ISN_Bulletin_2009 by Hollanda Diyanet Vakfi

S P E C I A L E

J A A R U I T G A V E

2 0 0 9

V A N

H E T

I S N

B U L L E T I N

DE ACTIVITEITEN VAN DE ISLAMITSCHE STICHTING NEDERLAND

Hollanda Dİyanet Vakfı

Islamitische Stichting Nederland

Javastraat 2, 2585 AM Den Haag T. 070-3624481 • F. 070-3644565 www.diyanet.nl • info@ diyanet.nl

HABERLER SAYI 1 VOORWOORD

Het ISN Bulletin in 2009

Cevdet KESKIN

Islamitische Stichting Nederland Bestuurlijk Coördinator

Geachte lezers, Het is mij een genoegen om met deze speciale editie weer met u samen te zijn. Het ISN Bulletin is begin 2009 voor het eerst verschenen. Het begon eerst met een idee, welke later werd uitgewerkt. En vanaf april 2009 was het rijp genoeg om maandelijks te verschijnen. In totaal zijn er negen nummers verschenen in 2009. Elk verschenen nummer behelsde een veelheid van artikels over de activiteiten van de ISN. Wij hebben na elk nummer zowel schriftelijk als mondeling veel positieve reacties ontvangen. Er was ook wel eens kritiek. Deze opbouwende kritiek hebben wij ter harte genomen om een nog beter product tot stand te brengen. U zult deze aanpassingen en verbeteringen kunnen zien in de komende nummers. Beste vrienden, In de afgelopen negen nummers van het ISN Bulletin heeft u kunnen lezen over een verscheidenheid aan belangrijke onderwerpen, activiteiten en berichten. Al deze activiteiten zijn het resultaat en weerslag van een zich ontwikkelende visie van de ISN. Als een belangrijk uitvloeisel van deze visie heeft Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, deelgenomen aan belangrijke internationale bijeenkomsten, aangaande kwesties die van groot belang zijn voor moslims in Nederland en de rest van Europa.

Natuurlijk hebben hij daar als blad aandacht aan geschonken. Wij vonden het zinvol om alle belangrijke activiteiten die besproken zijn in de verschenen bulletins van het afgelopen jaar, ten behoeve van onze lezers als speciale editie uit te geven. Daar was ook veel vraag naar. De speciale uitgave die u nu in uw handen heeft, is het resultaat van een idee en een wens. Wij hebben voor deze speciaal editie van het ISN Bulletin 2009, een selectie gemaakt uit de belangrijke onderwerpen van eerdere nummers. Wij vonden het ook van belang om de hoofdartikels van de hand van Dr. Bülent Şenay, in deze speciale editie op te nemen. Deze artikels zijn het product van een brede horizon en zijn zeker een toevoeging voor deze speciale uitgave. Tevens leek het ons nuttig om informatie over de organisatorische structuur en het functioneren van de Islamitische Stichting Nederland hierin op te nemen. Ik hoop dat u deze speciale editie zult waarderen en hoop u weer te mogen begroeten in de volgende edities. Hartelijke groeten. ISN BULLETIN 2009 | 3

HABERLER SAYI 1 INHOUDSOPGAVE Voorwoord.................................................................................................................................................................................................................................................................3 Inhoudsopgave................................................................................................................................................................................................................................................. 4-5 Colofon.........................................................................................................................................................................................................................................................................6 Inleiding.......................................................................................................................................................................................................................................................................7

Islamitische Stichting Nederland Oprichting van de Islamitische Stichting Nederland...................................................................................................................................................... 10 Structuur en functioneren van de ISN......................................................................................................................................................................................... 10 Leden van het algemeen bestuur van de ISN......................................................................................................................................................................... 11 Oprichters van de ISN....................................................................................................................................................................................................................... 11-12 Bestuur en de organisatie van het hoofdkantoor................................................................................................................................................................ 13 Bestuur van de stichting............................................................................................................................................................................................................................ 13

Hoofdartikels “Beste vrienden”................................................................................................................................................................................................................................................ 16 “Religie in het land van de tulpen” ....................................................................................................................................................................................... 17-18 “Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (I)”............................................................................................................................ 19 “Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (II)”.......................................................................................................................... 20 “Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (III)”....................................................................................................................... 21 “Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (IV)”....................................................................................................................... 22 “Onze op de mens gerichte dienstverlening”......................................................................................................................................................................... 23 “Religie en Profeet in de moderne tijd? (I)”............................................................................................................................................................................ 24 “Religie en Profeet in de moderne tijd? (II)”.......................................................................................................................................................................... 25 “Aan het begin van een nieuwe jaar”.............................................................................................................................................................................................. 26 “Kerst en Oud en Nieuw”........................................................................................................................................................................................................................ 27 “Nabuurschap in den vreemde”................................................................................................................................................................................................. 28-29 “Er is nog heel veel te doen”.................................................................................................................................................................................................................. 30

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties Hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken in Nederland.................................................................................................................. 34-35 Vice-Hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken in Nederland.............................................................................................................. 36 Bezoek van de leider van de Oeigoerse Turken aan de ISN...................................................................................................................................... 37 Adviseur Religieuze Zaken spreekt in Instituut Clingendael................................................................................................................................... 38 Adviseur Religieuze Zaken op bezoek bij de Raad van Europa............................................................................................................................. 39 Vergadering van de Europese Raad voor Religieuze Leiders.................................................................................................................................... 40 Conferentie met de Nederlandse minister van Justitie.................................................................................................................................................. 41

Openingsceremoniën van moskeeën ISN Selimiye Moskee te Haarlem geopend............................................................................................................................................................................. 44 Opening Cultuur Centrum van de ISN Ulu Moskee te Oss.................................................................................................................................. 45 Ceremoniële start van de bouw van de Yunus Emre Moskee te Delfzijl....................................................................................................... 46 ISN Eyüp Sultan Moskee in Amsterdam geopend............................................................................................................................................................ 47 Bergen Op Zoom HDV Ulu Camii Hizmete Açıldı............................................................................................................................................. 48-49 ISN Fatih Moskee in Roermond in gebruik genomen......................................................................................................................................... 50-51 ISN Mimar Sinan Moskee in Heerhugowaard feestelijk geopend............................................................................................................. 52-54

4 | ISN BULLETIN 2009

HABERLER SAYI 1 INHOUDSOPGAVE Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet Programma Gezegende Geboorte in het ISN Educatief Centrum te Rotterdam................................................................................. 58 Conferentie van de Ehli Beyt Federatie....................................................................................................................................................................................... 59 Conferentie in Zaandam.................................................................................................................................................................................................................. 60-61 Conferentie “Living together”..................................................................................................................................................................................................... 62-64 Conferentie “Alliantie van beschavingen en globale Islam”............................................................................................................................. 66-67

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’

Diyanet en de religieuze representatie in Nederland.............................................................................................................................................. 68-71

Overige Conferenties Conferentie van Prof. Dr. Üstün Dökmen...................................................................................................................................................................... 74-76 Conferentie “Ashoera bewustzijn, verdriet en Hidjrah” in de Gültepe Moskee..................................................................................... 77 Conferentie “Islam en de vrouw volgens het soefisme”................................................................................................................................................ 78 Conferentie “Islam en milieu, één geheel” in de ISN Mevlana Moskee.............................................................................................. 79-80 Conferentie ‘Godsdienstlessen in het basisonderwijs’.................................................................................................................................................... 80 Milieusymposium in Amsterdam...................................................................................................................................................................................................... 81 Conferenties voor jongeren-3: “De emigratie en het offeren”....................................................................................................................... 82-83 ISN Conferentie “Mehmet Akif en onafhankelijkheid”..................................................................................................................................... 84-85 Alevitische leidsman geeft conferentie aan imams.................................................................................................................................................... 86-87

Bijeenkomsten Interreligieuze dialoogbijeenkomst in Deventer......................................................................................................................................................... 90-91 Regionale bijeenkomsten met ISN afdelingsbesturen.................................................................................................................................................... 92 Nabespreking van de organisatie Bedevaart 2008.............................................................................................................................................................. 92 Regionale bijeenkomst ISN in Nijmegen.................................................................................................................................................................................. 93

Activiteiten in de maand Ramadan Ambassadeur van Turkije ontmoet landgenoten tijdens iftaar...................................................................................................................... 96-98 Iftaar in de ISN Kocatepe Moskee te Rotterdam............................................................................................................................................................... 99 Iftaar in de Ulu Moskee te Leeuwarden....................................................................................................................................................................... 100-101 Multiculturele iftaar in de Ulu Moskee te Bergen op Zoom................................................................................................................................ 102 Een vormingsteam uit Turkije wegens de maand Ramadan.................................................................................................................................. 103 Iftaar met universiteitsstudenten in de ISN Sultan Ahmet Moskee Delft................................................................................................ 103 Iftaar in Heerhugowaard bij de ISN Mimar Sinan Moskee.................................................................................................................................. 104 Grote belangstelling voor iftaar in kerk........................................................................................................................................................................ 106-107

Overige activiteiten Attaché Voetbaltoernooi in Deventer......................................................................................................................................................................................... 110 Attaché Cup heeft een winnaar....................................................................................................................................................................................................... 111 Islamitische Stichting Nederland Cup - toernooi...............................................................................................................................................112-113 Oezbeekse Naqshi leider uit Jeruzalem bezoekt ISN................................................................................................................................................... 113 Ebru tentoonstelling en certificaatuitreiking in ISN Merkez Moskee te Deventer.......................................................................... 114 ISN neemt deel aan Multifestijn Cultuur Festival......................................................................................................................................................... 115 Iftaar in ISN Anadolu Moskee Rotterdam met politiechefs ................................................................................................................................ 116 Viering van de Week van de moskee en de godsdienstfunctionarissen....................................................................................................... 117 Zomercursus Koranlezen in het ISN Educatief Centrum....................................................................................................................................... 118 Moskeeën die aangesloten zijn bij de ISN................................................................................................................................................................. 120-121

ISN BULLETIN 2009 | 5

HABERLER COLOFON SAYI 1

Eindredactie Dr. Bülent Şenay Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter Islamitische Stichting Nederland Maandelijks nieuwsbulletin hdvbulten@gmail.com hdvbulten@diyanet.nl Islamitische Stichting Nederland Hollanda Diyanet Vakfı Javastraat 2 2585 AM Den Haag T. 070-3624481 F. 070-3644565 www.diyanet.nl info@diyanet.nl 6 | ISN BULLETIN 2009

Verantwoordelijk redacteur Cevdet Keskin Bestuurscoördinator ISN

Personeel van ISN Voor- en achternaam

Redactie ISN Bulletin Cevdet Keskin Ali Korkmaz Sabri Gündoğan Abdullah Kaya Ontwerp Bülent Yiğittop Druk Drukkerij Dizayn 010-4254030

Cevdet Keskin 2 Sabri Gündoğan 3 Abdullah Kaya 4 Erdal Çetinkaya 5 Ali Korkmaz 6 Uğur Kaya 7 Orhan Yemenoğlu 8 Turgay Ergezen 9 Osman Ergin 10 İlhan Karataş 11 Önder Erkoç 1

Functie

Bestuurlijk Coördinator Financiële administratie Secretaris Begrafenisfonds Communicatie & Media Jongerencoördinator Begrafenisfonds Begrafenisfirma Begrafenisfirma Begrafenisfirma Assistent Financiële Administratie

HABERLER INLEIDING SAYI 1

Inleiding

Dr. Bülent Şenay Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

ls gevolg van de in de zestiger jaren begonnen arbeidsmigratie en de daarop volgende gezinsherenigingen, hebben zich heden bijna 5 miljoen landgenoten vanuit Turkije in Europa gevestigd. Deze landgenoten hebben vanaf de zeventiger jaren middels een hele serie burgerinitiatieven ontplooid (zoals arbeidersverenigingen, moskeeverenigingen, stichtingen, federaties en koepelorganisaties), om zich uit te drukken en in de eigen behoeften te voorzien. Dit proces heeft een historische, sociologische en demografische achtergrond. Volgens de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bedroeg de populatie van Nederland 16,4 miljoen in januari 2009. Rond 1 miljoen hiervan zijn moslims uit voornamelijk Turkije, Marokko en Suriname. De Turken zijn het talrijkst onder deze nationaliteiten met bijna 400 duizend. De moslims in Nederland zetten hun religieuze activiteiten voort onder diverse organisaties en ongeveer 400 moskeeën. Van deze moskeeën behoren ongeveer 200 aan Turken, circa 140 aan Marokkanen en circa 50 aan Surinamers. Van die 200 Turkse moskeecentra, zijn er 142 aangesloten bij de Islamitische Stichting Nederland. Moslims zijn officieel erkend als een religieuze gemeenschap in Nederland op grond van diverse burgerschapswetten. Het Christendom is de geloofsovertuiging van de meerderheid in Nederland. De belangrijkste geloofsrichtingen binnen het Christendom zijn het Protestantisme en het Katholicisme. Andere Christelijke kerken zijn ook (zij het in geringe mate) aanwezig. De Katholieken vormen 36 % en de Protestanten 28 % van de gehele populatie. De Protestanten zijn onderling in meer dan 20 groepen verdeeld. De Hervormde Kerk is de grootste groep en vormt 8% van de bevolking. Het percentage atheïsten ligt rond de 32%. Van de bevolking behoort 4% tot andere religies: moslims, joden, hindoes en aanhangers van overige religies. Tegen zo een religieuze achtergrond heeft de Turkse gemeenschap in Nederland, haar eigen moskeeverenigingen en culturele verenigingen opgericht. Vervolgens heeft ze dankzij overleg en overeenkomst tussen de twee landen, verzocht om toezending van godsdienstfunctionarissen uit Turkije. Dat was het moment dat de Diyanet in Neder-

land in beeld kwam. De Islamitische Stichting Nederland (ISN) werd in 1982 opgericht onder leiding van het Presidium voor Godsdienstzaken in Turkije. De ISN heeft ten doel het in de breedste zin, voorzien in de godsdienstige behoeften van de ongeveer 300 duizend zielen tellende Turkse gemeenschap in Nederland. De activiteiten bestaan uit godsdienstige dienstverlening binnen en buiten de moskee, zoals het verzorgen van Koranlessen, godsdienstonderwijs, dienstverlening met betrekking tot de Ramadan, de Hadj (bedevaart naar Mekka), religieuze offers, begrafenis, onderwijsactiviteiten en culturele activiteiten voor vrouwen en jongeren, organisatie van sportevenementen e.d. In al deze activiteiten vervult de ISN een gidsfunctie. In het publieke debat van met name de laatste jaren, worden thema’s als “Islam, moslims, migranten, buitenlanders, integratie, Islam in de moderne wereld, Islam en Europa, Islam en universele waarden, culturele waarden, onderwijs, jongeren, vrouwenrechten, integratie e.d.” veel bediscussieerd. Dit noopt onze landgenoten in het buitenland, hun traditionele houding te herzien en deel te nemen aan deze processen. De ISN levert een positieve bijdrage aan de maatschappelijke processen met betrekking tot deze onderwerpen, welke zowel de moslims in Nederland (en Europa), alsmede de Nederlandse samenleving aangaan. De Islamitische Stichting Nederland heeft sinds haar oprichting, veel steun gekregen van onze landgenoten en is met 142 aangesloten moskeeën, de grootste zelforganisatie onder de Islamitische organisaties geworden. Dankzij deze steun slaagde onze stichting er in om zich steeds te vernieuwen en haar dienstverlening met de dag uit te breiden. Ieder die tot op heden een functie heeft bekleed, heeft een belangrijke bijdrage geleverd bij het bereiken van het punt waar we ons bevinden. Al die mensen die in de afgelopen vijfentwintig jaar hun deel hebben gehad, willen wij bij deze nogmaals hartelijk bedanken en onze waardering uitspreken.

ISN BULLETIN 2009 | 7

Islamitische Stichting Nederland

Organisatorische structuur van de Islamitische Stichting Nederland

Islamitische Stichting Nederland

Openingsceremonie van het gebouw van de Islamitische Stichting Nederland in 1984

DE OPRICHTING VAN DE ISLAMITISCHE STICHTING NEDERLAND De Islamitische Stichting Nederland/ISN (Turks: Hollanda Diyanet Vakfı /HDV), is in lijn met de eeuwenoude traditie van zelforganisatie in de vorm van stichtingen, dankzij de gemeenschappelijke wens en inspanningen van de in Nederland wonende turken, op 10 december 1982 opgericht.

Oprichters van de ISN

1. Dr. Tayyar ALTIKULAÇ 2. Sami USLU 3. Lütfi ŞENTÜRK 4. Abdulbaki KESKIN 5. Ahmet UZUNOĞLU

STRUCTUUR EN FUNCTIONEREN VAN DE ISLAMITISCHE STICHTING NEDERLAND De islamitische stichting Nederland wordt bestuurd door een Algemeen Bestuur en een door deze raad voor twee jaar aangewezen en uit 7 personen bestaand Dagelijks bestuur. De bestuurlijke structuur van onze stichting vindt u in onderstaand schema:

10 | ISN BULLETIN 2009

6. Mehmet KERVANCI 7. Hayrettin ŞALLI 8. Mahmut SEZGİN 9. Remzi YAVUZ 10. Erdinç TÜRKÇAN

Islamitische Stichting Nederland Leden van het Algemeen Bestuur van de ISN 1. Prof. Dr. Ali BARDAKOĞLU (Hoofd van het Turks Presidium voor Religieuze Zaken)

2. Prof. Dr. Ali DERE (Directeur Externe Relaties van het Presidium)

3. Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening van Turkije)

4. Dr. Tayyar ALTIKULAÇ 5. Prof. Dr. Mustafa Said YAZICIOĞLU 6. Sami USLU 7. Arif SOYTÜRK

8. Rıza SELİMBAŞOĞLU 9. Niyazi BALOĞLU 10. Ahmet UZUNOĞLU 11. Mustafa YILMAZ 12. Mehmet KERVANCI 13. Hayrettin ŞALLI 14. Mahmut SEZGİN 15. Remzi YAVUZ 16. Erdinç TÜRKÇAN 17. Mehmet Nuri YILMAZ

DOELEN VAN DE STICHTING a) het instandhouden en creëren van mogelijkheden voor de in Nederland verblijvende islamieten om te kunnen voldoen aan hun godsdienstige plichten. b) het bevorderen van het welzijnsklimaat van de Turks-Islamitische gemeenschap in Nederland. c) het bevorderen van de mogelijkheden tot geestelijke ontplooiing van de in Nederland verblijvende de islamieten. De stichting tracht deze doelen onder meer te verwezenlijken door: 1. het verstrekken van voorlichting op religieus gebied aan de in Nederland verblijvende islamieteN; 2. het verstrekken van culturele en sociale diensten en het bieden van hulp aan in Nederland wonende islamieten; 3. het verstrekken van voorlichting en het bieden van hulp aan mensen, die willen toetreden tot het Islamitische geloof; 4. het verzorgen van radio- en televisie-uitzendingen (al dan niet in samenwerking met omroeporganisaties) om mensen kennis te laten maken met het Islamitische geloof; 5. het in samenwerking met de Kerken in Nederland en andere religieuze groeperingen ontplooien van activiteiten gericht op het doel van de stichting; 6. 6. het uitzeden van religieuze medewerkers en voorlichters naar gebieden, waar veel islamieten wonen; 7. het ontplooien van de noodzakelijke activiteiten in Nederland en in Saoedi-Arabië welke verband houden met de bedevaart; 8. het bieden van hulp aan in Nederland wonende islamieten bij besnijdenissen en bruiloften; 9. het treffen van noodzakelijke maatregelen voor het overbrengen van de stoffelijke overschotten van in Nederland overleden islamieten nar hun vaderland; 10. het stimuleren en coördineren van het onderwijs in het Islamitische geloof; 11. het verrichten van wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot het islamitische geloof; 12. het onderwijzen van diegenen, die in moskeeën en gebedshuizen een functie bekleden; 13. het geven van Koran- en taallessen; 14. het oprichten en besturen van scholen, die onderwijs gaan geven in het islamitische geloof; 15. het doen vertalen van boeken op het gebied van de koranwetenschap, andere Islamitische wetenschappen en de Islamitische kunst; het (doen) drukken en (doen) uitgeven van deze boeken, het openen en instandhouden van bibliotheken; 16. het eventueel in samenwerking met bevoegde Nederlandse instanties organiseren en in praktijk brengen van onderwijs in het Islamitische geloof aan islamitische kinderen; ISN BULLETIN 2009 | 11

Islamitische Stichting Nederland 17. het uitzenden van vertegenwoordigers naar nationale en internationale conferenties betreffende het Islamitische geloof; 18. het (doen) organiseren van conferenties en wetenschappelijke vergaderingen, die de Islam tot onderwerp hebben; 19. het (doen) organiseren van seminars en wedstrijden betreffende de Islam; 20. het overeenkomstig de doelstelling van de stichting (doen) organiseren van sociale, culturele wetenschappelijke en sportieve evenementen en het deelnemen aan dergelijke evenementen; 21. het bieden van hulp aan capabele jongeren om dezen in de gelegenheid te stellen een hogere opleiding te volgen en te promoveren; 22. het aanvaarden van donaties zowel in contacten als in natura; het besteden van gedoteerde gelden zoals ‘Fitre’ en ‘Zekat’ overeenkomstig de verplichtingen, die de stichting op zich heeft genomen; 23. het verwerven van roerende goederen, welke dienstig kunnen zijn aan het doel van de stichting; 24. het verwerven van onroerende goederen in Nederland, waaraan een bestemming wordt gegeven overeenkomstig de doelstelling van de stichting en waarvan het beheer dienst plaats te vinden volgens een door deze stichting op te maken reglement; 25. het samenwerken met de ‘Turkiye Diyanet Vakfi’, ‘Organisatie van de Islamitische Conferentie Dünya’ en soortgelijke Islamitische instellingen; 26. het nauw samenwerken met in Nederland gevestigde Turks-Islamitische verenigingen en stichtingen ten einde te geraken tot coördinatie van alle activiteiten van de Turkse- Islamitische Gemeenschap in Nederland. 27. De stichting houdt zich uitdrukkelijk niet bezig met politieke aangelegenheden.

Overeenkomstig de doelen en middelen uit de statuten van de Islamitische Stichting Nederland, worden er de onderstaande activiteiten ontplooid door diverse werkeenheden.

1.Organisatie van religieuze activiteiten in moskeeën 2. Activiteiten op het gebied van projecten, bouw, renovatie en opening van moskeeën 3. Conferenties 4. Seminars-bijeenkomsten 5. Begrafenisfonds 6. Begrafenisfirma 7. Bedevaartsorganisatie 8. Het aannemen van gelden t.b.v. offers 9. Geven van beurzen uit middelen van de stichting 10. Distributie van boeken en kalenders 11. Uitgeverschap en vertalingen 12. Jongerenafdelingen 13. Vrouwenafdelingen 14. Vieringen van religieuze en nationale feesten 15. Interreligieuze dialoog 16. Educatief centrum gültepe 17. Hulpacties 18. Organiseren van Open dagen 19. Wedstrijden 12 | ISN BULLETIN 2009

Islamitische Stichting Nederland

BESTUUR EN BESTUURLIJKE ORGANISATIE De stichting wordt bestuurd door het dagelijks bestuur, dat door het Algemeen Bestuur wordt benoemd voor een periode van twee jaar. Het dagelijks bestuur bestaat uit 7 personen en is belast met het bestuur van de stichting volgens de doelen van de stichting. Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter, secretaris, penningmeester en gewone leden. Verder zijn er totaal 11 full-time medewerkers werkzaam voor de dagelijkse werkzaamheden.

Tijdens de 13. ISN Algemene Vergadering op 19 oktober 2008 zijn de volgende 7 personen benoemd in het dagelijks bestuur.

Dagelijks bestuur van de Islamitische Stichting Nederland

Voor- en achternaam Dr. Bülent ŞENAY Veysel Kükrek Rahim Usan Nevruz Özcan Recep Erkoç Zekeriya Açkalmaz Abdurrahman Aydeğer

Positie

Functie

Voorzitter Secretaris Penningmeester Lid Lid Lid Lid

Adviseur Religieuze Dienstverlening van Turkije te Den Haag Godsdienstfunctionaris van de ISN Anadolu Moskee te Leerdam Voorzitter ISN Mimar Sinan Moskee te Heerhugowaard Voorzitter ISN Fatih Moskee te Roermond Voorzitter Raad van Toezicht van de ISN Nebi Moskee te Kampen Coördinator ISN Educatief Centrum Rotterdam Voorzitter ISN Mevlana Moskee te Rotterdam

Onze stichting is de grootste zelforganisatie van Moslims in Nederland. Dienovereenkomstig is er sprake van een grote werkdruk. Het is dus van groot belang dat de uit te voeren taken aan capabele personen wordt overgedragen en dat er nauwgezet leiding wordt gegeven. Er wordt gewerkt met diverse interne afdelingen en is de structuur van onze bestuurlijke organisatie aangepast aan de eisen, die aan een belangrijke instelling worden gesteld.

Personeel van ISN Voor- en achternaam

Cevdet Keskin Sabri Gündoğan 3 Abdullah Kaya 4 Erdal Çetinkaya 5 Ali Korkmaz 6 Uğur Kaya 7 Orhan Yemenoğlu 8 Turgay Ergezen 9 Osman Ergin 10 İlhan Karataş 11 Önder Erkoç

Functie

Bestuurlijk Coördinator

Financiële administratie Secretaris Begrafenisfonds Communicatie & Media Jongerencoördinator Begrafenisfonds Begrafenisfirma Begrafenisfirma Begrafenisfirma Assistent Financiële Administratie

ISN BULLETIN 2009 | 13

Islamitische Stichting Nederland

Dr. BĂźlent Ĺ&#x17E;enay Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

Hoofdartikels

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

E T D İ Y A N

N D A H O L L A

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

NİSAN • 2009 SAYI 1

Başkanı T.C. Diyanet İşleri akoğlu Prof. Dr. Ali Bard a geldi Hollanda’y

Rotterdam ezi’nde HDV Eğitim Merk ramı Kutlu Doğum Prog

Beste vrienden,

ası Kutlu Doğum Haft “Living Together” münasebetiyle konulu konferans Sayi 1 - F.indd

09-07-09

03:19

April Nr.1

indelijk presenteren wij u het eerste nieuwsbul- van verzuiling), heeft de Turkse gemeenschap in Nederland letin van de Islamitische Stichting Nederland. Er haar eigen moskeeverenigingen en culturele verenigingen was behoefte aan een nieuwsmedium om de acti- opgericht. Vervolgens heeft ze dankzij overleg en overeenviteiten van onze stichting op een grotere schaal bekend te komst tussen de twee landen, verzocht om toezending van maken in onze gemeenschap. De moslims in Nederland, godsdienstfunctionarissen uit Turkije. Dat was het modie overwegend bestaan uit van oorsprong Turken, Marok- ment dat de Diyanet in Nederland in beeld kwam. De rekanen en Surinamers (met een populatie van 1 miljoen op ligieuze dienstverlening van Diyanet vindt plaats onder het een totale bevolking van 16 miljoen), voeren hun religieuze dak van de Islamitische Stichting Nederland. De ISN is een activiteiten uit binnen diverse organisatorische structuren civiele maatschappelijke organisatie. De ISN heeft ten doel en rond de 400 moskeeën. Van deze moskeeën behoren het voorzien in de godsdienstige behoeften in de breedongeveer 200 aan Turken, circa 140 aan Marokkanen en ste zin van de ongeveer 300 duizend zielen tellende Turkse circa 50 aan Surinamers. Van de 200 Turkse moskeecen- gemeenschap in Nederland. De activiteiten bestaan uit tra, zijn 142 aangesloten bij de Islamitische Stichting Ne- godsdienstige dienstverlening binnen en buiten de moskee, derland. De Nederlandse overheid staat (anders dan bij- zoals het verzorgen van Koranlessen, godsdienstonderwijs, voorbeeld Duitsland), “op gelijke afstand tot alle religies dienstverlening met betrekking tot de Ramadan, de Hadj en stelt elke geloofsgemeenschap in staat om haar eigen (bedevaart naar Mekka), religieuze offers, begrafenis, onderwijs activiteiten en culturele actigodsdienstonderwijs en diensten op religieus gebied mogelijk te maken”. Artikel 1 van de Nederlandse viteiten voor vrouwen en jongeren, organisatie van sportevenementen Moslims zijn officieel erkend als een Grondwet geeft aan dat e.d. In al deze activiteiten vervult de religieuze gemeenschap in Nederdiscriminatie op grond ISN een gidsfunctie. land op grond van diverse burgerschapswetten. Dit wordt in Neder- van godsdienst of etniciteit Daarbij is dit BULLETIN een land “verzuiling” genoemd, dat wil niet is toegestaan; er communicatiemiddel, met als doel zeggen dat verschillende etnische en religieuze groepen naast elkaar en wordt opgekomen voor de om u op de hoogte te houden over onafhankelijk van elkaar samenle- gelijkheid van alle burgers. de activiteiten van de Islamitische Stichting Nederland. Ik bedank ven. Deze wijze van benadering op het vlak van recht en politiek opent voor de moslims in bestuurlijk coördinator Cevdet Keskin en het overig perNederland (anders dan in Duitsland), in principe de weg soneel van de ISN voor hun inzet bij de totstandkoming van de religieuze vrijheden in het publieke domein. Artikel van het ISN Bulletin en wens iedereen een succesvolle jaar 1 van de Nederlandse Grondwet geeft aan dat discriminatie toe. Sta mij toe om ook dit te vermelden: Dit bulletin is op grond van godsdienst of etniciteit niet is toegestaan; er feitelijk tot stand gekomen dank zij de belangeloze toewijwordt opgekomen voor de gelijkheid van alle burgers. In ding van mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, afde Minderhedennota van 1983 werd aangegeven dat reli- delingsbesturen, jongerenafdelingen, vrouwenafdelingen gie bij kan dragen aan “het gevoel van eigenwaarde” en de en godsdienstfunctionarissen binnen onze ISN moskeeën. participatie in de samenleving. Het feit dat men welwil- Sommige van hen komen in dit bulletin voor en andere lend is jegens het voorzien in de behoeften van de religieuze weer niet, maar ze zijn allen stuk voor stuk helden van de gemeenschappen op het gebied van religieuze dienstverle- dienstbaarheid. Wij bidden voor de eerste generatie, die ning, heeft zijn oorsprong in de genoemde uitgangspunten. het fundament hebben gelegd voor al deze diensten en activiteiten. Zonder hun en uw inzet, zouden deze succesVolgens de huidige onderzoeken wordt aangenomen sen niet tot stand zijn gekomen. Moge Allah’s welgevallen dat van de totale Nederlandse populatie van 16 miljoen, met hun en met ons zijn. Moge ons inzet voortdurend zijn. 34% Katholiek, 27% Protestant, 4% Moslim is en dat Hartelijke groeten. ongeveer 35% geen enkele religie aanhangt. Tegen zo een religieuze achtergrond (en als een gevolg van de politiek Dr. Bülent Şenay Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

16 | ISN BULLETIN 2009

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008

Religie in het land van de tulpen Nederland heeft een eigen godsdienstgeschiedenis. Als gevolg van kerken geloofssplitsingen gedurende roerige eeuwen, is er uiteindelijk de noodzaak gerezen om een sociaal structuur te ontwikkelen, welke de “verzuiling” wordt genoemd. Deze structuur houdt in dat “elk religieuze gemeenschap als een onafhankelijke zuil samenleeft”.

n Europa is er een klein dorp. Het heet “Turkeye”. Turkije dus. Dit dorpje met de naam ‘Turkije’ bij de Belgische grens in Nederland, brengt ons naar het verre verleden in de relaties tussen Nederland en Turkije. Volgens overleveringen werden Turkse levantijnen, die tijdens de “Tachtigjarige Oorlog” tussen Nederland en Spanje daar terechtkwamen, in 1640 gevangengenomen door de Spanjaarden. Deze levantijnen werden vervolgens jarenlang als galeislaven ingezet in Spaanse schepen. Uiteindelijk werden de Turkse levantijnen door de Nederlanders bevrijd. Men maakte gebruik van de kennis en informatie van de Turkse levantijnen. Zij werden in Zeeland in een dorp gehuisvest. Deze Turken verbleven daar een geruime tijd. Er is verder weinig bekend over het verdere verloop. Maar zeker is wel dat het dorp is genoemd naar de herinnering van deze Turkse levantijnen. Tegenwoordig wonen er geen Turken in het dorp Turkeye. Het dorp wordt als een vakantieverblijf bewoond door voornamelijk Nederlandse, Belgische en Duitse gepensioneerden. Als u het dorp binnenkomt is het eerste huis voorbij het bord ‘Turkeye’, de woning van het Nederlandse echtpaar Cor van Doeselaar en Monique Sturm. Bij de ingang van de woning staat “Ambassade van Turkije, nummer 16”.

Een derde van het land ligt onder de zeespiegel. In die gebieden wordt via honderden waterkanalen het waterniveau geregeld en wateroverstroming voorkomen. De kust van Nederland kent geen gebergten. Stormen en zeespiegelstijging kunnen dan leiden tot kustoverstroming en erosie. Een groot gedeelte van het land heeft een kustverdedigingstructuur, bestaande uit natuurlijke en kunstmatige onderdelen. Door de eeuwen heen heeft dit volk een gevecht gevoerd tegen het water. Dat heeft geleid tot specialisatie in grondwinning, polderen, bouw van kustweringen en waterspiegelregeling. Dit alles heeft de Nederlanders tot goede watermanagers gemaakt. Op het gebied van waterkanalen worden hoogwaardige technologieën en technieken toegepast. Nederland is een constitutionele parlementaire monarchie; Koningin Beatrix is het staatshoofd en Jan Peter Balkenende is de minister-president. De minister-president wordt bijgestaan door een ministerraad. De wetgevende macht bestaat uit de Eerste Kamer (leden worden gekozen door de Provinciale Staten) en de direct door het volk gekozen Tweede Kamer. De Hoge Raad is de hoogste rechtsprekende instantie. In Nederland zijn er 12 provincies en ongeveer 500 gemeenten. Amsterdam is de officiële hoofdstad, maar de regeringszetel is Den Haag. Den Haag is tevens de hoofdstad van de Provincie Zuid-Holland. Nederland heeft nauwe economische en politieke relaties met België en Frankrijk in het zuiden, met Duitsland in het oosten en met Engeland en Amerika in het westen. De jaarlijkse inflatie ligt bij 1,1% en de werkloosheid bedraagt 5,5%. De economische kracht ligt achtereenvolgend bij het bank- en verzekeringswezen, handel, industrie en toerisme. Rotterdam heeft één van de grootste havens in Europa en in de wereld. Nederland is met zijn reusachtige handelsvloot, een centrum van import en export. Als voornaamste sociale problemen springen in het oog, het gebruik van alcohol en verdovende middelen, vergrijzing, discussies over euthanasie, overspel en huwelijk tussen gelijke seksen.

