DIMENSION 45 - NL by dimension magazine

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

JAARGANG 11 JUL-AUG-SEP 2017 - N45

DIMENSION

Afgiftekantoor Oostende X - P602602 - Driemaandelijks tijdschrift - Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

ARCHITECT@HOME RALF COUSSÉE & KLAAS GORIS COUSSÉE & GORIS ARCHITECTEN • STAD IN DE KIJKER TURNHOUT • INFOSESSIE WEGWIJS IN DE ACTUELE BRANDWETGEVING • TECHNIEK VENTILATIE VLEKKELOOS INTEGREREN BIJ RENOVATIE, EEN UTOPIE?

ARCHITECTSLAB, projectarchitect: Peter-Paul Piot © Foto: Thomas De Bruyne - Cafeïne

IMAGINEâ&#x20AC;Ś Ramen, deuren en glasgevels van Reynaers Aluminium

Fotograaf: Philippe Van Gelooven - Architect: Jaspers-Eyers

in al uw ontwerpen.

Uw ontwerp verdient extra aandacht. De raam- en deurprofielen van Reynaers Aluminium vullen perfect uw plannen aan met esthetische en functionele oplossingen, waar u trots op kan zijn. Creatief passen ze door hun veelzijdigheid bij elk ontwerp: modern of klassiek, nieuwbouw of renovatie. Bovendien geven ze uw klanten ook nog jaren extra woonplezier door het beperkte onderhoud, de goede isolatie en het duurzame materiaal.

Nieuw inspiratieluik voor architecten op reynaers.be

“De tijd is altijd onze partner geweest”

Pagina 16, 24, 44 & 70

DIMENSION

Burgemeester Eric Vos - Turnhout

“Er beweegt heel wat in de luwte van de Kempen”

Groeninghe jeugdherberg – URA Yves Malysse Kiki Verbeeck

COVER ARCHITECTSLAB, projectarchitect: Peter-Paul Piot © Foto: Thomas De Bruyne - Cafeïne Uw project in de kijker? Lees meer op pagina 24

Uw project in de kijker?

Ralf Coussée en Klaas Goris – Coussée & Goris architecten

Tussen spoor en stad

Helpdesk 06 Infosessie 19 Techniek 67 Actua 72 Media 76 Trends 78 News 84

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

INHOUD

Verschillende vormen in 3 materialen GeĂŻntegreerde oplossingen Een plafond voor elke ruimte* 3 prestige projecten 32 plannen

*The information is given for guidance only. Photo credits: Thinkstock - aressy.com - 07/17 - 10166

100% focus op design

MINDER GEDOE. MEER CREATIVITEIT. www.armstrongplafonds.be

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

VOORWOORD

Periodiciteit Driemaandelijks Hoofdredactie Tilly Baekelandt T +32 (0)56 33 42 72 tilly.baekelandt@fcomedia.be Redactie Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Michel Hanoulle, Valérie Couplez Reclame-advies Katja Wijffels GSM +32 (0)473 86 59 70 katja.wijffels@fcomedia.be Vormgeving marieke.veys@fcomedia.be Verantwoordelijk uitgever FCO Media: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies - T 056 77 13 10

In samenwerking met Communicatiecoördinator Pieter De Groote - T 02 212 26 99 Dimension wordt ook verstuurd naar interieurarchitecten - AiNB Version française sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of open-

De kikker in de kookpot Gooi een kikker in een pan met heet water, en hij rept zich om zijn vel te redden. Stop de puit in een pot met lauw water dat je geleidelijk opwarmt, en hij laat zich gaar koken. De parabel maakt abstractie van de overlevingsdrang van amfibieën, maar als metafoor snijdt ze hout. Als architect voel ik mij een kikker in een opwarmende soep waaraan de kok voortdurend extra snuifjes verantwoordelijkheid toevoegt. Ter illustratie drie voorbeelden uit Vlaanderen, de regio waar mijn architectenpraktijk is gevestigd. Stedenbouw en milieu worden gebundeld in de omgevingsvergunning, een huwelijk waartegen niets in te brengen valt. Maar als de tussenkomst van een milieudeskundige niet is vereist, onderteken ik als architect wel het milieuluik. Welke verantwoordelijkheden neem ik daarmee op mij? Als je dit jaar in Vlaanderen een vergunningsaanvraag indient voor een nieuw te bouwen huis, krijg je alleen groen licht als er een aansluiting voor een breedbandverbinding is. Maar hoe weet je dat met zekerheid op het ogenblik dat je als architect de bouwaanvraag ondertekent? Zonder calamiteiten moeten medio 2018 ook de andere bouwpartners zich verplicht verzekeren voor hun tienjarige aansprakelijkheid, wat momenteel alleen geldt voor de architect. Een goede zaak, maar volgens de huidige stand van zaken moet de architect controleren of de aannemer effectief voldoet aan die verplichting. Wat als die aannemer nadien zijn bijdrage niet betaalt of als de verzekeringsmaatschappij de polis opzegt? Conclusie: wij architecten zetten steeds meer onze handtekening onder ongedekte cheques en dus onder meer verantwoordelijkheid, hopende dat de afrekening uitblijft. De temperatuur in de kookpot loopt op. Het is de hoogste tijd dat we gezamenlijk rood van woede uitslaan.

baar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden

Kati Lamens, Voorzitter Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) www.nav.be/opinie @navarchitecten

advertenties.

DIMENSION

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

HELPDESK

HELPDESK 01

Er wordt mij als architect gevraagd of ik wil optreden als technisch adviseur tijdens een expertise ter plaatse, op een bouwwerf waar ik geen betrokken partij ben. De situatie is als volgt: er is tijdens een verbouwing een conflict ontstaan tussen de bouwheer en de ruwbouwaannemer. Omdat de bouwheer ook zijn architect heeft gedagvaard, is het vertrouwen tussen de partijen zoek. Daarom wenst de bouwheer, op advies van zijn raadsman, mij als extern architect in te schakelen om bijstand te verlenen bij het plaatsbezoek van de expert. Zijn er aandachtspunten? Of doe ik dit beter niet?

DIMENSION

Als expert ben je in principe enkel adviseur: je geeft de bouwheer advies in de lopende procedure. Best is je daar strikt aan te houden: dus niet zelf concepten of oplossingen gaan uitwerken, want dan word je inderdaad mogelijk een betrokken partij. Je kan als technisch raadgever je klant wel wijzen op alles wat verkeerd is en eventueel schade in al zijn vormen begroten, maar hoed je ervoor je door tegenpartijen in het hoekje van de oplossingen te laten drukken. Dat is niet jouw taak, en meestal zelfs niet die van de aangestelde gerechts-

deskundige (tenzij het expliciet in zijn opdracht opgenomen is). Neem best ook eens contact op met de beroepsverzekering: er zijn maatschappijen die in een verzekeringstarief voor expertisen voorzien, voor als je toch in de procedure verwikkeld zou raken. De taak van de adviseur is om tijdens de technische vergaderingen in de lopende procedure de klant bij te staan en deze zo goed mogelijk te verdedigen door de argumenten van tegenpartijen die niet ter zake doen te ontkrachten, en zelf de nodige technisch degelijk onderbouwde argumenten naar voor te brengen. Doe dat op een verstandige en technisch zeer onderlegde manier. Tegenpartijen zullen het zeer vlug doorprikken als u argumenteert zonder degelijke waarheidsbasis. Het is ook heel belangrijk dat u inschat of het nu om een conceptfout gaat, dan wel om een uitvoeringsfout. De werfverslagen en de lastenboeken kunnen daarbij duidelijke hints aanbieden. In eerste instantie komt het er op aan te zien of een minnelijke oplossing mogelijk is. Dat blijft nog steeds de snelste en meest economische oplossing van het conflict, voor zoverre ze rechtvaardig is voor alle betrokken partijen. Een aanvaardbaar compromis is soms interessanter dan er voor de klant de laatste euro te willen uitpersen. Ook heel leerrijk: er bestaan aan universiteiten en hogescholen en bij de NCDAB, één van de beroepsverenigingen van deskundigen, zeer degelijke en zowel

korte als lange opleidingen gerechtsdeskundige. Dit is echt zeer nuttig om de juiste taakomschrijving van een deskundige (zowel gerechtsdeskundige als privatieve deskundige) te leren inschatten. Architect Koen Willem, Adviseur NAV m.b.t. expertises

Ik had een vraag in verband met de overname van een scheidingsmuur. De aannemer van de buurman heeft deze muur (14 snelbouw/ 6 geluidsisolatie/14 snelbouw) te paard opgericht, dus 3 + 14 cm overgebouwd. Mijn bouwheer wil de muur overnemen, maar nu hanteert de aannemer een overnameprijs voor de muur die merkelijk hoger is dan de prijs volgens de tabel van muurovernameprijzen Vlaanderen (1 januari 20106). Heeft hij dit recht of is hij gebonden aan de tabel met eenheidsprijzen? 1. Het gaat hier over een vrijwillige overname, waarbij de aanpalende buur reeds te paard bouwde. Er moet dan geen waarde van de onderliggende grond van de scheimuur worden overgenomen en vergoed. Het gaat

HELPDESK

lui (Vred. Hamme, 27 februari 1990, T.Vred., 1992, 229). De vrederechter zal doorgaans niet op eigen houtje beslissen, doch in eerste instantie een gerechtsdeskundige aanstellen. In de praktijk maak ik steeds mee dat een gerechtsdeskundige in zijn advies aan de vrederechter de tabellen met eenheidsprijzen volgt, er minstens naar verwijst en in voorkomend geval ook de redenen opgeeft waarom hij de tabellen niet volgt. Het verslag van de deskundige heeft voor de rechter enkel een advieswaarde, maar wel een belangrijke advieswaarde. Een vonnis moet steeds trachten om tot een objectieve prijsbepaling te komen. Mr. Dirk Erreygers, GSJ Advocaten

We willen ons architectenbureau laten zaakvoeren door drie afzonderlijke managementvennootschappen, voor elke zaakvoerder één. Kan dit? Artikel 2, § 2, 1° van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel en het beroep van architect is zeer strikt: “§ 2. De rechtspersonen die over rechtspersoonlijkheid beschikken mogen het beroep van architect uitoefenen indien zij aan volgende voorwaarden beantwoorden: 1° alle zaakvoerders, bestuurders, leden van het directiecomité en meer algemeen alle zelfstandige mandatarissen die optreden in naam en voor rekening van de rechtspersoon, zijn natuurlijke personen die ertoe gemachtigd werden het beroep van architect uit te oefenen overeenkomstig § 1 en zijn ingeschreven op één van de tabellen van de Orde van architecten”. Kort samengevat houdt deze bepaling in dat elke persoon die bepaalde rechts-

handelingen stelt voor de architectenvennootschap (“die optreden in naam en voor rekening van de rechtspersoon”) een natuurlijke persoon moet zijn die bovendien toegelaten is om het beroep van architect uit te oefenen. Een (management)vennootschap kan dus nooit optreden “in naam en voor rekening” van een architectenvennootschap. De wet verbiedt niet dat een architect – wat zijn managementtaken in de vennootschap betreft – een managementvennootschap kan oprichten, maar in de overeenkomst tussen de architectenvennootschap en managementvennootschap moet uitdrukkelijk staan dat de managementvennootschap de architectenvennootschap niet mag vertegenwoordigen. Enkel een architectnatuurlijke persoon kan zijn handtekening voor een architectenvennootschap plaatsen. Concreet betekent dit dat de architecten-natuurlijke personen die de vennootschap willen vertegenwoordigen benoemd worden als zaakvoerder van de vennootschap en dat de managementvennootschap een overeenkomst van zelfstandige dienstverlening met de architectenvennootschap sluit. Ik spreek mij hier niet uit over de fiscale gevolgen van deze werkwijze. Dit moet geval per geval worden onderzocht. Mr. Bart Goossens, GSJ Advocaten

De NAV-helpdesk heeft als doel eerstelijnsvragen van zijn leden op te lossen binnen een redelijke termijn van enkele dagen. NAV doet in dit kader een beroep op een netwerk van adviseurs en specialisten: architecten, UNIZO/Federatie Vrije Beroepen, SBB Accountants & Adviseurs, het advocatenkantoor GSJ Advocaten en het adviesbureau VEKMO. NAV en de beantwoorders zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud en interpretatie van de antwoorden.

DIMENSION

enkel over de kostprijs van de muur en zijn fundering. De overnemer moet in principe aan de eigenaar van de muur een vergoeding betalen die gelijk is aan de helft van de waarde van de muur of het gemeengemaakte deel ervan, in de staat waarin de muur zich bevindt op het ogenblik van de koop. Als uitgangspunt neemt men de kostprijs van oprichting van de muur. Deze wordt vervolgens gecorrigeerd door een eventuele minderwaarde af te trekken, gebaseerd op de staat van onderhoud van de muur (sleet of ouderdom op dat tijdstip). Desgevallend kan ook een meerwaarde in rekening worden gebracht, voortvloeiend uit de muntontwaarding (zie Veerle Guffens, Tine Viaene, De gemene muur. Een stand van zaken, TBO 2005, 138). 2. De buur die reeds op het eigendom van de bouwheer van uw lid/architect bouwde en moet overdragen, mag niet profiteren van de situatie dat de naastliggende eigenaar op zijn perceel wil bouwen om een manifest te hoge overnameprijs te vorderen. Indien partijen niet tot een akkoord komen met betrekking tot de overnameprijs van de muur, dan kan de vrederechter worden gevat om over de te betalen waarde van de helft van de muur te beslissen. M.i. kan een discussie over de waarde van de muur het recht om te beginnen te bouwen met ingebruikname van de scheimuur, niet beletten. Bij het bepalen van de waarde voor de overname van een gemene muur, is de rechtbank niet gebonden door de prijzen vastgesteld door beroepsorganisaties. Evenwel zal er vaak geen aanleiding zijn om af te wijken van de door dergelijke verenigingen vastgestelde eenheidsprijzen, nu deze immers gesteund zijn op jarenlange vaststellingen van beroeps-

@HOME

Ralf Coussée en Klaas Goris – Coussée & Goris architecten

DIMENSION

“De tijd is altijd onze partner geweest”

@HOME

“De tijd is altijd onze partner geweest. We zijn nooit ten prooi gevallen aan ongeduld, maar hebben steevast rustig doorgewerkt, in de overtuiging dat de resultaten wel zouden volgen. Zo is ons werk langzaam gegroeid.” Architectuur als ambacht, het zit in de familiegeschiedenis van beide architecten gebeiteld. Ralf Coussée (1959, Roeselare) is de zoon van een aannemer voor wie architectuur ‘goed gebouwd’ moest zijn. De sensibiliteit voor de poëzie van het bouwen kreeg hij mee van zijn Duitstalige moeder die haar droom om binnenhuisarchitect te worden gedwarsboomd zag door de oorlog. De grootmoeder langs moederszijde van Klaas Goris (Brussel, 1960) had een groot atelier voor kinderkleding. Zijn vader, studiegenoot en vriend van Pieter De Bruyne, gaf les als interieurarchitect en stamt uit een familie van meerdere generaties kunstsmeden. Ze volgden allebei architectuurstudies aan de Sint-Lucas Architectuuracademie, Ralf Coussée in Gent, Klaas Goris in Brussel. Bij gebrek aan interessante stagekansen in het medio jaren 1980 door een bouwcrisis geteisterde België, trokken ze na die studies allebei naar het buitenland. Ralf Coussée volgde in Salzburg de zomeracademie voor beeldende kunst bij professor architect Wilhelm Holzbauer en diens assistent François Valentiny. Gebiologeerd door de manier waarop zij hun projecten grafisch voorstelden, peilde hij bij hen naar de mogelijkheid om in Oostenrijk aan de slag te gaan. Die kans bood zich niet meteen aan, maar toen Ralf Coussée na de zomeracademie op goed geluk naar Wenen trok, vond hij via Valentiny een plek op het bureau van professor archi-

tect Rob Krier. Daar belandde hij middenin het proces van de Internationale Bauausstellung Berlin, het wonderlijke alchemistenlaboratorium van een internationaal puikje van architecten. Later vervoegde hij het bureau Hermann & Valentiny. Klaas Goris verkaste na zijn studies met een beurs van het Italiaanse consulaat naar Milaan om aan de Politechnico een aanvullende studie landschapsarchitectuur te volgen. Vandaar was het een kleine stap naar Mendrisio (Ticino), waar hij bij autodidact Ivano Gianola onder meer de realisatie van een privé designschool in Coldrerio voor de befaamde textieldynastie Schlaepfer uit Sankt Gallen mocht begeleiden. Ticino, toen de bakermat van de veel geroemde Zwitserse architectuur, had hij waarschijnlijk nooit meer verlaten als zijn legerdienst hem niet had teruggevorderd naar België.

Verre ontmoeting Toen Ralf Coussée werd gevraagd om voor Hermann & Valentiny de aanleg van het Schumanplein in Luxemburg te begeleiden, moest hij in Wenen worden vervangen. Ralf vroeg zijn promotor Christian Kieckens of die een geschikte kandidaat kende. Kieckens raadde een pupil van zijn goede vriend en leermeester Pieter De Bruyne aan, ene Klaas Goris. Zonder elkaar ooit gezien te hebben, was de band gelegd. De eerste fysieke ontmoeting was opnieuw gestempeld Christian Kieckens. Tijdens een van de tentoonstellingen van diens Stichting Architectuurmuseum S/AM, zeg maar de moeder van de architectuurcultuur in Vlaanderen,

stelde Kieckens de twee aan elkaar voor. De kiem voor de samenwerking werd dan weer gelegd door Bacob, de bank die onder impuls van Michel Mast en Karel Vandereycken getalenteerde architecten de kans bood om hedendaagse architectuur te ontwerpen. Onder de uitverkorenen bevonden zich ook Ralf Coussée en Klaas Goris, toen allebei nog via een eigen praktijk in respectievelijk Roeselare en Brussel (later Meise). Op zekere dag kreeg Klaas Goris de vraag om een project voor Bacob in Pittem te realiseren. Gezien de geografische en linguïstische afstand zocht hij een brother in arms, die hij vond in Ralf Coussée. Vanaf toen werkten de twee sporadisch samen.

“Het proces van het bouwen vinden we heel boeiend. Een van ons beiden volgt elke werf op. Als we dat niet meer doen, zou een belangrijk deel van ons werk verloren gaan.” In 1998 besloten ze die samenwerking te intensifiëren en kochten ze als werkstek voor hun gezamenlijke bureau een van de sterk vervallen gebouwen op de UCO textielspinnerij vlakbij het huidige gerechtsgebouw in Gent.

Wedstrijden leren maken “Met ons werk voor Bacob hadden we enkele prijzen gewonnen. Daardoor volgden er vanuit andere financiële groepen opdrachten. Intussen tekende zich in de sector een globalisering af die architecturaal tot een uniformisering leidde. Toen Bacob werd overgenomen, stapten de voortrekkers van een hedendaagse architectuur daar op. Wij hebben dan bewust een punt gezet achter dergelijke opdrachten en ons toegelegd op particuliere woningen, in die periode een belangrijk tweede luik in onze activiteiten.” » DIMENSION

Het regende de voorbije maanden volop prijzen voor Coussée & Goris architecten. Hun crematorium in Holsbeek werd onderscheiden met de European Architecture Award in de categorie Industry. Voor hun oeuvre kregen zij de Jo Crepain Carrièreprijs. De zoveelste erkenningen voor een uitzonderlijke architectuurpraktijk.

@HOME

DIMENSION

In 1999 werd Bob Van Reeth de eerste Vlaams Bouwmeester en zag de Open Oproep het daglicht. “In tegenstelling tot de nieuwe lichting jonge architecten hadden wij geen ervaring met wedstrijden. Daardoor grepen we een paar keer mis. Omdat de afknappers financieel zwaar doorwogen, besloten we definitief te kappen met wedstrijden.” Tot De Boerekreek op tafel kwam. “Een gebouw in zo’n mooie omgeving? Het herinnerde ons aan de Riva San Vitale aan het meer van Lugano van Mario Botta, die daar eigenlijk liever niet wou bouwen, maar de opdracht uiteindelijk aanvaardde om erger te voorkomen. Dan toch nog een poging wagen, dachten we.” Dat jeugd- en recreatiecomplex betekende niet alleen het startschot voor het grotere werk, maar sindsdien won het bureau ook nagenoeg alle wedstrijden waaraan het deelnam. Hun geheim? “We schrijven alleen in op vragen waarvoor we een sterke, poëtische en landschappelijke oplossing kunnen bieden. Een project moet boeiend zijn. Na Hofheide een tweede crematorium bouwen, kan ons niet bekoren, tenzij het bijvoorbeeld om een unieke locatie zou gaan. Elk programma opnieuw analyseren vergt veel studiewerk, maar net daardoor zijn we in staat om een ander antwoord te formuleren.” Tot vandaag staat Klaas Goris, sinds 1992 ook hoofddocent aan de Sint-Lucas Archi-

tectuuracademie Brussel/Gent, in voor de redactie en de opmaak van elke wedstrijdbundel. Een hele opgave, toch? “Ja, maar we schrijven dat boek terwijl we aan de wedstrijd werken. Zo proberen we te begrijpen wat we doen.”

01. Crematorium Hofheide, Holsbeek. Laureaat van

Architectuur van dialogen

unieke Belgische bouwwerken en winnaar van de

Architectuur zien Coussée & Goris als een vorm van zelfonderzoek. “Iets goed kunnen maken is een lichamelijk gegeven, dat zit in je. Als kinderen van de moderniteit verrichten we een zoektocht naar wat die voor ons betekent. Daarbij hanteren we een beperkt aantal architectuurtechnieken en -elementen. Als jonge architect ga je op pad met een welgevulde rugzak, maar hoe hoger je trekt, hoe lichter je die maakt. We schrikken ook niet terug voor herhaling. Bekende elementen uit onze architectuurtaal zijn bijvoorbeeld de doos in de doos of de glazen stolp. Het gaat altijd om bescherming, net als kleding. Maar waar kleding tegen je lichaam zit, staat architectuur verder van je af. In de ruimte en het licht tussenin de poëzie zoeken door de juiste balansen te creëren, bijvoorbeeld tussen monumentaliteit en intimiteit, dat interesseert ons. Die dialogen klinken door in heel ons werk.” Opmerkelijk is het relatief grote aantal industriegebouwen in hun oeuvre. “Die

een internationale wedstrijd in 2006, samen met RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes. Geselecteerd voor de Mies van der Rohe award in 2014 en winnaar van de Provinciale architectuurprijs ‘Patrimonium voor de toekomst’ in 2015. In 2016 door The Culture Trip gelauwerd als een van de 10 meest Architizer award in de categorie Religious Buildings & Memorials. Nog in 2016 won het de NAN Prize als beste buitenlands project van een Spaanse studio. In 2017 won dit project de European Architecture Award in de categorie Industry. 02. Jeugd- en recreatiedomein De Boerekreek, SintJan-in-Eremo. Via een Open Oproep (2003) verworven opdracht. Onderscheiden met diverse prijzen en met een selectie voor de Mies van der Rohe award 2009. (Foto: Stijn Bollaert) 03. Portussite, Gent. Gewonnen wedstrijd (2015) voor de omvorming van de Belgacomtoren en site tot een geheel van wonen, horeca en hotel, in samenwerking met GAFPA bureau voor architectuur en stedenbouw. Partners: Studieburo Mouton, Exedra en Groep Omgeving. “Dit wordt een van onze mooiste projecten. We krijgen de unieke gelegenheid om in onze eigen stad op een plek aan het water een verticaal gebouw te creëren als pendant voor onze horizontale bibliotheek aan de Waalse Krook.” 04. Kanaalsite, Wijnegem. Reconversie van vier bestaande gebouwen tot woon- en werkfunctie in samenwerking met Studieburo Mouton en Michel Desvigne Paysagiste (landschapsarchitectuur). Ontwerp 2007, uitvoering 2008-2016. Onderscheiden met de FSC Award 2015. 05. ’t Casteelken, Roeselare-Rumbeke. Nieuwe gevel en uitbreiding van een meubelzaak, gevestigd in een voormalige conservenfabriek. Ontwerp 2002-2003, uitvoering 2003-2004. (Foto: Wim Van Nueten)

@HOME

Architectuur wordt structuur Belangrijk is tevens de interactie met de andere bouwpartners. “Het proces van het bouwen vinden we heel boeiend. Elke werf wordt door een van ons beiden opgevolgd. Als we dat niet meer

zouden doen, zou een belangrijk deel van ons werk verloren gaan. Dankzij de gesprekken op de werf rijzen er sneller ideeën of komen er vlotter oplossingen tot stand. In de werffase evolueert ons werk nog veel.” In de zoektocht naar poëzie speelt de structuur van het gebouw en dus de relatie met de ingenieur een essentiële rol, aldus de architecten. “Wij werken al vele jaren samen met Guy Mouton. Samen zoeken we naar de beste oplossing van architectuur en stabiliteit, zonder dat een van beide partijen zich wil affirmeren. Zo komen we tot verrassende oplossingen waarvan niemand nog weet of het architectuur of structuur is, of wie als eerste het idee heeft geopperd. Kijk maar naar de kolommen

in de grote tentoonstellingszaal van het Zwin, het dragende gebinte in de manege van De Boerekreek, de vrije plafonds zonder doorhangende balken en de metalen luifel in crematorium Hofheide, de manier waarop bepaalde delen in de Waalse Krook over drie verdiepingen zijn opgehangen om openheid en bewegingsvrijheid te creëren. Soms wordt een gebouw volledig constructie, zoals in de Waalse Krook waar geen schilder» of pleisterwerk te zien is.”

“Architectuur gaat om bescherming, net als kleding. Maar waar kleding tegen je lichaam zit, staat architectuur verder van je af.”

05 DIMENSION

opdrachten hebben wij nooit geschuwd. Wij hebben er ook veel meer uit opgestoken dan uit onze woningen. Snel en economisch bouwen, prefab, de ruwbouw als eindresultaat, dat heeft ons werk sterk beïnvloed. Wij dachten altijd na over hoe we meer konden halen uit een ogenschijnlijk eenvoudige opdracht. Zo kregen we de kans om onze architectuur te ontwikkelen en verfijnen.”

@HOME

Met andere architectenbureaus blijft de samenwerking beperkt. “We doen wel eens iets met mensen die bij ons zijn gestart, maar daar blijft het bij. De spreekwoordelijke uitzondering zijn RCR Arquitectes, sinds ruim drie decennia goede vrienden van ons. We hebben elkaar leren kennen in 1995 op de uitreiking van de Euro-Belgian Architectural Awards. We zijn toen samen iets gaan eten en hebben de volgende dagen gezamenlijk uitstappen gemaakt. Nadien is de band verder gesmeed tijdens vakanties in Spanje en zijn we elkaars werk blijven volgen. Waarom niet eens samenwerken, was de logische volgende vraag. Samen hebben we de wedstrijden voor het crematorium Hofheide in Holsbeek, Transfo in Zwevegem, The Edge in Dubai – door de crisis jammer genoeg nooit uitgevoerd – en de Waalse Krook gewonnen.”

