς. Γενικότερα, το τελευταίο διάστημα, όλες οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων πραγματοποιούν έναν πραγματικό αγώνα δρόμου, για να παρουσιάσουν φυτικά τρόφιμα στο ράφι, αφενός ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους αφετέρου με καλό γευστικό αποτέλεσμα. Τα φυτικά τρόφιμα

Κυκλοφορίες νέων vegan προϊόντων στην Ελλάδα και το εξωτερικό

του θερμοκηπίου.

SIMPLY ALMONDΑΠΟ ΤΗΝ COCA COLA

Η Coca Cola επιχειρεί να μπει στην αγορά του εναλλακτικού γάλακτος διεθνώς. Στις ΗΠΑ παρουσίασε πρόσφατα τη σειρά Simply Almond Milk. Πρόκειται για γάλα αμυγδάλου, όπως προδίδει κι η ονομασία του, που η εταιρεία ενέταξε στη φίρμα προϊόντων Simply που περιλαμβάνει κυρίως χυμούς φρούτων. Αντίστοιχα, στην Ευρώπη, η πολυεθνική εδώ και δύο σχεδόν χρόνια κυκλοφορεί τα προϊόντα AdeZ, που περιλαμβάνουν γάλα αμυγδάλου, καρύδας, σόγιας, καθώς επίσης και γάλα βρώμης κι αμυγδάλου με γεύσεις φρούτων. Είναι σαφές πως η εταιρεία επιχειρεί να πάρει κομμάτι από αυτή τη συνεχώς ανερχόμενη αγορά του εναλλακτικού γάλακτος. Η Coca Cola, και στις δύο ηπείρους, έχει επιλέξει να λανσάρει φυτικό γάλα με λίγα συστατικά και χωρίς πολλά πρόσθετα. Για παράδειγμα, το γάλα αμυγδάλου στις ΗΠΑ περιέχει μόνο νερό, αμύγδαλα, ακατέργαστη ζάχαρη, αλάτι κι εκχύλισμα βανίλιας. Το αντίστοιχο προϊόν στην Ευρώπη με την ονομασία AdeZ είναι πιο «ενισχυμένο» διατροφικά, καθώς είναι εμπλουτισμένο με ασβέστιο και βιταμίνες Το φυτικό γάλα είναι από τα πλέον δυναμικά κι ανερχόμενα προϊόντα, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική. Στην Ελλάδα, οι πωλήσεις φυτικού γάλακτος αυξήθηκαν κατά 64% το 2018 κι επιπλέον 33% το 2019. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι εντάσσουν το φυτικό γάλα στη διατροφή τους, και ας μην είναι οι ίδιοι vegans. Στο επόμενο τεύχος του περιοδικού που θα κυκλοφορήσει προς το τέλος Ιουνίου, φιλοξενούμε αφιέρωμα για το εναλλακτικό γάλα με τα είδη και τα χαρακτηριστικά του, τα οφέλη για την υγεία μας και το περιβάλλον.

ΤΑ ΚΛΑΣΙΚΑ ΤΗΣ ADIDAS ΓΙΝΟΝΤΑΙ VEGAN

Η Adidas, η διάσημη εταιρεία αθλητικών ρούχων κι υποδημάτων, ανέλαβε μια νέα πρωτοβουλία, με στόχο να δημιουργήσει vegan εκδοχές των κλασικών και διαχρονικών στυλ αθλητικών παπουτσιών της. Η προσπάθεια αυτή, βέβαια, δεν είναι σημερινή, καθώς ήδη α το 2018 η εταιρεία είχε παρουσιάσει τα vegan Stan Smith sneaker και μάλιστα μέσα στο 2019 εμπλούτισε τη σειρά και με περισσότερ σχέδια. Φέτος, η Adidas θα εμφανίσει ακόμη δύο κλασικά sneakers τα Samba και τα Continental, σε vegan εκδοχές. Η εταιρεία υποστηρίζει πως τα vegan αθλητικά παπούτσια που κατασκευάζει δεν περιέχουν κανένα απολύτως ζωικό προϊόν, ακόμα και στην κόλλα που χρησιμοποιείται, και στόχος είναι να έχουν την ίδια ακριβώς αίσθηση που έχουν και τα συμβατικά παπούτσια. Ειδικά για τα Continental, η εταιρεία χρησιμοποιεί

Pizza Fan σε Ελλάδα και Κύπρο.

VEGAN

ΜΈΛΙ ΑΠΟ ΜΗΛΑ ΣΤΗ ΒΡΈΤΑΝΙΑ Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ή δεν έχουμε αναφωνήσει εμείς οι ίδιοι «Θα τα παρατήσω όλα και θα πάω να φτιάξω ένα αγρόκτημα στην εξοχή!». Ε, λοιπόν, δύο vegans στη Βρετανία δεν έμει ναν στα λόγια, αλλά το έκαναν πραγματικότητα. Ο Jo Hull κι ο Dave Carney εγκατέλειψαν τις δουλειές που είχαν στην πόλη - ο ένας δούλευε σε ξενοδοχεία κι ο άλλος ως ηλεκτρολόγος - και μετεγκαταστάθηκαν σε μία φάρμα για να γίνουν αγρότες. Η φάρμα βρίσκεται στο Suffolk της Βρετανίας κι εκεί οι δύο νέοι στο επάγγελμα αγρότες κατάφεραν να φτιάξουν μέλι, όχι από μέλισσες, αλλά από μήλα, και συγκεκριμένα από τον χυμό του μήλου. Η φάρμα ονομάζεται «Applewood Acres» και παράγει μόνο βιολογικά προϊόντα. Εκτός από μέλι, παράγονται διάφορα βότανα και κηπευτικά. Το κυρίως «όπλο», όμως, είναι τα vegan προϊόντα, τα οποία είναι και χειροποίητα. Το μέλι από μήλα, η lemon curd χωρίς ζωικά προϊόντα, ακόμα και το καπνιστό meat-free μπέικον. Οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες της φάρμας είναι vegans κι ο λόγος που προσπάθησαν κι έφτιαξαν το μέλι και τη lemon curd ήταν, όπως λένε, γιατί τα είχαν επιθυμήσει οι ίδιοι κι ήθελαν να έχουν τη vegan εκδοχή τους. Το παράδοξο είναι πως

ΛΑΧΤΑΡΙΣΤΟ

VEGAN «CHEESE» CAKE

Η «Ροδούλα» είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες κατεψυγμένων προϊόντων ζύμης και γλυκισμάτων στον χώρο της επαγγελματικής εστίασης. Το 2019 δημιούργησε την προϊοντική γραμμή vegan στο κομμάτι της ζύμης (πίτες, πιτάκια, κουλούρια) αναγνωρίζοντας την ανάγκη της αγοράς για ποιοτικό vegan/νηστίσιμο γλυκό. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η δημιουργία του πρώτου vegan «Cheese» cake, το οποίο είναι φτιαγμένο από 100% φυτικές πρώτες ύλες, χωρίς γαλακτοκομικά, χωρίς λακτόζη, gluten free κι έρχεται σε pre-cut μορφή. Περιέχει γάλα καρύδας, κάσιους, βάση από χουρμάδες και καρύδι κι επικάλυψη από βατόμουρο. Είναι ένα προϊόν που απευθύνεται στους επαγγελματίες κι είναι ήδη διαθέσιμο από τις αρχές Μαρτίου.

ποιότητας ζωής ανθρώπων και ζώων, με ταυτόχρονη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Έτσι, γεννήθηκε μια συλλογή από Vegan και Eco Friendly παπούτσια, μια συλλογή που νοιάζεται για τα ζώα και τον πλανήτη. Τα παπούτσια κατασκευάζονται με πλήρη διαφάνεια στη διαδικασία παραγωγής και τις συνθήκες εργασίας, με οικολογική συνείδηση, καθώς χρησιμοποιούνται

Vegan αφρόλουτρα, λοσιόν σώματος, σαμπουάν, μαλακτικά, μάσκες μαλλιών και σπρέι όγκου έχει παρουσιάσει στην αγορά η εταιρεία Nature Box. Τα προϊόντα έχουν δημιουργηθεί σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και με γνώμονα τη στήριξη μικροκαλλιεργητών και τη βιωσιμότητα στην παραγωγή πρώτων υλών. Στην Ινδία, η Nature Box συνεργάζεται με την εταιρεία Solvay και τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό TechnoServe για την παραγωγή του βιώσιμου καρπού guar, συστατικό που αποτελεί την πρώτη ύλη όλων των προϊόντων της σειράς Nature Box. Τα έλαια που περιέχονται στα Nature Box προϊόντα δεν έχουν υποστεί καμία επιπλέον επεξεργασία κι έτσι διατηρούν όλες τις πολύτιμες βιταμίνες (A, B, C, D, E), τα αντιοξειδωτικά και τα λιπαρά τους οξέα. Παράλληλα, η τεχνολογία Cold pressed, γνωστή κι ως διαδικασία ψυχρής έκθλιψης, αποτελεί μία premium μέθοδο εξαγωγής του φυσικού εκχυλίσματος, διατηρώντας ταυτόχρονα το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό της ευεργετικής του δύναμης. Όλα τα προϊόντα έχουν vegan σύνθεση, δεν περιέχουν Parabens και τεχνητές χρωστικές ουσίες κι είναι δερματολογικά ελεγμένα, με ουδέτερο pH για το δέρμα, ενώ τα σαμπουάν δεν περιέχουν ούτε sulfates, δημιουργώντας έτσι ένα λεπτό φίλτρο προστασίας και λάμψης στα μαλλιά, χωρίς να τα βαραίνουν!

είναι φτιαγμένα στο χέρι κι αυτό τα κάνει μοναδικά. Για περισσότερες πληροφορίες: https://yuta-shoes.gr/

ΒΙΒΛΙΌ ΆΠΌ ΤΌΝ VEGAN CHEF ΝΙΚΌ

έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθεί ενδελεχώς με το αντικείμενό του και να πειραματιστεί με νέες γεύσεις. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των πειραματισμών ήταν νέες συνταγές, που τις συγκέντρωσε και δημιούργησε ένα νέο βιβλίο. Η διαφορά είναι ότι το νέο του βιβλίο θα είναι σε μορφή e-book και απολύτως δωρεάν για όλους! Η απόφασή του να κυκλοφορήσει μόνο ηλεκτρονικά έγκειται σε οικολογικούς λόγους. «Με αυτή τη λογική θα είναι και τα υπόλοιπα βιβλία που θα φτιάξω στο μέλλον», δήλωσε στο περιοδικό μας ο κ.

Κάποιες από τις υπέροχες συνταγές του βιβλίου μπορείτε να τις δείτε σε εκτέλεση από τον ίδιο στο κανάλι που διατηρεί στο YouTube. Απλώς πληκτρολογήστε "Vegan chef Nikos Gaitanos" και ετοιμαστείτε να δημιουργήσετε νόστιμες vegan λιχουδιές. www.facebook.com/veganchefnikos.

VEGAN ΠΌΥΡΆΚΙΆ

Η ΒΙΟ-ΥΓΕΙΑ, μία από τις πρώτες εταιρείες που ασχολήθηκαν με τα βιολογικά προϊόντα και τα προϊόντα vegan, παρουσίασε πρόσφατα τα Vegan «πουράκια», δηλαδή γκοφρέτες γεμιστές με σοκολάτα και πρωτεΐνη αρακά vegan. Τα «πουράκια» περιέχουν 100% βιολογικά συστατικά, όπως πρωτεΐνη αρακά, λάδι καρύδας κι αυθεντική βανίλια «μπέρμπον», κι είναι απαλλαγμένα από ζωικά συστατικά όπως γάλα, αυγά, ορό γάλακτος, καθώς επίσης και φοινικέλαιο. Το προϊόν πωλείται σε πρακτική συσκευασία που προσφέρει ασφάλεια και το διατηρεί τραγανό, από το πρώτο έως το τελευταίο «πουράκι». Διατηρείται σε μέρος δροσερό και σκιερό. Το καλοκαίρι τοποθετήστε το στο ψυγείο κι απολαύ στε το παγωμένο! ΒΙΟ-ΥΓΕΙΑ, τηλ.: 210 6215600 e-mail: info@biohealth.gr Web: ola-bio.gr

το επίσημο locator της Beyond Meat Distribution Greece στο: https://foodelco.gr/locator-2/

Η Νατάσα Μπομπολάκη, ως πρόεδρος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής & Περιβαλλο ντικής Ομοσπονδίας (ΠΦΠΟ), μετείχε σε εκατοντάδες διασώσεις ζώων, προέβη σε εκατοντάδες μηνύσεις για παραβίαση των κανόνων ευζωίας, περιέθαλψε εκατοντάδες ανήμπορα ζώα, φιλοξενώντας τα στο σπίτι της, συμμετείχε

και πανελλαδικά. Η ΠΦΠΟ ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια. Θα ήθελα να μας πείτε εάν έχετε πετύχει τους αρχικούς σας στόχους, αλλά και ποιοι είναι οι επόμενοι. Μερικές από τις δράσεις της Ομοσπονδίας αποτέλεσαν ορόσημο στο φιλοζωικό γίγνεσθαι της Ελλάδας. Ενδεικτικά θα σας αναφέρω ότι το 2012, μέσα από τον νόμο 4039/12, μετά

Αντιεισαγγελέα Αρείου

Φεβρουάριο του 2013, για πρώτη φορά στη χώρα μας, ημερίδα, μετά την οποία εκδόθηκε η υπ’ αριθμό 1/2013 εξαιρετικά σημαντική εγκύκλιος «Αποσαφήνιση ζητημάτων που έχουν εγερθεί από την εφαρμογή του Ν. 4039/2012» του Αρείου Πάγου προς τους κ.κ. Διευθύνοντες τις Εισαγγελίες Εφετών και Πρωτοδικών

τον τίτλο «Βηματολόγιο αστυνομικών ενεργειών για την κακοποίηση - θανάτωση ζώων» μέσα στην οποία, εκτός των άλλων, αποσαφηνίστηκε ότι η βασανιστική μέθοδος του «παστουρώματος» των ιπποειδών και των παραγωγικών ζώων αποτελεί βαριά μορφή κακοποίησης. Από το 2014 έως και το 2019 θέσαμε ως κορυφαίο στόχο τη Συνταγματική κατοχύρωση της προστασίας των ζώων. Το θέμα έφτασε στη Βουλή, συζητήθηκε, αλλά σε όνειδος των βουλευτών τελικά απορρίφθηκε, στερώντας τη χώρα και τα ζώα από μια εξαιρετικά σημαντική κατάκτηση. Στους επόμενους στόχους μας περιλαμβάνεται η κατάργηση των βιοτεχνιών γούνας, όπως έχει συμβεί σε μια σειρά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και του εγκλεισμού των ζώων σε ζωολογικούς κήπους. Επίσης, η κατάργηση των κλουβιών για τα κτηνοτροφικά ζώα κι η διάδοση του διατροφικού τρόπου ζωής χωρίς τη χρήση ζώων και των ζωικών παραγώγων, κυρίως, ενημερώνοντας τον κόσμο για το τι συμβαίνει πίσω από τα σφαγεία, αλλά και τις βλαβερές επιπτώσεις της κρεοφαγίας στον ανθρώπινο οργανισμό. 1. Η αναγνώριση κι η κατοχύρωση της παθητικής κακοποίησης των ζώων στη νομοθεσία το 2014, ενώ μέχρι τότε ήταν αποδεκτή μόνο η ενεργητική κακοποίηση αυτών. Έτσι, χιλιάδες ζώα κάθε είδους που ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες βελτίωσαν τη ζωή τους και οι δε ιδιοκτήτες αυτών τιμωρήθηκαν με υψηλά διοικητικά πρόστιμα αλλά και με υψηλές ποινές. Στην κατηγορία αυτή ανήκει κι η κατάργηση του βαρελιού και κάθε άλλης μεταλλικής κατασκευής ως καταλύματος, καθώς και η κατάργηση του μόνιμου δεσίματος των ζώων. Στόχος μας, βέβαια, είναι η κατάργηση του δεσίματος σε όλα τα ζώα. 2. Η θεσμοθέτηση του δικαιώματος στα φιλοζωικά σωματεία να ορίζουν δικηγόρο στις υποθέσεις κακοποίησης των ζώων για την υπεράσπιση της κατηγορίας. Ο λεγόμενος «Συνήγορος των Ζώων» ήταν μια πολύ σημαντική κατάκτησή μας που αναβάθμισε πλήρως, υπέρ των ζώων, την ακροαματική διαδικασία των περιστατικών κακοποίησης ζώων και συνετέλεσε και συντελεί σε καταδικαστικές αποφάσεις των κακοποιητών ζώων που, χωρίς τη θεσμική αυτή κατάκτηση, μπορεί και να αθωώνονταν. 3. Σταθμός για τη φιλοζωία στην Ελλάδα ήταν η κατάργηση του τσίρκου με ζώα στη χώρα μας το 2012, καθώς κι η απαγόρευση παραστάσεων στο δελφινάριο του αττικού

Συνάντηση της ΠΦΠΟ στο Υπουργείο Εσωτερικών με τον υφυπουργό Εσωτερικών

κ. Θοδωρή Λιβάνιο.

«πάρκου», με την τελευταία, όμως, να μην εφαρμόζεται στην πράξη. Και στις δυο αυτές θεσμικές κατακτήσεις, η ΠΦΠΟ συνετέλεσε στην επιτυχή τους έκβαση, με χρόνιους αγώνες μαζί με άλλους φιλοζωικούς οργανισμούς της χώρας. 4. Σημαντική για την ενότητα του κατακερματισμένου τότε φιλοζωικού κινήματος ήταν η προσπάθεια που έγινε το 2008 από την Πανελλαδική Συντονιστική Επιτροπή Φιλοζωικών Σωματείων που συνένωσε για πρώτη φορά 110 σωματεία και μετεξελίχτηκε αργότερα στη σημερινή ΠΦΠΟ .

5. Ήδη από το 2008 είχαμε ξεκινήσει συστηματικές επαφές με τις εμπλεκόμενες με τα ζώα Αρχές, π.χ. εισαγγελικές, αστυνομικές, δημοτικές, με τα υπουργεία κ.λπ. Μέσα από τη δράση της ΠΦΠΟ, απέκτησαν οι επαφές αυτές μονιμότητα και συνέχεια, με αποτέλεσμα την τελευταία δεκαετία να έχουμε πετύχει σημαντικά πράγματα στον αγώνα μας για τα ζώα. Εδώ και πολλά χρόνια έχουμε μπει στα σχολεία κι έχουμε μιλήσει με χιλιάδες μαθητές, έχουμε δραστηριοποιήσει τις δημοτικές Αρχές πάνω στις υποχρεώσεις τους όπως απορρέουν από τη νομοθεσία, έχουμε ενημερώσει μέσα από σεμινάρια σε κάθε νομό τις αστυνομικές Αρχές πάνω στην κείμενη νομοθεσία για τα ζώα.

τόσο Δράσεις της ΠΦΠΟ κατά της χρήσης φυσικής γούνας

σχέση σεβασμού

αναπτύξουν Συνέντευξη 22

ζώα θα

Πόσα σωματεία απαριθμεί η ΠΦΠΟ και τι σημαίνει να είναι μέλος σας ένα σωματείο; Έχει 67 συλλόγους και ενώσεις. Το σωματείο που γίνεται μέλος της ομοσπονδίας έχει συμφωνήσει με το καταστατικό της και με έναν κώδικα θεμελιωδών αρχών που έχουμε. Συμμετέχει στις εκλογές της ομοσπονδίας, πληρώνει ετήσια εισφορά 50 ευρώ και, προφανώς, δεν πρέπει να παρεκκλίνει η τοπική δράση του από τις καταστατικές και θεμελιώδεις αρχές μας. Βοηθιέται στη δράση του αλλά και ταυτόχρονα βοηθάει με την εμπειρία του άλλους συλλόγους της ομοσπονδίας. Είναι δηλαδή αμφίδρομη η βοήθεια. Πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά στα εκπαιδευτικά σας προγράμματα; Τα παιδιά λειτουργούν σαν σφουγγάρι κι αφομοιώνουν πολύ γρήγορα ό,τι πληροφορία παίρνουν κατά την παρουσίαση των - εγκεκριμένων από το Υπουργείο Παιδείας - προγραμμάτων ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησής τους. Ο Φρόιντ έχει πει, και το βλέπουμε αυτό όλοι μας στην πράξη, ότι τα παιδιά γεννιούνται και βλέπουν απόλυτα ισότιμα τα ζώα που υπάρχουν στην οικογένεια ή εκτός αυτής. Τα τείχη ορθώνονται αργότερα, μέσω των γονέων, των εκπαιδευτικών, των φίλων κ.λπ. Όσο πιο νωρίς και όσο πιο συχνά απευθυνθείς σε αυτά και τα Η ΠΦΠΟ ΣΤΟ ΑΤΗΕΝS CHARITY WEEK/Α’ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ H Dreamteam της ΠΦΠΟ μαζί με την Ευγενία Ματαράγκα και την θετική εκπαιδεύτρια Αγγέλικα Χέρρα

Το παστούρωμα ζώων… μια απαράδεκτη

γνωμοδότησαν κατά του παστουρώματος, ανταποκρινόμενοι σε αίτημα της ΠΦΠΟ.

Αρκετοί δεν γνωρίζουν τι να κάνουν, εάν δουν ένα κακοποιημένο ζώο. Πείτε μας εσείς ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος. Κάθε αξιόποινη πράξη, είτε αφορά τα «ανθρώπινα ζώα» είτε τα «μη ανθρώπινα», ως ενεργοί πολίτες θα πρέπει να την καταγγέλλουμε στις αρμόδιες Αρχές, κυρίως στις αστυνομικές και τις εισαγγελικές. Είναι υποχρέωσή μας να το κάνουμε και να μην υπεκφεύγουμε με διάφορα προσχήματα του τύπου είναι γείτονας ο κακοποιητής, θα μου κάνει κακό κ.λπ., γιατί τότε απλώς γινόμαστε συνένοχοι της αξιόποινης πράξης. Αν για λόγους πραγματικούς δεν μπορούμε να κάνουμε την καταγγελία, τότε μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τα φιλοζωικά σωματεία ή και να κάνουμε ανώνυμη καταγγελία, το οποίο προβλέπεται από την ποινική μας νομοθεσία. Επίσης, αν διακρίνουμε αδιαφορία, αμέλεια, άγνοια νομοθεσίας, απαξίωση από τις Αρχές (π.χ. από τα αστυνομικά όργανα) θα πρέπει να καταγγέλλουμε τη στάση αυτή.

Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών,

και

εννημένη στον Καναδά, όπου έζησε και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, σπούδασε animation κι ήρθε στην Ελλάδα γιατί της άρεσε περισσότερο ο ελληνικός τρόπος ζωής, αλλά κι επειδή οι αδερφές της με τα ανίψια της ήταν ήδη εδώ. Η οικογένεια παίζει τεράστιο ρόλο για αυτή και τις αποφάσεις της. Εξ άλλου, για χάρη της οικογένειας, άφησε το σχέδιο κάποια χρόνια, ώστε να αφοσιωθεί στα παιδιά της και στο μεγάλωμά τους. Όταν όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, κατάφερε να τα συνδυάσει και τα δύο. Δηλώνει ευγνώμων στη vegan κοινότητα

Γ

ταλέντο στο σκίτσο; Το σίγουρο είναι ότι μου άρεσε από μικρή.

Σχεδίαζα από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Αν δεν είχα πού να ζωγραφίσω, ζωγράφιζα στα κουτάκια από τα σταυρόλεξα που έλυνε η μητέρα μου ή σε χαρτοπετσέτες. Πότε ήρθες στην Ελλάδα και ποιες ήταν οι πρώτες σου δουλειές; Ήρθα στην Ελλάδα το 2000 κι έπιασα την πρώτη μου δουλειά στην artoon, (studio animation), ως character designer, για την παιδική σειρά: Πανδώρα και Πλάτωνας. Παράλληλα, συνεργάστηκα και με την Time Lapse, όπου είχα την ευκαιρία να εργαστώ για κάποιες πολύ καλές παραγωγές, όπως τις ταινίες Rugrats Go Wild, Eight Crazy Nights, και Jester Till. Το 2004 επέστρεψα στον Καναδά και

δούλεψα στo Red Rover, όπου για πρώτη φορά έκανα computer animation. Ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία, καθώς είχα την τιμή να συνεργαστώ με πολλούς ταλαντούχους animators και να πάρω μέρος στην παραγωγή μιας πολύ ποιοτικής παιδικής σειράς,

της Get Ed. Λίγους μήνες αργότερα, έμεινα έγκυος στη μεγάλη μου κόρη.

Ήταν η περίοδος που έκανες παύση; Ναι, για αρκετά χρόνια δεν ασχολήθηκα καθόλου με το σκίτσο, γιατί ήρθαν και τα επόμενα παιδιά. Αφοσιώθηκα 100% στην οικογένειά μου. Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να είμαι στο σπίτι με τα παιδιά και, για λίγο καιρό, παρά το γεγονός ότι το σχέδιο ήταν η μεγάλη μου αγάπη, το είχα αφήσει τελείως στην άκρη. Πότε ξεκίνησες πάλι να ασχολείσαι; Άρχισα πάλι, όταν γεννήθηκε και το τρίτο μου παιδί, που υπήρχε η ανάγκη για περισσότερα χρήματα, οπότε έπρεπε να εργαστώ. Φυσικά, δεν μπορούσα να εργαστώ εκτός σπιτιού, λόγω του ότι ο γιος μου ήταν ακόμα νεογέννητο. Ο μικρούλης φορούσε υφασμάτινες

είχα λίγο περισσότερο ελεύθερο

σκιτσάκια για τον βιγκανισμό, αλλά και με την εμπειρία

αλλά το απολαμβάνω.

Photo: Sener Canoz / DreamstimeJo-Anne McArthur / We Animals

τις 12 Δεκεμβρίου του 2019, ξέσπασε μία άγνωστη ασθένεια στη (Wuhan) της Κίνας, με πιθανή σύνδεση με την αγορά θαλασσινών uanan και την υγρή αγορά ζώων (wet market) στη Γουχάν. H ασθένεια αυτή αναγνωρίστηκε ότι προήλθε από έναν νέο β-κορωνοϊό, που ονομάστηκε SARSCoV-2, καθώς παρουσίαζε ομοιότητες με άλλα είδη κορωνοϊών SARS. Ο SARSCoV-2 φαίνεται να παρουσιάζει ισχυρή μολυσματικότητα αλλά λιγότερη λοιμογόνο δύναμη, σε σύγκριση με τον SARS και ον MERS, από άποψη νοσηρότητας και

Στις 30 Ιανουαρίου του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισήμως ανακήρυξε την επιδημία D-19 ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία. Ο SARS-CoV-2 αποτέλεσε την τρίτη εισαγωγή επιδημικού κορωνοϊού υψηλής παθογονικότητας και μεγάλης κλίμακας στον ανθρώπινο πληθυσμό τον Τι είναι οι υγρές αγορές; Οι αγορές αυτές είναι μεγάλοι ανοιχτοί χώροι όπου κάποιος μπορεί να φρούτα και λαχανικά, κρέατα και ψάρια. Είναι κάτι σαν τις υπαίθριες λαϊκές αγορές ή τις ιχθυαγορές συναντάμε στην Ελλάδα, όπου κάποιος μπορεί να συναντήσει ψάρια σε πάγο ή κρέας νωπό. Μερικές αγορές έχουν και πουλερικά σε κλουβιά, με τους πωλητές να ξεπουπουλιάζουν και να σφάζουν ένα ζώο στον πελάτη, σε περίπτωση που αυτός το ζητήσει. Οι αγορές «υγρές» επειδή δεν πουλάνε «ξηρά» τρόφιμα, π.χ. νουντλς, ρύζι (αν

όπως νυχτερίδες, παγκολίνοι, ασβοί, κουτάβια λύκων, φίδια, αρουραίοι μπαμπού και σκαντζόχοιροι. Οι άνθρωποι θέλουν να βλέπουν τα συγκεκριμένα ζώα που αγοράζουν να σφάζονται μπροστά στα μάτια τους, ώστε να γνωρίζουν ότι λαμβάνουν τα προϊόντα που πλήρωσαν. Αυτές οι αγορές δεν είναι γνωστές μόνο στην Ασία αλλά και στην Αφρική, τη Νότια Αμερική και την Ωκεανία.

Στις 22 Φεβρουαρίου το CDC της Κίνας έκανε αναφορά ότι η επιδημία άρχισε σαφώς επιδημιολογικά στην αγορά Γουχάν,

αγορά. Το νωρίτερο αναγνωρισμένο

λοίμωξης από τον SARS-CoV-2

ένας ηλικιωμένος, αδύναμος άνδρας

εμφάνισε συμπτώματα την 1η Δεκεμβρίου 2019. Κανένα μέλος όμως της οικογένειάς του δεν είχε μολυνθεί, επομένως η πηγή του ιού ήταν άγνωστη. Παρομοίως, μια άλλη αναφορά έκανε λόγο για 5 από τα 7 πρώτα κρούσματα από τον ιό να μην έχουν καμία σύνδεση

με την αγορά θαλασσινών, με αποτέλεσμα η αγορά να μη θεωρείται ο τόπος καταγωγής ούτε η μόνη εστία του ιού. Π ολλές θεωρίες ακούστηκαν σχετικά με το από πού πραγματικά ξεκίνησε ο ιός, με την… μακροβιότερη να ξεκινά τον Φεβρουάριο από ένα opinion paper (έγγραφο γνώμης). Oι συγγραφείς του συγκεκριμένου εγγράφου αναφέρθηκαν σε δύο περιγραφές του ιού που δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Nature» τον Φεβρουάριο, οι οποίες κατέδειξαν ότι οι αλληλουχίες γονιδιώματος από ασθενείς με SARS-COV-2 ήταν 96% ή 89% ταυτόσημες με τον ιό Coronavirus Bat CoV ZC45 που είχε βρεθεί αρχικά στις νυχτερίδες του είδους Rhinolophus affinis. Αναφέρθηκαν και σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «The Lancet», σύμφωνα με το οποίο από τους 41 ασθενείς με COVID-19 στη Γουχάν, οι 27 είχαν επαφή με την αγορά Huanan Seafood. Ο 2019-nCoV βρέθηκε σε 33 από τα 585 δείγματα που συλλέχθηκαν στην αγορά. Η αγορά θεωρήθηκε ύποπτη ως τόπος προέλευσης της επιδημίας και γι’ αυτό έκλεισε. Ωστόσο, οι νυχτερίδες που μεταφέρουν τον CoV ZC45 βρίσκονταν αρχικά σ τις επαρχίες Yunnan και Zhejiang, οι οποίες ήταν περισσότερο από 900 χιλιόμετρα μακριά από την αγορά θαλασσινών της Γουχάν. Κατά συνέπεια, η πιθανότητα να πετούσαν οι νυχτερίδες αυτές στην αγορά είναι πολύ χαμηλή. Σύμφωνα με τις δημοτικές αναφορές και τις μαρτυρίες κατοίκων κι επισκεπτών, το κρέας νυχτερίδας δεν αποτελούσε ποτέ διατροφική πηγή στην πόλη και κανένα εμπόρευμα κρέατος νυχτερίδας δεν προσφερόταν στην αγορά. Γιατί έγινε αναφορά όμως για τις νυχτερίδες; Αυτό το οποίο παρατηρήθηκε είναι ότι

μιση πρωτεϊνικών αλληλουχιών και τη φυλογενετική ανάλυση του ιού, προκύπτει ότι ο «οικοδεσπότης» του ιού ήταν μία νυχτερίδα κι ότι υπήρχε μια μεγαλύτερη δυνατότητα ύπαρξης εναλλακτικών ενδιάμεσων ξενιστών, όπως oι παγκολίνοι. Οι Μαλαισιανοί παγκολίνοι έχουν προταθεί ως δυνητικοί ενδιάμεσοι ξενιστές, με ιούς SARS να έχουν εντοπιστεί σε παγκολίνους που έχουν κατασχεθεί στο παρελθόν σε λαθρεμπόριο στη Νότια Κίνα. Ωστόσο, οι παγκολίνοι φαίνεται να μοιράζονται μόνο περίπου 85-92% ομολογία με τον SARS-CoV-2. Σχετικά με αυτό, στις 23 Μαρτίου δημοσιεύθηκε μία έρευνα που ανέφερε ότι ο SARS-COV-2 πιθανότατα ξεκίνησε από τους παγκολίνους, καθώς ο CoV στους παγκολίνους (pangolin-CoV) είναι 91,02% όμοιος με τον SARS-COV-2, με πέντε αμινοξέα κλειδιά να είναι συνεχή

άνθρωπο Είναι αξιοσημείωτο ότι το CDC αναφέρει ότι 6 στις 10 μολυσματικές ασθένειες στους ανθρώπους είναι ζωονόσοι, δηλαδή ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν από τα ζώα στον άνθρωπο. Ο COVID- 19 ανήκει στην ίδια οικογένεια ζωονόσων λοιμώξεων με τον SARS και το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS-CoV).

Μερικοί από τους πιο γνωστούς ιούς αυτής της

Ιοί Ινφλουέντζα A (Influenza A). Συναντώνται σε πάρα πολλά ζώα, όπως πάπιες, κότες, γουρούνια, φάλαινες, άλογα, φώκιες και γάτες. Xωρίζονται σε υποτύπους, βάσει πρωτεϊνών στην επιφάνεια του ιού (Η και Ν). Ενδεικτικά, οι ιοί Ινφλουέντζα Α είναι υπεύθυνοι για την Iσπανική Γρίπη (Spanish Influenza, 1918-19), η οποία οδήγησε στο να νοσήσει το 25-30% του παγκόσμιου πληθυσμού, οδηγώντας στον θάνατο περίπου 40 εκατομμύρια ανθρώπους. Επίσης, οι ιοί Ινφλουέντζα A ευθύνονται για τη «Γρίπη των Πτηνών» Η5Ν1 (2003-4), καθώς και για τη «Γρίπη των Χοίρων» Η1Ν1 που προκάλεσε πανδημία το 2009 κι αποτελεί πλέον τον κοινό ιό της γρίπης στους ανθρώπους και συνεχίζει να κυκλοφορεί εποχικά σε όλον τον κόσμο. • Νίπα (Nipah virus, 1993). Ξεκίνησε από φάρμες γουρουνιών στη Μαλαισία. Προκάλεσε εγκεφαλίτιδα σε εκατοντάδες ανθρώπους ενώ σκότωσε περίπου το 40% των ασθενών που είχαν νοσηλευτεί. • Έμπολα. Eίναι ένας από τους πιο θανατηφόρους παθογόνους ιούς που είναι γνωστό ότι προσβάλλουν τον άνθρωπο. Η πρώτη αναγνωρισμένη επιδημία του Έμπολα εκδηλώθηκε το 1976, κοντά στον ποταμό Έμπολα στο Ζαΐρ (νυν Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ΛΔΚ). Τα τελευταία σαράντα χρόνια έχουν εκδηλωθεί πάνω από είκοσι εστίες στην Αφρική, με τις περισσότερες από αυτές να έχουν εμφανι-

Η εταιρεία επιχειρηµατικής επικοινωνίας Boussias Communications

για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα VEGAN AWARDS, µε στόχο να αναδείξουν και να επιβραβεύσουν την αριστεία και την καινοτοµία στα προϊόντα και τις υπηρεσίες των εταιρειών που προάγουν το vegan lifestyle (δηλαδή τον τρόπο ζωής ο οποίος αποσκοπεί στον αποκλεισµό, στο µέτρο του δυνατού και του εφικτού, όλων των µορφών εκµετάλλευσης και σκληρότητας στα ζώα για φαγητό, ρουχισµό ή για οποιονδήποτε άλλο σκοπό). Τα Vegan Awards έρχονται να αναδείξουν αυτή τη νέα βιοµηχανία τροφίµων, καλλυντικών προσωπικής φροντίδας και ειδών υγιεινής, συµπληρωµάτων διατροφής, απορρυπαντικών, ρούχων και αξεσουάρ από τον ευρύτερο χώρο της µόδας, όλα µε πιστοποιήσεις cruelty free και vegan. Υποψηφιότητες µπορούν να καταθέσουν όλες οι εταιρείες που διαθέτουν αντίστοιχα προϊόντα και υπηρεσίες, πάνω στα οποία τα τελευταία 2 χρόνια έχουν να επιδείξουν καινοτόµες πρακτικές.

στεί τα τελευταία είκοσι χρόνια. Οι κύριες οδοί μετάδοσης του ιού Έμπολα ήταν το κυνήγι, η σφαγή ή προετοιμασία κρέατος μολυσμένων ζώων (bush meat) ή η άμεση επαφή με μολυσμένους πιθήκους (όπως χιμπαντζήδες, γορίλλες και μαϊμούδες). • MERS-CoV (Απρίλιος 2012 - Ιούλιος 2014). Κορωνοϊός του Αναπνευστικού Συνδρόμου της Μέσης Ανατολής. Διαγνώστηκε σε 837 ανθρώπους, από τους οποίους πέθαναν 291. Οι καμήλες φαίνεται να ήταν ο ενδιάμεσος ξενιστής από τις οποίες μεταπήδησε στον άνθρωπο.

• SARS 2002-3. Τον Νοέμβριο του 2002, μια μορφή ατυπικής πνευμονίας έκανε την εμφάνισή της στην Κίνα, η οποία αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2003 στο Βιετνάμ κι ονομάστηκε Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS). Ο SARS κορωνοϊός του 2002-3 προήλθε αρχικά από νυχτερίδες, μεταπήδησε στις γάτες ζήβεθο και πέρασε στους ανθρώπους από μια υγρή αγορά στην Κίνα. Ο SARS του 2002-3 μόλυνε περισσότερους από 8.000 ανθρώπους και σκότωσε περίπου 774.

• AIDS. Το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (AIDS) του ανθρώπου προκαλείται από δύο φακοϊούς, τους ιούς ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας τύπου 1 και 2 (HIV-1 και HIV-2). O HIV-1 αποτελεί μία από τις πιο καταστροφικές μολυσματικές ασθένειες που έχουν προκύψει στην πρόσφατη ιστορία. Και οι δύο HIVs είναι το αποτέλεσμα των πολλαπλών μεταλλάξεων των ειδών του Ιού της Ανοσοανεπάρκειας του Πιθήκου (SIV) που μολύνουν τα αφρικανικά πρωτεύοντα θηλαστικά. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες προσδιόρισαν έναν τύπο χιμπαντζή στη Δυτική Αφρική ως πηγή μετάδοσης του ιού HIV στον άνθρωπο. Πιστεύουν ότι ο ιός της ανοσοανεπάρκειας πιθανότατα μεταδόθηκε από τον χιμπαντζή στον άνθρωπο και μεταλλάχθηκε σε HIV, όταν οι άνθρωποι κυνηγούσαν τα ζώα αυτά για το κρέας τους, με αποτέλεσμα να έρθουν σε επαφή με το μολυσμένο αίμα τους.

νιο (συναντάται

μέρη της Κίνας). Θέλω να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα σε αυτή την πανδημία δεν είναι η ύπαρξη αυτών των αγορών αλλά η μεταχείριση – εκμετάλλευση των ζώων από τον άνθρωπο. Στις υγρές αγορές πωλούνται φρέσκο κρέας, ψάρι, λαχανικά και φρούτα σε έναν ανοιχτό χώρο, με τον όρο «υγρή» να έγκειται στην πρακτική των πωλητών να «υγραίνουν» με νερό τα εμπορεύματά τους, για να διατηρούνται φρέσκα, κάτι δηλαδή που συναντάμε και σε άλλες αγορές ανά τον κόσμο.

Η Debbie Banks, επικεφαλής της εκστρατείας για τις τίγρεις στην Υπηρεσία Περιβαλλον τικών Ερευνών, πολύ σωστά δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα Guardian ότι αν θέλουμε πραγματικά να αποτρέψουμε μελλοντικές πανδημίες, θα πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα από μια απλή απαγόρευση σφαγής ζωντανών άγριων ζώων σε αγορές ή απαγόρευση της ύπαρξης του κρέατός τους στις αγορές. Τόσο με τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 όσο και με τους προηγούμενους ιούς, τείνει να επικρατεί μια εικόνα στο μυαλό πολλών ανθρώπων ότι τα εξωτικά ζώα φταίνε και όχι ότι αν κάποιος δεν έτρωγε το κρέας κάποιου εξωτικού ζώου (π.χ. νυχτερίδα) δεν θα ήμασταν τώρα σε αυτή την κατάσταση. Αυτό είναι λάθος. Είναι εύκολο για ορισμένους να δείχνουν το δάχτυλο στα εξωτικά ζώα και σε χώρες όπως η Κίνα ή η Αφρική, κατηγορώντας τους για τις πανδημίες. Δεν φταίει κανένα ζώο ή χώρα για την

αλλά για

πώς εμείς εισβάλλουμε στη δική τους. Ενώ ορισμένοι μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, το κάνουν έμμεσα, μέσω των καθημερινών τους επιλογών. Μικρόβια, ιοί και βακτήρια υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που αναφέρουν ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη μετάδοση μιας νόσου, π.χ. μέσω αλλαγών στη συμπεριφορά ενός ξενιστή (μετατοπίσεις στα μεταναστατευτικά πρότυπα πτηνών) ή αλλαγών στα πρότυπα αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και μολυσμένων ζώων. Οι θερμότερες θερμοκρασίες κι οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις έχουν δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες ώστε οι φορείς και τα παθογόνα να επιβιώνουν σε περιοχές που προηγουμένως ήταν αφιλόξενες για αυτούς. Οι αλλαγές στο κλίμα αλλά κι η καταστροφή οικοτόπων άγριας ζωής οφείλονται στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Κάθε μέρα εκατόν πενήντα είδη άγριων ζώων εξαφανίζονται, ζωτικά οικοσυστήματα κι αμέτρητα στρέμματα γης καταστρέφονται, με βλαβερές συνέπειες στην άγρια ζωή και τη βιοποικιλότητα. Το να επιθυμούμε την κατάργηση των υγρών αγορών της Κίνας και την κατάργηση της αγοράς άγριων ζώων δεν είναι αρκετό. Θα πρέπει να επιθυμούμε και την κατάργηση αντίστοιχων αγορών που εμπορεύονται το κρέας ζώων, με τα οποία ο Δυτικός κόσμος επιλέγει να τραφεί. Ο λόγος είναι ότι δεν υφίστανται πανδημίες μόνο από ιούς αλλά κι από βακτήρια. Δεν είναι μόνο τα άγρια ζώα στην Κίνα, είναι και τα ζώα που είναι στοιβαγμένα και στριμωγμένα σε μικρά κλουβιά στα εργοστάσια, περιβάλλον που ευνοεί την ανάπτυξη επικίνδυνων παθογόνων οργανισμών. Αυτό οδηγεί σε ένα άλλο πρόβλημα: στην αυξημένη χρήση αντιβιοτικών στα ζώα και συνάμα στην αυξημένη αντίσταση στις αντιβιώσεις. Μην ξεχνάτε ότι ο ιός που προκάλεσε την πανδημία του 2009 ξεκίνησε όχι από κάποιο άγριο ζώο αλλά από οικόσιτους

των ζώων από τις βιομηχανίες.