Dit sympathieke Nederlands echtpaar heeft de woning gedecoreerd met heel veel symbolen en kleine voorwerpen uit de Turkse cultuur. Zo hangt er een gebedskleed en een kraal aan de wand alsmede een foto van Baris Manco. Veel kleine dingen zijn als decorstuk gebruikt. Zij bieden hun gasten zelfgemaakte ayran en thee aan. Het echtpaar heeft zelfs een herinneringsboek voor de gasten om daar hun gedachten en gevoelens kwijt te kunnen. Maar dit is niet alles wat we over Nederland te melden hebben. Op een oppervlak van ongeveer 42 duizend vierkante kilometer wonen circa 16,5 miljoen mensen, waarvan er 1 miljoen moslim is. Het Nederlands lijkt een beetje op het Engels en wordt alleen door ongeveer 22 miljoen in Nederland en België gesproken. In het noorden van Nederland, in Friesland, wordt door ongeveer 400 duizend mensen de Friese taal/dialect gesproken. Onder de moslims zijn de grootste Al deze veel bediscussieerde problemen voeren uiteindelijk groepen, de Turken en daarna de Marokkanen. Nederland is terug tot een sociaal-historische achtergrond van religieuze nog steeds een monarchie. twisten (reikend tot aan het humanisme), het nog complexer geworden maatschappelijke weefpatroon door de komst van Nederland (in het Engels ‘The Netherlands’) betekent de moslims en het uiteindelijke veelgenoemde “areligieuze ‘laaggelegen land’. Het land ligt deels onder de zeespiegel. samenleving”. In de Nederlandse samenleving zijn de toepas-

ISN BULLETIN 2009 | 17

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008 singen van de psychoanalyse en psychotherapie wijd verbreid. De humanistische wereldvisie heeft zich opgeworpen als een “alternatieve religiositeit”. Zodoende wordt er humanistische geestelijke verzorging aangeboden op het terrein van sociale dienstverlening (denk aan ziekenhuizen, gevangenissen, bejaardenhuizen en verzorgingshuizen). Maar geestelijke verzorging komt er kort op neer dat men “praat met betrokkene en een oplossing zoekt voor diens problemen”. Maar deze werkwijze blijkt niet voldoende te zijn voor mensen met een bepaalde religieuze traditie, zoals Joden en Moslims, maar ook vrome Christenen. Daarom is men de laatste jaren er toe overgegaan om de aanhangers van deze godsdiensten te voorzien van geestelijke verzorging vanuit de eigen tradities. Men zegt dat de tulp naar Nederland voor het eerst is gekomen rond 1560-1561 vanuit het Osmaanse Rijk. Busbecq, die in 1554 ambassadeur werd van de Oostenrijkse Keizer in Istanbul, zou de eerste geweest zijn die de tulp naar Europa bracht. De Nederlanders ontwikkelden later de tulpsoorten verder en specialiseerden zich in die mate dat ze de tulp over de hele wereld gingen exporteren. Elk jaar worden in Keukenhof o.a. tulpen tentoongesteld voor bezoekers vanuit de hele wereld. Nederland heeft een eigen aparte religieuze geschiedenis. Als gevolg van kerken geloofssplitsingen gedurende roerige eeuwen, is er uiteindelijk de noodzaak gerezen om een sociaal structuur te ontwikkelen, welke de “verzuiling” wordt genoemd. Deze structuur houdt in dat “elk religieuze gemeenschap als een onafhankelijke zuil samenleeft”. Voor de reformatie was Nederland deel van het Heilige Roomse Rijk. Later kon ook het Calvijnse Protestantisme zich hier gedijen. Er is ook altijd een minderheid van Lutherse Protestanten aanwezig geweest. Tevens zijn er Joden uit Spanje naar Nederland gevlucht, vanwege de Katholieke druk en geweld daar.

fenomeen. De moslims werden met een afwijkende religieuze en culturele gewoonten zichtbaar in het gemeenschapsdomein. Dit leidde in de Nederlandse samenleving tot een nieuwe discussie: Zullen de moslims integreren in Nederland? Wat is daarvoor nodig? Veel kwesties (zoals de deelname aan het onderwijs, discriminatie, het wel of niet toestaan van onderwijs in de eigen taal in het openbaar onderwijs, de bouw van gebedshuizen om te voorzien in de religieuze behoeften, het toelaten van godsdienstfunctionarissen uit de herkomstlanden en of dat niet in strijd is met de integratie) werden punt van discussie. De anti-Islam stemming in Nederland (die in zowel intellectueel als cultureel opzicht een lang verleden heeft) is vooral na de moord op Theo van Gogh door een Marokkaan, erger geworden. De liberale cultuur van Nederland is omgeslagen naar een cultuur dat onverdraagzaam is naar de Islam en de moslims. Isolatie en segregatie, welke vroeger in de koloniën werd toegepast op slaven en de onderdanen, werd nu in Nederland zelf (‘thuis’) toegepast. Migranten leefden voortaan in aparte (gesegregeerde) wijken. Er werd voortaan zelfs in sollicitatiegesprekken gevraagd of je bad, of je naar de moskee ging en zo ja, naar welke moskee. Was de multiculturele liberale cultuur voortaan alleen voor de Nederlanders bedoeld? En was de integratietest/inburgeringsexamen slechts voor moslims bedoeld?

En was juist die integratietest niet contraproductief? Werd er aan degenen die geacht werden te integreren, juist door die test al aan het begin geen discriminatie toegepast? Bedoeld men te zeggen “ken jullie plaats”? Al deze en soortgelijke vragen zijn heden ten dage aan de orde in Nederland. In dat kader komen ook de religieuze dienstverlening en de Diyanet van tijd tot tijd ter sprake. Volgens onderzoeksgegevens is op een bevolking van 16 miljoen in Nederland, 34% katholiek, 27% protestants, 4% moslim en ongeveer 35% zegt geen enHet is opvallend dat de interne strijd tussen de Christelijke kele religie aan te hangen. stromingen en de Nederlandse geschiedenis parallelliteit vertonen. In het zuiden van de tegenwoordige Nederland, was Tegen zo een religieuze achtergrond (als een gevolg van het Keltische polytheïsme overheersend en in het noorden de de politiek van verzuiling), heeft de Turkse gemeenschap in Duitse heidendom. Voor het eerst in de achtste eeuw begon- Nederland haar eigen moskeeën en culturele verenigingen nen de Angelsaksische missionarissen met de kerstening van opgericht. Vervolgens heeft ze dankzij overleg en overeenmet name het door de Romeinen bezette zuiden. komst tussen de twee landen, verzocht om toezending van godsdienstfunctionarissen uit Turkije. Dat was het moment Na de Tweede Wereldoorlog zou Nederland te maken krij- dat de Diyanet in Nederland in beeld kwam. De religieuze gen met een opvallend nieuw fenomeen binnen haar grenzen. dienstverlening van Diyanet vindt plaats onder het dak van Aan de ene kant kwamen met het einde van de koloniale peri- de Islamitische Stichting Nederland (ISN), als een civiele ode, mensen uit Suriname en Indonesië naar Nederland. Aan maatschappelijke juridische structuur. De ISN heeft ten doel de andere kant kwamen Turkse en Marokkaanse migranten het voorzien in de godsdienstige behoeften in de breedste zin als arbeiders. Dit leidde er toe dat de Islam, de religie van van de ongeveer 300 duizend zielen tellende Turkse gemeende koloniën destijds, nu in het dagelijkse leven in Nederland schap in Nederland. De activiteiten bestaan uit godsdienstige dienstverlening binnen en buiten de moskee, zoals het verzorwas te zien. gen van Koranlessen, godsdienstonderwijs, dienstverlening In het verleden had men de kerkstrijd gekend. En na de met betrekking tot de Ramadan, de Hadj (bedevaart naar Tweede Oorlog was er sprake van teruggang in de religio- Mekka), religieuze offers, begrafenis, onderwijs activiteiten siteit onder de Christenen en Joden. Op het gebied van de en culturele activiteiten voor vrouwen en jongeren, organisatie van sportevenementen e.d. De Diyanet voert deze acgemeenschapsmoraal was men op weg om een samenleving te tiviteiten via de Islamitische Stichting Nederland, onder de worden waar er gediscussieerd over liberalisatie van abortus, bestuurlijke verantwoordelijkheid van één Adviseurschap en homoseksualiteit, verdovende middelen, euthanasie en der- twee Attachés Religieuze Dienstverlening. gelijke. Toen kkwam opeens de Islam in beeld als een nieuw 18 | ISN BULLETIN 2009

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

E T D İ Y A N

N D A H O L L A

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

MAYIS • 2009 SAYI 2

Hollandaca dil 38 din görevlisi rıyla bitirdi kursunu başa

m HDV Amsterda ii açıldı Eyüp Sultan Cam

Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (I)

met Akif HDV’ndan Meh eransı ve İstiklal Konf Sayi 2 - F.indd

25-08-09

23:52

Mei Nr. 2

Beste vrienden,

Het advies om het “goede te gebieden en het verwerpelijke te verbieden” in bovengenoemd Koranf we nu in Turkije of in Europa zijn, één vers, is een basisprincipe vanuit het perspectief van van de vragen van de moderne tijd die ons de gemeenschapsmoraal. Het is zelfs zo belangrijk blijft achtervolgen is het volgende: Er zijn dat een houding of gedraging die daar tegen indruist, heden ten dage heel veel religies en veel aanhangers wordt gezien als strijdig met het welbehagen van Alvan die religies in de wereld. Wat voor betekenis heeft lah. Zo worden bijvoorbeeld in soera Taubah, degehet feit dat de Islam de laatste geopenbaarde religie nen die zich keren tegen de moraal van de ma’roef is? Elke religie verlangd een hoogstaand moraal van (het Islamitisch gemeenschapsmoraal), bekritiseerd individuen en van de samenleving. Wat onderscheidt als schijnheiligen en mensen met ongehoorzame kade Islam van bijvoorbeeld het Jodendom, het Chris- rakters. Met name zij die hun politieke en economitendom of het Boeddhisme wat betreft het ontstaan sche kracht aanwenden om het gemeenschapsmoraal van een gemeenschapsmoraal? Wat is dus de relevan- te ondermijnen, worden in soera Taubah (vers 67 en tie van de adviezen, geboden verder) geschaard onder huiWat onderscheidt de en verboden van de Islam - als chelaars, “die aansporen tot het de laatste ware religie, zoals wij Islam van bijvoorbeeld het verwerpelijke en het goede verMoslims dat belijden - omtrent bieden”. In vers 71 wordt er aan Jodendom, het Christendom herinnerd dat “zij die het goede het gemeenschapsmoraal, gezien of het Boeddhisme wat gebieden en het verwerpelijke vanuit de moderne opvattingen over de samenleving? betreft het ontstaan van een verbieden, gelovigen zijn”. Voor en na deze verzen wordt er aan gemeenschapsmoraal? Deze vragen kunnen alleen herinnerd dat van personen, die beantwoord worden als men de individueel ogenschijnlijk bemoraal van de ma’roef en de mua’malaat goed begrijpt. paalde goede dingen verrichten maar geen waarde Wat is ma’roef? In soera Al ‘Imraan wordt met betrek- hechten aan het gemeenschapsmoraal, hun daden king tot het begrip ma’roef een belangrijk advies gege- nutteloos zullen zijn in het heden en in het hiernaven: “Zij gebieden het goede, verbieden het verwer- maals. De individuele moraal is alleen van belang als pelijke en wedijveren in goede daden. Zij zijn het die het in gemeenschapsverband wordt beleefd. Dit is tot de rechtschapenen behoren.” (Al ‘Imraan, 3:114) juist de moraal van de ma’roef. Om het begrip ma’roef Het woord ma’roef stamt af van het Arabische woord goed te kunnen begrijpen, moeten we ook het begrip “oerf ” (a-r-f ). Het begrip oerf is niet alleen vanuit van de mua’malaat in de Islam goed kennen. Daar sociologisch perspectief, maar ook vanuit juridisch zullen we in ons volgend nummer bij stilstaan. perspectief door Islamitische geleerden erg belangrijk gevonden. “Oerf ” is het geheel van gebruiken en geIk vertrouw u toe aan Allah. Hartelijke groeten. woonten, die algemeen aanvaard zijn.

Dr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter ISN BULLETIN 2009 | 19

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

E T D İ Y A N

N D A H O L L A

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

HAZİRAN • 2009 SAYI 3

ntısı 2. HDV Bölge topla dı Nijmegen’de yapıl

ii Kültür HDV Oss Ulu Cam takımıyla açıldı Merkezi Mehter

Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (II) Beste vrienden,

n Rotterdam Lise öğrencilerinde Camii’ne ziyaret HDV Kocatepe Sayi 3 - F.indd

25-08-09

23:53

Juni Nr. 3

kar), zich verspreidt. Het aansporen tot het goede en het praktiseren van dat goede is dus alleen mogelijk door het afhouden van het verwerpelijke (door het verhinderen dat het schade toebrengt aan de gemeenschapsmoraal). In het Islamitisch geloof en cultuur is het “aansporen tot het goede en het weerhouden van het verwerpelijke”, de diepst gewortelde moralistische aansporing geworden. Ma’roef is net als een sociaal overeenkomst. De moraal van de ma’roef, is de moraal van de “Hilful Fudul” (= de overeenkomst/het verbond van de eerzamen) van de Islam. Het evolueert naar een gemeenschapsmoraal dankzij massacommunicatie, gemeenschapsopvatting en overbrenging van generatie op generatie.

n ons vorige bulletin hadden we aangegeven dat de Koranische moraal niet alleen waarde hecht aan de individuele moraal, maar ook aan de gemeenschapsmoraal. In moderne samenlevingen wordt moraal in het algemeen gereduceerd tot het individuele. Terwijl wij alleen kunnen spreken van een vredige en stabiele samenleving, wanneer de individuele moraal tot uiting komt in de gemeenschapsmoraal. Gemeenschapsmoraal houdt in dat men zich niet onverschillig opstelt. De moraal van de ma’roef in de Islam is de individuele moraal in gemeenschapsverband. Om het begrip ma’roef op deze wijze te kunnen begrijpen, moeten we ook het begrip mua’malaat in de Islam goed begrijpen. Ma’roef kunnen we het De Islamitische In dit opzicht is de ma’roef vanuit beste omschrijven als de “goede en Islamitisch perspectief, de morele gemeenschap is datgene mooie zaken”, die algemeen bekend basis voor het ontstaan van de moen geaccepteerd zijn. Zoals we in men in de moderne derne “burgermaatschappij”. bovengenoemd Koranvers hebben tijd betitelt als de gezien (Al ‘Imraan, 3:104), staat de Het vestigen en verspreiden van “burgermaatschappij”. betekenis van het goede en goedde algemeen geaccepteerde moraal heid op de voorgrond. Niet alles die niet strijdig zijn met de morele principes van het gewat algemeen geaccepteerd is, kan qua moraal of vanuit loof, dus van de ma’roef, is niet mogelijk “van boven naar religieus acceptabel worden geacht. Zaken die wel of niet met het moraal stroken, schieten geleidelijk wortel in een beneden” (middels druk en verboden) maar “van onder gemeenschap. Dit gebeurd in de loop van tijd en van ge- naar boven” (via het overtuigen, maatschappelijke overneratie op generatie, onder invloed van religie en de door eenkomst en het winnen van de harten). Dus door rekedie religie beïnvloede cultuur. En uiteindelijk groeien ze ning te houden met de sociologische processen, of beter tot een niveau waarbij men kan spreken over ma’roef. Het gezegd, langs de weg van geleidelijkheid, welke ten basis tegenovergestelde van het goede (ma’roef), is het verwerligt aan de methode van het leren en uitnodigen van onze pelijke (moenkar). Profeet Mohammed (vzmh). Geleidelijkheid is de methode van de Islam voor de burgermaatschappij. De IslaElke religie en elke gemeenschap heeft een besef van mitische gemeenschap is datgene men in de moderne tijd een soort van ma’roef. Het gaat er om in hoeverre dit besef betitelt als de “burgermaatschappij”. De stabiliteit van de van de ma’roef zich heeft geworteld in de samenleving. En burgermaatschappij hangt af van het ontstaan van een bewelke maatstaven en maatregelen er zijn om deze ma’roef grip van een gemeenschapsmoraal. Het Islamitisch geloof te doen prevaleren. Hoewel er in het algemeen ook bij noemt dat in Koranisch en profetisch kader, de ma’roef. andere religies sprake is van een besef van ma’roef, zijn de Mua’malaat is een afgeleide van het begrip ma’roef, waarwegen om dat te verwezenlijken, in de Islam heel duiover wij het in het volgend nummer zullen hebben. delijk aangegeven. Hoe kan religie er voor zorgen dat de ma’roef gangbaar wordt in de gemeenschapsmoraal? Wil Hartelijke groeten. het ma’roef gemeengoed worden, dan dienen er juridische, morele en educatieve mechanismes te worden ontwikkeld, die moeten voorkomen dat het verwerpelijke (moenDr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

20 | ISN BULLETIN 2009

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

N D A H O L L A

E T D İ Y A N

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

TEMMUZ • 2009 SAYI 4

Hollanda Diyanet eniyetler Vakfı’ndan “Medsel İslam” Buluşması ve Küre konulu konferans

Merkez Deventer HDV sergisi Camii’nde Ebru i ve sertifika tören

Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (III) Beste vrienden,

n de vorige editie hebben we gewezen op de relatie tussen het begrip ma’roef en mua’malaat en we zouden hierop doorgaan. Om het nogmaals in herinnering te brengen, is het gebieden van het goede (de ma’roef), dus het doen ontstaan van gemeenschapsmoraal, een proces van sociale opbouw. Ma’roef is vanuit het perspectief van de gemeenschapsmoraal zo belangrijk, dat er naast dit begrip, vanuit dezelfde stam “a-r-f ” meerdere begrippen zijn ontstaan. Deze vormen de steunpilaren van onze notie van gemeenschapsmoraal. Deze zijn begrippen als irfaan (het hebben van kennis en wijsheid), arif (hij die kennis en wijsheid bezit en dat in praktijk brengt), ta’aroef (kennis opdoen of kennismaken, gebaseerd op het moraal) en marifa (kennis van hetgeen noodzakelijk is). Deze termen hangen heel sterk met elkaar samen: ma’roef transformeert in irfaan, uit irfaan komen arifs voort, wanneer ta’aroef steunt op marifa, dan komt daaruit de traditie en institutie van kennisvergaring voort. Daarom werd vroeger het Ministerie van Onderwijs, de “Maarif Vekaleti”, het Ministerie van Kennis(vergaring) genoemd. Het laatste heeft toch wel een diepere betekenis. Onderwijs en ma’arif zijn niet hetzelfde. Onderwijs is een onderdeel van ma’arif. Ma’arif geeft een bredere horizon en visie weer. Ma’arif behelst tevens de volwasseneneducatie, maar draagt daarnaast ook de verantwoordelijkheid van het opbouwen van een gemeenschapsmoraal. De Ma’arif spoort dus aan tot de ma’roef. Zo hoort het ook. Terwijl het basisprobleem van het hedendaagse onderwijs, het nadruk leggen op het leren is. Maar deze notie behelst niet de ma’arif en de ma’roef. Het kan niet op voldoende wijze, de basis van het gemeenschapsmoraal vormen. Het onderricht van de ma’roef dient tevens in te houden, het onderricht van het hart en de geest. Het gemeenschapsmoraal vraagt allereerst een geestelijke, pas daarna een verstandelijke begeleiding.

jn HDV Multifesti ı katıld Kültür Fuarına

Juli Nr. 4

omgangsvormen van religie), dan is een juiste definitie van religie een voorwaarde. Vooral op het gebied van de mua’malaat (zaken die betrekking hebben op het dagelijks leven en sociale kwesties), moeten we letten op zaken die wel of juist niet mogen volgens de Koran, de traditie van de Heilige Profeet (volgens de betrouwbare overleveringen) en de daarop steunende adviezen van Islamgeleerden. Als iemand zegt moslim te zijn, maar tegelijkertijd de normen van gemeenschapsmoraal van de religie afdoet als niet verenigbaar met de tijd waarin we leven, dan is het een serieuze vraag hoe die persoon zijn/haar eigen religie verstaat. De Islam is de laatste boodschap van waarheid in een historische ketting van door Allah - vanwege Zijn liefde en genade voor de mensheid - gezonden profeten. De Islam heeft mensen van verschillende talen, culturen en volkeren omhelst en ons bereikt. De belangrijkste eigenschap van de Islam - waarmee het zich (als gevolg van dat historisch proces) onderscheidt van de andere religies - is dat het niet alleen een religie van “geloof ” maar ook één van “daad” en “moraal” is. En dit laat zich zien in de relatie tussen geloof (imaan), aanbidding (ibadah) en omgangsvormen (mua’malaat). Naast de Islam – en tot op zekere hoogte ook het Jodendom – is er geen andere religie, met een verzameling aan geloven en principes (mua’malaat) welke het dagelijks leven vormgeven volgens die religie. Bij veel religies bestaat er wel een soort van moraalbesef. Wil dit moraalbesef werkelijk aanwezig zijn in de samenleving, dan dienen er normen te zijn ten aan zien van dingen die wel en niet mogen. Zoals halal’s (toegestane zaken) – haram’s (verboden zaken) – makroeh’s (afgeraden zaken) of farz (absolute geboden), vacib’s (geboden) en soennah’s (datgene wat de Profeet zei en pleegde te doen), die voor een evenwichtig leven zorgen. En deze principes en normen zijn niet altijd en bij iedere religie in gelijke mate aanwezig. Bij een vergelijking tussen religies zien we dat in de Islam, deze normen het meest ontwikkeld en gedetailleerd zijn en zich daarbij tot de gehele mensheid richten. Naast de Islam, kent men alleen in het Jodendom bepaalde geboden en verboden (mitzwot). Deze geboden en verboden zouden echter alleen van toepassing zijn voor de eigen “uitverkoren volk/ras”. In het Jodendom gaat men er van uit dat aan deze mitzwot, welke buiten de “Tien Geboden” (basis universele waarden zoals het niet doden of niet liegen e.d.) staan, niet bedoeld zijn voor niet-Joden. In de Islam daarentegen beschouwt men de farz, vacib’s en makroeh’s als universeel. Zodoende is het moraal van de ma’roef en de mua’malaat voor elke samenleving bedoeld. Daar zullen we in ons volgend nummer bij stil staan.

Om het nogmaals in herinnering te brengen, is het gebieden van het goede (de ma’roef ), dus het doen ontstaan van gemeenschapsmoraal, een proces van sociale opbouw.

Hier zou de vraag gesteld kunnen worden of vanuit het perspectief van de gemeenschapsmoraal, de ma’roef wel nodig is. Met andere woorden, dienen er zaken te zijn, die in het publieke domein wel/niet mogen? Zijn maatstaven als “toegestaan (halal), verboden (haram) en afgeraden (makroeh)” op hun plaats? Deze maatstaven vormen tegelijkertijd de principes van de mua’malaat, welke de basis zijn van het moraalbesef van de Islam. Mua’malaat betekent in de ruimste zin van het woord,”het manier van leven in het dagelijks leven”. Er is een direct verband tussen de mua’malaat en de gemeenschapsmoraal. Daarom kunnen we spreken van een “moraal van de mua’malaat”. Dit onderwerp is voor de hedendaagse mens te bevatten door allereerst een antwoord te geven op de vraag “Wat is religie?” Wil men religie goed kunnen begrijpen (met name de geloofsaspecten, aanbidding en voorgeschreven

Hartelijke groeten. Dr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter ISN BULLETIN 2009 | 21

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

İ BÜLTEN K HABER FI AYLI NET VAK DA DİYA HOLLAN

AĞUSTOS • 2009 SAYI 5

HDV Ulu Bergen Op Zoom rel iftar ikültü Camii’nde mult

hard van der Uyum Bakanı Eber dam Sultan Laan HDV Zaan ziyaret etti Ahmet Camii’ni

Ma’roef, mua’malaat en gemeenschapsmoraal in de Islam (IV)

lerinin HDV’ye bağlı cami ticileri Kadın Kolları yöne ndı Zaandam’da topla

Augustus Nr. 5

van de medemens, is het geen kwestie van het geweten. Het geeft een wereldvisie en visie op het leven. Het bestrijkt een e moraal van de ma’roef en de mua’malaat, gebied dat begint bij het geweten en zich uitstrekt tot een welke wij vanuit het perspectief van de ge- manier van leven en het respecteren van het publieke domeenschapsmoraal behandelen, is ongetwijfeld mein (welke een product is van het geweten van anderen). gebaseerd op het besef van “het recht van de medemens”. Kort gezegd bepleit de Islam dat de mens leeft zoals hij geDe moderne tijd tracht dit in herinnering te brengen met looft. En juist de mua’malaat vergemakkelijkt het ontstaan de term “mensenrechten”. De religie vertelt de mens over van de gemeenschapsmoraal. Mua’malaat is in één opzicht het geloof en de aanbidding (als een bescherming van dat de wetsleer van de ma’roef. Het vestigt de ma’roef en vergeloof ). In de relatie met de medemens onderstreept religie zwakt de moenkar (het ongewenste). De vraag is wat vanuit het belang van “het recht van de medemens”. Allah’s vergif- het perspectief van de gemeenschapsmoraal, als goed en fenis of bestraffing hangt bovenal af van het feit of iemand fout zal worden gedefinieerd. Het antwoord daarop krijgen rekening heeft gehouden met het recht van de medemens. we het best vanuit de “Goddelijke bron”. Het verstand is het aanspreekpunt van de GoddelijDe Islam hecht zeer groot belang ke bron. In dat kader worden goed aan het recht van de medemens (anHet antwoord daarop kwaad gedefinieerd en wordt dermans recht). Om belangenconkrijgen we het best vanuit en bepaald wat ma’roef en moenkar is. flicten te vermijden, reguleert de Islam de onderlinge omgang door de “Goddelijke bron”. Het Het wedijveren in het goede, het opofferingsgezind zijn, het geven middel van “wegmarkeringen”. De wegmarkeringen, die de relatie van verstand is het aanspreekpunt om anderen, het helpen van hulpbehoevenden, de voortzetting van de mens met de samenleving regulevan de Goddelijke bron. het instituut gezin, het bewaren van ren, noemt men mua’malaat. Dit is een zeer belangrijk onderwerp. Voor een goed functioneren de seksuele moraal, sociale manieren e.d. zijn alleen moin het stadsverkeer of binnen een organisatie, zijn regels gelijk door de acceptatie van het moraal van de ma’roef en noodzakelijk. Zo ook zijn er in de omgang tussen mensen de mua’malaat. Dientengevolge is de gemeenschapsmoraal, van vlees en bloed met verschillende karakters, materiële van ma’roef tot mua’malaat, een preconditie voor een besef en morele geboden en verboden nodig. Dit om verkeerd van een Islamitische burgermaatschappij. De Heilige Progedrag te corrigeren en te verhinderen dat men elkaar feet (v.z.m.h.), de Allereerste Onderwijzer van de moraal onrecht aandoet. En juist dit behelst het gebied dat men van de ma’roef en de mua’malaat, zei: “U zult sterven zoals mua’malaat noemt. De halal’s, de haram’s, de makroeh’s e.d. u geleefd heeft en u zult weer herrijzen zoals u gestorven zijn wegmarkeringen in de relaties tussen de mensen om bent”. Hij verkondigde dat men zijn begeertes diende te de vrede te bewerkstelligen en om alert te zijn op het recht beteugelen met de woorden “Kijkt in wereldse zaken naar van de medemens. Wanneer men zich houdt aan deze weg- mensen onder u en kijkt in zaken van het hiernamaals, naar markeringen, dan ontstaat er het “moraal van de ma’roef”. mensen boven u!” Alleen deze twee profetische aanwijzinDaarom is religie niet alleen een kwestie van het geweten. gen zijn al voldoende om basisstenen te kunnen zijn van Het heeft ook een dimensie die zich weerspiegelt in het de gemeenschapsmoraal, dus de moraal van de ma’roef. Wij maatschappelijk veld. Een bekende gezegde is “Geloof en hopen dat we - met de naderende vastenmaand Ramadan geld, daarvan weet je niet wie het heeft”. Dit komt voort vol zegen en innerlijke ervaring – zo’n spirituele staat zuluit de wens om iemands leefgebied te eerbiedigen en lijkt len weten te bereiken, zodat wij er in zullen slagen om de op het eerste gezicht juist. Maar als je het bekijkt vanuit het ma’roef en de mua’malaat aan de volgende generaties over perspectief dat iemand zou moeten leven zoals hij gelooft, te brengen. dan klopt beter dat “Vroeg of laat zal blijken wie geld en Hartelijke groeten. geloof bezit”. Want uiteindelijk draait alles uit op het recht van de medemens. En zal geloof uitstralen naar iemands gedrag. Aangezien religie veel belang hecht aan het recht Dr. Bülent Şenay Beste vrienden,

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

22 | ISN BULLETIN 2009

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

N D A H O L L A

E T D İ Y A N

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

EYLÜL • 2009 SAYI 6

kelçisi HDV T.C. Lahey Büyü buluştu iftarında halkımızla

d HDV Heerhugowaar ii’nde iftar Mimar Sinan Cam

Onze op de mens gerichte dienstverlening Beste vrienden,

n Kilisede düzenlene iftara büyük ilgi

September Nr. 6

nieuwe structurering en inzet. Dit zal ongetwijfeld niet makkelijk zijn. Ook wij hebben te maken met tekortkomingen in veel opzichten, zoals bij vele instellingen. Maar door de nieuwe structurering kunnen we veel van deze moeilijkheden aanpakken. Daarvoor hopen ven vertrouwen we op de steun van al onze afdelingsbestuurders, zowel vrouwen als mannen, alsmede van onze jongeren.

ij zijn verheugd om weer bij elkaar te zijn in dit nieuwe nummer, juist in dezer dagen waarbij de Nacht van de Qadr van de heilige maand Ramadan zo nabij is. Ik wil u nu alvast feliciteren met uw Nacht van de Qadr en uw Feest. Om de zegen van de maand Ramadan en de Nacht van de Qadr samen met u te ervaren, hebben wij elke avond de iftaarmaaltijd gegeten bij één van onze organisaBinnen onze moskeeën krijgen ongeveer tienduizend ties in Nederland . Door de geweldige belangstelling kinderen godsdiensten cultuurlessen en nemen onvan de moskeebezoekers (en daaronder veel jongeren), geveer evenveel jongeren deel aan culturele activiteihebben wij tot in de vroege ochtenduren gezellig met ten. Daarnaast worden er activiteiten gehouden voor elkaar van gedachten gewisseld. We hebben met vele vrouwen en ouderen. Wij benadrukken telkens weer moskeegangers kunnen spreken dat met name de educatieve acIn het kort komt het er op over met name lokaal spelende tiviteiten, beter en professioneler kwesties en behoeftes. Het is neer dat onze nieuwe visie georganiseerd dienen te worden. moeilijk om de sfeer tijdens die op dienstverlening, er eentje Het is onze morele plicht om bijeenkomsten beschrijven. Ik van ‘nog meer gericht op in de godsdienstige -, sociale wil hier ingaan op de nieuwe visie en culturele behoeftes van onze de mens’ zal zijn. en missie van onze Islamitische jongeren te voorzien en hun in Stichting Nederland op onze dienstverlening. Bij elk alle opzichten voor te bereiden op de toekomst. Om bezoek in een moskee zag ik dat er – mede vanwege de dit alles te kunnen verwezenlijken is er echter inzet spirituele sfeer van de maand Ramadan - veel belang- van vrijwilligers, voorzieningen en bovenal opgeleide stelling was voor onze moskeeën vanuit elk segment. krachten en tijd nodig. De tijd gaat snel voorbij en het Ook vanuit de jongeren en vrouwen. De reactie van is geen bevredigende situatie dat voor onze jongeren, met name onze jongeren op de nieuwe visie van onze deze voorzieningen niet heel gauw en op het gewenste Stichting, was vol opwinding en hoop. Dit heeft bij niveau kunnen worden verwezenlijkt. Maar dit feit mij soortgelijke gevoelens opgewekt. In het kort komt vergt een moeilijk proces. Een niet goed geplande en het er op neer dat onze nieuwe visie op dienstverle- gefundeerde proces kan in plaats van winst, verlies opning, er eentje van ‘nog meer gericht op de mens’ zal leveren. Daarom dienen wij onze werkzaamheden met zijn. Ongetwijfeld waren al onze activiteiten van onze geduld en hoop voort te zetten. De jongerenactiviteistichting gericht op de mens. In onze nieuwe visie ech- ten die wij zijn begonnen in het kader van onze nieuwe ter, willen we de nadruk leggen op de jongeren, vrou- visie, beginnen nu al hele mooie resultaten op te levewen en ouderen, om in hun religieuze -, sociale - en ren. Hartelijke groeten en gebeden aan alle vrienden… culturele behoeftes te voorzien door middel van een Dr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter ISN BULLETIN 2009 | 23

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

N D A H O L L A

E T D İ Y A N

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

EKİM • 2009 SAYI 7

Başkan T.C. Diyanet İşleri İzzet Er Dr. Yardımcısı Prof.nda’ya geldi Holla

HDV Ulu Bergen Op Zoom ı açıld Camii hizmete

Religie en Profeet in de moderne tijd? (I)