06. Van Gendthallen, Amsterdam (NL). Gewonnen wedstrijd (2014) voor de omvorming van een werkspoorhal tot werkruimte voor kinderwagenfabrikant Bugaboo, in samenwerking met GAFPA bureau voor architectuur en stedenbouw. Ingenieursbureaus: BV bouwadvies Strackee / LBP Sight / Ingenieursburo Linssen. De uitvoering is voorlopig opgeschort. 07. In 2007, het jaar waarvoor ze werden onderscheiden met de prestigieuze Cultuurprijs Vlaanderen voor Architectuur, wonnen Coussée & Goris architecten samen met RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes met het ontwerp The Edge de wedstrijd voor een kantorencomplex met woningen en shopping mall te Dubai. Het ontwerp werd omwille van de crisis niet uitgevoerd. 08. Transfo, Zwevegem. Besloten wedstrijd (2007) voor de herbestemming van een elektriciteitscentrale, in samenwerking met RCR Arquitectes. De laatste fase, plaatsing van een glazen stolp rondom het gebouw, wordt weldra uitgevoerd. (Foto: Stijn Bollaert) 09. De Waalse Krook, Gent. In 2009 wonnen Coussée & Goris architecten en RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes de wedstrijd voor een nieuwe stadsbibliotheek in het hart van de stad. Ingenieursbureaus: Studieburo Mouton, VK Engineering. Landschapsarchitectuur: TV Coussée & Goris / RCR DIMENSION

in samenwerking met Technum.

@HOME

Een andere bepalende factor in het bouwproces is de bouwheer. “Wij hebben het geluk dat wij vooral worden aangesproken door sterke opdrachtgevers. Zij vervullen bij ons een belangrijke rol in het proces. Die ingesteldheid hebben we altijd gekoesterd. Niet toevallig zijn heel wat van onze opdrachtgevers architect, zoals de galerijhouder van Zeno X en onze gesprekspartner bij Belgacom voor de Portussite. De laatste tijd werken wij ook veel voor kunstenaars, eveneens mensen die een groot driedimensionaal inzicht hebben en voor wie licht en ruimte essentieel zijn. Met hun visie en ideeën beïnvloeden zij onrechtstreeks ons werk, wat wij dan weer heel interessant vinden.” Van een bouwheer verwachten de architecten op hun beurt dat hij respect koestert voor wat hij krijgt en daar achteraf zorgvuldig mee omspringt. “Sommige opdrachtgevers zien alleen maar het programma dat moet worden ingevuld, terwijl een goed gebouw veel meer is dan dat. Voor ons behoort het tot de taak van de bouwheer om dat mee te

dragen. Sinds een tijdje zijn we daar ferm in. Wij vinden dat een bouwheer de eerste tien jaar na de oplevering niets aan het gebouw mag veranderen of een andere architect ingrepen mag laten uitvoeren. Als hij dat wel doet, zou in principe onze tienjarige aansprakelijkheid moeten wegvallen. Als je zelf aan de elektrische installatie of aan je auto sleutelt, valt de garantie toch ook weg?

welke meerwaarde de architect biedt. Zij beschouwen die laatste als een noodzakelijk kwaad of kijken louter naar de commerciële meerwaarde. Het gevaar is dat, als architecten daarin meegaan, die spiraal alleen maar sneller draait. Dat is duidelijk nooit onze keuze geweest. Vandaar dat we ook niet happig zijn op PPS-opdrachten, omdat het commerciële daar over het algemeen een sterk bepalende factor is.”

“We zijn niet happig op PPS-opdrachten, omdat het commerciële daar over het algemeen een sterk bepalende factor is.”

De volgende uitdaging

Nazorg is voor ons een belangrijk begrip, niet zozeer technisch maar wat het functioneren van het gebouw betreft. Als de Waalse Krook blijvend veel meer bezoekers trekt dan was vooropgesteld, willen wij graag mee betrokken worden bij de vraag hoe we dat kunnen aanpakken. In het Zwin hebben we die afspraak voor het eerst expliciet vastgelegd. Maar niet overal valt dat even goed. Mensen beseffen soms niet wat ze krijgen en

Wat staat er op het programma? De omvorming van de Belgacomtoren wordt een grote kluif, waarvan de start der werken gepland is voor 2020 of later. Intussen zijn twee slapende projecten weer tot leven geblazen. Het eerste is de realisatie van een glazen stolp rond de Transfo in Zwevegem, een ingreep die na de lokale politieke wissel van de macht tijdelijk werd opgeschort. Het andere is een kantoorgebouw voor Loveld, de betonexpert wiens prefaboplossingen onder andere terug te vinden zijn in de uitbreiding van New Tate Modern (Herzog & de Meuron) en in tal van torengebouwen in de Londense »

09 DIMENSION

Bouwheer als procespartner

@HOME

City. Coussée-Goris architecten hadden deze opdracht verworven via een besloten wedstrijd, maar door omstandigheden liet de uitvoering op zich wachten. Naast het gebouw ontwierpen zij ook een betonelement waarmee het bedrijf zijn terrein zal afbakenen, en dat moet illustreren welke expertise de firma in huis heeft. “Na 30 jaar architectuurpraktijk moet je nadenken over wat je nog wil doen. Een van onze persoonlijke interesses is de kunstwereld. Wij hebben daar goede contacten en tellen er nogal wat vrienden, die samen met ons zijn gegroeid in hun werk en ons nu opdrachten toevertrouwen. De inrichting van de Zeno X gallery heeft het bureau wat dat betreft zeker een nieuw elan gegeven. Voor de rest hebben wij een adempauze ingebouwd om enkele draden op te pikken die al langer rafelden. In 2018 komt er een vervolg op ons eerste boek dat alweer uit 2006 dateert. Daarvoor werken wij samen met Christian Kieckens, een van de meest kritische observatoren in de architectuur- en cultuurwereld. Ook met hem stellen we voor deSingel de tentoonstelling Natura Naturans sa-

men. Met dat begrip bedoelt Spinoza dat je de dingen in jezelf moet zoeken als je jezelf artistiek of anderszins wil uitdrukken. Verder volgen er nieuwe lezingen, iets waar ook vraag naar was. En intussen kunnen we ons opladen voor een volgende wedstrijd.” Wat mag dat worden? “Openbare gebouwen en moeilijke thema’s blijven ons uiteraard interesseren en sluiten aan bij ons maatschappelijk engagement als architect. Het Zwin bouwen wij niet voor onszelf, maar voor de generaties die daar meer over de natuur zullen leren. Hetzelfde geldt voor de Waalse Krook. Publieke projecten in eigen stad hebben het voordeel dat je er zelf gebruik kunt van maken.” Past sociale woningbouw niet perfect in dat plaatje? “Ja, een dergelijke opdracht is ons als het ware op het lijf geschreven. Door repetitie van bouwelementen, plannen en dergelijke kan je daar heel wat verwezenlijken. Ook een meer rudimentair, robuust materiaalgebruik zou in die sector een goede zaak zijn, want die woningen worden soms compleet uitgeleefd. De vraag hoe je de bewoners kunt laten groeien, lijkt ons eveneens

erg interessant. Maar dan zouden wij wel compleet vrij moeten kunnen denken, los van lastenboeken en rigide regels. Of dat een haalbare kaart is, is een andere zaak.” Door Colette Demil en Staf Bellens

www.coussee-goris.com uu

AGENDATIPS - Op 21 november aanstaande geeft Carme Pigem van RCR Arquitectes een A+LEZING in Bozar te Brussel. - Van 23 februari tot en met 10 juni 2018 loopt in deSingel de tentoonstelling Natura Naturans van Coussée-Goris architecten.

10. Zwin Natuurcentrum, Knokke-Heist. In 2011 wonnen Coussée & Goris architecten in samenwerking met GAFPA bureau voor architectuur en stedenbouw de wedstrijd voor een bezoekerscentrum, aansluitende infrastructuur en kijkcentrum. Engineering: Studieburo Mouton, Kahle acoustics. Landschapsontwerp: Atelier Veldwerk, Sweco. Tentoonstellingsconcept: Madoc, Koen Van Synghel. Geselecteerd voor de Mies van der Rohe award 2016.

DIMENSION

DucoSun Wing Architecturale zonwering

→ Grote, geperforeerde, vleugelvormige lamel (500 en 600 mm) → Beweegbaar systeem → Optimaal evenwicht tussen zonlicht en beschaduwing

We inspire at www.duco.eu

GEEFT ARCHITECTEN ALLE RUIMTE

ISO•Façade van Nelissen Steenfabrieken combineert het gebruik van XPS-isolatieplaten en gevelsteenstrips. Dat biedt u een universum aan mogelijkheden om tot een eigen en onderscheidend ontwerp te komen. U kunt uw gevelsteen- en hoeksteenstrips bij ons selecteren en in de gewenste kleurencombinatie samenstellen. Haast elke gevelsteen uit onze collectie kan in steenstrips worden gezaagd. De isolatie kan aangebracht worden op elke ondergrond. Zo zorgt u steeds weer voor een energiezuinige geveloplossing met een esthetische look. www.isofacade.be Kijk voor meer informatie op www.isofacade.be. Heeft u een vraag? Bel ons of stuur een e-mail. ISO•Façade is voorzien van het ATG-label en biedt een 10-jarige productgarantie.

T +32 12 44 02 44 - info@nelissen.be | www.nelissen.be

UW PROJECT IN DE KIJKER

Sociaal Huis: renovatie met respect voor het historisch gebouw

• Openbaar gebouw voor sociale dienstverlening – Halle (herbestemming Oud-Wezenhuis tot Sociaal Huis) • Ontwerpteam: Architect: WAW (Dominique Plantefève Castryck & Eric Helsen), Ing. stabiliteit: Paridaens ingenieurs bvba, Ing. technieken: Studiebureel SB Heedfeld nv • Jaar van oplevering: september 2016

buitenvolume van het gebouw werd behouden. Een nieuwe zichtbare betonstructuur van kolommen en platen werd binnenin het gebouw aangebracht. Gezien het historische karakter van het gebouw werd geopteerd om de buitenmuren van het bestaande gebouw te isoleren aan de binnenzijde.

Speciale kenmerken Projectbeschrijving Het programma voorziet een ‘Sociaal Huis’ als centraal gebouw voor de diensten van het OCMW van Halle. Het Oud-Wezenhuis uit 1904 werd daartoe omgevormd tot het Sociaal Huis. Om het Oud-Wezenhuis bij de site aan te sluiten is ervoor gekozen om de nieuwe publieke ingang van het gebouw te situeren aan de rechterzijgevel. Zo komt men het gebouw binnen via de parking en aansluitend aan de site van het OCMW en niet via de drukke Demaeghtlaan. Om deze publieke ingang kenbaar te maken van op de straat en de site, is een nieuw volume op kolommen vóór de bestaande zijgevel geplaatst. De twee blinde zijgevels van het aan de straatzijde gelegen gebouw, werden opengewerkt door erkers die dienst doen als een soort ‘vitrine’. Enkel het

• Materialen: zichtbaar beton en glas, strekstaal voor de bekleding van de 2de noodtrap buiten en de bekleding van de oude liftkoker uit de jaren 60 • Kleur: sober mits enkele kleuraccenten per niveau voor het vast meubilair en de keukens • Akoestiek: akoestische panelen op de plafonds, kasten met akoestische schuifpanelen, akoestische wanden in een ruitmotief, ronde akoestische panelen. • Duurzaamheid: vloerverwarming op lage temperatuur en bijkomende vloerconvectoren, buitenzonweringen aan de zuidzijde en binnenzonweringen op andere plaatsen, inclusief zonwerende beglazing. Het regenwater afkomstig van de daken wordt opgevangen en hergebruikt. In de tuin is een WADI aangelegd als bufferbekken.

DIMENSION

uu www.wawarchitects.be/renovatietotsociaalhuis.php

UW PROJECT IN DE KIJKER

LEGE

1 SO OC 2 par 3 uitb 4 wa 5 zor 6 bur OC

VERKEERSLICHT

AUGUSTE D E M A E G H T L A A N

Wenst u ook een project in te sturen voor een van de komende edities? Laat dit dan weten via tilly.baekelandt@fcomedia.be

DIMENSION

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Tim Van de Velde

Ontdek de meervoudige schakelaar met talloze combinatiemogelijkheden. Laat je inspireren of vraag advies aan een gespecialiseerde BTicino installateur, die zet altijd de juiste schakelaar op de juiste plaats. Ontdek al onze slimme oplossingen of maak een afspraak met een BTicino installateur op www.BTicino.be.

INFOSESSIE

Met vier infosessies over het vernieuwde KB Basisnormen voor preventie van brand en ontploffing en de TV Brandwerende doorvoeren maakte NAV meer dan 1.500 architecten wegwijs in het labyrint van de actuele brandwetgeving.

Naast het KB Basisnormen uit 1994 maken de regelgeving van de gemeenschappen en de gewesten, de normen rond brandveiligheid, de Technische Specificaties, en de Technische Voorlichtingen – zeg maar codes van goede praktijk – van het WTCB, deel uit van het referentiekader. Ing. Sven Eeckhout, (senior hoofdadviseur WTCB) schetste klaarheid in hoe de Basisnormen en de andere referentiedocumenten zich tot elkaar verhouden. “Het KB Basisnormen van 7 juli 1994 - dat de basispreventie eisen vastlegt – werd inmiddels meermaals gewijzigd. De laatste wijziging is het KB van 07/12/2016. Voor alle gebouwen met een bouwaanvraag van voor 1 april 2017 wordt formeel aanvaard dat het gebouw voldoet aan de technische specificatie van een nieuwer soortgelijk gebouw.” Vanaf 1/12/2016 kan het aantonen van de brandweerstand uitsluitend nog volgens NBN EN 13501-2. Eén van de uitzonderingen hierop vormen brandwerende deuren, waarvoor er een co-existentieperiode voor het bereiken van de CE-markering geldt. Tot 31/10/2019 is Rf nog toegelaten, vanaf 1 november is EI1 verplicht. Daarnaast

blijft ook de eis qua stabiliteit bij brand voor valse plafonds volgens de Belgische norm NBN 713.020 bestaan, aangezien er geen alternatief is binnen het Europese systeem.

Naar een transparanter KB Het vernieuwde KB Basisnormen is op 1 april 2017 in voege getreden. De meeste aanpassingen versoepelen of verduidelijken het KB, of bieden bijkomende mogelijkheden. “Het opzet was viervoudig. Ten eerste wou men tot een uniformer KB komen, waarbij een aantal verschillen tussen de verschillende regelgevingen inzake terminologie werden weggewerkt. Europese harmonisering was eveneens een kerngedachte. Zo werd door de recent gepubliceerde productnorm liften het hoofdstuk ‘liften’ integraal aangepast. Daarnaast werden vaak voorkomende afwijkingsaanvragen gestroomlijnd en in de voorschriften opgenomen. Een vierde doelstelling was meer logica brengen in het toepassingsgebied van het KB, zowel wat lage, middelhoge als hoge gebouwen betreft”, aldus Thilde Jacquemyn (expert fire safety van SECO (Technisch Controlebu-

reau voor het Bouwwezen). Zij gaf een overzicht van de voornaamste wijzigingen en hun impact op het architecturaal concept.

Impact op werk architect Het gros van de wijzigingen in Bijlage 1 betreft het (her)definiëren van terminologie. De termen ‘sas’ en ‘triplex’ worden voor het eerst gedefinieerd. Onder triplex wordt voortaan begrepen: een compartiment, gevormd door 3 boven elkaar geplaatste bouwlagen, verbonden door middel van een ‘binnen’ verbindingstrap. De wijzigingen in de Bijlagen 2/1, 3/1 en 4/1, met betrekking tot brandweerstand, hebben impact op het werk van de architect. Zo mag voor nieuwe duplexen de toegestane, gecumuleerde oppervlakte maximum 2.500 m² bedragen. Een triplex wordt in bepaalde gevallen niet meer als atrium beschouwd. Ook naar gordijngevels, trappenhuizen, landschapskantoren, parkeergarages, liftsassen en technische kokers zijn er specifieke wijzigingen inzake de vereiste brandweerstand.

Brandwerende doorvoeringen: do’s & don’ts Sven Eeckhout besprak de do’s & don’ts bij brandwerende doorvoeringen van leidingen, kabels en kanalen. Vuistregel is dat, indien een wand brandwerend dient te zijn, dit ook geldt voor de doorvoeringen en andere verzwakkingen. Hij waarschuwde voor het gevaar van het vaak gebruikte ‘brandwerend schuim » DIMENSION

Wegwijs in de actuele brandwetgeving

INFOSESSIE

van 4 uur’: “Deze oplossing is doorgaans enkel brandveilig voor het uitvoeren van lineaire voegen tussen massieve elementen, en meestal niet voor het isoleren en afdichten van openingen rondom kabels, leidingen en kanalen, of van HVAC-systemen. Er wordt aan de eisen voldaan door gebruik te maken van type-oplossingen uit Bijlage 7 van het KB (enkel voor enkelvoudige doorvoeringen, leidingen en kabels – met beperkte diameters), of door gebruik te maken van een specifieke brandweren-

de voorziening. De nieuwe TV 254 bevat alle informatie hieromtrent.

Nieuw NAVO-hoofdkwartier Tot slot lichtten Thilde Jacquemyn van SECO en architect Donald Polfliet, PgD Fire Safety Engineering bij Defensie, de algemene principes van brandwerende doorvoeringen van leidingen, kabels en kanalen toe, aan de hand van de case van het nieuwe NAVO-hoofdkwartier in Evere. Een ontwerp van de TV SOM – ASSAR Architects, winnaar van de

architectuurwedstrijd. In een opdracht van adviesverlening naar de hoofdaannemer werkte SECO een gedetailleerd stappenplan uit om het high level niveau inzake brandveiligheid in dit middelhoge gebouwencomplex te garanderen. Tussen de presentaties door gaf ir-arch. Koen Willem van het NAV een overzicht van de praktijkoplossingen van de diverse partners. Door Philip Declercq

01 BENOR ATG & ANPI Steeds meer producten en uitrustingen hebben de kwaliteitskenmerken BENOR ATG en ANPI. Denk aan installaties van brandblussers, muurhaspels, hydranten, branddeuren... De CE-markering alléén volstaat niet voor het garanderen van kwaliteit, doeltreffendheid en betrouwbaarheid. Beide kwaliteitskenmerken zijn de referentie en een garantie voor de architect dat het product of de dienst conform is met de van kracht zijnde normen. Tevens blijkt dat het product of de dienst beantwoordt aan de behoeften van de gebruikers en de consumenten. u www.benor.be - www.anpi.be

02 DECOENE PRODUCTS: PURE KANTLAT

De PURE kantlat van De Coene Products beperkt beschadigingen (door bedden, karren, reiskoffers,…) van RF-deuren. Deze stootvaste randafwerking van 7mm dik, vervaardigd uit 2 component poly-urethaan hars, wordt naadloos tegen het deurblad gegoten. De PURE kantlat is in de massa gekleurd (RAL-kleur naar keuze) en hoeft geen nabewerking. Deze oplossing mag toegepast worden op brandwerende draai- en zwaaideuren RF30 en RF60 van De Coene Products. u www.decoeneproducts.be

03 HEBEL: BRANDWEERSTAND ÉN ISOLATIE IN ÉÉN

DIMENSION

Hebel cellenbetonplaten hebben een zeer hoge brandweerstand (EI 360 min. voor een dikte van 15 cm). De Hebel bouwsystemen bieden gegarandeerde oplossingen voor elk type brandmuur. Een bijkomende troef is de isolatiewaarde van het materiaal, die toelaat om zonder extra isolatie te voldoen aan de EPB-eisen (bijvoorbeeld muren tussen KMO-units). Hebel brandmuren die de gevel of het dak doorsteken, zijn automatisch koudebrugvrij. u www.xella.be

Geberit wastafelkranen

Compact en slim. Geberit wastafelkraan Brenta, muurkraan

Geberit muurkranen zijn de ideale oplossing voor openbare en semi-openbare sanitaire ruimten. Naast een aantrekkelijker uitzicht bieden ze ook meer ruimte om de handen te wassen dan klassieke kranen op de wastafel en bovendien zijn ze hygiĂŤnischer. Omdat de kraan gescheiden is van de technologie, is de planning betrouwbaarder en het onderhoud eenvoudiger. â&#x2020;&#x2019; www.geberit.be/electronischekranen

lambdabloc De enige sterke bouwknoopoplossing N ot just ano ther in the wa ll

It’s all about the details onze focus: • Minder kosten, meer voordeel • Isolerend in alle richtingen • Onovertroffen stabiliteit • Natuurlijke isolatie

SA Briqueteries de / Steenbakkerijen van Ploegsteert nv ∙ Rue du Touquetstraat 228 ∙ 7783 Ploegsteert ∙ T. +32 56 56 56 56 ∙ info@ploegsteert.com ∙ www.ploegsteert.com

INFOSESSIE

04 FOAMGLAS®: BRANDVEILIGE, MINERALE ISOLATIE Brandveiligheid is een essentieel aspect waar de architect of de bouwheer verantwoordelijk voor is. FOAMGLAS® minerale isolatie is onbrandbaar, en beperkt branduitbreiding. Het materiaal veroorzaakt weinig of geen rook, en bij brand komen er geen toxische gassen vrij. FOAMGLAS®-isolatie behoort tot de hoogste brandklasse (A1), voldoet aan de Europese norm EN 13501-1, en blijft zijn eigenschappen levenslang behouden. De gratis brochure ‘Structurele brandpreventie’ kan worden aangevraagd via info@foamglas.be of de website: u www.foamglas.be

05 ‘GYPROC BRANDWERENDE SYSTEMEN’ De wanden plafondsystemen van Gyproc hebben, naast hun esthetische, akoestische en functionele voordelen, ook een goede brandwerendheid. Om aan de voorwaarden van de nieuwe Europese normen te kunnen voldoen heeft Gyproc zijn wanden plafondsystemen opnieuw getest. Architecten en interieurarchitecten kunnen de nieuwe brochure ‘Gyproc brandwerende systemen’ downloaden op onderstaande website: uu www.gyproc.be/professional/documentatie/nl 05

06 FEBE: PREFABBETON ‘ALLES-IN-1’ Prefabbeton is een bouwmateriaal met zeer goede eigenschappen inzake brand. Het scoort goed op het vlak van brandreactie, houdt structureel lang stand en houdt de voortzetting van brand en de verspreiding van schadelijke gassen tegen. Innovatief is het toevoegen van polypropyleen aan hogesterktebeton om het spatten van beton tegen te gaan. De architect kan bij FEBE alle informatie over de brandveiligheid van betonstructuren bekomen, of zelf de betreffende productnorm en de tabellen in de NBN EN 1992-1-2 + ANB raadplegen. u www.febe.be

07 PIROPRO: PIRO-C & PIRO-S Met de productvarianten PIRO-C en PIRO-S focust PiroPro (Thiers-Horizon Group) op brandwerende pleisters voor passieve brandbeveiliging. PIRO-C (Concrete) wordt aangebracht op betonnen wanden, plafonds, draagbalken en kolommen. PIRO-S (Steel) wordt toegepast op bestaande en nieuwe, dragende, stalen constructies. De pleisters bestaan uit een vezelvrije samenstelling van vermiculiet, perliet en toeslagstoffen met gips als bindmiddel. Dit zorgt voor een hoge brandwerende waarde en een goede mechanische sterkte. Door hun hardheid en slagvastheid verpulveren ze niet en kunnen ze onmiddellijk schilderklaar afgewerkt worden. u www.piropro.be 07

08 PROMAT: PROMASTOP®-M PROMASTOP®-M is een makkelijk verwerkbare brandwerende mortel op cementbasis, die de brandweerstand van het compartiment garandeert voor EI 30 tot EI 120. De mortel kan gebruikt worden voor bijna elke toepassing. Denk aan brandwerende afdichtingen van doorvoeringen van kabels, kabelgoten en -bundels, kunststofleidingen en koperen/stalen leidingen doorheen massieve wanden, massieve vloeren en lichte scheidingswanden. PROMASTOP®-M heeft een goed thermisch isolerend vermogen. u www.promat.be

DIMENSION

UW PROJECT IN DE KIJKER

Voormalig koetshuis wordt ééngezinswoning

• Verbouwing van voormalig koetshuis tot ééngezinswoning – Munsterbilzen • Ontwerpteam: ARCHITECTSLAB, projectarchitect: Peter-Paul Piot • Jaar van oplevering: 2014

Projectbeschrijving De opdracht voor dit project bestond erin het voormalige koetshuis (gelegen op een zeer uitgestrekt terrein doorkruist door de Munsterbeek) te transformeren, verbouwen en uitbreiden tot een ééngezinswoning voor een zeskoppige familie. Aangezien de gevels en de dakkap van het bestaand volume beschermd waren, werd in nauwe samenspraak met de dienst Monumenten & Landschappen beslist de buitenzijde van het bestaand gebouw volledig te restaureren en enkel minimale nieuwe ingrepen op uit te voeren. Een nieuwe uitbreiding laat toe om het volledige bouwprogramma in beide volumes te organiseren. Op de bovenverdieping van het bestaande gebouw werden de slaapgedeeltes en sanitaire ruimtes georganiseerd. Het gelijkvloers bestaat uit een zithoek, de bureauruimte en een open leef-

ruimte. De nieuwe uitbreiding werd enerzijds ontworpen als gesloten volume waar garage en berging in ondergebracht werden, anderzijds als een strakke open stalen constructie die de inkom aan de voorzijde vormgeeft. De keuken en eetkamer bevinden zich in dezelfde open staalstructuur aan de tuinzijde.

Speciale kenmerken Om niet te concurreren met de klassieke vormentaal van het bestaande koetshuis, werd ervoor geopteerd om met het nieuwe volume het contrast op te zoeken tussen oud en nieuw. De uitbreiding bestaat uit een lichte zwartgelakte staalstructuur, ingevuld met glasvlakken. De constructie is op zo’n manier opgebouwd dat binnen- en buitenruimte naadloos in elkaar overlopen: de keuken met eetruimte en open terras worden in dezelfde structuur vervat. De compositie van de verschillende volumes creëert een sterke verweving van het project met het omliggende tuinlandschap. Door de glooiing in het terrein zweeft de staalstructuur met terras over de tuinaanleg heen.

