4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 1
εΛΛΗνίκο ανοίκτο πανεπίστΗΜίο σχοΛΗ εφαΡΜοσΜενών τεχνών ΓΡαφίκεσ τεχνεσ καί ποΛυΜεσα
θΕΜΑτική ΕνΟτήτΑ Η τέχνη και η επικοινωνία στις Γραφικές τέχνες 4η γραπτή εργασία Γτπ50 Επιλέξτε ένα από τα έργα των Εdward Ηopper (Compartiment C), Julian Opie (Woman with evening dress) και Keith Haring (Dancing Dogs). Αναλύστε το στυλ του εντάσσοντάς το στο ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο αναφέρεται και προσδιορίστε τα κυριότερα χαρακτηριστικά του. Οικειοποιηθείτε τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτού του στυλ για να δημιουργήσετε διαφημιστική καταχώρηση (σελίδα περιοδικού) με θέμα εταιρία κινητής τηλεφωνίας (της επιλογής σας), λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα concepts και λογότυπα στις υπάρχουσες διαφημιστικές καμπάνιες.
Δημήτρης ντάνος
Ξενοφών Μπίτσίκασ ΜαΡία Λακκα Μάρτιος 2014
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 2
περιεχόμενα Πρόλογος Εισαγωγή.............................................................................................3 Keith Haring | Ένα σύντομο βιογραφικό..............................................................3 Keith Haring | το στυλ του ..................................................................................4 Wind | W..............................................................................................................5 Διαφημιστική καταχώρηση Wind W....................................................................5 Επίλογος...............................................................................................................6 Βιβλιογραφία, Iστοσελίδες, Πηγές εικόνων.........................................................7 Παράρτημα εικόνων ............................................................................................8 Παράρτημα σχεδιαγραμμάτων ..........................................................................10
συντομογραφίες μτφρ. - μετάφραση σελ. - σελίδα εκδ. - έκδοση σχεδ. - σχεδιάγραμμα
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 3
πρόλογος εισαγωγή Στην παρούσα εργασία καλούμαστε να επιλέξουμε ένα από τα έργα των Εdward Ηopper (Compartiment C), Julian Opie (Woman with evening dress), και Keith Haring (Dancing Dogs) και να αναλύσουμε το στυλ του εντάσσοντας το στο ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο αναφέρεται. Έπειτα να οικειοποιηθούμε τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτού του στύλ για να δημιουργήσουμε μια διαφημιστική καταχώρηση με θέμα εταιρία κινητής τηλεφωνίας λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα concepts και λογότυπα στις υπάρχουσες διαφημιστικές καμπάνιες. ή διαφημιστική καταχώρηση έχει σκοπό να μεταδόσει ένα μήνυμα σε κάποιο στόχο προσπαθώντας να πληροφορήσει, να υπενθυμίσει ή να επηρεάσει και τελικά να δημιουργήσει μια σχέση επικοινωνίας. Μια διαφήμιση, με την πρώτη λέξη, με την πρώτη εικόνα πρέπει να τραβήξει την προσοχή. το επόμενο βήμα είναι να περάσει ένα έξυπνο και ενδιαφέρον μήνυμα που να προσελκύει τον καταναλωτή. τέλος, πρέπει το περιεχόμενό της να είναι ουσιαστικό και να μετατρέπει το ενδιαφέρον του καταναλωτή σε επιθυμία.