Fatih Camii Roermond HDV ete açıldı hizm

Oktober Nr. 7

este vrienden, we zijn teruggekeerd naar het begin. over het verstaan van religie. Daarom dient men in herinneLaten we in herinnering brengen wat één van de ring te brengen hoe men, in het licht van de eigen bronnen basisvragen inzake de religie was. Is religie zo maar van de religie en de historische ervaring, de religie dient te iets, uit de vele belangrijke “dingen” in iemands leven? Of is verstaan. het niet alleen een richtingswijzer voor iemands materiële en immateriële leven, maar ook de basis bron voor principes en De definitie van religie hangt ook samen met een basiswaarden, die iemand op koers houden? Zou het bijvoorbeeld vraag, welke door de eeuwen heen filosofen en denkers heeft niet beter zijn als wij in plaats van religie, alleen en voorna- beziggehouden. Dit is de vraag over de “waarheid”. Wat is melijk op ons verstand en intuïties zouden steunen? Iedereen waarheid? Kan het gekend worden? Is religie er om de waargelooft wel in iets. Waarom zou je je maar op één religie moeten richten? Is religie slechts een geloof in iets? Waarom heeft heid te begrijpen? Wat leidt de mens er toe om te geloven in de filosofie – welke één van de belangrijkste rijkdommen van het bestaan van iets als “de waarheid”? Het antwoord is in de mensengeschiedenis is – geen leidraad voor de massa’s kun- het kort als volgt: Een werkelijkheid die zichzelf aan ons wil nen zijn en vonden de meeste mensen het nodig om in hun doen bevestigen, prikkelt ons van binnenuit (subject) en van leven een bepaalde religie aan te hangen? Waarom hebben de buitenaf (object). Hij stimuleert ons van binnenuit, want zo mensen in de loop van de geschiedenis op de één of andere is ons natuur geschapen. Onze ervaringen van buitenaf - zoals manier altijd behoefte gehad aan “reliOnze ervaringen van buitenaf het heelal, de natuur, de historie, de sagieuze leiding”? Waarom zijn sommige menleving - prikkelen ons omtrent het mensen, zelfs als ze religieuze/geestelij- - zoals het heelal, de natuur, mogelijke bestaan van een “waarheid”, ke principes afwijzen of opstandig zijn de historie, de samenleving dus over het bestaan van een waarheid tegenover God, toch in hun leven op boven en voorbij ons zicht. Deze prikeen bepaalde manier bezig geweest met - prikkelen ons omtrent het keling noemen we ook wel “de zoekreligie? Religies zijn toch door de eeumogelijke bestaan van een tocht naar de waarheid”. wen heen, als reden aangevoerd voor “waarheid”, dus over het conflicten en oorlogen? Waarom hangt De essentie van wat wij zoeken is dus, dan een meerderheid van de mensheid bestaan van een waarheid het doel die de religie ons aanwijst. toch een bepaalde religie aan? Waarom boven en voorbij ons zicht. heeft bijvoorbeeld de Islam, de pretentie om de laatste religie te zijn, terwijl Deze prikkeling noemen we Het leven en begrijpen zoals de reer vele religieuze tradities op de wereld ook wel “de zoektocht naar de ligie het heeft bedoeld, betekent voor aanwezig zijn? Is dit mogelijk? Na de ons, het dichter bij de “waarheid” kowaarheid”. Islam is er geen andere universele godsmen. Misschien is het binnen onze dienst verschenen. Hoe moeten we de menselijke beperkingen niet mogelijk om de waarheid geheel religieuze bewegingen, die bijvoorbeeld in de twintigste eeuw zijn verschenen, zien in verhouding tot de Islam, als laatste en te kunnen begrijpen. Wat wel mogelijk is, is het dichterbij enige ware godsdienst? Als Allah God en Heer van iedereen komen tot de “waarheid”. En dat is mogelijk door geloof en is en als de Islam de enige ware religie is, waarom heeft de praktijk, zoals het beschreven is door de religie. Naargelang Schepper dan vele profeten en openbaringen gezonden? Hoe- onze religiositeit, komen we dichter bij de waarheid en kunwel de Islam in de wereld qua aanhang de snelst groeiende nen we het innerlijk ervaren. En naarmate onze religiositeit godsdienst is, blijven er toch nog miljoenen, zelfs miljarden afneemt, zullen we ons meer bezighouden met de buitenkant mensen geloven in andere godsdiensten; waarom? Wat zegt van materie en gebeurtenissen. En verliezen we het overige het geloof over de plaats van deze mensen in het nu en in het meer uit zicht. Religie is een middel naar de “waarheid”. Dan hiernamaals? is het de vraag, welke godsdienst de essentie van de waarheid Het antwoord op deze vragen vraagt een beetje aandacht. heeft weten te bewaren. Laten we hierop doorgaan in ons volDit onderwerp is voor de hedendaagse mens te bevatten door gend nummer. Hartelijke groeten. allereerst een antwoord te geven op de vraag “Wat is religie?”. De behoefte om de religie te definiëren is niet omdat het moeilijk te begrijpen is. Onder invloed van de tijd en de heersende cultuur, ontwikkelen mensen verschillende opvattingen 24 | ISN BULLETIN 2009

Dr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

N D A H O L L A

E T D İ Y A N

V A K F I

A Y L I K

H A B E R

N İ B Ü L T E

KASIM • 2009 SAYI 8

Müşaviri Avrupa Din Hizmetleri eyi’ne katıldı Dini Liderler Kons

Müşaviri Din Hizmetleri Bakanıyla t Hollanda Adale ı konferansa katıld

Religie en Profeet in de moderne tijd? (II) Beste vrienden,

Hizmetleri Rotterdam Din ve Çevre” Ataşesi “İslam katıldı konferansına

November Nr. 8

religie, dat het aan de mensen een levenswijze en een wereldvisie aanreikt. Religie geeft de mens een manier van waarderen en een levenswijze. Het geeft de mogelijkheid om zich vrijwillig te binden aan de Schepper en om zich te voorzien in zijn geestelijke behoeftes.

n het vorige nummer waren we gebleven bij de kwestie van de definitie van religie. Religie bestaat niet alleen uit beproeving door middel van pijn, rampen en vrees voor de dood in deze wereld en het beteugelen van mensen door het bang De aldus gedefinieerde religie(s) worden in het algemeen onmaken met hevige hellevuur. Het is er niet voor om de capaciderverdeeld in “goddelijke en menselijke religies” of “geopenbaarteiten en de zelfverwezenlijking van de mens te belemmeren. Het de en niet geopenbaarde religies”. Men noemt deze religies ook is ook geen middel, welke de sterkeren in de samenleving gebruiwel ontwikkelde en niet ontwikkelde (stam-) religies. Religies met ken, om de zwakkeren uit te buiten en het volk te verdoven. Om een openbaringskarakter hebben steeds dezelfde basis elementen dat te veronderstellen moet men niet begrepen hebben wat voor en zelfde waarheden benadrukt. Elke door Aleen moreel effect religie – welke zich baseert Alle profeten lah gezonden profeet heeft, gezien vanuit de op openbaring en die zowel het verstand als de concentreerden zich basisdisciplines, zich opgesteld als de opvolger geest aanspreekt - op de mens heeft. Religie is op steeds dezelfde of vervolmaker van een voorafgaand profeet. een gids die betekenis geeft aan het leven, op het Elke profeet richtte zich op de omstandigheonderwerpen. Dat is kruispunt tussen het verstandelijke en het geesden en behoeftes van zijn tijd. Daarbij volde eenheid van God, telijke, in het leven van de mens. Religie bestaat niet alleen – zoals sommigen het definiëren – uit profeetschap, herschepping stond de profeet niet met het herhalen van de boodschap van de profeet voor hem, maar gaf een geloof in een “hoger wezen”. Het woord ‘reen aanbidding. God de waar nodig uitleg. En zo nodig vond er verligie” heeft een bredere betekenis. Verhevene hield bij Zijn nieuwing plaats. Alle profeten concentreerden (via profeten gestuurde) zich op steeds dezelfde onderwerpen. Dat is In de Islamitische bronnen, dus in de Kogeboden en verboden de eenheid van God, profeetschap, herschepran en de overleveringen van de Profeet, wordt vanwege zijn genade en ping en aanbidding. God de Verhevene hield het woord religie (dīn) voor vele betekenissen gebruikt. In het algemeen wordt bedoeld: het liefde - rekening met het bij Zijn (via profeten gestuurde) geboden en geloven, het gehoorzamen en aanbidden van kennis- en begripsniveau verboden - vanwege zijn genade en liefde - reeen schepper, zedelijke gedragingen, deugden kening met het kennis- en begripsniveau en en de behoeftes van de en goedheid, verantwoordelijkheden in de sade behoeftes van de gemeenschappen waarmenleving, het zich bevinden op het rechte pad gemeenschappen waarvoor voor ze bedoeld waren. Volgens de visie van de ze bedoeld waren. (sirat al-mustaqim). Ook hebben psychologen, Islam op de openbaringsgeschiedenis, bestond sociologen en filosofen een definitie van religie de kern van de boodschappen van alle profegegeven. Voor de psychologen bijvoorbeeld is religie een superten uit de Islam. En uiteindelijk is met de komst van onze Heilige ego kwestie, dus een instituut dat ontstaan is als een projectie van iemands persoonlijkheid, die de individu verbindt met de ge- Profeet, de religie vervolmaakt en is er een einde gekomen aan de meenschap. En volgens de sociologen bestaat religie uit waarden, openbaringen: “Nu heb Ik uw godsdienst voor u vervolmaakt, die verband houden met het samenleven in een gemeenschap, en Mijn gunst aan u voltooid en de Islam voor u als godsdienst gewelke in de loop van tijd veranderd zijn in geloof en traditie. Voor kozen.” (Al Maa-Idah, 5:3) Naast de Islam, die volgens deze vers de mystiek en de godsdienstpsychologen is religie een opvoeding als laatste religie is verkozen, zijn er heden ten dage onder de oude van het innerlijke van een mens, om tot vervolmaking te komen. religieuze tradities, nog vier grote religieuze tradities. De moslims Om een religie genoemd te kunnen worden dient geloof allereerst hebben vanaf het ontstaan van de Islam, deze religies gekend en vier basis elementen te bevatten. Dit zijn geloof, aanbidding, ze- hebben zijn met de aanhangers daarvan samen geleefd. Deze zijn denleer en navenante handelingen. het Jodendom, het Christendom, het Hindoeïsme en het Boeddhisme. Hopelijk tot de volgende maand. Het geloof bevat een geloof in een God, openbaring, profeetschap, engelen en een heilig boek. En aanbidding houdt in dat Hartelijke groeten. er een gebedshuis en een religieuze gemeenschap aldaar aanwezig Dr. Bülent Şenay is. En bovenal, als gemeenschappelijk punt van definities van de

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter ISN BULLETIN 2009 | 25

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

İ BÜLTEN K HABER FI AYLI NET VAK DA DİYA HOLLAN

December Nr. 9

Aan het begin van een nieuw jaar

ARALIK • 2009 SAYI 9

Müşaviri Din Hizmetleri tüsü’nde Clingendael Ensti

Müşaviri Din Hizmetleri e Avrupa Konseyi’nd

Beste vrienden,

nze grote dichter Necip Fazil Kisakürek het schrijft in zijn gedicht, “Alles stroomt, het water, de geschiedenis, de ster, de mens en de gedachte; goten zijn een paar, uit de één stroomt het heilige licht (noer) en uit de ander vuil”. Zo ook stroomt ons leven als water, als geschiedenis, als de ster. Zo zijn we in dit tijdelijk bestaan weer aan het einde van een jaar aangekomen en staan we op de drempel van het nieuwe jaar 2010. Je kunt je afvragen “Wat zal het uitmaken?” of “Was er werkelijk een tijdsgewricht zoals 2009 en gaan we een ‘nieuw’ tijdsgewricht tegemoet, welke 2010 heet?” Het menselijk leven bestaat in één opzicht uit “een dialoog met de stroom die men tijd noemt”. In dit dialoog met de tijd, zullen zij de niet vreemd zijn aan het gebed, weten dat aanbidding betekenis geeft aan de mens. Iemand die (zelfs een beetje) bidt, zijn handen in het gebed opent en zijn ogen richt naar de horizon, heeft een nog diepere begrip van “de tijd”. Zoals de dichter het ook stelt: “Gebed, gebed, de handen zijn getinteld; de sterren zijn in de handpalm, de hemel verscheurd; de tranen zijn een akker, vol klavers… Een adem, een wierook, een damp; garen, zijn heel dun, maar weven de leegte.” Laat er geen leegte in onze innerlijke wereld overblijven, welke niet is geweven in het nieuwe jaar. Terwijl we in onze gebeden zeggen “Mijn Heer, verruim mijn borst. En maak mij mijn taak lichter. En ontdoe de knoop in mijn tong, opdat zij mijn woorden mogen verstaan” (Soera Taa Haa: 20, 25-28), denken we soms als we innerlijk een balans opmaken –bijvoorbeeld in de rijmen van Can Yücel, Je moet je niet zo hechten aan iets, zo blindelings. Je moet niet zeggen “Ik kan niet zonder die of dat leven”. Moet je gewoon niet zeggen. Want je zult dat wel kunnen. Je hoeft helemaal geen grootspraak te bezigen. Als je het je niet veel toe-eigent, zal je ook niet te veel toebehoren. Het gebouw waarin je werkt, je tafel, je telefoon, je visitekaartje… Zelfs je handen en voeten moet je je niet te veel toe-eigenen. Je moet je gedragen alsof ze niet van jou zijn. En als je niets hebt, zal je ook niet bang zijn om ze kwijt te raken. Je moet je gedragen alsof je ook zonder dat kan leven. Zo moet je bijvoorbeeld niet veel spullen hebben thuis. Je moet er lukraak kunnen lopen.” We kunnen wel in de kamer lukraak lopen, maar in het leven vraagt het lopen een fijnheid, zich bewust zijn en de wetenschap dat je vergankelijk bent. De dingen die wij denken te bezitten moeten we ons niet al te veel toe-eigenen en moeten we ons bewust zijn van de oneindigheid. Zodat de afscheid van 2009 ons geen verdriet zal doen en het begin van 2010 ons niet onnodig veel zal opwinden. De dichter vertelt ons dat wij in ons leven alert moeten zijn op wat wij ons toe-eigenen…

lideri Rabia Uygur Türkleri ziyaret etti Kader HDV’yi

“Als je per se iets wil toe-eigenen, dan moet je de plekken waar de daken samenkomen met de hemel, je toe-eigenen. Je moet je de hemel toe-eigenen, de zon, de maan, de sterren… De Noorderster bijvoorbeeld, wordt jouw ster. Je gaat zeggen “Die is van mij”. Als je per se wilt dat bepaalde dingen van jouw worden… De regenboog wordt bijvoorbeeld van jou. Als je per se ergens toe wilt behoren, dan moet je aan de kleuren toebehoren. Bijvoorbeeld aan oranje, of aan roze. Of je gaat toebehoren aan de hemel. Je moet leven zonder je veel toe te eigenen, zonder veel toe te behoren. Alsof het leven uit je vingers zal wegglijden, maar ook alsof het altijd van jou zal blijven. Je moet losjes leven. Door er aan het randje vast te pakken...” Nu we op het punt staan om bij ‘het randje van 2010 vast te pakken’, wil ik ingaan op wat Kerstmis en Oud en Nieuw precies inhouden. Bij dit onderwerp is er sprake van enige verwarring. Het is niet alleen een kwestie van “het vieren van een Christelijke gewoonte door Moslims”. In het stuk “Oud en Nieuw en Kerstmis” van dit bulletin, wordt daarbij stilgestaan. De viering van Kerstmis en Oud en Nieuw berust slechts op oude polytheïstische geloven en mythes en werd later door het Christendom overgenomen. Tegenwoordig is het verworden tot amusement en extreme consumentisme en wordt daarom niet door alle Christenen even positief ervaren. Kerstmis is een Christelijk feest met heidense wortels en wordt ook in niet-christelijke landen gevierd als een gelegenheid tot consumptie en amusement. Om de religieuze dimensie van Kerstmis duidelijk te krijgen, is een begrip van de historische relatie van de Griekse en heidense mythologieën met de Christelijke geloven noodzakelijk. Met name moslims die in niet-moslim landen leven, kunnen hun buren hun gelukwensen overbrengen, omdat dat de gewoonte van de heersende cultuur van dat land is. Maar buiten dat om is het moslims niet geoorloofd om aan kerkdiensten of vieringen deel te nemen. Uitzondering hierop is het ingaan op een uitnodiging om “als instelling moslims te vertegenwoordigen bij een gebedsgelegenheid”. Hoe het ook zij, het is volgens de westerse en christelijke gebruiken, het begin van een nieuw kalenderjaar. Wij kunnen het ook zien als een gelegenheid om onze handen te openen en de “Bezitter van de tijd en de ruimte” in gebed te smeken, “Rabbic’alnî mukîmessalatî ve min zürriyetî. Rabbenâ ve tekabbel duâ. Rabbenağfirlî ve-li vâlideyye velil muminîne, yevme yekûmu-l’hisâb” “Mijn Heer maak mij en mijn kinderen onderhouders van het gebed. Onze Heer, aanvaard mijn gebed. Onze Heer, vergeef mij en mijn ouders en de gelovigen op de Dag waarop de afrekening zal plaatsvinden.” (Soera Ibrahiem, 14: 40-41) Dr. Bülent Şenay

Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter

26 | ISN BULLETIN 2009

HABERLER SAYI 1 HOOFDARTIKELS

OUD EN NIEUW en KERST Het Kerstfeest is de viering van de geboorte van Jezus in de Christelijke wereld. In het Turks wordt daarvoor het (Franse) woord Noël gebruikt. Het is afkomstig van het Latijnse woord natalis en betekent geboorte. Ook wordt het woord Kerstmis gebruikt als de “viering van de geboorte van de Messias”.

n de polytheïstische (heidense) Grieks-Romeinse cultuur werden de godenbeelden aanbeden (en als wens van zegen, gezalfd). Daar komt het woord Christos (gezalfde) vandaan. Later is Jezus (Isa) ook Christus genoemd, naar die “met zalf geheiligde god van de zegen”. Het woord “mis” in “Kerstmis” komt van het Latijnse woord missa en dat heeft zijn oorsprong in het Perzische woord mizd (het avondeten in naam van god). In het van oorsprong Perzische Mithraïsme, welke wijd verbreid was in de Romeinse heidendom, geloofde men dat de god Mithras ter aarde was nedergedaald en met zijn twaalf discipelen (in analogie van de symbool twaalf van Zodiak), de wereld was rondgereisd om zich aan het eind op te offeren voor de zonden van de mensheid. Het Mithraïstische festival, waarbij een stier werd opgeofferd, zijn bloed werd gedronken en zijn vlees werd opgegeten, heeft de Christelijke Zondagmis beïnvloed en is de Kerstmis daaruit voortgekomen. Kerstmis baseert zich van oorsprong op de oud-Romeinse en preChristelijke Saturnali festival, dat eind december begon. In deze festival vermengden zich polytheïstische elementen. Eén van de belangrijkste heidense rituelen was het aanbidden van Mithras, “de zonnegod”. Men vierde 25 december als de geboortedag van Mithras. Omdat volgens Christelijke wetenschappers, de geboortedag van de Profeet Isa (Jezus) niet exact bekend was, werd 25 december door het Westerse Christendom als zijn geboortedag aangenomen. Hoewel Jezus zich aan de zaterdag-traditie hield, stamt de viering van de zondag uit de tijd van het Romeinse “zonnefestival”. Tertullianus, één van de kerkvaders, heeft het over deze transformatie en beïnvloeding. De eerste omzetting van de Saturnali festival in de Kerstviering was ten tijde van Paus Liberius in 353 of 354 n.C. Volgens christelijke theologen was de reden voor het vieren van sommige heidense festivals en rituelen door Christenen, hen te beschermen voor de invloeden van de van oorsprong Indo-Perzische Mithraïsme. Kerstmis is daarvan de meest bekende voorbeeld en wordt door de Westerse Christenen op 25 december gevierd en wordt gecombineerd met de Nieuwjaars viering op 1 januari. De Oosterse Christenen vieren hetzelfde op 6 januari. Het verschil ligt hem in de onenigheid over de datering. De kerst- en nieuwjaarsvieringen zijn in de loop der tijd versmolten met de mythe van de Kerstman. Men ging de legendarische Christelijke heilige Santa Claus later ook als

“Papa Noël (Kerstman)” te noemen. Voor het eerst werd de Kerstman met zijn bekende kenmerken in 1870 door Thomas Nast getekend en werd ook beschreven in het gedicht van Clement C. Moore, “A visit from Saint Nicholas”. Volgens de legende woont hij op de Noordpool en wordt zijn slee getrokken door vliegende rendieren. Het verhaal over de behulpzaamheid van Sint Nicolaas, de Christelijke bisschop, die in de vierde eeuw heeft geleefd in Demre bij Antalya (gestorven in december 352), is later veranderd in de legende van de Kerstman, die cadeautjes aan kinderen bracht. De kerstviering, die volgens de christelijke theologen geen plaats heeft in het christelijk geloof, is overgenomen van de polytheïstische Romeinse cultuur. De naam Sint Nicolaas komt in verscheidene vormen terug, zoals Santa Claus (Amerika en Canada), en Sinterklaas (Nederland).

heidense zonnewendefeest in Scandinavië en was net als de Kerstviering ook op 25 december. Ook het eten van varkensvlees tijdens Kerstfeest/Oud en Nieuw was een gewoonte tijdens de heidense Joelfeest. Deze gewoontes (van naaldbomen, eten van varkensvlees met Oud en Nieuw en kaarsen) werden in Europa voortgezet en werden er bij alle mogelijke vieringen, kaarsen of andere verlichtingsmethoden gebruikt. Versieringen aan bomen van maantjes, zon en sterretjes zijn symbolen van de Babylonische goden. Ze gingen via de oud-Mezopotamische, Griekse en Romeinse geloven over op het Jodendom en het Christendom en bereikten ons op die wijze.

De viering van Kerstmis en Oud en Nieuw berust slechts op oude polytheïstische geloven en legendes en werd later door Christenen overgenomen. Heden ten dage is het meer verworden tot amusement en extreme consumentisme en wordt daarom door vele Christenen niet even enthousiast verwelkomt. Kerstmis is een Christelijk feest met heidense wortels en wordt ook in niet-christelijke landen gevierd als een gelegenheid tot consumptie en amusement. Om de religieuze dimensie van Kerstmis duidelijk te krijgen, is een begrip van de historische relatie van de In westerse landen feliciteren mensen el- Griekse en heidense mythologieën met de kaar met Kerstmis (bijvoorbeeld “vrolijk Christelijke geloven noodzakelijk. Kerstmis”). Hoewel wordt beweerd dat Sint Nicolaas in Demre heeft geleefd, gelooft Onze conclusie uit deze achtergrondinformen dat Italiaanse zakenlui in 1087 zijn li- matie is dit: Met name moslims die in nietchaam hebben gestolen en naar Italië heb- moslim landen leven, kunnen hun buren ben gebracht. Zijn bezoekplaats is naar hem hun gelukwensen overbrengen, omdat dat de genoemd en bevindt zich in het Katholieke gewoonte van de heersende cultuur van dat plaatsje Bari in het zuiden van Italië. land is. Maar buiten dat om is het moslims niet geoorloofd om aan kerkdiensten of vieDe versierde naaldboom is volgens som- ringen deel te nemen. Uitzondering hierop is mige bronnen te herleiden tot de rituelen het ingaan op een uitnodiging om “als instelbij de aanbidding van de god Attis van het ling moslims te vertegenwoordigen bij een Grieks-Romeinse polytheïsme. Men geloof- gebedsgelegenheid”. Hoe het ook zij, het is de dat Attis de god van de overvloed was. volgens de westerse en christelijke gebruiken, Omdat hij dat later wilde terugzien, zou hij het begin van een nieuw kalenderjaar. Wij herboren zijn in de gedaante van de naald- kunnen het ook zien als een gelegenheid om boom. De naaldboom werd aanbeden als de onze handen te openen en de “Bezitter van symbool van overvloed. In andere bronnen de tijd en de ruimte” in gebed te smeken, wordt vermeld dat de Kerstboom teruggaat naar een geloof uit de Scandinavische reli“Rabbic’alnî mukîmessalatî ve min zürriygieuze overtuigingen en legenden over een etî. Rabbenâ ve tekabbel duâ. Rabbenağfirlî heilige naaldboom. Volgens de legende hing ve-li vâlideyye velil muminîne, yevme yekûOdin, één van de Scandinavische goden, na mu-l’hisâb” de wereld geschapen te hebben, zich aan een nooit verdorrende naaldboom. Men geloofde “Mijn Heer maak mij en mijn kinderen dat deze dan veranderde in wijsheid en ken- onderhouders van het gebed. Onze Heer, nis. Het zich opofferen van Odin in de le- aanvaard mijn gebed. Onze Heer, vergeef gende over de naaldboom, wordt door de mij en mijn ouders en de gelovigen op de Christenen vergeleken met de kruisiging van Dag waarop de afrekening zal plaatsvinden.” Jezus. Volgens een andere opvatting, stamden (Soera Ibrahiem, 14: 40-41) de naaldboom en kaarsen van de Joelfeest van de antieke Arische geloven. De naaldboom (Bron: Diyanet Encyclopedie van de Islam, vertegenwoordigt de onsterfelijkheid en de Artikel “Noël” door dr. Bülent Şenay) kaarsen waren er waarschijnlijk om de kwade geesten en de heksen te verjagen. De kaarsen werden aangestoken en aan bomen vastgemaakt. De Joelfeest was een voorchristelijke ISN BULLETIN 2009 | 27

ISN BULLETIN 2009

Nabuurschap in den vreemde

abuurschap en rechten van buren worden heel erg belangrijk gevonden in ons geloof. Het volgende Koranvers, die over enkele basisprincipes van de Islam gaat, benadrukt duidelijk de noodzaak van de goede omgang tussen buren: “Aanbidt Allah en vereenzelvigt niets met Hem en weest goed voor de ouders en ook voor de, verwant, de wezen, de behoeftigen, de verwante buur, de niet-verwante buur, de niet-verwante medeburger, de reiziger en aan degenen die onder uw macht zijn...” (Soera Nisaa, 4:36)

Dr. M. Fevzi Hamurcu

Attaché Religieuze Dienstverlening Rotterdam

Moslims hebben, uitgaande van deze richtlijnen, mooie voorbeelden in hun gedrag tentoongesteld. Rechten van buren worden gezien als iets heiligs, welke in acht genomen dienen te worden. Belangrijke zaken die beschermd dienen te worden zijn het leven, het bezit en de eer van de buur. Het delen in het verdriet en de blijdschap van de buur is een religieuze plicht. De Turkse cultuur is gevormd met deze geest en principes van de Islam. Ook in onze cultuur kennen we vele mooie voorbeelden van goed nabuurschap uit het verleden en heden. Als voorbeeld kunnen we noemen zakenlieden, die hun tweede klant van de dag doorsturen naar de buurman omdat die nog geen zaken had gedaan die dag. Er zijn genoeg van dit soort mooie voorbeelden van liefde, respect, verdraagzaamheid en bescheidenheid in onze historie.

“Gabriël heeft mij zo zeer het goed doen naar de nabuur geadviseerd, dat ik bijna dacht dat hij de buur als de erfopvolger van zijn buur zou aanwijzen.”

Onze Profeet (vzmh) zegt het volgende over het belang van de nabuurschap: “Laat hij die in Allah en de laatste dag gelooft zijn buren respekteren.” (Boechari en Moeslim, Nawawi, 40 Hadith nr. 15) “Voor Allah is de beste vriend, degene die zijn vriend het beste behandelt; de beste onder de buren, is degene die zijn buur het beste behandelt.” (Tâc, deel 5) “Gabriël heeft mij zo zeer geadviseerd, goed te doen jegens de buur, dat ik bijna dacht dat hij de buur als de erfopvolger van zijn buur zou aanwijzen.” (Boechari, Adab, 28; Moeslim, Birr 140–141;Tirmizî, Birr, 28; Ibn Mâce, Adab, 4)

En zij die het niet zo nauw nemen met deze aanwijzingen van de Koran en de Hadith, worden door de Profeet als volgt gewaarschuwd: “Degene wiens buren zich niet veilig voelen voor zijn slechte daden, kan de hemel niet binnengaan.” (Moeslim, Iman, 73; Boechari, Adab, 29; Tirmizi, Qiyamah, 60)

28 | ISN BULLETIN 2009

Als volk hebben wij ook met onze niet-moslim buren eeuwen van goed nabuurschap gekend, wat heel bijzonder mag heten. Wij wisten als beschaving, dezelfde stad, wijk en straat, eeuwenlang te delen met gemeenschappen met een andere taal, religie en/of afkomst en met verdraagzaamheid naar verschillen te kijken. Helaas zien we dat tegenwoordig de burenrelaties niet zijn wat ze zijn geweest. Misschien zijn buren niet meer zo afhankelijk van elkaar, maar ze hebben wel elkaars vriendschappelijkheid nodig.

ISN BULLETIN 2009 De alsmaar groter wordende steden hebben duidelijk de warme burenrelaties verzwakt… Het komt tegenwoordig voor dat buren in een zelfde appartementsgebouw, elkaar niet eens bij uitzonderlijke gebeurtenissen of dagen bezoeken. Of dat buren elkaar zelfs in de lift niet groeten of een woord tegen elkaar zeggen. Kijkend naar deze verkeerde voorbeelden, begrijpen we dat we beter dienen te luisteren naar de aanwijzingen van onze Heer en onze Profeet. En voor mensen die in een vreemd land leven, is het belang van nabuurschap en onze buren nog groter. Zelfs als we verhuizen naar een ander dorp of stad, voelen we ons al in den vreemde. En bij mensen die al jaren in Europa wonen, is het gevoel van vervreemding nog sterker. Voor die mensen heeft nabuurschap een diepere betekenis. Onze mensen die hier duizenden kilometers van hun vaderland zijn verwijderd, zijn meer gesteld op nabuurschap.

Ver verwijderd van familie in den vreemde… Dan betekenen buren, waarmee je lief en leed kan delen, heel voor iemand… Mensen die niet jarenlang hebben geleefd in een heel andere cultuur, kunnen zich deze gevoelens moeilijk voorstellen. Maar voor de Turken in Europa heeft het nabuurschap een nieuwe betekenis en dimensie gekregen: Voor hen betekent nabuurschap nu solidariteit en wederzijdse hulp of zelfs broederschap/zusterschap. Het betekent voor hen een soort strohalm waar men aan vastklampt om niet ontworteld te raken. Als mensen gehecht zijn aan hun herkomstland, dan voelt men zich onthecht in het buitenland. Dat heeft er toe geleid dat buren een hechtere relatie aangingen; het maakte dat zelfs noodzakelijk. Nabuurschap ging verder dan het vervullen van iemands materiële en immateriële behoeftes. Het werd een middel tot het aanleren van een identiteitsbewustzijn en het overbrengen van culturele en morele waarden aan de jonge generaties.

Voor mensen die in een vreemd land leven, is het belang van nabuurschap en onze buren nog groter.

Onze landgenoten die nu al bijna een halve eeuw in Europa wonen, hebben bij hun streven om een nieuw leven op te bouwen, de grootste steun aan hun buren gehad. Zo werden buren elkaars vertrouwelingen. Terwijl de familie en vrienden ver weg waren, was de buurman/buurvrouw daar als je iemand nodig had. Dat gevoel heeft hen meer tot elkaar gebracht.

Je hebt van die vriendschappen die je nooit vergeet. Waar je het jaren over hebt en welke nooit verouderen. Zoals vriendschap tijdens de militaire dienst, de bedevaart enz… En in Europa is daar bijgekomen, de vriendschap in den vreemde. Wanneer je met iemand van de eerste generatie in een diep gesprek gewikkeld raakt, dan krijg je absoluut een verhaal te horen over vriendschap en nabuurschap; al zijn er jaren overheen gegaan. De buurrelaties die toen waren ontstaan, waren soms sterker dan iemands familieband. Men was soms als een ouder en soms als een kind voor elkaar… Bij ziekte werden allereerst de buren ingelicht. Als er iemand was overleden, waren weer de buren er bij om de helpende hand uit te steken.

Dankzij deze solidariteit wisten onze mensen hun identiteit over te brengen naar hun nieuwe omgeving. De vele moskeeën, verenigingen, educatieve en culturele centra en eigen ondernemingen in alle uithoeken van Europa, zijn daar een bewijs van. Het buitenland is niet meer de plaats waar heimwee wordt gevoeld. Gezien de veranderende omstandigheden, is het misschien ook nodig om een nieuwe missie aan het nabuurschap toe te kennen: Als wij met de Europese mensen goede nabuurschappen kunnen vestigen, dan is dat een grote kans om onszelf en onze waarden te presenteren. We kunnen er serieuzer werk van maken om onze deuren, tafels en harten te openen voor onze buren; en in te gaan op hun uitnodigingen. Om zodoende nieuwe relaties aan te gaan! Het is evident dat onze wereld meer dan ooit behoefte heeft aan dat soort toenaderingen.