DIMENSION

uu www.architectslab.com

UW PROJECT IN DE KIJKER

Wenst u ook een project in te sturen voor een van de komende edities? Laat dit dan weten via tilly.baekelandt@fcomedia.be

DIMENSION

Foto’s: Thomas De Bruyne - Cafeïne

PROJECT

Bouwen volgens de BEN-eisen van morgen Voor het bouwen van enkele BEN-eengezinswoningen in de stadskern van Aalst - naar een ontwerp van Architects For Future - maakte Bouwbedrijf GM Derde als eerste gebruik van Recticel Insulation Eurowall® Xentro® spouwisolatie in combinatie met L-Ments® dakelementen.

de materialen. Aan de binnenzijde van de panelen is géén afwerking voorzien, zodat er gemakkelijk een leidingenspouw tussen de L-Ments® panelen en de afwerkingslaag kan worden voorzien. Een luchtdichte aansluiting van de naden van de elementen onderling en aan de muren, verzekeren een koudebrugvrije en luchtdichte constructie. Door Philip Declercq

Het project wordt opgetrokken op een restperceel in de Aalsterse stadskern. Dit perceel is gelegen binnen een woonzone, gekenmerkt door aan de ene zijde (half)open gezinswoningen en aan de andere zijde rijwoningen. “Er werd geopteerd om een meergezinswoning (3 entiteiten) op te trekken aan de zijde van de rijwoningen, en over te schakelen naar halfopen woningen aan de zijde van de (half)open bebouwing. Door een verbinding te maken met carports vormt het project ook visueel één luchtig geheel”, aldus architect Kurt Stammeleer van Architects For Future uit Gent.

Efficiënte en compacte isolatie

DIMENSION

Bij dit project werden de nieuwe Eurowall® Xentro® spouwisolatieplaten van Recticel Insulation voor het eerst toegepast. De combinatie van een kern in Xentro® technology met kwalitatieve, gasdichte bekledingen zorgt voor extra efficiënte en compacte isolatie. De lambdawaarde van 0,019 W/mK levert een verbetering van de thermische isolatie met 13% op, in vergelijking met de gebruikelijke waarde van 0,022 W/mK voor PU-hardschuimplaten binnen

spouwtoepassingen. De architect hield niet enkel rekening met de BEN-eis, maar ook met de nieuwe bouwschilindicator, het zogenaamde S-peil. De Eurowall® Xentro® spouwisolatieplaten scoren goed inzake isolatiewaarde en luchtdichtheid, en bieden kansen op het vlak van ontwerp en vrijheid in design.

www.recticelinsulation.be uu

Zelfdragende, isolerende dakelementen De daken van de woningen zijn geïsoleerd met L-Ments®: zelfdragende, isolerende dakelementen. “Deze isolatiepanelen zorgen voor gebruiksgemak en tijdswinst bij de plaatsing”, aldus aannemer Geert Derde van GM Derde uit Wichelen, die al verschillende BENwoningen realiseerde. “Dankzij deze panelen kan er gewerkt worden met een lichtere draagstructuur, wat – in combinatie met de grote overspanningen – het bouwproces versnelt. Bovendien isoleren deze panelen goed, wat resulteert in een beperkte dikte en minder energieverbruik voor de bewoners wat bijvoorbeeld verwarming betreft.” Deze dakelementen voor hellende daken kunnen bedekt worden met verschillen-

01. De daken van de woningen zijn geïsoleerd met L-Ments®: zelfdragende, isolerende dakelementen. (Foto: Recticel Insulation) 02. Door een verbinding te maken met carports vormt het project ook visueel één luchtig geheel. (Foto: Architects For Future)

VELUX INNOVEERT :

Een nieuwe vorm van ontwerpen

platdakvenster met gebogen glas

• De CurveTech technologie zorgt voor optimale afstroming van regenwater. • Elegant «glass-to-edge» design garandeert een perfecte waterdichtheid. • Uitstekende akoestische en thermische isolatie. • Ug-waarde van 0,8. • Beste prijs-kwaliteitverhouding.

Ontdek het VELUX platdakvenster met gebogen glas op pro.velux.be

PROJECT

Milieuvriendelijke en uitnodigende bedrijfsarchitectuur Het nieuwe opleidings- en communicatiecentrum van Stiebel Eltron in het Duitse Holzminden munt als energiepositief gebouw uit op het vlak van energie-efficiëntie en ecologisch evenwicht. Deze Energy Campus is een creatie van HHS Architekten (Kassel) in nauwe samenwerking met de planningsafdeling van de specialist in elektro- en warmtetechnieken en met de energiespecialisten van energydesign. Zowel op het vlak van vormgeving als van gebruiksflexibiliteit is het gebouw vooruitstrevend.

Het campusgebouw aan de zuidelijke rand van de stad vormt als het ware een nieuwe toegang tot de terreinen van Stiebel Eltron. De Energy Campus onderscheidt zich niet alleen op stedenbouwkundig vlak, maar ook door de architectonische vormgeving van de fabrieksgebouwen in de omgeving, overwegend daterend uit de jaren 60. Het compacte gebouw van twee verdiepingen, vooral gebruikt voor opleidingen, positioneert zich bewust als gebouw dat openstaat voor iedereen. Manfred Hegger en Günter Schleiff van HHS Architekten, die de opdracht kregen voor deze nieuwbouw, wilden vooral dat het ‘uitnodigend’ zou worden.

Gebogen trap

DIMENSION

De donkere buitengevel uit geanodiseerde staalplaten wordt onderbroken door

grote glaspartijen, die een inkijk geven in de ruime foyer en in het openbare restaurant, dat zich via een terras naar buiten toe uitstrekt. Op de benedenverdieping bevinden zich ook nog vier seminarieruimten, die samengevoegd kunnen worden door middel van flexibele schuifwanden. Centrale blikvanger in de foyer is de gebogen trap die naar de bovenverdieping met de drie trainingsruimtes, het montagecentrum, de ruime lounge en drie extra vergaderruimtes leidt.

Waterbassin Van buitenaf is een cruciaal element van het energieconcept van het gebouw ook in de vormgeving zichtbaar: water. Naast lucht en zon fungeert vooral grondwater als energiebron. De thermische energie van het grondwater

ARCHITECTURAL VERTICAL ALUMINIUM FACADE SYSTEM

ALINEL Type A : Unieke verticale symmetrische en blokvormige lijnen

wordt door twee warmtepompen gebruikt om het drinkwater te verwarmen en de ruimtes te koelen. De hoeveelheid grondwater, nodig voor de exploitatie, wordt visueel weergegeven door middel van een waterbassin aan de ingang van de campus. De wedstrijd georganiseerd voor de vormgeving hiervan werd gewonnen door een team van studenten van de kunstacademie in Kassel. Elektriciteit wordt opgewekt via een fotovoltaïsche installatie aan de buitengevel en op het dak met een totaal vermogen van ongeveer 120 kWp. De energie, gegenereerd in het kader van de opleidingen, wordt ook gebruikt om te voorzien in de eigen behoeften en is een wezenlijk onderdeel van het domoticaconcept.

Duurzaam tot in de kleinste details Het bedrijf hechtte veel belang aan regionale verankering en de keuze van duurzame bouwmaterialen, tot in de kleinste details. Zo selecteerde de planningsverantwoordelijke zelf de twee olmen uit Stuttgart, gebruikt voor de wandbekleding in de ontvangstruimte. Zowel op de benedenverdieping als voor de vergaderruimtes op de bovenverdieping werd gekozen voor deuren van Hörmann. Het project werd bekroond met een platina DGNB-certificaat. Door Philip Declercq Foto’s: Stiebel-Eltron

www.stiebel-eltron.be uu

ALINEL Type B : Diepe verticale symmetrische en blokvormige lijnen

De ALINEL systeembenadering werd ontwikkeld met uitdrukkelijk oog voor details, zoals hoeken en raamaansluitingen. ALINEL is een totaalsysteem, een volledig uitgewerkte samenstelling voor de bekleding van zowat elk denkbaar oppervlak. ALINEL omvat een reeks van 8-10 profielen per type profiel. Samen vormen ze een uniek en gepatenteerd systeem. Een slimme manier waarmee de profielen onzichtbaar bevestigd zijn en op een inventieve manier in elkaar schuiven, waardoor ze zich aanpassen aan elk oppervlak. Design: Dit is Belgisch !

ALINEL Type C : Unieke verticale symmetrische en blokvormige lijnen, variatie in diepte

ALINEL Type D : Koelribachtige vinnen

01. De donkere buitengevel uit geanodiseerde staalplaten wordt onderbroken door grote glaspartijen. 02. Centrale blikvanger in de foyer is de gebogen trap die naar de bovenverdieping met onder meer de drie trainingsruimtes leidt.

ALINEL NV

info@alinel.be

www.alinel.be

â&#x20AC;&#x153;De Berker 1930 reeks geeft mij de kans om mijn ontwerpen puur te houden. De schakelaar is hier niet langer een technisch product, maar een energetisch deel van het interieur.â&#x20AC;?

cafeine.be

BCINT, shaping spaces Interior Architecture by Bieke Casteleyn (www.bcint.be)

www.hager.be

PROJECT

Het nieuwe zink voor de ‘keien’ van Docks Bruxsel

Het project – naar een ontwerp van het Brusselse architectenbureau ART & BUILD ARCHITECTS – omvat verschillende gebouwen, elk met hun eigen specifieke architectuur. Ze verrassen visueel en nodigen uit om te flaneren over de ruime wandelstraten, en te genieten van de landschapsarchitectuur en de trendy retailzaken. Drie van deze gebouwen, gelegen aan het kanaal Brussel-Willebroek, hebben de organische contouren van reusachtige ‘keien’. Ze werden bekleed met 19.340 op maat gemaakte zinken plaatjes – goed voor 6.650 m² – van VMZINC®. Het eerste gebouw – met een architecturale luifel aan de voorzijde – huisvest een evenementenhal. In de twee andere, overdekt met een gigantisch glazen dak, is een bioscoopcomplex met 8 zalen ondergebracht.

De daken van Parijs ART & BUILD ARCHITECTS besteedde heel wat aandacht aan de materiaal-

keuze (zink, hout, glas…) en creëerde op die manier continuïteit tussen de open ruimtes en de bebouwing. De gebruikte materialen roepen herinneringen op aan het industriële verleden van de wijk. Voor de bekleding van de reusachtige ovalen volumes was de keuze niet evident. Een eerste denkpiste, aluminium, werd snel verlaten. In de bestaande geprepatineerde zink oppervlakteaspecten bleken de architecten zich evenmin terug te vinden. AZENGAR®, het meest recente oppervlakteaspect in het productgamma van VMZINC® (in 2013 nog in de ontwikkelingsfase) kon wel overtuigen. Op basis van AZENGAR® stalen gingen bouwheer en architecten voor deze oplossing, een duidelijke blijk van vertrouwen. “Deze grootstedelijke omgeving vraagt een textuur die mat, heterogeen en licht is. De heldere en voorverweerde stijl van dit nieuwe oppervlakteaspect doet denken aan de daken van Parijs”, aldus architect Lilia Poptcheva.

Heterogeen en geëtst oppervlak AZENGAR® is het resultaat van een ecoontwikkeld proces, in elke fase van zijn ontwerp en zijn industrialisatie. Een zeer duurzaam oppervlakteaspect met minimale impact op het milieu. Dit nieuwe aspect van VMZINC – nog ruwer en matter in een lichtere tint van zink – laat de drie organische bouwvolumes van Docks Bruxsel contrasteren met de andere gebouwen van het project. De heterogene en geëtste AZENGAR® oppervlakken, die spelen met het licht en een tijdloze look geven, zorgen voor een esthetisch surplus. Wat de identiteit en de aantrekkelijkheid van het multifunctionele shopping district nog versterkt. Reeds in de ontwerpfase behaalde het Brusselse project het internationale certificaat ‘BREEAM EXCELLENT’ omwille van de kleine ecologische voetafdruk. Hier dragen onder meer het gebruik van water uit het kanaal, de warmterecuperatie van een nabijgelegen verbrandingsoven, het gebruik van zonlicht via de glazen daken dat de binnenruimtes natuurlijk verlicht, en de zonnepanelen » op de groendaken, toe bij.

01. Door zijn souplesse leent zink zich perfect voor de aankleding van de drie ovalen volumes. 02. Het nieuwe oppervlakteaspect van VMZINC: nog ruwer en matter in een lichtere tint van zink. DIMENSION

Met zijn opvallende, contrasterende architectuur vormt het Docks Bruxsel Shopping District een nieuwe stap in de metamorfose die onze hoofdstad ondergaat. Het project op de voormalige Godinsite, naar de gelijknamige kachelfabrikant, combineert recreatie, cultuur en economie. Drie gigantische ovalen volumes, bekleed met AZENGAR® plaatjes van VMZINC, vormen een nieuwe landmark van formaat voor het noorden van Brussel.

PROJECT

Materialen harmoniëren Het grote ovalen volume aan de voorzijde van het project combineert op subtiele wijze een sokkel van opengewerkt hout met de schubvormige plaatjes in zink. De twee andere ovale volumes domineren gebouwen met gevels in terracotta en geperforeerd staal. De mix van deze materialen versterkt het zachte, uitnodigende karakter van dit project. Een glazen dak van 10.000 m², één van de verbindende elementen van dit multifunctionele complex, harmonieert perfect met het zink. “Deze enorme overkapping biedt bescherming tegen de weersomstandigheden én, tegelijkertijd, een venster op de ovalen volumes en de omgeving. Wat meteen herinneringen oproept aan de geometrische vormen van de vroegere hangars op deze voormalige industriële site”, aldus architect Lilia Poptcheva.

Reeds in de ontwerpfase behaalde het Brusselse project het internationale certificaat ‘BREEAM EXCELLENT’ omwille van de kleine ecologische voetafdruk. verd. De kleinere plaatjes voor de rondingen van het bouwvolume, dienden stuk voor stuk manueel aangepast te worden op de werf. Daarna werden ze minutieus aan elkaar gehaakt met behulp van bevestigingsklemmen, en gespijkerd op het houten skelet. Dit zorgt voor een discrete, elegante aansluiting, en voor een hoge waterdichtheid van de constructies.

Zeer hoge uitvoeringsgraad De 19.340 AZENGAR® schubben waarmee de ovalen volumes bekleed zijn, werden geleverd volgens een strakke, vooraf vastgelegde planning. Dit maakte het mogelijk alle plaatjes te installeren in een tijdspanne van 10 maanden, zonder ook maar één onderbreking. Vanaf het ontwerp tot de uitvoering op de werf boden de gespecialiseerde teams van VMZINC® extra ondersteuning. Door zijn zeer hoge uitvoeringsgraad had dit project veel weg van de creatie van een kunstwerk. Door Philip Declercq Foto’s: VMZINC® – Georges De Kinder

www.VMZINC.be uu

De souplesse van zink Door zijn souplesse leent zink zich perfect voor de aankleding van de drie ovalen volumes. De schubvormige zinken plaatjes van VMZINC® van verschillende afmetingen sluiten perfect aan op de zacht glooiende vormen van deze volumes. Op elke hoogte passen ze zich aan de omtrek van het gebouw. De oppervlakte van de plaatjes varieert tussen 0,25 m² en 0,50 m². VMZINC® liet de schubvormige zinken plaatjes in zijn Slovaakse vestiging te Bratislava produceren, op basis van de door het ontwerpteam goedgekeurde mock-up. Ze werden kant-en-klaar geleverd op de site voor onmiddellijke plaatsing door installatiebedrijf Jacobs & Sohn uit de Oostkantons. Het overgrote deel kon in standaardformaten worden aangele-

03. Gigantische ovalen volumes vormen een nieuwe landmark van formaat voor het noorden van Brussel. 04. De oppervlakte van de AZENGAR plaatjes varieert tussen 0,25 m² en 0,50 m².

DIMENSION

05. De mix aan gebruikte materialen versterkt het

zachte, uitnodigende karakter van Docks Bruxsel.

Bosch Condens 7000i All-in-one condensatieketel in topdesign

Met het nieuwe gamma Condens 7000i zorgt Bosch voor

met een onbreekbaar glazen front. Dankzij de compacte

een nieuwe verwarmingsstandaard in een uitstekend

afmetingen kan het toestel perfect geĂŻntegreerd worden in

design. Deze compacte, energiezuinige condensatieketel

kleine ruimtes. De verbinding met de Junkers Control

staat voor een hoog verwarmings- en warmwatercomfort.

CT 100 zorgt ervoor dat de ketel van op afstand bestuurd

De ketel is verkrijgbaar in een zwarte of witte uitvoering

kan worden via een smartphone applicatie.

Junkers Bosch

www.junkers.be

PROJECT

De vele levens van Kapel De Waterhond 01

Na bijna vijftig jaar leegstand kocht architect Gregory Nijs van Klaarchitectuur ‘Kapel De Waterhond’ in Sint-Truiden, met de bedoeling er zijn kantoor in onder te brengen. Zijn ontwerp voorzag in vier gestapelde dozen, los van de bestaande structuur van de te renoveren kapel, maar er toch mee verbonden.

Het pand in de Breendonckstraat in het centrum van Sint-Truiden kent een rijke geschiedenis. Op het kadasterplan van 1825 is het gebouw reeds herkenbaar. In 1827 werd het tot kapel gewijd, en in 1915 omgevormd en uitgebreid tot een kunstschool. Een oude natuurstenen boord, wellicht gerecupereerd uit de oude kapel, verwijst naar het jaartal 1656. In 1947 werd het gebouw opnieuw herbestemd toen de diensten van het vredegerecht er hun intrek namen. Vervolgens kreeg De Waterhond in 1967 weer een andere functie toen er een academie voor beeldende kunsten werd in ondergebracht. Vanaf 1969 zou het gebouw voor bijna vijftig jaar leeg staan.

Visuele déclic

DIMENSION

In 2013 kocht de architect het pand. “Onze aandacht ging in eerste instantie naar het voorlopig herstellen van het dak. Toegevoegde elementen, zoals tussenmuren, werden verwijderd om de

01. Op de eerste verdieping is het architectenatelier gevestigd. 02. De eenvoudige en strakke materialen doen geen afbreuk aan de puurheid van het origineel. 03. Vier gestapelde dozen, los van de bestaande structuur van de te renoveren kapel, maar er toch mee verbonden.

ruimte in zijn grootsheid te herstellen”, aldus Gregory Nijs. Als architect je eigen woning en/of kantoor ontwerpen, is niet evident. Een aantal eigen ontwerpen gaf de architecten geen echte voldoening. Tot de visuele déclic er kwam en een complete out-of-the-box benadering volgde. “Door totaal los van – maar met respect voor – de bestaande structuur te werken, konden we een totaal nieuw volume maken dat ook op technisch en energetisch vlak afzonderlijk kan functioneren”, aldus Nijs.

Vier geschrankt gestapelde volumes Het definitieve ontwerp voorzag in vier gestapelde dozen – vier bij acht meter groot -, los van de bestaande structuur. Op het gelijkvloers werden het sanitair en de technische ruimte ondergebracht. Op de eerste verdieping is het architectenatelier gevestigd. Op de tweede verdieping zijn er privékantoren, en nog een etage hoger is er een vergader-

ruimte. “Door de geschrankte stapeling van de volumes werden ook buitenruimten gecreëerd en moest niet aan de authentieke spantconstructie van de kapel worden geraakt. De enige doorbreking van de bestaande constructie is gemaakt met de hoogste doos. Deze kraagt vier meter uit over de rand van het hoofdvolume. De plaatsing van deze doos binnen in het gebouw creëert een soort terras met een mooi uitzicht op de binnenruimte van de kapel”, aldus Nijs. De vakkundig gestileerde metalen trappen loodsen de gebruikers langs en door de volumes, wat een verrassende wandeling met telkens andere zichtlijnen en perspectieven oplevert. De dozen vormen een stalen skelet waartussen thermische en akoestische isolatie en alle technische leidingen geplaatst werden. De binnen- en de buitenzijde van de wanden werden, net als de plafonds, afgewerkt met gipsplaten van Gyproc. De vloer uit blauwe steen uit de oude kapel werd gerecupereerd voor de grote ruimte. Nieuwe stukken vloer werden uitgevoerd in hout. Door Philip Declercq Foto’s: Toon Grobet – Lumecore – en Marc Scheepers

www.gyproc.be uu

VLAK PLATDAKVENSTER DEF

FEEL THE SILENCE Dankzij zijn prachtig design kreeg het vlak platdakvenster DEF een Red Dot Design Award in 2016.

Geniet van de rust, ongeacht het weer. Ervaar zelfs op regenachtige dagen het comfort van stilte dankzij de vlakke platdakvensters type F die een uitstekende weerstand tegen het geluid veroorzaakt door regen* bieden. De vlakke platdakvensters van FAKRO zorgen voor ventilatie en een zee van natuurlijk licht in de ruimte die zich eronder bevindt. Ze hebben tevens een uitstekende functionaliteit en verzekeren hoge thermische prestaties.

* het niveau van de geluidsintensiteit in de ruimte terwijl het regent bedraagt LIA = 36 [dB] volgens ISO 10140-1/A2:2014

www.fakro.be

3 jaar garantie voor uw klanten.

jaar garantie* op onze condensatieketels • Een overtuigend nieuw verkoopargument van Bulex dat geldt voor onze 3 topmodellen: de Thermo MASTER, de Thema CONDENS en de Isotwin CONDENS.

ding staat u te doen • U wil uw klanten 3 jaar garantie bieden én extra Instal CLUB-punten krijgen? Eenvoudig, registreer uw Bulex-verwarmingsketels meteen op www.bulex.be/instalclub

* Van 1 mei 2017 tot 31 december 2018. Meer details op www.bulex.be/3-jaar-garantie

PROJECT

Eigentijdse vinyloplossingen op maat van zorgfaciliteiten

Op het domein ‘Koentges’ in de SintPietersmolenwijk stond tot voor kort een villa met stallingen. Het domein dat grenst aan een mooi wandelpark met vijver en vlakbij het AZ Sint-Jan ligt, is inmiddels in handen van private eigenaars die er de zorgfaciliteiten Residentie Papenhof realiseerden. Projectontwikkelaar was de firma Dedeyne Construct uit Waregem. De site is toegankelijk via een nieuwe toegangsweg die leidt naar de Oostendse Steenweg. Het nieuwe woonzorgcentrum bestaat in totaal uit 148 woonzorgkamers en 65 assistentiewoningen. Het zorgvolume omvat vier bouwlagen en heeft een maximale hoogte van 12m.

In- en uitspringende volumes Residentie Papenhof heeft twee noordzuid georiënteerde armen die zich openen richting het park met de vijver. In het oosten richten de kamers zich naar de groene corridor in ontwikkeling. In het verbindende dwarsvolume op de gelijkvloerse verdieping van de oostelijke arm bevinden zich naast vergaderloka-

len, een kiné-ruimte, een artsenruimte en een shop, ook nog een bibliotheek en een ontspanningsruimte/atelier. De overige ruimte wordt ingenomen door woonzorgkamers en assistentiewoningen. Op de eerste verdieping bevat het dwarse volume centraal een ontspanningsruimte met zicht op een groendak en een patio met zicht op het toegangsplein voor het woonzorgcentrum. Op de eerste en tweede verdieping zijn er woonzorgkamers en assistentiewoningen (oostelijk deel). Centraal tussen de kamers zijn er rust- en ontspanningsruimtes. Op de derde verdieping hebben de assistentiewoningen een ruim, privaat terras. Daarnaast worden er door het in- en uitspringen van de volumes gemeenschappelijke buitenruimtes gecreëerd die de (woon)kwaliteit van het woonzorgcentrum ten goede komen.

Lichtheid en openheid creëren De westelijke arm van het gebouw heeft een totale lengte van 120 meter, de oostelijke arm is ongeveer 73 meter lang. Beide armen hebben een breedte

van 15 meter wat zich intern vertaalt in twee rijen kamers met een middengang. De grootschaligheid van het volume noodzaakte voldoende doorbrekingen om een zekere lichtheid en openheid naar de omgeving toe te creëren. Architecturaal vertaalt zich dit in een spel van in- en uitspringende geveldelen gecombineerd met een verschillende materialisatie. De gevels bestaan uit donker grijs zichtbeton en natuurlijk te vergrijzen houten latwerk in combinatie met zwart buitenschrijnwerk, of zijn volledig beglaasd.

Dimensionele stabiliteit Bij de inrichting van Residentie Papenhof ging veel aandacht naar de keuze van de vloerbekleding. Voor de assistentiewoningen werd er geopteerd voor een heterogene (meerlagen) LVT-vloeroplossing op maat: Divino Somerset Oak. De vloeroplossing is robuust en stootbestendig en voelt toch gezellig en warm aan. Bij deze LVT-oplossing is, naast de polyurethaan toplaag, ook de aangepaste slijtlaag een belangrijk element. “Niet enkel omwille van de akoestische en veiligheidsgerelateerde aspecten. De massief opgebouwde IVC LVT-vloeren zijn ook goed gewapend tegen restindrukken van bijvoorbeeld tafel-, stoel-, kasten bedpoten, en onderhoudsvriendelijk. In een zorgomgeving is een LVToplossing beter bestand tegen eventuele » DIMENSION

Naar een ontwerp van architect Ward De Beule realiseerde projectontwikkelaar Dedeyne Construct in de Brugse Sint-Pietersmolenwijk Residentie Papenhof. In deze zorgformule worden woonzorgkamers en assistentiewoningen gecombineerd. Oxfloor plaatste er eigentijdse en onderhoudsvriendelijke vloeroplossingen van IVC Group.

PROJECT

problemen met betrekking tot incontinentie van residenten dan de klassieke soepele vloeroplossingen. Bacteriën worden niet opgenomen en er ontstaan geen kringen, rimpels of scheuren. Bij projectvloeren vormt dimensionele onstabiliteit vaak een probleem. De IVC DIVINO LVT reeks werd speciaal voor de zorgsector aangepast en is voorzien van de “soft emboss in register’ (SEIR)techniek. Deze zorgt voor een matte en levensechte ‘naturelle’ look waarbij de structuur van echt hout één op

één synchroon in de toplaag overgenomen werd. Deze ultrafijn aangebrachte structuur garandeert optimale vuilwering. De DIVINO LVT reeks wordt gefabriceerd volgens een door IVC Group gepatenteerde techniek die de goede dimensionele stabiliteit van deze vloeroplossing verzekert. Ook dit was één van de doorslaggevende factoren in de keuze van de bouwheer en de architect“, aldus Dirk Desimpel (country director BeLux IVC Group).