Keith Haring | Ένα σύντομο βιογραφικό Ο Keith Haring γεννήθηκε στις 4 Μαΐου του 1958 στην Πενσυλβάνια των ή.Π.Α. Σπούδασε γραφικές τέχνες στο Ivy School of Professional Art και σε ηλικία 19 ετών, μετακόμισε στην νέα Υόρκη όπου ασχολήθηκε με την τέχνη του graffiti, σπουδάζοντας παράλληλα στο School of Visual arts. Φανερά επηρεασμένος από το κίνημα του pop art1 άρχισε να δημιουργεί τα πρώτα του έργα στους σταθμούς του μετρό της νέας Υόρκης και σταδιακά άρχισε να δικτυώνεται κάνοντας τις πρώτες του εκθέσεις. το 1984 ο Keith Haring αποφασίζει να γυρίσει τον κόσμο. Μελβούρνη, Ρίο, Παρίσι είναι μερικοί από τους σταθμούς του λίγο πριν αρχίσει η μεγάλη στροφή στην καριέρα του. Αρχίζει να ζωγραφίζει πάνω σε καμβά για πρώτη φορά το 1985, πράγμα που δεν σήμαινε πως θα σταματούσε τις τοιχογραφίες. Μάλιστα συνεχίζοντας την δράση του εκτός Αμερικής, έκανε διάφορες τοιχογραφίες σε Άμστερνταμ, Παρίσι και Βερολίνο. το 1988 διαγνώστηκε με AIDS και ένα χρόνο αργότερα ίδρυσε το Keith Haring Foundation που χρηματοδοτεί μέσω των εκθέσεων του καλλιτέχνη τον αγώνα κατά του HIV/AIDS. Εδώ ξεκινάει και η τρίτη περίοδος του Haring, που μέχρι τον θάνατό του λειτουργεί ακτιβιστικά για την κατανόηση του HIV/AIDS, την ενημέρωση και την καταπολέμηση του στίγματος. Μέσα από τις εκθέσεις του ενημερώνει και αφυπνίζει τον κόσμο να μάθει περισσότερα για το HIV/AIDS και την περιθωριοποίηση των οροθετικών. Στις 16 Φεβρουαρίου του 1990 ο Keith Haring πεθαίνει, αφήνοντας πίσω του μια ανεκτίμητης αξίας κληρονομιά. Πρόκειται για έναν εικαστικό δημιουργό ο οποίος έχει επηρεάσει έναν μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών της εποχής μας.
1 Ο όρος Ποπ Αρτ (ελλ. μτφ. λαϊκή (ή και λαϊκιστική) τέχνη) αναφέρεται στο καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και αργότερα στην Αμερική περί τα τέλη της δεκαετίας του '50. ή Ποπ Αρτ γεννήθηκε κατά βάση από τη πρόθεση ορισμένων καλλιτεχνών να εκμεταλλευτούν την ασχετοσύνη πολλών οικονομικά ευκατάστατων ατόμων γύρω από την τέχνη, προβάλλοντας κατά κύριο λόγο σύμβολα του καταναλωτισμού, απλά αντικείμενα που άτομα περιορισμένης αντίληψης περί τέχνης τα είχαν ως στόχο ζωής. Μια από τις σημαντικότερες ίσως επιδράσεις της Ποπ Αρτ ήταν το γεγονός πως περιόρισε τη διάκριση ανάμεσα στις έννοιες της εμπορικής και υψηλής τέχνης.2 3
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 4
Keith Haring | το στυλ του ή παράξενη ικανότητα Haring (εικ. 01) να αξιοποιεί με μια αρχέγονη ενέργεια τις παραστάσεις και τα σχέδια του έχει πολλές πηγές. τα πειράματά του με παραισθησιογόνα, η εφηβική εμμονή του με την θρησκεία, η ειλικρινής ομοφυλοφιλία του, η ανάγνωση του William S. Burroughs2, η μελέτη της σημειωτικής αλλά και η συνεχής φιλία του με «καλλιτέχνες graffiti», "break-dancers" και άλλους "street-people". το ξεχωριστό στυλ3 που προέκυψε, έχει πιο συμβατικές πηγές στην ιστορίας της τέχνης, συμπεριλαμβανομένων και του ενδιαφέροντός του στους πρώτους