ι Anonymous for the Voiceless (AV) είναι μια παγκόσμια μη κερδοσκοπική οργάνωση που ασχολείται με την ολική απελευθέρωση των ζώων. Ιδρύθηκε στη Μελβούρνη τον Απρίλη του 2016 και σήμερα βρίσκουμε ομάδες της σε περίπου 1.000 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Στην Αθήνα, η ομάδα πραγματοποίησε την πρώτη της δράση στις 5 Νοέμβρη 2017 και συνεχίζει από τότε, σχεδόν κάθε 20 μέρες, να βρίσκεται στους δρόμους. Ακολούθησαν ομάδες στα Χανιά, την Κέρκυρα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και τον Βόλο. «Η στάση μας απέναντι στη χρήση των ζώων είναι η απόλυτη κατάργησή της κι είμαστε ξεκάθαροι απέναντι σε αυτό. Δεν παλεύουμε για καλύτερες συνθήκες σκλαβιάς, ούτε για λιγότερη χρήση βίας. Στόχος μας είναι η καλύτερη ενημέρωση του κοινού κι η αποχή από κάθε μορφής εκμετάλλευση των ζώων. Σκοπός της ίδρυσης της ομάδας και των δράσεών μας είναι η προβολή της αλήθειας που κρύβεται καλά πίσω από τις βιομηχανίες εκμετάλλευσης των ζώων κι η ενημέρωση του κοινού, ώστε να ακολουθήσει έναν vegan τρόπο ζωής», μας είπε η Δήμητρα Ποντικάκη, Regional Organiser Ελλάδας και Κύπρου και Organiser της ομάδας της Αθήνας. Η δράση της ομάδας λέγεται «Ο Κύβος της Αλήθειας» και είναι ίδια σε όλον τον κόσμο. Είναι μια ειρηνική, στατική δράση, κάτι σαν παράσταση. Τα άτομα σχηματίζουν με το στήσιμό τους έναν κύβο και, κρατώντας λάπτοπ κι οθόνες τηλεόρασης, δείχνουν στον κόσμο βίντεο με τις στάνταρ πρακτικές εκμετάλλευσης των ζώων από τις βιομηχανίες (βιομηχανία κρέατος, γάλακτος, αυγών, δέρματος, γούνας, μαλλιού, καλλυντικών και καθαριστικών). Έξω από τον σχηματισμό του Κύβου υπάρχουν ακτιβιστές που συζητούν με το κοινό και, ως

ομάδα, προσφέρουν όλη την πληροφόρηση και τη βοήθεια που χρειάζεται οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται, για να αλλάξει και να ακολουθήσει τον vegan τρόπο ζωής. « Θεμελιώδες στοιχείο των δράσεών μας είναι κι η μάσκα του Guy Fawkes, μια μορφή που αποτελεί σύμβολο ενάντια σε οτιδήποτε προωθεί τις διακρίσεις, τη διαφθορά, την αδικία και την καταπίεση», τονίζει η κ. Ποντικάκη. Οι δράσεις που έχουν πραγματοποιήσει είναι πάρα πολλές τα τελευταία χρόνια, ωστόσο έχουν χαραχτεί στη μνήμη της κ. Ποντικάκη τρεις δυνατές στιγμές: «Στις δύο οι πρωταγωνιστές είναι άντρες, που η κοινωνία μας τους θέλει σκληρούς, χωρίς ιδιαίτερες ευαισθησίες, κι επίτηδες επιλέγω αυτές τις δύο ιστορίες, για να τονίσω ότι η ενσυναίσθηση κι η αντιμετώπιση της αδικίας δεν έχει φύλο, ηλικία, φυλή και κοινωνική κατάσταση. Στην πρώτη περίπτωση, ήταν ένας άνδρας που στεκόταν και κοιτούσε τα βίντεο αρκετή ώρα, χωρίς

εξωτερικό εθελοντή κι αμέσως εκείνος πήγε και ξεκίνησε να μιλάει με αυτόν τον άνθρωπο, που φαινόταν να έχει μείνει αποσβολωμένος από αυτά που αντίκριζε στις οθόνες. Αφού τελείωσε η συζήτηση, αυτός ο κύριος πήγε μπροστά στην κοπέλα που στεκόταν στον Κύβο, ένωσε τα χέρια του, έκανε μια υπόκλιση μπροστά της και της είπε “Ευχαριστώ που μου άλλαξες τη ζωή”. Σε μια άλλη δράση βρέθηκε μπροστά στον Κύβο μας μια παρέα. Ανάμεσά τους ένας μεγαλόσωμος άνδρας, που μόλις είδε τις εικόνες με τις σφαγές των μωρών και τις τακτικές με τις οποίες αντιμετωπίζονται τα ζώα, κυριολεκτικά, λύγισαν τα γόνατά του. Τον πήραμε στην άκρη και του προσφέραμε λίγο νερό, προσπαθώντας να τον ηρεμήσουμε. Ρωτούσε για τα πάντα, τι είναι όλα αυτά που βλέπουμε, γιατί μας τα κρύβουν, πώς μπορούμε να το αλλάξουμε όλο αυτό, και έκλαιγε σαν μικρό παιδί. “Δεν ήξερα ότι γίνονται όλα αυτά, δεν ήξερα για όλη αυτή τη βία, τώρα που γνωρίζω δεν πρόκειται να συμβάλλω ποτέ σε όλο αυτό” έλεγε σε εμάς και την παρέα του. Η τρίτη και πιο συγκλονιστική ιστορία ήταν όταν μια ακτιβίστριά μας άρχισε να μιλάει με έναν άνδρα και με το που ξεκίνησε η συζήτηση κατάλαβε ότι κατάγεται από ένα νησί της Ελλάδας που κατέχει την πρώτη θέση στην κακοποίηση των ζώων. Το συγκλονιστικό όμως όλων ήταν ότι αυτός ο άνθρωπος δήλωσε εξ αρχής ότι ήταν κτηνοτρόφος και μοιράστηκε την ιστορία του. “Εγώ, κοπελιά, έχω ζώα, κατσίκια και πρόβατα, αλλά την τελευταία φορά που έσφαζα, έπιασα ένα ζώο και την ώρα που ήμουν έτοιμος να του κόψω το λαιμό το κοίταξα στα μάτια. Το ζώο

δάκρυσε και, κοιτώντας με στα μάτια, με έκανε να πετά ξω το μαχαίρι. Έτσι, αποφά σισα ότι δε θέλω άλλο να κά

όλο και περισσότερους ανθρώπους και αυτός κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα βρει τον δρόμο του και θα ανθίσει». «Στόχος των δράσεών μας είναι να βάλουμε τον σπόρο της ενσυναίσθησης σε όλο και περισσότερους ανθρώπους και αυτός κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα βρει τον δρόμο του και θα ανθίσει.»

κ. Ποντικάκη, INFO www.anonymousforthevoiceless.org Anonymous for the Voiceless

μας Δύο γνωστοί ηθοποιοί, ο Γιώργος Κοψιδάς κι η Τάνια Τρύπη, είναι μέλη των Anonymous for the Voiceless Τα μέλη της ομάδας χρησιμοποιούν τη μάσκα με το προσωπείο του Γκάι Φωκς

γενικά αντα -

Ιδρύθηκε το 1977 από τον Paul Watson, ο οποίος το 1972 υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Greenpeace, αλλά το 1977, επειδή δεν γινόταν το action που εκείνος ήθελε, αποχώρησε και δημιούργησε τους Sea Shepherd. Μια οργάνωση που σκοπός της είναι η υπεράσπιση της θαλάσσιας ζωής με δράσεις και καμπάνιες σε όλο τον κόσμο. Από το να προστατεύουν τις ρυγχοφάλαινες στη Νορβηγία, να διαδίδουν σε όλο τον κόσμο τη σφαγή χιλιάδων δελφινιών στο Taiji της Ιαπωνίας, να κυνηγάνε και να σταματάνε το παράνομο κυ νήγι φαλαινών στην Ανταρκτική, να υπερασπίζονται τα χιλιάδες μωρά φώκιας που σφάζονται κάθε χρόνο στον Καναδά για τη γούνα τους, να καταγράφουν και να προσπαθούν να σταματήσουν τη σφαγή εκατοντάδων δελφινιών και φαλαινών στα Faroe Islands της Δανίας κάθε χρόνο μόνο και μόνο για το έθιμο, μέχρι και να περιπολούν στα νησιά, προσπαθώντας να προστατέψουν αυτό το τόσο σημαντικό και πλούσιο από πουλιά και ζώα μέρος του πλανήτη μας από λαθροκυνηγούς. Με στόλο 12 σκαφών, έχουν δράσεις σε όλο τον κόσμο κατά της παράνομης αλιείας, της υπεραλίευσης και της σφα-

γής των θαλάσσιων θηλαστικών. Αυτή τη στιγμή, σε όλο τον κόσμο, τρέχουν διάφορες καμπάνιες που μπορείτε να βρείτε στο site τους. Επί του παρόντος, η πιο κοντινή είναι στις ακτές του Ατλαντικού, στη Γαλλία, που λέγεται Dolphin by Catch, κι αφορά τη μαζική εξόντωση δελφινιών από μεγάλα trawlers! Έξι χιλιάδες δελφίνια χουν βγει νεκρά στις ακτές, σε διάστημα ενός έτους. Επίσης, στη Λιβερία της Αφρικής, οι Sea Shepherd, από το 2017, σε συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας της Λιβερίας, προσπαθούν να σταματήσουν την παράνομη α λιεία από επικίνδυνα κυκλώματα παράνομων ψαράδων που μαστίζουν την περιοχή. Εκτός από τη

υπάρ -

Πενίν, στην Τανζα -

Μόνο στην περιοχή

Γκάμπιας, σε συνερ -

με το Ναυτικό και

συλλάβει 4 μεγάλα

trawlers, όπως κι αρκετά άλλα σκάφη στις άλλες περιοχές. Συνολικά, 50 παράνομα αλιευτικά έχουν συλληφθεί. Η Βάλια Στεφανουδάκη από την ομάδα της Αθήνας μας επισημαίνει: « Η πολιτική των Sea Shepherd στα πλοία είναι ξεκάθαρη και vegan. Σε όλα τα πλοία ακολουθείται vegan διατροφή. Όπως και η πολιτική τους για την αλιεία. Μπορεί να καταπολεμά την παράνομη αλιεία (γιατί εκεί μπορεί να κάνει πιο ουσιαστικό κι αποτελεσματικό έργο), αυτό όμως δεν σημαίνει ότι συμφωνεί με την αλιεία, όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια. Είναι ενάντια στη θανάτωση κι αιχμαλωσία κάθε μορφής θαλάσσιας ζωής. Οι Sea Shepherd Ελλάδος είναι ένα group που δημιουργήθηκε σχεδόν ενάμιση χρόνο πριν και τώρα ασχολείται κυρίως με υποβρύχιους καθαρισμούς, καθώς και με την αιχμαλωσία των δελφινιών και την παράνομη αλιεία. Σκοπός

δελφινιών (που με νόμο από το 2012 έχουν απαγορευτεί) και να κάνουμε ό,τι μπορούμε, για να υπάρξει επιτέλους ένα νομικό πλαίσιο, ώστε μην έχουμε αιχμάλωτα κητώδη στην Ελλάδα. Γι’ αυτό τον λόγο δε, συμμετείχαμε σε αυτό το video κατά της αιχμαλωσίας των δελφινιών που έγινε από ελληνικές και ξένες οργανώσεις και με τη συμμετοχή σπουδαίων Ελλήνων καλλιτεχνών. Βασικός σκοπός μας είναι η δημιουργία μίας ομάδας Sea Guardians για την προστασία των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, όπου είδη προς εξαφάνιση κινδυνεύουν, καθώς και η δημιουργία μίας μεγάλης καμπάνιας κατά της παράνομης αλιείας, με τη στήριξη των Sea Shepherd Global, οι οποίοι θέλουν να μας στηρίξουν, φέρνοντας ένα από τα πλοία τους στα ελληνικά νερά. Μέχρι τότε, βοηθάμε τη θάλασσα όπου και όπως έχει την ανάγκη μας». Σχετικά με το έργο των υποβρύχιων καθαρισμών, μας εξηγεί ότι ο κόσμος ευαισθητοποιείται: « Το βλέπουμε σε κάθε μέρος όπου πάμε. Επειδή το τι κρύβει ο βυθός δεν είναι ορατό, δημιουργεί μεγάλη αίσθηση στον κόσμο όλη αυτή η συσσώρευση τόσων απορριμμάτων σε μια τόσο μικρή θαλάσσια έκταση! Βλέπεις, η θάλασσα είναι πανέμορφη από έξω αλλά δυστυχώς μέσα της κρύβει πολλή βρωμιά και καλό είναι να

INFO www.seashepherd.org Sea Shepherd Greece www.imdb.com/title/tt10011252

στη νεκροψία το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος. Λυπηρό και σοκαριστικό, ένα τόσο θαυμάσιο πλάσμα, χτυπημένο όχι μόνο από την προπέλα ενός πολύ μεγάλου πλοίου αλλά και από την αδιαφορία μας. Με πάρα πολλές σακούλες πλαστικού στο στομάχι του, όπως και τα περισσότερα θαλάσσια πλάσματα αυτή τη στιγμή». Η δράση τους, ωστόσο, τους έχει δώσει και στιγμές χαράς, όπως μας πρόσθεσε: «Συγκεντρωνόμαστε μαζί με άλλο κόσμο, για να διαμαρτυρηθούμε για την αιχμαλωσία και τυραννία των δελφινιών έξω από τα Δελφινάρια. Απίστευτη, λοιπόν, είναι η στιγμή όταν βλέπεις οικογένειες που ετοιμάζονταν να μπούνε, μετά την ενημέρωση που τους γίνεται για τις τραγικές συνθήκες διαβίωσης των δελφινιών μέσα σε αυτά, να κάνουν μεταβολή και να φεύγουν. Εκείνη την ώρα αναπτερώνεται το ηθικό σου και λες, ναι, ίσως υπάρχει κάποια ελπίδα να αλλάξουν μία μέρα τα πράγματα σε αυτόν τον πλανήτη». Όποιος διαθέτει χρόνο, αγάπη και σεβασμό για τη θάλασσα και το περιβάλλον μπορεί να γράψει στη σελίδα τους στο Facebook, κι αυτοί θα επικοινωνήσουν μαζί του. Μπορείτε επίσης να συμπληρώσετε το e­mail σας, οπότε θα σας έρχονται ειδοποιήσεις με τις δράσεις τους. https://www.facebook.com/ SeaShepherdGreece/ και στο Instagram seashepherdgreece. Εν κατακλείδι, η κ. Στεφανουδάκη μας είπε: «Όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε με το να ενημερωνόμαστε για το τι είναι σωστό και τι όχι και να μην είμαστε αδιάφοροι. Όταν βλέπουμε στις ψαραγορές γόνους και είδη που δεν πρέπει να αλιεύονται, όταν βλέπουμε μεγάλα αλιευτικά να ρίχνουν δίχτυα κοντά στις ακτές, να ειδοποιούμε. Όταν περπατάμε στην παραλία και βλέπουμε σκουπίδια, να τα μαζεύουμε. Το ότι δεν τα ρίξαμε εμείς δεν σημαίνει ότι δεν είναι και δικά μας. Τίποτα δεν μας ανήκει σε αυτό τον πλανήτη. Ας τον σεβαστούμε, λοιπόν, και πάνω από όλα ας σεβαστούμε «Συγκεντρωνόμαστε μαζί με άλλο κόσμο, για να διαμαρτυρηθούμε για την αιχμαλωσία και τυραννία των δελφινιών έξω από τα Δελφινάρια.» OPaul Watson, ιδρυτής των Sea Shepherd, έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προστασία φαλαινών, δελφινιών, καρχαριών και γενικά της θαλάσσιας ζωής. Αγωνίζεται για περισσότερο από πέντε δεκαετίες, συχνά με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο... Ο καπετάνιος εξ άλλου έχει έναν και μοναδικό σκοπό: να μπει τέλος στη σφαγή των πλασμάτων του ωκεανού και στην καταστροφή των οικοσυστημάτων του. Αυτό αφηγείται και στο ντοκιμαντέρ με το όνομά του, που πήρε πολύ καλές κριτικές το 2019. Ουσιαστικά, σε αυτό καταγράφεται η πορεία του από την παιδική του ηλικία μέχρι σήμερα. Το ντοκιμαντέρ δείχνει πώς ο Paul Watson πέρασε τη ζωή του ταξιδεύοντας στον κόσμο, για να κρατήσει τους ωκεανούς και τους κατοίκους τους ασφαλείς. Ο συνδυασμός των αποκαλυπτικών σύγχρονων συνεντεύξεων με τον Watson, τα αρχειακά αποσπάσματα των δραματικών συναντήσεων των Sea Shepherd και τα εντυπωσιακά υποβρύχια πλάνα της φύσης, κατατάσσουν το βραβευμένο ντοκιμαντέρ σε must see!

κι ευτυχισμένο. Η DxE εστιάζει στην οικοδόμηση της κοινότητας, σε διαμαρτυρίες που προκαλούν αναστάτωση και σε ανοιχτές διασώσεις. Ιδρύθηκε στο Όκλαντ το 2013 από μια μικρή ομάδα ακτιβιστών, απογοητευμένων από το καθεστώς του συμβατικού τρόπου λειτουργίας του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων. Από την ίδρυσή της, η DxE έχει καταφέρει τα εξής: • Κινητοποίηση χιλιάδων ακτιβιστών. • Διαμαρτυρίες σε περισσότερο από 244 πόλεις και 36 χώρες.

• Διασώσεις εκατοντάδων ζώων από κτηνοτροφικές μονάδες. • Κάλυψη από κορυφαία δημοσιογραφικά έντυπα, συμπεριλαμβανομένων των New York Times, Washinghton Post, και τα κανάλια CNN και ABC. • Δημιουργία του πρώτου κέντρου για τα δικαιώματα των ζώων στις Η.Π.Α (Berkeley Animal Rights Center).

• Διοργάνωση ετήσιων συνεδρίων, workshops και δράσεων, με συμμετοχή κορυφαίων ακτιβιστών από όλο τον κόσμο και διεθνών προσωπικοτήτων. • Αλλαγές στη νομοθεσία στην πολιτεία της Καλιφόρνια. Στην Ελλάδα, η πρώτη δράση της DxΕ πραγματοποιήθηκε στις 29/07/2018 στη Σαντορίνη. Ως αποτέλεσμα αυτής της διαμαρτυρίας, το θέμα της κακοποίησης των γαϊδουριών πήρε διεθνείς διαστάσεις, προκάλεσε την παρέμβαση της PETA κι έγινε η αιτία στις 2/8 να ψηφιστεί στο ελληνικό κοινοβούλιο εγκύκλιος σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των ιπποειδών (δεν τηρείται αυτή την στιγμή). Έκτοτε, η οργάνωση έχει πραγματοποιήσει κι άλλες δράσεις που προκάλεσαν αίσθηση και συζητήθηκαν, όπως η παρέμβαση στο burger festival, στη Βαρβάκειο αγορά, και στην περιφορά του Επιταφίου στο Σύνταγμα, καθώς κι έρευνες σε φάρμα εκτροφής και σε γνωστή μονάδα παραγωγής γαλακτοκομικών. « Ονειρευόμαστε έναν κόσμο όπου οι διακρίσεις εις βάρος των μη-ανθρώπινων ζώων, η αντικειμενοποίηση της ύπαρξής τους κι η υποδούλωσή τους στον άνθρωπο δεν θα είναι πια κοινωνικά αποδεκτές. Είμαστε η γενιά που θα βάλει τέλος στην εκμετάλλευση των μη-ανθρώπινων ζώων. Ο όρος direct

action (άμεσος δράση) αναφέρεται σε παρεμβατικές, μη βίαιες ενέργειες κι έχει χρησιμοποιηθεί απ’ όλα τα προγενέστερα, πετυχημένα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο στόχος μας δεν είναι να αλλάξουμε κάθε άνθρωπο χωριστά, αλλά να αλλάξουμε τους θεσμούς. Θέλουμε να ανοίξουμε τον διάλογο και να θέσουμε το ζήτημα στο τραπέζι. Επιδιώκουμε να φέρουμε στην επιφάνεια το θέμα των δικαιωμάτων των μη-ανθρώπινων ζώων, με όρους κοινωνικούς, θεσμικούς, πολιτικούς κι όχι ατομικούς. Για να το πετύχουμε αυτό, χρησιμοποιούμε τα διδάγματα των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Εστιάζουμε σε διαταραχές της αρνητικής ειρήνης, στη μη βίαιη αντίσταση και στην πολιτική ανυπακοή. Παράδειγμα διαταραχής αρνητικής ειρήνης: οι δράσεις στη Βαρβάκειο, στο burger festival, σε εστιατόρια, σε

κατά τη διάρκεια του Επιταφίου στο Σύνταγμα. Την πρώτη φορά οι αστυνομικοί μας απομάκρυναν βίαια (ενώ κρατούσαμε ένα πανό) και τη δεύτερη, αφού αρχικά μας απαγόρευσαν να φτάσουμε στο σημείο, όταν τελικά το καταφέραμε, μας απομάκρυναν, όταν φωνάζαμε συνθήματα. Ως μη βίαιη αντίσταση θεωρείται και η στάση μας απέναντι στους ιδιοκτήτες-security- πελάτες, που μας βρίζουν ή ασκούν βία, ενώ εμείς δεν απαντάμε σε αυτήν. Πολιτική ανυπακοή: η έρευνα που κάναμε σε φάρμα στην Ελλάδα. Οι δράσεις μας στο Σύνταγμα κατά τη διάρκεια του Επιταφίου. Οι δράσεις μας ενδέχεται να είναι -και συχνά είναι- παράνομες, αλλά όχι βίαιες. Άλλωστε, ποτέ στην ιστορία δεν κατακτήθηκαν δικαιώματα, χωρίς να καταλυθούν άδικοι νόμοι. Από τον Χριστό, τον Μαντέλα, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τον Γκάντι, τη Ρόζα Πάρκερ, την Έμιλι Πάνκχερστ μέχρι την Κάθριν Σουάιτζερ, οι άδικοι νόμοι καταπατούνταν, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την κοινωνική αλλαγή», μας είπε η κ. Μαρία Αστραδενή Σκούρτα. Στο μυαλό της έχουν μείνει ανεξίτηλα κάποια περιστατικά από τα πολλά που έχει ζήσει. «Νομίζω ότι τις πιο δυνατές και συγκλονιστικές στιγμές τις βίωσα κατά τη διάρκεια των δράσεων στην Αμερική. Ένα γεγονός που με σ ημάδεψε ήταν το κλάμα μιας μάνας που δύο από τα