Dryback Divion Somerset Oak is een ultracompacte, amper 2,5 mm massieve moderne vinyloplossing die op twee manieren kan worden aangebracht: click (klik) of dryback (verlijmen). Voor projectomgevingen – zoals bijvoorbeeld Residentie Papenhof – wordt er in de meeste gevallen geopteerd voor de dryback-methode, waarbij er een waterbestendige verlijmoplossing wordt toegepast. In de assistentiewoningen van Residentie Papenhof plaatste de Kortrijkse firma Oxfloor, gespecialiseerd in zachte projectvloeren, niet minder dan 3.375 m² Divino Somerset Oak volgens deze laatste methode.

Dessins en formaten combineren ”Een opmerkelijke ontwikkeling binnen de LVT-vloeren is de opkomst van geometrische vormen – denk bijvoorbeeld aan zeshoeken en ruiten – waarmee speciale ontwerpen kunnen worden gemaakt. Door deze LVT-vloeren in verschillende dessins en formaten te combineren, wordt de sfeer van parkettoepassingen opgeroepen”, aldus Desimpel. We geven nog mee dat IVC Group sinds kort via Cobosystems.be haar ‘neutrale’ Bestekservice aanbiedt, een bijkomende service naar architecten op de projectenmarkt. 02

Door Philip Declercq Foto’s: IVC Group

www.moduleo.com uu

01. Het zorggebouw heeft twee noord-zuid georiënteerde armen die zich openen richting het park met de vijver. 02. Voor de assistentiewoningen werd er geopteerd voor een heterogene LVT-vloeroplossing op maat: Divino Somerset Oak. 03.LVT-vloeren zijn goed gewapend tegen restindrukken van bijvoorbeeld tafel- en stoelpoten. 04. In het verbindende dwarsvolume op de gelijkvloerse verdieping bevindt zich onder meer een DIMENSION

kiné-ruimte en een ontspanningsruimte.

Drie nieuwe helden zijn aangekomen!

Daikin introduceert 3 nieuwe Sky Air series Toekomstgerichte warmtepompen voor commerciĂŤle ruimtes, die het hoogste comfort en het laagste verbruiken weten te combineren! Hoge efficiĂŤnties, dankzij nieuw performanter & milieuvriendelijker koelmiddel R-32 Flexibel ontwerp, dankzij stillere units en langere leidinglengten Compacte units, uitgebreide plaatsingsmogelijkheden Multi-sites controle vanop afstand via de Daikin Cloud

Welkom in de toekomst! Spreek vandaag nog af met het Daikin Sky Air Team. www.daikin.be

0800 840 22

PROJECT

Tussen spoor en stad

Zwevend volume

Groeninghe jeugdherberg - URA Yves Malysse Kiki Verbeeck Wie vanuit het noordoosten Kortrijk binnenspoort kan de Groeninghe jeugdherberg niet missen. Vier verdiepingen hoog zweeft een betonnen kubus boven een oude bakstenen muur. Het ontwerp van URA Yves Malysse Kiki Verbeeck toont zich zelfbewust als baken voor de stad.

Het krachtige volume vervangt de verouderde jeugdherberg op dezelfde site. Deze was ondergebracht in een oud schoolgebouw, verscholen in het midden van het terrein. De ambitie voor het nieuwe gebouw was om een baken te bouwen, niet alleen voor de plek maar ook voor de stad. Vanaf deze historische site, in de luwte van de stad, moet het URA project de verbinding maken met de dynamiek van de binnenstad. De binnenstad loopt nu dood iets verder, bij de toren van Robbrecht en Daem architecten aan het uiteinde van de Veemarkt. YVES M A LY S S E KIKI VERBEECK

De site zelf is nochtans befaamd in de wijde omtrek. In een andere hoek van het terrein bevindt zich immers een bekende Lourdesgrot, naast de SintAntoniuskerk. Deze neoromaanse kerk is uitgevoerd in baksteen, ofschoon hij ontworpen is door François Hennebique, pionier van het gewapend beton. Het terrein wordt omsloten door een bakstenen muur, met gemetselde bogen. Samen met de bakstenen gevels van de andere gebouwen vormt dit de identiteit van de plek die door de architecten als uitgangspunt werd genomen.

In het masterplan heeft URA het terrein ontpit. Van een verscholen plek midden op het terrein verhuisde de jeugdherberg naar een uithoek langs de Passionistenlaan op een plek zichtbaar vanaf het spoor. Op die manier werd het midden van het terrein vrijgemaakt zodat er buitenruimtes konden ontstaan die op de verschillende gebouwen betrokken werden. Bovendien liet het ook toe om gefaseerd te werken en het oude hostel te slopen op het moment dat het nieuwe in gebruik was. De nieuwe jeugdherberg werd ingeplant parallel aan de andere gebouwen op het terrein. De straten die het perceel begrenzen lopen echter niet evenwijdig maar uiteen, waardoor het gebouw ten opzichte van de Passionistenlaan verdraaid staat. De kubus zweeft bijgevolg met één ribbe over de straatmuur. Tussen gebouw en muur ontstaan ook buitenkamers waarop het interieur zich richt. De ommuurde buitenruimte kan als terras gebruikt worden, maar vormt ook een tussenruimte in de sequens van buiten naar binnen.

Trap als fremdkörper

dwarssnede

langssnede

DIMENSION

Het parcours wordt gedefinieerd door de muur en het betonnen volume. Men benadert het gebouw langs de muur. Ter hoogte van de ingang is het metselwerk onder drie bogen weggebroken zodat er enkele doorgangen en -zichten ont-

40 JGK / 04

snedes / schaal 1:250

PROJECT

staan. De grotendeels beglaasde sokkel laat ook doorzichten naar het interieur en op sommige plekken zelfs naar het achterliggend terrein toe. Erboven zweeft een lichtkoraal betonnen entiteit met de kamers, waar een balk met de conciërgewoning op aansluit. Een hellend groendak boven de eetruimte verbindt beide in één beweging. De uitkraging van de betonnen vorm langs de straatzijde, daar waar de punt een tiental centimeter boven de muur zweeft, overkapt de toegangszone. De toegang is gemarkeerd als een geprononceerd sas, in grijs beton, in de sokkel. Aan een

hoek aan de achterzijde wordt de beglazing onderbroken door de trap die uit de conciërgewoning afdaalt als een fremdkörper. Net voorbij de trap is een nieuwe muur in hetzelfde beton opgetrokken om de beweging van de straatmuur te vervolledigen. Hij staat er haaks op, aan de buitenzijde gegroefd, langs de kant van de jeugdherberg glad afgewerkt.

Spiegelen, niet kopiëren Door de buitenschil in geprefabriceerd gekleurd beton eigent het gebouw zich de taal en het coloriet van het geheel toe, zonder er een kopie van te zijn. Het

gebouw wordt onderdeel van de muur en vice versa. De zwaarte van de kubus blijft voelbaar. In dit volume bevinden zich de kamers. De vier verdiepingen hebben telkens een gelijkaardige layout, de kamers liggen aan de vier zijden van het vierkant. In het midden bevinden zich enkele bergruimtes en de twee trappenhallen die in elkaar grijpen als een helix, een compacte oplossing waardoor ze ook gecompartimenteerd zijn. Op elke verdieping is er ook een kleine leefruimte, die binnenin de aaneenschakeling van kamers en buiten het strakke ritme van de ramen onderbreekt. Elke gevel is immers – telkens op een andere verdieping – ingedrukt daar waar een groot raam aansluit op een ‘huiskamer’ binnenin. Die plekken kregen telkens een tegelvloer met hetzelfde motief als in de refter, in contrast met het polybeton van de rest van de verdieping en wanden en plafond in multiplex, net zoals de kaders van de ramen in de kamers trouwens. Op de bovenste verdieping is er aansluitend ook een keuken voorzien. De oriëntatie en het zicht is op elke verdieping anders. Op het derde kijkt het raam uit over de sporen, op de bovenste verdieping wordt een vergezicht over het centrum van Kortrijk gekadreerd. Elke leefruimte is als een uitvergroot frame, die intermedieert tussen hostel en stad, waar de toerist op bezoek is.

Verankering, geen pastiche De opbouw van de sequens kent een vervolg in het interieur waar de openingen in de betonnen schijven die de ku- » 04 01. Langs de Passionistenlaan, tegenover de spoorwegberm, zweeft het nieuwe betonnen volume over de oude bakstenen muur. 02. De dubbele trappenhal zit centraal ; onder het hellend dak bevindt zich de refter. 03. De trap van de conciërgewoning verankert het zwevend volume. 04. Een nieuwe betonnen muur omsluit samen met de oude muur een buitenkamer. 05. Achteraanzicht op de refter.

DIMENSION

PROJECT

07 06

DIMENSION

bus ondersteunen telkens breder worden. Het perspectief wordt zo versterkt met doorzichten vanuit de vergaderlokaaltjes via het onthaal naar de refter. Die laatste, met een hellend dak, baadt in het licht. De opdeling tussen een betonnen basis en een plafond onder een hellend dak in akoestische panelen zorgt niet alleen voor een gedempter geluid maar ook voor een huiselijkere sfeer. De tegelvloer ligt diagonaal, en de erin verweven lijnen zijn een knipoog naar de tegelvloer van de pastorie. Zo verankert zowel interieur als exterieur zich met de plek zonder er een pastiche van te worden. Het budget voor de jeugdherberg was erg beperkt. De constructie is daarom heel economisch in beton (geen zichtbeton), en betonsteen op de verdiepingen, maar de details maken de aankleding veel rijker. Het rudimentaire beton wordt verzacht met verfijndere

materialen, zoals de houten frames die in de betonnen uitsparingen geplaatst worden. Tussen onthaal en refter zijn de deuren onderdeel van een kast met schappen die door de gebruikers zelf ingevuld worden. Het vast meubilair is verder eenvoudig opgebouwd uit vlakke houten platen, met accenten in kleur of messing. Het onbehandelde messing neemt de sporen van het gebruik op, boven de werkvlakken hangen Aalto’s Golden Bell lampen. Het oog voor detail draagt bij tot een hostel waar niet enkel rugzaktoeristen, maar ook gezinnen zich thuis voelen.

Tussen spoor en stad Kortrijk schrijft al jaren met succes aan haar imago als designstad. Met de nieuwe jeugdherberg is de stad nu een perfecte verblijfplek rijker. URA’s betonnen gebouw tilt zich aan de voorzijde boven de oude bakstenen muur uit, tot

op het niveau van de rails, en vormt daar een schakel tussen spoor en stad, tussen bezoeker en bewoner, tussen heden en verleden. Aan de achterzijde landt het volume op één poot, waarmee het verankerd wordt op de plek. Door haar vorm, materiaal en coloriet onderscheidt het gebouw zich, terwijl het zich ook integreert. Door Arnaud Tandt Foto’s: Filip Dujardin

06. Vanuit refter is er een goed contact met de ommuurde buitenruimtes. 07. De ‘huiskamer’ (links) kijkt uit op de omgeving. De deur rechts geeft toegang tot één van de twee traphallen. 08. De openingen in de betonnen schijven verkleinen en versterken het perspectief. De balie is afgewerkt met messing, erboven hangen Aalto’s gouden lampen.

Bespaar op energie, niet op comfort & design

Volledig raam

Uw tot 0,65 W/mÂ˛K

glasvezel

PVC hardschuim

staaldraad www.deceuninck.be

Zendow#neo Standaard/Premium

Ramen & deuren

UW PROJECT IN DE KIJKER

De woning als mini-(interieur)landschap

• Nieuwbouw ééngezinswoning – Machelen (Zulte) • Ontwerpteam: Compagnie-O Architecten – architect, Fabian Van Der Meersche – stabiliteit, VETO & Partners – EPB en veiligheidscoördinatie, Elbeko NV – totaalaannemer • Jaar van oplevering: 2016

Projectbeschrijving Deze woning werd gebouwd op een site die niet aan een straat ligt. Een uitzonderlijke situatie: niet enkel zijn er amper rechtstreekse buren, het bouwen is nauwelijks onderhevig aan allerlei regels. Hoe ontwerp je een woning die het maximale uit de omgeving haalt? Dit leidde tot de eerder landschappelijke basisvisie van een ‘plan libre’: een woning die zich inpast tussen een vloer en een dakplaat gescheiden door een kolommengrid. Deze structuur maakt dat alle invullingen (wanden/ramen/etc.) ‘vrij’ zijn, dus niet dragend. Het laat toe een zeer open woning te creëren waar ruimtes in elkaar overlopen en op die manier binnenin fascinerende doorzichten ontstaan. De woning als mini-(interieur) landschap op zich. De gevels kunnen als rechtstreekse afgeleide van de achterliggende functies ontworpen worden en zich maximaal naar het omliggende landschap richten. Er zijn dan ook geen echte voor- of achtergevels. De woning richt zich op vier manieren naar de vier zijden.

Speciale kenmerken • E-Peil: E53 • Verbruik: 110,45 kWh/m2 • Condenserende gasketel • Zonneboiler voor sanitair warmwater • Systeem C ventilatie • Zonwerende beglazing

DIMENSION

uu www.compagnie-o.be

UW PROJECT IN DE KIJKER

Wenst u ook een project in te sturen voor een van de komende edities? Laat dit dan weten via tilly.baekelandt@fcomedia.be

DIMENSION

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Tim Van De Velde

STAD IN DE KIJKER

Burgemeester Eric Vos – Turnhout

DIMENSION

“Er beweegt heel wat in de luwte van de Kempen”

STAD IN DE KIJKER @HOME

Tien jaar na opmaak van het masterplan vervelt Turnova geleidelijk van werf tot realisatie. Zopas werd de Academie in gebruik genomen, een combinatie van een nieuwbouwgedeelte met een fabriekshal en een geklasseerd kantoorgebouw uit het interbellum. Momenteel betrekken de eerste bewoners de appartementen aan het Academieplein. De komende maanden wordt de rest van het nieuwe stadsdeel afgewerkt, dat het bouwblok van 3,5 hectare pal naast de Grote Markt beslaat waarin eertijds de drukkerij Brepols was gevestigd. Toen dat bedrijf in 1974 het stadscentrum verliet, verwerd de site allengs tot een nare stadskanker. Na een mislukt privaat ontwikkelingsproject van een andere ontwikkelaar sloten de stad en Armada Projectontwikkeling (Heeren Group) halfweg het eerste decennium van deze eeuw een PPS-overeenkomst. In ruil voor de stadseigendommen die vanuit het winkelkerngebied toegang geven tot de site, kreeg stad Turnhout een kavel in het project, die groot genoeg was voor een nieuwe kunstencampus van 10.000 m² rondom het als monument beschermde kantoorgebouw van Brepols. Hier kon de stad haar over meerdere sites verspreide stedelijke academies voor schone kunsten en voor muziek, woord en dans bundelen. In het masterplan van WIT architecten in samenwerking met Bedaux de Brouwer architecten en Stefan Devoldere, werd de nieuwe Academiecampus ingebed in een nieuw stadsdeel: een gemengde en verdichte ontwikkeling van circa 250 woningen, 40 winkels, een vier-

sterrenhotel, drie pleinen en kantoren; een ondergrondse parkeergarage voor bewoners en stadscentrumbezoekers; een 72 meter hoge toren met woningen, kantoren en een restaurant met dakterras, die de stedelijke allure van Turnhout een fikse zet geeft.

“Onze centrumfunctie is vergelijkbaar met die van de andere Vlaamse centrumsteden, alleen moeten we dat invullen met slechts 43.000 inwoners en zonder deelgemeenten.” Een dergelijk project pal in het hart van de stad zorgt natuurlijk voor heel wat beroering. Hugo Meeus: “We voerden vanaf het begin een stevige communicatie. De conceptontwikkeling werd publiek besproken in zittingen van de Brepols Generaal. Die gesprekken sloten aan bij de visie van het gemeentelijk structuurplan, het mobiliteitsplan en het commercieel-strategisch plan. Tijdens de werken hanteren we nu een minder hinderplan. Gezien de secundaire school aan de overkant van de werf legden we bijvoorbeeld het werfverkeer aan banden in de periodes dat de leerlingen daar massaal met de fiets toekomen of vertrekken. We hebben ook vooruitgedacht. De dag dat het aantal auto’s aanzienlijk krimpt, is het bovenste niveau van de tweelaagse parking dankzij de maatvoering bijvoorbeeld geschikt voor een andere invulling. Er

is ook een uitgebreide reeks fietsenparkings, een vervoermodus waar de stad zwaar op inzet.” Minstens even belangrijk is de integratie in de stad. Eric Vos: “Turnova mocht geen standalone-project worden, maar moest ingebed zitten in het stedelijk weefsel. Het project maakt vandaag deel uit van zowel een culturele als een commerciële as doorheen de stad. In de Patersstraat, een nabijgelegen winkelstraat, zie je daarvan al de eerste positieve effecten. Die dynamiek zal nog sterk aanwakkeren. De academie ontvangt wekelijks 3.000 leerlingen en trekt dus ook ouders aan. Die zullen van de gelegenheid gebruik maken om shops en terrassen te verkennen. Het project zal ook het stadsleven aangenamer maken. De mensen die vanuit het oosten de stad binnenrijden en vroeger doorheen het centrum moesten om hun wagen kwijt te kunnen, belanden vandaag meteen in de nieuwe rotatieparking.”

Culturele as De culturele as waar de burgemeester naar verwijst, vertrekt op het oude kasteeldomein van de hertogen van Brabant, waar het cultureel centrum De Warande is ondergebracht, in de woorden van de burgemeester een ‘culturele vuurtoren van Vlaanderen’. Ook hier wordt niet stilgezeten. De Warande, een modernistisch ontwerp van Carli Vanhout en Paul Schellekens dat past in de architectuurstroming De Turnhoutse School, werd in 2005 door het provinciebestuur al eens uitgebreid met een theater- en concertzaal van Macken & Macken en in 2013 verbouwd en uitgebreid met een ondergrondse fuifzaal door Beel en Achtergael architecten. Als volgende fase staat een renovatie en uitbreiding van de schouwburg door Architects in Motion op het programma. Al deze werken gebeuren binnen hetzelfde complex, met deelprojecten van de stad en van de provincie Antwerpen. Volgend jaar start stad Turnhout ook de werken aan de bibliotheek in de Warande. De oorspronkelijke bib uit de jaren » DIMENSION

In mei jongstleden kregen burgemeester Eric Vos en Mathé Heeren van Armada Projectontwikkeling (Heeren Group) de bronzen Publica Award voor Stadsplanning voor het PPS-project Turnova in Turnhout. Het juryrapport was lovend over de verweving van functies, de versterking van de stedelijke kern en de duurzame mobiliteitsinvulling die dit nieuwe stadsdeel serveert. De perfecte intro voor een gesprek met burgemeester Eric Vos en stedelijk coördinator ruimtelijke ordening – mobiliteit Hugo Meeus over wat er allemaal gebeurt in de stad én in de stadsregio.

STAD IN DE KIJKER

DIMENSION

1970 wordt door WIT architecten omgevormd en uitgebreid tot een hedendaags kenniscentrum en archief. Eric Vos: “Door de bundeling van die twee functies beschikken we over een ruimer aanbod dat de levendigheid van de stad zal vergroten én kunnen we het rijke archief op meer uren toegankelijk maken. Daarmee sluiten we aan bij het adagium van de allereerste directeur van De Warande die het cultureel centrum groot heeft gemaakt: Eric Anthonis. Hij wou de volkse en de verheven kunst en het hele scala daartussen op een plek in het stadshart samenbrengen. Hier zullen zich allerlei organisaties kunnen blijven ontplooien en wordt er komaf gemaakt met tussenschotten.” Omdat zeven bezoekers op tien van De Warande van buiten de stad komen en er samenwerkingsverbanden zijn met allerlei andere grote cultuurspelers in de Kempen, werd besloten de werking van het cultureel centrum onder te brengen in een autonoom provinciebedrijf. Daarmee belanden we automatisch bij een ander stokpaardje van de burgemeester: de Stadsregio Turnhout. Eric Vos: “Onze centrumfunctie is vergelijkbaar met die van de andere Vlaamse centrumsteden, alleen moeten we dat invullen met slechts 43.000 inwoners en zonder deelgemeenten. Wij worden wel omgeven door gemeenten met een dichte,

aaneengesloten bebouwing, zodat de stad en haar onmiddellijke regio in feite 85.000 mensen tellen. Als je daarvan uitgaat, creëren we een vergelijkbare welvaartsproductie als Leuven of Genk en eenzelfde tewerkstellingsconcentratie.” “Omdat mobiliteit en het gebruik van voorzieningen los staan van de gemeentegrenzen, hebben we samen met de randgemeenten Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar de Stadsregio Turnhout opgezet. Daarin willen we met de vier besturen en OCMW’s de juiste schaal en voldoende draagkracht vinden voor beleidsvisies en initiatieven. Bedoeling is dat we elkaar versterken en de bestuurskracht verhogen, zonder afgeremd te worden door de typische struikelblokken van een fusie: het identiteitsgevoel, het zich afzetten tegen de centrumstad, de financiële verevening, de verschillende tarieven van gemeentebelasting.”

Verder kijken dan legislaturen en politieke kleuren De Stadsregio Turnhout werkte vorig jaar een langetermijnvisie tot 2030 uit, waarin onder andere de thema’s wonen, zorg, mobiliteit, economische activiteiten en open ruimte een plek krijgen. De visie wordt ondersteund door een

brede reeks data: manieren van verplaatsing, aantal verkeersbewegingen, bevolkingsgroei, aantal speelterreinen en noem maar op. Alle gemeenteraden keurden die visie met een overgrote meerderheid en zonder tegenstemmen goed. Dankzij dat ruime draagvlak zal de visie over de legislaturen heen een richtbaken blijven. Burgemeester Vos: “Inzake woonbeleid gaan we naar één woondienst, wat niet evident is. Inzake ouderenzorg hebben we een afwegingskader opgesteld om te bepalen waar assistentiewoningen het best ingeplant worden in levensloopbestendige wijken, zodat ze morgen niet plots in the middle of nowhere komen te liggen. Omtrent mobiliteit hebben we een prioriteitenlijst gemaakt van een tiental projecten, die we met één stem hebben bepleit bij de bevoegde Vlaamse minister Ben Weyts. Inzake detailhandel hebben we samen met de provincie Antwerpen de te verwachten evoluties geanalyseerd en de rol bepaald van de verschillende kernen, een beperking van baanwinkels langs verbindingswegen en dergelijke meer. Ook wat tewerkstelling betreft overstijgen we de traditionele schotten tussen de klassieke beleidslijnen en kiezen we voor een gebiedsgerichte benadering, zoals die trouwens ingebakken is in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Nu nodigen wij Vlaanderen uit om

STAD IN DE KIJKER @HOME

enkele proefprojecten op te zetten die deze gebiedsgerichte benadering in de praktijk vorm geven.”

Focus op tewerkstelling en armoedebeleid Terug naar de stad. De huidige legislatuur kende een valse start met zelfs een korte periode van onbestuurbaarheid. Eind 2013 gordde dan Eric Vos van de lokale partij T.I.M. (Turnhout Iedereen Mee) de burgemeesterssjerp om de lendenen. Besparen en gericht investeren is het motto, met het laatste jaar een duidelijke focus op armoedebeleid en tewerkstelling. In de Kempen is Turnhout door de grote aanwezigheid van goedkopere woongelegenheid een verzamelplek voor alleenstaanden en financieel zwakkeren. De tewerk-

01. Het Vlaams strategisch stadsvernieuwingsproject Turnova is een PPS-samenwerking tussen de stad en de Heeren Group om de vroegere drukkerijsite van Brepols naast de Grote Markt om te vormen tot een nieuw stadsdeel. Masterplan: WIT

stellingsconcentratie in combinatie met gepaste woningen trekt ook veel niet-Belgen aan, voor een groot deel welgestelde noorderburen, maar ook groepen Oost-Europeanen en vluchtelingen uit Afrika of het Midden-Oosten. Een project dat de burgemeester nauw aan het hart ligt, is het bedrijventerrein Veedijk, een volledig uitgerust industrieterrein van netto 42 hectare dat nu snel vol loopt. Eric Vos: “De prognose is dat hier binnen vijf jaar 1.500 nieuwe arbeidsplaatsen worden gecreëerd, verspreid over verschillende bedrijven uit vooral de sectoren distributie, vervoer en bouw, wat de kans op groei en behoud van tewerkstelling beter garandeert. Het OCMW telt veel leefloners, terwijl de distributiesector kandidaten voor uitvoerende taken nodig heeft. Om de match te maken, organiseren wij in samenspraak met VDAB en het OCMW specifieke opleidingen, bijvoorbeeld Nederlands met extra aandacht voor het lezen van veiligheidsfiches en andere bedrijfsgebonden informatie.” Voor jobs aan het high end van de arbeidsmarkt kan het Turnhoutse terug-

vallen op grote spelers als Soudal, Carta Mundi, Miko en Janssen Pharmaceutica. Een nog te ontwikkelen deel van Veedijk wordt specifiek voor innovatieve of hoogtechnologische bedrijven bestemd. Technologie is ook het ordewoord in de OMC, de open manufacturing campus op de site van Philips Lighting, ruimte die door de verschillende reconversies van het bedrijf leeg kwam te staan en ter beschikking wordt gesteld aan innovatieve nieuwlichters. Die kunnen niet alleen de infrastructuur benutten, maar ook de knowhow en de productietechnologie die op de site aanwezig zijn. Hugo Meeus: “Voorlopig blijft de schaal beperkt, maar op termijn bieden initiatieven rond waterstoftechnologie, nieuwe batterijen, innovatieve types van motoren en dergelijke volop kansen.” Eric Vos: “Wij trachten ook een band te smeden tussen de binnenstad en de bedrijven. Een eerder traditionele manier om dat te doen is het Speelkaartenmuseum, waar samengewerkt wordt met de innoverende spellenproducent Carta Mundi. Sinds een paar jaar organiseren we Ondernemend Turnhout, waarin we »

architecten met Bedaux De Brouwer en Stefan Devoldere. Woongebouwen XYZ: osar architects. Omgevingsaanleg: OMGEVING cvba. 02. WIT architecten breidt de Warande uit met een stadsbibliotheek en stadsarchief. De bestaande leeszaal wordt vervangen door een aansluitende nieuwbouw. 03. Als Vlaamse primeur worden de welzijnsdiensten van CAW De Kempen en de sociale dienst van het OCMW van Turnhout samengebracht op de welzijnscampus Dr. Constant Janssen, genoemd naar

de vader van dr. Paul Janssen, stichter en bezieler van Janssen Pharmaceutica in Beerse. De site ligt in het hart van de stad, tussen het station en de Grote Markt. Ontwerp: Architects in Motion. 04. Impressie van de toegang van het nog te realiseren nieuwe ziekenhuis AZ Turnhout, een ontwerp van osar architects. 05. Het project met sociale woningen Melkhoek van GAB architecten heeft een bijzondere structuur. De woonkavels liggen tussen grachten en houtkanten, waterbekkens en groene ruimtes. Daarmee vormt de wijk een mooie invulling van het concept wonen aan het water. Om wateroverlast te voorkomen, werden twee grachten, een groot opvangbekken tegen de ring en een ondergrondse overloop naar de Meirgo04

05 DIMENSION

renloop voor het overtollige regenwater aangelegd.