ISN BULLETIN 2009 | 29

ISN BULLETIN 2009

Er is nog heel veel te doen

Dr. Mustafa Kahraman

Attaché Religieuze Dienstverlening te Deventer

este lezers, laten we eens een blik werpen naar het nabije verleden vanuit het venster van de eerste en tweede generatie. Als we een vergelijking maken van de situatie van toen met die van nu, dan kunnen we zeggen dat er heel veel is bereikt. Ook het nieuwsbulletin dat u in handen heeft, is daar een bewijs van. Als men onze hier pas gearriveerde mensen 30-40 jaar eerder zou gezegd hebben “Jullie zullen in Nederland zoveel moskeeën hebben, daar zal aan jullie kinderen jullie geloof, taal en cultuur worden geleerd, jullie en jullie vrouwen zullen daar vijf keer per dag kunnen bidden en jullie Vrijdaggebed alsmede jullie religieuze feestdagen daar eren”, dan zouden ze daar niet eens over kunnen dromen. Want zij waren naar Nederland (en andere West Europese landen) gekomen om de kost te verdienen en hadden het erg moeilijk. Die verhalen hoor ik in mijn persoonlijke gesprekken, waarbij men met emoties terugblikt naar die moeilijke tijden. Vooral als ze terugdenken aan feestdagen die zij ver van hun geliefden alleen moesten doorbrengen, dan komen de emoties weer naar boven. Het feestgebed moest toen vaak in speciaal voor die gelegenheid afgehuurde ruimtes worden verricht, waarvoor ook vele kilometers moesten worden afgelegd. De functies die al deze moskeeën vervullen en waar nu onze kinderen blijmoedig bouwen aan hun toekomst, tonen de vooruitziendheid van onze mensen, alsmede hun verbondenheid aan hun geloof, volk en cultuur. Onze geliefde Profeet Mohammed (v.z.m.h.) vroeg aan zijn metgezellen, nadat hij zijn preek had gehouden tijdens de Afscheidsbedevaart “Mijn metgezellen! Morgen zullen ze jullie bevragen over mij. Wat zullen jullie dan zeggen?” De aanwezige metgezellen antwoorden “Wij zullen getuigen dat u uw taak als 30 | ISN BULLETIN 2009

boodschapper van Allah heeft volbracht en dat u ons advies en raad heeft gegeven”. De profeet hief zijn heilige wijsvinger ter hemel en richtte het daarna naar zijn metgezellen en zei “Wees er getuige van O mijn Heer! Wees er getuige van O mijn Heer! Wees er getuige van O mijn Heer!” Zo ook zullen deze plekken voor één ieder, die zelfs de geringste bijdrage heeft geleverd, te zijner tijd voor Onze Heer openlijk daarvan getuigen. Onze gemeenschap heeft in de afgelopen 40 jaar in Nederland heel veel bereikt. Maar als we kijken naar wat onze voorouders in de eeuwen voor ons, allemaal hebben bewerkstelligd, dan is het duidelijk dat ons veel te doen staat. Als we kijken naar ons verleden, dan kan objectief vastgesteld worden dat er heel veel zaken zijn waar we trots op kunnen zijn. Dat is ons goed recht, maar het alleen trots zijn op de geschiedenis en het daarbij te laten, past niet bij onze mensen. Als we alleen trots blijven zijn op onze geschiedenis en niet de nodige stappen zetten naar de toekomst, dan blijven we niet staan waar we zijn, maar zullen wij zelfs achteruit gaan. Dit kan misschien van toepassing zijn voor samenlevingen zonder doel of zonder toekomstplannen Voor samenlevingen met een doel en een toekomstverwachting is zoiets echter onacceptabel. Onze mensen hebben altijd al doelen in het leven en gedachten voor de toekomst gehad; dat was in het verleden zo en dat zal het geval blijven zijn. Grote gemeenschappen hebben dromen met betrekking tot de toekomst. En zij zijn groot geworden omdat zij zich dag en nacht hebben ingezet om die dromen te verwezenlijken. Zoals boven al vermeld, geeft al datgene wat tot op heden is gedaan, grote hoop voor de toekomst. Maar als je er bij stilstaat, is het duidelijk dat ons nog veel te doen staat.

Alphen a/d Rijn HDV Hac覺 Bayram Moskee

Delft HDV Sultan Ahmet Moskee

Islamitische Stichting Nederland

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken in Nederland Prof. Dr. Ali Bardakoğlu, Hoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken, kwam bijeen met de godsdienstfunctionarissen in Nederland in de vergaderzaal van het Consulaat-generaal te Rotterdam. Hij zei “In de Islam is elk individu persoonlijk verantwoordelijk tegenover de Verheven Schepper en niemand heeft een streepje voor. Ieders religiositeit is diens eigen verantwoordelijkheid. ”

n de vergaderzaal van het Consulaat-generaal van Turkije te Rotterdam kwamen de godsdienstfunctionarissen, die vallen onder de Attachés van Rotterdam en Deventer, bijeen met het Hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken, prof. dr. Ali Bardakoglu. Hij zij dat de functie van godsdienstfunctionaris “niet zo maar een functie” is. Aan de bijeenkomst, met als gastvrouw mevrouw Esen Altuğ (Consul-generaal te Rotterdam), namen deel prof. dr. Ali Dere (Hoofd Externe Relaties van het Presidium voor Godsdienstzaken), Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te ’s-Gravenhage en 34 | ISN BULLETIN 2009

voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening aan het Consulaat-generaal van Rotterdam), Melek Derviş (Viceconsul te Deventer), Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Dienstverlening te Deventer) en ongeveer 125 godsdienstfunctionarissen. Dr. Bardakoğlu vertelde dat hij in Duitsland aan twee belangrijke activiteiten had deelgenomen. Zo had hij een openingstoespraak gehouden op een symposium over waarden aan een aantal universiteiten. Daar zou interactief gesproken zijn over hoe we gedeelde waarden moeten

verstaan en toepassen en wat de verwachtingen van de mensheid zijn over gedeelde waarden. “Want de (misschien belangrijkste) tekortkoming van Turkije was dat wij tot voor kort geen echte behoefte hebben gevoeld om ons te openen aan de buitenwereld. Er was weinig behoefte om de bestaande kennis en vaardigheden, de ervaring met samenleven, de liefde voor de medemens e.d. te delen met de buitenwereld. Wij voelen en merken die behoefte en vinden het belangrijk om met eigen middelen te doen wat we juist achten.” “Op de Duitse universiteiten vielen mij een aantal belangrijke zaken op. Ten eerste zag ik dat er een grote belangstel-

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties traditie en kennis van het geloof. In dat opzicht zal er in de Islam geen sprake kunnen zijn van een monopolievorming. Er is geen monopolie om namens het geloof te spreken. Er is geen persoon die de religieuze autoriteit alleen vertegenwoordigd. Ook staat niemand hoger in rang namens het sacrale. Dit gegeven is een basiskenmerk van het Islamitisch geloof.”

ling voor, respect en zelfs hoop was jegens Turkije. Wij waren verheugd om zelfs uit de mond van de hoogste autoriteiten van de universiteiten te horen dat er naar Turkije gekeken en nauwe relaties met Turkije ontwikkeld dienen te worden om de Islam in de wereld beter te kunnen begrijpen vanuit een verlichte blik.” Hij vervolgde “De poging van onze westerse vrienden om de Islam en de Moslims te begrijpen vanuit een Christelijk optiek blijkt ontoereikend en zelfs misleidend te zijn. Er is in de Christelijke wereld een geïnstitutionaliseerde godsdienst ontstaan en is er een laag die als het ware de godsdienst vertegenwoordigt. In de Islamitische wereld echter is elk individu persoonlijk verantwoordelijk tegenover de Verheven Schepper en niemand heeft een streepje voor. Ieders religiositeit is diens eigen verantwoordelijkheid. De taak van onze godsdienstfunctionarissen is het vertegenwoordigen van de religie. Niet het intermediëren tussen de individu en de Verheven Schepper, maar enkel het aan mensen overbrengen van kennis over het geloof. Dit is van groot belang. U als godsdienstfunctionarissen dient dit absoluut te benadrukken. De functie van godsdienstfunctionaris is niet zo maar een functie. Het is een beroep met verantwoordelijkheid”. “In de Islamitische traditie vormen kennis en trouw aan de bronnen, de religieuze autoriteit. We dienen onze religiositeit vorm te geven door te kij-

ken naar de onbetwiste informatie uit de bronnen, door zelfrealisatie, door ons verstand, kritische denken en de omstandigheden waarin we verkeren erbij te betrekken bij de actualisering van ons verstaan, rekening houdend

“De functie van godsdienstfunctionaris is niet zo maar een functie. Het is een beroep met verantwoordelijkheid” met de wereld waarin we leven. Daarom is het in onze traditie zo dat godsdienstfunctionarissen en godsdienstgeleerden nooit tussen het individu en de Verheven Schepper bemiddelen of een autoriteit zijn, die het sacrale vertegenwoordigen. Ze vervullen slechts een functie in het doorgeven van de

Dr. Bardakoğlu besloot zijn toespraak met het volgende: “We dienen het geschapene lief te hebben vanwege de Schepper. Men dient niet alleen de mens, maar ook de objecten en het natuur zien als iets wat ons is toevertrouwd. Daarom is de dialoog volgens ons van groot belang. Er is echter één voorwaarde aan de dialoog en dat is dat we ons bewust zijn van ons zelf en dat wij zelfvertrouwen hebben. Feitelijk is iemand die zelfvertrouwen heeft, iemand die vrij en zich zelf bewust is, bewust is van zijn doen en laten maar zich zelf niet ziet als het hoogst door de mensheid bereikte punt. Tijdens de persconferentie, die na de conferentie werd georganiseerd, vertelde Bardakoğlu dat hij had deelgenomen aan de vergadering van het algemeen bestuur van de Islamitische Stichting Nederland. Hij deelde mee dat het voorzitterschap van de stichting dat al geruime tijd waargenomen werd door Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening van het Consulaat-generaal te Rotterdam), voortaan vervuld zal worden door Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te ’s-Gravenhage.

ISN BULLETIN 2009 | 35

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Vicehoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken in Nederland Prof. dr. Izzet Er, Vicehoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken, was tussen 16 en 23 oktober 2009 in Nederland om deel te nemen aan conferenties en het verrichten van de opening van twee nieuwe moskeeën van de Islamitische Stichting Nederland.

e Vrije Universiteit van Amsterdam organiseerde samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken een conferentie met als onderwerp “De relatie tussen overheid en religieuze organisaties”, waaraan vertegenwoordigers van overheidsinstellingen inzake religieuze zaken, alsmede academici uit Nederland, China, Zuid Afrika en Turkije deelnamen. Aan de conferentie namen deel uit Nederland Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te ’s-Gravenhage), Prof. Dr. Izzet Er uit Turkije (Vicehoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken), Ass. prof. dr. Talip Küçükcan (Theologische Faculteit van de Uludağ Universiteit), Ass. prof. dr. Kasim Küçükalp, Dr. Abdürrahim Kozali en Dr. Turgay Gündüz (Uludağ Universiteit te Bursa/Turkije).

36 | ISN BULLETIN 2009

Prof. dr. Izzet Er nam ook deel aan de opening van twee grote ISN moskeeën op 17 en 18 oktober 2009. Aan de opening van de Ulu Moskee te Bergen op Zoom en Fatih Moskee te Roermond namen behalve de Burgemeesters, vele locale functionarissen en Nederlandse buurgenoten deel. Prof. Er gaf daarnaast een conferentie aan onze godsdienstfunctionarissen in Nederland. Aan de conferentie met als onderwerp “Rentabiliteit in religi-

euze dienstverlening” namen naast de Adviseur voor Religieuze Dienstverlening en de Attachés, 135 officiële, tijdelijke en vrijwillige godsdienstfunctionarissen uit de ISN moskeeën deel. Prof. dr. Er kreeg gedurende zijn bezoek aan Nederland een briefing over de activiteiten van de Islamitische Stichting Nederland. Ook bezocht Er sommige moskeeën in Nederland om kennis te nemen van de activiteiten al daar.

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Bezoek van de leidster van de Oeigoerse Turken aan de ISN Rabia Kader, de wereldberoemde leidster van de Oeigoerse Turken, bezocht het hoofdkantoor van de Islamitische Stichting Nederland. Zij was naar Nederland gekomen voor ontmoetingen met functionarissen van Nederland en de Verenigde Naties, en bezocht met haar delegatie de Islamitische Stichting Nederland.

abia Kader werd ontvangen door de voorzitter, dr. Bülent Şenay, en het ISN personeel. Zij kreeg informatie over de stichting en haar activiteiten. Rabia Kader vertelde dat zij zich inzette om het onrecht en repressie, die de Oeigoerse Turken ondergaan, wereldkundig te maken. Zij zei dat de steun van de Turkse Minister-President, de aandacht van de wereld op deze repressie had getrokken en dat die steun hun moed en hoop had gegeven. Zij vroeg alle geloofsgenoten om voor hen te bidden. Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en Voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, overhandigde haar hierop een tableau met daarop een gebed van Dedem Korkut. Op het tableau stond het volgende gebed geschreven.

opdrogen, laat God die Almachtig is u niet afhankelijk maken van verachtelijke mensen, laat uw wit-grijze paard bij het galopperen niet struikelen, laat uw zwarte stalen zwaard niet bot worden, laat uw gekleurde speer tijdens het steken niet afbreken, laat uw oude vaders plaats de hemel zijn, laat uw oude moeders plaats de hemel zijn, laat u niet scheiden van uw onbevlekte geloof tot aan uw laatste adem, laat hen die amen zeggen het schone aangezicht van God zien, laat God dit gebed aanhoren: Laat u uw door God gegeven hoop niet verliezen, laat Hij u sterken, laat Hem u uw zonden om-

wille van Mohammed Mustafa vergeven, Ooh mijn Khan!” De tranen die Rabia Kader liet bij het aanhoren door de Voorzitter gelezen gebed van Dede Korkut, leidden tot emotionele momenten. Rabia Kader bedankte met name voor de steun en hulp van ISN aan de Oeigoerse Turken in Nederland. Voorzitter Şenay schonk mevrouw Rabia Kader een set met door Diyanet uitgegeven boeken alsmede een tableau met een papiermarmeren schilderij (Ebru).

Dedem Korkut kwam en zei het volgende: “Laat mij bidden voor u, mijn Khan. Laat uw besneeuwde zwarte bergen niet omvallen, laat uw grote bomen met hun schaduwen niet worden gekapt, laat uw mooie wateren niet ISN BULLETIN 2009 | 37

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Adviseur Religieuze Dienstverlening spreekt in Instituut Clingendael Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te Den Haag, was uitgenodigd om een lezing te geven op donderdag 22 oktober 2009 bij het Instituut Clingendael met als onderwerp “Grenzen, drempels en praktische wijsheid: Islam in het interculturele seculiere publieke domein (Borders, Tresholds and Phronesis: Islam in Intercultural Secular Public Space)”.

eze conferentie werd georganiseerd door het Nederlands Ministerie van Justitie. Er namen vertegenwoordigers van ministeries en academici uit drie landen deel (Nederland, Duitsland en Frankrijk) en het bestond uit vijf sessies. De conferentie begon met de openingstoespraak van de Nederlandse minister van Justitie Hirsch Ballin. De conferentie ging over de relatie tussen overheid en religies en religieuze organisatie. Met name het verschil in benadering tussen Frankrijk en Duitsland werden besproken. Daarnaast werd er gesproken over het Diyanet model, welke door Dr. Şenay was gepresenteerd. Dr. Bülent Şenay merkte op dat de kwestie van de rol van de religie in het publieke domein eigenlijk geen “religieuze vraag”, maar een kwestie van “beleid van publieke ordening” was. In hoofdlijnen zei Dr. Şenay hierover het volgende: “De nadruk die de sociaal wetenschapper Charles Taylor legt op het “gezond verstand” bij zijn definitie van het publiek domein, vindt in het algemeen weerklank in de morele waarden van de traditionele religies. De term ma’roef in de Islam wijst naar het gezond verstand (common good/common sense). Juridische conceptualisaties als maslaha (publiek belang) en maqasid (doelen, bedoelingen), geven mogelijkheden voor moslims in een moderne seculiere samenleving. Dit zou aan moslims en niet moslims opnieuw geleerd cq. verteld moeten worden. Kan religie een levenswijze aanreiken, waarbij respect wordt getoond voor de verschillen in het publieke domein? Indien dus een relatie gelegd dient te worden tussen de kwestie van het publieke domein en de religieuze bronnen, dan kunnen daar belangrijke referenties worden ge38 | ISN BULLETIN 2009

vonden. Hoewel religies en de heilige tijd zijn. Het is zaak om zich te houden teksten (de Thora, de Evangeliën en de aan “de ethiek van de meningsverschilKoran) een potentieel hebben om te len” (ethics of disagreement). De Islam worden misbruikt in de interpretatie, is inmiddels een Europese godsdienst reiken ze in essentie een spirituele visie geworden. De moslims in Europa zijn aan, die de morele basis kan verschaf- blijvend; er is een Joods-Christelijk-Isfen voor samenleven. Dit dient duide- lamitische beschaving aan het ontstaan. lijk gemaakt te worden. Zo accepteert De moslims zijn een aanwinst voor Eude Islam de ‘religieuze verscheiden- ropa. Moderne sociologen, zoals Grace heid op aarde’. Veel basisbegrippen in Davies en Peter Berger, zijn het er over de Koran - zoals ahd (overeenkomst), eens dat individuen die hun religieuze akd (verdrag), mithaq identiteit niet heb(belofte van loyaliben losgelaten, meer Zo accepteert de teit), ta’aroef (kenniszelfvertrouwen zullen making) - laten zien Islam de ‘religieuze hebben en daardoor dat naar het publieke zullen kunnen verscheidenheid beter domein gekeken kan integreren. Het is van worden vanuit het belang om de puop aarde’. perspectief van een blieke sfeer - waarop ‘gemeenschappelijk sociaal verdrag’. José Casanova doelt in zijn onderverdeDe samenleving van Medina uit de ling - vrij te laten. Er is geen homogene eerste periode van de Islam, was een Moslimgemeenschap in Europa. Ze multireligieuze stadssamenleving. Dit zijn afkomstig van diverse etnische en heeft een belangrijke rol gespeeld in het culturele tradities (en kunnen zelfs verIslamitisch religieus denken en filosofie schillen in de religieuze interpretatie). van de latere eeuwen. Dientengevolge Turken, Marokkanen, Algerijnen e.d. zouden beleidsbepalers inzake reli- dienen elk apart te worden bekeken. gie en samenleving - zoals Aristoteles Er is behoefte aan een multiculturele het bedoelde met phronèsis, Al-Farabi en zelfs een interculturele samenleving. met“praktische wijsheid” of de moderne In het voorbeeld van de Profeet van de socioloog Anthony Giddens met het Islam (“Het is niet toegestaan om een begrip reflexivity – een liberale benade- ander te benadelen. Ook is het niet toering en “praktische wijsheid” moeten gestaan om een nadeel te vergelden met tonen. Verschil van mening zal er al- nadeel”),worden de grenzen van het

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties publieke domein duidelijk aangegeven. Zelfs religieuze handelingen zoals het Vrijdaggebed, het geven van aalmoezen en het vasten tijdens Ramadan hebben in de praktijk een uitwerking in het publieke domein. Elk van die handelingen heeft naast het individuele, ook een collectieve dimensie en heeft zodoende de eigenschap in zich om bij te dragen aan de vrede en rust in de samenleving. In dat opzicht is de Islam een stedelijke (‘urban’) godsdienst. De Islam is in staat om zich te handhaven in een seculiere samenleving. Dus zullen de Moslims in Europa vanuit religieus opzicht geen integratieprobleem hoeven te ondervinden. Het is zaak om hen onderwijsmogelijkheden te geven (hun religie goed te leren kennen) en sociale mogelijkheden aan te bieden. Het fundamentalisme/radicalisme is geen godsdienstig probleem, maar een psychologisch probleem. Het Presidium voor Godsdienstzaken (Diyanet) is bij de oprichting van de Republiek ontstaan als een voortzetting van het oude ‘ministerie voor Wetten en Stichtingen’ (Şeriye ve Evkaf Vekaleti). Bij de overgang van een Imperium naar een natiestaat en daarmee gepaard gaande modernisering, is Diyanet opgericht om binnen een seculiere samenleving, de sociale cohesie bevorderende rol van de godsdienst te coördineren en om chaotische organisatievorming te voorkomen. Het is een bestuurlijk instelling voor begeleiding. Naast de moskeeën en overige diensten op religieus vlak, zijn er ook vrouwelijke predikers en vice-moefti’s werkzaam. Diyanet heeft een commissie, die antwoord geeft op godsdienstige vragen. Deze is echter van wetenschappelijke aard. Het is geen instelling van geestelijken, die vergelijkbaar is met de kerk. Het feit dat de instelling in 1924 “Diyanet” werd genoemd en geen “Religieuze Zaken” wijst er op dat het zich niet mengde in het juridische veld, maar verantwoordelijk was voor dienstverlening op het gebied van geloof en aanbidding en sommige burgerlijke aangelegenheden (gezin en religieus onderricht). Vanuit deze visie is Diyanet, een religieuze gidsinstelling die een belangrijke bijdrage levert aan het integratieproces in de Europese samenlevingen.” Dr. Şenay besloot zijn toespraak met de stelling dat Europa gebruik zou moeten maken van de ervaring die Turkije heeft inzake de relatie tussen religie en samenleving.

Adviseur Religieuze Dienstverlening op bezoek bij de Raad van Europa Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening, nam op 29-30 juni 2009 in Straatsburg deel aan een bijeenkomst met als onderwerp “Het probleem van onderwijs van geloofskennis”. Dit was het vervolg van het project Interculturele Dialoog van de Raad van Europa.

n opdracht van het Presidium voor Godsdienstzaken en het Turks ministerie van Buitenlandse Zaken, leverde Dr. Şenay bijdrage aan de discussies tijdens de bijeenkomsten en de deelsessies. Aan de bijeenkomsten namen vakspecialisten, religieuze vertegenwoordigers en diplomaten van lidstaten van de Raad van Europa deel . Besproken werd o.a. het onderwerp of religieus kennisonderricht en onderwijs over religies, bij zou kunnen dragen aan het bewustzijn over burgerschap en mensenrechten. Verder werden zaken besproken als: hoe kan men resultaten behalen zonder concessies

te doen aan onderwijsprincipes; godsdienstige pluriformiteit en intercultureel onderwijs; hoe kan een “educatie over religie(s)” in een religieuze en culturele pluriformiteit, gestalte krijgen; hoe moeten leerkrachten worden toegerust om deze doelen te kunnen verwezenlijken. De coördinator van Interculturele Dialoog van de Raad van Europa, Gabriella Battaini-Dragoni, bedankte Dr. Şenay voor zijn deelname aan de conferentie. De Permanente Vertegenwoordiging van Turkije in Straatsburg droeg Şenay voor om zitting te nemen in de betreffende werkgroep van de Raad van Europa.

ISN BULLETIN 2009 | 39

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Adviseur Religieuze Zaken neemt deel aan Europese Raad voor Religieuze Leiders Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te ’s-Gravenhage en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, nam deel aan de Europese Raad voor Religieuze Leiders als vertegenwoordiger van het Presidium voor Religieuze Zaken.

e Europese Raad voor Religieuze Leiders (ECRL - European Council for Religious Leaders), is opgericht in 2002 in Oslo als de Europese versie van de WCRP (World Conference of Religions for Peace). Lid van deze ECRL zijn vertegenwoordigers van het Jodendom, Christendom, Islam, Boeddhisme, Hindoeïsme en het

Sikhisme. De ECRL brengt religieuze vertegenwoordigers uit 51 landen en 4 regio’s bij elkaar. ECRL is opgericht om religieuze leiders een actievere rol te geven bij het oplossen van conflicten en bij inspanningen voor vrede en dialoog, gezien de rol van geloofsverschillen in conflicten in sommige regio’s (als gevolg van sociale en politieke veranderin40 | ISN BULLETIN 2009

gen in Europa, zoals de toename van de moslimpopulatie, toename van de contacten van de Orthodoxe christenen uit Oost-Europa met centraal en West Europa, kwesties als Bosnië, Kosovo en Albanië enz.). Het hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken van Turkije, prof. dr. Ali Bardakoğlu behoort tot de oprichtende moslimleden van de ECRL. Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Zaken van Turkije in Nederland, neemt deel aan diverse vergaderingen van de ECRL namens het Hoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken. Laatst werd er vergaderd in de Franse stad Lille op 25-27 mei 2009. Adviseur Şenay nam namens Diyanet deel aan de discussies van de vergadering met als thema “De bijdrage van religie aan de vredescultuur in Europa”. Tijdens de vergadering werd stilgestaan bij het feit dat religies niet alleen een geloofsdimensie hebben, maar ook een morele en een sociale dimensie. Religies hebben een vormend effect op de cultuur, daarom kan gebruik gemaakt worden van de geloofsmoraal bij de vaststelling van de basis voor het samenleven. Twist is denkbaar en reëel, maar mag niet leiden tot conflicten en geweld. De

interreligieuze dialoog heeft daarbij een belangrijke rol. Aan het eind van de vergadering werd een persbericht gepubliceerd. Dr. Şenay merkte op dat interreligieuze dialoog aan belang had gewonnen vanwege de toename van het aantal moslims in Europa. Hij stelde dat Europa nog een afstand had te gaan inzake het samenleven met moslims. Daarentegen hebben volgens Şenay, moslims meer ervaring vanuit het verleden in het samenleven met aanhangers van andere religies. Şenay pleitte er voor dat de religieuze leiders hun stem meer zouden moeten laten horen, wanneer het gaat om belediging aan het adres van religies. Hij stelde dat het daarbij in veel gevallen ging om beledigingen van de Islam en de Profeet van de Islam. Hij zou graag willen zien dat alle religieuze leiders in die gevallen zouden reageren. Er zou onderscheid moeten worden gemaakt tussen belediging van religie en vrijheid van meningsuiting. In dat kader zou de toetreding van Turkije tot de Europese Unie, een bijdrage leveren aan de verstandhouding tussen de beschavingen. Verder vroeg Dr. Şenay de religieuze leiders om alerter te zijn wat betreft Islamofobie.

Hoogwaardig Bezoek en Conferenties

Adviseur Religieuze Dienstverlening bij conferentie met de Minister van Justitie

n aanloop op de verkiezingen voor het Europese Parlement namen de Nederlandse Minister van Justitie E. Hirsch Ballin en Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening te Den Haag, deel aan een conferentie met als onderwerp “Onze gemeenschappelijkheden” op 30 mei 2009 te Amsterdam. De toespraak van Dr. Şenay met

als onderwerp “De religieuze en juridische fundamenten van het samenleven in de Islam” werd door de Minister van Justitie met aandacht gevolgd. Minister Ballin hield een toespraak waarin hij er de nadruk op legde dat hij er voor was dat de verschillende culturen en identiteiten in Nederland mits geïntegreerd inzake gemeenschappelijke basisnormen – zich

in alle vrijheid in de samenleving kunnen uiten. De conferentie eindigde na de vragenronde.

Tilburg HDV Süleymaniye Moskee ISN BULLETIN 2009 | 41

Islamitische Stichting Nederland

OpeningssceremoniĂŤn van moskeeĂŤn

Openingsceremoniën van moskeeën

ISN Selimiye Moskee te Haarlem met een grootse ceremonie geopend

Het nieuwe gebouw van de ISN Selimiye Moskee werd op 23 februari 2008 feestelijk geopend. De bouw van de moskee in Haarlem was gestart in 2005.

an de openingsceremonie namen deel prof. dr. Mehmet Sağlam (oud voorzitter van het Raad voor het Hoger Onderwijs YÖK, oud Minister van Onderwijs, Voorzitter van de Commissie Onderwijs en Cultuur van het Turkse Parlement en volksvertegenwoordiger van Kahramanmaraş, Prof. dr. M. Şevki Aydın (Vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken), Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening van de Ambassade van Turkije te Den Haag), Dr. M. Fevzi Hamurcu (Attaché inzake Religieuze Dienstverlening bij het Consulaat-generaal van Turkije te Rotterdam en voorzitter van de ISN), Dr. Hüseyin Çeliker (Attaché Religieuze Dienstverlening bij het Consulaat-generaal van Turkije te Deventer), Maarten Divendal (locoburgemeester van Haarlem), Jaap Pop (oud burgemeester van Haarlem), Jan Haverkort (oud-gemeenteraadslid van Haarlem), vele Turkse en Nederlandse instanties/instellingen alsmede landgenoten. De heer Sağlam zijn dat de opening van de nieuwe moskee iets was waar de Turkse gemeenschap in dit land trots op zou mogen zijn. Hij riep de ouders op om meer dan ooit aandacht te geven aan het onderwijs van hun kinderen. 44 | ISN BULLETIN 2009

Prof. dr. M. Şevki Aydın merkte op dat de aanwezige Turken en Nederlanders, een voorbeeldige broederschap toonden. Hij sprak de hoop uit dat dit blijvend mocht zijn. Aydin zei dat de moskee niet alleen een plek is waar wordt gebeden, maar dat het tevens de belangrijkste en oudste onderwijsinstelling van de gemeenschap is.

Dr. Bülent Şenay zei dat de bouw van de moskee pas een begin is: “Nu is de beurt aan de ontwikkeling van de ‘harten en de moskeegemeenschap’. Daarom is het bij gebedshuizen minstens zo belangrijk dat er inhoud aan word gegeven, zowel kwantitatief als kwalitatief. Daarom wordt er naast de gebedsdiensten, ook onderwijs gegeven in de moskeeën.” Şenay bedankte de Nederlandse instanties voor hun medewerking bij de problemen tijdens de bouw.

Dr. M.Fevzi Hamurcu: “Moskeeën trachten liefde voor Allah te bewerkstelligen. Daarnaast zijn het ook eilandjes van vrede en rust. Zodoende dienen zij behalve de moslims, ook de Nederlanders.” Locoburgemeester Maarten Divendal zei in zijn toespraak dat hij de vreugde deelde die de Haarlemse Turken ervoeren bij “deze monumentale aanwinst”. Divendaal vertelde dat er al vanaf het begin zich bepaalde problemen hadden voorgedaan. Hij vond het lovenswaardig dat de Turkse gemeenschap, ondanks deze problemen en de negatieve berichten in de pers, heeft doorgezet en de moskee heeft gerealiseerd met eigen financiële bijdrages. In zijn openingswoorden zij Jaap Pop, oud-burgemeester van Haarlem, “Er is begonnen met grote verwachtingen aan de bouw van dit monument en het is nu een echte Nederlands/Turkse moskee geworden”. Jaap Pop hield zijn toespraak met een Turkse vlag aan zijn kraag. Hij zei dat de moskee een grote bijdrage zou leveren aan de integratie van de Turken en aan de verstandhouding over en weer. De grond voor de bouw van de moskee was al in 2000 gekocht, maar daar

Openingsceremoniën van moskeeën kon lange tijd niet mee worden begonnen vanwege de bezwaren van de buurtbewoners. De Selimiye Moskee kreeg het besluit er door via de rechter, waarna de bouw in twee jaar werd voltooid. De moskee heeft een groene koepel met totaal 40 driehoeken. In de moskee kunnen tweeduizend gelovigen tegelijk bidden. De bouwkosten zelf bedroegen meer dan 2 miljoen euro, welk bedrag geheel werd bijeengebracht uit bijdrages van landgenoten.

Turkse gemeenschap. Gedurende die twee dagen werden aan de genodigden en het publiek Turkse gerechten en zoetigheden aangeboden.

Bij de openingsceremonie van de moskee was er een optreden van de Ottomaanse militaire muziekgroep (Mehteran) en een Turkse volksdansgroep. De openingsceremonie duurde twee dagen en werd erg gewaardeerd door de Nederlandse en

Cultureel Centrum van de Ulu Moskee te Oss geopend met Mehter muziek spraak. Namens het bestuur van de Islamitische Stichting Nederland hielden de secretaris, Veysel Kükrek, en de bestuursleden Zekeriya Açkalmaz en Nevruz Özcan, elk een korte toespraak. Ook Wethouder Cris Ermers van de gemeente Oss was aanwezig bij de ceremonie.

et Cultureel Centrum van de ISN Ulu Moskee te Oss werd op zondag 21 juni 2009 met een grootse ceremonie geopend. De opening begon met de voorstelling van de Mehteran groep (Ottomaanse militaire muziekband) uit Bursa voor het Gemeentehuis van Oss. De muziekband liep vanaf het gemeentehuis naar de moskee en trok veel aandacht van het publiek op de looproute . De tocht van de Mehteran groep duurde een uur.

Ter gelegenheid van de opening werd er in de Ulu Moskee een kermis gehouden, tegelijkertijd met de traditionele open dag. Voor de ongeveer duizend bezoekers waren er diverse Turkse gerechten. De door de vrijwilligers van de moskee bereide gerechten zoals baklava, börek, çiğ köfte en döner, alsmede cadeauartikelen en boeken werden te koop aangeboden als inkomsten voor het Cultureel Centrum.

Aan de Nederlandse bezoekers van de open dag van de Ulu Moskee werd er informatie over de Islam gegeven en werden er gerechten aangeboden.