μωρά της κείτονταν δίπλα της νεκρά. Ήταν στριμωγμένη στο κλουβί της και δεν μπορούσε ούτε να τα αγγίξει! Έκλαιγε! Έχετε δει ποτέ γουρουνά κι να κλαίει; Πήρα αγκαλιά ένα από μωρά της που ήταν άρρωστο και της υποσχέθηκα ότι θα είναι ευτυ χισμένο. Της ορκίστηκα ότι θα κά νω ό,τι μπορώ σε αυτή τη ζωή που μ ου χαρίστηκε, ώστε καμία μάνα και κανένα παιδί να μην υποφέρουν πια. Άλλη στιγμή ήταν όταν άρπαξα μια κότα που ξέφυγε από τη γραμμή παραγωγής σε ένα σφαγείο στη Νεβάδα. Την άρπαξα κι άρχισα να τρέχω. Η μέρα που σταθήκαμε έξω από τη μεγαλύτερη φάρμα γουρουνιών στην Αμερική, στη μέση της ερήμου της Γιούτα. Ένα αχανές στρατόπεδο συγκέντρωσης, γεμάτο με δυστυχισμένες, τρομαγμένες κι εξαθλιωμένες μανάδες με παιδιά, που δεν έχουν αντικρίσει ποτέ το φως του ήλιου. Επίσης, θέλω να πω ότι στην Ελλάδα έχω νιώσει τον κίνδυνο πιο έντονα από οπουδήποτε αλλού. Στη Σαντορίνη επιχείρησαν, κυριολεκτικά, να μας σκοτώσουν! Στις περισσότερες από τις δράσεις μας ήρθαμε αντιμέτωποι με βίαιες συμπεριφορές. Η στιγμή που με συγκίνησε βαθιά ήταν όταν ακτιβιστές τραγούδησαν στη Βαρβάκειο, εις μνήμην των αθώων που δολοφονήθηκαν. Και η πιο οδυνηρή εμπειρία, η απόφαση να αφήσουμε πίσω μια άρρωστη και παράλυτη μανούλα που γνωρίσαμε σε μία φάρμα στη βόρειο Ελλάδα. Πάντα θα τη θυμάμαι. Λυπάμαι τόσο που δεν κατάφερα να τη σώσω. Την ονομάσαμε Ελπίδα. Συγγνώμη Ελπίδα». Η σελίδα στο Facebook, όπου ανακοινώνονται δράσεις και νέα της ομάδας

μέλλον του πλανήτη και με τον ραγδαίο ρυθμό εξαφάνισής τους. Τέλος, το Health Save Movement στοχεύει να δείξει πως η φυτοφαγία μπορεί να αποτρέψει τις ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση ζώων και ζωικών προϊόντων και να ενισχύσει τη διατροφική δικαιοσύνη, προσπαθώντας να κάνει τον vegan τρόπο ζωής και τη φυτοφαγική διατροφή προσβάσιμα για όλους. «Μέσω των δράσεων και των διαλόγων που κάνουμε, έχουμε δει πως πολλά μη vegan άτομα έχουν επηρεαστεί κι έχουν αναλογιστεί τις επιλογές τους στην καθημερινή τους ζωή, κα-

θώς επίσης έχουμε επηρεάσει vegan άτομα να

γουρουνάκια, προβατάκια) να περνάνε την είσοδο του σφαγείου κι άκουσα τις φωνές τους, καθώς το μαχαίρι διαπερνούσε το σώμα τους. Είδα τον φόβο στα μάτια τους, είδα να κουνάνε τις ουρές τους όσο τους μιλούσαμε όμορφα. Και αυτό το “γιατί;” να πλανάται ακόμα στο κεφάλι μου». Αthens Animal Save –Εύη Ράπτη

έλαβε χώρα στις

που, γνωρίζοντας και τα ίδια πού οδηγούνται, να σε κοιτάζουν στα μάτια. Είναι πολύ δύσκολο να αντικρίζεις το 40 Λίγο πριν από την είσοδό τους στο σφαγείο, λένε το ύστατο αντίο… egan

θέαμα αυτό, ενώ ξέρεις τη συνέχεια. Κι ένας λόγος που θα ήθελα να ξαναβρεθώ σε κάτι τέτοιο είναι αυτός που ανέφερα στην αρχή. Να μη ξεχνώ...» Αthens Animal Save –Στέφανος Καραβάς «Μία από τις στιγμές που δεν θα ξεχάσω είναι όταν κατά τη διάρκεια μιας δράσης είδαμε ένα φορτηγό με γουρουνάκια, τα οποία βγάλαμε φωτογραφίες και ήρθαμε πιο κοντά τους, να τα πηγαίνει στο σφαγείο. Ύστερα από λίγη ώρα, ακούγαμε καθαρά τις φωνές τους μέσα από το κτήριο. Όλο αυτό ήταν απίστευτα στενάχωρο για εμάς, όμως καταφέραμε και καταγράψαμε με βίντεο όλη αυτή τη διαδικασία, η οποία διαφορετικά θα έμενε στη αφάνεια».

Thessaloniki Animal Save –Νεφέλη Πολυχρόνη

« Μιλώντας κι ενημερώνοντας τον κόσμο για το θέμα της κλιματικής αλλαγής και τον τεράστιο κι αμεσότατο αντίκτυπο που έχει η κτηνοτροφία κι η κατανάλωση ζωικών προϊόντων στο περιβάλλον μας, λαμβάνω πολύ ενδιαφέρουσες και θετικές αντιδράσεις, καθώς οι άνθρωποι αυτοί, δείχνουν σημαντικό ενδιαφέρον ως προς τα μέχρι τότε άγνωστα σε αυτούς δεδομένα. Νιώθω πολύ χαρούμενη, γιατί βλέπω ότι ο κόσμος αρχίζει να επαναπροσδιορίζει τη στάση του απέναντι σε ένα τόσο

ιδρύθηκε το 2016, θέλοντας να διώξει προκαταλήψεις κ αι συνήθειες του παρελθόντος, όπως επισημαίνει και στη δημόσια θέση της: «Ανήθικα έθιμα γεμάτα πόνο κι αγωνία. Έθιμα και παραδόσεις που κάνουν τον άνθρωπο σκληρό κι αδιάφορο απέναντι στα ζώα, στο περιβάλλον, στην ίδια του τη φύση. Δεν είναι οι ανάγκες που κάνουν τον άνθρωπο να δει τα ζώα σαν αντικείμενα, είναι η συνήθειά του, οι εθισμοί του κι οι προκαταλήψεις του. Αμφισβητούμε κι αρνούμαστε τη βαρβαρότητα που μας δόθηκε από τις προηγούμενες γενιές και προσπαθούμε για έναν κόσμο χωρίς πόνο. Προσπαθούμε, με προσωπικές επιλογές διατροφής, ένδυσης και προϊόντων που δεν περιέχουν ζωική εκμετάλλευση, αλλά και συλλογικές δράσεις, για ενημέρωση και παρέμβαση, για ζώα που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο». Ο Αβραάμ, ένας από τους ιδρυτές της ομάδας, μας είπε: «Οι δράσεις μας

ποικίλες. Διαμαρτυρίες και παρεμ-

ράστασης (δεν αφήνουμε ποτέ μάρτυρα κακοποίησης μόνο του). Υπάρχουν και δράσεις που δεν ανακοινώνονται και φυσικά δεν αναφέρονται δημόσια κι αυτές είναι κυρίως οι αντικυνηγετικές». Έχοντας μετάσχει σε πληθώρα δράσεων, ο Αβραάμ ξεχωρίζει κάποιες που του έχουν μείνει ανεξίτηλες στη μνήμη του. « Οι έντονες στιγμές είναι πάρα πολλές. Θα μπορούσα ίσως να ξεχωρίσω την ένταση και τη φόρτιση στη δράση μας ενάντια στην κακοποίηση των ιπποειδών στη Σαντορίνη. Επίσης, δεν πρόκειται να ξεχάσω την αιφνιδιαστική δράση μας στην έκθεση Ζωοτεχνία 2017. Στη σελίδα μας στο Facebook υπάρχουν βίντεο που δείχνουν την κακομεταχείριση των ζώων και το απελπισμένο βλέμμα τους». Αρκετός κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί μέσα από τις δράσεις τους, σύμφωνα με τον κ. Αβραάμ, και θεωρεί ότι ο σπόρος που έχουν φυτέψει ανα-

στα δικαστήρια, είτε διαμαρτυρίας είτε συμπα -

τους στερούμε τα δικαιώματά τους και τους αξίζει η ελευθερία τους. Μέσα από τις οθόνες των λάπτοπ, δείχνουμε μια πραγματικότητα που πριν έμενε καλά κρυμμένη. Ελπίζουμε μέσα από τις δράσεις μας να πετύχουμε την ολική απελευθέρωση των ζώων, ανθρώπινων και μη. Να πω ότι ένας ακόμη λόγος δημιουργίας της συγκεκριμένης ομάδας είναι να υπάρχει ένας ασφαλής χώρος για τα άτομα που επιθυμούν να συμμετέχουν σε δράσεις για την απελευθέρωση των ζώων. Είμαστε κάθετοι σε ασεβείς συμπεριφορές και δεν δεχόμαστε στην ομάδα ως μέλη άτομα τα οποία επιλέγουν να κάνουν διακρίσεις εις βάρος άλλων ατόμων», μα ς είπε ο Βασίλης Παπαζαχαρίου από την ομάδα. Η κύρια δράση των Truth Pill είναι 1­2 φορές την εβδομάδα, σε δημόσιους κεντρικούς χώρους, να προβάλλονται μέσα από λάπτοπ βίντεο από κρυφές κάμερες σε βιομηχανίες που χρησιμοποιούν ζώα. Τα άτομα που κρατούν τα λάπτοπ φοράνε μαύρα μαντίλια, τα οποία συμβολίζουν τον κάθε άνθρωπο που κλείνει τα μάτια του στην αλήθεια που δείχνουν τα λάπτοπ. Τα άτομα που δεν κρατούν λάπτοπ στέκονται κοντά στις οθόνες, ώστε να συζητούν με όποιον περαστικό ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για το τι συμβαίνει στα ζώα. Επιπλέον, εκτός της συγκεκριμένης μορφής δράσης, οργανώνονται και άλλα είδη δράσεων, όπως προβολές του ντοκιμαντέρ Dominion και βοήθεια σε καταφύγια. «Κάθε δράση έχει τη δική της βαρύτητα και κάθε συζήτηση

νόημα και πως

θα φέρει κανένα αποτέλεσμα να δείχνουμε τέτοιες εικόνες. Η ίδια κοπέλα, αφού σκέφτηκε όσα συζήτησε μαζί μας και όσα είδε στις οθόνες, την επόμενη εβδομάδα είχε ήδη γίνει μέλος της ομάδας μας και στεκόταν εκεί, μαζί μας, κρατώντας λάπτοπ και δείχνοντας αυτές τις εικόνες. Τέτοιες πράξεις δείχνουν πως η αλλαγή δεν είναι κάτι το ανέφικτο, ούτε καν κάτι το δύσκολο. Αρκεί να είμαστε εκεί, για να θυμίζουμε πως έχουμε την επιλογή να κάνουμε το σωστό. Επίσης, πολύ συγκινητικές είναι οι στιγμές όπου οι περαστικοί αποφασίζουν επιτόπου πως δεν θέλουν να ξανασυμμετάσχουν σε χρήση ζώου και μπαίνουν κατευθείαν στη δράση μαζί μας, και δείχνουν κι εκείνοι μέσω των λάπτοπ τι συμβαίνει στα υπόλοιπα είδη ζώων. Το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που σταματούν και κοιτάζουν τις οθόνες, συγκινείται, σοκάρεται και φεύγει με δάκρυα στα μάτια. Βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας πως τα άτομα αυτά φεύγουν διαφορετικά απ’ ό,τι ήρθαν. Διότι, πλέον, γνωρίζουν την αλήθεια, γνωρίζουν πως είναι στο χέρι τους να αλλάξουν», αναφέρει ο κ. Παπαζαχαρίου. Σύμφωνα με τους Truth Pill, υπάρχει διάδραση σε ό,τι κάνουν, καθώς σε κάθε συγκέντρωση που πραγματοποιούν βλέπουν ότι όσο περνάει η ώρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να μάθουν τι μπορούν να κάνουν, για να σταματήσουν να στηρίζουν την εκμετάλλευση ζώων. Μάλιστα, αρκετές φορές, έχουν συναντήσει τυχαία σε δράση τους άτομα

πως

vegans.

από τα άτομα αυτά μπαίνουν και στην ομάδα και κάνουν ακτιβισμό πλέον κάθε εβδομάδα μαζί τους. Όποιο άτομο επιθυμεί να γίνει μέλος της ομάδας, μπορεί να στείλει αίτημα στο Facebook group που ονομάζεται TRUTH PILL, αν μένει στην Αθήνα, και στο TRUTH PILL: Patras, αν μένει στην Πάτρα.

« Είναι απαραίτητη προϋπόθεση όποιο άτομο επιθυμεί να γίνει μέλος να απαντήσει τις δύο εισαγωγικές ερωτήσεις, για να βεβαιωθούμε ότι συμφωνεί με τον τρόπο λειτουργίας της ομάδας. Η ομάδα δεν δέχεται ως μέλη άτομα τα οποία κρίνονται επικίνδυνα για τα υπόλοιπα μέλη. Δεν γίνονται δεκτοί στην ομάδα ρατσιστές, σπισιστές, σεξιστές, ομοφοβικοί, χονδροφοβικοί, τρανσφοβικοί και γενικά άτομα που επιλέγουν να κάνουν διακρίσεις», τονίζει ο κ. Παπαζαχαρίου.

-

Animal

με

ζώων μέσα σε κάθε λογής κλουβί. Αθώες ψυχές που τους έχει στερηθεί εντελώς ανήθικα αυτή η απόλυτη αίσθηση ελευθερίας», μας είπε ο Γιώργος Αγγελάκος. Συνέχισε, μιλώντας για τον σκοπό της ομάδας τους: « Ως vegan δρομείς κι ακτιβιστές, αποφασίσαμε να φτιάξουμε μια ομάδα που, μέσα από τις διαδρομές αγώνων τρεξίματος διαφόρων αποστάσεων που διανύει, αλλά και μέσα από μια σειρά νόμιμων κι ειρηνικών ακτιβιστικών δράσεων, να έχει τον ιερό σκοπό του να μεταδώσει το πνεύμα της ολιστικής ηθικής συμπεριφοράς στα ζώα και το περιβάλλον. Θέλουμε η ομάδα μας να ευαισθητοποιήσει το κοινό, τον απλό αποπροσανατολισμένο άνθρωπο, για τα δικαιώματα των ζώων στη χώρα μας, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και να ενδυναμώσει με κάθε τρόπο το έργο των εθελοντών κι ακτιβιστών που γίνεται διεθνώς, με μήνυμα τον σεβασμό απέναντι σε κάθε έμβιο οργανισμό και στόχο να δοθεί τέλος στις σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των ζώων που συντελούνται καθημερινά. Αναζητώντας, έτσι, με καθημερινές πράξεις, έναν πιο φωτεινό κόσμο για εμάς,

για τα παιδιά μας και όλα τα άλλα έθνη ζώων που κατοικούν τον πλανήτη μας».  Η ομάδα, ουσιαστικά, χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες μέσα από τρία χρώματα.

Η πρώτη αφορά τα απλά μέλη. «Οι πολύτιμοι εθελοντές μας που μας ακολουθούν εδώ και χρόνια ενημερώνονται από ε μάς και οικειοθελώς βοηθούν στις φιλοζωικές μας δράσεις, όπως υιοθεσίες ζώων, προ σφορές τροφών ή φαρμάκων σε ζώα

Οι δράσεις τους είναι εκεί έξω, στον δρόμο, μακριά από το πληκτρολόγιο, έξω από σφαγεία (καμιά φορά και μέσα), σε διαδηλώσεις με πλακάτ, σε συμβολικές καμπάνιες κι άλλες νόμιμες ενέργειες υπέρ των ζώων που κατοικούν σε αυτό τον πλανήτη. Τα μέλη αυτής της κατηγορίας θα τα αναγνωρίσετε από το μαύρο χρώμα που φορούν. Είναι μια κατηγορία που τον τελευταίο καιρό προσπαθούμε να αναπτύξουμε, μιας και είναι πεποίθησή μας ότι δεν αρκεί να είσαι vegan, πρέπει να βγεις έξω και να αντισταθείς, να είσαι ενεργός ακτιβιστής, ώστε μια μέρα να αποδοθεί δικαιοσύνη».

που έχουν ανάγκη, μετακινήσεις τραυματισμένων ζώων σε κτηνιάτρους. Είναι αυτοί που πολλές φορές μας ζητούν να μην αναφέρουμε καν το όνομά τους. Τα μέλη αυτής της κατηγορίας θα τα αναγνωρίσετε από το κόκκινο χρώμα που φορούν. Χρώμα που για μας συμβολίζει το αίμα των ζώων που άδικα χάνεται στους δρόμους, στα εργαστήρια πειραμάτων ή στα σκοτεινά σφαγεία », μας εξηγεί ο κ. Αγγελάκος και συνεχίζει: « Η δεύτερη κατηγορία είναι οι όμορφοι δρομείς μας. Φορώντας τη λευκή μπλούζα μας, περνάνε το μήνυμά μας σε ποικιλία αγώνων. Δεν μας ενδιαφέρει η επίδοση των δρομέων, αλλά κυρίως το μήνυμα κι ο συμβολισμός. Μπορεί να έχουμε στην ομάδα μας δρομείς που έχουν στο ιστορικό τους πολύ δύσκολους υπερμαραθωνίους βουνού, όπως το ROUT των 100 μιλίων, ή υπεραποστάσεις,

Η ομάδα κάνει, επίσης, καταγγελίες που γίνονται σε συνεργασία με το νομικό της τμήμα. Μια από τις τελευταίες καταγγελίες έγινε σε γνωστό τηλεοπτικό show μοντέλων μόδας για την παράνομη κακοποίηση πουλερικών κι ερπετών κατά τη φωτογράφηση ρούχων. Ο Γιώργος Αγγελάκος έχει εμπλακεί σε αρκετά περιστατικά και μας εξομολογείται ότι: «Η κάθε ιστορία ψυχής κρύβει πίσω της έναν μεγάλο κόμπο στο στομάχι μας. Μια μαχαιριά στην καρδιά, που κάποιες φορές μας γονατίζει και κάποιες μας δυναμώνει. Δυστυχώς, μόνο αυτοί που έχουν δει την ψυχή ενός ζώου να φεύγει μέσα από τα χέρια τους ίσως καταλαβαίνουν. Οι κακοποιήσεις ζώων στη χώρα μας δεν έχουν τελειωμό». Εάν θέλει κάποιος να ενταχθεί στην ομάδα των Animal Rights Runners, μπορεί να επικοινωνήσει μαζί τους στις σελίδες των social media και να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων από τους διαχειριστές τους. «Για εμάς έχει σημασία καθένας να βρει μέσα στην ομάδα μας αυτό που

είναι οι αντισπισιστές vegan ακτιβιστές μας.

ολλοί από εμάς συνηθίζουμε να βοηθάμε τις φιλοζωικές οργανώσεις της περιοχής μας, πολλές φορές μάλιστα εξαιρετικά ενεργά. Είναι πιο απτό, εύκολα πραγματοποιήσιμο και πολλές φορές φέρνει άμεσα αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότεροι έχουμε ένα ή περισσότερα ζώα συντροφιάς υπό την προστασία μας. Αν, ωστόσο, θέλουμε να προχωρήσουμε

εθελοντές, είτε ως ακτιβιστές,

απλώς ως οικονομικοί αρωγοί. Όπως και τα περισσότερα πράγματα στον κόσμο, οι ακτιβιστικές οργανώσεις δεν ταιριάζουν όλες σε όλους. Αν θ έλετε να «κάνετε τη διαφορά», δείτε τι είναι αυτό που σας ενδιαφέρει περισσότερο ως επιθυμητό αποτέλεσμα, τι είναι αυτό που σας συγκινεί, κι ακολουθήστε το. Υπάρχουν οργανώσεις που

υπέρ της προσέγγισης του Ευζωισμού (Welfarism) ή του Καταργητισμού (Abolitionism). Η συνειδητοποίηση αυτή θα περιορίσει σημαντικά τις επιλογές σας, ενώ θα καθοδηγήσει και τα επόμενα βήματά σας. Όλες οι ακτιβιστικές οργανώσεις που παρουσιάσαμε εδώ έχουν σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων και την ευζωία τους. Φυσικά κι υπάρχουν οργανώσεις που ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος, όμως, για τους vegans όλα ξεκινάνε από τα ζώα και την απάνθρωπη μεταχείρισή

Aν υπάρχει μια κατηγορία φυτικών τροφίμων που κάνει θραύση και κατακτά συνεχώς όλο και μεγαλύτερο κοινό αυτή είναι σαφώς του φυτικού γάλακτος. Οι λόγοι που έχει συμβεί αυτό είναι πολλοί, πάντως, αυτή τη στιγμή, το φυτικό γάλα καταναλώνεται από ανθρώπου ς που όχι απλώς δεν έχουν σχέση με τον βιγκανισμό, αλλά ούτε καν με τη χορτοφαγία. Τα προϊόντα φυτικού γάλακτος εμφανίστηκαν αρχικά στην ελληνική αγορά ως λύση για τους πάσχοντες από δυσανεξία στη λακτόζη και ως επιλογή διατροφής την περίοδο της νηστείας. Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την άνοδο που παρουσιάζουν τα φυτικά γάλατα. Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να μεταβολίσει τη λακτόζη, το βασικό σάκχαρο του γάλακτος (στο αγελαδινό γάλα υπάρχει σε ποσοστό από 2% έως 5%). Η αδυναμία αυτή οφείλεται στην έλλειψη

έντερο και βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου. Σύμφωνα με διεθνείς ιατρικές έρευνες, ένα πολύ υψηλό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, άνω του 70%, παρουσιάζει περισσότερο ή λιγότερο δυσανεξία στη λακτόζη. Έχουμε, λοιπόν, έναν πρώτο πολύ καλό λόγο που τα φυτικά γάλατα είναι σε άνοδο. Δεν είναι, όμως, ο μοναδικός.