STAD IN DE KIJKER

mede onder de vleugels van Voka Kempen bedrijfsleiders en bepaalde sectoren samenbrengen aan de hand van specifieke thema’s zoals onderwijs en zorg. Zo sporen we hen aan tot samenwerking.”

Niefhout En dan is er het hoofdstuk wonen. Jaarlijks groeit de stad met 300 tot 500 inwoners, zodat de vraag naar nieuwe woningen reëel is. Eric Vos: “Wij zijn altijd zuinig omgesprongen met onze woonuitbreidingsgebieden. Dat biedt ons vandaag de gelegenheid om ze volgens duurzame principes te ontwik-

kelen, met aandacht voor verdichting, autoluwheid, publieke ruimte en zachte mobiliteit.” Hugo Meeus: “Een paar jaar geleden hebben we een visie opgebouwd rond hoger bouwen in en rond de stad. Bewust hebben we niet gekozen voor een maximumhoogte voor heel de stad, maar voor een gebiedsgerichte opmaak van masterplannen, waarin de ontwerper een ontwikkelingsstrategie uitbouwt op basis van de plek en de rol van die plek voor de stad.” Een belangrijke woonontwikkeling is Niefhout (‘nief’ is Kempisch voor nieuw), een onderdeel van de stationsomge-

DIMENSION

ving, waarvoor via een Open Oproep de opmaak van het masterplan werd toegewezen aan B-architecten en het Amsterdamse Bureau B+B stedebouw en landschapsarchitectuur. Hugo Meeus: “De typische stationsomgeving met handel voor het station en zware industrie erachter ruimt plaats voor een mix van wonen en werken, met op termijn 600 zowel gestapelde als grondgebonden woningen, waarvan die laatste aansluiten bij de achterliggende tuinwijk. Werken krijgt hier bewust een plaats, want in het stadscentrum werken nog altijd meer mensen dan in de industriezones. Ook is er ruimte voor allerlei diensten en organisaties, met een klemtoon op zorg en levensbestendig wonen.” In het nieuwe stadsdeel krijgt ook de zorgproeftuin Licalab (Living & Care Lab) een plek. Eric Vos: “Licalab is een testcentrum voor nieuwe technieken en concepten om ouderen langer zelfstandig of ondersteund thuis te laten wonen. Zorg is een centraal thema in de stad. Onze grootste werkgever is het ziekenhuis waar 1.800 mensen werken. Aan de Thomas More hogeschool richten de opleidingen zich sterk op nursing en op gezondheid in de brede betekenis. En we hebben natuurlijk een hele geschiedenis met Janssen Pharmaceutica.”

Warmtenet Totnogtoe zijn 150 woningen gerealiseerd van Niefhout. Met de NMBS wordt gepraat over een ondergrondse doorgang voor fietsers en voetgangers, zodat de band met de stad optimaal zal zijn. Apart is verder dat hier het eerste warmtenet van de Kempen in werking is onder de noemer SLIM Turnhout, wat staat voor ‘stedelijk leven intelligenter maken’. Hugo Meeus: “De bedoeling is dat in alle grote projecten een warmtenet wordt geïncorporeerd, zodat alles op elkaar kan worden aangesloten. In eerste instantie werkt het warmtenet in Niefhout op gas en pellets, maar op termijn kan de voeding veel meer verspreid gebeuren, bijvoorbeeld vanuit geothermische boringen. Janssen Phar-

STAD IN DE KIJKER @HOME

“De dag dat het aantal auto’s aanzienlijk krimpt, is het bovenste niveau van de tweelaagse parking in Turnova dankzij de maatvoering geschikt voor een andere invulling.” Eric Vos: “We hebben met de energiedistributiemaatschappij afgesproken dat het warmtenet voor de gebruiker niet meer mag kosten dan een traditionele aansluiting op het aardgasnet. We hebben als stadsbestuur een waarborg ingebouwd voor de vollooptijd van het volledige project, want uiteraard moet de basisinfrastructuur al klaar zijn voor de eerste 150 woningen. Maar de berekeningen van Eandis tonen aan dat het los daarvan een zelfbedruipend project is.” Hugo Meeus: “Uit onze calculaties voor een ander woonproject blijkt eveneens dat het warmtenet voor de ontwikkelaar en voor de gebruiker niet relevant veel meer kost dan een gewoon aardgasnet, op voorwaarde dat de warmtebron goed geregeld is. Bovendien neem je bij de individuele gebruikers heel wat zorgen weg. Wij vragen veel van ontwikkelaars. Duurzaam wonen omvat voor ons bijvoorbeeld ook een sociale mix, een maatschappelijke kwaliteit waarvoor wij indien nodig dwingend aansturen op samenwerking met de sociale huisves-

tingsmaatschappij De Ark. Om te zien hoe ver wij kunnen gaan in onze eisen, rekenen wij achter de schermen altijd mee met de ontwikkelaar. Zo vermijden we dat woningen alleen nog betaalbaar zijn voor mensen met ruime financiële middelen.”

Groene vingers Via het principe van de groene vingers tracht de stad ook de brug te slaan tussen nieuwe woonprojecten en de stadskern. Een mooi voorbeeld daarvan is Heizijdse Velden, een woonproject boven het kanaal ten noorden van de stad, waar de komende decennia circa 2.500 woongelegenheden zullen verrijzen en een nieuw landschapspark gestalte krijgt. Eric Vos: “We willen hier wonen aan het water koppelen aan zowel de stedelijkheid ten zuiden van het kanaal als aan het noordelijker gelegen, 600 ha groot natuurgebied rond de Klein Engelandhoeve. Eerst hebben we in 2012, in samenspraak met de provincie Antwerpen die sterk inzet op fietstrajecten en -knooppunten, een nieuwe fietsbrug over het kanaal gerealiseerd die uitgeeft vlak achter het station en die intussen jaarlijks door 450.000 fietsers wordt gebruikt. In samenwerking met de ontwikkelaar van een eerste woonproject hebben we een start van een groene vinger gemaakt van bijna 4 hectaren waarin de stadsboerderij is ondergebracht, zodat mensen al kunnen proeven hoe het wonen hier zal smaken. Intussen is een volgende verkavelingsaanvraag voor circa 500 woningen in voorbereiding.

Die moet weer bijna 4 hectaren van de groene vinger realiseren. Deze plek zal ongetwijfeld de jonge gezinnen aanspreken die we naar de stad willen halen. Voor de huidige centrumbewoners is het ook een aangenaam verhaal, omdat ze nu gemakkelijker kunnen doorsteken naar het nieuwe stadspark in het noorden. Dat principe van de groene vingers willen we ook elders in de stad voelbaar maken. In 2016 heeft ons dat een zilveren medaille opgeleverd in de Entente Florale Europe, een competitie die de aanwezigheid van groen en ecologische engagementen evalueert en zo bepaalt hoe aangenaam het wonen is in de deelnemende steden en gemeenten.” Door Colette Demil en Staf Bellens

06. De vroegere kazerne Blairon, het opleidingscentrum waar ooit jongelui de eerste beginselen van de militaire discipline werd bijgebracht tijdens hun verplichte legerdienst, werd als een van de eerste Vlaamse PPS-projecten omgevormd tot een diensten-, kantoren- en hogeschoolcomplex. Private partner: THV Van Roey-Van Hout. Masterplan en kindercrèche: Stramien cvba. Europeon Campushart en Stadskantoor: Conix RDBM Architects. Blaironkantoren: Caron-Van Baelen Architectenbureau. 07. Maquette van de Heizijdse Velden, een woonproject boven het kanaal ten noorden van de stad, waar de komende decennia circa 2.500 woongelegenheden zullen verrijzen en een nieuw landschapspark gestalte krijgt. Masterplan: TRiAS architecten. 08. GAB architecten breidde het bestaande politiecommissariaat Regio Turnhout uit met een nieuw volume waarin zich kleedruimtes, onthaal, interventie- en arrestantenzone en kantoren voor politie en brandweer bevinden. © Liesbet Goetschalckx DIMENSION

maceutica wil een boring uitvoeren, en ook in het noorden van de stad worden mogelijkheden onderzocht.”

PROJECT

Genuanceerd leienpatroon voor passief schoolgebouw De nieuwe schoolinfrastructuur van het Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart (OLVH)-instituut in Waregem kwam tot stand in het kader van Scholen van Morgen. Het ontwerp is van de hand van L&A, een dochtermaatschappij van Licence To Build Architects&Engineers bvba. Naast het nieuwe schoolgebouw, dat voldoet aan de principes van passiefbouw, is er het opvallend transparante reftergebouw aan de overzijde van de Keukeldam. Voor de bekleding van de gebogen gevels werd geopteerd voor leien in een genuanceerde kleurschakering.

Twee schaalgroottes, één vormentaal

DIMENSION

Het Waregemse vrij secundair instituut bestaat uit een aaneenschakeling van verschillende gebouwen. Enkele verouderde gebouwen werden afgebroken. Het nieuwbouwproject bestaat uit twee van schaal verschillende, maar architecturaal in een zelfde vormentaal uitgewerkte bouwvolumes, aan beide zijden van de Keukeldam. “Het grootste volume herbergt de klaslokalen, de directieruimte, het open leercentrum en het auditorium. Dit volume is als een wig tussen de bestaande naburige gebouwen aan de straat geschoven en zorgt voor goed gescheiden leerlingenstromen en speelplaatsen tussen basisschool en middelbare school. Architecturaal gezien vormt het de nieuwe hoofdingang van de school. Aan de overzijde bevindt zich het reftergebouw

met grootkeuken. De twee gebouwen communiceren met elkaar door hun nabijheid en door hun materiaalgebruik. Voor het instituut vertolken ze samen een poortfunctie op de Keukeldam”, aldus ir.-architect Geert Van Wesemael van Licence to Build uit Lennik.

Van buitenaf en van binnenuit ontworpen Bij de start van het project waren er twee basisprincipes. Enerzijds mocht het project geen log blok worden tussen de andere, gezien de verouderde aanwezige infrastructuur en de traditionele gevelarchitectuur aan de Keukeldam. Anderzijds moest het gebouw een vertaling zijn van de groeiende open visie op leren (meer individueel en vakoverschrijdend, meer integraal). “Het gebouw werd dan ook zowel van buitenaf als van binnenuit ontworpen. De krachtige, wigvormige

footprint, die onder meer het terrein opnieuw organiseert, circulatiestromen leidt, en contact zoekt met de bestaande bebouwing, is van buitenaf gegroeid. De organisatie van het programma rond een dubbel hoog atrium vanaf de eerste verdieping, is van binnenuit ontstaan. Bovendien geeft de krachtige vorm van dit volume opnieuw eenheid aan de versnipperde locaties van het OLVH-instituut”, aldus de architect.

‘Refter’ krijgt nieuwe dimensie Aan de overzijde van de Keukeldam bevindt zich het reftergebouw met een volledige fietskelder. Op het gelijkvloers is er de uitgebreide industriële grootkeuken en het restaurant voor het personeel. “De volledige eerste verdieping vormt de polyvalente eetruimte voor de leerlingen. Deze is uitgerust met akoestische plafonds, en zorgt voor een zeer

PROJECT

Functionele uitkragingen Het hoofdgebouw is opgebouwd uit ontdubbelde dwarse betonnen schijven (tussenwanden tussen de klassen). Deze schijven vormen ook de draagstructuur voor de uitkragingen op de eerste en tweede verdieping. Deze uitkragingen zijn de vaste zonnewering op de zuidgevels en zorgen voor meer ruimte voor het atrium. Deze ‘open centrale kern’ wordt uitgelicht via de glasgevel aan de straatzijde, maar ook door driehoekige lichtvangers op het dak. Rond het atrium is het gehele programma georganiseerd: de klassen, de directielokalen en de aula voor 250 personen. Onder het atrium, dat pas op de eerste verdieping start, bevindt zich de grote kantoorklas.

Leien vanaf de eerste verdieping Naast de gevelbekleding met Eternitleien vanaf de eerste verdieping (zie verder), werd het gebouw aangekleed met een donkerbruine bakstenen sokkel, antraciet zinken gevelbekleding (staande naad) voor de aula en antraciet aluminium schrijnwerk. Tussen het trapsgewijs uitkragend klassenblok en de aula is er een grote glasgevel. Deze is afgeschermd met aluminium lamellen en geeft uit op het dubbelhoge atrium. De lamellen komen ook terug in het reftergebouw. Binnenin werd er gekozen voor vloerbekleding uit linoleum, akoestisch tegelplafond en geschilderde lichte wanden.

Genuanceerde kleurschakering Voor de gevelbekleding waren er twee opties (tegelpannen of leien), telkens met de bedoeling om de gebogen gevel een genuanceerde kleurschakering te geven. “Uiteindelijk viel de keuze op vezelcementleien, op basis van het gewicht en de stevigheid. Leien worden

meer en meer toegepast in schoolgebouwen. Hier werden ze in ronding, en in dubbele dekking, aangebracht. Er werd geopteerd voor Alterna leien 60 ° 32 van Eternit, in een kleurenmix van betongrijs, grijsbruin en zinkgrijs. Het kleurpatroon zoekt de grens op tussen een regelmatig patroon en ad random. Op bepaalde plaatsen accentueren de leien de trapsgewijze uitkraging, op andere plaatsen dan weer niet. Het gebruik van dit materiaal zorgt ook voor een genuanceerde overgang tussen de antracietkleurige aula en de gevels van de klaslokalen die uitgeven op de speelplaats”, aldus architect Geert Van Wesemael. De dakwerken werden uitgevoerd door Antwerpse Bouwwerken, dat instond voor de realisatie van – en instaat voor het 30-jarig onderhoud van – de gebouwen.

Duplex atrium De strenge brandnormering voor scholen vroeg extra aandacht. “Zeker de vraag naar een dubbel en liefst driedubbel hoog atrium is binnen de Belgische regelgeving geen evidentie. Zonder dure sprinklerinstallatie is maximaal een duplex (dubbelhoog) atrium mogelijk en dan nog eens in combinatie met een beperkte vloeroppervlakte. Deze regelgeving heeft het ontwerp gestuurd in de richting van een atrium dat pas aanvangt op de eerste verdieping”, besluit de architect.

Door Philip Declercq Foto’s: Eternit

www.eternit.be uu

01. Het nieuwe OLVH-schoolgebouw voldoet aan de principes van passiefbouw. 02. De gebogen gevels werden bekleed met leien in een genuanceerde kleurschakering. 03. De uitkragingen zijn de vaste zonnewering op de zuidgevels en geven het atrium meer ruimte. 04. Het atrium wordt uitgelicht via de glasgevel aan de straatzijde, maar ook door driehoekige lichtvangers op het dak.

04 DIMENSION

grote transparantie naar de straatzijde, en naar de achtergelegen sporthal toe. Zo konden we echt ver wegblijven van de minder aangename refterherinneringen van weleer”, aldus de architect.

PROJECT

Duurzame isolatie voor sportcomplex Universiteit Gent Op de campus Hoger Instituut Lichamelijke Opvoeding (HILO) langs de Gentse Watersportbaan werden de daken van het complex van de Gentse Universitaire Sportbond (GUSB) grondig gerenoveerd. Uitvoerder Tectum Dekkers maakte hiervoor gebruik van de nieuwe FOAMGLAS T3+, volledig gekleefd in de warme bitumen, met een bitumenonderlaag in dezelfde uitvoering, en met Resitrix SKW, volledig gekleefd met FG 35.

DIMENSION

Tot de infrastructuur van het GUSBsportcomplex behoren onder meer zwembadfaciliteiten, diverse hallen voor zaalsporten, een cafetaria en technische ruimtes. Het sportcomplex – waarvan het oudste gedeelte dateert uit de jaren ’70 – werd in diverse fases gerealiseerd. Het heeft een totale oppervlakte van om en bij de 6.000 m² en is volledig uitgerust met platte daken. Een vijftiental jaar geleden werd het zwembadgedeelte zowel aan de binnen- als de buitenzijde grondig gerenoveerd. “Het zwembadwater moet een constante temperatuur hebben. Mede hierdoor waren er in de loop der jaren op bepaalde plaatsen van het platte dak kleine lekkages ontstaan. Om erger te voorkomen werd er beslist om dit dak nog beter te isoleren”, aldus Tom Ceriez van de Universiteit Gent. “De bestaande FOAMGLAS-isolatie was nog in goede staat en werd behouden. Er werd voor geopteerd om een bijkomende isolatielaag aan te brengen (nvdr T3+: zie verder). Op andere, later bijgebouwde delen van het gebouwencomplex was de dakbedekking

nog niet vernieuwd. Hier voldeed de bestaande isolatie niet meer en dienden zowel de hellingschape als de isolatie verwijderd te worden.” De dakwerken werden in het kader van een openbare aanbesteding uitgevoerd door Tectum Dekkers, het bedrijf gespecialiseerd in platte daken uit de tectum group.

Permanente thermische prestaties De nieuwe FOAMGLAS T3+ platen met een lambdawaarde kleiner of gelijk aan 0,036 W/(mK) zijn ruim 12% thermisch performanter – lees: maken het eenvoudiger om te voldoen aan de thermische vereisten – dan de T4+-platen. Bovendien maken ze een reductie van de isolatiedikte mogelijk. De oplossing is eenlaags toepasbaar tot 180 mm dikte, waardoor er een belangrijke besparing op materiaal en installatiekost kan worden gerealiseerd. Met deze innovatieve productontwikkeling wordt – in termen van lambda-waarde in combinatie met hoge drukvastheid (groter of gelijk aan 500 kPa) en brandweerstand Euro-

class A1 - de grootste vooruitgang sinds 1972 geboekt”, aldus Frank Vanhove (managing director Benelux FOAMGLAS).

Koudklevend De nieuwe FOAMGLAS T3+ wordt volledig gekleefd in de warme bitumen, met daarop een bitumenonderlaag gegoten in dezelfde uitvoering en met Resitrix SKW, volledig gekleefd met FG 35. “Deze lagen hebben de afmetingen van een klassieke bitumineuze dakbaan en zijn koudklevend/wortelvast”, aldus Sylvie Baelen van I.R.S.-Btech. “Warme bitumen blijft de standaardtechniek om FOAMGLAS-isolatie te verwerken op een plat dak. Koudlijmen geldt als een aanvullende plaatsingsmethode (nvdr waarvoor de fabrikant over het ATGkwaliteitskeurmerk beschikt).” Deze techniek is ook aangewezen indien er geen open vuur mag toegepast worden of bij kleinere daken, en zelfs bij groendaken. Door Philip Declercq Foto’s: FOAMGLAS

www.foamglas.be uu

Foto: Het platte dak van het GUSB-gebouw: op de FOAMGLAS T3+, gekleefd in de warme bitumen, wordt een bitumenonderlaag gegoten in dezelfde uitvoering en wordt Resitrix SKW volledig gekleefd met FG 35.

speciaal voor jou Wijnegem Aalst Aartselaar Antwerpen Brugge Dendermonde Diest Dison Gent GrivegnĂŠe Habay Kuurne Lier Lummen Malmedy Mechelen Rocourt Temse Turnhout www.desco.be

Eenvoudig én duurzaam verwarmen en koelen

Heel efficiënt en bijzonder flexibel: aroTHERM, de nieuwe lucht/water-warmtepomp van Vaillant. Of het nu voor nieuwbouw of renovatie is, als individuele of hybride oplossing, de aroTHERM beantwoordt perfect aan de behoeften van uw klanten. Deze warmtepomp van het monobloc type met modulerende invertercompressor is bijzonder efficiënt* en makkelijk te installeren. Speel in op de behoeften en eisen van uw klant met dit milieuvriendelijke toestel dat zowel in de winter als in de zomer een maximaal comfort verzekert. De aroTHERM is de nieuwste hoogwaardige warmtepomp van Vaillant, verkrijgbaar in vier vermogens: 5, 8, 11 en 15 kW. Voor meer info over de Duitse topkwaliteit van Vaillant surft u naar www.vaillant.be.

Het goede gevoel de juiste keuze te maken.

Condensatieketels

Zonne-energie

Warmtepompen

energieklasse

* COP tussen 4,8 en 4,2 in A7/W35 en tussen 3,8 en 3,6 in A2/W35. Meer info over energieklasse op www.vaillant.be/aroTHERM

met de nieuwe aroTHERM van Vaillant!

PROJECT

Architecturale geveloplossingen voor nieuw NAVO-hoofdkwartier Het nieuwe NAVO-gebouwencomplex in Evere moet de eenheid en de transparantie van het bondgenootschap uitstralen. 8 lange en 4 korte kantoorvleugels (wings) die snijden in een centraal atrium stellen verstrengelde vingers voor, symbool voor de verbondenheid van de NAVO-lidstaten. Een ontwerp van de hand van TV SOM – ASSAR Architects dat als winnaar van de architectuurwedstrijd uit de bus kwam. Limeparts leverde architecturale geveloplossingen in staal en aluminium voor dit prestigieuze project.

Schaalgrootte én detaillering “Het uitzonderlijke aan dit project is de combinatie van de schaalgrootte en de talloze technische detailleringen bij de uitvoering. Dit project was evenwel in de voorbereidende studiefase in al zijn

facetten zeer grondig geëngineerd en uitgewerkt”, aldus Koen Vandersmissen, CEO van Limeparts. Dit Genkse bedrijf haalde als eerste Belgische onderneming het Qualisteelcoat label in huis. “Het feit dat we dit project konden binnenhalen, is het resultaat van meerdere factoren: onze goede introductie bij de grotere architecten- en ontwerpbureaus, onze ervaring met grootschalige meerjarenprojecten (zoals bv. AZ Jan Palfijn, Cour de Justice Luxemburg en Gerechtsgebouw Hasselt), onze ATGcertificering en onze hoogkwalitatieve producten.”

Industrial Infrastructure & Staff Center Limeparts voerde het project uit in drie grote loten. Naast de gevelbekleding van de HQ (het hoofdkwartier), het Industrial Infrastructure gebouw (infrastructuur) en het Staff Center (sportfaciliteiten), stond Limeparts, dat behoort tot de bedrijvencluster rond de Limburgse ondernemer Jos Vaessen, ook in voor de wandbekleding van de HQ en het atrium. De

gebouwen Industrial Infrastructure en Staff Center bevinden zich achteraan de site en staan los van het hoofdkwartier. Het lastenboek voorzag dat de gevels van deze gebouwen moesten bekleed worden met gegalvaniseerde nagelakte staalplaat van 2 mm dik, in de vorm van langwerpige rechte panelen met een breedte van 3 meter en een hoogte van

“Het uitzonderlijke aan dit project is de combinatie van de schaalgrootte en de talloze technische detailleringen bij de uitvoering.” - Koen Vandersmissen, CEO Limeparts 0,6 m. Het werd een combinatie van nietgeperforeerde (het grootste gedeelte) en geperforeerde panelen (een beperkt gedeelte). Vermits ook alle deuren en uitsparingen (voor badgelezers, camera’s etc.) uit hetzelfde materiaal vervaardigd werden, was een optimale coördinatie uiterst belangrijk, zowel in de prefabri- » DIMENSION

Basisprincipes van de architectuurwedstrijd waren flexibiliteit, functionaliteit, uitbreidingsmogelijkheden, militaire veiligheid versus fire safety, Life Cycle Cost en duurzaamheid (van recyclage van afvalmateriaal over groendaken tot slabcooling en zonnepanelen). Het ontwerp van TV SOM – ASSAR Architects voorzag enerzijds in 8 langwerpige en 4 korte kantoorvleugels, die insnijden in een centraal atrium. Anderzijds zijn er de volledig beglaasde gevels, die symbool staan voor de transparantie en de openheid van de alliantie. Het gebouwencomplex huisvest ambassades van 29 naties. In 2004 werd gastland België door de NAVO aangesteld als bouwheer. Recent werd het afgewerkte, middelhoge, gebouwencomplex overgedragen aan het bondgenootschap.

PROJECT

cage in de ateliers als bij de montage op de werf. Alle panelen werden in de ateliers van Limeparts gepoedercoat in een grijze kleur (RAL 9006) en vervolgens op de werf gemonteerd.

Aluminium voor zwembadfaciliteiten De expertise en de ervaring van Limeparts zorgden ervoor dat het Limburgse bedrijf ook een deel van de binnenbekleding van de zwembadfaciliteiten (Staff Center) mocht uitvoeren. Hier opteerden de architecten en de bouwheer voor geperforeerde aluminium gevelpanelen. Omwille van akoestische redenen werd voor bepaalde stukken binnenwand voor een geperforeerde uitvoering gekozen.

Technieken naadloos geïntegreerd De zijgevels van de wings zijn volledig beglaasd, de dakbedekking bestaat uit een zinken uitvoering. Het overkoepelende atrium zelf is 250 meter lang, 40 meter hoog en 30 meter breed. De montage van de gevelbekleding van dit atrium werd opgesplitst in drie loten. Als uitvoerder was Limeparts zowel bij de bekleding van de zijkanten van de wings, als bij het verbindende gedeelte betrokken. “Vooral de binnenbekleding was een vrij complexe zaak omdat de afwerking hier zeer gedetailleerd en uitvoeringstechnisch zeer kritisch was. Zo werden in de HQ micro-geperforeerde akoestische panelen geïnstalleerd onder de vier trappenhallen waarin verborgen

luiken (voor technieken, brandslangen, brandblussers…) naadloos geïntegreerd werden. Toch loopt de belijning van de panelen perfect door. De buiten- en de binnenzijde van de trappen en de sassen zijn eveneens uit hetzelfde materiaal vervaardigd, in RAL 9006 en RAL 9007 uitvoeringen”, aldus Vandersmissen.

Duizend en één details In het project verwerkte Limeparts meer dan 26.000 m² stalen en aluminium gevelpanelen. “Hiermee is het NAVOgebouw het grootste gevelbekledingsproject dat het bedrijf ooit realiseerde. Vooral wat de binnenafwerking betreft, lag de afwerkingsgraad zeer hoog. Onder meer omwille van de vele detailleringen waarmee reeds bij de prefabricage in onze ateliers rekening moest worden gehouden”, aldus Vandersmissen.