μοντερνιστές, στην ιαπωνική καλλιγραφία και τη ζωγραφική Sumi4, καθώς επίσης και στη νεανική ανακάλυψη του έργου του Pierre Alechinsky5. τα έργα του, χάρη στην αναπαραγωγή τους για τα πάντα, από T-shirts μέχρι χαλιά, τα εικονογράμματα, όπως το "Radiant Baby" (εικ. 02) και "Barking Dog" (εικ. 03) έχουν διαμορφώσει τη λαϊκή εικόνα του στυλ του. Πράγματι, θα μπορούσε κανείς να πει ότι κανένας άλλος καλλιτέχνης δεν έχει αποτυπωθεί ποτέ τόσο ευδιάκριτα σε μια δεκαετία. Ωστόσο, αυτές τις ευκρινείς, καθαρές γραμμές και μορφές του, που δημιουργούσε με "felt-tipped markers" 6 και σαφώς προέρχονται από τα απλά περιγράμματα που θαύμαζε σε κινούμενα σχέδια της Disney, είναι μία μόνο πτυχή του εικαστικού στυλ του. Μπορεί κανείς να διακρίνει και μια ακόμη κατηγορία. Μια χειρονομιακή, σουρεαλιστική στρέβλωση των εικαστικών μορφών, που μερικές φορές θυμίζει το ταραγμένο στυλ του Alechinsky. Υπάρχουν επίσης και δαιδαλώδεις συνολικά σχέδια, που σχετίζονται άμεσα με τα έπιπλα και τα αγγεία του Haring, διακοσμημένα με διαπλοκόμενα νεο-μπαρόκ μοτίβα7. το καλλιτεχνικό σήμα κατατεθέν του είναι η γραμμή, που τυπικά μειώνεται στα ουσιώδη στοιχεία του, η οποία απλώνεται με πολλούς τρόπους εντός της κλειστής περιοχής της εικόνας και λαμβάνει δεόντως υπόψη τις διαστάσεις της. και είναι πάντα μια συνεχή γραμμή, καθοδηγούμενη κατά τύχη, που γίνεται ένα περίγραμμα μετά μια φιγούρα και τελικά ένα σύμβολο. κυρίως, ο θεατής χρειάζεται μόνο μια σύντομη ματιά για να δει και να κατανοήσει τα έργα
2 William S. Burroughs (5/2/1914 – 2/8/1997), Aμερικανός νοβελίστας, δοκιμιογράφος, κοινωνικός κριτικός, ζωγράφος και ομιλητής. το περισσότερο έργο του είναι αυτοβιογραφικό, βασιζόμενο στις προσωπικές του εμπειρίες από τον εθισμό του στο όπιο, γεγονός που σημάδεψε τα τελευταία 50 χρόνια της ζωής του. καθοριστική παρουσία της μπητ γενιάς, ήταν ένας αβάν-γκαρντ συγγραφέας που επηρέασε τη λαϊκή κουλτούρα αλλά και τη λογοτεχνία. 3 Στυλ είναι η εικαστική σύνθεση στοιχείων, τεχνικών, σύνταξης, έμπνευσης, έκφρασης και βασικού σκοπού. 4 κατά τον 6ο π.χ. αιώνα, ιάπωνες λόγιοι ταξίδεψαν στην κίνα μελετώντες τον κινέζικο πολιτισμό και, επιστρέφωντες, έφεραν μαζί τους δείγματα κινεζικών τεχνών, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν έργα καλλιγραφίας και μονοχρωματικής ζωγραφικής μέ μελάνι. Αυτή η τελευταία υιοθετήθηκε στην ιαπωνία από τους μοναχούς του Ζέν Βουδισμού και από τους λόγιους-καλλιτέχνες διανοούμενους και έγινε γνωστή ως Sumi-e, που κατά λέξη σημαίνει «εικόνα με μελάνι». Οι μοναχοί εξετίμησαν ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίον ο καλλιτέχνης του Sumi-e αποδίδει περιγράμματα, όγκους και βάθος μέσω μιάς λιτής, συνήθως μονοχρωματικής σπανιότερα δε ολιγοχρωματικής τονικότητας, ώστε ανήγαγαν το Sumi-e σε μία από τις κυριώτερες βιωματικές ασκήσεις για την προσέγγιση του Ζεν. 5 Pierre Alechinsky, Ζωγράφος, χαράκτης και συγγραφέας (γεν. Βρυξέλλες, 1927). Ο Haring θαύμαζε το γεγονός ότι ο