στις αγελάδες σεβαστή ποσότητα αντιβιοτικών. Ένα μέρος αυτών καταλήγει στο γάλα που τελικά θα καταναλωθεί από ανθρώπους. Τα παραπάνω είναι ήδη γνωστά στον περισσότερο κόσμο. Και βέβαια, ακόμη και αν σε κάποιους δεν υπάρχει το στοιχείο

της ενσυναίσθησης του πόνου της αγελάδας, σίγουρα κανείς δεν θέλει να δώσει στο παιδί του αυτού του είδους το γάλα, με τα κατάλοιπα χημικών κι ορμονών από τις ενέσεις και τα φάρμακα. Να μην ξεχνάμε, επίσης, και τον σάλο που είχε δημιουργηθεί παλιότερα με τη διατροφή των αγελάδων, στις οποίες δίνονταν κρεατάλευρα, και είχαν προκληθεί απανωτά κρούσματα στη Βρετανία της νόσου των «τρελών αγελάδων». Ο τρίτος κρίσιμος παράγοντας, για τον οποίο αρκετοί καταναλωτές προτιμούν πλέον το φυτικό γάλα από το ζωικό και κυρίως το αγελαδινό, είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος. Για τους ανθρώπους που θέλουν να αποτελέσουν μέρος της λύσης κι όχι του προβλήματος για τον πλανήτη, η διακοπή κατανάλωσης ζωικού γάλακτος είναι ένα βασικό βήμα. Μελέτη του 2018 από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έδειξε ότι για την παραγωγή ενός λίτρου αγελαδινού γάλακτος εκπέμπονται οι τριπλάσιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, σε σύγκριση με οποιοδήποτε φυτικό γάλα, κι απαιτείται εννεαπλάσια (!) έκταση γης. Μεγάλο μέρος αυτής της γης είναι για την καλλιέργεια ζωοτροφής. Το ξεκάθαρο συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι όλα τα φυτικά γάλατα έχουν χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από το αγελαδινό γάλα. Την ίδια

Γάλα αμυγδάλου: ένοχο για τις μέλισσες Η παραγωγή αμυγδάλου, και συγκεκριμένα ο βιομηχανικός, μαζικός τρόπος παραγωγής που εφαρμόζεται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, είναι εξαιρετικά καταστροφικός για το περιβάλλον, όχι μόνο γιατί απομυζεί κι εξαντλεί τον υδροφόρο ορίζοντα, αλλά και γιατί σκοτώνει τις μέλισσες. Στην Καλιφόρνια παράγεται το 80% της παγκόσμιας παραγωγής αμυγδάλων. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι 50 δισεκατομμύρια μέλισσες εξαφανίστηκαν σε λίγους μήνες κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2018-19. Ήταν παραπάνω από το ένα τρίτο των μελισσών για την παραγωγή μελιού στις ΗΠΑ κι ο υψηλότερος αριθμός από την έναρξη των ετήσιων ερευνών για τον πληθυσμό των μελισσών στις ΗΠΑ, στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Οι Αμερικανοί μελισσοκόμοι απέδωσαν τον μαζικό θάνατο των μελισσών στην έκθεση σε φυτοφάρμακα, ασθένειες από παράσιτα κι έλλειψη τροφής. Ωστόσο, οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι ο πραγματικός ένοχος για τις μέλισσες είναι κάτι πιο βαθύ: η εξάρτηση της Αμερικής από τις μεθόδους βιομηχανικής γεωργίας, ειδικά εκείνες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία παραγωγής αμυγδάλων, η οποία επιχειρεί να «μηχανοποιήσει» μία από τις πιο ευαίσθητες

Γάλα καρύδας: η αθέατη εκμετάλλευση

Το γάλα καρύδας έχει πολύ καλή φήμη κι όχι άδικα, αφού αποτελεί πράγματι υγιεινή και θρεπτική επιλογή. Μάλιστα, από την καρύδα παράγεται και λάδι και βούτυρο που μπορούν να αντικαταστήσουν επάξια τα αντίστοιχα ζωικά λίπη και στη μαγειρική.

λευση, η άνοδος της ζήτησης για το γάλα καρύδας εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τα τροπικά δάση. Για να επεκτείνουν τις εκτάσεις καλλιέργειας καρύδας, οι ντόπιοι πληθυσμοί καταστρέφουν τροπικό δάσος κι αυτό καθιστά την παραγωγή καρύδας μία όχι και τόσο βιώσιμη επιλογή. Σύμφωνα με έρευνα που είχε κάνει μεγάλη εφημερίδα στις ΗΠΑ, το διάστημα 2007 – 2014, στην Ινδονησία, 12 στρέμματα τροπικού δάσους καταστρέφονταν μέσα σε ένα λεπτό από τις καλλιέργειες καρύδας. Υπάρχει πάντως πιστοποίηση Fair Trade σε προϊόντα καρύδας. Έτσι, ο καταναλωτής, επιλέγοντας τα πιστοποιημένα προϊόντα, μπορεί να είναι βέβαιος ότι έχουν παραχθεί με βιώσιμες πρακτικές.

Το φτωχό διατροφικά και υδροβόρο γάλα ρυζιού

Η παραγωγή της καρύδας, όμως, έχει κάποιες σκοτεινές πλευρές που καλό είναι να τις γνωρίζουμε. Η καρύδα παράγεται σε τροπικές περιοχές, όπως οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία κι η Ινδία. Οι εργάτες που εργάζονται όλη μέρα για να μαζέψουν αυτές τις καρύδες πληρώνονται λιγότερο από ένα δολάριο την ημέ-

Μία από τις πλέον διαδεδομένες επιλογές εναλλακτικού γάλακτος είναι το γάλα ρυζιού. Πρέπει, ωστόσο, να πούμε ότι το γάλα ρυζιού είναι το πλέον φτωχό διατροφικά. Στις περιπτώσεις, μάλιστα, που εμφανίζεται να περιέχει βιταμίνες, ασβέστιο κ.λπ., τα στοιχεία αυτά έχουν προστεθεί από την εταιρεία παραγωγής. Επιπλέον, η παραγωγή ρυζιού απαιτεί τεράστια ποσότητα νερού κι έχει τις περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το σύνολο των φυτών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή γάλακτος.

Το γάλα ρυζιού έχει πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη κι αρκετά υψηλό ποσοστό σε υδατάνθρακες. Έτσι, η υπερβολική κατανάλωσή του ενδέχεται να προκαλέσει ζητήματα βάρους, ενώ χρειάζεται και προσοχή από όσους πάσχουν από διαβήτη ή έχουν προβλήματα με το σάκχαρο.

λακτόζης ή ζωικών λιπαρών οξέων. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης ότι για την παρασκευή του δεν απαιτείται χρήση άλλων συστατικών, πρόσθετων συντήρησης ή βελτίωσης δομής. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως γίνονται πολλές μελέτες που αποσκοπούν στην αξιοποίηση των λιπαρών οξέων του φουντουκιού, με στόχο την αντικατάσταση των ζωικών λιπαρών. Επιπρόσθετα, η καλλιέργεια φουντουκιού, σε αντίθεση με του αμυγδάλου, δεν αποτελεί πρόβλημα για το περιβάλλον, γιατί δεν απαιτεί τόσο μεγάλες ποσότητες νερού. Ούτως ή άλλως, η φουντουκιά ευδοκιμεί σε πιο υγρά κλίματα, όπου το νερό δεν αποτελεί πρόβλημα και δεν υπάρχει έλλειψη. Επιπλέον, δεν επηρεάζει τις μέλισσες, καθώς το δέντρο αναπαράγεται με τη δύναμη του ανέμου.

Γάλα σόγιας: σταθερή αξία Αν ψάχνουμε για ένα γάλα, το οποίο να αντικαθιστά επάξια το αγελαδινό γάλα, τόσο από πλευράς διατροφής όσο κι από πλευράς βιωσιμότητας, αυτό είναι αναμφίβολα το γάλα σόγιας. Ο καρπός της σόγιας περιέχει 40% πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, 15% αδιάλυτους και 15% διαλυτούς υδατάνθρακες, 20% λιπαρές ύλες και όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Το γάλα σόγιας αποτελεί γαλάκτωμα που περιέχει νερό, υδατοδιαλυτές πρωτεΐνες, υδατάνθρακες καθώς επίσης κι έλαια που προέρχονται από το φυτό. Το γάλα σόγιας ήταν το κυρίαρχο εναλλακτικό γάλα, μέχρι που έχασε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Ένας από τους λόγους ήταν η χρήση μεταλλαγμένης σόγιας στις καλλιέργειες. Ένας δεύτερος λόγος ήταν η σύσταση της σόγιας

κι οι ποσότητες ορμονών που περιέχει και που φαίνεται να συμπίπτουν με τις ανθρώπινες ορμόνες. Ειδικοί, πάντως, τονίζουν πως αυτό ναι μεν ισχύει, αλλά θα πρέπει να καταναλώσει κανείς απίστευτες ποσότητες γάλακτος σόγιας, για να υπάρξει κάποιο πρόβλημα στον οργανισμό του. Η σόγια καλλιεργείται σε τεράστιες ποσότητες παγκοσμίως, καθώς χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή. Γενικά, η σόγια θεωρείται βιώσιμο φυτό, με εξαίρεση τις περιοχές του Αμαζονίου, όπου για να επεκταθεί η καλλιέργειά της καταστρέφεται τροπικό δάσος. Για την περίπτωση αυτή ισχύει και για τη σόγια η πιστοποίηση Fair Trade, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αναγράφεται ότι δεν χρησιμοποιείται μεταλλαγμένη σόγια για την παρασκευή γάλακτος.

Γάλα κάνναβης: προς το παρόν παραμένει στο παρασκήνιο Το γάλα κάνναβης έχει κάνει την εμφάνισή του στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Από πλευράς βιωσιμότητας αποτελεί την πλέον ιδανική επιλογή, αφού συζητούμε για ένα φυτό που δεν χρειάζεται καν καλλιεργήσιμες εκτάσεις για να ευδοκιμήσει. Φυτρώνει παντού κι έχει άπειρες χρήσεις. Μιλάμε βεβαίως για τη βιομηχανική κάνναβη που δεν έχει ψυχοτρόπο επίδραση. Σίγουρα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επέλεξαν να δοκιμάσουν το συγκεκριμένο γάλα, με την ελπίδα μιας γλυκιάς μέθης, κι επίσης σίγουρα απογοητεύθηκαν. Η γεύση, όμως, είναι η χαρακτηριστική της κάνναβης και τολμούμε να συμπεράνουμε, χωρίς να διαθέτουμε περισσότερα στοιχεία και δεδομένα, πως αυτός είναι ο λόγος που το συγκεκριμένο γάλα, παρά τη διατροφική του αξία και το θετικό περιβαλλοντικό του αποτύπωμα, δεν έχει κερδίσει και πολύ τις προτιμήσεις των καταναλωτών.

Γάλα από άλλους ξηρούς καρπούς Το τελευταίο διάστημα έχει εμφανιστεί γάλα από καρύδι, από κάσιους κι από φιστίκι. Το γάλα από καρύδι έχει το πλεονέκτημα της υψηλής πρωτεΐνης που φθάνει και τα 11 γραμμάρια ανά ποτήρι, ποσότητα που είναι εφάμιλλη του ζωικού γάλακτος. Την ίδια ώρα, όμως, είναι υψηλό σε λιπαρά και δεν έχει πολύ ασβέστιο. Το γάλα από κάσιους και

φιστίκι είναι φτωχό σε πρωτεΐνες, πλούσιο όμως σε βιταμίνες D, B2, B12, E και ασβέστιο.

Γάλα βρώμης: ο ανερχόμενος πρωταθλητής. Το γάλα βρώμης γίνεται όλο και πιο δημοφιλές στο καταναλωτικό κοινό κι υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι που συμβαίνει αυτό. Στους δείκτες βιωσιμότητας, το φυτό παίρνει άριστα. Ευδοκιμεί σε εύκρατα και βόρεια κλίματα, άρα δεν προκαλεί ζημιά σε τροπικά δάση, όπως συμβαίνει με τις καρύδες ή με τη σόγια. Το κοινό χαρακτηριστικό που έχει με τη σόγια είναι πως καλλιεργείται σε μεγάλες ποσότητες παγκοσμίως και πάνω από το 50% της παραγωγής χρησιμοποιείται στην παρασκευή ζωοτροφής.

Το πλεονέκτημα σε αυτή την περίπτωση είναι πως δεν χρειάζεται να δημιουργηθούν νέες καλλιέργειες. Απλώς, αντί να κατευθυνθεί η βρώμη στη βιομηχανική κτηνοτροφία, θα πρέπει να κατευθυνθεί σε μεγαλύτερη ποσότητα στις εταιρείες παραγωγής και διάθεσης φυτικών τροφίμων. Πράγμα και το οποίο συμβαίνει, καθώς στις ΗΠΑ οι πωλήσεις γάλακτος βρώμης από 4,4 εκατομμύρια δολάρια το 2017 εκτοξεύθηκαν στα 29 εκατομμύρια δολάρια το 2019, ξεπερνώντας και το γάλα αμυγδάλου. Το γάλα βρώμης περιέχει ικανοποιητική ποσότητα πρωτεΐνης, φτάνοντας τα 2 γραμμάρια ανά ποτήρι. Παράλληλα, είναι πλούσιο σε βιταμίνες κι ασβέστιο κι έχει μηδέν κορεσμένα λιπαρά και μηδέν σάκχαρα -με εξαίρεση την περίπτωση να έχουν μπει ως πρόσθετα από εταιρείες παραγωγής.

Φτιάξ’ το μόνος σου Το πλέον σημαντικό με τη βρώμη είναι ότι μπορεί να φτιάξει κανείς το γάλα μόνος του, στο σπίτι, πολύ εύκολα. Υ πάρχουν πολλές συνταγές στο διαδίκτυο, αλλά και βίντεο στο YouTube, που δείχνουν με πόσο απλό τρόπο μπορεί κανείς να παρασκευάσει ένα λίτρο γάλακτος βρώμης. Το ίδιο ισχύει, με λίγο μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, και με τα αμύγδαλα και τα φουντούκια. Η ειδοποιός διαφορά εδώ είναι το κόστος. Τα αμύγδαλα

στην καλύ-

τερη περίπτωση 15 ευρώ το κιλό, με τις πιο συνηθισμένες τιμές να είναι γύρω στα 18 με 20 ευρώ το κιλό. Έτσι, το να αγοράσει κανείς ξηρούς καρπούς αυτού του κόστους, να τους πολτοποιήσει, να τους στραγγίσει και να πετάξει μετά την ψίχα τους, για να πάρει ένα λίτρο γάλα, είναι κάτι που ίσως αποφύγει να κάνει συχνά. Αντίθετα, η ίδια διαδικασία με τη βρώμη, όχι μόνο είναι εύκολη αλλά συμφέρει κιόλας, αφού το κόστος για την αγορά της είναι πολύ χαμηλό. Τώρα, για ποιον λόγο το γάλα βρώμης πωλείται κι αυτό σε τιμές γύρω στα 3 ευρώ είναι κάτι που δεν έχει λογική και πιθανότατα μόνο οι εταιρείες θα μπορούσαν να απαντήσουν. Η βρώμη είναι σαφές πως δεν χρειάζεται μεγάλη επεξεργασία για να φτάσει στο ράφι κι ως πρώτη ύλη είναι πολύ φθηνή. Λογικά σκεπτόμενος κάποιος, θα μπορούσε να υποθέσει πως ένα λίτρο γάλα βρώμης θα έπρεπε να έχει τιμή αντίστοιχη του αγελαδινού γάλακτος, πράγμα που ωστόσο δεν συμβαίνει. Τα οφέλη για το περιβάλλον, το πρόβλημα του κόστους Οι επιστήμονες επισημαίνουν πως το γάλα αμυγδάλου και το γάλα καρύδας, παρ’ όλο που όπως προαναφέρθηκε προκαλούν ζημιά στο περιβάλλον, είναι σαφώς προτιμότερα από το αγελαδινό γάλα. Η παραγωγή του τελευταίου κάνει πολλαπλάσια ζημιά στο περιβάλλον και

περιλαμβάνει κι όλα τα άλλα προβλήματα που συνοδεύουν την παραδοσιακή γαλακτοπαραγωγή. Το πρόβλημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι το κόστος που καλείται να καταβάλλει κανείς, αν επιλέξει να απορρίψει το αγελαδινό γάλα από τη διατροφή του και να στραφεί σε κάποιο φυτικό προϊόν. Οι τιμές στα φυτικά γάλατα κυμαίνονται στα 3 ευρώ το λίτρο κατά μέσο όρο, σε αντίθεση με το αγελαδινό που πωλείται κατά μέσο όρο στα 1,3 ευρώ. Πράγμα που σημαίνει υπερδιπλασιασμό του κόστους για τις ανάγκες σε γάλα. Και όταν συζητάμε για οικογένειες με παιδιά, η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο. Πάρα, όμως, το γεγονός αυτό, τα στοιχεία από τις μετρήσεις κατανάλωσης για τις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ έδειξαν ότι το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2018 οι πωλήσεις vegan γαλακτοκομικών εμφάνισαν αύξηση των πωλήσεων κατά 57% σε αξία και κατά 64% σε όγκο, όταν η παραδοσιακή αγορά γάλακτος το ίδιο διάστημα εμφάνισε μεικτή εικόνα, με μικρή πτώση του όγκου των πωλήσεων κι οριακή αύξηση σε αξία πωλήσεων. Αντιστοίχως, το διάστημα Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2019 καταγράφηκε περαιτέρω αύξηση στις πωλήσεις φυτικού γάλακτος κατά 33,2%. Η τάση αυτή συνεχίζεται κι εντείνεται μέχρι και σήμερα και αυτό διαπιστώνεται από το γεγονός πως εμφανίζονται όλο και περισσότερα

προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως σε αυτή τη μάχη έχουν μπει και παραδοσιακές γαλακτοβιομηχανίες στη χώρα μας που πλέον προσφέρουν και φυτικό γάλα.

Τα οφέλη για την υγεία Καταναλώνοντας φυτικό γάλα, ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί στις περισσότερες των περιπτώσεων να καλύψει πλήρως τις διατροφικές του ανάγκες. Ακόμη και στην περίπτωση που το ποσοστό της πρωτεΐνης είναι χαμηλό, οι διατροφολόγοι υποστηρίζουν ότι, μέσω της μεσογειακής διατροφής, μπορούν κάλλιστα να καλυφθούν οι ανάγκες σε πρωτεΐνες. Επιπλέον, το φυτικό γάλα έχει βιταμίνες και ασβέστιο που χρειάζεται ο οργανισμός, ενώ παράλληλα δεν έχει σάκχαρα, αν δεν έχει προστεθεί με τεχνητό τρόπο ζάχαρη στο προϊόν, και δεν ανεβάζει τη χοληστερίνη. Σε σύγκριση με το ζωικό γάλα, έχει μόνο θετικά στοιχεία να παρουσιάσει από όλες τις απόψεις. Τέλος, να μη μας διαφεύγει πως για μια σωστή διατροφή και λήψη των απαραίτητων συστατικών θα μπορούσε κανείς να συνδυάζει διάφορα είδη φυτικού γάλακτος. Όπως και να ‘χει, φαίνεται ήδη πως αργά ή γρήγορα το φυτικό γάλα θα αποτελέσει κυρίαρχο είδος διατροφής για το σύνολο του πληθυσμού, ιδίως αν με την πάροδο του χρόνου υπάρξει σε κάποια είδη και μείωση της τιμής.

Mystic Vegan

Το Mystic αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια έναν χώρο εστίασης στην Αθήνα που πρεσβεύει την υγιεινή διατροφή. Ανέκαθεν ήταν vegan friendly, προσφέροντας αντίστοιχες επιλογές για πίτσες, σαλάτες, ζυμαρικά και γλυκά. Πλέον διαθέτει και χώρο «Mystic Vegan» με αποκλειστικά vegan γεύσεις. Πόλη: Αθήνα Διεύθυνση: Εμμανουήλ

Baba Ghanoush

περισσότεροι που το έχουν επισκεφτεί έχουν να λένε για τα απίθανα φαλάφελ που φτιάχνει το μικρό, αλλά καλαίσθητο μαγαζί που βρίσκεται στην πλατεία Βαρνάβα (Παγκράτι). Κάποιες, μάλιστα, κριτικές τα χαρακτηρίζουν ως αέρινα, τραγανά και πεντανόστιμα. Το εστιατόριο έχει κι εξαιρετικές σαλάτες, ενώ να τονίσουμε ότι οι τιμές είναι καλές σε σχέση με το προσφερόμενο προϊόν.