Na aankomst bij de moskee werd begonnen met de ceremonie voor de opening van het Cultureel Centrum. De ceremonie begon met de recitatie van de Heilige Koran. Voorziter Yasin Doğruyol hield een openingstoeISN BULLETIN 2009 | 45

Openingsceremoniën van moskeeën

Ceremoniële start van de bouw van de Yunus Emre Moskee te Delfzijl tionarissen, het moskeebestuur en de moskeeleden voor het verwerkelijken van een droom van 17 jaar. Korkmaz zei dat de Turkse moslimgemeenschap in Delfzijl dit gebouw allang had verdiend. Hij zegde toe dat hun volle aandacht bij de bouw zou zijn. Dit moskee zou niet alleen een plek moeten zijn waar ouderen komen bidden of hun tijd doorbrengen, maar het zou dienst moeten doen als een sociaal-cultureel educatief centrum. Hij sprak zijn overtuiging uit dat de moskee, centrum van belangrijke activiteiten voor de bewoners van Delfzijl zou worden. Na de toespraken werd met gebeden de start gegeven voor de bouw van het fundament. Er werd aan de gasten Turks eten aangeboden.

p 16 juni 2009 werd ceremonieel gestart met de bouw van de ISN Yunus Emre Moskee te Delfzijl. Bij de ceremonie, die begon met de recitatie van de Heilige Koran, waren aanwezig de burgemeester en wethouders van Delfzijl, gemeenteraadslid Mahmut Kaptan, het moskeebestuur, de imam van de moskee en meer dan 150 Turkse en Nederlandse gasten. Moskeevoorzitter Nurettin Hocuk, Burgemeester Groot en Ali Korkmaz van de Islamitische Stichting Nederland hielden elk een toespraak. Dr. Bülent Şenay, de Adviseur voor Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de ISN, kon niet aanwezig zijn bij de openingsplechtigheid wegens verblijf in het buitenland. Namens Şenay waren bij de plechtigheid aanwezig de heer Zekeriya Açkalmaz, bestuurslid van de ISN en verantwoordelijke voor de bouwcommissie, alsmede ISN medewer46 | ISN BULLETIN 2009

ker Ali Korkmaz. De burgemeester zei in zijn toespraak dat de te bouwen moskee van nut zal zijn voor de moslimgemeenschap in Delfzijl. Hij gaf aan dat hij er van overtuigd was dat de moskee een bijdrage zou leveren aan de integratie en participatie in de Nederlandse samenleving. In zijn toespraak namens de ISN bedankte Ali Korkmaz de Burgemeester van Delfzijl en andere func-

Openingsceremoniën van moskeeën

ISN Eyüp Sultan Moskee in Amsterdam geopend

et nieuwe gebouw van de ISN Eyüp Sultan Moskee in Amsterdam is feestelijk geopend voor gebruik. De bouw van het nieuwe gebouw van de bij de Islamitische Stichting Nederland aangesloten moskee, was mogelijk dankzij de bijdrages van de Turken in Nederland. Aan de grootse opening namen deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening van de Ambassade van Turkije te Den Haag), Dr. M. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening bij het Consulaatgeneraal van Turkije te Rotterdam), Imam van de moskee İdris Köse, Martin Verbeet (voorzitter van stadsdeelbestuur Oost/Watergraafsmeer), imams en voorzitters van de bij de ISN aangesloten moskeeën in Amsterdam alsmede vertegenwoordigers van diverse instellingen en instanties. Verder was er bij de plechtigheid veel publiek aanwezig, zowel Nederlanders als Turken. Dr. Şenay merkte in zijn toespraak op dat bouw van de moskee pas een begin was. Nu zou de

beurt zijn aan de ontwikkeling van de ‘harten en de moskeegemeenschap’. Şenay benadrukte dat het minstens zo belangrijk is dat er inhoud aan deze gebedshuizen wordt gegeven, zowel kwantitatief als kwalitatief. Hij vertelde dat de educatie van met name de nieuwe generaties, met het oog op de toekomst van de samenleving, erg belangrijk was. Şenay merkte op dat er daarom naast het gebed, ook onderwijs werd gegeven in de moskeeën. Hij bedankte de Nederlandse instanties en iedereen voor hun medewerking. De imam van de Eyüp Sultan Moskee, Idris Köse, zei dat de bij de opening aanwezige Turken en Nederlanders een voorbeeldige broederschap toonden. Hij sprak de hoop uit dat dit blijvend mocht zijn. Köse zei dat de moskeeën mensen verenigd en doet ontmoeten, zoals het geval was bij de plechtigheid. Köse zei dat de moskee niet alleen een plek was waar wordt gebeden, maar dat het tevens de belangrijkste en oudste onderwijsinstelling van de gemeenschap was. Hij zij dat deze moskee de sociale en culturele structuur van de in Amsterdam-

Oost levende Turken positief zou beïnvloeden. Martin Verbeet (voorzitter van stadsdeelbestuur Oost/Watergraafsmeer) zei dat hij deelde in de vreugde van de in de omgeving wonende landgenoten. Verbeet zei dat de Turken een bijdrage zouden leveren aan de integratie en een grote rol zouden spelen in de verbetering van de omgang in de samenleving. Verbeet zei verder: “Er wonen in ons stadsdeel mensen van alle religies. Ter wille van de vrede in de samenleving moeten we niet kijken naar de verschillen, maar naar de gedeelde waarden die ons verbinden. Er is behoefte aan dialoog, vrede en verdraagzaamheid.” Behalve de gebedsruimte is er verder in het nieuwe gebouw, plaats voor sociaal-culturele activiteiten. Verder is er en een aparte gebed en activiteitenruimte voor vrouwen. Aan het eind van het openingsprogramma werden er Turkse gerechten en zoetigheden aan de gasten en het publiek aangeboden.

ISN BULLETIN 2009 | 47

Openingsceremoniën van moskeeën

De ISN Ulu Moskee in Bergen op Zoom geopend De nieuwbouw van de Ulu Moskee in Bergen op Zoom werd op 17 oktober 2009 feestelijk in gebruik genomen.

an de plechtigheid namen deel Prof. dr. İzzet Er (Vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken van Turkije), Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te ’s-Gravenhage en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), mevrouw Esen

Altuğ (Consul-Generaal van Turkije te Rotterdam), de heer Arif Yakışır (voorzitter van de Federatie van Turks-Islamitische Culturele Verenigingen), mevrouw Fatma Koşer-Kaya (Turkse parlementariër voor de D’66 in de Tweede Kamer), dominee J. v. Vermeulen van de Raad van Kerken, Burgemeester Han Polman van Ber-

gen op Zoom, Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening bij het Consulaat-generaal van Turkije te Rotterdam) en de architect van de moskee, Erdal Önder, alsmede vele genodigden. Het programma begon met een Semazen voorstelling (draaiende derwisjen) en werd vervolgd met een Koranrecitatie van de imam, de heer Mehmet Aydın. Daarna hield de voorzitter van de Ulu Moskee, de heer Abdullah Kirmemis, zijn begroetingstoespraak. Kirmemis vertelde dat de Turkse gemeenschap in Bergen op Zoom in 1979 het Turks Islamitisch Cultureel Centrum heeft opgericht en dat zij in 1984 zijn aangesloten bij de Islamitische Stichting Nederland. De grond van de huidige moskee werd in 1998 gekocht met de steun van de gemeente. De voorzitter bedankte de genodigden voor hun aanwezigheid tijdens deze heuglijke gebeurtenis. De heer Yakisir van de Federatie van Turks Islamitische Culturele Verenigingen, architect Erdal Önder en

48 | ISN BULLETIN 2009

Openingsceremoniën van moskeeën Consul-generaal Esen Altug namen het woord en richtten zich tot de genodigden. Dominee J. v. Vermeulen, die namens de Raad van Kerken aanwezig was en diverse cadeaus bij zich had, sprak als buur zijn voldoening uit om aanwezig te mogen zijn bij deze gelegenheid. De dominee gaf aan dat zo meteen met klokgelui deelgenomen zou worden aan deze bijzondere dag. Hij schonk een boek aan de imam over de overeenkomsten tussen de Koran en de Bijbel.

Burgemeester Han Polman zei in zijn toespraak dat hij verheugd was om aanwezig te zijn bij de voor de Turkse gemeenschap bijzondere en vreugdevolle dag. Hij vertelde dat hij van dichtbij had meegemaakt hoe de Turkse gemeenschap een perfecte voorbeeld van inzet en saamhorigheid lieten zien. Polman zei “Als jullie met elkaar zo’n een mooi gebouw kunnen bouwen, dan kunnen we ook op dezelfde mooie wijze samenleven”.

Dr. Senay zei dat de Islamitische Stichting Nederland een grote nietgouvernementele organisatie was en met zijn 142 aangesloten moskeeën, de ongeveer 300 duizend zielen tellende Turkse gemeenschap in Nederland bediende. Hij zei dat de moskeeën, de individuen van de

Turkse gemeenschap bij elkaar brengen. Hij zij dat nu de bouw van de Ulu Moskee was voltooid, het niet betekende dat men achterover kon leunen: “Het echte werk begint pas nu met de ontwikkeling van de jongeren en de gemeenschap, dat is de taak van deze moskee.” Bülent Şenay betoogde dat mensen die vasthouden aan hun cultuur en morele waarden – zoals wetenschappers het ook beamen – meer zelfvertrouwen hebben. En juist mensen met een groot zelfvertrouwen kunnen beter integreren in de samenleving waarin ze leven. Şenay stelde vast dat “Moslims sinds de Overeenkomst van Medina gewend waren om met mensen van andere geloven en achtergronden samen te leven” en zei dat hij geloofde dat de Turken in Nederland geen integratieprobleem hebben.

de gemeenschap, bij zal dragen aan de educatie en ontwikkeling van de Turkse gemeenschap in het algemeen en de jongeren in het bijzonder.

Prof. dr. Izzet Er, die voor deze gelegenheid uit Turkije was overgekomen, zei in zijn toespraak dat de Islam in essentie er voor is dat de mensen in goede verstandhouding met elkaar leven. Hij zei te geloven dat deze pas geopende moskee veel zou bijdragen aan een goede verstandhouding van de Turkse gemeenschap in Nederland met de autochtone bevolking. Prof. dr. Izzet Er vertelde dat moskeeën niet alleen een plaats van gebed zijn, maar ook een belangrijke functie vervullen in het sociale leven. Hij stelde vast dat de pas geopende Ulu Moskee naast het tegemoetkomen in de religieuze behoeftes van

De Ulu Moskee is de eerste moskee die direct naast een kerk is gebouwd. Met de bouw werd in 2004 gestart. De bouw van de moskee kostte ongeveer 2,5 miljoen euro en werd voornamelijk bijeengebracht door de Turkse gemeenschap in Bergen op Zoom. De moskee is gebouwd op een terrein van drieduizend vierkante meter en heeft een gebruiksoppervlakte van tweeduizend vierkante meter. Daar kunnen 1500 mensen tegelijk bidden. De moskee heeft één minaret. Ook heeft de moskee een grote multifunctionele zaal alsmede ruimtes voor diverse sociale en educatieve activiteiten.

Vervolgens werd de lint geknipt voor de officiële ingebruikname van de moskee.

ISN BULLETIN 2009 | 49

Openingsceremoniën van moskeeën

ISN Fatih Moskee te Roermond in gebruik genomen De ISN Fatih Moskee in Roermond, waarvan de bouw was gestart in maart 2006, werd zondag 18 oktober 2009 met een ceremonie in gebruik genomen.

an de ceremonie namen deel prof. dr. Izzet Er (vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken), Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening van Turkije te Den Haag en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), burgemeester Henk van Beers van Roermond, Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening te Rotterdam), Arif Yakisir (voorzitter van de Turk Islamitische Culturele Federatie), voorzitters van aan de ISN verbonden moskeeën en vele Turkse en Nederlandse gasten. Het programma werd gehouden in een grote tent op het terrein van de moskee en begon met een voorstelling van de semazen’s (wervelende derwisjen). Vervolgens werd er gereciteerd uit de Heilige Koran door Menduh Karsli, imam van de Fatih Moskee. De openingsen welkomsttoespraak werd gehouden door moskeevoorzitter Nevruz Özcan. De moskeevoorzit50 | ISN BULLETIN 2009

ter bedankte de aanwezigen voor hun komst en zei het volgende: “Het is hier niet alleen een gebedshuis, maar eerder een complex met een gebedsruimte daar in, of te wel een cultureel centrum. Ik wil dit aan onze Nederlandse vrienden en buren meegeven. De deuren van deze ruimte staat open

voor iedereen. Het is geen ruimte die de integratie belemmert, maar eerder één die de integratie bevordert. Ik wil onze gehele gemeenschap alsmede andere moskeeën, verenigingen en stichtingen bedanken voor hun steun bij de bouw van deze moskee. Ook wil

Openingsceremoniën van moskeeën

ik mijn vrienden en broeders van het bestuur, die dag en nacht zich hebben ingezet, hartelijk bedanken.” Vervolgens hielden Arif Yakisir, een vertegenwoordiger van de Raad van Kerken en Dr. Fevzi Hamurcu een korte toespraak. Burgemeester Henk van Beers van Roermond zei in zijn toespraak samengevat het volgende. “De Turkse gemeenschap heeft voor 2,5 miljoen euro hier een mooi gebedshuis geopend. Niemand kan beweren dat het hier niet mooi is geworden. Zoals Minister van Binnenlandse Zaken Ter Horst het zegt, geloof ik dat geloof een belangrijke bijdrage levert aan het samenleven. Wij als burgers van Roermond met diverse geloven, etnische identiteiten en culturen, leven zij aan zij. Net als een bloemenboeket met verschillende bloemen daarin. De tulp brengt Turkije en Nederland bijeen in een gemeenschappelijk verleden. Ik ben ervan overtuigd dat deze moskee een plaats zal zijn waar moslims en niet-moslims bij elkaar zullen komen om elkaar te leren kennen. De Burgemeester beëindigde zijn toespraak met het goede nieuws dat de gemeenteraad had besloten om de naam van het park rond de moskee, het Mevlana park te noemen.

genodigden toe. Eerst in het Turks en vervolgens in het Engels: “Volgens moderne sociologen geeft verbondenheid met de eigen waarden en cultuur, de mensen zelfvertrouwen. En het is een feit dat iemand met zelfvertrouwen, beter integreert. Het feit dat de opening van deze moskee door de Burgemeester geschiedt, toont dat de Turken in Nederland geen integratieprobleem hebben. In een overlevering van de Heilige Profeet (vzmh) staat “Wie een gebedshuis bouwt, voor die persoon bouwt Allah een huis in het hiernamaals. Ik bedank iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de bouw van deze moskee.” Şenay beëindigde zijn toespraak na het voordragen van een gedicht van Cahit Sitki Taranci in het Turks en Engels. (zie het betreffende Bulletin voor het gedicht).

Als laatste hield de vicehoofd van het Presidium van Religieuze Zaken uit Turkije een toespraak. Prof. Er bedankte de aanwezigen voor hun komst. Hij zei dat dit gebedshuis tot stand was gekomen als een uiting van zichzelf van de hier levende emigranten. Prof. Er zei dat de in Europa opgroeiende generaties uitdrukking dienden te geven aan hun identiteit en hun eigen waarden moesten naleven en aan volgende generaties doorgeven, willen zij zich in stand houden. Het optreden van de folkloristische dansgroep uit Karadeniz (Zwarte Zee gebied in Turkije) aan het eind van het programma, trok veel aandacht. Na het optreden van de dansgroep werd het lint doorgeknipt voor de officiële opening van de moskee.

Vervolgens sprak Dr. Bülent Şenay, de Adviseur Religieuze Dienstverlening en tevens voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, de ISN BULLETIN 2009 | 51

Openingsceremoniën van moskeeën

ISN Mimar Sinan Moskee te Heerhugowaard feestelijk geopend

De ISN Mimar Sinan Moskee te Heerhugowaard, die verbonden is aan de Islamitische Stichting Nederland, werd op 20 december 2009 feestelijk geopend. Aan de opening namen deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), Burgemeester Han ter Heegde van Heerhugowaard, dominee Capelle van Veen van de Raad van Kerken, imams van moskeeën uit de omgeving, moskeevoorzitters van ISN afdelingen alsmede landgenoten.

e openingsceremonie begon met het zingen van de volksliederen. Vervolgens werd door imam Muzaffer Karaduman uit de Heilige Koran gereciteerd. De heer Rahim Usan, moskeevoorzitter en penningmeester van de ISN, hield een openingsen welkomsttoespraak. Capelle van Veen van de Raad van Kerken en burgemeester Han ter Heegde hielden elk een toespraak. In het laatste deel van het programma hield dr. 52 | ISN BULLETIN 2009

Bülent Şenay een toespraak over het belang en de betekenis van deze dag in het Turks en in het Engels. In zijn toespraak stond Şenay stil bij de termen “Bouw (van moskeeën), kennismaking en vrede” welke voorkwamen in de gereciteerde verzen

uit de Koran. Hij gaf aan dat alleen gelovigen huizen Gods kunnen bouwen, “dus u gelovigen, die de Islam in hun leven doen weerspiegelen”. Şenay gaf aan dat hij merkte dat er tussen de moskeebezoekers van Heerhugowaard en de Nederlanders een sterke dialoog aanwezig was. “Het is ook voor deze mensen een belangrijke ervaring om deel te nemen aan dit programma. Het zijn de warme gevoelens die hen hierheen deden komen. En dit zal een

Openingsceremoniën van moskeeën

aanleiding zijn voor het bouwen van nieuwe bruggen over en weer. Moge ons Heer bij deze ook hen leiding geven. Ik hoop dat wij door deze goede dialoog, gezamenlijk een bijdrage zullen leveren aan de vrede. Dit is ook de kern en de voorwaarde van de Islam.” Şenay stond ook stil bij de maand Muharram en de liefde voor de Ahl al-Bayt (de familie van

de Profeet). Hij gaf aan dat de weg van ‘Haqq (God) – Mohammed – Ali’, gezamenlijke waarden van de soennieten en alevieten zijn. Hij benadrukte dat de Ashoera een uiting van deze waarden is. Tijdens het openingsprogramma werden in de nostalgische tent op het terrein van de moskee, door

voorzitter Rahim Usan een plaquette en een certificaat overhandigd aan mensen van het huidige en de oude besturen alsmede de moskeebezoekers, die een bijdrage hadden geleverd aan de bouw van de moskee. Om het programma op te vrolijken, werd er een voorstelling van volksdansers uit Karadeniz gegeven.

ISN BULLETIN 2009 | 53

OpeningsceremoniĂŤn van moskeeĂŤn

In het laatste deel van het programma werd voor de opening van de moskee, een lint doorgeknipt. Ten behoeve van een spirituele atmosfeer werden er religieuze liederen gezongen en werd een religieuze dans van de wervelende derwisjen opgevoerd. Als laatste werd er heerlijk eten en drinken aangeboden, welke door de vrijwilligers van de vrouwenafdeling waren klaargemaakt. 54 | ISN BULLETIN 2009

Almelo HDV Yunus Emre Moskee

Bergen op Zoom HDV Ulu Moskee

Islamitische Stichting Nederland

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Viering ‘Gezegende Geboorte in het ISN Educatief Centrum te Rotterdam

n het kader van de ‘Week van de Gezegende Geboorte’, die dit jaar tussen 14 en 20 april werd gehouden, werden in de aan de Islamitische Stichting Nederland gelieerde moskeeën vieringen georganiseerd. Zo stond er een viering op het programma in Rotterdam op 16.4.2008. Deze was georganiseerd door Irfan Sevinç (imam van de ISN Gültepe Moskee te Rotterdam), mevrouw Semra Sevinc (vrouwelijke functionaris), moskeebestuur, de Jongerenafdeling, de Vrouwenafdeling en het bestuur van het Educatief Centrum. Het programma begon om 19:00 uur in de conferentiezaal van het Educatief Centrum. Er was veel belangstelling vanuit de moskeebezoekers van de ISN Gültepe Moskee. De zaal met een capaciteit voor vijfhonderd mensen was helemaal vol, met voornamelijk vrouwelijke toehoorders, die het programma tot het einde met belangstelling volgden. Het programma begon met een recitatie uit de Heilige 58 | ISN BULLETIN 2009

Koran; de presentatie was in handen van imam Irfan Sevinc. De openingstoespraak werd gedaan door dr. M. Fevzi Hamurcu, Attaché Religieuze Dienstverlening aan het Consulaatgeneraal te Rotterdam.

Dr. Bülent Şenay “Die grote liefde heeft deze mensen hier bij elkaar gebracht.” Tijdens het programma werden gedichten voorgelezen, een diapresenta-

tie gegeven en religieuze liederen gezongen. Met name de Koranrecitatie en zang van religieuze liederen door een groep imams, die een taalcursus volgden in het Educatief Centrum, werd met ontroering door de toeschouwers gevolgd. Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening, hield een bijna één uur durende toespraak met als thema “Voetsporen van de Profeet in de 21. Eeuw en de Halsader”. De toespraak werd met grote belangstelling door de aanwezigen gevolgd. Met betrekking tot de liefde van ons volk voor de Heilige Profeet zei Dr. Bülent Şenay “Die grote liefde heeft deze mensen hier bij elkaar gebracht. Hem als voorbeeld nemen betekent dat je hem volgt in zijn voetsporent. In de hele geschiedenis hebben alle profeten dezelfde voetsporen als Profeet Mohammed. Openbaringen en engelen komen niet naar stranden maar naar de bergen en dalen.” Het programma was organisatorisch en inhoudelijk erg goed en de aanwezigen bleken erg tevreden te zijn. Er heerste een spiritueel atmosfeer in de zaal. De toehoorders deden dan ook luid en duidelijk het verzoek om dit soort programma’s wekelijks te houden. Aan het eind werden aan de toehoorders een toetje (sütlaç) en een roos (als symbool van onze Profeet) uitgereikt. Dr. Şenay vertelde nog als laatste een verhaal over Can Baba, ter lering en vermaak .

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Dr. Bülent Senay bij de ‘Gezegende Geboorte’-viering van de Jafari gemeenschap

r. Bülent Senay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, nam deel aan de Conferentie “Groet aan de Heilige Profeet (vzmh)”, die de Ehli Beyt Moskee in Eindhoven had georganiseerd ter ere van de Week van de Gezegende Geboorte en de Eenheid. De conferentie vond plaats op 22 maart 2009 in Eindhoven. Als spreker waren uitgenodigd de heer Hamdi Mert (oud vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken) en vertegenwoordigers van de Federatie van (Azeri) Jafari’s in Europa. Naast de in Eindhoven wonende moskeegangers van de Jafari stroming, namen de genodigden van de Diyanet moskeeën uit Eindhoven en omgeving, deel aan de conferentie. Tijdens de conferentie werd tevens een kermis georganiseerd en werden er boeken verkocht ten behoeve van de Gaza slachtoffers in Palestina.

De conferentie begon met de recitatie van de Heilige Koran door imam Israfil Demirtekin. Imam Hüseyin Akay van de Ehli Beyt Moskee in Eindhoven hield de openingstoespraak. Er werden religieuze liederen gezongen en gedichten voorgelezen door kinderen. Daarna werd Dr. Bülent Şenay uitgenodigd om het woord te nemen. Şenay begon zijn toespraak met de begroeting aan de Profeet. Hij zei dat hij verheugd was over de eensgezinde uitnodiging van

de Jafari gemeenschap in Nederland aan zijn adres als Adviseur Religieuze Dienstverlening, de vertegenwoordiger van alle moslims in Nederland van het Presidium van Religieuze Zaken. Hij begon zijn rede met te zeggen dat hij een uitnodiging voor een programma waarin de Profeet zou worden herdacht, niet kon weigeren. Şenay bedankte de Turkse overheid en met name het Presidium voor Religieuze Zaken, voor de eenheid die was gesmeed tussen de burgers, ongeacht diens geloof of richting. Dit in eerste instantie in Turkije en later in Europa. Şenay onderstreepte het belang van eenheid en saamhorigheid en gaf aan dat zowel soennieten als sjiieten moslims waren en broeders en zusters van elkaar zijn. Şenay onderstreepte dat het gebod in de gereciteerde Koranvers, om vast te houden aan het koord van Allah, voor alle moslims gold. Şenay beëindigde zijn toespraak met het noemen van een Hadith: “Twist niet met elkaar, hebt geen wrok naar elkaar. Oh Allah’s dienaren, weest broeders en zusters.” Daarna nam oud vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken, Hamdi Mert, het woord en bedankte de Ehl-i Beyt gemeenschap voor de

uitnodiging. In zijn toespraak vertelde Mert dat hij veel contacten had met de Ehl-i Beyt gemeenschap in zowel Turkije als Iran en Irak en dat hij veel liefde en achting voor hen had. Hij stelde dat er eigenlijk geen afstand bestond tussen de Ehl-i Beyt en de Ehl-i Soennah omdat de bron van alle twee de richtingen hetzelfde is. Mert gaf voorbeelden van de visie van Sjiietische geleerden in hun geschriften over de Soennieten. Aan het eind van zijn toespraak schonk Mert aan imam Hüseyin Akay, als dank voor de organisatie van deze bijeenkomt, een plaquette van de Ahmet Yesevi Universiteit. Vervolgens werden er religieuze liederen gezongen. Vertegenwoordigers van de Ehl-i Beyt Federatie van Europa benadrukten het belang van eenheid en saamhorigheid in hun toespraken. De bijeenkomst eindigde met een gezamenlijk gebed voor de eenheid.

ISN BULLETIN 2009 | 59

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Zaandam opgetogen over de ‘Gezegende Geboorte’

e laatste van een serie bijeenkomsten, die werden georganiseerd door de Islamitische Stichting Nederland in het kader van de “Week van de Gezegende Geboorte”, werd gehouden in Zaandam. Het programma werd gehouden op 20 april 2008 in de ISN Sultan Ahmet Moskee in Zaandam en duurde de hele dag. Als sprekers waren aanwezig Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening te ’s-Gravenhage), Seyfettin Ersoy (Hoofd Afdeling Bedevaart van het Presidium voor Religieuze Zaken) en de Nederlandse schrijver Abdulwahid van Bommel). Het programma bestond uit drie dagdelen (ochtend, middag en namiddag) en trok veel aandacht van landgenoten uit Zaandam en omgeving. Het programma vond plaats in de conferentiezaal en was live te volgen in de moskee en in de vrouwenruimte. Er werd lunch aangeboden in de tent,die opgezet was op het terrein van de moskee. In het ochtendgedeelte van het pro60 | ISN BULLETIN 2009

gramma, reciteerde de imam van de Sultan Ahmet Moskee uit de Koran. Vervolgens werden door een kinderkoor van de moskee, religieuze liederen gezongen. Ook waren er tekeningen van kinderen te bewonderen over het thema van de dag. Na het eten en het middaggebed kwam Dr. Bülent Şenay aan het

woord. Şenay ging in zijn toespraak in op de betekenis van de Week van de Gezegende Geboorte. Hij vertelde over de liefde voor de Profeet en de uitwerking van die liefde op de gelovigen, met citaten uit diverse gedichten. Hij zei dat Nederlanders en vele anderen de Profeet niet kennen: “Kenden ze (hem) maar! Hij was de Profeet van de Liefde, hij had een verheven moraal en was welgemanierd. Toen men hem op een dag vroeg “Oh Profeet van Allah. Leer ons zo iets dat we ons daaraan kunnen vastklampen en welke we onze leven lang niet zullen loslaten”, antwoordde hij “Wordt niet kwaad!” Yunus Emre’s beroemde boodschap (“Wees een persoon zonder hand tegen iemand die slaat en wees een stomme tegen iemand die scheld”) berust op de volgende boodschap van de Profeet van de Genade: “Ik zal jullie drie dingen zeggen en als jullie je daaraan houden, dan is dat het beste wat jullie

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

kunnen doen: Goed zijn tegen zelfs iemand die jullie kwaad aandoet, iemand die willens en wetens jullie benadeeld toch vergeven en het gesprek proberen aan te gaan met iemand die de omgang met jullie heeft verbroken.” Als de mensheid zich aan deze principes zou houden, dan zou er niet meer sprake zijn van lastigvallen, beledigen, discriminatie of afkeer. Ook Europa heeft behoefde aan deze profetische principes. Daarom is zijn geboorte zelfs in de 21. eeuw nog actueel. Daarom hebben wij hem lief en missen hem. Wij zouden ook de Nederlanders graag tijdens de vieringen in de moskeeën willen zien. Ik hoop dat er een dag komt dat ook zij de persoonlijkheid en de mooie karakter van de Profeet zullen leren kennen.” Seyfettin Ersoy zei dat het een grote verdienste was van de mensen om hier zulke mooie moskeeën te bouwen om hun geloofsleven te praktiseren. En zelfs mensen uit Turkije over te laten komen om te horen over de Profeet. “Deze mensen maken geen onderscheid tussen de profeten en herdenken alle profeten met groot respect. Er zijn in de geschiedenis heel veel voorbeelden hiervan.” Tijdens het programma werden door een zanggroep van imams, religieuze liederen gezongen.

Na de toespraken werd het Asr-gebed verricht. Vervolgens werden door de zanggroep Tevazu religieuze liederen gezongen en Turkse mystische muziek gemaakt. Deze werden met belangstel-

ling gevolgd vanuit de conferentiezaal. Het programma werd afgesloten met dank aan de sprekers en deelnemers.

Als laatste spreker nam de Nederlandse moslim schrijver Abdulwahid van Bommel het woord. Hij merkte op dat “de liefde voor de Profeet en het volgen van zijn voorbeelden niet moest verworden tot een klakkeloos nabootsen”. Van Bommel gaf aan dat zijn nalatenschap op een juiste wijze aan volgende generaties diende te worden doorgegeven en dat men daarvoor veel moest lezen over het leven van de Profeet, uit de hand van verschillende schrijvers. Verder zei Van Bommel dat Allah de mens als rentmeester heeft geschapen en dat de Heilige Profeet in de Koran moebashir wordt genoemd, dat betekent zowel brenger der blijde tijdingen als het maken van een mens tot een ware mens.

ISN BULLETIN 2009 | 61

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Conferentie “Living together” in de Week van de Gezegende Geboorte

it jaar werd er in het kader van de Week van de Gezegende Geboorte, voor het eerst een conferentie georganiseerd voor niet moslims. Deze heette “Living together” (Samenleven) en werd georganiseerd door de Islamitische Stichting Nederland (ISN) en het Adviseurschap Religieuze Dienstverlening. Er namen 250 genodigden deel aan het programma van 14 april 2008 in het Conference Center Leeuwenhorst in Noordwijkerhout. Het programma duurde de hele dag en er waren twee sprekers uit Nederland en twee uit Turkije. De sprekers waren prof. dr. Mehmet Emin Özafşar (Vicehoofd Presidium voor Religieuze Zaken), Dr. Hadi Adanalı (universitair docent van de Theologische Faculteit van de Universiteit van Ankara), Dr. Maurits Berger (hoogleraar Islam in de Islamitische wereld aan de Universiteit Leiden) en de Nederlandse moslimschrijver Abdulwahid van Bommel. De toespraken werden voor de deelnemers simultaan vertaald naar het Turks en het Nederlands. De gebroeders M. Zinnur Kanik en Nurullah Kanik waren speciaal uit Turkije overgekomen om werken uit de Turkse mystieke muziek op te voeren met behulp van de ney en de tanboer. Het programma begon om 10.00 uur met de ontvangst en registratie van de bezoekers. Er werd hen koffie 62 | ISN BULLETIN 2009

en thee aangeboden. Er werd aan de deelnemers een set met het boek “Universal Mercy” (opnieuw door de ISN uitgegeven) met daarin de veertig Hadith in twaalf verschillende talen alsmede een CD, geschonken. Het programma werd gepresenteerd door ISN bestuurslid Dr. Rahman Korkmaz. Bij de opening werd de Heilige Koran staand gereciteerd door dr. Ismail Altun, imam van de ISN Mescid-i Aksa Moskee te Den Haag. Na de Koranrecitatie werd een aantal uitgekozen overleveringen van onze Profeet, weer door dr. Ismail Altun, voorgelezen. De originele teksten van de Koranverzen en de Hadith alsmede de Turkse en Nederlandse vertalingen werden op het scherm geprojecteerd.

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Dr. Bülent Şenay, de Adviseur voor Religieuze Dienstverlening te Den Haag, hield als gastheer en initiator van de conferentie, de openingstoespraak in het Turks en Engels. Şenay merkte over de Week van de Gezegende Geboorte op dat de moslims hun verlangen naar de Profeet via deze viering uitten. Hij zei dat sommigen moeiten hadden om deze liefde te begrijpen, maar dat dat niet betekent dat de Profeet zelf moeilijk te bevatten is. Senay zei dat het respect voor Hem niet in één avond paste en dat daarom de viering over een week werd gespreid. Na de openingstoespraak gaf Rahman Korkmaz een presentatie over de Islamitische Stichting Nederland en haar activiteiten. Vervolgens verzorgdede musicus Muhammed Zinnur Kanik een korte ney uitvoering. Eerste spreker was prof. dr. Emin Özafsar,

vicehoofd van het Presidium voor Religieuze Zaken. Het thema van zijn toespraak was “De basisfundamenten van het samenleven”. Özafşar zei samengevat dat “De ideeën, zienswijzen, overtuiging, gedragingen en houdingen, dus de soenna van de Heilige Profeet, vormen een model voor de moslims. De religieuze en morele principes van zijn Soenna geven ook de morele kaders van het samenleven aan. En dit zijn principes zoals recht, overeenkomst, trouw, vertrouwen, genade, advies, vriendelijkheid, evenwichtigheid in het spreken en gedrag, zich verre houden van lelijke woorden of gedragingen; authentiek zijn naar iedereen toe; vergemakkelijken; respect voor iemand anders geloof of overtuiging; andersgelovigen zien als aan ons toevertrouwd door Allah.” Hierna speelde musicus Nurullah Kanik met een tanboer een aantal voorbeelden uit de Turkse mystieke (Soefie) muziek. Daarna was de beurt aan de tweede spreker, dr. Maurits Berger. Zijn toespraak “De paradoxale Profeet” werd met belangstelling aangehoord. Het feit dat tijdens een speciale viering, waarin de liefde voor de Profeet centraal staat, een niet-moslim academicus aan

ISN BULLETIN 2009 | 63

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

het woord mocht komen, wees ook een beetje op de verdraagzaamheid rondom de Gezegende Geboorte. In zijn toespraak zij Maurits Berger “Aan de ene kant zijn er de gelovigen die de barmhartigheid en verdraagzaamheid van de Profeet benadrukken, aan de andere kant wordt de Profeet in het Westen gezien als een staatsman of een legerleider die de Islam met de zwaard heeft verspreid. Daarom is het vanzelfsprekend dat er paradoxen ontstaan tussen de zienswijzen van de gelovigen en niet gelovigen.” Met de toespraak van Maurice Berger werd het ochtendgedeelte van het programma afgesloten. Er werd gepauzeerd voor het middageten en het gebed. Tijdens het eten konden de deelnemers met de sprekers en met elkaar van gedachten wisselen over de programmaonderdelen.

In de middagsessie nam de uit Turkije overgekomen dr. Hadi Adanali het woord met zijn toespraak getiteld “De filosofie van het samenleven” Dr. Adanali onderstreepte in zijn toespraak het belang van dialoog op basis van wederzijds begrip voor de hedendaagse mens. Hij gaf aan dat het feit dat aanhangers van verschillende religies over heel veel onderwerpen hetzelfde denken, de dialoog vergemakkelijkt. Verder merkte Adanali op dat dialoog niet alleen kan bestaan uit onderwerpen waar men het over eens is: “Dialoog is des te belangrijker naarmate het richtinggevend kan zijn wanneer wij verschillende geloven of overtuigingen hebben.” Vervolgens was het de beurt aan Abdulwahid van Bommel om te spreken over “De onbegrepen Mohammed”. Ook de toespraak van de Nederlandse moslim Van Bommel werd met grote belangstelling gevolgd. Van Bommel gaf aan dat de Profeet door velen bewust verkeerd wordt begrepen en dat er in boeken over hem in 64 | ISN BULLETIN 2009

met name het Westen, vooroordelen te zien zijn. “Echter iedereen die het leven van de Profeet bestudeert, zal zijn volgende drie belangrijke eigenschappen tegenkomen: geloof, vastbeslotenheid en gulheid. Deze drie eigenschappen kunnen zelfs voor niet gelovigen

als voorbeeld dienen. En moslims zouden meer zijn glimlachen, zijn houding tegenover zijn gezin en zijn humor naar de voorgrond moeten halen en de Profeet in meer aspecten leren kennen.” De gebroeders Kanik speelden vervolgens weer enkele voorbeelden uit de Turkse soefi muziek. Als laatste richtte de voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, dr. Fevzi Hamurcu, zich tot het publiek met een dankwoord. Samen met dr. Şenay overhandigden ze de sprekers hun plaquettes. Het programma eindigde om 16:00 uur. Aan het eind werd er ook een enquête gehouden onder deelnemers over hun indrukken en gedachten over deze conferentie. Ongeveer één op de vijf deelnemers vulde de enquêteformulier in. Daaruit kwam naar voren dat men de conferentie geslaagd vond en dat ze voor herhaling vatbaar was.