Planning is heilig In een dergelijk grootschalig project is planning het sleutelwoord. “Ik heb alle vertrouwen in de knowhow van ons bedrijf en onze medewerkers. Maar bij de uitvoering van een dergelijk grootschalig project zijn niet alle parameters vooraf bekend, wat een grote mate van 02

01. 8 lange en 4 korte kantoorvleugels (wings) die snijden in een centraal atrium, stellen verstrengelde vingers voor, symbool voor de verbondenheid van de NAVO-lidstaten. 02. In de HQ werden micro-geperforeerde akoestische panelen geïnstalleerd waarin verborgen luiken voor technieken naadloos werden geïntegreerd. 03. Als uitvoerder was Limeparts zowel bij de bekleding van de zijkanten van de wings, als bij het verbindende gedeelte betrokken. 04. Het Limburgse bedrijf mocht ook een deel van de binnenbekleding van de zwembadfaciliteiten (Staff Center) uitvoeren. 05. De buiten- en de binnenzijde van de trappen en de sassen zijn eveneens uit gegalvaniseerde nagelakte staalplaat vervaardigd, in RAL 9006 en RAL 9007 uitvoeringen. 06. Van op afstand zien de aluminium panelen in de

DIMENSION

dakranden er identiek uit, in de technische uitvoering bleek de herhalingsfactor echter bijzonder klein.

PROJECT

flexibiliteit van de betrokken bouwbedrijven vraagt”, aldus Vandersmissen. “Bovendien gebeurt het plaatsen van de gevelbekleding meestal pas op het einde van het bouwtraject. Vertraging opgelopen door collega’s, in voorgaande fases van de planning, verandert niets aan

de opleveringsdatum. Ook de logistieke planning was zeer strikt: elke levering moest enkele dagen vooraf aangemeld zijn vooraleer ze kon worden toegelaten op de bouwsite. Om op de werf toegelaten te worden, werd elke persoon, elke dag, zowel bij het binnengaan als bij het

vertrek, gescreend. Een pluspunt van een grote bouwsite: we beschikten over een eigen stockageruimte, waar onze producten – zonder risico op beschadiging – konden worden gebufferd.” Door Philip Declercq Foto’s: Limeparts

www.limeparts.be uu

GEFACETTEERDE DAKRANDEN Ook de dakranden van de 200 meter lange overspanningen van de wings – met om de 9 meter een knik – zijn door Limeparts vervaardigd. Deze bestaan uit een cassettesysteem van open onderliggende panelen. “Mede door de aanwezige technische uitrusting op de dakranden hebben al deze aluminium panelen minieme verschillen in de afmetingen. Van op afstand zien ze er identiek uit, in de technische uitvoering is de herhalingsfactor echter bijzonder klein gebleken. As such zijn de panelen niet rond maar gefacetteerd, mede door de isolatiewerkzaamheden om de dakrand waterdicht te maken. Technisch is dit beheersbaar, maar logistiek maakt dit het project zeer complex. De afwerking van een dakrand van één van de long wings is al een project op zich”, aldus Vandersmissen.

Tuinscherm

Neighbours®

NIEU

Fabrikantvan vangevelbekleding, gevelbekledingen en terrassen in hout Fabrikant tuinafsluiting & terrassen

Fa b r i ca n t d e b a r d a g e s e t te r ra s s e s e n b o i s

Gepatenteerd montagesysteem.

• Originele, unieke, architecturale concepten

W.R. Ceder Architect : Inoforma Architects Wevelgem – Arch. Bernard en Sofie Decaestecker

• Grote keuze in houtsoorten en profielen

Free Willy®

• Sterke technische ondersteuning

Bezoek onze vernieuwde website

Doorniksesteenweg 202 8580 Avelgem, België

www.outdoorwoodconcepts.be

Tel.: +32 (0)56 64 40 42 info@outdoorwoodconcepts.be

» DIMENSION

W.R. Ceder met geïntegreerde verdoken ventilatieopeningen. Project : L-door Sectionaal poorten

Let’s make things easy.

Als professional weet u dat bouwprojecten echte uitdagingen kunnen zijn. Dus waarom zou u het uzelf nodeloos moeilijk maken? Met L-Ments® hebben we een performante dakoplossing tot de essentie herleid. Het 5-in-1-isolatiesysteem voor hellende daken combineert isolatiemateriaal, geïntegreerde houten verstijvers, houten tengellatten, een meerlaagse kraft-alubekleding en onderdakfolie. Ultralicht, makkelijk te installeren, betaalbaar en toch perfect isolerend: alles wat u nodig hebt voor de energieneutrale gebouwen van morgen. Sterk in al zijn eenvoud. Wedden dat u er zo voor gewonnen bent?

www.recticelinsulation.be

PROJECT

Residentie Miro, nieuw architecturaal en ecologisch baken in Mechelen

Eyecatcher Residentie Miro is niet zomaar een nieuwbouwproject. In overleg met het stadsbestuur van Mechelen ontwikkelde ArchitectuurburO uit Eeklo een concept dat de hele omgeving aan de Winketkaai aan de oevers van de Dijle een nieuwe uitstraling moest geven. Architect Danny Plaetinck: “Residentie Miro maakt deel uit van de woonsite ‘Winketkaai’. Om de omgeving en het straatbeeld een zekere uitstraling te geven, is gekozen voor een ontwerp met in totaal drie woontorens, met Residentie Miro als middelste baken. Het omvat kantoorruimte op de gelijkvloerse verdieping met daaronder een ondergrondse parking voor 45 wagens en

daarboven 21 appartementen, verdeeld over acht bouwlagen. Elk appartement is uniek ingedeeld volgens de wensen van de bewoners. Miro komt van het Spaans en betekent zoveel als ‘ik kijk, ik bewonder’. Dat is het centrale idee achter het gebouw: kijken over het water en de aanlegplaats voor pleziervaartuigen. De speelsheid is dan weer een knipoog naar de schilder Miro. Die zit in de indeling van de appartementen die niet door structurele elementen gehinderd is, in het kleurenspel en in de weerspiegeling van het water.”

Winst in E-peil punten Het centrale accent van het gebouw zijn de gekleurde verschuifbare zonne-

01. De Loggia schuifpanelen geven het gebouw een speels accent. 02. Residentie Miro moest een aantrekkingskracht uitoefenen op de hele omgeving van de Winketkaai in Mechelen.

weringspanelen. Het gaat om de Loggia schuifpanelen van Renson die deel uitmaken van het Healthy Appartment concept van de Belgische fabrikant. Daarin brengt het ventilatie en zonnewering samen in een ecologische oplossing die tekent voor een gezonde binnenluchtkwaliteit, een comfortabel binnen- en buitenklimaat en een architecturale eenheid. “Met Residentie Miro zijn we geland op een E-peil voor elk appartement tussen 55 en 57. De toenmalige eis was E80. Je hoeft als architect vandaag geen fundamentalist meer te zijn om een ecologisch sluitend concept te integreren in je ontwerp. Dat begint met een goede isolatie, maar er staat daarenboven een brede waaier aan technische oplossingen ter beschikking die deze ambities mogelijk maken. Met het Healthy Appartment concept kan je bijvoorbeeld al meer dan 20 punten winst boeken. Als klein architectenbureau proberen we dit principe eigenlijk altijd toe te passen. Een hoogstaande » DIMENSION

Geen enkele centrumstad investeerde in 2015 meer in haar werking en openbaar domein dan Mechelen. Dat resulteerde onder meer in een nieuw baken voor de stad aan de oevers van de Dijle: residentie Miro. Dit woonproject, een realisatie van Danny Plaetinck en Lieve De Muynck van ArchitectuurburO, had van meet af aan de ambitie om een aantrekkingspunt voor de omgeving te worden. Maar ook ‘vanbinnen’ geeft het gebouw zijn visitekaartje af met een energetisch en ecologisch doordacht concept. Zo tekende het Healthy Appartment concept van Renson voor een esthetische oplossing voor ventilatie en zonwering die tegelijkertijd flink wat E-peil winstpunten oplevert.

PROJECT

architectuur streeft vormelijk naar de perfecte verhoudingen en maakt gebruik van de best mogelijke materialen en hedendaagse technieken”, vat Plaetinck samen.

Schuifpanelen geven privacy en transparantie Voor Plaetinck was het Healthy Appartement Concept dan ook een evidente keuze. “We hadden de vrije hand in dit project om de technieken uit te werken. Dan werken wij liefst met de producten van Renson. Het is een merk dat staat voor innovatie, degelijkheid en een hoge afwerkingsgraad. Ze moeten over een sterke R&D-afdeling beschikken want alles wat ze op de markt brengen is tot in de puntjes uitgekiend, zowel naar functionaliteit als naar esthetiek.” De keuze voor de Loggia schuifpanelen om te voldoen aan de nood aan zonnewering was wel een primeur voor ArchitectuurburO. “Het project is opgevat als een transparant geheel. De torenappartementen zijn daarom allemaal doorzonappartementen waarbij de bewoner zowel de voor- als achterzijde van het gebouw optimaal kan benutten als leefruimte en als doorkijk. De panelen zorgen dan dat de terrassen afgesloten worden van nieuwsgierige blikken, maar dat de bewoners tegelijkertijd nog van het zicht op het water genieten. En zoals gezegd zorgen ze voor een speels accent”, stipt Plaetinck aan.

Gezond binnenklimaat Het Healthy Appartment concept regelt ook de ventilatie op een vraaggestuurde manier. Voor Plaetinck is dit de beste manier van werken. “Wij zijn geen voorstander van D-systemen, omdat ze toch de nodige extra aandacht in onderhoud vergen. Daarom kozen we voor de toevoer van verse lucht voor de AR75 zelfregelende klepventilatieroosters. Deze roosters hebben de hoogste klasse P4 op gebied van zelfregelbaarheid, zodat alle tocht vermeden wordt.” De Healthbox regelt dan weer per appartement de afvoer van de vervuilde lucht uit de woonruimte en de slaapkamer via de open keuken, badkamer en toiletten, om zo een gezond binnenklimaat te creëren. De plaatsing was echter minder evident. “Net omdat elk appartement een andere indeling meekreeg volgens de wensen van de bewoner. De installateur was voorstander om te werken met royaal gedimensioneerde buizen voor de afvoer. Een degelijke oplossing die zeker het aantal decibels verminderde, maar uiteraard iets moeilijker weg te werken was. De plaatsing van de units was daarom van cruciaal belang. We hebben zelf al heel wat ervaring met het systeem, wat maakte dat we dit wel bouwtechnisch konden oplossen.”

Door Valérie Couplez

www.architectuurburo.be uu uu www.renson.be

KLARE KIJK OP LUCHTKWALITEIT EN SLIMME VENTILATIE Renson lanceert met de Healthbox 3.0 een nieuwe generatie vraaggestuurde ventilatie. Deze zal actief communiceren met zowel de bewoner als de installateur via een bijhorende applicatie. Zo heb je als gebruiker voortaan altijd en overal een zicht op de luchtkwaliteit in huis en de activiteiten van het ventilatiesysteem. Met extra tips en personalisatiemogelijkheden per kamer, wordt de ventilatie nog beter afgestemd op het leefritme. Voor de installateur betekent het een flinke tijdswinst, zowel bij de installatie als bij de opvolging van het systeem. Bovendien worden meteen de nodige documenten aangevraagd voor de EPB-aanvraag. In totaal kunnen tot maximaal elf ruimtes geventileerd worden.

03. De Healthbox regelt per appartement de afvoer van de vervuilde lucht. 04. De plaatsing van de units was van cruciaal belang om de royaal gedimensioneerde buizen weg

DIMENSION

te werken.

Zorg er voor dat u samen beter en voordeliger beschermd bent. Architect, aannemer en bouwheer: hetzelfde doel voor ogen.

Garagepoorten en aandrijvingen

Aluminium voordeuren

Garagepoorten en voordeuren in partnerlook

ABR en decennale polis: 2 globale verzekeringen. Besparen en toch beter verzekerd. Protect is een Belgische nicheverzekeraar in de bouwwereld, gespecialiseerd in het verzekeren van de beroepsaansprakelijkheid van architecten en ingenieurs.

Protect polissen PROTECT: polissen beroepsaansprakelijkheid 10

PROTECT: technische polissen

Ontwerpers: - Architecten - Ingenieurs-studiebureau’s - Landmeters-experten - Veiligheidscoördinatoren - Energiedeskundigen - Milieudeskundigen - ...

Verzekeringsmakelaars

Alle bouwplaats risico-verzekeringen

Decennale - België - Frankrijk

Europa’s grootste gamma deuren en garagepoorten • Garagepoorten en aandrijvingen voor garagepoorten en inrithekken met BiSecur-radiosysteem

• Voordeur ThermoCarbon, wereldkampioen warmteisolatie* en de beste in zijn veiligheidsklasse*

Garantieverzekering - Projectpolissen (gevelrenovatie) - Abonnementspolissen

• Garagepoorten en voordeuren in hetzelfde design tot

0,47

Protect diensten Permanente juridische bijstand door onze studiedienst Opleiding en preventie Privaat klantenluik My Protect via onze website Persoonlijke benadering en gespecialiseerd beheer

W/(m²·K)

* UD-waarde bij aluminium voordeur ThermoCarbon

www.hormann.be • info@hormann.be Tel.: 012 399 222 • Fax: 012 399 211

www.protect.be

Onze ervaring, uw zekerheid

PROTECT PROTECTING PROFESSIONALS

RC4

* Aluminium voordeur ThermoCarbon met standaard veiligheidsuitrusting RC 3 (RC 4 optioneel)

PROJECT

Daglicht en ruimte geven hartje Marollen zuurstof Recent werd één van de oudste rijhuisjes in de Brusselse Hoogstraat – hartje Marollen – grondig verbouwd. Enkel aan de voorgevel (amper 3,74 meter breed) mocht omwille van dit stedenbouwkundig gegeven niet geraakt worden. Naar een ontwerp van de Brusselse architect-stedenbouwkundige en Marollenkenner Marcel Rijdams werden alle mogelijkheden benut om maximaal daglicht en lucht binnen te laten.

Het voorgebouw (‘woongedeelte’) dateert uit de jaren 1840, het achtergebouw uit de jaren 20 van de vorige eeuw. Het eerste gebouw bestond uit een winkelruimte op het gelijkvloers en woongelegenheden op de drie verdiepingen. Een binnenkoer geeft toegang tot het achtergebouw waar een atelier en een stockageruimte waren ondergebracht. De huidige eigenaar kocht het pand, in bouwvallige staat, in 2008. In het voorgebouw werden studentenvoorzieningen vergund, in het achtergebouw een eengezinswoning.

‘Kleine kathedraal’

DIMENSION

In deze hem na aan het hart gelegen kleurrijke wijk zag architect Marcel Rijdams opportuniteiten voor een kleinschalig, zij het bijzonder, project. Beide gebouwen konden in beperkte mate in bewoonbare oppervlakte worden uitgebreid, maar winnen maximaal aan openheid en transparantie. Behoudens de voorgevel – die diende intact te blijven – werd ook de originele trapconstructie die de tweede en de derde verdieping verbond, behouden en opnieuw

geïntegreerd. Verder werd de woning tot op de structuren gestript, om daarna te worden heropgebouwd en grondig geïsoleerd. “Pas toen kwam de grillige, licht gebogen vorm van het bouwperceel en de restconstructie volledig tot zijn recht. Het leek wel een kleine kathedraal”, aldus de bouwheer. Aan de achtergevel van het voorgebouw werd het lange, hellende dak dat doorliep over de tweede en derde verdieping vervangen door daken in cascadevorm. De bestaande kleine ramen op deze etages maakten plaats voor brede raampartijen om een maximum aan daglicht binnen te laten. Verder oogt de binnenkoer ruimer door de combinatie van muren in gele crépi en de speelse – Portugees geïnspireerde – terras- en wandbekleding.

Maximaal benut dakterras ziet uit op Cité Hellemans Op de verdieping van het twee bouwlagen tellende achtergebouw – nu eengezinswoning – maakte de bestaande lichtkoepel plaats voor een beloopbaar platdakvenster van FAKRO, dakvensterfabrikant en pionier in platdakvensters.

Het platte dak zelf biedt een schitterend uitzicht op de achtergelegen sociale woonwijk Cité Hellemans, naar architect Ernest Hellemans die het geheel ontwierp in een eclectische stijl met artnouveau-inslag en dit tussen 1906 en 1912. In combinatie met het met afzelia-lattenwerk beklede trappenhuisje dat naar het platte dak leidt, werd een praktische terrasruimte gecreëerd. Het beloopbaar platdakvenster DXW van FAKRO – in ons land verdeeld door Albintra – zorgt er voor dat de ruimte op het dakterras optimaal benut wordt. Om er van de zon te genieten als die er is, én om daglicht binnen te trekken in de ruimte eronder. Het platdakvenster heeft goede thermisch isolerende eigenschappen, is uitgerust met een versterkte, krasvrije glasplaat, voorzien van een antislip laag, en afgewerkt met een zwarte glasrand en een zwarte aluminium omlijsting. Het werd geïnstalleerd door de firma ACI Toiture uit Anderlecht. Door Philip Declercq Foto’s: Bart Gosselin

www.fakro.be uu

De mooiste uren beleeft u op een plaats waar alles klopt. Met vormen die eenvoudig en helder zijn.

Meer weten over de fascinatie van bulthaup keukens? Kom kijken en voelen bij uw bulthaup dealer of surf naar www.bulthaup.com Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent, Gosselies, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Luik, Sint-Denijs-Westrem, Ukkel, Woluwe

NAV brengt architecten samen. Veel architecten kampen met dezelfde obstakels. Gelukkig moet u er niet alleen tegen opboksen. NAV gaat voluit voor het verenigen van belangen, kennis en mensen. Want samen staan we sterker.

ĂŠĂŠn netwerk voor architecten

NAV bundelt in 2017 de krachten met deze partners

nav.be | meeroverepb.be | zoekeenarchitect.be | waterbewustbouwen.be

TECHNIEK

Ventilatie vlekkeloos integreren bij renovatie, een utopie? Tim Peeters Architecten over hun aanpak In de Uyttenhovestraat in Gent maakte Tim Peeters Architecten van een bestaande bescheiden woning een heel open en comfortabele eengezinswoning. Nochtans bleef een flink stuk van de originele woning bewaard. Met veel oog voor detail maakte Tim Peeters en zijn team een mooie evenwichtsoefening tussen oud en nieuw. Maar hoe integreer je in zo’n delicaat project een ventilatiesysteem, dat noodzakelijk is voor een gezonde woning? En de andere technieken? Tim Peeters over de principes die hij hierbij hanteerde en de concrete toepassing ervan. 01

Ga voor een doordacht concept Tim Peeters: “Al van bij de eerste schetsen van de woning gingen we voor dit helder organigram: alle grote ruimtes kwamen aan de ene kant van de woning, tegen de gemene muur, alle kleinere of dienende ruimtes aan de andere kant, achter de zijgevel waarin de hoofdingang zit. Op die manier zitten alle ruimtes al dicht bij elkaar die veel technieken nodig hebben en waar je technieken gemakkelijk in kwijt kan. De nieuw af te werken vloerplaat van de dakverdieping voorzag de ruimte om alle leidingen horizontaal tot aan de kokers en de ventielen te brengen.”

Kies het ventilatiesysteem “We kiezen meestal voor mechanische, centrale ventilatiesystemen. In de meeste projecten kiezen we omwille van energiezuinigheid, thermisch en akoestisch comfort voor systeem D. We werken vaak in een stedelijke omgeving, dus is geluidsoverlast via raamroosters vaak een doorslaggevend argument. Kiezen we toch voor een systeem A of

C, dan liefst voor een centraal, vraaggestuurd systeem. In dit project was een volledig mechanisch systeem wel haalbaar. Cruciaal daarbij is dat je er al heel snel in het ontwerpproces rekening mee houdt. Door de omvang van een ventilatiekanalennet is het ontwerp van de tracés en de technische ruimte best al een deel van de voorontwerpfase.”

Nieuw is makkelijk “We wilden zuinig omspringen met de bestaande structuur in metselwerk en beton en een beperkt aantal nieuwe zaken toevoegen. Zo bleven de structurele muren en verdiepingsvloeren in essentie bewaard. Veel openingen in de muren hebben we vergroot of toegevoegd, zodat de metselwerkstructuur nu herleid is tot een reeks identieke portieken, een structureel minimum. Een stuk vloer van de eerste verdieping ging eruit om plaats te maken voor de dubbelhoge woonruimte. Op het gelijkvloers hebben we de tegelvloer op zavel uitgegraven. Tussen de muren is een vloerplaat gemaakt met 17cm gewapende Betopor: een combinatie van chape met EPS, die tegelijk zorgt voor een verstijfde draagvloer en isolatie. Door de vlakke afwer-

king van de isolerende chape kan je nadien gemakkelijk verder met isolatieplaten en vloerverwarming.” “De dakverdieping was wel helemaal nieuw. Het dakvolume sluit aan op de aangrenzende woning met een gewoon zadeldak, maar splitst op in twee zadeldaken aan de zijgevel. Dat bood enkele mogelijkheden: we kregen er een ruime bruikbare verdieping bij zonder de voetafdruk van de oude kernwoning te vergroten en we hadden met het nieuwe dak voldoende ruimte en vrijheid voor de technieken. De technische ruimte en de meeste kanalen en leidingen zitten dan ook onder het dak en in de vloeropbouw van de tweede verdieping.” »

01. De woning is zo ingedeeld dat de grote ruimtes langs de gemene muur liggen, en de kleinere ruimtes, die meer technieken nodig hebben, langs de zijgevel, waarin kokers zijn aangebracht. Hierdoor kon de historiek van de woning zichtbaar blijven in de gemene muur. 02. Het nieuwe dakvolume bood enkele mogelijkheden: er kwam een ruime bruikbare verdieping bij zonder de voetafdruk van de oude kernwoning te vergroten, en er kwam voldoende ruimte en vrijheid voor de nieuwe technieken. DIMENSION

PROJECT TECHNIEK

“De ventilatie-unit kreeg een plaats op een lichte houten mezzanine op zolder, net als de condensatieketel. De toevoer en afvoer van lucht zitten in twee verschillende dakvlakken ongeveer mee met de overheersende zuidwestenwind. Zo is het risico op recirculatie van vervuilde lucht ook beperkt, ondanks de korte tussenafstand.” Aan de achterzijde werd het plan van de woning vervolledigd tot een rechthoek, met een kleine uitbreiding achter de leefruimte. Op het gelijkvloers kregen de bewoners er zo een kleine, licht afgeschermde ruimte bij. Ideaal voor wat je graag dichtbij hebt, maar toch liever wat afgeschermd ziet: een deurmat, schoenen, eetbakjes voor de poes… Maar het creëerde ook een bijkomend stukje scheidingsmuur, waartegen een verborgen technische koker kwam. Die geeft plaats aan alle sanitaire aan- en afvoerleidingen en de leidingen van en naar de condensatieketel. Door deze ingreep kon de volledige, twee verdiepingen hoge gemene muur bloot blijven (zie foto). Daar maakte Tim Peeters handig gebruik van door de aftekening van de vroegere ruimtes zichtbaar te laten als een reeks ingekaderde kleurvlakken.

waard en werd geïsoleerd in de spouw van 9cm dik. De puntgevel duidt net als vroeger de inkompartij aan, brengt de grote muur- én raamvlakken van de nieuwe gevels op schaal maar kreeg ook een technische functie. In de twee overgangen van het front naar de nieuw afgewerkte gevel zitten twee kokers met ventilatiekanalen verborgen (zie plan). Op die manier vinden alle nodige ventilatiekanalen hun weg via de eerste verdieping naar het gelijkvloers. Doordat de keuken en het toilet aan die gevel grenzen, zitten de ventielen zo dicht als maar kan bij de plaats van de kokers. Op de tweede verdieping en de zolder werkte de architect dan weer met voor-

De opmerkelijke dakconstructie, die op de tweede verdieping een wand vormt van de badkamer, maakte dat de technieken ook daar gemakkelijk een weg naar beneden vonden.

Kokers en kastenwanden Naast de koker in de kleine uitbreiding van de leefruimte voorzag de architect ook twee kokers tegen de zijgevel. Daarbij maakte hij handig gebruik van het reliëf van de zijgevel. Van de bestaande spouwmuren werd het buitenspouwblad van de 3 gevels afgebroken, om plaats te maken voor een ETICS van 20 cm dik. Het front in de zijgevel bleef echter volledig be-

03. De woning voor en na de verbouwing. Het oude front bleef bewaard. Het duidt niet alleen de inkom aan en brengt de zijgevel op kleinere schaal, ook de ventilatiekanalen en andere leidingen kregen er een plaats in.

04. Op de tweede verdieping en de zolder kwamen er tegen de gemene muur telkens voorzetwanden. Die zijn opgebouwd uit een houtskelet, waartussen isolatie zit, en afgewerkt met OSB-beplating. Door de stijlen iets groter te dimensioneren, zorgde BAST architects & engineers ervoor dat ze ineens ook bijkomende ondersteuning konden bieden voor de gordingen van het nieuwe dak. Op zolder (foto links) kwamen hiertegen de ventilatie-unit, ketel en boiler, op de tweede verdieping (foto rechts) konden alle leidingen en kanalen verder verdeeld worden. 05. Plan gelijkvloers. In de uitbreiding van de leefruimte kwam een leidingkoker (aangeduid in rood), net als aan beide zijden van het front van de zijgevel, waar de kokers onmiddellijk aansluiten op DIMENSION

de keuken en het toilet.

TECHNIEK

zetwanden en kasten. Om te beginnen kwamen er tegen de gemene muur telkens voorzetwanden. Die zijn opgebouwd uit een houtskelet, waartussen isolatie zit, en afgewerkt met OSB-beplating. Door de stijlen iets groter te dimensioneren, zorgde BAST architects & engineers ervoor dat ze ineens ook bijkomende ondersteuning konden bieden voor de gordingen van het nieuwe dak. Op zolder kwamen hiertegen de ventilatie-unit, ketel en boiler, op de tweede verdieping konden alle leidingen en kanalen verder verdeeld worden. Vóór deze bundel kanalen en leidingen komen nu kasten en kreeg ook de wasmachine zijn plaats.