Peas

Το μικρό αλλά πολύ χαριτωμένο μαγαζί στο Κουκάκι προσφέρει γρήγορο και νόστιμο χορτοφαγικό φαγητό, με άριστης ποιότητας πρώτες ύλες, σε προσιτές τιμές. Το φαγητό είναι street food, αλλά όχι junk food! Με το ένα μεγάλο τραπέζι που διαθέτει, προωθεί την επικοινωνία, τη μοιρασιά και τη συνύπαρξη των θαμώνων. Τέλος, να αναφέρουμε ότι η εξυπηρέτηση είναι άψογη. Πόλη: Αθήνα Διεύθυνση: Φαλήρου 40 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 9218875 Email: info@peas.gr Website: www.peas.gr

Falafeland

To Falafeland το συναντάμε στη Σαντορίνη. Προσφέρει αποκλειστικά vegetarian και vegan επιλογές στην κατηγορία

το new entry στον χώρο των vegan εστιατορίων, αλλά έχει ήδη κερδίσει την καρδιά μας. Μοντέρνα πιάτα και γκουρμέ καταστάσεις θα συναντήσει όποιος επισκεφτεί το εστιατόριο του Άλκη Μιχαήλ που στεγάζεται στο ξενοδοχείο Niki Athens Hotel. Όλες οι πρώτες ύλες είναι βιολογικές και κάθε πιάτο που θα δοκιμάσετε θα σας αφήσει ενθουσιασμένους. Εμείς αγαπήσαμε το γουακαμόλε από μάνγκο και κίτρινη πιπεριά, σερβιρισμένο σε ψωμί από προζύμι με χαρούπι.

Το Βαζάκι

To Βαζάκι είναι ένα juice bar που βρίσκεται στην Αθήνα και προσφέρει ποικιλία σε χυμούς φτιαγμένους από βιολογικά προϊόντα, φρούτα, λαχανικά και γάλα αμυγδάλου. Επιπλέον, στις προτάσεις του προστίθενται υγιεινά σνακ και γεύματα, καθώς και vegan γλυκά. Πόλη: Αθήνα Διεύθυνση: Αριστοτέλους 33, Χαλάνδρι Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 6800067 Email: info@tobazaki.com Website: www.tobazaki.com

κρεπερί που τη συναντάμε στη Θεσσαλονίκη κι έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Στις επιλογές της περιλαμβάνεται το vegan φύλλο κρέπας. Μάλιστα, διαθέτει και ξεχωριστό, αυστηρά χορτοφαγικό, κατάλογο για κρέπες (vegan menu) και συγκεκριμένα το Captain Planet’s vegan menu. Πόλη: Θεσσαλονίκη Διεύθυνση: 25ης Μαρτίου 25 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2310 849020 Email: info@mammys-crepa.gr Website: mammys-crepa.gr

Soul Jazz and coffee

Γρηγόρης

Μικρογεύματα

Η γνωστή αλυσίδα Γρηγόρης Μικρογεύματα, με πολλά καταστήματα στην Ελλάδα, διαθέτει πολλές vegan επιλογές σε καφέδες, χυμούς, σάντουιτς, κουλούρια, πίτες και γλυκίσματα. Πόλη: Πανελλαδικά Διεύθυνση: (αλυσίδα καταστημάτων) Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2130 400400 Email: info@gregorys.gr Website: www.gregorys.gr

Couel

Το Couel είναι ένα εργαστήρι ζαχαροπλαστικής στην Αθήνα, με ιστορία από το 1974. Συγχρονισμένο με τις νέες γαστρονομικές κατευθύνσεις διαθέτει, μεταξύ άλλων, και προϊόντα που προορίζονται για τους αυστηρά χορτοφάγους, όπως βουτήματα, κουλούρια, κέικ, κεράσματα σοκολάτας, πανακότες, παγωτά, τούρτες και πάστες. Πόλη: Αθήνα Διεύθυνση: Ασκληπιού 109 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3606220 Email: info@couel.gr Website: www.couel.gr

231 5539222 Email: info@healthy-pastry.gr Website: healthy-pastry.gr

Φύσις

Το Φύσις είναι ζαχαροπλαστείο στην Αθήνα με μεγάλη ποικιλία γλυκών. Όπως χαριτολογώντας μας ανέφεραν, φτιάχνουν και «Γλυκά με ήθος». Ποια είναι αυτά; Γλυκά με αγνές και βιολογικές πρώτες ύλες, γλυκά χωρίς ζάχαρη, χωρίς γλουτένη και, φυσικά, χωρίς ζωικά λιπαρά Πόλη: Αθήνα Διεύθυνση: Ασκληπιού 109 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3606220 Email: info@couel.gr Website: www.couel.gr

Π

άμε όμως να δούμε τα πράγματα με τη σειρά. Η πρώτη ύλη για τη δημιουργία του κρασιού είναι, όπως όλοι γνωρίζουμε, ο μούστος από τα σταφύλια. Ο μούστος μπαίνει στο βαρέλι και, μέσα από τη διαδικασία της ζύμωσης, τα σάκχαρα που περιέχει ο μούστος μετατρέπονται σε αλκοόλ. Έτσι,

στο τέλος έχουμε τον οίνο που ευφραίνει καρδιές αιώνες τώρα. Όλα καλά και vegan μέχρι εδώ. Η αιτία που ένα κρασί παύει να είναι vegan είναι η διαδικασία που ακολουθείται κατόπιν από τους οινοποιούς, προκειμένου να γίνει καθαρό και διαυγές. Όλα τα κρασιά κατά τη δημιουργία τους είναι

θολά, λόγω των φυσικών ουσιών που περιέχουν. Είναι φυσιολογικό, δηλαδή, που είναι θολά και σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει πως είναι επιβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό, κάθε άλλο μάλιστα. Οπτικά, ωστόσο, αυτή η θολούρα δεν είναι καθόλου ευχάριστη στους περισσότερους από εμάς.

μπορούν να μείνουν για καιρό στο βαρέλι και με τη φροντίδα των οινοποιών να «καθαρίσουν» από μόνα τους, επιτρέποντας να γίνει σε αργό χρόνο η καθίζηση των σωματιδίων. Στις περισσότερες, όμως, περιπτώσεις αυτό δεν είναι δυνατόν και κυρίως για τα κρασιά που πρέπει να καταναλωθούν φρέσκα. Για να γίνει η καθίζηση πιο γρήγορα και να αποκτήσει διαύγεια το κρασί, τα οινοποιεία χρησιμοποιούν ουσίες, όπως καζεΐνη που είναι πρωτεΐνη γάλακτος, αλβουμίνη τουτέστιν ασπράδια αυγών, ζελατίνη που προέρχεται από ζωική πρωτεΐνη, και ιχθυόκολλα που είναι πρωτεΐνη από ψάρια. Με αυτόν, όμως, τον τρόπο, όπως εύκολα καταλαβαίνουμε, το κρασί παύει να είναι vegan. Θα πρέπει να πούμε πως το υλικό που συγκεντρώνεται από τη διαδικασία της καθίζησης κατόπιν απομακρύνεται από το κρασί. Για τον λόγο αυτό, οι περισσότεροι χορτοφάγοι δεν προβληματίζονται για το κρασί, αφού έχουν έτσι κι αλλιώς ζωικά προϊόντα στη διατροφή τους. Για την πλειονότητα των vegans δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Πρώτον, γιατί παρά την απομάκρυνση των ουσιών παραμένουν στοιχεία, έστω και μικροσκοπικά, ζωικών προϊόντων στο κρασί και δεύτερον, γιατί βέβαια υπάρχει κι η ηθική διάσταση του πράγματος.

ΕΊΝΑΊ

ΤΟ ΚΡΑΣΊ ΣΟΥ

VEGAN;

Κατά τη διάρκεια της οινοποιητικής διαδικασίας, το κρασί φιλτράρεται με τη βοήθεια ουσιών που ονομάζονται «κόλλες». Η διαδικασία αυτή ονομάζεται διαύγαση και χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση πρωτεϊνών, ζυμών και άλλων οργανικών σωματιδίων από το κρασί.

οινοπαραγωγοί σε όλο τον κόσμο, και στην Ελλάδα, επιλέγουν να μην ακολουθούν καθόλου τη διαδικασία της πρωτεϊνικής καθίζησης και προτιμούν να αφήνουν τα κρασιά να «καθαρίσουν» μόνα τους. Στη διεθνή ορολογία, αυτά τα κρασιά τα εντοπίζουμε ως unfiltered ή unfined. Αυτά τα κρασιά, εφόσον δεν έχει ακολουθηθεί η διαδικασία της διαύγασης, μπορούν να καταναλώνονται χωρίς δεύτερη σκέψη κι ενοχές και από τους vegans.

Το θέμα της πιστοποίησης Στην Ελλάδα, όπως προαναφέραμε, είναι αρκετά τα οινοποιεία που εντοπίσαμε στην έρευνά μας τα οποία δηλώνουν πως δεν χρησιμοποιούν ζωικές πρώτες ύλες για τη διαύγαση. Ερχόμαστε, όμως, στο θέμα της πιστοποίησης. Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν κάπως. Τα ελληνικά οινοποιεία ­που εντοπίσαμε εμείς τουλάχιστον­ τα οποία διαθέτουν vegan πιστοποίηση στην παρούσα φάση μπορούν να μετρηθούν κυριολεκτικά στα δάκτυλα του ενός χεριού. Σε αυτό το σημείο, να πούμε πως για να λάβει ένα κρασί πιστοποίηση vegan δεν αρκεί μόνο να μη χρησιμοποιεί ζωικές πρώτες ύλες για τη διαύγαση. Θα πρέπει επίσης να μη χρησιμοποιεί ζώα στους αμπελώνες, πράγμα έτσι κι αλλιώς σπάνιο στις μέρες μας, αλλά ούτε κι υλικά από ζώα, όπως εργαλεία φτιαγμένα από κέρατα ζώων, για τη φροντίδα του αμπελώνα. Για να λάβει ένα οινοποιείο την πιστοποίηση, θα πρέπει να δαπανήσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό σε κάποια εταιρεία που παρέχει τις πιστοποιήσεις. Για να προβεί μια επιχείρηση σε αυτή την επένδυση ­διότι περί επένδυσης πρόκειται­ θα πρέπει να αναμένει πως θα του αποδώσει κι ανάλογα οφέλη. Κακά τα ψέματα, ο βιγκανισμός προχωράει μεν και στην Ελλάδα, αλλά δεν έχει φτάσει στα μεγέθη που υπάρχουν σε άλλες χώρες, ώστε να είναι η συγκεκριμένη πιστοποίηση εκ των ων ουκ άνευ για τα οινοποιεία. Τα δεδομένα δείχνουν πως κάποια στιγμή το πράγμα μάλλον προς τα εκεί θα πάει και στην Ελλάδα, όμως είναι σαφές πως έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας. Έτσι, τη vegan πιστοποίηση την έχουν και προσπαθούν να την αποκτήσουν, προς το παρόν ξαναλέμε, τα οινοποιεία που έχουν ή θέλουν να αποκτήσουν έντονη εξαγωγική δραστηριότητα.

Vegan κατά δήλωση Ωστόσο, αναφέραμε ήδη πως είναι αρκετά τα οινοποιεία που δηλώνουν πως δεν χρησιμοποιούν ζωικές πρώτες ύλες για τη διαύγαση. Στην ενδεικτική έρευνα που πραγματοποιήσαμε, εντοπίσαμε περί τα τριάντα τέτοια οινοποιεία και βεβαίως ενδεχομένως, αν όχι σίγουρα, θα υπάρχουν κι άλλα. Ο λόγος που το λέμε αυτό είναι διότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 1.290 οινοποιεία και, όπως είναι ευνόητο, δεν ήρθαμε σε επαφή με όλα, παρά μόνο με ένα μέρος τους. Αυτά τα οινοποιεία, λοιπόν, παράγουν vegan κρασιά κατά δήλωσή τους. Κατά πόσο αυτή η δήλωση είναι απόλυτα ειλικρινής, αν τα πράγματα είναι ακριβώς ή σχεδόν έτσι, ξεκαθαρίζουμε πως δεν το γνωρίζουμε. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε και το κάνουμε είναι να παρουσιάσουμε σε μια λίστα ποια είναι αυτά τα οινοποιεία που βρήκαμε εμείς, στα οποία κάλλιστα μπορείτε να κάνετε μία τηλεφωνική κλήση και να μιλήσετε μαζί τους κι εσείς σχετικά με το θέμα. Να πούμε δε πως πολλά οινοποιεία είναι και επισκέψιμα. Είναι πολύ πιθανό κάποιοι οινοποιοί να σας προσκαλέσουν στο οινοποιείο τους, για να δείτε από κοντά τις εγκαταστάσεις, τον τρόπο παραγωγής του κρασιού και να κάνετε και γευσιγνωσία. Αν μάλιστα βρίσκεστε σε κάποια μεγάλη πόλη και το οινοποιείο βρίσκεται κάπου στην περιφέρεια, θα είναι κι ευκαιρία για μια πολύ

Α πό Info Point

αγορά, τονίζοντας πως πρόκειται για αυτά που καταφέραμε εμείς να

Το γεγονός αυτό μας δείχνει πως η υπόθεση vegan κρασί έχει δρόμο μπροστά της. Πόσο μακρύς ή σύντομος θα είναι αυτός ο δρόμος θα δείξει. Με δεδομένο, πάντως, ότι ήδη στο εξωτερικό πολλά σούπερ μάρκετ τοποθετούν στα ράφια τους vegan κρασιά, εξαιτίας της ζήτησης που παρουσιάζουν, μας κάνει να ευελπιστούμε πως ίσως, σχετικά σύντομα, κάποια αλυσίδα από τις εγχώριες να προχωρήσει σε κάποια ανάλογη κίνηση, πράγμα που θα έλυνε αρκετά προβλήματα. Info Point Οινοποιείο Οικογένεια Γεωργά Μεσόγεια Αττικής 210 6633345 info@geowines.gr www.geowines.gr

μας εμείς παρουσιάζουμε παρακάτω vegan κρασιά που κυκλοφορούν στην Η έρευνα στις κάβες: «Vegan κρασί; Συγγνώμη, πώς είπατε;» 59

vegan διατροφή.

σε κάβες. Θα πρέπει, όμως, να ξεχωρίσουμε την κάβα Celier, όχι για κάποιον άλλο λόγο, αλλά γιατί στην ιστοσελίδα της διαθέτει «φίλτρο» για αναζήτηση vegan κρασιών, όπου το ευχάριστο είναι πως εμφανίζονται όχι ένα και δύο, αλλά συνολικά 49 ξεχωριστές ετικέτες vegan κρασιών. Μεταξύ τους καταλέγονται τα Miguel Torres Estelado Rose Brut, Hugel & Fils Riesling Classic 2015, E. Guigal Cotes Du Rhone Blanc 2016, Gerard Bertrand Prima Nature Syrah 2017, Marques De Caceres Rioja Reserva 2012, Chateau Musar 2010

Δεν μπορούμε, βέβαια, από την άλλη να μη σχολιάσουμε πως στα vegan κρασιά που παρουσιάζονται στον κατάλογο υπάρχουν και κάποια που όταν απευθυνθήκαμε στους οινοποιούς, μας απάντησαν ότι δεν παράγουν vegan κρασιά, γεγονός που μας άφησε ολίγον μπερδεμένους. Με αυτό γίνεται σαφές ότι η υπόθεση vegan κρασί στην Ελλάδα είναι ακόμη σε πρώιμο

στάδιο, πάραυτα εκτίμησή μας είναι πως η κατάσταση θα βελτιωθεί και σχετικά σύντομα. Έως τότε κρατήστε την πληροφορία για τα αφιλτράριστα κρασιά, μιλήστε με παραγωγούς και δοκιμάστε οίνους που προαναφέραμε και διαθέτουν πιστοποίηση. Παρακάτω, ωστόσο, εμείς παραθέτουμε και τα οινοποιεία που παράγουν κατά δήλωσή τους vegan κρασί.

RIRA26910 20123info@rira.gr

8055642info@gaiawines.gr

ι

ωοθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας, καθώς είναι υπεύθυνες για την παραγωγή: 1. των ωαρίων, δηλαδή του γενετικού υλικού 2. των θηλυκών ορμονών. Μία από τις συχνότερες ενδοκρινολογικές παθήσεις των ωοθηκών, δηλαδή παθήσεις στις οποίες έχουμε διαταραχή ορμονών, είναι το σύνδρομο PCOS (Polycystic ovary syndrome), το οποίο οδηγεί σε μη ικανοποιητική λειτουργία των ωοθηκών. Αυτή η διαταραχή έχει τα παρακάτω αποτελέσματα: • Ανωμαλίες στην περίοδο. Παρατηρούνται κύκλοι μεγαλύτερης διάρκειας από το φυσιολογικό (21 - 35 ημερών), που μπορεί να φτάνουν μέχρι και μήνες ή ακόμη και χρόνια σε σπάνιες περιπτώσεις. Αυτό συνεπάγεται υπογονιμότητα, δηλαδή μειωμένη ικανότητα σύλληψης, αφού απελευθερώνονται λιγότερα ωάρια από το φυσιολογικό ανά έτος. • Αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, που σημαίνει δυσκολία στη μεταφορά της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα μέσα στα κύτταρα, κατάσταση που οδηγεί σε παχυσαρκία. • Υπερανδρογοναιμία (αύξηση των ανδρικών ορμονών), με συνέπεια αυξημένη τριχοφυΐα και ακμή. Γυναίκες με PCOS βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων, όπως: διαβήτης, υπέρταση, καρκίνος μαστού ή ενδομητρίου. Παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση του συνδρόμου Ένα ποσοστό 40-60% των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες είναι υπέρβαρες. Η απώλεια βάρους βελτιώνει τα συμπτώματα, συνεπώς οι διατροφικές αλλαγές είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας.

Οι γλυκοτοξίνες, τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη κι όσα περιέχουν κορεσμένα και τρανς λιπαρά, επιβαρύνουν την κατάσταση. 1. Γλυκοτοξίνες [AGEs] Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι οι γλυκοτοξίνες, που είναι μόρια με ιδιαίτερα

οξειδωτική δράση, δηλαδή προκαλούν οξειδωτικό στρες και φλεγμονή, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία χρόνιων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου πιθανώς και του PCOS. Γυναίκες με το σύνδρομο τείνουν να έχουν σχεδόν διπλάσια ποσότητα γλυκοτοξινών στο αίμα τους.

ρισσότερο αν προσθέσουμε λίπος κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Τρόφιμα πλούσια σε αυτές είναι τα: • κρέας

• τυριά (όσο πιο πλούσια σε λιπαρά, τόσο περισσότερες γλυκοτοξίνες περιέχουν)

• ζωικά λίπη, όπως όσα βρίσκονται σε κρέας, βούτυρο, μαγιονέζα

• φυτικά λίπη, όπως όσα βρίσκονται σε μαργαρίνη, ελαιόλαδο, λινέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο, ξηρούς καρπούς • υδατάνθρακες, κυρίως επεξεργασμένοι, που συνήθως βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα σε ξηρά τρόφιμα που έχουν προσθήκη λιπαρών ουσιών (π.χ. πατατάκια, μπισκότα, κρουασάν και γενικά προϊόντα ζύμης). Σημείωση: οι ωμοί ξηροί καρποί έχουν τριάντα φορές λιγότερες γλυκοτοξίνες από τους ψημένους.

πολύ η παρουσία τους, όταν μαγειρεύονται και κυρίως κατά το τηγάνισμα, το ψήσιμο στον φούρνο ή στη σχάρα, πολύ δε πε-

2. Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως: • ραφιναρισμένοι υδατάνθρακες (άσπρο ψωμί, άσπρο ρύζι, πίτσα, λευκά μακα-

• αναψυκτικά

• χυμοί φρούτων

• τρόφιμα με προσθήκη σακχάρων (π.χ. σιρόπι καλαμποκιού, γλυκόζη), όπως παγωτά, γιαούρτια με πρόσθετα σάκχαρα, δημητριακά πρωινού. 3. Τρόφιμα με αυξημένη περιεκτικότητα σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά: • κρέας κι επεξεργασμένα κρέατα, όπως αλλαντικά και χάμπουργκερ στα fast food • γαλακτοκομικά, με χειρότερα όλων τα τυριά, τα οποία είναι κι άκρως εθιστικά • προϊόντα ζύμης, όπως ντόνατς, πίτσες, πανκέικς, κέικ. • σνακ εμπορίου (π.χ. πατατάκια, ποπ κορν με βούτυρο, κρουασάν, μπισκότα) που προκαλούν αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία όπως αναφέρθηκε προηγουμένως είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα του PCOS. Είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι η ποιότητα της τροφής που καταναλώνεται έχει σχέση με το PCOS όχι μόνο έμμεση, μέσω της αύξησης βάρους που προκαλεί, αλλά και άμεση. Συγκεκριμένα, έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και αδύνατες γυναίκες είναι πιθανόν να έχουν το ίδιο αυξημένα επίπεδα γλυκοτοξινών

με εκείνες που είναι υπέρβαρες, όταν οι πρώτες ακολουθούν ανθυγιεινή διατροφή. Αυτό καταδεικνύει ότι το κανονικό ή και χαμηλό σωματικό βάρος δεν συνεπάγεται απαραίτητα και καλή υγεία.

Συνεπώς, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι όσο λιγότερα ζωικά και επεξεργασμένα φυτικά τρόφιμα καταναλώνουμε τόσο το καλύτερο για την υγεία μας. Ιδανική διατροφή θεωρείται εκείνη που περιλαμβάνει αποκλειστικά, ει δυνατόν, φυτικά μη επεξεργασμένα τρόφιμα (whole-food plantbased diet, όπως αποδίδεται στα αγγλικά). Τρόφιμα με σημαντικό ρόλο στην πρόληψη κι αντιμετώπιση του συνδρόμου Εκτός από τις παραπάνω διατροφικές συστάσεις, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση φυτικών ινών και σόγιας βοηθούν ιδιαιτέρως. Στο τμήμα του άρθρου που ακολουθεί θα παρουσιάσουμε τον ξεχωριστό τους ρόλο. 1. Φυτικές ίνες Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες βοηθούν στην απώλεια βάρους σε γυναίκες με PCOS και μειώνουν τα επίπεδα της ινσουλίνης, καθώς και τον αριθμό των οξειδωτικών ριζών. Επίσης, επειδή περιέχουν πρεβιοτικά, τρέφουν με αυτά τα προβιοτικά, δηλαδή τα χρήσιμα μικρόβια που αποικίζουν το έντερο, και με αυτόν τον τρόπο βοηθούν να αναπτυχθεί ένα υγιές εντερικό μικροβίωμα (δηλαδή να γίνεται απορρόφηση των ωφέλιμων διατροφικών ουσιών και παρεμπόδιση των βλαβερών). Τρόφιμα με αυξημένη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες: • όσπρια (μαύρα φασόλια, φακές, ρεβίθια)

• σπόροι (λιναρόσπορος, ηλιόσπορος, σπόροι chia)

• μούρα (βατόμουρα, μύρτιλλα, φραγκο στάφυλα)

• σιτηρά ολικής (μαύρο ρύζι, κινόα, άλευρα ολικής) 2. Σόγια Χρησιμοποιείται ως τροφή στις χώρες της Ασίας εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι φυτό που περιέχει όλα τα βασικά αμινο ξέα, οπότε αποτελεί πηγή πλήρους πρωτεΐνης, χαμηλής σε λιπαρά και πλούσιας σε βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Περιέχει ουσίες που δρουν ως φυτοοιστρογόνα, δηλαδή μιμούνται τα οιστρογόνα (θηλυκές ορμόνες), αλλά με φυσικό τρόπο και πολύ πιο ήπια δράση από αυτά (100-1.000 φορές μικρότερη).