Alechinsky είχε εξελίξει ένα τέτοιο διακριτικό ύφος χωρίς ποτέ να έχει επίσημα σπουδασει τέχνη και αυτός να επικριθεί στη δική του πρώτη ατομική έκθεση (στο Arts and Crafts Πίτσμπουργκ κέντρο το 1978), επειδή είχε αποτύχει να επιτύχει «τη ρευστότητα του Alechinsky, αφηρημένη σαν εγκεφαλικό επεισόδιο». Αργότερα, ο Haring θα συνδέσει αυτή τη γραφική ροή με τη δυναμικής της σεξουαλικότητας που θα τη δούμε ως μια πτυχή της «παγκόσμιας σύνδεσης» ελπίζοντας ότι το έργο του θα ήταν απώτερο. Mercurio G., Paparoni D., “The Keith Haring Show”, Skira, Milan, Italy 2005 (σελ. 61 – 65) μτφρ. 6 Felt-tipped markers: μαρκαδόροι με μύτη από πίλημα ή άλλο πορώδες υλικό. 7 Kolossa Al. “Keith Haring 1958-1990, A life for Art”, Taschen, Köln, Germany 2013, (σελ. 7) μτφρ. 4
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 5
του. ή ιδιαίτερη γοητεία της τέχνης του Haring, ωστόσο, έγκειται στην ικανότητά του να συνδυάζει έντονα αυτό το στυλ γραφικών με μεγάλη φαντασία. Οι φιγούρες και οι μορφές του, υπόκεινται σε συνεχείς αλλαγές και νέες δημιουργίες, παρέχοντας συνεχή απόδειξη των ιδιοτήτων του, ως συντάκτη, ζωγράφο και γλύπτη. Στο πλαίσιο του έργου, βλέπουμε μια σταθερή στιλιστική εξέλιξη. ή συνεχής αναζήτησή του για νέες προκλήσεις συνοδεύονται από τον πειραματισμό με τις διαφορετικές επιφάνειες στις οποίες ζωγράφιζε. το καρτουνίστικο στυλ του, τα έντονα χρώματα, η στυλιζαρισμένη άποψη και το μοναδικό του σχέδιο είναι στοιχεία που αν προσέξουμε θα τα βρούμε ακόμα και σήμερα σε δουλειές του για εταιρίες όπως η Coca Cola (εικ. 04), η Lucky strike (εικ. 05) και η Absolut Vodka (εικ. 06) που ακόμα κινούνται στο ύφος του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη. κάτι παρόμοιο θα κάνουμε με την Wind. τα έντονα χρώματα και το στυλ ζωγραφικής που μοιάζει με καρτούν επηρέασαν επίσης τη μόδα και τη διακόσμηση.
Wind | W ή WIND Ελλάς είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνίας στην Ελλάδα. Μέσα στα 20 χρόνια λειτουργίας της, η WIND καθιερώθηκε ως πρωτοπόρος στην τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας και παρουσίασε καινοτομικά προϊόντα που άλλαξαν τα δεδομένα στην επικοινωνία. Σήμερα είναι η μόνη εταιρεία τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα που προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες κινητής, Σταθερής & Internet στους πελάτες της. το συμβόλαιο W προωθείται από μια νέα διαφημιστική καμπάνια, στην οποία το W είναι προϋπόθεση για να μπει κανείς «στον παράδεισο της αιώνιας οικονομίας διότι στην επικοινωνία η μεγαλύτερη αμαρτία, είναι να την πληρώνεις ακριβά…». Αυτό, το συνειδητοποιεί όταν είναι πλέον πολύ αργά, ο πρωταγωνιστής της καμπάνιας. Εν ζωή μίλαγε πολύ με όλους! Με αποτέλεσμα όταν έφτασε η ώρα της κρίσης, να είναι πολύ αμαρτωλός στην επικοινωνία του, αφού την πλήρωνε πολύ ακριβά… H εικόνα του W στον ουρανό με φωτοστέφανο είναι μέρος της έντυπης και διαδικτυακής διαφημιστικής καμπάνιας της εταιρίας (εικ. 7-8).