Barneveld HDV Ulu Moskee

Deventer HDV Merkez Moskee

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

Conferentie “Alliantie van beschavingen en globale Islam”

ok dit jaar zijn in het kader van de week van de viering van de geboorte van de Profeet, een reeks van lezingen georganiseerd door de Islamitische Stichting Nederland. De thema van vorig jaar was “Samenleven” (Living together). Het thema van dit jaar was “Alliantie van beschavingen en globale Islam”. De lezing was bedoeld voor een academisch gehoor en werd in het Engels en Nederlands 66 | ISN BULLETIN 2009

gepresenteerd. De conferentie werd net als vorig jaar in de conferentiezaal van het NH Hotel in Noordwijkerhout gehouden op

26 april 2009. Sprekers waren Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de ISN), Dr. Tim Jacoby uit Enge-

Conferenties ter gelegenheid van de Geboorteviering van de Profeet

land en prof. dr. P.S. van Koningsveld uit Nederland. De conferentie werd gepresenteerd door Dr. Rahman Korkmaz. Het programma begon met een recitatie van de Heilige Koran door Menduh Karsli, imam van de ISN Fatih Moskee in Roermond. Dr. Bülent Şenay hield de begroetingsspeech en gaf een overzicht van de activiteiten van de Islamitische Stichting Nederland ter gelegenheid van de viering van de geboorte van de Profeet. Şenay merkte op dat de persoonlijkheid van de Profeet niet alleen door de moslims, maar door de gehele mensheid als voorbeeld genomen zou moeten worden. Hij zei dat hij bijzonder verheugd was om met de aanwezigen bijeen te zijn ter gelegenheid van een dergelijk programma. Na de openingsspeech werden religieuze liederen gezongen, waarin de liefde voor en het gemis van de Profeet werden verwoord. Hierna nam Dr. Şenay het woord om te spreken over “Paradigma van beschavingen, alliantie vanuit de optiek van de Islam en gedeelde waarden”. Şenay merkte op dat de moslims in Nederland zich bewust zouden moeten zijn van hun verantwoordelijkheden. Hij benadrukte dat ‘luisteren’ het sleutelwoord tot een alliantie van beschavingen is. Ook benadrukte Şenay dat partijen goed naar elkaar dienen te luisteren en overeenkomsten naar voren moeten halen. Hij gaf aan dat ‘mensenrechten’ een belangrijke plaats innemen in het begrijpen van de overeenkomsten.

Jacoby (conflict analyticus, reconstructie en ontwikkelingsexpert) het woord met zijn speech “Nieuwe culturen, oorlog en terreur”. In zijn toespraak voerde Jacoby aan dat na de Koude Oorlog, een politiek van geweld tegen met name de moslims was begonnen. Naast dit geweld van het westen tegen de moslims, zou er ook sprake zijn van geweld van moslims tegen moslims in verschillende delen van de wereld. Als laatste spreker kwam prof. dr. P.S. Koningsveld aan het woord met zijn toespraak “Verdraagzaamheid in de Islam”. Koningsveld benadrukte het belang van verdraagzaamheid, met name vanuit Isla-

mitisch perspectief. Hij stond stil bij de invloed van sommige Islamitische termen op het Westen en bij het herdefiniëren van deze termen in de loop van de geschiedenis. De bekende Ebru kunstenaar dr. M. Refii Kileci gaf een presentatie van de Ebru kunst, vergezeld van ney muziek van de neyspeler Mutlu Yilmazer. Aan het einde van de conferentie kregen de genodigden de gelegenheid om aan het panel van sprekers, vragen te stellen. De Engelse toespraken van de sprekers werden simultaan naar het Nederlands vertaald.

Als tweede spreker van de conferentie nam dr. Tim ISN BULLETIN 2009 | 67

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008

Diyanet en de religieuze representatie in Nederland De dienstverlening van Diyanet berust op een visie dat aan de ene kant, binnen de gegeven structuur van een multiculturele samenleving, men alert is op het verschil tussen integratie en assimilatie, en dat men aan de andere kant opkomt voor het recht tot behoud van de basisaspecten van de eigen identiteit (taal, religie en cultuur) van gemeenschappen, die afkomstig zijn uit een verschillende etnische, culturele en religieuze achtergrond.

e moslims in Nederland, die overwegend bestaan uit van oorsprong Turken, Marokkanen en Surinamers met een populatie van 1 miljoen op een totale bevolking van 16 miljoen, voeren hun religieuze activiteiten uit binnen diverse organisatorische structuren en rond de 400 moskeeën. Van deze moskeeën behoren ongeveer 200 aan Turken, circa 140 aan Marokkanen en circa 50 aan Surinamers. Van de 200 Turkse moskeecentra, zijn 142 aangesloten bij de Islamitische Stichting Nederland. De Nederlandse overheid, anders dan bijvoorbeeld in Duitsland, “staat op gelijke afstand tot alle religies en stelt elke geloofsgemeenschap in staat om haar eigen godsdienstonderwijs en diensten op religieus gebied mogelijk te maken”. In het kader van burgerwetten is de Islam officieel als religie erkend. Men spreekt ook wel van de verzuiling; dat houdt in dat verschillende etnische en religieuze groepen naast elkaar en onafhankelijk van elkaar samenleven. Deze benadering maakt in principe in het democratisch proces op het vlak van recht en politiek, in tegenstelling tot Duitsland, de weg vrij voor de religieuze vrijheden van de moslims in het publieke domein. Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet geeft aan dat discriminatie op grond van godsdienst of etniciteit niet is toegestaan en wordt opgekomen voor de gelijkheid van alle burgers. In de Minderhedennota van 1983 wordt aangegeven dat religie bij kan dragen aan “het gevoel van eigenwaarde” en de participatie in de samenleving. Het feit dat men welwillend is jegens het voorzien in de behoeften van de religieuze gemeenschappen op het gebied van religieuze dienstverlening, heeft zijn oorsprong in die uitgangspunten. In 1983 heeft de toenmalige regering, aan de hand van het rap68 | ISN BULLETIN 2009

port van de Commissie Waardenburg, de lokale besturen geadviseerd om t.b.v. gebedsruimtes voor moslims, locaties aan te wijzen en bouwvergunningen af te geven. In de praktijk kunnen zich altijd problemen voordoen. Het kan voorkomen dat Nederlandse buurtbewoners of lokale overheden zich keren tegen de komst van een gebedsruimte. Hetzelfde commissierapport sprak zich uit tegen de komst van imams uit de herkomstlanden omdat zij onder andere de taal en cultuur niet zouden kennen. In de loop der tijd hebben zich de moslims georganiseerd naar land van herkomst of groep als zijnde verenigingen of non-gouvernementele organisaties. De ongeveer 1 miljoen moslims in Nederland hebben zich onder twee organisatorische verbanden geschaard. De ene is het Contactorgaan Moslims & Overheid (CMO) en de andere is de Contact Groep Islam (CGI). Lid van het CMO zijn: • Islamitische Stichting Nederland (ISN) • Stichting Turks-Islamitische Culturele Federatie (TICF; in contact met de ISN) • Overkoepelende Sjiietische Vereniging (OSV; Irakese Sjiieten) • Unie van Marokkaanse Moslim Organisaties in Nederland (UMMON) • Milli Gorus Noord Nederland (MGN) • Nederlandse Islamitische Federatie (NIF; Milli Görüs) • World Islamic Mission (WIM; Pakistaans gericht, inclusief Surinamers) • Stichting Islamitisch Centrum Nederland (SICN) • Limburgse Islamitische Raad (LIR; Marokkaans)

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008 • Vereniging Imams Nederland (VIN; Marokkaanse imams). De CGI echter is opgericht uit politieke motieven. Zij beweren dat het CMO alleen de soennitische moslims vertegenwoordigt en de overigen uitsluit en dat ze uit die behoefte zijn overgegaan tot het oprichten van de CGI. Het is niet mogelijk gebleken om duidelijke informatie te verkrijgen over de leden van de CGI. Men zegt dat de Sjiieten en de Alevieten lid zijn, maar dit wordt niet helemaal bevestigd. De overige leden van de CGI zijn de ‘Nederlandse Moslim Raad’ (NMR, overkoepelende organisatie van Marokkanen), ‘Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN, soennitische Marokkaanse moskeeverenigingen) en de ‘Federatie Ahmadiyya Anjumans Isha’at Islam Nederland’ (Ahmadiyya). De Nederlandse Hoge Raad heeft in een arrest van 30 mei 1986, de imams, net als de dominees, pastoors en rabbijnen, aangemerkt als “bekleders van een geestelijk ambt”. Dit arrest betekende een omslagpunt. Daarmee werd het voor hen de weg geopend om niet alleen te functioneren als een imam van een moskee, maar ook als een geestelijk verzorger in ziekenhuizen, gevangenissen, het leger enz. Tegelijkertijd daarmee is echter begonnen met het ter sprake brengen van het opleiden van imams in Nederland. De gedachte dat de uit het buitenland afkomstige imams, de integratie belemmeren en de band met het herkomstland in stand houden, wordt in diverse platformen verwoord. Er wordt gesteld dat “de Turkse en Marokkaanse overheden via de heengezonden imams er voor zorgen dat de Turkse en Marokkaanse minderheid in Nederland hun contact met hun herkomstland in stand houden en zo hun integratie vertragen”. Als de te nemen maatregel wordt aan de regering geadviseerd (door de vorige minister van Integratie) “de inmenging van buitenlandse mogendheden, die de integratie van onze burgers belemmeren, te verhinderen”. Deze kwestie werd tot begin jaren 2000 druk bediscussieerd. In november 2004 werd de Nederlandse regisseur Theo van Gogh door een man van Marokkaanse herkomst vermoord. Van Gogh had de film “Submission” gemaakt. De scenario was geschreven door een volksvertegenwoordiger van Somalische afkomst, die de Islam had afgezworen en die bekend staat om haar anti moslim uitspraken. Na dit voorval werden vele bij de ISN aangesloten moskeeën in brand gestoken.

De Tweede Kamer verzocht in mei 2004 de regering in een adviesbesluit om vanaf 2008 de komst van imams uit het buitenland te stoppen en de nodige voorbereidingen te treffen om een imamopleiding te starten. De verantwoordelijke minister gaf aan dat ze van plan was om op kortst mogelijke termijn een vergadering te beleggen met Islamitische organisaties en dat ze dat zelfs wilde doen met het CMO, welke nog pas was erkend door de regering. De minister vroeg een gesprek aan met het CMO over een imamopleiding, waarna zo een gesprek plaatsvond op 1 november 2004. De toenmalige minister van Integratie, mevrouw Rita Verdonk, ontving het bestuur van het CMO op 1 november 2004 op haar ministerie. Zij deelde mee dat de overheid het CMO officieel als gesprekspartner erkende en dat ze van plan was om voortaan met het CMO samen te werken. De minister gaf aan dat het onderwerp imamopleiding in Nederland - waarover al jaren over werd gesproken maar die echter niet kon worden gerealiseerd – daarbij één van de belangrijkste onderwerpen zou zijn en bovendien voorrang genoot. Hierop nam het CMO de imamopleiding op in haar doelstellingen en begon met de nodige voorbereidingen. Het CMO was juist opgericht om gesprekspartner te worden van de overheid in zaken die de moslims aangingen. In de oprichtingsakte zijn de doelen als volgt geformuleerd: • Het verkrijgen van de uitzendmachtiging voor moslims`. (Dit doel werd in september 2005 gerealiseerd. Wij willen als ISN ook op dit terrein op zijn minst een adviserende bijdrage leveren). • De verantwoordelijkheid voor de opleiding, aanstelling en verbetering van de rechtspositie van moslim geestelijke verzorgers toe te wijzen aan het CMO. (Aangezien er geen centrale Islamitische zendende instantie bestaat, is de rechtspositie van de moslims geestelijke verzorgers in het leger, ziekenhuizen en gevangenissen niet vastgelegd). (Er werd gepoogd om middels een commissie voor aanstelling van imams, dit onderwerp uiteindelijk overeenkomstig de wensen van de overheid geregeld te krijgen. De ISN ging hiermee niet akkoord en zodoende ging de kwestie van aanstelling van imams van tafel.) • Het op verzoek adviseren van de Nederlandse overheid inzake kwesties betreffende de moslims. (Bij actuele kwesties, laat het CMO soms middels persberichten, de stem van de moslims horen aan de publieke opinie en overheidsfunctionarissen.) De Nederlandse overheid heeft overeenkomstig de bovengenoemde doelstellingen, gelijktijdig aan drie onderwijsinstellingen een budget beschikbaar gesteld voor ISN BULLETIN 2009 | 69

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008 aan het Turkse imam-profiel. Die imams hebben een hoger godsdienstonderwijs gevolgd aan een gevestigde instelling. Een deel daarvan heeft een master-opleiding gevolgd en sommige hebben zelfs een doctoraat behaald. Er is behoefte aan vakspecialisten, dus Islam theologen die gespecialiseerd zijn in de godsdienstwetenschappen en de Islam wetenschappen. Omdat in de bestaande siIn principe heeft Diyanet een positieve houding ten tuatie niet voorzien kan worden in de behoefte vanuit aanzien van ideeën en voorbereidingen voor imamoplei- Nederland, is het nodig dat er ondersteuning wordt gedingen in zowel Nederland als in andere West Europese zocht bij de Theologische Faculteiten van Turkije. landen, teneinde te voorzien in de behoefte aan religiOok de sociologische en sociaalpsychologische dieuze dienstverlening. mensie van het onderwerp is belangrijk: De Turkse geOp dit moment zijn er heel weinig studenten inge- meenschap in Nederland en in de overige Europese lanschreven bij deze drie genoemde opleidingen. Indien er den heeft een bepaalde opvatting en ervaring over “wie op (middel)lange termijn geen consensus wordt bereikt een imam is” en “welke kwaliteiten hij moet bezitten”. met de moslims en hun vertegenwoordigende organi- De godsdienstfunctionarissen die uit Turkije overkomen saties over de vraag of het onderwijsprogramma en het op grond van overeenkomsten tussen de twee landen, profiel van de afgestudeerden voldoen aan de behoeftes, zijn afgestudeerd aan de Theologische Faculteiten. Zij dan lijkt het niet mogelijk dat deze projecten succesvol hebben een gespecialiseerd onderwijs genoten in zowel zullen zijn. Aangezien Diyanet de meeste activiteiten op de algemene godsdienstwetenschappen en de Islamwedit gebied ontplooid, hebben vertegenwoordigers van de tenschappen. Zij treden daarna in dienst van het Presigenoemde instellingen contact opgenomen met vertegen- dium voor Godsdienstzaken. Bij de uitoefening van hun woordigers van Diyanet over de inhoud, vormgeving en functie, worden deze imams onderworpen aan interne opleidingen en mondelinge/schriftelijke examens. eindtermen van hun opleiding. het openen van een imamopleiding: Vrije Universiteit Amsterdam (VUA), Hogeschool INHolland en Universiteit Leiden. In 2005 is de Vrije Universiteit begonnen met een bachelor opleiding en INHolland met een hboopleiding. Leiden heeft een programma voor een masteropleiding opgezet.

Diyanet is van mening dat een imamopleiding niet mag gezien worden als een willekeurige certificaat programma. De opleiding van een godsdienstfunctionaris is een geïnstitutionaliseerd opleidingsproces dat jaren duurt en op traditie berust en (in het Turkse praktijk) al op middelbaar schoolniveau aanvangt (de imam-prediker lycea). Het behelst niet alleen een intellectuele-academische, maar ook een geestelijke en morele opleiding. Het is evident dat een imamopleiding dat slechts bestaat uit een lesprogramma met bepaalde algemene vakken op HBO of bachelorniveau, niet kan voldoen aan de verwachtingen voor een kwalitatieve imamopleiding. Een ander kwestie is het ontbreken van de benodigde moslim godsdienstwetenschappers en theologen in Europa. Alleen het feit dat iemand Arabisch kent of van oorsprong Arabisch is, of dat iemand slechts een “ontwikkelde moslim” is, is geen voldoende basis om met deze leerkrachten een succesvolle opleiding aan te bieden. In de huidige situatie kunnen de onderwijskrachten in de imamopleidingsprogramma’s van de genoemde instellingen, niet gezien worden als vakspecialisten. Het is in Europa op dit moment niet mogelijk om met de bestaande kaders, een gepaste theologische opleiding te verzorgen. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om imams op te leiden die kwalitatief (bij benadering) gelijk zijn 70 | ISN BULLETIN 2009

Het Presidium voor Godsdienstzaken is de meest ontwikkelde instelling op het gebied van religieuze dienstverlening in de Islamitische wereld. Het Presidium organiseert weliswaar in en buiten de moskeeën godsdiensten Koranonderricht, maar is zelf geen academische instelling. Daarom zijn de Islamitische academische onderwijsinstellingen in Turkije, Egypte of Marokko, de aangewezen gesprekspartners van de eerder genoemde onderwijsinstellingen. In het kader van een dergelijke samenwerking zouden studenten uit Nederland, tenminste een paar semesters theoretische en praktische lessen bij de Theologische Faculteiten in Turkije moeten volgen. Indien de imamopleidingsprogramma’s en projecten in Nederland gericht zijn op het vinden van oplossingen en op het voorzien in de behoeften van de moslimgemeenschap - en wij willen daarvan uitgaan – dan dient in de missie en visie van die programma’s vanzelfsprekend de condities geschapen te worden waarbij de studenten leren over de basiselementen en achtergronden van het Islamitische geloof, cultuur en traditie. Deze condities zijn duidelijk niet aanwezig bij de opleidingen in Amsterdam of bij InHolland. Daarom zouden de studenten een bepaalde tijd moeten doorbrengen in een moslimland bij Islamitische onderwijsinstellingen. Daarna moet men kunnen afstuderen aan de Neder-

Uit het tijdschrift ‘Diyanet Avrupa’ • OKT. 2008 landse instellingen. Dit moet dan worden erkend en het Presidium voor Godsdienstzaken. Tijdens de Ramadienen er mechanismes voor tewerkstelling te worden danmaand in 2008 hebben in Nederland twee onderwerpen in de media veel aandacht gekregen. Het eerste ontwikkeld. was de oproep van de Katholieke Kerk in Nederland om Het onderwerp van de religieuze dienstverlening heeft voorbeeld te nemen aan de vastentraditie van de mosook verband met de mogelijkheid van de moslimge- lims en het andere was de uitspraak van minister Tineke meenschap om de eigen wortels te kunnen leren. De Huizinga dat de Ramadanfeest een nationale feestdag instellingen die een imamopleidingsprogramma ont- zou kunnen worden. Los van de eventuele politieke bewikkelen, dienen ook het volgende in acht te nemen: doelingen van deze uitspraak, moeten we afwachten of De Turkse gemeenschap in Nederland ziet verband tus- de Ramadanfeest nog een nationale feestdag zal worden. sen de opheffing van het onderwijs in de eigen taal en Ondanks alle mogelijke Islamofobische ontwikkelingen, de imamopleidingsprojecten. Er is een wijdverbreide worden er iftaars (avondeten na het verbreken van het opvatting en overtuiging onder de mensen van: “Eerst vasten) tijdens de Ramadan georganiseerd in vele plaathebben ze ons belemmerd onze eigen taal te leren en nu sen in Nederland, door de moskeeverenigingen van de mengen ze zich in ons geloof ”. Men kan stellen dat het ISN, waarbij godsdienstfunctionarissen, verenigingsresultaat van dit alles, eerder schade berokkent aan de besturen, vrouwen- en jongerenafdelingen de handen integratie dan andersom. Daarom kijkt een belangrijk ineen slaan en waaraan lokale besturen en Nederlandse deel van de Turkse gemeenschap met wantrouwen naar omwonenden deelnemen. Deze activiteiten tonen de de imamopleidingsprogramma’s. Er is dus sprake van gastvrijheid van de Turkse moslimgemeenschap en de een vertrouwensprobleem. De aanwezigheid van Diya- rijkdom van de Turkse keuken. Zij trekken aandacht en net in Europa is niet de oorzaak van dit probleem. Dus worden door de Nederlandse samenleving gewaardeerd. is het aan de bedenkers van dit project, om dat probleem Het ziet er naar uit dat de kwestie van religie en inteweg te werken. En dat kan door samenwerking met Isla- gratie, ook in de nabije toekomst punt van discussie zal mitische instellingen in de moslimlanden, academische blijven in Nederland. De dienstverlening van Diyanet berust op een visie dat aan de ene kant, binnen de gegeseriositeit en consistentie. ven structuur van een multiculturele samenleving, men De Diyanet imams kwijten zich van hun taken in- alert is op het verschil tussen integratie en assimilatie, zake de integratie. Zij volgen in dat kader ook taal- en en dat men aan de andere kant opkomt voor het recht cultuuronderwijs. De imams die op de genoemde pro- tot behoud van de basisaspecten van de eigen identigramma’s worden beoogd , zouden op zijn minst op het teit (taal, religie en cultuur) van gemeenschappen, die niveau van de bestaande imams (of zelfs hoger) moeten afkomstig zijn uit een verschillende etnische, culturele worden opgeleid. Ook dient het vertrouwensprobleem en religieuze achtergrond. Iemand die qua normen en te worden opgelost. Voorts dient gelet te worden op waarden zich niet verbonden blijft voelen met zijn/haar het verschil in de profielen van Turkse, Marokkaanse en wortels, zal zich nergens mee verbonden voelen en zal Egyptische imams. De taak van de in Turkije opgeleide zich niet aanpassen. Indien aan de Turkse gemeenschap imams bestaat niet alleen uit het voorgaan in het gebed. de mogelijkheid wordt geboden om de eigen taal, religie Daarnaast is hij belast met het houden van preken, het en cultuur in basisopzichten te behouden en te ontwikindien nodig geven van fatwa’s, godsdiensten Koran- kelen, zullen verschillen niet meer gezien worden als een onderricht, Ramadan programma’s, begeleiding bij de belemmering van de integratie, maar zullen juist een rijkdom voor de samenleving gaan betekenen. Europa Bedevaart enz. is immers een multiculturele samenleving geworden; er Concluderend kunnen we stellen dat bij de aan te is geen weg terug. Dit zal er toe leiden dat ‘de anderen’ bieden academische opleiding, niet alleen gekeken moet zich met een ‘sterk zelfvertrouwen’ en een ‘consistent worden naar de theologische/pastorale en geestelijke di- gevoel van verbondenheid’ deel zullen nemen aan de samensie, maar ook naar de vraag of het aan de verwach- menleving. “En tot Zijn tekenen behoort ook de scheptingen van de gemeenschap zal voldoen. Onderwijsin- ping der hemelen en der aarde, en de verscheidenheid stellingen in Nederland en andere Europese landen, die van uw talen en (huids)kleuren. En dit zijn voorzeker van plan zijn Islamonderricht te verzorgen, zouden met tekenen voor degenen, die willen begrijpen.” (Soera Arhet oog op religie en integratie in die landen, gebruik Roem:22) kunnen maken van de ervaring van de ReligiewetenDr. Bülent Şenay schappen in Turkije en de (inter)nationale ervaring van Islamitische Stichting Nederland Bestuursvoorzitter ISN BULLETIN 2009 | 71

Islamitische Stichting Nederland

Overige Conferenties

Conferentie van prof. dr. Üstün Dökmen De vrouwenafdelingen van de ISN moskeeën in Rotterdam hebben in samenwerking met de Islamitische Stichting Nederland, ter gelegenheid van 8 Maart Internationale Vrouwendag een conferentie georganiseerd op de Erasmus Universiteit Rotterdam.

e vrouwenafdelingen van de ISN moskeeën in Rotterdam sloegen de handen in elkaar onder leiding van Semra Sevinc, godsdienstfunctionaresse in het werkgebeid van het Consulaat-generaal van Rotterdam. Zij organiseerden gezamenlijk een bijeenkomst, waarbij de bekende psycholoog prof. dr. Üstün Dökmen uit Turkije werd uitgenodigd. Het programma heette “Kwalitatief goede communicatie in het huis van gelijken”. Aanwezig waren Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), Dr. M. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening te Rotterdam), Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Dienstverlening te Deventer) en vele genodigden. 74 | ISN BULLETIN 2009

De conferentiezaal had een capaciteit van bijna duizend mensen en was helemaal vol. Na het zingen van het volkslied en de gehouden stilte, deed Dr. Bülent Şenay het openingswoord. Şenay

ging in het kort in op de geschiedenis en de betekenis van de 8 Maart Internationale Vrouwendag: “157 jaar geleden stierven meer dan 100 vrouwen in een weeffabriek ten gevolge van een brand. Meer dan een eeuw later werd op 16 december 1977 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties besloten om ter herdenking van die vrouwen, 8 maart te vieren als Internationale Vrouwendag.” Şenay ging ook in op wie eigenlijk Erasmus was, naar wie deze universiteit was genoemd is. “Desiderius Erasmus (1469-1536) was een katholieke theoloog. Hij schreef een beroemd boek over het huwelijk (Het instituut huwelijk). Erasmus onderstreept daarin het belang van het huwelijk. Hij hecht grote belang

Overige Conferenties goede communicatie in het huis van gelijken”. We zullen met aandacht en met ons hart luisteren naar wat hij ons te vertellen heeft. En wat hij ons gaat adviseren. Luisteren met je hart (gönül). Daar heeft onze taal een andere benaming voor dan voor het materiële “hart” (kalp). Is communicatie een zaak van het hart? En is denken alleen maar een verstandelijke actie? Is het niet nodig dat iemand zijn hart opent om te kunnen begrijpen en te communiceren? Hart en Communicatie. Als we zouden luisteren naar Yunus Emre… Heeft het gebrek aan communicatie te maken met het dwingen van de ander om net als jezelf te denken? Ligt de moeilijkheid in het luisteren

aan de educatie van vrouwen. Verder schreef hij een boek over de Turken. Hij heeft ook een interessant boek genaamd “Lof der Zotheid”. Daar beweert hij het tegenovergestelde. Hij vindt wel dat gekken ook gehuwd kunnen zijn. Maar hij doet dat wel door de dunne scheidslijn van gekheid en wijsheid in herinnering te roepen. In dezelfde tijd als Erasmus leefde bij ons Taşköprülü Mustafa Efendi (1453-1528). Hij was hoogleraar (müderris) in de theologie. De een leefde in Rotterdam en de andere in Istanbul en Bursa. Sultan Beyazid II. had hem aangesteld als leraar van kroonprins (Sehzade) Yavuz Selim. Hij had les gegeven aan de universiteiten van zijn tijd. In zijn werken gaat hij in op het huwelijksmoraal. Hij vertelt over een houding van wijsheid en besef tegenover de mensen. Dus van “Kwalitatief goede communicatie”. Blijkbaar is communicatie van alle tijden. Wij gaan zo meteen luisteren naar de heer Dökmen, naar zijn toespraak met als titel “Kwalitatief

tegenspreker zijn.” In hoofdstuk Al Baqara (vers 228) staat vermeld dat vrouwen even goed rechten hebben ten opzichte van hun mannen als andersom. “De mannen hebben daarin een graad meer dan de mannen.” Daarbij wordt het woord “een graad” vaak verkeerd begrepen. Met het woord “graad” wordt hier bedoeld dat “de man inzake vrouwenrechten, een graad meer verantwoordelijkheid heeft in het zich houden aan het goede (ma’roef).” Ik wil u als iemand die zich enigszins heeft beziggehouden met religiegeschiedenis, iets meegeven. We kunnen het toevoegen aan onze lijst van “kleine dingen”. En dat is dat “de vrouw niet is geschapen uit de

(Een gedicht van Turks volksdichter en mysticus Yunus Emre. Daarin zegt Yunus Emre dat iemand niet hooghartig moet zijn. Wat iemand in zich heeft, zal zich naar buiten manifesteren. Als je iemand ook maar krenkt, dan zijn alle religieuze daden zoals de bedevaart en het ritueel gebed eigenlijk voor niets geweest. De juiste weg is de weg die naar het doel leidt. Men dient oog te hebben voor het recht en de Rechtvaardige. Men mag niet neerkijken op anderen.)

en begrijpen? Mijn vader zei wel eens “Het leven bestaat uit het begrijpen en het kunnen vertellen”. Naarmate ik ouder werd, heb ik geleerd om dit te zien als een principe van communicatie en levensfilosofie. Sta mij toe om enkele woorden tot u te richten ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag. Onze Heilige Profeet heeft zich speciaal tot de mannen gericht (dus hij vond het nodig om de mannen te waarschuwen) en zei “De besten onder u zijn degenen die goed zijn voor hun vrouw.” Ook zei hij “Ik adviseer u goedheid ten aanzien van de vrouwen”… Over huiselijk geweld zei de Profeet van de Islam “Degene die zijn vrouw mishandelt, is opstandig tegen Allah en Zijn Profeet. In het Dag des Oordeels zal ik zijn

rib van de man”. Ja, volgens de Islam is “de vrouw niet geschapen uit de rib van de man”. Deze stelling komt voor in de Joodse Thorah. In de Heilige Koran wordt verklaard dat de vrouw en man uit één enkele essentie, uit dezelfde ziel zijn geschapen (An-Nisaa 4:1). En de nafs is een vrouwelijk woord. Dat is ook een opmerkelijk punt. Een ander vers is “Die juist handelt, hetzij man of vrouw en een gelovige is, hun zullen Wij voorzeker een goed leven schenken; en gewis zullen Wij hen belonen naar hun beste werken.” (An Nahl 16:97) Dus de beloning, het goede leven, geldt voor zowel de vrouw als de man. Er is dus sprake van gelijkheid. Daar waar in de overlevering van de Profeet wordt gezegd dat de karakter van de vrouw is als een rib, ISN BULLETIN 2009 | 75

Overige Conferenties Onze vrouwen nemen tegenwoordig hun plaats in, op alle gebieden van het leven. Het is niet meer terecht om je alleen te verheugen over het krijgen van een zoon. We moeten leren om naar het leven vanuit diverse hoeken te kijken. Niets is in het leven zoals het lijkt. Elk levend wezen heeft een frequentie en het is zaak om die frequentie te ontdekken. Als we de juiste frequentie te pakken hebben, dan zal ons leven een stuk gemoedelijker zijn. Daarom moeten we leren om met diverse culturen samen te leven en niet elkaar te dwingen om te veranderen.” dan wordt bedoeld dat de natuur van de vrouw, in vergelijking tot die van de man, fijngevoelig en “breekbaar” is. Het houdt in dat men in de communicatie, de weg van de vertrouwelijkheid en tederheid dient te verkiezen.” Bülent Şenay gaf na zijn openingstoespraak, het woord aan prof. dr. Üstün Dökmen (hoogleraar aan de Faculteit Onderwijswetenschappen van de Universiteit van Ankara; psycholoog), die ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag door de Islamitische Stichting Nederland was uitgenodigd . Zijn toespraak werd door de aanwezige vrouwen met grote aandacht beluisterd. In zijn tweeënhalf uur durende toespraak zei prof. Dökmen samengevat het volgende: “In veel landen in de wereld en ook in ons land, wordt de man waardevoller gezien. Dit is het algemeen beeld, uitzonderingen daargelaten. Men is in Turkije blijer als men een zoon krijgt. Er zijn ook wel gezinnen die daarin geen onderscheid maken. Niet het geslacht van het kind is belangrijk, maar de gezondheid. Door toename van het aantal mensen in de wereld, die geen onderscheid maken tussen hun zonen en dochters, zal de betekenis van de vrouwendag toe76 | ISN BULLETIN 2009

nemen. Er is in onze samenleving een tendens om jongens tot strenge mensen op te voeden. Ook jongens worden door hun moeders grootgebracht. Hier krijgen onopgemerkt de moeders, dus de vrouwen, weer de schuld. In samenlevingen waar de mannen dominant zijn, worden de vrouwen er het slachtoffer van. Tegenwoordig moeten we in het moderne leven, geen onderscheid meer maken tussen jongens en meisjes. Want in het dagelijks leven kom je zowel mannen als vrouwen in diverse beroepen tegen.

Prof. Dökmen zei dat ouders een belangrijke taak hebben bij het opvoeden van hun kinderen. Hij zei dat men ze niet volgens klassieke methoden moet opvoeden en hen niet als kinderen moet behandelen. “In de relatie tussen kind en ouders is de klassieke methode niet meer van nut. We moeten de oude methoden achterwege laten. Er zijn andere methoden nodig om die relatie te ontwikkelen. En daarvoor moeten de ouders het anders aanpakken.” Tijdens de conferentie werd er een demonstratie gegeven van de Ebru en calligrafiekunsten door dr. Mehmet Refii Kileci, die kunstadviseur is van de Islamitische Stichting Nederland. Deze demonstratie werd met belangstelling gevolgd. Ook was er de mogelijkheid om zijn kunstcollectie te bezichtigen.Aan het eind van de programma werd door de organisatoren van het programma, aan de hoofdspreker prof. dr. Üstun Dökmen en andere sprekers, diverse cadeaus gegeven. Het was het tweede jaar, dat de vrouwenafdelingen van de ISN moskeeën in Rotterdam, ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag een conferentie hadden georganiseerd.

Overige Conferenties

Conferentie “Ashoera bewustzijn, verdriet en Hidjrah” door de vrouwenafdeling van de ISN Gültepe Moskee Rotterdam De vrouwenafdeling van de ISN Gültepe Moskee te Rotterdam organiseerde op donderdagavond 22 januari 2009 een conferentie genaamd “Ashoera bewustzijn, verdriet en Hidjrah”. deed de toeschouwers tranen. Hierna werden er religieuze liederen gezongen door een koor, bestaande uit de imams Memduh Karsli, Kadir Duman, Adnan Yuvaci en Veysel Yüksel.

et Presidium voor Godsdienstzaken was eind december een hulpactie begonnen ten behoeve van onze Palestijnse broeders en zusters, die slachtoffer waren geworden van Israëlische aanvallen op de Gazastrook in Palestina. In dat kader werd er in moskeeën geld gecollecteerd. De vrouwenafdeling van de ISN Gültepe Moskee te Rotterdam sloot zich aan bij die hulpactie. Dit groeide later uit tot een conferentie over de Ashoera en de Hidjrah, zaken die een belangrijke plaats innemen in ons religieus leven.