Όταν καταναλώνεται με σύνεση, σε μικρές ποσότητες, λίγες φορές την εβδομάδα, δεν επιφέρει διαταραχή στη δράση του θυρεοειδούς αδένα. Αυτό μπορεί να συμβεί με την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων σόγιας (π.χ. σκόνη από πρωτεΐνη σόγιας, υδρογονωμένο σογιέλαιο, εναλλακτικά προϊόντα κρέατος από σόγια). Η σωστή κατανάλωσή της φαίνεται να επιφέρει βελτίωση στο PCOS, αν και οι σχετικές μελέτες είναι περιορισμένες. Μία τυχαιοποιημένη μελέτη του 2018 (ncbi.nlm.nih.gov. J Hum Nutr Diet 2018 Aug. 31) έκανε σύγκριση

Τόπος Γέννησης: Αθήνα 1969

Σπουδές: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1989-1996 Λ Επιμέλεια χειρουργείων Μαιευτηρίου Ιασώ 2005-2016 Λ Μαιευτικό Γυναικολογικό Ιατρείο 2005- σήμερα Χειρίζεται με ιδιαίτερη ευαισθησία και κατανόηση προβλήματα γυναικολογικής φύσεως. Υποστηρίζει ένθερμα τον φυσιολογικό τοκετό, διεκπεραιώνοντάς τον υπό τις πλέον φυσικές και φιλικές συνθήκες. Εκτελεί καισαρική τομή μόνο όταν είναι ιατρικώς απολύτως επιβεβλημένη. Νιώθει βαθιά αγάπη κι ειλικρινή σεβασμό για κάθε έμβιο ον και ως αποτέλεσμα αυτού επέλεξε τον

δίαιτας πλούσιας σε σόγια με δίαιτα πλούσια σε υψηλής συγκέντρωσης ζωική πρωτεΐνη σε γυναίκες με PCOS. Και τα δύο γκρουπ κατανάλωναν την ίδια ποσότητα θερμίδων, πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών. Η ομάδα των γυναικών που κατανάλωσε τη σόγια είχε σημαντικά περισσότερη απώλεια βάρους και πόντων από την περιφέρεια, μείωση των επιπέδων ινσουλίνης και της αντίστασης σε αυτήν, του σακχάρου του αίματος, των τριγλυκεριδίων και των ελεύθερων ανδρογόνων. Συνεπώς, η κατανάλωση σόγιας βοήθησε να επανέλθει σε μεγαλύτερο βαθμό ορμονική ισορροπία στον οργανισμό, ενώ η ζωική

πρωτεΐνη φαίνεται ότι αύξησε την αντίσταση στην ινσουλίνη κι επιδείνωσε τη φλεγμονή. Συμβουλές για την προσθήκη σόγιας στη διατροφή: • Κατανάλωση προϊόντων σόγιας μη επεξεργασμένης και γενετικά μη τροποποιημένης (non- GMO)

• Αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων εναλλακτικών μορφών κρέατος

• Αποφυγή τροφίμων που περιέχουν πρωτεΐνη σόγιας και υδρογονωμένα σογιέλαια

• Χρήση τόφου και τέμπε

• Παρασκευή smoothies με γάλα σόγιας ή και τόφου μαλακής υφής

• Χρήση σάλτσας σόγιας ή μίσο για την παρασκευή σάλτσας ή μαγειρευτού φαγητού • Κατανάλωση φασολιών σόγιας edamame. Συμπέρασμα Από την παραπάνω παράθεση των στοιχείων είναι σαφές τι είδους διατροφή ενδείκνυται για την πρόληψη κι αντιμετώπιση του PCOS. Όσα αναφέραμε στηρίζονται

ένα μεγάλο αριθμό δημοσιευμένων μελετών. Συγκεκριμένα, μία από αυτές που δημοσιεύτηκε το 2017 αναφέρει ότι ένα ικανοποιητικό διατροφικό πλάνο για γυναίκες με PCOS πρέπει να αποτελείται από χαμηλό ποσοστό λίπους και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Προτείνεται η κατανάλωση των παρακάτω τροφών: • Όσπρια

Ολικής αλέσεως υδατάνθρακες • Λαχανικά • Φρούτα

αλλά και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις σου. Από χειροποίητα ωμοφαγικά τυριά και δροσερές σαλάτες, μέχρι burger και πίτσες,

Και νόστιμο και υγιεινό Αν είσαι στην Αθήνα κι αναζητάς vegan κι υγιεινό catering, δεν έχεις παρά να καλέσεις το Crudo. Το εστιατόριο αναλαμβάνει από μικρά μέχρι μεγάλα catering και δίνει πληθώρα ωμοφαγικών αλλά και μαγειρεμένων επιλογών. Ενδεικτικά, μπορείς να παραγγείλεις ωμοφαγικά ραβιόλια από παντζάρι γεμιστά με τυρί από κάσιους, ωμοφαγικό sushi maki με «ρύζι» από κουνουπίδι, μανιτάρια shitake και σπιτική μαγιονέζα chipotle ή ακόμα και tacos από

επι-

λαχανικών κι ωμοφαγικά κρακεράκια για μπουφέ, μέχρι τζατζίκι από γιαούρτι καρύδας, σούσι με φιστικοβούτυρο και σως ταμάρι, μίνι burgers, δροσερές σαλάτες και γλυκάκια χωρίς γλουτένη και ζάχαρη.

πρώτες ύλες που

σνακ

vegan friendly café & juice bar που αναλαμβάνει και vegan catering για κάθε είδους προσωπική ή εταιρική εκδήλωση. Μεταξύ

βαζάκι

επιλογών που προσφέρει είναι φυσικά οι βιολογικοί χυμοί ψυχρής έκθλιψης σε βαζάκια, που είναι το σήμα κατατεθέν του καταστήματος, όπως επίσης και ωμοφαγικά γλυκά χωρίς ζάχαρη και γλουτένη, αλλά και κάθε είδους υγιεινά σνακ. Ό,τι εκδήλωση και αν ετοιμάζεις, από συνέδριο μέχρι εγκαίνια, οι υπεύθυνες του καταστήματος θα μπορέσουν σίγουρα να σου προσφέρουν το νόστιμο και θρεπτικό μενού που αναζητάς. Vegan catering για όλα τα γούστα Ένα ακόμα vegan εστιατόριο, αυτή τη φορά στη Θεσσαλονίκη, που μπορεί να δημιουργήσει μπουφέδες και μενού για όλα τα γούστα. Το The Saints Stores αναλαμβάνει εκδηλώσεις, ανεξάρτητα από τον αριθμό ατόμων, και προσφέρει από σαλάτες και μαγειρευτά μέχρι finger food. Θέλεις ένα μενού με vegan μουσακά, ντάκο κι αλμυρές κρέπες ή μήπως αναζητάς εύκολο φαγητό στο χέρι για τους καλεσμένους σου; Ό,τι και αν χρειά

Χειροποίητα και με αγάπη Είσαι στο Ηράκλειο της Κρήτης και ψάχνεις vegan catering για την εκδήλωσή σου; Το vegan friendly Crumb μπορεί σίγουρα να καλύψει κάθε σου ανάγκη, αφού προσφέρει την επιλογή για εξατομικευμένους vegan μπουφέδες με χειροποίητα και υγιεινά σνακ. Ενδεικτικά, το Crumb προσφέρει τορτίγιες ή μπαγκέτες με χειροποίητα φαλάφελ φακής ψημένα στον φούρνο, vegan λαχταριστά πιτάκια, καθώς επίσης και ωμοφαγικά brownies με ταχίνι και μπανάνα. Το κατάστημα εξυπηρετεί catering για 10 έως 200 άτομα. Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα, μπορείς να καλέσεις στο κατάστημα

πό υγιεινά σνακ μέχρι τυροπιτάκια, από finger food μέχρι πλήρες μενού τριών πιάτων κι από ωμοφαγικές τάρτες μέχρι πίτσες και burger, τα ελληνικά vegan catering μπορούν να καλύψουν κάθε ιδιαίτερη ανάγκη για τα γενέθλια, τον γάμο ή την εταιρική σου εκδήλωση. Γι’ αυτό, ό,τι και αν ετοιμάζεις, μην αγχώνεσαι καθόλου: οι vegan και vegan friendly chefs της Ελλάδας βρίσκονται στη διάθεσή σου, για να ικανοποιήσουν κάθε γευστική σου απαίτηση και να προσφέρουν στους καλεσμένους και τις καλεσμένες σου μοναδικές γευστικές εμπειρίες, χωρίς καθόλου ζωικά συστατικά. Και, ποιος ξέρει, ίσως ένα νόστιμος vegan μπουφές να είναι μία επιπλέον αφορμή για τα άτομα που θα τον δοκιμάσουν, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι δεν χρειάζεται

Η

δυσκολία στη vegan ζαχαροπλαστική δεν έγκειται στην πραγματικότητα στο ότι είναι vegan, αλλά στο ότι η ζαχαροπλαστική εν γένει, σε αντίθεση με τη μαγειρική, χρειάζεται μεγάλη πειθαρχία στις αναλογίες, τα υλικά και τις θερμοκρασίες, αφού η παραμικρή αλλαγή μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στο τελικό αποτέλεσμα. Όταν, λοιπόν, μιλάμε για vegan ζαχα -

Επιπλέον, αξίζει να επισημάνουμε ότι, παρ’ όλο που σε κάποιες συνταγές η αντικατάσταση ζωικών συστατικών με τα αντίστοιχα φυτικά γίνεται ιδιαίτερα εύκολα, σε κάποιες περιπτώσεις είναι καλύτερο να αναζητούμε εξ αρχής vegan συνταγή για το συγκεκριμένο γλυκό, η οποία θα έχει συνολικά διαφορετικές αναλογίες και διαδικασίες, για να βγει το ίδιο γευστικό αποτέλεσμα.

Κορμός:

γουρουνιών ή βοοειδών. Το κόκκινο ζελέ περιέχει και καρμίνη (Ε120) που φτιάχνεται από πολτοποιημένα σκαθάρια. Μπισκότα σαβαγιάρ: περιέχουν αυγό. Vegan Tip! Κρέμες στιγμής: ανάλογα την εταιρεία και τη γεύση, κάποιες κρέμες στιγμής είναι vegan. Ελέγξτε τα συστατικά.

με γλυκό του κουταλιού κεράσι ή βύσσινο. ΒΑΣΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣ ΑΠΟΦΥΓΗ Αν αποφασίσετε να μετατρέψετε κάποια κλασική συνταγή σε vegan, αυτές είναι οι πρώτες ύλες που θα πρέπει να αποφύγετε πάση θυσία! Γαλακτοκομικά Προϊόντα που μπορεί να περιέχουν ζωικές πρώτες ύλες (μείγματα, σοκολάτες κ.ά.). ΒούτυροΑυγά Μέλι Ζελατίνη 73

VERO CEREAL

Πρόκειται για προϊόντα της εταιρείας

Κρήτης. Παράγονται στην Ελλά-

κι έχουν ως βασικό συστατικό τη

ένα δημητριακό ιδιαίτερα

αλλά δύσκολο στην επεξεργασία του.

εταιρεία έχει αυτή τη στιγμή τρεις επιλογές σε ροφήματα: το απλό ρόφημα βρώμης, το ρόφημα βρώμης με πορτοκάλι και μάνγκο και το ρόφημα βρώμης με κακάο και χαρούπι που φαίνεται να έχει κερδίσει την προτίμηση του κόσμου! Αξιοσημείωτο ότι η εταιρεία έχει τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης που ασχολείται ενεργά με τη δημιουργία νέων vegan προϊόντων. Τα Vero Cereal θα τα βρείτε σε διάφορες αλυσίδες super market, όπως είναι ο Γαλαξίας, ο Μασούτης, τα SΙΝΚΑ κι ο Χαλκιαδάκης. Αν δεν μένετε σε μεγάλη πόλη, μπορείτε να τα προμηθευτείτε μέσω τοπικών εμπόρων που συνεργάζονται με την εταιρεία ή μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματος www.delightsofcrete.gr

ΒΙΤΑΜ Η εταιρεία Βιτάμ προσφέρει 3 εναλλακτικές σε φυτικά ροφήματα. Ρόφημα αμυγδάλου: ρόφημα με απαλή γεύση αμυγδάλου και χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Ρόφημα σόγιας: αποτελεί καλή πηγή φυτικής πρωτεΐνης υψηλής ποιότητας. Ρόφημα φουντούκι – κακάο. Τα φυτικά ροφήματα ΒΙΤΑΜ θα τα βρείτε σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπως είναι τα ΑΒ Βασιλόπουλος, τα My Market κι ο Κρητικός.

ΚΑΡΠΌΣ ΌΛΥΜΠΌΣ Η εταιρεία Όλυμπος έχει δημιουργήσει μία σειρά από 100% φυτικά προϊόντα με την επωνυμία ΚΑΡΠΟΣ, που παράγονται στην Ελλάδα κι έχουν ως πρώτη ύλη τους ξηρούς καρπούς. Ροφήματα αμυγδάλου: πρόκειται για ρόφημα αμυγδάλου χωρίς προσθήκη ζάχαρης, ρόφημα αμυγδάλου με φυσική γεύση, ρόφημα αμυγδάλου protein (ενισχυμένο με πρωτεΐνη αρακά) και ρόφημα αμυγδάλου με κακάο. Ροφήματα καρυδιού: υπάρχουν δύο επιλογές, ρόφημα καρυδιού σκέτο αλλά και με γεύση κακάο. Ρόφημα φιστικιού: ένα ιδιαίτερα αγαπητό για το κοινό ρόφημα από φιστίκι. Τα φυτικά ροφήματα της εταιρείας Όλυμπος μπορείτε να τα βρείτε σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπως είναι ο ΑΒ Βασιλόπουλος, το My Market, το Bazaar κι ο Θανόπουλος. Ακόμα, τις μικρές συσκευασίες (ρόφημα αμυγδάλου με κακάο και ρόφημα καρυδιού με κακάο) μπορείτε να τις βρείτε και στα περίπτερα.

ΔΕΛΤΑ Η εταιρεία ΔΕΛΤΑ προσφέρει πέντε διαφορετικές επιλογές σε 100% φυτικά ροφήματα από διαφορετικών ειδών πρώτες ύλες. Ροφήματα αμυγδάλου: μπορείτε να βρείτε ρόφημα αμυγδάλου από 100% ελληνικά αμύγδαλα σε δύο εκδοχές, απλό και χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Ρόφημα φιστικιού: ρόφημα από 100% ελληνικά κελυφωτά φιστίκια. Ρόφημα βρώμης & 3 super σπόροι: πρόκειται για ένα ρόφημα από βρώμη, σουσάμι, ηλιόσπορο κι 100% ελληνικό κολοκυθόσπορο. Ρόφημα καρύδας: ρόφημα από φυσικό καρπό καρύδας. Τα φυτικά ροφήματα ΔΕΛΤΑ θα τα βρείτε σε πολλές μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπως είναι τα ΑΒ Βασιλόπουλος, τα My Market κι ο Θανόπουλος.

THE BRIDGE

Η εταιρεία THE BRIDGE είναι μία μικρή οικογενειακή επιχείρηση

από την Ιταλία που παράγει 100% vegan προϊόντα από βιολογικές

πρώτες ύλες. Τα φυτικά γάλατα της εταιρείας έχουν τεράστια ποικιλία, οπότε θα παρουσιάσουμε κάποια από αυτά που μπορείτε να βρείτε στην ελληνική αγορά. Ροφήματα ρυζιού: θα βρείτε ρόφημα ρυζιού με φυσική γεύση, με γεύση βανίλια και με γεύση κακάο. Επίσης, ροφήματα ρυζιού με φουντούκι, καρύδα, κριθάρι, φαγόπυρο και αμύγδαλο, αλλά και ρόφημα ρυζιού ενισχυμένο με ασβέστιο. Ροφήματα αμυγδάλου: θα βρείτε ρόφημα αμυγδάλου με φυσική γεύση, με 6% αμύγδαλο, χωρίς ζάχαρη. Ροφήματα βρώμης: θα βρείτε ρόφημα βρώμης με φυσική γεύση, με γεύση κακάο, χωρίς γλουτένη, αλλά και ρόφημα βρώμης ενισχυμένο με ασβέστιο. Ρόφημα σόγιας: μία νέα προσθήκη για την εταιρεία είναι τα βιολογικά ροφήματα σόγιας σε φυσική γεύση και γεύση βανίλια. Ακόμα, η εταιρεία διαθέτει φυτικά ροφήματα από ιδιαίτερες πρώτες ύλες, όπως είναι το φαγόπυρο, τα brazil nuts κι η σπέλτα. Τα γάλατα της εταιρείας THE BRIDGE μπορείτε να τα προμηθευτείτε από τα περισσότερα καταστήματα και ηλεκτρονικά καταστήματα βιολογικών τροφίμων.

ECOMIL

Η Εcomil είναι

μία ισπανική εταιρεία που προσφέρει μεγάλη γκάμα από βιολογικά φυτικά ροφήματα. Ροφήματα αμυγδάλου: η εταιρεία παράγει ρόφημα αμυγδάλου με φυσική γεύση, με τσία, ενισχυμένο με πρωτεΐνη, με γεύση βανίλια, με κακάο, εμπλουτισμένο με ασβέστιο, με σιρόπι αγαύης αλλά και χωρίς ζάχαρη. Άλλες πρώτες ύλες: η Εcomil παράγει επίσης φυτικά ροφήματα από κάσιους, κάνναβη, καρύδα, κινόα, φουντούκι, βρώμη και ρύζι. Ακόμα, η εταιρεία πρωτοπορεί με τη διάθεση φυτικών ροφημάτων σε σκόνη. Η γκάμα των ροφημάτων αυτών αποτελείται από γάλα αμυγδάλου με φυσική γεύση, γάλα αμυγδάλου με ασβέστιο, γάλα αμυγδάλου χωρίς ζάχαρη, γάλα φουντουκιού, γάλα σόγιας απλό αλλά και με ασβέστιο, γάλα καρυδιού αλλά και γάλα κινόας. Τα γάλατα της εταιρείας Εcomil θα τα βρείτε στα περισσότερα φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα με βιολογικά προϊόντα.

ALPRO

Μεγάλη γκάμα φυτικών ροφημάτων προσφέρει κι η εταιρεία Alpro. Ροφήματα σόγιας: θα βρείτε ρόφημα σόγιας φυσικό αλλά και χωρίς προσθήκη ζάχαρης, όπως επίσης και ροφήματα σόγιας με γεύσεις βανίλια, σοκολάτα και σοκολάτα με επιπλέον πρωτεΐνη. Ροφήματα αμυγδάλου: θα βρείτε ρόφημα αμυγδάλου με φυσική γεύση αλλά και χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Επίσης, υπάρχει το ρόφημα αμυγδάλου unroasted χωρίς ζάχαρη, όπως επίσης και το ρόφημα αμυγδάλου με μαύρη σοκολάτα.

Tips Μην ξεχνάτε ότι μπορείτε πάντα να προμηθεύεστε γάλα καρύδας μακράς διαρκείας σε όλα τα καταστήματα με ασιατικά προϊόντα, όπως επίσης και στα ειδικά ράφια των σούπερ μάρκετ. Γάλα καρύδας σε κονσέρβα φέρνουν ενδεικτικά η Oriental Express και η Biona.

Βούτυρο

ΒΙΤΑΜ

εταιρεία βιτάμ είναι από τις λίγες ευρέως γνωστές εταιρείες

δεν έχουν βιταμίνη D3 από μαλλί προβάτου στις μαργαρίνες τους. Επίσης, τα μονο- και διγλυκερίδια λιπαρών οξέων που υπάρχουν στη σύστασή τους είναι φυτικής προέλευσης. Έτσι, μπορείτε να προμηθευτείτε το κλασικό βιτάμ ή και το βιτάμ soft και να τα χρησιμοποιήσετε άφοβα για την παρασκευή γλυκών. Τα φυτικά βούτυρα της Βιτάμ θα τα βρείτε σε όλα σχεδόν τα σούπερ μάρκετ και παντοπωλεία ανά την Ελλάδα.

KOKO

Η εταιρεία Koko παρασκευάζει προϊόντα με πρώτη ύλη την καρύδα. Στην ελληνική αγορά μπορείτε να βρείτε το 100% φυτικό βούτυρο koko από καρύδα στα περισσότερα φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα που προμηθεύονται βιο λογικά τρόφιμα.

LANDKRONE

Η Landkrone διαθέτει 100% φυτικές βιολογικές μαργαρίνες. Συγκεκριμένα, διαθέτει μαργαρίνη με σπόρους chia και καρύδα, μαργαρίνη από ελαιόλαδο, μαργαρίνη από ηλιέλαιο και μαργαρίνη με Ω3. Τα προϊόντα της Landkrone θα τα βρείτε στα καταστήματα που προμηθεύονται βιολογικά τρόφιμα.