Διαφημιστική καταχώρηση Wind W Στα πλαίσια διαφημιστικής εκστρατείας της Wind ζητήθηκε να σχεδιαστεί μια διαφημιστική καταχώρηση σύμφωνα με το στυλ του Keith Haring. ή κεντρική ιδέα χρειάζεται να εξυπηρετεί τους παρακάτω σκοπούς: - να έχει καρτουνίστικο στυλ ποπ αρτ - να περιέχει έντονα πλακάτα χρώματα και γραμμές που υποδηλώνουν κίνηση - να περιέχει έντονα περιγράμματα και πλαίσιο - να περιέχει μη ρεαλιστικές απλοποιημένες μορφές Στάδιο 1ο Παρατηρώντας το λογότυπο της Wind και το σήμα κατατεθέν του συμβολαίου, το W, τα προσαρμόζουμε στο ύφος του Haring. ή γραμματοσειρά JulesLove της εταιρίας Rolling Seas Fonts, σχεδιασμένη το 2000 από την Julianne Pearce είναι εμπνευσμένη από τον Keith Haring8. Έτσι μετατρέπουμε το λογότυπο της Wind και το W με περιγράμματα στα έντονα χρώματα της εταιρίας, το μπλε και το κόκκινο ενώ βάζουμε σαν φόντο το κίτρινο που συχνά χρησιμοποιεί ο Haring στα έργα του. Σχεδιάζουμε τον λευκό κύκλο, το φωτοστέφανο και τις γραμμές που υποδηλώνουν κίνηση και φωτεινότητα. Προσθέτουμε επίσης το σλόγκαν «το απόλυτο συμβόλαιο», και μια καρδιά, σήμα κατατεθέν του Haring (σχεδ. 01).
8
http://www.dafont.com/jules-love.font 5
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 6
Στάδιο 2ο Παρατηρούμε ότι σε πολλά έργα του χρησιμοποιεί στιλιζαρισμένες μορφές που «πατάνε» σε ένα επίπεδο διαφορετικού χρώματος με διάσπαρτες γραμμές (εικ. 9-10) και βρίσκονται μέσα σε πλαίσιο. Οικειοποιούμαστε τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτού του στυλ και τα προσθέτουμε στη μακέτα μας μαζί με σύννεφα, εναλλάσσοντας τα χρώματα της Wind με αυτά που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης (σχεδ. 02). Στάδιο 3ο τελικά καταλήγουμε στη χρωματική παλέτα (εικ. 11) που αποκλειστικά χρησιμοποιεί η Wind, έτσι ώστε να μην ξεφεύγουμε χρωματικά από το λογότυπό της αλλά και τα χρώματα του ουρανού, γιατι το κίτρινο ξενίζει τον θεατή, αφαιρώντας παράλληλα το τριπλό ανθρωπάκι του Haring γιατί τελικά δεν ταιριάζει με την καμπάνια. τέλος προσθέτουμε τα χαρακτηριστικά του συμβολαίου της online σύνδεσης και έχουμε την τελική μας μακέτα (σχεδ. 03).