Daarna kwam Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening te Den Haag en voorzitter van de ISN) aan het woord. Hij bedankte de organisatoren van het programma. In zijn toespraak getiteld “Ashoera bewustzijn, verdriet en Hidjrah” stond hij stil bij onze verantwoordelijkheden in dit leven als mens. Hij gaf daarbij voorbeelden uit de geschiedenis van de profeten, de Koran en de overleveringen van de Heilige Profeet. Hij haalde ook citaten uit de voorgedragen religieuze liederen, het voorgelezen gedicht en de schreeuw van het Palestijns meisje. Dr. Şenay wees er op dat men als mens en als moslim, een gebalanceerd leven zou moeten leven. “Een leven waarin blijdschap en verdriet, lachen en huilen, rijkdom

en armoede tot hun recht komen. Een middenweg, die niet te ver is verwijderd voor de één of voor de ander, waarbij beiden hoorbaar en merkbaar zijn. We moeten ons afvragen of wij als moslims, de gepaste reactie vertonen op al deze gebeurtenissen. Dit door ons te verplaatsen in de positie van de mensen die het zo te verduren hebben. En ons ook af te vragen wat wij van onze moslim broeders en zusters zouden verwachten, als wij in hun positie zouden verkeren.” Aan het eind van het programma werden vier werken uit de kunstcollectie van dr. M. Refii Kileci geveild als financiële hulp voor Palestina. De deelnemers toonden grote belangstelling voor de veiling. De kunstwerken gingen naar de hoogste bieders. De opgehaalde hulp werd door de organiserende comité overgemaakt naar de speciale rekening van het Presidium voor Godsdienstzaken.

Het programma begon met een recitatie uit de Heilige Koran en het voorlezen van de betekenis ervan; de presentatie was in handen van imam Irfan Sevinc van de ISN Gültepe Moskee Rotterdam. Demet Öztürk van de meisjesgroep van de Gültepe Moskee las een gedicht voor genaamd “Hicret” (Hidjrah, betekent de gedwongen emigratie van de onderdrukte moslims uit Mekka naar Medina). Er werd een diapresentatie gegeven over het menselijk drama van een Palestijns meisje. Haar schreeuw om hulp (“Oh vaders die ’s ochtends hun kinderen kussen voor ze naar hun werk gaan, waar zijn jullie? Ze hebben mijn vader afgepakt! Waar zijn jullie?”) ISN BULLETIN 2009 | 77

Overige Conferenties

Conferentie “Islam en de vrouw volgens het Soefisme” in de ISN Mevlana Moskee Rotterdam

er gelegenheid van 8 Maart Internationale Vrouwendag werden door de Stichting Avrasya en het Selamnetwerk, een conferentie georganiseerd met als titel “Islam en de vrouw volgens het Soefisme”. De conferentie werd gehouden op 13 maart 2009 in de ISN Mevlana Moskee in Rotterdam. De conferentie begon ’s avonds om zeven uur en duurde ongeveer twee uur. Sprekers op de conferentie waren Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening te Den haag en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), prof. dr. Mahmut Kaya (die naar Nederland was gekomen om dezelfde dag deel te nemen aan een conferentie genaamd “De plaats van Mehmet Akif in ons geestelijk leven”) en Cemalnur Sargut uit Turkije (voorzitster van de Turkse Culturele Vrouwenvereniging). Het programma begon met de openingstoespraak van mevrouw Fatma Aktas, voorzitster van de Stichting Avrasya. Dr. Bülent Senay hield een welkomstwoord. 78 | ISN BULLETIN 2009

Cemalnur Sargut van de Turkse Culturele Vrouwenvereniging, vertelde in haar toespraak over de waarde die het Islamitisch Soefisme toekende aan de vrouwen, met voorbeelden uit de Koranverzen en de overleveringen van de Profeet. Sargut citeerde veel uit de werken van Mevlana tijdens haar toespraak, welke met belangstelling werd gevolgd door met name de vrouwen. Na afloop van het programma, signeerde Cemalnur Sargut haar boeken voor haar lezers en lezeressen.

Overige Conferenties

Conferentie “Islam en milieu, één geheel” in de ISN Mevlana Moskee Rotterdam In de conferentie “De Islam en het milieu” werden de extreme milieuvervuiling, bescherming van het natuur, milieubewustzijn en het belang van het milieu volgens de Islam besproken. De conferentie was georganiseerd door TEMA Nederland, IVN Natuur- en milieueducatie en de Islamitische Stichting Nederland.

e conferentie werd gehouden in de conferentiezaal van de Mevlana Moskee te Rotterdam en werd geleid door schrijfster en cabaretière Funda Müjde. Aanwezig waren Esen Altug (Consul-generaal van Turkije te Rotterdam), Hugo Bunte (plv. directeur IVN), Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening te Rotterdam), Deniz Köker (voorzitter van TEMA Nederland), Serdar Köker (directeur van TEMA Nederland), vertegenwoordigers van Nederlandse milieuorganisaties, godsdienstfunctionarissen, moskeebesturen en vertegenwoordigers van instellingen en instanties. Consul-generaal mevrouw Esen Altug zei dat milieubewustzijn bij het algemeen publiek van groot belang was: “De oplossing van de problemen is alleen mogelijk door samenwerking tussen de publieke sector, private sector en non-gouvernementele organisaties. Voor de oplossing van deze problemen is internationale samenwerking en de actieve deelname van alle individuen van de internationale gemeenschap noodzakelijk.” Consul-generaal Esen Altuğ zei verder in haar toespraak “De milieuomstandigheden als gevolg van bevolkingsgroei, snelle verstedelijking en industrialisatie plus het effect van de klimaatverandering, doemen voor ons op als een globale dreiging. Alleen als elk individu milieubewust handelt en kiest voor oplossingen in plaats van problemen, kan er vooruitgang worden geboekt bij het overwinnen

van de milieuproblemen. En dat is alleen mogelijk door middel van educatie. We moeten deze educatie bij onze kinderen al heel vroeg beginnen, zowel tekstueel als visueel en praktijkgericht. Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Turkije heeft een speciale directoraat voor het milieu. Water en milieu zijn inmiddels een internationaal probleem geworden. Het is van groot belang bij de verhoudingen tussen staten.” Consul-generaal Esen Altuğ beëindigde haar toespraak als volgt: “Volgens een onderzoek zijn op dit moment 1,1 miljard mensen in de wereld verstoken van toegang tot schoon drinkwater. In het jaar 2025 zal dat zelfs de helft van de wereldbevolking zijn, welke tot grote onrust zal leiden. En dat zal weer economische, sociale en gezondheidsproblemen met zich meebrengen.” Plaatsvervangend directeur Hugo Bunte van de IVN zei het volgende: “Wij zijn heel blij dat wij deelnemen aan de conferentie ‘Islam en milieu’ in deze mooie moskee. Wij wilden als IVN en Stichting TEMA met deze conferentie de mensen voorlichten over de ontwikkelingen in het milieu. Het maakt niet uit of je Turks of Nederlands bent, maar wat moeten we doen om thuis en op straat de natuur te beschermen? Wij zullen in diverse werkgroepen met de deelnemers hierover in discussie gaan.” Fevzi Hamurcu, Attaché Religieuze Zaken van het Consulaat-generaal van

Turkije te Rotterdam, merkte op dat de plaats voor deze conferentie heel goed was gekozen. Hij herinnerde er aan dat Mevlana, naar wie deze moskee is genoemd, een Islamitische denker was, wiens hart zo wijd was als de hemelse koepel; hij nodigde iedereen uit met de woorden ‘Kom, wie je ook bent, kom!’

Attaché Fevzi Hamurcu zei in zijn toespraak: “Het beschermen en schoonhouden van het milieu is voor een moslim, zowel een menselijke als een religieuze taak. Het vervuilen daarvan is een overtreding tegen alle levende en niet levende wezens, die hetzelfde milieu delen. Het is een schending van het recht van een ander schepsel. De Mevlana Moskee en de andere ISN moskeeën ondersteunen en dragen bij aan dergelijke programma’s rondom het milieu. Bijvoorbeeld vijf van onze godsdienstfunctionarissen hebben een bijdrage geleverd aan deze werkconferentie. Verder hebben ISN moskeeën een paar jaar geleden in samenwerking ISN BULLETIN 2009 | 79

Overige Conferenties met TEMA een ‘Diyanet bos’ opgericht op de vakantieroute in Turkije. De Grote Schepper heeft ons milieu en het hele heelal volgens een bepaald systeem en evenwicht geschapen. Allah de Verhevene zegt over het ‘ecologisch evenwicht’ in het heelal het volgende: Voorwaar, Wij hebben alles naar maat geschapen. (Al Qamar 54: 49)” Voorzitter Deniz Köker van TEMA Nederland vertelde dat – ondanks het feit dat TEMA een in Turkije opgerichte stichting is - zij op landelijk schaal in Nederland dergelijke activiteiten op milieugebied organiseren. Na de toespraken gingen de deelnemers in werkgroepen verder in discussie.

Conferentie over godsdienstles in het basisonderwijs

et Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) organiseerde een conferentie over agodsdienstlessen Islam in het openbaar basisonderwijs, nadat het onderwerp actueel was geworden.

kwamen hun visie geven op de geplande godsdienstlessen Islam op basisscholen. CMO is bezig om binnen afzienbare tijd een werkcommissie op te richten en streeft er naar dat die lessen in het schooljaar 2009-2010 kunnen beginnen. Aan de conferentie namen de volgende sprekers deel: Dr. W.A.J. Meijer (Rijksuniversiteit Groningen, onderwijskundige), Prof. Dr. A. Ait Iazza (Coördinator Islamitisch Onderwijs,Marokko), Dr. A. Baker (Verenigd Koninkrijk) en Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening te Den Haag).

De conferentie werd op 3 september 2009 in Den Haag gehouden. Academici uit binnen- en buitenland 80 | ISN BULLETIN 2009

De sprekers gaven met name hun visie weer over het karakter van de te geven islamlessen in het openbaar on-

derwijs, de kwaliteit van de onderwijzers, de lesmethoden en materialen. Ook was de voorzitter van de Executieve van de Moslims van België, de heer Semsettin Ugurlu uit België overgekomen. Tijdens de paneldiscussie gaf hij informatie over hun ervaring met de Islamlessen, die sinds 1975 in België worden gegeven.

Overige Conferenties

Adviseur Religieuze Dienstverlening spreekt op het “Milieusymposium” Dr. Bülent Senay, Adviseur Religieuze Dienstverlening te Den Haag en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, nam in Amsterdam als spreker deel aan een symposium van IVN, het grootste instituut op milieugebied in Nederland.

et mini milieusymposium was georganiseerd door het IVN (Instituut voor Natuurbeschermingseducatie) en werd gehouden in de conferentiezaal van het Stadskantoor van Amsterdam. Het symposium met als thema “Duurzaamheid verbindt” werd gehouden ter gelegenheid van het vertrek van Jurr van Dalen, die zeven jaar lang directeur van het IVN was geweest. Het symposium werd gepresenteerd door cabaretière en schrijfster Funda Müjde. De sprekers benadrukten het belang van milieubewustzijn in een globaliserende wereld. Er werd gesproken over wat gedaan kon worden, zowel individueel als in organisatorisch verband. En over de activiteiten van IVN in Nederland en daarbuiten. De toespraak van Dr. Bülent Şenay werd met belangstelling gevolgd. Şenay hield zijn toespraak in het Engels

en besprak het milieuprobleem, als een wetenschapper godsdienstgeschiedenis, vanuit een filosofische-morele benadering. Dr. Şenay gaf aan dat het kijk op de moraal, de aard van de mens en het universum absoluut iemands sensitiviteit voor het milieu zal vormgeven. Hij wees op het belang van ommekeer van de technopolis en de hergebruikbeschaving, naar de beschaving van de verbetering en de wijsheid. Dr. Şenay ging in op de kijk van de Islam op het milieu, met sleuteltermen uit andere religieuze en filosofische visies, op een vergelijkende wijze. Hij gaf aan dat gebruik gemaakt kon worden van de religieuze moraal bij de ontwikkeling van een ecologische sensitiviteit. Dit deed hij op een humoristische wijze, wat door de milieubewuste gehoor erg werd geapprecieerd. Het symposium duurde ongeveer drie uur, waarna aan de deelnemers een lichte lunch werd aangeboden. ISN BULLETIN 2009 | 81

Overige Conferenties

Jongerenconferentie in de Ahi Evran Moskee Dr. Bülent Şenay, de Adviseur voor Religieuze Dienstverlening te Den Haag en tevens voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, zet zijn serie van conferenties voor jongeren voort. Eerder gaf Şenay een conferentie voor de jongeren bij de Stichting Ensar in Alkmaar . Op vrijdagavond 11 december 2009 bezocht hij de ISN Ahi Evran Moskee en sprak hij de vrijwilligers van de moskee en de jongeren toe. Şenay ging in op het belang van de moskeeactiviteiten en het dienstbaar zijn aan de moskee. Ook sprak hij de meisjes die onderwijs volgen op diverse scholen, interactief toe en gaf hen adviezen vanuit de Koranverzen.

n zijn toespraak vertelde Şenay wat de moraal van de Ihsaan (voortreffelijkheid) en de Hidjrah (emigratie) betekenen. Hij las de overlevering van de Profeet over de betekenis van Ihsaan: “Ihsaan is dat je Allah aanbid alsof je Hem ziet. Al zie je Hem niet, Hij ziet jou voortdurend.” Elk moslim dient een dergelijk bewustzijn te hebben. Iemand die het moraal van de Ihsaan zich eigen heeft gemaakt, zal met een innerlijke rust het gebed verrichten, zal zich verre houden van verboden handelingen, zal geen enkel wezen krenken en zal zich niet gekrenkt voelen. Net als bij de gebeden, is ook bij iemands inzet, de intentie van belang. 82 | ISN BULLETIN 2009

Bij de totstandkoming van het moraal van Ihsaan zijn intentie, daad, berusting, dankbaarheid en geduld erg belangrijk. In een door Kalief Omar overgeleverde uitspraak van de Profeet wordt gezegd: “Handelingen worden alleen door hun intentie bepaald en ieder mens zal alleen dat krijgen wat met zijn bedoeling samenhangt. Als iemand emigreert omwille van Allah en Zijn boodschapper, dan is dat een emigratie voor Allah en Zijn boodschapper en als iemand emigreert omwille van een wereldse zaak of om een vrouw te trouwen, dan is zijn emigratie voor datgene waarvoor hij emigreert.”

De intentie vermeerderd of verminderd de waarde van de aanbidding en de goede daden. En de Hidjrah is niet slechts een verplaatsing of een adreswijziging. De Hidjrah is een levensreis. Het is een levenslange ijver met je hart en lichaam naar het goede, het mooie, het morele en het reine. Al deze ijver zal absoluut door Allah worden beloond. Naast de intentie, moeten ook de handelingen goed zijn en is de aanbidding (ibadah) noodzakelijk. Niet alleen de mens als verstandelijk wezen aanbidt Allah, maar dat doen alle schepsels, op hun eigen manier. Onze gebeden, lofprijzingen en dankzeggingen worden door Allah gehoord. Waarvoor we ook op weg zijn gegaan, met God’s toestemming

Overige Conferenties arriveren we op de plek waar we willen zijn. Dit is iets wat Allah ons heeft beloofd. Dr. Şenay ging ook in op de betekenis van het Islamitisch Offeren. “Het doel van het offeren is om dichter bij Allah te komen. Het woord Kurban behelst die betekenis. Het is een gift van Allah aan ons. Het offeren weerhoudt de mens van extremiteiten en ongebreideldheid. Met het offeren is de toekomst van de mens en het menselijk nageslacht zeker gesteld. In de oudheid offerde men in rituelen, mensen op aan valse goden. Dr. Şenay besteedde speciale aandacht aan het rituele gebed – de salaat – en zei dat het de belangrijkste aanbidding was die de mens dichterbij Allah brengt en van het kwade weerhoudt. Hij zei dat iemand die het rituele gebed verricht, een rein leven leidt zonder stress. Hij zei dat mensen geen yoga hoefden te doen. “En moslims hebben dat helemaal niet nodig. Want iemand die bidt, kan wel duizend keer meer rust ervaren dan iemand die yoga beoefent. Met de rituele wassing vult de aura van de mens met positieve energie en met het ritueel gebed bereikt iemand de geestelijke en lichamelijke rust.”

tigt niet het mishandelen van iemands echtgenote. De vers die daarmee in verband wordt gebracht doelt niet op een normaal huwelijk of een normale communicatie tussen man en vrouw. Het heeft te maken met een trouwe echtgenoot en een onzedige vrouw die haar huis verlaat en waarbij het tot een bijna scheiding is gekomen. Zelfs in een dergelijke situatie dient zo een echtgenote niet op straat te worden gezet en moet men alle geduld betrachten om haar tot inzicht te brengen. Dat is de strekking van bedoelde vers. Het past niet bij de wijsheid van de Koran dat Allah onderscheid zou maken tussen mannen en vrouwen.”

Op een vraag over de vrouwenrechten in de Islam antwoordde dr. Bülent Şenay “De Heilige Koran wet-

Şenay beëindigde zijn toespraak met de volgende zeven adviezen:

1 Wees als stromend water inzake gulheid en behulpzaamheid; 2 Wees als de zon inzake tederheid en compassie; 3 Wees als de nacht in het verhullen van andermans fouten; 4 Wees als een gestorvene bij drift en prikkelbaarheid; 5 Wees als de aarde inzake bescheidenheid; 6 Wees als de zee inzake verdraagzaamheid; 7 Doe je voor zoals je werkelijk bent of wordt zoals je je voordoet.

ISN BULLETIN 2009 | 83

Overige Conferenties

ISN conferentie “Mehmet Akif en de onafhankelijkheid”

e serie van conferenties die door het Adviseurschap Religieuze Dienstverlening te Den Haag en de Islamitische Stichting Nederland gezamenlijk worden georganiseerd, duurt voort. Er was een werkcommissie opgericht voor de organisatie van de viering van de nationale en religieuze feestdagen. Die commissie had besloten om een advies van het Presidium voor Godsdienstzaken ter harte te nemen om “12 Maart Dag van de Acceptatie van het Volkslied en Dag van de Herdenking van Mehmet Akif Ersoy” te vieren. Daarvoor werden er twee conferenties gepland; één in de werkregio van de Attaché van Rotterdam en één in die van Deventer. Als spreker werd prof. dr. Mahmut Kaya van de Faculteit der Letteren van de Universiteit van Istanbul, naar Nederland uitgenodigd. Prof. Kaya hield de conferenties met als thema “De plaats van Mehmet Akif in ons geestelijk leven”. Als eerste op 14 maart 2009 om 19.00 uur in de ISN Sultanahmet Moskee te Zaandam en als tweede op zondag 15 maart om 84 | ISN BULLETIN 2009

14.00 uur in de ISN Mehmet Akif Ersoy Moskee te Harderwijk. Aan de conferenties namen ook deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), Dr. M. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening te Rotterdam) en Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Dienstverlening te Deventer). Er was veel belangstelling vanuit de verenigingsbesturen, imams en onze landgenoten. In beide plaatsen zag het programma er ongeveer gelijk uit. Er werd begonnen met het zingen van het volkslied en de recitatie van de Heilige Koran. Na de openingstoespraak van de Attaché van de desbetreffende regio, werd er een korte film over het leven van volksdichter Mehmet Akif Ersoy vertoond. Daarna hield Dr. Bülent Şenay bij beide gelegenheden een toespraak ter aankondiging. Şenay benadrukte in zijn toespraken het belang van

het gedenken en het voortzetten van de idealen van de grote dichter en idealist Ersoy. Şenay merkte op dat Mehmet Akif veel werd herdacht maar dat men trouweloos is omgegaan met zijn nalatenschap. Zo werd niet toegezien naar zijn kinderen en kleinkinderen, die in armoede zijn gestorven. Hij haalde daarvoor berichten aan uit de media. Şenay maakte een vergelijking tussen de smart van dichter Yahya Kemal over de “Buurten zonder de adzaan (oproep tot gebed vanuit de minaretten)” en de “geestestoestand”

Overige Conferenties van Akif. Hij gaf aan dat deze programma’s bedoeld waren om die personages te eren en hoog te houden als blijk van dankbaarheid. Daarna was het de beurt aan prof. dr. Mahmut Kaya. Kaya hield beide keren een geïmproviseerde toespraak van ongeveer een uur en greep terug naar de tijd waarin Mehmet Akif leefde. Dat was een tijd met grote moeilijkheden en dit had een effect op het geestesgesteldheid van de dichter. De effecten van de Balkanoorlog, de Eerste Wereldoorlog en daaropvolgende Bevrijdingsoorlog, die Akif allemaal meemaakte, zijn merkbaar in zijn werken. Kaya gaf daarvan voorbeelden uit de gedichten van Akif. Kaya vertelde dat Mehmet Akif tijdens de Bevrijdingsoorlog, het land had doorgereisd en het Turkse volk opgeroepen tot nationale verzet. Zodoende heeft hij een bijdrage geleverd aan het ontstaan van een nieuwe staat, uit de ruïnes van een vervallen rijk. Het volkslied dat Akif heeft geschreven, is een symbool van dat verzet geworden. Kaya vertelde dat er na het omvallen van het Osmaanse Rijk, hoofdzakelijk drie visies zich hadden aangediend als oplossing (voor de uitzichtloze situatie van toen). Akif huldigde daarbij het idee dat de wederopbouw moest komen uit het alleeb adapteren van de wetenschap en techniek van het Westen; de nationale identiteit diende bewaard te blijven. Dit was echter niet de visie van de nieuwe staatsstructuur. Er werd juist ingezet op de het afstand nemen tot de waarden van het volk. Dit bracht Akif er toe om naar Egypte te vertrekken.

ven door een neyzen en saz kunstenaars met liederen uit Anatolië. Ook was er een tentoonstelling met werken van de Ebru en kalligra-

fiekunsten te bezichtigen. Ebru kunstenaar Dr. Mehmet Refii Kileci gaf een demonstratie.

Akif was ook een grote moralist. Hij paste de Islamitische moraal toe in zijn eigen leven en verwoordde het in zijn gedichten. Prof. Kaya merkte op dat de diverse negatieve zaken van de tijd van Akif, ook nu aanwezig zijn. Akif noemt enkele van deze zaken en haalt daarbij kundig Koranverzen aan in zijn gedichten. Na de toespraak van prof. dr. Mahmut Kaya werd er een concert gegeISN BULLETIN 2009 | 85

Overige Conferenties

Alevitische leidsman geeft conferentie aan imams De Alevitische leidsman (’dede’) Remzi Özbali was in Nederland om deel te nemen aan activiteiten in het kader van de viering van de maand Muharram. Hij is op verzoek van Alevitische organisaties, door het Presidium voor Godsdienstzaken naar Nederland gestuurd.

emzi Özbalı gaf op zondag 27.12.2009 in het Educatief Centrum Gültepe te Rotterdam een lezing aan imams over de maand Muharram en het Alevitisme in het werkgebied van het Turks Consulaat-generaal te Rotterdam. Aan de conferentie namen deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland), Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Dienstverlening) en imams in het werkgebied van het Consulaat-generaal Rotterdam. Het programma begon met een inleidende toespraak van Dr. Bülent Şenay. Şenay vertelde dat het een primeur was in Nederland en zelfs Europa, dat een Alevitische Dede een lezing gaf aan soennitische godsdienstfunctionarissen over de Muharram en de traditie van de Cem (spreek uit ‘Djem’). “Het geloofsleer van ‘Hakk -Mohammed-Ali’ in de Alevitisch-Bektashi traditie komt in één opzicht overeen met Diviniteit-Profeetschap-Heiligheid. Er zijn diverse omschrijvingen van het Alevitisme. Er is ook een vorm van het Alevitisme, die je kan scharen onder de mystieke Islam, zoals blijkt uit de bronnen van het Alevitisme (zoals de Menakibname’s, Makalat, Buyruk’s (geboden) en de Erkanname’s). Overeenkomsten daarbij zijn begrippen als kutb (hoogste mystieke leider), ilham (Goddelijke inspiratie) en küntü kenzen. Ook de hiërarchisch opgebouwde volgorde 86 | ISN BULLETIN 2009

van Dede’s, talib’s en derwisjen en de begrippen ‘Vier deuren en Veertig spirituele graden’.” Şenay gaf ook voorbeelden uit de Alevitische gedichten (nefesler).

Steeds als ik niet nuttig ben voor de mensheid, Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch.

Als ik de Echte Bestaande niet zie Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch. Als ik bedrog als beroep hebt aangenomen, Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch.

Ik ben DAIMI en als ik mijn ego niet overwin, Als ik niet kennis en deugd beoog, Als ik mijn hand en tong en onderlichaam niet onder controle heb, Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch. Aşık Daimi

Als ik geen leiding of volmaaktheden ken, Als mijn vat niet vol komt met het water van de Kennis (Marifa) Als ik niet nuttig ben voor de mensheid, Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch. Terwijl de mensheid stappen doet naar voren, Zijn wij halsstarrig achtergebleven, Als we niet afzien van onwetendheid, Wat maakt het dan uit of ik Alevitisch ben of Soennitisch. Als ik heel erg koppig ben en heel erg grof Als ik overdag een gebedskraal draag, maar ’s nachts ruzie maak

Oh zoon van de weg! Ik heb een vraag aan jou, Ben je een verliefde of een trouwe persoon, wat ben je? De Vier Deuren hebben verschillende niveaus, ben je een beginneling of een talib? Als je een beginneling bent, laat zien of je nobel bent! Als je dat niet bent, laat ons dan met rust! Als je een talib bent, geef je over en laat ze je de weg leren! Ben je een prater of iemand van het hart, wat ben je? Leer de regels en het fatsoen op de weg van de sjariah, Heb pijn en geef niet toe aan je wensen op de weg van de Tariqah, Laat mij verwonderen over de wijsheden in de Marifah en Hakikat Ben je in vrede met Haqq (de Ware)? Ben je onderdanig aan Haqq en een volgeling van Mohammed? Ken je het geheim van de Künt ü Kenz? Ben je

Overige Conferenties doorgedrongen tot de wijsheden van de Koran? Ben je gelovig of ongelovig, wat ben je? Seyithan is op de juiste weg, als je het maar geloofd, Deze weg vraag om perfecte mensen, maar daarvoor moet je je wegcijferen, Je moet je binden aan Divane, aan Velakad, Ben je op de weg van de Erenler (zij die volmaakt geworden zijn) of niet? Seyithan De vijf rituele gebeden zijn verplicht, daarnaast zij er de gebeden van de Profeet Leer je zelf kennen en kies voor het moeilijke Strooi kennis over de akker der Waarheid Wordt spoedig een Kenner Ik ben Hatayi en zeg dat als ik niet de leugen meedraag Geeft zich over aan degene die zelf komt! Ali is de maan en Mohammed is de dag (of zon) voor die het weet Wordt spoedig een Kenner! Şah Hatayi

Een grote raad voor jou van de grond en de hemel Verhul wat je ziet, zwijg over wat je niet hebt gezien Dit is wat je leidsman je nalaat, Verhul wat je ziet, zwijg over wat je niet hebt gezien. Azbi Efendi Kütahyalı

Deze aankondigingstoespraak was van tijd tot tijd, reden tot geglimlach. Daarna was het de beurt aan de Alevitische leidsman Dede Remzi Özbali, die inging op de waarde van de maand Muharram: “Muharrem betekent verboden maand. Het is één van de vier heilige maanden waarin het vechten verboden is. Het is de eerste maand van de Islamitische kalender. In deze maand zijn vieringen en plezier ongeoorloofd. Men mag niet krenken of vechten. Er worden geen bruiloften of andere festiviteiten gehouden. Op de tiende van de maand Muharram hebben er in de mensengeschiedenis, vele belangrijke gebeurtenissen plaatsgevonden. De vergeving van profeet Adam, de redding van de ark van profeet Noach van de zondvloed, de redding van profeet Jona uit de buik van de vis, de redding van profeet Abraham uit het vuur van Nimrod, de redding van profeet Jozef uit de put waarin hij was geworpen, het verlost worden van profeet Job van zijn ellende, de redding van profeet Mozes uit de handen van de Farao en zijn oversteken van de Rode Zee, het ten hemel gaan van profeet Isa (Jezus) en tenslotte de aankomst van de profeet Mohammed Mustafa in Medina, als gevolg van zijn emigratie uit Mekka, om verlost te worden van de onderdrukking van de afgodendienaren aldaar. Als dank daarvoor wordt er tien dagen gevast. Daarnaast wordt er twee dagen gevast vanwege de redding van Zeynel Abidin. Bij elkaar wordt er dus twaalf dagen gevast, uit

de liefde voor de Twaalf Imams. Dit vasten werd later het vasten van de rouw genoemd. Remzi Özbalı zei verder: Allah de Verhevene gebood zijn Boodschapper om Ali als imam aan het volk bekend te maken en hem te eerbiedigen. Maar Haris b. Numan zij “Als dit waar is, dan moge stenen uit de hemel vallen!” Dat is gebeurd en hij is doodgegaan. Daaruit is het voortgekomen dat mensen elkaar soms verwensen met “Moge een steen op je vallen!” Toen onze Profeet overleed, begon een ruzie over het kalifaat. Hij is door zes personen begraven: Hazret Ali, Hasan, Hüseyin, Zeyd (zoon van Usame) en zijn oom Abbas. Wat is de gebeurtenis van Karbala? Op 10 oktober 680 zijn Hazret Huseyin en zijn vrienden vermoord en werden zij martelaren. De tiende dag van de maand Moharram. Dit bewijzen de verzen 1-5 van Soera Fecr en vers 183 van Soera Bakara. Het gedenken van Hazret Huseyin in de maand Moharram maakt dat iemands zonden allemaal worden vergeven. Er wordt gezegd “één traandruppel voor Hazret Huseyin doet het hellevuur doven”. De Dede vertelde ook over de Alevitische gebruiken in de maand Moharram. Zijn toespraak werd door de imams met belangstelling aangehoord. Aan het eind was er gelegenheid om vragen te stellen. De bijeenkomst duurde bij elkaar ongeveer drie uur.

Apeldoorn HDV Eyüp Sultan Moskee ISN BULLETIN 2009 | 87

Islamitische Stichting Nederland

Bijeenkomsten

Interreligieuze dialoog in Deventer

n de conferentiezaal van ISN Merkez Moskee te Deventer vond er een interreligieus dialoogbijeenkomst op academisch niveau plaats. De bijeenkomst werd gehouden op 28.5.2008. Als sprekers namen deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening Den Haag) en Harry Mintjes (docent Islam aan de Theologische Universiteit Kampen). Ook namen deel aan de bijeenkomst Kadir Hidayet Eriş (Consul-generaal van Turkije te Deventer), Dr. Hüseyin Çeliker (Attaché Religieuze Zaken te Deventer), en Kasım Akdemir (voorzitter van de Turks Islamitische Culturele Federatie). Als toehoorders waren aanwezig, godsdienstfunctionarissen in het werkgebied van het consulaat-generaal van Deventer en dominee’s van de Raad van Kerken in deze regio. e bijeenkomst behoorde tot een reeks van reguliere dialoogbijeenkomsten

90 | ISN BULLETIN 2009

met de Raad van Kerken in deze regio. Het thema was het document “A Common Word”, die als een reactie op de negatieve uitlatingen van de Paus over de Islam en de Heilige Profeet was opgesteld door 138 Islamwetenschappers. Als eerste kwam Harry Mintjes aan het woord. Hij ging in op de histo-

rie van de dialoog en de kijk van de Christenen op het dialoog met de Moslims. Hij gaf aan dat hij het initiatief “A Common Word” heel positief vond. Harry Mintjes vervolgde zijn toespraak als volgt: “Het dialooginitiatief van het Vaticaan is in de zestiger jaren en later door veel Christenen bekritiseerd. Sommigen hadden een religieuze voorbehoud daartoe. De verschillen zouden door de interreligieuze dialoog worden verdoezeld en het zou leiden tot verdwijning van de Christelijke identiteit. Een ander kritiekpunt was dat de dialoog een soort Christelijke hobby was geworden en dat de Moslims geen belangstelling daarvoor toonden. Men vond dat de Christenen zich naïef opstelden en onder invloed van de Moslims kwamen. Er zouden feitelijk geen overeenkomsten zijn. Er was al vanaf het begin een negatieve houding onder

Bijeenkomsten de Christenen. Die mensen dachten dat de Moslims uit eigen belang aan de dialoog deelnamen. En dit soort ideeën werden sterker na de aanval op de WTC in Amerika op 11 september 2001 en de moord van Theo van Gogh en de boosheid nam toe. De negatieve beeldvorming over de Islam in de media heeft ook de Christenen beïnvloed. Zij vonden dat de Islam zijn ware gezicht had getoond. Zij geloofden dat de Christenen die voor de dialoog waren, niet de kwade kant van de Islam zagen en hun ogen sloten voor de Koranverzen die tot geweld aanspoorden. Hun heilige boek zou de moslims niet leren om anderen te respecteren. Hoe kon men dan verwachten dat de moslims een houding van dialoog zouden aannemen? Was het niet dat de Koran hen leerde om de Joden en Christenen minder te zien dan apen en varkens? Die tekst is de laatste jaren nogal in het nieuws gekomen, niet alleen maar in scheldpartijen op internet-sites. Tolerantie en respect voor andersgelovigen zouden moslims vreemd zijn. Het is tegen die achtergrond dat ik de verschijning van Common Word enorm toejuich en het onbegrijpelijk vind dat er in de media niet meer aandacht aan is besteed. Ik deel de mening van de meer dan 300 christelijke ondertekenaars van de Yale verklaring (Loving God and Neighbor Together) en ook de reactie van het Pauselijk Instituut dat we hier met een uitzonderlijk en oprecht document te maken hebben, dat een revolutionaire wending kan betekenen in de relaties tussen christenen en moslims. In elk geval maakt het duidelijk dat dialoog ook van moslimse zijde gewenst is, niet alleen maar de hobby is van een stelletje naïeve christenen van de dialoog. Ik betreur dat er van christelijke zijde ook zeer negatieve reacties op Common Word gegeven zijn, die het alleen maar als oude moslimse polemiek in een nieuwe verpakking zien.” Als tweede spreker kwam dr. Bülent Şenay aan het woord, die eerst een Turkse samenvatting van zijn toespraak gaf en daarna verder ging in

het Engels. Şenay merkte op dat de interreligieuze dialoogbijeenkomsten al vele jaren worden gevoerd, maar dat het nog niet de gewenste toenadering heeft teweeggebracht. “Voor een werkelijke dialoog moeten eerst de religieuze voorgangers onderling een echte dialoog tot stand brengen.” Şenay vertelde dat hij twee dagen gelen deel had genomen aan een bijeenkomst voor Interreligieuze Dialoog van de Raad van Europa. Zoals hij het daar ook onder woorden had gebracht, waren de Moslims al sinds de periode van Medina gewend om gedurende eeuwen met Christenen en Joden als buren samen te leven (terwijl Europa pas recent het heeft over de dialoog met de Moslims). De dialoog is de moslims niet vreemd en dit heeft ook zijn weerslag gehad op het Islamitisch recht, waarin de omgang met andersgelovigen wordt gereguleerd. Het Islamitisch geloof en de moslimgemeenschap staan open tot de interreligieuze dialoog en zijn terug te voeren op de Heilige Koran en de overleveringen van de Profeet. Hij noemde een aantal sleutelwoorden uit de Koran, die wijzen op de dialoog met andersgelovigen: Mensen van het Boek, ta’aroef (elkaar kennen), tawalli (vriendschap), ahd

(belofte), misaq (overeenkomst) enz. In plaats van te discussiëren over de aanspraak op waarheid, kan beter in de dialoog gezocht worden naar samenwerking voor de totstandkoming van een morelere samenleving. De gelovigen dienen op te komen voor elkaar als hun waarden worden aangevallen. Zo zou men zich moeten keren tegen de belediging van de Profeet van de Islam, waarbij een voorbeeld genomen kan worden uit de eerbied van de Moslims voor de andere profeten. Hij wees op het belang dat de religies zich blijven inzetten als bron van vrede en geluk, in plaats van conflict. De toespraak van Şenay werd geïllustreerd met verhalen vol wijsheden van Nasreddin hoca. Het duurde ongeveer een uur en werd met belangstelling aangehoord. Na de toespraak gaven de toehoorders aan, dat ze de diepgaande toespraak van Şenay erg op prijs hadden gesteld. Men gaf ook aan dat men dit voor herhaling vatbaar vond. Dr. Şenay zei toe dat te willen doen als zijn drukke werkzaamheden het zouden toelaten. Na de vragenronde werd de bijeenkomst afgesloten.