Κρέμα γάλακτος

Η κρέμα γάλακτος είναι ένα αγαπημένο συστατικό για τη δημιουργία γλυκών αλλά και αλμυρών συνταγών. Δυστυχώς, ένα μεγάλο ποσοστό από κρέμες που πωλούνται ως φυτικές στα σούπερ μάρκετ και χρησιμοποιούνται από τα καταστήματα εστίασης ΔΕΝ είναι φυτικές, καθώς περιέχουν συστατικά γάλακτος τα οποία αναγράφονται σαφώς στην ετικέτα τους. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην αγοράζουμε κρέμα γάλακτος, αν δεν έχουμε πρώτα ελέγξει τα συστατικά της, καθώς αυτή μπορεί να μην είναι vegan ακόμα και αν διαφημίζεται παραπλανητικά ως «φυτική» ή «νηστίσιμη». Οι περισσότερες vegan φυτικές κρέμες διατίθενται από εταιρείες που διαθέτουν και φυτικά γάλατα. Ενδεικτικά, κάποιες από αυτές είναι οι εξής:

ALPRO

Η εταιρεία Alpro διαθέτει φυτική κρέμα από σόγια, την οποία μπορείτε να βρείτε στις περισσότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Ακόμα, στα καταστήματα με βιολογικά προϊόντα μπορείτε επίσης να βρείτε κρέμες από σόγια της Provamel και της Bjorg.

THE BRIDGE Η THE BRIDGΕ διαθέτει δύο διαφορετικές κρέμες κου ζίνας: κρέμα από βρώμη και κρέμα από ρύζι που μπορούν να αντικα ταστήσουν πλήρως τη συνήθη κρέμα γάλακτος. Τις κρέμες αυτές θα τις βρείτε στα βιολογικώνκαταστήματα όντων.προϊ

SOJADE

Η Sojade διαθέτει κρέμες κουζίνας από κάν ναβη, φαγόπυρο αλλά και σόγια. Τις κρέμες αυτές θα τις βρείτε στα κα ταστήματα βιολογικών προϊό ντων.

ECOMIL

H Εcomil διαθέτει δύο κρέμες κουζίνας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη ζαχαροπλαστική: κρέμα από αμύγδαλο και βανίλια, και κρέμα από κάσιους. Τις κρέμες αυτές θα τις βρείτε στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων.

ISOLA BIO

Η Isola Bio διαθέτει ίσως τη μεγαλύτερη γκάμα από φυτικές κρέμες κουζίνας. Αναλυτικά, θα βρείτε κρέμα από σόγια, ρύζι, βρώμη, ντίνκελ, καρύδα και κεχρί. Τις κρέμες αυτές θα τις βρείτε στα φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήμα τα που προμηθεύονται βιολογικά και φυτικά τρόφιμα.

ΠΡΌΪΌΝΤΑ ΣΤΌΛΙΣΜΌΥ: Παρ’ όλο που αρκετές φο- ρές τα σιρόπια ή οι τρούφες σοκολάτας είναι φυτικής σύστα- σης, δεν ισχύει το ίδιο για τα χρω- ματιστά προϊόντα στολισμού. Για τον λόγο αυτό, η εταιρεία BIOVEGAN δια- θέτει μία μεγάλη γκάμα από 100% vegan και βιολογικά προϊόντα για τον στολισμό γλυκών. Συγκεκριμένα, διαθέτει: χρώματα ζαχαροπλαστικής, τρούφες, σιρόπια, πέρ- λες και καρδούλες για όμορφες τούρτες και κέικ. Αξίζει να επισημανθεί ότι η ίδια εταιρεία διαθέτει και 100% vegan μείγ- ματα για γλυκά, όπως πουτίγκες και παγωτά. Τα προϊόντα της BIOVEGAN

το νερό. Ύστερα, χτυπάμε την κρέμα με άχνη ζάχαρη σε παγωμένο μπολ (το έχουμε αφήσει στην κατάψυξη για 10 λεπτά)

τα ασιατικά τρόφιμα, και όχι αυτό που πωλείται ως ρόφημα στα ψυγεία των καταστημάτων.

Αντί

επιλόγου

πεντανόστιμα γλυκά, χωρίς ίχνος ζωικών συστατικών και συ-

χνά με τη χρήση πιο θρεπτικών εναλλακτικών. Η γκάμα των vegan προϊόντων ζαχαροπλαστικής αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, και στα καταστήματα με βιολογικά τρόφιμα αλλά και στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Αποτέλεσμα

είναι να γίνεται όλο και πιο εύκολο για όλες και όλους εμάς να βγάλουμε από την κουζίνα μας τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και τις ζελατίνες και να δημιουργήσουμε υπέροχες γεύσεις, απαλλαγμένοι από κάθε είδους τύψεις!

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1. Βράζουμε 1 λίτρο νερό, το αποσύρουμε από τη φωτιά και βάζουμε μέσα τα βερμιτσέλι για περίπου 5 λεπτά ή μέχρι να μαλακώσουν. 2. Σε ένα γουόκ ή βαθύ τηγάνι σοτάρουμε πρώτα τα stir fry strips και τα αποσύρουμε. Στη συνέχεια, σοτάρουμε κολοκυθάκια, λάχανο, κρεμμύδι, σκόρδο, τζίντζερ και τσίλι. Μόλις μαλακώσουν, σβήνουμε με τη soya sauce και τη sweet chilli sauce. Έπειτα, βά-

ζουμε τη ζάχαρη και ρίχνουμε τον χυμό από το λεμόνι και τα πορτοκάλια και τα αφήνουμε να βράσουν για 2 με 3 λεπτά. Ρίχνουμε μέσα τα strips και τα βερμιτσέλι, ανακατεύουμε καλά και τα μαγειρεύουμε όλα μαζί για μερικά λεπτά ακόμα, μέχρι να δέσει η σάλτσα. Δοκιμάζουμε και, αν χρειάζεται, βάζουμε λίγο αλάτι. 3. Στο σερβίρισμα βάζουμε λίγο φρέσκο κρεμμυδάκι και πασπαλίζουμε

ψιλοκομμένες

• 200 γρ. χυμό ντομάτας

• 1/2 κ.γ. ρίγανη

• 1 κ.σ. ξερό βασιλικό

• 1 καυτερή πιπερίτσα τριμμένη

• ½ κ.γ. μαγειρική σόδα

• 1 ποτηράκι κόκκινο κρασί

• 1/3 φλιτζ. ελαιόλαδο

• αλάτι / πιπέρι κατά βούληση

και τα λουκάνικα και σοτάρουμε, μέχρι να αρχίσει να καραμελώνει το κρεμμύδι. Βάζουμε το σκόρδο και σοτάρουμε για άλλο 1 λεπτό, σβήνουμε με το κόκκινο κρασί και περιμένουμε να εξατμιστεί το αλκοόλ. 2. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και βάζουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά, σκεπάζουμε το τηγάνι και μαγειρεύουμε μέχρι να δέσει η σάλτσα.

• 2 σκελίδες σκόρδο

• 1 κρεμμύδι

• 2 κ.σ. κουκουνάρι

• 1 πρέζα τριμμένο κύμινο

• αλάτι κατά βούληση

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1. Μουλιάζουμε για 2 ώρες τα ρεβίθια σε ζεστό νερό και τα βράζουμε μέχρι να μαλακώσουν.

2. Βάζουμε σε ένα μπλέντερ χυμό λεμονιού, κρεμμύδι, σκόρδο, ταχίνι και το νερό στο οποίο έβρασαν τα ρεβίθια, τα χτυπάμε καλά και περνάμε το μείγμα από σήτα.

3. Επαναφέρουμε το μείγμα στο μπλέντερ και προσθέτουμε τα ρεβίθια, αλάτι,

κύμινο και το ελαιόλαδο, χτυπάμε καλά, μέχρι να έχουμε έναν λείο πουρέ και μεταφέρουμε το μείγμα σε μπολ (στην αρχή ίσως είναι αρκετά υδαρές, όμως όσο κρυώνει, πήζει).

4. Σε ένα τηγάνι χωρίς λάδι, καβουρδίζουμε το κουκουνάρι σε μέτρια φωτιά, προσέχοντας να μη μας καεί.

5. Πασπαλίζουμε το χούμους με σουμάκ ή με την πάπρικα και βάζουμε και το κουκουνάρι.

ροδέλες μελιτζάνας και τις ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 oC για περίπου 10 λεπτά.

3. Σε καλαμάκια για σουβλάκια περνάμε με τη σειρά κρεμμύδι, ντομάτα, μελιτζάνα, τόφου, κάνουμε 3 στρώσεις σε κάθε καλαμάκι, τα τοποθετούμε σε ένα ταψί και περιχύνουμε με τη μαρινάδα. 4. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 οC για 15 με 20 λεπτά.

το 1/3 από ένα αγγούρι σε πολύ μικρούς κύβους. 5. Ψιλοκόβουμε τo μικρό κρεμμύδι ή 1 φρέσκο κρεμμύδι ή και τα δύο.

6.

7.

• 1 συσκευασία fry’s traditional burgers

• 200 γρ. μανιτάρια πλευρώτους κομμένα σε λωρίδες

• 200 γρ. μανιτάρια σαμπινιόν κομμένα σε λεπτές φέτες

• 150 γρ. καρότα κομμένα σε μέτρια κομμάτια

• 80 γρ. μανιτάρια σαμπινιόν και 70 γρ. κρεμμύδι λιωμένα στο μπλέντερ

• 50 γρ. ψιλό σιμιγδάλι

• 50 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις

• 600 γρ. πατάτες κομμένες σε κύβους

• 20 γρ. κρέμα καρύδας

• χυμό από ένα πορτοκάλι

• χυμό από ένα λεμόνι

• 1 κ.σ. μουστάρδα

• 2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες

• 1 πρέζα θυμάρι

• 1 ποτηράκι λευκό κρασί

• 2 κλαδάκια δεντρολίβανο

• 2/3 φλιτζ. ελαιόλαδο

• αλάτι / πιπέρι κατά βούληση

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1. Σοτάρουμε στο μισό ελαιόλαδο τα μανιτάρια με το σκόρδο, μέχρι να γίνουν τραγανιστά, και σβήνουμε με το κρασί.

2. Προσθέτουμε το θυμάρι και τη μουστάρδα, ανακατεύουμε κι αποσύρουμε από τη φωτιά.

3. Βράζουμε το καρότο, μέχρι να μαλακώσει. Το βάζουμε στο μπλέντερ μαζί με την κρέμα, 2 κ.σ. ελαιόλαδο, αλάτι και πιπέρι και χτυπάμε, μέχρι να γίνει πουρές.

4. Κάνουμε τα μπιφτέκια κιμά στο μπλέντερ. Βάζουμε σε ένα μπολ τον κιμά, τα λιωμένα κρεμμύδια με τα μανιτάρια, το αλεύρι και το σιμιγδάλι και τα ζυμώνουμε, μέχρι να αποκτήσουμε ένα ομοιογενές μείγμα.

5. Ανοίγουμε το μείγμα σε μία λαδόκολλα, σε πάχος περίπου 1 δάχτυλο, κι απλώνουμε επάνω τον πουρέ, προσέχοντας να μη βάλουμε στις άκρες. Προσθέτουμε και τα μανιτάρια και τυλίγουμε σε ρολό.

6. Βράζουμε τις πατάτες να μαλακώσουν.

7. Σε ένα μπολ βάζουμε τις πατάτες, τον χυμό πορτοκάλι, τον χυμό λεμόνι και το υπόλοιπο ελαιόλαδο και το δεντρολίβανο, αλατοπιπερώνουμε κι ανακατεύουμε καλά.

8. Σε ένα ταψί βάζουμε στο κέντρο το ρολό και περιμετρικά τις πατάτες με

με γέμιση κινόα, αμάρανθο και μπασμάτι Βαθμός δυσκολίας: μέτριο | Χρόνος προετοιμασίας: 2 ώρες | Μερίδες: 4 ΕΚΤΕΛΕΣΗ 1. Βράζουμε πρώτα τον αμάρανθο για περίπου μισή ώρα και τον σουρώνουμε. 2. Κόβουμε περιμετρικά το σκληρό κομμάτι στην κάτω πλευρά του λάχανου.

• 6 κ.σ. μάραθο ψιλοκομμένο

• 6 κ.σ. άνηθο ψιλοκομμένο

• 2 κ.σ. δυόσμο ψιλοκομμένο

• 6 κ.σ. φύλλα από τα καρότα ψιλοκομμένα

• 1 ντομάτα τριμμένη στον τρίφτη

• 1/2 φλιτζ. ελαιόλαδο

• 2 κρεμμύδια κομμένα σε ροδέλες

• 200 γρ. χυμό ντομάτας

• 1 πρέζα ρίγανη

• 1 ποτηράκι λευκό κρασί

• αλάτι / πιπέρι κατά βούληση

3. Βάζουμε το λάχανο ολόκληρο σε μία κατσαρόλα με βραστό νερό και το βράζουμε για περίπου 15 λεπτά.

4. Ζεσταίνουμε σε ένα τηγάνι τα 2/3 από το ελαιόλαδο και σοτάρουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο. Μόλις αρχίσει να καραμελώνει το κρεμμύδι, σβήνουμε με το κρασί, περιμένουμε να εξατμιστεί το αλκοόλ και προσθέτουμε κινόα, αμάρανθο και μπασμάτι. Τα περνάμε από το λάδι για ένα λεπτό και βάζουμε νερό να τα σκεπάσει και

2 δάχτυλα πιο πάνω. Ρίχνουμε τη ρίγανη, αλάτι και πιπέρι, χαμηλώνουμε τη φωτιά, σκεπάζουμε το τηγάνι και μαγειρεύουμε, μέχρι να στεγνώσει το μείγμα από τα υγρά.

5. Απλώνουμε στον πάτο μίας κατσαρόλας τις ροδέλες από το κρεμμύδι και 2 φύλλα από το λάχανο.

6. Ξεχωρίζουμε τα φύλλα από το λάχανο, με προσοχή να μην τα σπάσουμε, γυρνάμε το φύλλο από την έξω πλευρά και με ένα μαχαίρι αφαιρούμε το σκληρό κομμάτι στο κεντρικό κάτω μέρος του φύλλου. Γεμίζουμε το κάθε φύλλο με μία κ.σ. από τη γέμιση και τυλίγουμε σε ντολμαδάκια όλα τα φύλλα (όσο προχωράμε προς το κέντρο του λάχανου

μικραίνουν και τα φύλλα, οπότε μειώνουμε αναλογικά και τη γέμιση).

7. Τοποθετούμε τους ντολμάδες τον έναν δίπλα στον άλλον μέσα στην κατσαρόλα, χωρίς να αφήνουμε κενά, και σε στρώσεις, μέχρι να βάλουμε όλους τους ντολμάδες.

8. Βάζουμε μέσα στην κατσαρόλα ένα πιάτο ανάποδα, για να συγκρατεί τους ντολμάδες να μην ανοίξουν, και ρίχνουμε το υπόλοιπο ελαιόλαδο και τον χυμό ντομάτας. Αν χρειαστεί, συμπληρώνουμε με νερό μέχρι να αρχίσει να φαίνεται γύρω από το πιάτο.

9. Σκεπάζουμε με καπάκι την κατσαρόλα και τη βάζουμε στο

180 oC για 15 περίπου λεπτά.

3. Βράζουμε τα φασόλια σε δύο λίτρα νερό σε δυνατή

φωτιά και με το καπάκι, μέχρι να μαλακώσουν, για περίπου 40 λεπτά. Αναλόγως πόσο φρέσκα είναι τα φασόλια, ίσως χρειαστεί παραπάνω χρόνος. Αν δούμε ότι έχει μειωθεί πολύ το νερό, προσθέτουμε λίγο ακόμα. 4. Βάζουμε στην κατσαρόλα ντομάτα, κρεμμύδι, σκόρδο, τζίντζερ, σέλινο και ελαιόλαδο. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και μαγειρεύουμε για ακόμα 20 περίπου λεπτά, ανά διαστήματα ανακατεύουμε ή

καλύτερα κουνάμε την κατσαρόλα, ώστε να απελευθερώσουν άμυλο τα φασόλια και να δέσει η σούπα μας.

Βάζουμε ρίγανη, αλάτι, πιπέρι και πάπρικα κι αφήνουμε άλλα 3 λεπτά.

5. Κλείνουμε τη φωτιά, χωρίς να κατεβάσουμε την κατσαρόλα από το μάτι, και προσθέτουμε τα κεφτεδάκια και τον χυμό λεμονιού. Αφήνουμε την κατσαρόλα πάνω στο μάτι για άλλα 10 λεπτά πριν σερβίρουμε.

τις κόβουμε σε μεσαία κομμάτια και τις λιώνουμε σε ένα μούλτι ή μπλέντερ. 4. Βάζουμε σε ένα μπολ 5 - 6 κ.σ. (περίπου 100 γρ.) από

το μείγμα και προσθέτουμε κι όλα τα υπόλοιπα υλικά. Ανακατεύουμε καλά και σερβίρουμε.

γρ. χυμό ντομάτας • ½ κ.γ. μαγειρική σόδα

• 2/3 φλιτζ. ελαιόλαδο

• 1 κ.γ. ρίγανη ή θυμάρι

• 3 φύλλα δάφνης • ½ κ.γ. ξερό τριμμένο κόλιανδρο • ½ ποτήρι νερό • αλάτι / πιπέρι κατά βούληση

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Βάζουμε

• 2 κ.σ. πλιγούρι • 1 φλιτζ. ελαιόλαδο

• 1 πρέζα κουρκουμά

• 1 κ.γ. ξερό κόλιανδρο τριμμένο

• 2 κ.σ. σουσάμι

• αλάτι / πιπέρι κατά βούληση

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1. Σοτάρουμε σε 3 κ.σ. ελαιόλαδο τα πλευρώτους, μέχρι να αρχίσουν να παίρνουν χρώμα. Προσθέτουμε κρεμμύδι, σκόρδο και τζίντζερ και, όταν αρχίσει να παίρνει χρώμα το κρεμμύδι, βάζουμε και το σπανάκι, τον κουρκουμά, τον κόλιανδρο, αλάτι και πιπέρι. Συνεχίζουμε το σοτάρισμα, μέχρι να βγουν τα υγρά και να μειωθεί ο όγκος από το σπανάκι. Κατεβάζουμε από τη φωτιά, προσθέτουμε το πλιγούρι κι ανακατεύουμε.

2. Σε ένα ταψί μεγέθους όσο ένα φύλλο κρούστας διπλωμένο στη μέση, αλείφουμε με ένα πινέλο λίγο ελαιόλαδο κι απλώνουμε ένα φύλλο κρούστας ανοιχτό,

ώστε να εξέχουν οι άκρες από το ταψί. Το λαδώνουμε με το πινέλο κι επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία με άλλα 6 φύλλα.

3. Απλώνουμε μέσα στο ταψί τη γέμιση ομοιόμορφα και βάζουμε άλλα 3 φύλλα διπλωμένα στη μέση, λαδώνοντας με το πινέλο το καθένα χωριστά.

4. Διπλώνουμε τις άκρες από τα φύλλα που εξέχουν, λαδώνουμε ελαφρά την επιφάνεια, χαράζουμε τα φύλλα και πασπαλίζουμε με το σουσάμι.

5. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 οC για περίπου 30 λεπτά.

6. Πριν από το σερβίρισμα, αφήνουμε την πίτα 15 λεπτά να σταθεί.

και τα αφήνουμε να φουσκώσουν για μισή ώρα περίπου.

3. Αλευρώνουμε μία επιφάνεια και με τον πλάστη ανοίγουμε τα μπαλάκια σε στρογγυλή ζύμη. 4. Σε πολύ καλό αντικολλητικό τηγάνι ζε-

για περίπου 30 δευτερόλεπτα, γυρνάμε από την άλλη πλευρά και το αφήνουμε μέχρι να αρχίσει να φουσκώνει. Αν χρειαστεί ξαναγυρνάμε και το ψήνουμε μέχρι να πάρει χρώμα. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία, μέχρι να ψήσουμε όλα τα ψωμάκια. Όποτε χρειάζεται, βάζουμε λίγο βούτυρο στο τηγάνι. 5. Σερβίρονται ζεστά. Όσα μείνουν μπορούμε να τα ξαναζεστάνουμε σε χαμηλή φωτιά στο τηγάνι.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΒΆΣΗ

1. Βγάζουμε τα κουκούτσια από τους χουρμάδες, τους μουλιάζουμε γ ια 1 ώρα και τους τρίβουμε στο μούλτι.

2. Τρίβουμε στο μούλτι τα φουντούκια.

3. Βάζουμε σε μία λεκανίτσα όλα τα υλικά και τα

ζυμώνουμε. 4. Στρώνουμε τη βάση σε ένα τσέρκι 20 cm και τη βάζουμε για λίγη ώρα στο ψυγείο.

ΚΡΕΜΆ

1. Βάζουμε σε ένα κατσαρολάκι όλα τα υλικά της κ ρέμας, ζεσταίνουμε σε χαμηλή φωτιά, ανακατεύ-

οντας διαρκώς, και φέρνουμε σε βρασμό για 2 με 3 λεπτά.

2. Περνάμε από σήτα, για να αφαιρέσουμε τα μπαχαρικά, και ρίχνου -

Το Winners είναι ένα εστιατόριο που απευθύνεται περισσότερο σε μη vegan πάρα σε vegans. Θέλαμε να φτιάξουμε ένα μενού όπου κάποιος μη vegan θα μπορούσε να φάει χωρίς να έχει να ζηλέψει τίποτα από ένα normal εστιατόριο. Έτσι θέλαμε να δείξουμε στον κόσμο πως ο βιγκανισμός είναι κάτι που ο καθένας μπορεί να κάνει και πως υπάρχουν επιλογές ακόμα και για τους πιο δύσκολους. Στο μενού μας υπάρχουν σίγουρα πιάτα που απευθύνονται σε