επίλογος Με τα έργα του πέτυχε ένα εικονικό status: το όνομα Keith Haring ήταν και συνεχίζει να είναι κατά κύριο λόγο το γραφικό στυλ ζωγραφικής στο οποίο οι τομείς των φωτεινών χρωμάτων περιγράφονται απο παχύ μαύρο περίγραμμα. Αυτές οι γραμμές δεν είναι μόνο για λόγους καθαρά τυπικής οριοθέτησης, αλλά και για μιας δικής τους καθαρά αισθητικής κατάστασης. ή προτιμώμενη παλέτα του καλλιτέχνη περιλαμβάνει τα χρώματα κόκκινο, μπλε, κίτρινο και πράσινο. Εφαρμοσμένη αμιγείς και σε μεγάλα τμήματα, δημιουργούν ένα διαπεραστικό εφέ από πλακάτα χρώματα χωρίς απολύτως καμία σκίαση9. ή τέχνη του γκραφίτι με τη οποία έρχεται σε επαφή, ώθησε τον νεαρό καλλιτέχνη να αρχίσει να γεμίζει με χρώματα αλλά και τη χαρακτηριστική pop art τεχνοτροπία του, τους δρόμους και τις υπόγειες διαβάσεις. Είναι στην ουσία ένας από τους πρώτους που βάζουν την αισθητική της street art στις μεγάλες γκαλερί, κάνοντας κάτι παραπάνω από pop art, δημιουργώντας την τέχνη των Δρόμων με φόντο μια χαοτική μεγαλούπολη.
9
Kolossa Al. “Keith Haring 1958-1990, A life for Art”, Taschen, Köln, Germany 2013, (σελ. 39) μτφρ. 6
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 7
Βιβλιογραφία Arnheim, R., «Τέχνη και Οπτική Αντίληψη. Η ψυχολογία της δημιουργικής όρασης» (μτφρ. ι. Ποταμιάνος), 3η έκδοση, εκδ. θεμέλιο, Αθήνα 2005 Dondis, D.A., «Βασικές Αρχές Οπτικής Παιδείας», ΕΑΠ, Πάτρα 2002. Gombrich, E.H., «Το Χρονικό της Τέχνης», εκδ. ΜιΕτ, Αθήνα 1998, 2010. Mercurio G., Paparoni D., “The Keith Haring Show”, Skira, Milan, Italy 2005 Kolossa A., “Keith Haring 1958-1990, A life for Art”, Taschen, Köln, Germany 2013
Iστοσελίδες www.friendsofart.net/en/art/keith-haring/dancing-dogs www.orothetika.blogspot.gr/2013/02/keith-haring-aids.html www.blink-ad.gr/services/advertisement.htm www.jenny.gr/keith-haring/ www.fashionfreakscy.com/fashion-news/2730-η-online-έκθεση-έργων-του-keith-haringephemera,-1979-1990.html www.skai.gr/news/culture/article/197743/mia-matia-sto-prosopiko-imerologio-toukeith-haring-foto/#ixzz2uemUCvZo www.keithharing.tumblr.com/ www.haring.com/!/selected_writing/drawing-the-line-the-graphic-legacy-of-keith-haring#.Uxx1w4Unbcx www.toparathyro.com/2013/05/30/keith-haring-η-ιδεολογική-γραμμή/ www.wind.gr/gr/wind/gia-tin-etaireia/etairiko-profil/ www.shantala.gr/sumi-e.html
πηγές εικόνων www.haring.com www.wind.gr
7
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 8
παράρτημα εικόνων
εικ. 1
εικ. 2
εικ. 3
εικ. 4
εικ. 5
εικ. 6
8
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 9
εικ. 7
εικ. 8
εικ. 9
εικ. 10
εικ. 11
9
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 10
παράρτημα σχεδιαγραμμάτων
σχεδιάγραμμα 1
σχεδιάγραμμα 2 10
4ge_gtp50_2013-14_dimitris_danos_tel 9/3/2014 10:00 μμ Page 11
σχεδιάγραμμα 3 11