Kort en krachtig “We kozen voor flexibele kanalen met een diameter van 90mm. We voorzagen liever wat ruimere kanalen dan veel kleine kanaaltjes van 50 of 75mm. De trajecten zijn ook zo kort mogelijk, met een minimum aan bochten. Daardoor blijft de weerstand beperkt. Die kanalen konden we in een isolerende uitvullingslaag van zo’n 12cm wegwerken op de bestaande betonnen vloeren, waarop dan chape kwam met vloerverwarming.” Foto’s: Tim Peeters Architecten

EEN SOLIDE BESCHERMING VOOR EEN STEVIG BEROEP AiNB wordt ondersteund door:

www.aristide.be

www.argentalu.be

www.axor-design.be

www.bosspaints.be

www.gira.be

www.giroflex.be

www.ledro.eu

www.miele.be

www.moduleo.com

www.nmc.be

www.ntgrate.eu

www.potierstone.be

www.sigma.be

Ga je een woning volledig isoleren en luchtdicht maken, dan is een goed werkend ventilatiesysteem onontbeerlijk. Maak er dus zeker werk van, ook in renovatieprojecten die niet EPB-plichtig zijn. Het Vlaams Planbureau voor Omgeving van de Vlaamse overheid liet heel wat fiches ontwikkelen over gezond bouwen, gemaakt op maat van architecten. Daarbij zijn er ook heel wat over ventilatie, die je kan gebruiken als leidraad bij het ontwerpen van een ventilatiesysteem. De fiches geven een overzicht van de voornaamste aandachtspunten bij ventilatiekanalen, luchttoevoer- en luchtafvoeropeningen, de keuze van de ventilatoren en dergelijke meer. Ontdek ze op uu www.lne.be/bouw-gezond

DIMENSION

BOUW GEZOND

www.ainb.be 69

UW PROJECT IN DE KIJKER

Centrum voor dierengezondheidszorg in het nieuw

• Renovatie en uitbreiding van een centrum voor dierengezondheidszorg – Ciney • Ontwerpteam: tijdelijke vereniging MODULO architects + ELLYPS • Jaar van oplevering: voorlopige oplevering april 2016

Projectbeschrijving Arsia is het centrum voor dierengezondheidszorg in Wallonië en begeleidt veehouders en dierenartsen bij de bestrijding en preventie van dierziekten. Het voert laboratoriumonderzoeken uit en ondersteunt veehouders bij de identificatie en registratie van hun dieren. Door een gewestelijke hervorming besliste Arsia enkele jaren terug om de regionale eenheden samen te brengen op de site in Ciney. Uit deze wens groeide de noodzaak om de bestaande infrastructuur te hervormen en uit te breiden. Het bestaande gebouw dateert uit de jaren ‘90 en werd grondig verbouwd. Hier kreeg de dienst identificatie en registratie een nieuwe locatie en werd de nieuwe vergaderinfrastructuur en het bedrijfsrestaurant ondergebracht. De nieuwbouw, waar de ondersteunende diensten gezondheidsadministratie, HR en bemiddeling werden in ondergebracht, verlengt het bestaande volume. De bouwdiepte werd hier geoptimaliseerd en de keuze van materialen afgestemd op een open en aangename werkomgeving. Glas, metaal en beton versterken het industriële karakter van de activiteiten binnenshuis. Daartegenover worden warme materialen gebruikt zoals hout en tapijt, en brengen kleuraccenten in het meubilair of de wandtegels een frisse en moderne touch aan de architectuur. Tot slot werden ook de laboratoria op het verdiep grondig vernieuwd en opgefrist, en werd de zone voor autopsie van dieren uitgebreid en van nul herbouwd. Met deze nieuwe infrastructuur is Arsia klaar voor de toekomst en kan het centrum een passend en efficiënt antwoord bieden op alle zorgen preventiegerelateerde onderwerpen die met vee hebben te maken.

DIMENSION

uu www.modulo-architects.be

- www.arsia.be

Wenst u ook een project in te sturen voor een van de komende edities? Laat dit dan weten via tilly.baekelandt@fcomedia.be

DIMENSION

UW PROJECT IN DE KIJKER

ACTUA

Callebaut-architecten, OMGEVING en Coussée & Goris bekroond met Jo Crepain Prijzen

Eind juni zijn de winnaars van de Jo Crepain Prijzen van NAV bekendgemaakt. Callebaut-architecten mag zich het meest Beloftevol Startend Architectenbureau noemen. OMGEVING ging met de prijs voor Innovatief Architectenbureau aan de haal. De Carrièreprijs was voor het duo Ralf Coussée en Klaas Goris. De uitreiking vond plaats tijdens een wervelende show in de Aula Academica van UGent. Met dit vernieuwde initiatief wil NAV voortaan elke twee jaar vernieuwende bureaus in the picture zetten.

Renovatie-advies nodig? De architect helpt u op weg!

Zonder architect aan een renovatie beginnen? Nee toch!

DIMENSION

Wie als architect wel eens renovatieadvies geeft, kan zich voortaan aanmelden op renovatieadvies.be. Via deze website biedt NAV haar leden de mogelijkheid om in het vizier van potentiële kopers en bouwheren te komen. Er is bovendien ook een koppeling met zoekeenarchitect.be, de portfoliowebsite voor NAV-leden die maandelijks 14.028 unieke bezoekers heeft en meer dan 3.600 referenties telt.

Omgevingsvergunning: algemene invoering uitgesteld tot 1 januari 2018 Medio mei stelde NAV samen met 560 van uw collega’s Vlaams minister Schauvliege in gebreke omwille van de aanhoudende problemen met de digitale bouwaanvraag (DBA) en het omgevingsloket (OMV). Onze ingebrekestelling was gebaseerd op een bevraging waar meer dan 700 architecten aan deelnamen. Voor NAV en haar leden was, na maanden economisch verlies en imagoschade voor de architect, de maat vol. En naast NAV stelde ook de Stad Antwerpen de bevoegde minister in gebreke. Daags na de ingebrekestelling werd NAV op het kabinet ontvangen. Op woensdag 24 mei werd in het Vlaams Parlement gestemd voor een uitstel van de algemene invoering van de omgevingsvergunning tot 1 januari 2018.

Op zaterdag 23 en zondag 24 september pakt de Orde van Architecten – Vlaamse Raad uit met een nieuwe editie van Mijn Huis Mijn Architect. Dit openhuizenevent helpt bouwers en verbouwers op weg naar een ontwerper voor hun droomwoning. Mijn Huis Mijn Architect is niet alleen de gelegenheid bij uitstek om architecturale hoogvliegers te ontdekken. Ook de mensen achter elk project staan centraal. Bezoekers maken kennis met het verhaal achter het project en de visie van de architect. Dat unieke recept bracht tijdens de vorige editie 27.000 belangstellenden op de been in Vlaanderen en Brussel. Onder het hoofdthema ‘Creatief met ruimte’ ligt de focus dit jaar op inbreiding en uitbreiding, twee begrippen die steeds meer invloed hebben op onze eigentijdse manier van bouwen én wonen.

Mijn Huis Mijn Architect: op architectuurdate met toekomstige bouwheren

ACTUA

Een beginnende stagiair op kantoor? NAV zorgt voor een feilloze start!

Ruim 5.000 toekomstige verbouwers op pad tijdens de Vlaamse Renovatiedag De 19de editie van de Vlaamse Renovatiedag eind mei heeft meer dan 5.000 toekomstige verbouwers op de been gebracht. Goed voor in totaal 20.000 bezoeken aan 75 inspirerende renovatieprojecten. De mooie belangstelling weerspiegelt de groeiende renovatiemarkt in Vlaanderen. Om toekomstige verbouwers nog beter op weg te helpen organiseerde de Vlaamse Renovatiedag nog drie infoavonden onder de noemer ‘Renoveren is Informeren’.

Waar en wanneer? Kies uit één van de drie datums: di 12 sep 2017 – Gent, do 14 sep 2017 – Hasselt, wo 20 sep 2017 – Mechelen

Heel wat pas afgestudeerde architecten maken zich op voor een boeiende uitdaging: de stage. En dat gaat vaak gepaard met een rist vraagtekens. NAV ondersteunt hen daarom via de ‘Kick Off Days for Architects’. Een gratis infoavond om foutloos uit de startblokken te schieten als stagiair-architect. Hebben jullie een startende architect op kantoor? Verspreid het nieuws en nodig hen uit! Tijdens een vlot en luchtig panelgesprek brengen meer dan 10 specialisten informatie over de rechten, plichten en mogelijkheden als stagiair-architect. Achteraf kun je bijpraten tijdens de drink en ga je naar huis met een leuke goodiebag. Krijg een antwoord op de volgende vragen: Wat houdt het statuut van stagiair zoal in? Mag ik eigen werken uitvoeren? Ben ik als stagiair verplicht een btwnummer aan te vragen? Wanneer moet ik me als stagiair aansluiten bij een sociale verzekeringskas? Hoe zit het met buitenlandse stages?...

Aannemers, studiebureaus en andere bedrijven in de bouwsector zullen voortaan een verplichte tienjarige aansprakelijkheidsverzekering moeten afsluiten. Architecten waren al langer verplicht om zich te laten verzekeren, maar de andere actoren in de bouw, zoals aannemers, niet. Dat probleem werd in 2007 al vastgesteld door het Grondwettelijk Hof en is nu rechtgezet. Voortaan moet iedereen, ook bijvoorbeeld studiebureaus, zich laten verzekeren voor een tienjarige aansprakelijkheid. De verzekering

is van toepassing voor gebouwen die bestemd zijn voor bewoning. De maximum vergoeding bij schade bedraagt 500.000 euro. De nieuwe regels zijn voor NAV een stap in de goede richting, maar ze gaan niet ver genoeg omdat ze beperkt zijn tot de woningbouw.

Schrijf nu al in voor opleidingen rond overheidsopdrachten, vocht of permanente vorming voor EPBverslaggevers Vitruvius Academy trapt het najaar meteen af met in september en oktober nieuwe opleidingen rond de gewijzigde wetgeving rond overheidsopdrachten, vochtproblemen bij renovatie en de permanente vorming voor EPB-verslaggevers. Later dit najaar volgen nog cursussen onder de titels ‘Na-isolatie van bestaande buitenmuren’, ‘De architect en het ventilatievoorontwerp’ en ‘Het ABC van EPB’.

DIMENSION

Uitbreiding burgerlijke aansprakelijkheid in de bouw plenair goedgekeurd

REPORTAGE

Efficiënte en esthetische verfsystemen Een likje verf maakt een wereld van verschil in de perceptie van een gebouw, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Libert Paints heeft al meer dan 35 jaar ervaring met polyurethaanlakken en weet zo esthetiek en bescherming te combineren voor zijn klanten. Matte of glanzende muren, trendy kleuren en in het oog springende renovaties, met de trendkleuren en uitstekende toplagen van Libert Paints, creëert u altijd een persoonlijke atmosfeer.

DIMENSION

Joseph en Theo Libert kochten in 1925 een kleine verffabriek in het centrum van Gent. Het is het begin van een bloeiend familiebedrijf dat vandaag de derde generatie aan het roer heeft. Met haar ruime praktijkervaring, weet deze verfspecialist als geen ander hoe ze ruimtes het beste tot hun recht kan laten komen. En dat hebben de klanten van Libert Paints goed begrepen. De stijgende vraag noopt het bedrijf begin 2016 tot de verhuis naar een nieuwe fabriek in de Gentse haven, waar het accent ligt op efficiënter en geautomatiseerd produceren. Op die manier heeft de verffabrikant alle flexibiliteit in huis om op maat van de klant te werken. En dat steeds met aandacht voor het milieu. Libert Paints mag zich de trotste winnaar noemen van de Responsible Care prijs, haalde als eerste Belgische producent het Ecolabel certificaat en kreeg ook het Milieucharter. Alle gebruikte grondstoffen zijn REACH geregistreerd.

Frisse look voor elke ondergrond De R&D-afdeling draait voortdurend op volle toeren om de meest efficiënte en esthetische verfsystemen op de markt te brengen. Welke ondergrond u binnen uw gebouw ook aantreft, de alleskunners uit het Cryltane DTS gamma zullen altijd voor een frisse look zorgen. Deze tweecomponent acrylaat polyurethaan lakken hechten zich aan de meest veeleisende oppervlakken. Omdat de primer en topcoat in één oplossing verweven zitten is een enkelvoudig verfsysteem mogelijk. Verder is het een goede roestwerende primer (fosfaten van zinkpigmenten) die uitstekende bescherming biedt tegen corrosie, uv-licht, krassen en condensatie. En dat met behoud van kleur en glans voor een piekfijne afwerking, af te stemmen op de specifieke wensen dankzij de aankleurbaarheid en de vier glansgraden. Recent kreeg deze lak ook de HACCP-goedkeuring voor gebruik in de zorgen voedingssector.

Fluokleuren en metallics Klanten kiezen vaker voor kleuren dan voor techniciteit van de verf. Daarom biedt Libert Paints zorgvuldig gekozen kleuren die de mode- en interieurtrends volgen: de ‘Mona Colours’. De namen zijn geïnspireerd door hippe cocktails, krachtige en verleidelijke vrouwen en trendy steden. Elke kleur prikkelt de verbeelding en voegt een extra toets toe aan het interieur. Een interieur dat eruit springt? Probeer dan zeker één van de 25 metallic verven of één van de vijf fluokleuren (green, orange, red, yellow en magenta) uit het gamma van Libert Paints uit. Zij geven licht aan het interieur. Ze kunnen met verschillende technieken aangebracht worden, zelfs speciale structuureffecten zijn mogelijk. Door Valérie Couplez

www.libertpaints.com uu

02 01. De 25 metallic verven zorgen voor een extra toets en een interieur dat eruit springt. 02. De vijf fluokleuren prikkelen de verbeelding en geven licht aan het interieur.

Visualiseer uw project levensecht met de Wienerberger BIM / Textuur-generator

Nieuw

Voor gevelstenen en kleiklinkers Levensechte visualisaties • Altijd de juiste producteigenschappen beschikbaar • •

De slimme tool voor Autodesk Revit-gebruikers BIM-modelleren met de gevelstenen en kleiklinkers die in uw project worden gebruikt én meteen beschikken over correcte technische en visuele informatie over die keramische producten: het kan met de gloednieuwe online BIM / Textuur-generator van Wienerberger. Deze slimme tool voor Autodesk Revit-gebruikers voegt automatisch eigenschappen aan het product toe, textuur inbegrepen.

www.wienerberger.be/bim-textuur-generator www.wienerberger.be/bim-textuur-generator-kleiklinkers

MEDIA

Designing the Patient Room De vergrijzing van de bevolking, de besparingen in de gezondheidssector, de veroudering van de ziekenhuisinfrastructuur, nieuwe reglementeringen, de razendsnelle ontwikkeling van nieuwe technologieën zoals 3D-printing en robottechnologie en de gewijzigde visie op de behandeling van patiënten dwingen de zorgsector tot innovatie en tot een hertekening van het zorglandschap. Bij dat transformatieproces horen ook een nieuwe benadering van de architectuur en de interieurarchitectuur van de zorginstellingen. Dat laatste aspect vormt het hoofdthema van ‘Designing the Patient Room – A new approach for Healthcare Interiors’. Een goed ontworpen, functioneel uitgeruste en aangenaam ingerichte patiëntenkamer en dito zorgomgeving kunnen het herstelproces bevorderen. Maar hoe ontwerpt u een curatieve omgeving? Bepalende elementen in het interieurarchitectuurconcept zijn onder andere licht en ruimte, privacy, uitrusting, comfort, ergonomie, akoestiek, temperatuurbeheersing, veiligheid, onderhoudscomfort, hygiëne. Ontwerpcomponenten zoals materialen, meubelen, oppervlakteafwerking, verlichting en kleuren bepalen mee de sfeer. Technologie en digitale hulpmiddelen bieden mogelijkheden voor informatie, infotainment, contact met de buitenwereld. Al deze interieuraspecten tot en met de aandachtspunten voor zorgkamers voor ouderen en dementerende bewoners komen aan bod in het eerste deel van het boek. Inspirerende voorbeelden van patiëntenkamers voor één of meerdere personen, wachtkamers, circulatieruimten, inkomzones en verpleegposten illustreren de theoretische ontwerpprincipes. De synthese van internationale ontwikkelingen en trends effent het pad voor het tweede luik van het boek met daarin de voorstelling van veertien internationale projecten. Kenmerkend voor alle projecten is de poging om klinische en medische elementen zoveel mogelijk te verhullen en via de interieurinrichting veeleer een hotelsfeer of een thuisomgeving op te roepen. Dat is bijvoorbeeld zo in het Northwestern Medecine Central DuPage Hospital in Winfield (USA), in het Franziskus Hospital in Berlin en in de Maggie’s Centres. Verrassende details maken het verschil in bijvoorbeeld de imposante Siloah-Oststadt-Heidehaus Clinic in Hannover waar de binnenruimten georganiseerd zijn rond een aantal kleuren, gedichten en tekeningen van medicinale planten. Patiënten en bezoekers kijken uit op daktuinen met diezelfde planten. Het Aiyuhua Hospital for Women and Children in Beijing, het eerste ziekenhuis in China uitsluitend bestemd voor vrouwen en kinderen, is opgevat als een grote leefruimte met royale glasvlakken, vrolijke kleuren, leuke motieven, speelhoeken en gezellige lounges. In het Bayt Abdullah Children’s Hospice in Koeweit, het enige palliatieve zorgcentrum voor kinderen in het Midden-Oosten, is de complete inrichting erop gericht terminaal zieke kinderen en hun families nog een korte kwalitatieve tijd samen te gunnen. Gezellig ingerichte suites, chalets, tekenateliers, bibliotheek, videotheek, speelhoeken, frisse kleuren en motieven doen de ziekenhuissfeer even vergeten. Open lichte ruimten met een rustgevend uitzicht op de groene omgeving en met een interieur dat uitnodigt tot relaxen en tot een ongedwongen samenzijn met anderen vormen het hart waarrond de oorspronkelijk in Engeland geconcipieerde Maggie’s Centres voor kankerpatiënten zijn ontworpen. Intussen zijn in tal van landen op dezelfde principes geënte Maggie’s Centres gerealiseerd, met de signatuur van Richard Rogers, Zaha Hadid en Norman Foster.

DIMENSION

‘Designing the Patient Room – A new approach for Healthcare Interiors’ – Sylvia Leydecker176 pagina’s – Engels – Birkhaüser – ISBN 978-3-03821-493-9.

Door Colette Demil

Wachtkamer - Maria-Hilf Hospital (D)

Atrium - International hospital Bangkok

Stadsnatuur maken ‘Stadsnatuur maken’, hoe hybride de titel ook mag klinken, gaat inderdaad over de samenhang tussen stad en natuur. Grootschalige inbreidingsprojecten, hoogbouw, handel, industrie, bedrijfsparken, wegen en verkeer; steden verdichten, slibben dicht, dreigen te verstikken. En daar wil een nieuwe generatie ontwerpers wat aan doen. Steeds meer architecten, biologen, stadsecologen en ruimtelijk planners pleiten voor natuurinclusief ontwerpen in de stad via het integreren van natuurelementen in het ontwerp van gebouwen en buitenruimten. Op die manier kan de stad zich ontwikkelen tot een rijke biotoop met een grote biodiversiteit, een pleisterplek voor dieren plantensoorten. Bouwen en verbouwen in de stad vormt dikwijls een hindernis voor het ontstaan van stabiele biotopen, vooral als die geen uitwijkmogelijkheden hebben in de buurt. Dat laatste is net wat het natuurinclusief ontwerpen probeert te verhelpen. De systematische integratie van een stuk natuur via bijvoorbeeld oeverzwaluwwanden, groendaken, vleermuisbruggen, parken, bijenbanken, stadsboomgaarden, vegetale muren en ecokathedralen maakt steden rijker, waardevoller, boeiender en leefbaarder voor inwoners en bewoners, groot en klein. ‘Stadsnatuur maken’ bundelt informatie over fauna en flora in de Noordwest-Europese stad, ontwerprichtlijnen en praktische voorbeelden en fungeert daardoor als gids voor wie zijn weg nog zoekt in dit relatief nieuw onderdeel van de stadsplanning.

‘Stadsnatuur maken – Making Urban Nature’ – 320 pagina’s – Nederlands/Engels – nai010 uitgevers – ISBN 978-94-6208-3172. Door Colette Demil

BRICKS & BRICK SOLUTIONS

NIEUW FORMAAT

LF 40 240 x 90 x 40 mm

Meer weten? www.vandersandengroup.be

+32 (0)89 510 140

Elegantie krijgt een nieuwe dimensie.

Voor info omtrent uw project: www.bozarc.be + Hedendaags design in aluminium + Constructie en plaatsing op maat + Dakbedekking in massief polycarbonaat + Voldoen aan EN 1090-3:2008, DoP & CE, EXC 1 of EXC 2

â&#x2013;ş

+ Regelbare hoogte dankzij gepatenteerd bolgewricht

Het gepatenteerde bolgewricht

TRENDS

01 01.Inzake de kantoren blijven de grote landschaps-

Lost in trendslation?

bureaus populair, maar er is een trend naar de

Trends en nieuwigheden uit de voorjaarsbeurzen van de meubelen interieursector Het aanbod van nieuwe producten op vakbeurzen wordt steeds uitgebreider, maar hierdoor ook alsmaar onoverzichtelijker. Bent u lost in trendslation? Geen nood. Het team van Optimo, het innovatieplatform van wood.be, analyseerde naar jaarlijkse traditie onder de noemer ‘Beursgenoteerd 2017’ de trends en nieuwigheden die te ontdekken waren in de toonaangevende beurshallen van Parijs, Milaan en Keulen. Het resultaat werd midden juni door Karen Sprengers en Alan Dergent voorgesteld tijdens het Trendseminarie.

huiselijke werkomgeving (hout/fijne structuren) en fun mag terug. Akoestiek speelt tevens een belangrijke rol. 02. De vormgeving van de tafels is dit jaar zeer dominant (meerlaagse opgebouwde tafelbladen, combinaties natuursteen/hout, centrale voet, plaatstaal zeer populair, tafels als kunstobjecten) 03. Nieuwe technologieën (bijvoorbeeld liquid 3Dprinting, specifiek gericht op de meubelindustrie) en slimme/programmeerbare materialen of producten die zichzelf assembleren, doen hun intrede. 04.New Minimalism (slim lines, emerald green) is een tegenreactie op de overvloed aan objecten. Kenmerken zijn de subtiele maar elegante vormgeving, fijne structuren, maar men stapt wel af van zuiver zwart en wit en men introduceert meer kleur: eme-

MACRO-TRENDS Er werden dit jaar vier grote macrotrends gespot: New Experiences (fair experiences, shopping experiences, user experiences), Industry 4.0 (new technology, custom_made, craft & technology), City home (multi-functional) en Circular Economy (fashion, food interior).

New Experiences De macht van de consument neemt alsmaar toe. De storytelling van een merk gebeurt meer en meer door de consu-

ment. De vraag stelt zich hoe producten aan de man moeten worden gebracht, bijvoorbeeld via vitrines waar op maat van de bezoeker info wordt geprojecteerd. Het is hierbij de bedoeling om de consument te helpen en ontzorgen in zijn keuzeproces. Door de technologie verandert de interactie van de consument met het product. De technologie leunt dan ook heel dicht aan bij de natuurlijke gewoontes (‘digital habits’).

rald green als trendkleur (gecombineerd met paars, roze, goudkleur).

Industry 4.0 Nieuwe technologieën (bijvoorbeeld liquid 3D-printing, specifiek gericht op de meubelindustrie) en slimme/programmeerbare materialen of producten die zichzelf assembleren, doen hun intrede. Er is een toegenomen vraag naar maatwerk/authenticiteit, de consument wil geen gestandaardiseerde producten meer. Vakmanschap en technologie kunnen hand in hand gaan.

» DIMENSION

Het Trendseminarie is opgevat als een wervelende en inspirerende beeldencarrousel met de belangrijkste evoluties op het gebied van vormgeving, kleur, materiaalgebruik en functionaliteit. De trends en nieuwigheden zijn opgedeeld in drie hoofdstukken: macro-trends, styles en typology.

TRENDS

City home We wonen meer en meer in de steden. Zo bracht IKEA bijvoorbeeld een fiets uit die afgestemd is op de noden van stadsnomaden. Multifunctionaliteit en optimaal gebruik van de ruimte worden alsmaar belangrijker (de tv als kader, sofa’s als ideaal product om te spelen met ruimte door bijvoorbeeld zelfdragende kussens die kunnen worden verplaatst…).

Circular Economy Circulaire economie is de toekomst. We merken op dat vlak een kantelpunt: industrieën trekken meer en meer die kaart. Er is minder interesse om het product te bezitten (bijvoorbeeld kantoorplanten huren in plaats van kopen, licht kopen in plaats van lampen) en nieuwe duurzame businessmodellen zien het daglicht.

de subtiele maar elegante vormgeving, fijne structuren, maar men stapt wel af van zuiver zwart en wit en men introduceert meer kleur: emerald green als trendkleur (gecombineerd met paars, roze, goudkleur).

New Purism Rustgevend maar robuust, zo kan de stijl New Purism (monastery, burned wood, blue-grey) samengevat worden. De robuuste tafels met licht hout stralen een zekere rust uit. De trendkleur is blue-grey en roept een zengevoel op.

New Colonial De klassieke, luxueuze stijl New Colonial (classics, bourgeois, luxury) heeft een hoog bourgeoisgehalte en blinkt uit in vakmanschap/eigentijdse varianten. Vaak gebruikte materialen zijn metalen, houten frames en lederen opgehangen zittingen.

STYLES TYPOLOGY New Memphis New Memphis (Memphis graphics, Memphis shapes, millennial pink) staat voor provocerende meubels met primaire kleuren, drukke prints, geometrische patronen en de invloed van kunstenaars. Ze hebben ook een hoog eighties-, popart- en cartoongehalte. Andere kenmerken: boogvormen, zware cilinders, glossy afwerking, fluweel, buizenframes, marmer blijft populair maar nu met veel speelsheid en diverse kleuren gecombineerd met ander materialen. Millennial pink is dé trendkleur.

New Minimalism

DIMENSION

New Minimalism (slim lines, emerald green) is een tegenreactie op de overvloed aan objecten. Kenmerken zijn

Onder de noemer Typology zagen we de toepassingen van de trends in onder meer stoelen, tafels, sofa’s, fauteuils, kleine tafels, commodes, dressings, bedden , het kantoor en outdoor. Een selectie van een aantal zaken die hierbij opvielen (ter info: het volledige trendinfopakket kan aangevraagd worden via Karen Sprengers/Optimo): • De vormgeving van de tafels is dit jaar zeer dominant (meerlaagse opgebouwde tafelbladen, combinaties natuursteen/hout, centrale voet, plaatstaal zeer populair, tafels als kunstobjecten). • Er valt veel te vertellen over sofa’s en hun multifunctionaliteit: hoge pootjes bieden ademruimte, sofa’s worden in meerdere richtingen gebruikt (de ach-

terkant is bijvoorbeeld een scherm), sofa-elementen worden uit elkaar geschoven, we zien sofa’s met geïntegreerd dagbed en zitkussens blijven zeer comfortabel en volumineus. De driehoek keert vaak terug en geeft dynamiek aan de ruimte. • Wat de bedden betreft zijn de boxsprings al jarenlang populair, maar nu merken we een terugkeer naar lichtheid/fijne pootjes/subtiliteit. • Inzake de kantoren blijven de grote landschapsbureaus populair, maar er is een trend naar de huiselijke werkomgeving (hout/fijne structuren) en fun mag terug. Sensoren worden ingezet om ventilatie en verwarming te personaliseren en tafels worden echte aanlandplekken. Akoestiek speelt tevens een belangrijke rol. • Outdoor (buitensofa’s) valt samen te vatten in 1 boodschap: kleur. Typisch zijn ook de linten en draden, gebruik van de trendkleuren en de Memphisstijl. • De fijne structuren zijn tot slot ook terug te vinden in de verlichting. Door Tilly Baekelandt

www.wood.be uu

05. Wat de bedden betreft merken we een terugkeer naar lichtheid/fijne pootjes/subtiliteit. 06. New Purism: rustgevend maar robust, de trendkleur is blue-grey en roept een zengevoel op. 07. Multifunctionaliteit en optimaal gebruik van de ruimte worden alsmaar belangrijker (de tv als kader, sofa’s als ideaal product om te spelen met ruimte door bijvoorbeeld zelfdragende kussens die kunnen worden verplaatst). 08. Outdoor (buitensofa’s) valt samen te vatten in 1 boodschap: kleur (vooral de trendkleuren millennial pink, blue-grey, emerald green).

Uw specialist in aluminium ramen en deuren www.schueco.be

PRODUCTSPOT

De radiator als designobject Sorex is een gevestigde waarde op de markt voor sanitair in de Benelux. Het bedrijf is ook de exclusieve verdeler van de radiatoren en handdoekdrogers van de Italiaanse fabrikant Tubes Radiatori uit Resana. De kernwaarden van de fabrikant zijn innovatie, het experimenteren met vormen en technieken, en een ambachtelijke aandacht voor kwaliteit. Voor 2017 stellen Sorex en Tubes de modulaire radiator Rift voor uit de collectie Elements. Het ontwerp is van Ludovica+Roberto Palomba with Matteo Fiorini.

Al van bij de oprichting in 1992 analyseerde Tubes Radiatori de markt om oplossingen te vinden voor leemtes in het aanbod. Traditioneel wordt de radiator gezien als een puur functioneel element dat zoveel mogelijk aan het zicht moet worden onttrokken. Tubes zag hierin een kans om een innoverend product aan te bieden en investeerde sterk in onderzoek, met experimenten, zowel qua vormgeving als qua materiaalgebruik. Hierdoor zijn radiatoren tot decoratieve elementen geworden die de sfeer in de ruimte bepalen.

Uitgebreid gamma

DIMENSION

De ontwikkeling van Tubes leidde tot drie grote collecties van radiatoren en handdoekdrogers: Basics, Extras en Elements. De serie Basics ontstond in 1994 met aandacht voor vormgeving en detailafwerking, zoals buizen met onzichtbare lasnaden. Andere aandachtspunten waren waterverbruik en thermische efficiëntie. In 1996 werd de collectie Extras uitgebracht, met een nog grotere nadruk op de stijl, waardoor het verwar-

mingslichaam tot een volwaardig decoratief element werd. In 2004 kwam de serie Elements uit, onder de artistieke leiding van Ludovica+Roberto Palomba. Dit maakte de radiator tot een echt designobject. Tubes nodigde ontwerpers van over heel de wereld uit om tot de serie bij te dragen. Deze collectie was mogelijk gemaakt dankzij een belangrijke technologische innovatie, namelijk GVR (een kraangroep met aansluiting op afstand). Hierdoor kan men de radiatorventielen tot op 6 m van het verwarmingslichaam plaatsen, wat de inrichter een maximale vrijheid geeft. De drie gamma’s bestaan telkens uit diverse productfamilies, met tal van varianten in kleuren en afwerkingen, zodat de klant haast oneindige keuzemogelijkheden heeft.

Rift De laatste nieuwigheid is Rift, een ontwerp van Ludovica+Roberto Palomba with Matteo Fiorini. De radiator bestaat uit modules in geëxtrudeerd aluminium die horizontaal, verticaal, gealigneerd,

niet-gealigneerd of omgekeerd kunnen geplaatst worden tot symmetrische of asymmetrische composities. De diverse accessoires (rekjes, handdoekhouders...) maken het tot een polyvalent model. Rift maakt gebruik van een gepatenteerde innovatie: de hydraulische aansluiting door middel van een monocollector met instelbare hartafstand. De combinatie van techniek en design leverde Rift al een reeks internationale prijzen op. Door Michel Hanoulle Foto’s: Tubes

www.tubesradiatori.com uu uu www.sorexint.com

01. De Elements-collectie biedt verschillende designers de kans om hun creativiteit de vrije loop te laten, zoals de Scaletta-radiator, een ontwerp van Elisa Giovannoni. 02. De modulaire radiator Rift werd ontworpen door Ludovica+Roberto Palomba with Matteo Fiorini. 03. Tubes maakt de radiator tot een volwaardig decoratief element (model add-on).

NEWS

emco hoogwaardige schoonloopzones Voor nog meer ontwerpvrijheid, toepassingsmogelijkheden en duurzaamheid heeft emco het assortiment schoonloopzones uitgebreid met vier series: CONTURA, PRESTIGE, INNOVA en CARE. De schoonloopzones zijn geschikt voor professioneel gebruik in bijvoorbeeld winkelcentra, hotels, openbare gebouwen, kantoren en zorgcentra. De hoge kwaliteit maakt de meeste series ook geschikt voor rolstoelen en rollators. Alle series voldoen aan de slipgevoeligheid DS volgens EN 13893 en brandklassen Bfl-s1 of Cfl-s1 volgens EN13501-1. u www.emco-bau.com

Forster Unico XS Aluk stelt S141 voor

DIMENSION

Aluk introduceert S141, het nieuwste systeem binnen het b-Quick concept. Dit duurzame schuifdeursysteem, met een strak design, biedt een oplossing voor de meest gevraagde schuifdeurvarianten. S141 is ontworpen voor intensief gebruik in woningen, in appartementen maar ook in openbare gebouwen. Het systeem biedt opportuniteiten bij het toepassen van grote glasoppervlakten. S141 is duurzaam en voldoet aan de huidige isolatienormen. u www.aluk.be

Armstrong lanceert TrioGuard™ vuilafstotende poedercoating Armstrong Ceiling Solutions brengt voor haar metalen plafonds een nieuwe coating op de markt. TrioGuard™ is een vuilafstotende poedercoating die het plafond beschermt tegen vuil en verkleuring. Door de coating blijft de kleur voor wel 10 jaar stabiel, stootvast en krasbestendig. TrioGuard™ is geschikt voor alle metalen plafonds, inclusief de uitvoeringen met perforaties en akoestische inleg. De afwerking is standaard verkrijgbaar in RAL 9010 en Global White. uu www.armstrong-plafonds.be

Forster Unico XS creëert een nieuwe maatstaf op het gebied van thermisch onderbroken stalen ramen. De profielen zijn superslank voor een grotere inval van het daglicht en voor meer transparantie. De aanzichtsbreedte voor de vaste ramen bedraagt 23mm, voor de opendraaiende 55mm. Forster Unico XS bestaat voor 100% uit recycleerbaar staal en bevat geen milieubelastende kunststof isolatoren. Het systeem beantwoordt aan de CE-markering. u www.dejond.com

SENSIUM van Atlantic

Zwart kraanwerk en radiator bij Desco

De SENSIUM van Atlantic voegt een nieuwe dimensie toe: perfecte geluidskwaliteit. Het toestel is eveneens uitgerust met ledverlichting en een intelligente sturing op basis van aanwezigheidsdetectie. Comfortabel, esthetisch en revolutionair muzikaal. Zo streelt de SENSIUM handdoekdroger alle zintuigen. uu www.atlantic-comfort.com

Met de Nordica-kraanserie en Block-radiator kiest sanitairspecialist Desco volop voor zwart. De Nordica-kranen hebben een strak en minimalistisch design. De serie omvat een hoekige en een afgeronde versie, de Nordica Soft. Tevens is er een koudwaterkraan in mat zwart voor fonteintjes in gastentoiletten. Daarnaast stelt Desco de Block radiator voor met hoekige horizontale buizen. Deze radiator is niet alleen origineel qua vormgeving, maar bespaart ook plaats. u www.desco.be

Klimaatplafonds, Giacomini systemen Klimaatplafonds van Giacomini bieden verschillende mogelijkheden: metaalplafonds of gipsplafonds, actieve of niet-actieve systemen, hydraulische verbindingen die een inregeling per zone toelaten.

 Contacteer onze plafond specialist, dhr. Wim Gijbels op +32 (0)498 91 21 42 of via email wim.gijbels@giacomini.be  Of bezoek www.koelplafond.be

GIACOMINI BENELUX N.V. Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tel. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 • info@giacomini.be • www.giacomini.be

Deceuninck Decalu

Hansgrohe XXL-hoofddouche Om op de trend van de royale inloopdouches in te spelen, ontwikkelde Hansgrohe een reeks aangepaste douches. De XXL Croma 280-hoofddouche werd ontworpen in samenwerking met Phoenix design en is 28 cm breed. De aangename regendouche omstroomt het hele lichaam. Zowel de wandversie als de plafondversie zijn gekenmerkt door strakke lijnen en afgeronde contouren. De XXL Croma 280 is verkrijgbaar in EcoSmart-versie, voor een verbruik van slechts 9 liter/minuut. u www.hansgrohe.be

Waterbehandelingsoplossingen van BWT Zo lang mogelijk, zo gezond mogelijk, gelukkig leven. Dat is niet alleen wat woonzorginnovator Triamant de bewoners van zijn buurten biedt, het zijn ook de drie factoren die van doorslaggevend belang waren bij de keuze voor de waterbehandelingsoplossingen. Het studiebureau van B2Ai kwam snel uit bij de waterontharder Rondomat DUO 6 - DVGW en bij het omgekeerd osmosetoestel Permaq Compact van BWT, twee producten die uitblinken op het vlak van duurzaamheid, hygiëne en optimaal zuinig rendement. u www.bwt.be DIMENSION

Onder de naam ‘Decalu’ biedt Deceuninck sinds kort ook aluminium ramen en deuren aan. Decalu staat garant voor uitstekende isolatiewaarden dankzij de integratie van thermische versterkingen in kunststof. Het Decalu-kleurenpalet omvat 15 zorgvuldig geselecteerde Aluroc-coating kleuren die uitmunten in duurzaamheid en nauwgezet afgestemd zijn op de Decoroc-coatingkleuren uit het Deceuninck pvc-assortiment. u www.deceuninck.be

NEWS

Dornbracht breidt Tara uit met het oppervlak Cyprum

Tarkett heeft in EMEA een nieuwe DESSO®-tapijtcollectie gelanceerd onder de naam ‘Make It Your Own’; een collectie die is ontworpen om architecten en ontwerpers te inspireren tot speels gebruik van textuur, kleur en materiaaleffecten om de vloer als geheel een eigen, uniek verhaal te laten vertellen. De collectie beslaat drie uiteenlopende thema’s: Texturen combineren, Kleurlagen & intensiteit en Materiaaleffecten. uu www.desso.com uu www.tarkett.com

Hager lanceert coviva

DucoScreen Front 150

DIMENSION

De ambitie van architectenbureau Favril bestond uit de realisatie van een ontzorgende omgeving met aandacht voor de bewoner (assistentiewoningen Veurne). In de eisen werd ook thermisch comfort opgenomen. Na een grondige analyse bleek onzichtbare doekzonwering onder de vorm van DucoScreen Front 150 het beste rendement op te leveren. Dit gemotoriseerd, extern zonweringsysteem voor onzichtbare plaatsing in de spouw werd langs de buitenzijde ingewerkt en is ook perfect toepasbaar in bijvoorbeeld passiefbouwconstructies. u www.duco.eu

Met coviva biedt Hager nu ook oplossingen op maat voor bestaande elektrische installaties, zonder kap- of slijpwerk. De basis voor een coviva installatie wordt gevormd door 2 onderdelen, micromodules en een coviva smartbox. De uiterst compacte micromodules worden achter elk schakelpunt geplaatst en verbonden met zowel de fysieke drukknop (ingangssignaal) als met de elektrische bekabeling (uitgang). uu www.hager.be

Experience & Innovation Center van Bolidt Het project ‘AREA78’ in HendrikIdo-Ambacht is officieel van start gegaan. Op 16 mei werd de eerste steen gelegd van het Experience & Innovation Center van Bolidt. Toekomstige bezoekers kunnen in dit innovatieve centrum straks de eindeloze mogelijkheden van kunststof zien en ervaren. Het gebouw is ontworpen door het architectenconsortium Lüchinger Architects, RoosRos Architecten en Kossmann. dejong. De officiële opening volgt naar verwachting in het najaar van 2018. u www.area78.info

IGP lanceert luxe glasmerk LUXIUM Glasonderneming IGP brengt een nieuw productlijn op de markt. Met de lancering van LUXIUM wil IGP tegemoetkomen aan de vraag naar kwaliteitsvol interieurglas op maat. Het LUXIUM assortiment bestaat uit een groot aantal mogelijkheden voor draai-, schuif- en aanslagdeuren. Daarnaast is er een ruim aanbod aan gekleurde spatwanden, keukenbladen en balustrades. Men heeft hierbij de keuze uit verschillende glassoorten, deurgrepen en afwerkingen. u www.IGP.be

Nieuwe DESSO®-tapijtcollectie

Tara van Dornbracht heeft zich sinds haar introductie in 1992 ontwikkeld tot een vaak gekopieerd en veelvuldig onderscheiden designklassieker. Ter gelegenheid van het huidige jubileum van Tara lanceert Dornbracht de kranenserie in het oppervlak Cyprum. Het rosé-gouden oppervlak uit 18-karaat goud en koper kenmerkt zich door een bijzondere glans die warmte en elegantie uitstraalt. u www.dornbracht.com

Klimaatplafonds met gipspanelen, het GKC gamma van Giacomini Op gebied van design en efficiëntie, zijn de gips klimaatplafonds van Giacomini geschikt zowel voor nieuwbouw als voor renovatie.  Uitzicht als een klassiek plafond.  Geen onderhoud, geruisloos.

 Contacteer onze plafond specialist, dhr. Wim Gijbels op +32 (0)498 91 21 42 of via email wim.gijbels@giacomini.be  Of bezoek www.koelplafond.be

GIACOMINI BENELUX N.V. Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tel. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 • info@giacomini.be • www.giacomini.be

Geactualiseerd lastenboek van verwarmingssystemen met stookolie voor architecten

HI-MACS Structura® oppervlakken met 3D-structuur

In samenwerking met Cedicol stelde Informazout een compleet up-to-date naslagwerk op voor een efficiënt verwarmingssysteem met stookolie. Met dit lastenboek wil Informazout architecten en studiebureaus helpen bij het opstellen van ontwerpen en bestekken. Een rationeel, budgettair verantwoord en zo duurzaam mogelijk energieverbruik voor de klant staan hierbij centraal. uu www.informazout.be

De nieuwe HI-MACS Structura® oppervlakken hebben een 3Dstructuur, standaard verkrijgbaar in 10 aantrekkelijke uitvoeringen. Het plaatmateriaal kan volledig op maat worden gemaakt. HI-MACS Structura® voegt een dimensie toe aan conventioneel plaatmateriaal en er zijn vrijwel geen grenzen De splinternieuwe aan deStructura®-collectie: mogelijkheden. HerhalenHI-MACS technologische innovatie de patronen maken? Een foto gevan LG Hausys bruiken als uitgangspunt? Het kan allemaal. u www.himacs.be

Een gevel in keramiek? Met Mosa Facades kan je esthetisch alle kanten uit, van ongeglazuurd en natuurlijk mat tot geglazuurd in verschillende glansgradaties, kleuren en motieven. Bovendien teken je telkens voor een duurzame en innovatieve oplossing. De gevels bieden een grote ontwerpvrijheid. Zo kan je de keramische tegels verankeren of geventileerd verwerken. De oersterke maar lichtgewicht tegels zijn geëvolueerd tot een volwaardig alternatief bij gevelrenovatie of nieuwbouw. u www.mosa.com

BECAUSE WINS

Met het nieuwe 3D HI-MACS®-materiaal tilt LG Hausys de bekleding van massieve oppervlakken naar een hoger plan.

DIMENSION

Mosa Facades

NEWS

Reynaers Aluminium zet in op slimme ramen en deuren

Ploegsteert XS-Wall XS Wall, zo heet de oplossing voor het wereldwijde gebrek aan PUR- en PIR-isolatie. XS Wall van Ploegsteert is een 2 centimeter smallere snelbouwsteen waardoor ruimte ontstaat voor alternatieve isolatie zoals minerale wol. Deze nieuwe combinatie is even sterk, even breed en even isolerend als de klassieke methode. Maar vooral: goedkoper en meteen beschikbaar. uu www.XSwall.com

De architecturale trend waarbij maximale lichtinval door grote glaspartijen centraal staat betekent dat er steeds meer grote en zware raamelementen in de woning geïntegreerd worden. De innovatieve technologie laat toe om deze gemotoriseerd te openen of te sluiten. Voortaan is dit in een smart home mogelijk via een centrale touchscreen, smartphone of tablet. De technologie verschaft de bewoner informatie over de luchtkwaliteit van de woning. uu www.reynaers.com

Renson Linarte De individueel geëxtrudeerde verticale aluminium profielen werden ‘Linarte’ gedoopt, een verwijzing naar de strakke belijning en creatieve mogelijkheden met deze nieuwe esthetische gevelbekleding. De profielen worden met behulp van clips onzichtbaar op een horizontale achterliggende draagstructuur gemonteerd. Op die manier is niet alleen vervorming door thermische uitzetting uitgesloten, maar het maakt vooral dat de lamellen – stuk voor stuk vastgeklikt – ook als afwerking van gebogen wanden kunnen dienen. uu www.renson.be

Schell introduceert nieuwe serie bedieningsplaten

DIMENSION

Schell presenteert vijf nieuwe bedieningsplaten voor toiletten. Het gaat om de modellen ‘Board’, ‘Circum’, ‘Tower’, ‘Konkav’ en ‘Field’. De bedieningsplaten kunnen gecombineerd worden met een groot aantal inbouwsystemen van Schell voor wandinbouw, vrijstaande wanden en voorwandmontage in 80 x 120 millimeter. Met deze nieuwe serie kunnen vrijwel alle types toepassingen gerealiseerd worden, zowel voor zakelijke toepassingen als voor particulieren. u www.schell.eu

WPL classic sets De WPL classic lucht/waterwarmtepomp is beschikbaar in drie vermogens, van 3 tot 8 kW bij A-7/W35. Dankzij de moderne invertertechnologie heeft ze een laag energieverbruik, een jaarrendement (SPF) hoger dan 4 en de energieklasse A++. De WPL classic wordt aangeboden in drie prijsgunstige, plaatsbesparende sets, elk met een buiten opgestelde monobloc warmtepomp en één compacte hydraulische binnenmodule, met of zonder buffer- en warmwatervat. uu www.stiebel-eltron.be

Panasonic stelt nieuw IP-gebaseerd videointercomsysteem voor Panasonic introduceert een nieuw, volledig IP-gebaseerd video-intercomsysteem dat inspeelt op de toenemende integratie van toepassingen in gebouwbeheersystemen. Op het nieuwe systeem, de VL-VN1900, kan een groot aantal apparaten zoals CCTV-camera’s, SIP-telefoons en netwerkvideorecorders aangesloten worden. Via Power over Ethernet kan het systeem met één kabel worden aangesloten om zo installaties eenvoudiger en goedkoper te maken. Met een extra controlbox ondersteunt het systeem tot 2000 SIPapparaten met standaard-PoE. uu http://nl.business.panasonic.be

Exchange tower Vancouver

Metalen klimaatplafonds, de evolutieve formule van Giacomini Metalen klimaatplafonds zijn altijd toegankelijk en modulair. Dankzij de hydraulische inregeling van Giacomini kan elke kring in functie van de bezetting en de bestemming van de ruimtes worden ingeregeld.

 Design panelen met mogelijke integratie  Contacteer onze plafond specialist, dhr. van verlichting Wim Gijbels op +32 (0)498 91 21 42 of  Geen onderhoud, geruisloos via email wim.gijbels@giacomini.be  Maximale modulariteit  Of bezoek www.koelplafond.be

GIACOMINI BENELUX N.V. Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tel. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 • info@giacomini.be • www.giacomini.be

TRILUX breidt portfolio voor buitenverlichting uit

Nieuw gamma linoleum van Tarkett Trentino wordt aangeboden in zes felle kleuren en vier neutrale tinten. Door roze, geel, groen of blauw te combineren met mattere kleuren zijn de mogelijkheden legio. Originale, het eerste en enige Cradle-to-Cradle™ Gold gecertificeerd™linoleum, bestaat uit 100% natuurlijke en gerecycleerde grondstoffen. Het biedt twee designs: Minerale (gemarmerd design) en Generale (lineair design). Linowall is het enige linoleum met een Bs2-d0-brandcertificaat en het enige type dat ook als wandbekleding kan dienen. u www.tarkett.be

TRILUX breidt haar portfolio voor buitenverlichting grondig uit. Het resultaat: in vorm en techniek perfect op elkaar afgestemde, complete oplossingen voor binnen en buiten. De Altigo G2, Lutera C, de markeringsarmatuur 8851 en de Skeo R zijn enkele highlights. Hiermee kan veilige en sfeerbepalende verlichting eenvoudig en in één bewerking gepland en omgezet worden. u www.trilux.com

AmbiSENSE regelt individuele temperatuur per kamer Met de ambiSENSE van Vaillant kan een individuele temperatuur worden ingesteld voor elke kamer in huis met behulp van de multiMATIC-app of via de elektronische thermostaatkranen. Verwarmingstijden aanpassen per kamer is mogelijk. Dat verhoogt het comfort en bespaart tegelijkertijd op verwarmingskosten. AmbiSENSE is ideaal voor de renovatie van bestaande gebouwen met een gas- of stookolieketel. u www.vaillant.be

NEWS

VASCO stelt Comfort Collection voor De nieuwe radiatoren van de Comfort Collection brengen het beste van twee werelden: inspirerend design en technologische innovatie. Voor deze budgetvriendelijke lijn stuurde VASCO enkele toonaangevende ontwerpen slim bij. Het resultaat is vijf tijdloze radiatoren, met horizontale en verticale buizen, op maat van jonge (ver)bouwers. u www.vasco.be

ZinCo promoot ‘Bijen en Vlindergroendak’

Kerrock® – Nieuw AXA hoofdkantoor Brussel

Op 1 juni 2017 lanceerde de Vlaamse Landmaatschappij ‘De week van de Bij’. ZinCo promoot al jaren het ‘Bijen en Vlindergroendak’. Dit type extensieve groendak met een speciaal substraat en een specifieke beplanting wint steeds meer aan populariteit. Zo ook voor een project in Genk. Na de renovatie van een aantal platte daken werd een ‘Bijen en Vlindergroendak’ en een ‘Urban Farming’ groendak aangebracht. u www.zinco.be

Voor de interieurinrichting werd beroep gedaan op hoogwaardige, duurzame en onderhoudsvriendelijke materialen. Er werden vijf food corners, een salad bar en verschillende ontvangstbalies gerealiseerd met Kerrock®. De platen werden gethermovormd en geplooid op een mal om zo de ronde, gebogen lijnen te verkrijgen die in het ontwerp voorzien waren. Uitdagingen waren de grootte en moeilijkheidsgraad van de verschillende meubels. u www.vink.be

Visign for More 105

DUBOkeur®-label voor VMZINC

DIMENSION

VMZINC werd onlangs bekroond met het DUBOkeur®-label voor DUurzaam BOuwen. Het NIBE (het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie) riep het bekledingssysteem VMZ Staande naad in zink uit tot een van de meest milieuvriendelijke daken gevelbekledingsmaterialen. Het evaluatie- en quoteringssysteem van het NIBE geeft VMZ Staande naad zelfs een ecologische voorsprong op, bijvoorbeeld, dakbedekkingen in riet of keramische dakpannen en op gevelbekledingen in staal of aluminium. u www.vmzinc.be

Een vloeiende vormtaal met zachte geometrische contouren is momenteel een toonaangevende designtrend in woningen en dus ook in sanitaire ruimtes. Viega trekt deze zachte lijnen door tot in de bedieningsplaten van de productserie Visign for More 105. Afgeronde hoeken, hoogwaardige materialen en een compact designelement worden tot een geïntegreerd geheel gebundeld. Visign for More 105 is verkrijgbaar met handbediening of contactloze bediening. u www.viega.be

Façabrick Met Façabrick ontwikkelde Wienerberger een totaaloplossing voor zowel het renoveren als isoleren van gevels. De doordachte combinatie van een isolatieplaat voorzien van wapeningsnet en mortellaag, afgewerkt met steenstrippen, verzekert een snelle plaatsing en een duurzaam resultaat. En vooral: een mooie en efficiënt isolerende gevel.Nagenoeg alle Terca en Desimpel gevelstenen zijn verkrijgbaar als steenstrippen, met behoud van hun voordelen: stootvast, duurzaam en esthetisch. uu www.wienerberger.be

VOLA Studio Tour & Taxis Havenlaan 86C 1000-Bruxelles Tel.: 02 465 96 00 The first VOLA taps were designed by Arne Jacobsen. VOLA is manufactured in Denmark according to the strictest environmental requirements.

sales@vola.be www.vola.be

Les Fossés - HP Architecture

RUITMOTIEF VOOR DAK EN GEVEL

“BEST OF SLATES 5” Een boek vol inspirerende — Vraag snel aan via: www.eternit.be/BestofSlates projecten met leien. NU VERKRIJGBAAR

Als architect weet u als geen ander dat de gevel en het dak bepalend zijn voor de uitstraling van een huis. Klanten zoeken een stijl die bij hen past, waarbij ze geen toegevingen willen doen aan de kwaliteit van de materialen. Duurzame oplossingen, met ijzersterke garanties, dat is waar de bouwheer naar streeft. Eternit is de geknipte partner om u wegwijs te maken in ons kwalitatief hoogstaand assortiment, zodat u uw klant optimaal kan adviseren.

LEIEN BETONDAKPANNEN KERAMISCHE DAKPANNEN ZONNEDAKEN GROENDAKEN

Eternit NV - Kuiermansstraat 1 - 1880 Kapelle-op-den-Bos - België - Tel. +32 (0)15 71 73 54 - Fax +32 (0)15 71 71 79 - info@eternit.be - www.eternit.be