ISN BULLETIN 2009 | 91

Bijeenkomsten

Adviseur Religieuze Dienstverlening Şenay maakt kennis met moskeebestuurders aangesloten zijn bij de Islamitische Stichting Nederland. Ook Dr. Hüseyin Çeliker, de Attaché Religieuze Zaken in Deventer was aanwezig. De bijeenkomst begon op 3.4.2008 om 19.00 uur met het zingen van het volkslied en recitatie van de Heilige Koran. Na de openingstoespraken kwam Adviseur Religieuze Dienstverlening Şenay aan het woord en zei dat de moskeebestuurders een geestelijk waardevolle taak uitvoeren. Hij haalde Koranverzen en overleveringen van de Profeet aan omtrent principes die men daarbij in acht dient te nemen. “Zoals u het ISN moskeebestuurreglement in de hand heeft, zo zijn deze principes een soort innerlijk reglement voor u”, aldus Şenay.

r. Bülent Şenay, die op 21 januari 2008 begon met zijn functie als Adviseur Religieuze Zaken aan de ambassade van Turkije te Den Haag, is bezig met zijn kennismakingsronde in Nederland. Zo kwam Şenay in de Mehmet Akif Moskee in Harderwijk bijeen met bestuurders van moskeeën in het werkgebied van het Consulaat-generaal van Deventer. Er waren bestuurders van 60 verenigingen uit de regio, die

Deze kennismakingstoespraak met een hoog spiritueel gehalte, was voor de moskeebestuurders een aparte en plezierige ervaring. Na de toespraken kregen de moskeebestuurders de gelegenheid om hun wensen en verzoeken kenbaar te maken. Die werden door de Adviseur Religieuze Zaken met aandacht aangehoord en genoteerd. Ook beantwoordde hij sommige verzoeken en vragen terstond. Andere verzoeken zouden later ter sprake kunnen komen. Aan het einde van de bijeenkomst was er eten voor de genodigden, die klaargemaakt waren door de vrouwenafdeling van de ontvangende moskee.

Nabespreking van de organisatie van de Bedevaart 2008

et Adviseurschap Religieuze Zaken en de Islamitische Stichting Nederland organiseerden gezamenlijk een bijeenkomst om de organisatie van de Bedevaart van het jaar 2008 tegen het licht te houden. Er werd één bijeenkomst gehouden met groepsleiders en (elders) één bijeenkomst met groepskrachten. Behalve de groepsleiders en de groepskrachten waren aanwezig Dr. Bülent Senay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van ISN), Dr. M. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Zaken te Rotterdam), Dr. Mustafa 92 | ISN BULLETIN 2009

Kahraman (Attaché Religieuze Zaken te Deventer) en Cevdet Keskin (eindverantwoordelijke voor de bedevaartorganisatie). De verslagen van de groepsleiders en groepskrachten (zowel over het Nederlandse als de Saoedi-Arabische deel) werden voorgelezen en besproken. Alle positieve en negatieve aspecten van de organisatie kwamen volledig aan bod. De voorstellen en kritiekpunten van de groepsleiders werden bediscussieerd. Voorstellen die de komende jaren toegepast konden worden, werden vastgesteld. De bedevaartgangers waren in het algemeen niet tevreden over de problemen rondom de verblijfslocatie. Dit werd ook door de groepsleiders beaamt. Er werd besloten om deze kwestie schriftelijk aan de Dienst Bedevaartzaken door te geven, om zodoende herhaling van de negatieve ervaringen te voorkomen.

Bijeenkomsten

2. Regionale bijeenkomst ISN in Nijmegen te waarborgen. Şenay gaf informatie over uitgevoerde en de geplande activiteiten van de ISN op het gebied van de organisatie van de bedevaart, begrafenisfonds, moskeevoorzieningen, educatie, cultuur, jeugd en vrouwen. Şenay ging in op de projecten die werden voorzien in de nabije toekomst, in samenwerking met de moskeebesturen.

et 13. bestuur van de ISN hield de tweede van haar regionale bijeenkomsten in Nijmegen. Aan de bijeenkomst van de Islamitische Stichting Nederland – de overkoepelende organisatie van 143 moskeeën voor een doelgroep van meer dan 300 duizend mensen – namen deel Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de ISN), Dr. Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Dienstverlening te Deventer), bestuursleden van de ISN en voorzitters of vertegenwoordigers van 15 geselecteerde moskeeverenigingen uit het werkgebied van Deventer. De vergadering werd gehouden op 19.12.2008 in de ISN Eyüp Sultan Moskee te Nijmegen. Er waren verenigingsbestuurders uit Nijmegen, Eerbeek, Doesburg, Tiel, Dieren, Cuijk, Druten, Zevenaar, Terborg, Ede, Veenendaal, Doorwerth, Doetinchem, Arnhem en Culemborg. De vergadering begon na het avondeten met het reciteren van de Heilige Koran en werd voorgezeten door Adviseur Religieuze Dienstverlening en ISN voorzitter Şenay. De voorzitter deelde na de kennismakingsronde het testament van Seyh Edebali aan Osman Gazi uit en las er uit voor: “Oh zoon, je bent nu een ‘Bey’!... Ons past onenigheid, maar jou past gerechtigheid. Onrecht past bij ons,

maar jou past vergiffenis;… Laat de mens voortleven, zodat de staat kan voort blijven bestaan.” Şenay zei dat dit advies een bestuursprincipe zou kunnen zijn. Dr. Şenay vervolgde zijn toespraak met citaten uit de Koran en de Hadith: “God houdt het meest van Gods gebedshuizen op aarde. En u als mensen, die zich vrijwillig inzetten voor de huizen van God, zijn dientengevolge personen die door God worden bemind. De geboden van de Profeet van Allah “Weest niet boos, laat de mensen niet afkerig worden, vergemakkelijkt het de mensen en bemoeilijkt het hen niet” zou voor ons als bestuurders een richtsnoer moeten zijn.”

Şenay gaf aan dat het nieuwe bestuur van de stichting in verschillende regio’s vergaderde om zo de bestuurders van de aangesloten verenigingen goed te leren kennen. Dat gaf ook de gelegenheid om de aangesloten organisaties te consulteren om zodoende de continuïteit en de ontwikkeling van de dienstverlening

Als voorbeeld haalde hij een initiatief aan van de Ahi Evran Moskee in Den Haag, waar met de ondersteuning van de ISN, “Ahi Evran” herdacht zal worden. “Deze activiteit weerspiegelt in religieus en cultureel opzicht, belangrijke elementen van waarden en personaliteiten uit de Turkse en Islamitische geschiedenis. Daarom trok het veel aandacht. Zowel het publiek als de gemeentefunctionarissen vroegen om het elk jaar te houden.”

Naast de te ontplooien activiteiten op het gebied van educatie en toekomstige projecten, ging Şenay in op actuele onderwerpen, welke misschien niet altijd bemerkt zullen zijn door de moskeeverenigingen. Als voorbeeld noemde hij de oproep tot kalmte bij de film Fitna en de provocatief bedoelde film van Ehsan Jami, het heden en de toekomst van de discussies rondom de imamopleiding in Nederland alsmede het belang van het internationaal theologie onderwijs. De voorzitter ging ook in op de vragen van de verenigingsbestuurders over de activiteiten van de ISN. Hij bedankte de bestuurders voor hun komst. Hierna gingen de ISN bestuurders door met hun eigen vergadering. ISN BULLETIN 2009 | 93

Islamitische Stichting Nederland

Activiteiten in de maand Ramadan

Ambassadeur van Turkije ontmoet landgenoten tijdens iftaar De traditionele iftaar bijeenkomst van de Islamitische Stichting Nederland met bestuurders van aangesloten moskeeën werd gehouden op 13.09.2009 in de conferentiezaal van de ISN Mehmet Akif Ersoy Moskee te Harderwijk.

an de iftaar (maaltijd na het verbreken van het vasten tijdens Ramadan) namen deel de Ambassadeur van Turkije te Den Haag, de heer Uğur Doğan, Hakan Çakıl (Ambassade Secretaris), mevrouw Esen Altuğ (Consul-generaal te Rotterdam), Nihat Erşen (Consul-generaal te Deventer), Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Zaken van de Ambassade te Den Haag), Dr. Fevzi Hamurcu (Attaché Religieuze Zaken te Rotterdam), Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Zaken te Deventer) en moskeebestuurders cq. bestuurders van de jongeren- en vrouwenafdelingen van de aangesloten verenigingen. De moskeebestuurders waren verheugend over de aanwezigheid van de nieuwe ambassadeur van Turkije, de heer Uğur Doğan. Het was voor hen een

96 | ISN BULLETIN 2009

verheugende gebeurtenis om met een ambassadeur en twee consuls-generaal samen de iftaar te houden. Het programma begon om 19:30 uur met het zingen van het volkslied. Vervolgens reciteerde imam Ahmet Karagöllü uit de Heilige Koran. Na het welkomstwoord van moskeevoorzitter Osman Avcı, hield Dr. Bülent Şenay een openingstoespraak. In zijn toespraak zij Şenay het volgende. “Beste vrienden, We leven in Nederland, een land met een bevolkingsaantal van 16 miljoen, dus evenveel als die van Istanbul overdags. Daaronder zijn er bijna 1 miljoen Moslims, waarvan de meeste van Turkse, Marokkaanse en Surinaamse oorsprong. Deze Moslims ontplooien hun religieuze activiteiten onder diverse organisatorische structuren en ongeveer 400 moskeeën. De Islamitische Stichting Nederland is een verband dat is ontstaan op initiatief van een groot deel van de Turkse gemeenschap in Nederland om aan de religieuze, sociale en culturele behoeften te voldoen. Het is opgericht volgens de Nederlandse wetten en steunt op de ervaring van “godsdienst-samenlevingoverheid relaties” in Turkije. Het is een weerspiegeling van de visie van Diyanet op religieuze dienstverlening in het

buitenland. De Islamitische Stichting Nederland heeft 142 moskeeën onder haar hoede en bedient een doelgroep van bijna 300 duizend landgenoten. Dat doen we met één Adviseur Religieuze Dienstverlening, twee Attachés en 109 godsdienstfunctionarissen. De aangeboden diensten bestaan uit de basis religieuze dienstverlening, de bedevaart, religieuze offers, begrafenis, godsdiensteducatie, religieuze publicaties, conferenties en sociaal-culturele activiteiten. Met religieuze educatie aan meer dan 10 duizend kinderen en vrouwen- en jongerenafdelingen, vormt het een heel belangrijk steunpunt in het ontwikkelen en beschermen van een nationale en geestelijke identiteit, die trouw is aan haar wortels en tegelijkertijd open is

Activiteiten in de maand Ramadan naar de toekomst. Wij hebben ook een vertegenwoordigende functie richting de Nederlandse autoriteiten als een non-gouvernementele instelling. Wij zijn de mening toegedaan dat elk gemeenschap, haar eigen culturele waarden dient te behouden en daarvoor de nodige voorzieningen treft (met name op het gebied van religie en taal). Dit hoeft niet in strijd te zijn met de integratie. Het is juist zo dat individuen die in harmonie met hun eigen wortels leven, meer zelfvertrouwen hebben en beter kunnen integreren.

Laten we een Koranvers in herinnering brengen. “Voorzeker, Allah verandert de toestand van een volk niet voordat zij datgene niet veranderen wat hen toekomt (met hun eigen inzet)” (Ar Ra’d 13:11). We moeten ons dus afvragen wat wij allemaal kunnen doen voor een betere toekomst. Hoe kunnen wij er in slagen om een voorbeeldige gemeenschap te worden, die het goede adviseert en zichzelf en anderen behoedt voor fouten? We moeten niet alleen denken aan onze rechten, maar ook aan onze plichten. Als we respect willen krijgen, dan moeten we respect hebben voor onszelf en onze eigen waarden. De wilskracht van de eerste generatie die deze ruimtes hebben mogelijk gemaakt, is voor ons een voorbeeld. Het is mooi om moskeeën te stichten. Maar onze taak begint nu pas, bij de derde of vierde generatie. We moeten werken aan een goed opgeleide jeugd en gemeenschapsleiders. De jongere generaties zijn onze toekomst. Jongeren, waar zijn jullie? Waar zijn ze? Een moedige jeugd met de ogen gericht op de toekomst, die als het er op aankomt, het zonder twijfel weet aan te pakken.

van de morele identiteit en een hoge moraal bij onze jongeren in onze moskeeën en onze verenigingen. Daarom heb ik onze moskeebestuurders speciaal verzocht om hun vrouwenafdelingen op te bouwen en te steunen. Wij verwachten meer goede werken van u, waarbij onze imams u zullen ondersteunen. Ik hoop en vertrouw er op dat deze gemeenschap in Nederland en Europa, mee zal helpen om aan de toekomst te bouwen. Door de positieve inbreng van de mensen uit Anatolië, zal Europa herleven in een nieuwe horizon. Aan ons is de taak om in deze laatste tien dagen van de vastenmaand Ramadan, waar we uitzien naar de heilige nacht van de Qadr, iets mee te krijgen uit de Koranische en profetische moraal, zoals het een weerslag heeft in de volgende passages van de Mathnawi van Mevlana. Alleen dan…. Zullen uw vasten, werkelijk vasten en uw buigingen voor God, werkelijke buigingen zijn. Mevlana Celaleddin Roemi zegt 1 Wees als stromend water bij gulheid en behulpzaamheid 2 Wees als de zon inzake tederheid en compassie 3 Wees als de nacht in het verhullen van andermans fouten 4 Wees als een gestorvene bij drift en prikkelbaarheid 5 Wees als de aarde inzake bescheidenheid 6 Wees als de zee inzake verdraagzaamheid 7 Doe je voor zoals je werkelijk bent of wordt zoals je je voordoet Deze zeven adviezen van Mawlana is in een opzicht ook de kern en doel van het vasten. Het is een kwestie van het bereiken van een bepaalde staat. Het vasten is niet het streven naar “vol-

maaktheid” maar om een bepaalde staat te bereiken, wanneer men bij de nacht van de Qadr en het grote Feest is beland… Het vasten is een gesprek met de tijd. Het vasten is het aanleren van dankbaarheid, een zachtheid van geduld en glimlach, een serieus omgaan met wat je wordt opgedragen. De sahoer (eten voor de dageraad) is het begin van een reis, de iftaar (het verbreken van het vasten) is de aankomst en het avondgebed Tarawih is een toestand van gewenning en rust… Het vasten is een innerlijke reis van de mens om een ware mens te worden, in het licht van hetgeen God in het vooruitzicht heeft gesteld en de liefde voor de Profeet. De Ramadan is net als de herfstregen.. Zoals het stof en het vuil van de zomer worden gereinigd met de herfstregens, zo hoop ik dat ons vasten, een geestelijke reiniging voor ons mag betekenen. Ik hoop dat uw komende Feest een ware Feest moge worden... Laten we uit Dede Korkut citeren: “Laat mij bidden oh mijn vrouw: Laat uw zwarte bergen niet omvallen. Laat uw grote bomen met hun schaduwen niet worden gekapt Laat uw mooie wateren niet opdrogen. Laat de uiteinden van uw vleugels niet breken. Laat uw wit grijze paard bij het galopperen niet struikelen. Laat uw oude moeders plaats de hemel zijn. Laat uw oude vaders plaats de hemel zijn. Laat uw door God ontstoken haard blijven branden. Laat God die Almachtig is u niet afhankelijk maken van verachtelijke mensen. Laat deze gebeden verhoord worden. Laat uw zonden omwille van Mohammed, worden vergeven, oh mijn vrouw!...

Een jeugd die respectvol voor oudere en liefdevol voor jongere mensen is. We moeten ons ook bedenken dat de helft van onze gemeenschap uit vrouwen bestaat. Veel dank voor alle lekkernijen die jullie hebben bereid. Ook heel veel dank voor de hulp die jullie bieden bij het assisteren tijdens het godsdienstonderricht. Maar dat is niet genoeg. Op jullie rust een grote taak bij de vorming ISN BULLETIN 2009 | 97

Activiteiten in de maand Ramadan Wij zeggen aan deze iftaar tafel, amen voor dit gebed van Dede Korkut van 1000 jaar geleden. Beste vrienden, mijn excuses als ik het te lang heb gemaakt. Ik zal zo het woord aan onze Ambassadeur overdragen. Deze dag is voor ons een speciale dag, waar wij al jaren naar hebben verlangd. Ook uit uw glimlach en uw blik kan ik afleiden dat u blij en verheugd bent. Onze ambassadeur, de heer Uğur Doğan is onder ons.. Het maakt ons blij om de vertegenwoordigers van ons land hier bij ons te hebben. Onze ambassadeur is om 16 uur met de vliegtuig aangekomen en is direct naar deze iftaar bijeenkomst gekomen. Namens de ISN gemeenschap in Nederland, heet ik hem welkom. Wij zijn zeer vereerd. In ons eerste gesprek met onze Ambassadeur een paar weken zei hij het volgende: (met uw permissie) “Ik vind het erg belangrijk om met onze gemeenschap in Nederland bij elkaar te komen en met hen samen te werken”. Daarbij las hij ook een couplet van dichter Ahmet Hamdi Tanpinar, welke ik goed in mijn oren heb geknoopt… Noch ben ik in de tijd, Noch helemaal daarbuiten; Tanpinar wees in zijn gedicht op een prachtige manier naar de twee werelden, de huidige wereld van de waarnemingen en de oneindige wereld. De mens probeert daartussen zijn plaats in te nemen. Het vasten is ook een streven om een bepaalde staat van zijn te bereiken in zo’n perceptie van tijd. Toen ik uit de mond van onze nieuwe Ambassadeur, het diep filosofische gedicht van Tanpinar hoorde, dacht ik “Zie daar de horizon. Ons wachten mooie dagen in Nederland”…

98 | ISN BULLETIN 2009

Excellentie, zoals u het zei: Noch zijn wij in de tijd, Noch helemaal daarbuiten; Als één geheel, In de stroom van een lang maar ondeelbaar moment… Hierna nodigde Dr. Şenay, de Ambassadeur uit om het woord te richten tot de aanwezige moskeebestuurders. In zijn toespraak zij ambassadeur Uğur Doğan het volgende. “Het is een grote eer voor mij om met u te zijn bij het iftaar programma van de Islamitische Stichting Nederland. Het betekent veel voor ons om direct bij aankomst in Nederland, samen met mijn vrouw, met u te zijn bij deze mooie bijeenkomst. En ik ben niet alleen gekomen. Het is verheugend voor mij om hier samen te zijn met onze ambassadesecretaris Hakan bey, de gewardeerde Consuls-generaal Esen hanim en Nihat bey en onze Attachés Religieuze Dienstverlening. Voor mij hield onze Adviseur Religieuze Dienstverlening, Bülent bey, een mooie toespraak. Hij verwoordde op een mooie wijze alle gevoelens. Ik meen het oprecht dat ik erg verheugd ben over de samenloop van de gebeurtenissen, waarbij ik onder u ben aan het begin van mijn aankomst in Nederland, bij het begin van mijn nieuwe functie. Uiteindelijk zijn wij er voor, om dienstbaar te zijn aan u allen. En wij leven

gezamenlijk in den vreemde. Ik heb de groeten van onze autoriteiten meegebracht. Ik breng u de groeten van onze President, onze Minister-president, onze Minister en onze Hoofd van het Presidium voor Godsdienstzaken. Ik heb hiervoor al vele belangrijke functies mogen vervullen. Nu ben ik aangesteld als Ambassadeur in Nederland. Ik hoop dat de maand Ramadan u allen gezondheid, geluk en vrede mag brengen. Ik wil ook opgemerkt hebben dat onze Ambassade ook uw ambassade is. Onze deur staat altijd open voor u.” Ambassadeur Uğur Doğan gaf aan dat hij verheugd was om bij deze iftaar met landgenoten bij elkaar te zijn en bedankte de voorzitter van de ISN voor de organisatie van dit programma. Na de iftaar las dichter Yavuz Nufel gedichten voor onder begeleiding van de ney, gespeeld door neyzen Kamil Sener. Na afloop van het programma kwam Adviseur Şenay bijeen met de vertegenwoordigers van de vrouwenafdelingen uit de regio. Aan deze vergadering namen vertegenwoordigers van vrouwenafdelingen uit Ede, Haci Bayram Moskee Amsterdam en Kocatepe Moskee Rotterdam deel. Zij maakten hun visie op diverse onderwerpen kenbaar aan de Adviseur Religieuze Zaken.

Activiteiten in de maand Ramadan

Iftaar in de ISN Kocatepe Moskee Rotterdam

et bestuur van de ISN Kocatepe Moskee Rotterdam, organiseerde een iftaar programma voor landgenoten in Rotterdam. Aan het iftaar programma in de conferentiezaal van de Kocatepe moskee, nam Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland) en bestuursleden van de ISN deel. Na de iftaarmaaltijd hield Dr. Şenay een toespraak over het vasten, bewust omgaan met de tijd, moraal van de Ramadan en gezinskwesties. ISN BULLETIN 2009 | 99

Activiteiten in de maand Ramadan

Iftaar in de Ulu Moskee te Leeuwarden

er gelegenheid van de gezegende maand Ramadan werd er op zondag 23 augustus 2009 in Leeuwarden, door de Nederlands Turkse Cultuur en Solidariteitsvereniging West-Thracië en de ISN Ulu Moskee Leeuwarden gezamenlijk een

iftaarmaaltijd georganiseerd. De heer Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening aan de Ambassade van Turkije te Den Haag en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, nam deel aan de bijeenkomst. Het was een gelegenheid voor de Turken uit

West-Thracië in Friesland, om bij elkaar te komen met landgenoten uit de rest van Nederland. Dr. Şenay ging in zijn toespraak na de iftaar maaltijd in op de betekenis en het belang van de maand Ramadan. Şenay zei dat Ramadan een maand van genade en overvloed is en dat het de mensen tot elkaar brengt. Het feit dat Turken uit West-Thracië en uit Anatolië hier in Leeuwarden, op grote afstand van hun vaderland, hier bijeen waren gekomen, was daar een bewijs van. Mustafa Yusuf, voorzitter van de West Thracische vereniging, hield na de maaltijd een toespraak. Yusuf feliciteerde namens zijn vereniging de aanwezigen, de Turkse

100 | ISN BULLETIN 2009

Activiteiten in de maand Ramadan

minderheid in West Thracië en de Islamitische wereld met de maand Ramadan. Hij zei dat de Turken uit West-Thracië, voordat hun landelijke vereniging was opgericht, op eigen kracht iftaars en feestvieringen organiseerden. Dit was een traditie geworden. Yusuf deelde mee dat zij als landelijke vereniging in vier verschillende regio’s iftaars

hebben gepland. “Deze iftaar van vanavond, die wij als West-Thraciërs in Friesland gezamenlijk met de ISN Ulu Moskee Leeuwarden organiseren, en waarbij onze Adviseur Religieuze Zaken, de heer Bülent Şenay ons heeft vereerd met zijn aanwezigheid, is de eerste in de reeks van geplande iftaars. Wij als Nederlands Turkse Cul-

tuur en Solidariteitsvereniging West-Thracië zullen – duizenden kilometers verwijderd van WestThracië – ons blijven inzetten voor het behoud van de culturele identiteit en het uitdragen van de cultuur van de Turkse moslimminderheid in West-Thracië.”

ISN BULLETIN 2009 | 101

Activiteiten in de maand Ramadan

Multiculturele iftaar in de Ulu Moskee te Bergen op Zoom

n de ISN Ulu Moskee te Bergen op Zoom werd een iftaar maaltijd georganiseerd, waaraan ook Nederlandse genodigden deelnamen. Naast landgenoten uit Bergen op Zoom en vele Nederlanders, nam ook de locoburgemeester van Bergen op Zoom deel aan de iftaar. De maaltijd werd gehouden in de conferentiezaal van de nieuw gebouwde Ulu Moskee. Dr. Bülent Şenay, voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland en Adviseur Religieuze Dienstverlening, nam deel aan de bijeenkomst en hield een toespraak. Na zijn toespraak in het Turks, sprak Şenay de Nederlandse genodigden toe in het Engels en ging in op de betekenis en belang van Ramadan. Şenay zei in zijn toespraak dat de moskeeën, plaatsen zijn die de eenheid en het samenzijn bevorderen. “Deze iftaar laat zien dat de Turkse gemeenschap in Nederland geïntegreerd is met behoud van zijn eigen identiteit en waarden.” Als Islamitische symbool van de eenheid, schonk Şenay aan de Locoburgemeester een rozet in de vorm van een tulp. Na de iftaar was er voor de Nederlandse genodigden, de gelegenheid om de moskee te bezichtigen en informatie te krijgen over het Islamitisch geloof en de moskee. 102 | ISN BULLETIN 2009

Activiteiten in de maand Ramadan

Een vormingsteam uit Turkije wegens de maand Ramadan

et het begin van de maand Ramadan zijn de ISN moskeeën in de werkgebieden van de Attachés van Rotterdam en Deventer, onder de leiding van het Adviseurschap Religieuze Dienstverlening, begonnen met diverse voorbereidingen. Zouden de 23 moskeeën, waarvan de imams terug waren gekeerd naar Turkije, op tijd hun nieuwe imams krijgen in de maand Ramadan? Door de getroffen maatregelen van het Adviseurschap Religieuze Dienstverlening, kregen de imams van deze moskeeën inderdaad

een paar dagen voor Ramadan hun visa en arriveerden op tijd in Nederland. Zodoende begonnen 20 imams in de maand Ramadan aan hun nieuwe functie in Nederland. Daarnaast zijn de verzoeken van sommige moskeeën om aanstelling van mannelijke en vrouwelijke godsdienstfunctionarissen, door het Adviseurschap aan het Presidium voor

Godsdienstzaken doorgegeven. In de maand Ramadan zijn door het Presidium negen godsdienstfunctionarissen naar Nederland gestuurd. Vijf van deze functionarissen werden aangesteld in moskeeën, die geen eigen imam hebben. De vormingsteam van wee mannelijke en twee vrouwelijke functionarissen verrichtten vormingswerk gedurende de maand Ramadan in de moskeeën die verbonden zijn aan de ISN.

Iftaar met universiteitsstudenten in de ISN Sultan Ahmet Moskee te Delft

ok dit jaar organiseerde de ISN Sultan Ahmet Moskee te Delft een iftaar maaltijd met universiteitsstudenten, welke veel aandacht trok. Imam Mahmut Arcaklioglu zei dat in de Ramadan van 2007 begonnen was met het geven van een iftaar maaltijd voor studenten aan de TU Delft. Het was een verheugend feit voor de imam en de moskeegangers, dat er dit jaar nog meer genodigden aanwezig waren. De imam zei dat zij

blij waren om een iftaar te mogen organiseren voor studenten uit diverse Islamitische landen. Aan de iftaar namen ongeveer honderd universiteitsstudenten deel. Aan de iftaar in 2008 had Adviseur Religieuze Dienstverlening Dr. Bülent Şenay deelgenomen. Dit jaar was Attaché Religieuze Dienstverlening Dr. M. Fevzi Hamurcu bij het programma met de studenten en de moskeegangers aanwezig. ISN BULLETIN 2009 | 103

Activiteiten in de maand Ramadan

Iftaar in Heerhugowaard bij de ISN Mimar Sinan Moskee

e voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, de bestuursleden en ISN medewerkers namen deel aan een iftaar programma in de ISN Mimar Sinan Moskee te Heerhugowaard. Dit gebeurde op uitnodiging van de moskeevoorzitter en tevens penningmeester van de ISN,

104 | ISN BULLETIN 2009

Rahim Usan. De genodigden werden rondgeleid in de moskee, waar pas de verbouwing was voltooid. Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de ISN, kreeg informatie over de verbouwing van de moskee. Na de iftaar en het terawih gebed, sprak de Adviseur Şenay de moskeegangers toe. Hij ging in

op de betekenis van de Koranverzen die tijdens het gebed waren gereciteerd en de gedachten die deze bij hem teweeg hadden gebracht. Na deze toespraak kwam Dr. Şenay bijeen met de vertegenwoordigers van de vrouwenafdeling van de moskee. Hij kreeg ook informatie over hun activiteiten.

Harderwijk HDV Mehmet Akif Moskee

Haaksbergen HDV ErtuÄ&#x;rul Gazi Moskee

Activiteiten in de maand Ramadan

Grote belangstelling voor iftaar in kerk De Ahmet Yesevi Moskee in Tiel en de Sint Maartenskerk organiseerden samen een iftaarmaaltijd.

an de iftaar maaltijd namen deel burgemeester van Tiel, Steven de Vreeze, Dr. Bülent Şenay (Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de ISN), Dr. Mustafa Kahraman (Attaché Religieuze Dienstverlening aan het Consulaatgeneraal van Turkije te Deventer), Ünal Sözen (Statenlid in Gelderland), Adnan Sahin (gemeenteraadslid in Culemborg), Ds. Jaap Huttenga (voorzitter van de Adviesraad voor dominees in Tiel) en vele Nederlandse en Turkse belangstellenden.

Na de recitatie van de Heilige Koran door de imam van de Ahmet Yesevi Moskee, de heer Ünal Yildiz, en de vertaling van de betreffende verzen in het Nederland, hield de moskeevoorzitter Fethi Canbay een openingstoespraak. Hij sprak zijn genoegen uit over het bij elkaar komen van mensen uit verschil106 | ISN BULLETIN 2009

lende geloven en culturen. Hij vertelde dat deze iftaar samen met de Raad van Kerken was georganiseerd. Canbay zei dat ze als moskee een brugfunctie willen vervullen tussen verschillende groepen en daarom door zullen gaan met dergelijke programma’s. Burgemeester De Vreeze zei in zijn toespraak te hopen dat programma’s als deze, de mensen in sociaal en cultureel opzicht tot elkaar zou mogen brengen. De burgemeester zei verder in zijn toespraak: “Ik wil vooral de mensen, die deze avond mogelijk hebben gemaakt, hartelijk bedanken. Het feit dat er een iftaar maaltijd wordt gehouden in de kerk en dat er een imam bij is, is iets wat we niet erg gewend zijn. Op sociaal-cultureel gebied moeten elkaar beter leren kennen. Ik hoop dat deze bijeenkomst een vervolg mag hebben.” Dr. Bülent Şenay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, zei in zijn toespraak dat het Islamitisch geloof op verdraagzaamheid rust en dat het houden van de iftaar maaltijd in de kerk daarvan een voorbeeld is. Şenay zei “Het is zeer opmerkelijk dat een Ramadan iftaar in een betekenisvolle ruimte als deze plaatsvindt en dat de Turkse ge-

meenschap haar religie en cultuur hier representeert. De in deze kerk gehouden iftaar maaltijd laat twee dingen zien: Ten eerste dat de Turkse gemeenschap, de sociale structuur van Nederland heel goed heeft begrepen. Ten tweede is het houden van de iftaar in een kerk, een blijk van Islamitische tolerantie. Het feit dat de burgemeester, raadsleden en Nederlanders in grote getale hier aanwezig zijn betekent ook dat een groot deel van de samenleving tegen de racistische uitlatingen is, die de laatste tijd zijn toegenomen. Ik denk dat als de zegen van de Ramadan op deze wijze zich voort zal zetten en om zal slaan in een sociale perceptie, dat dan het racisme zal afnemen”. Jaap Huttenga van de Raad van Kerken zei “Ik ben blij om jullie welkom te mogen heten namens de Raad van Kerken. Het verheugd ons om te zien dat de contacten tussen de kerken en de moskeeën in Tiel steeds toenemen.

Activiteiten in de maand Ramadan

Wij hopen dat deze relaties zich nog meer zullen ontwikkelen en dat er platforms zullen ontstaan, waar mensen van verschillende religies in Tiel bij elkaar zullen kunnen komen. Het is een bijzonder iets om tegelijkertijd gastheer en gast te zijn. Vooral het zijn van gastheer is erg fijn omdat deze kerk in Tiel, de grootste (protestantse) kerk is. Het geeft ons veel voldoening om jullie in deze mooie plek te mogen ontvangen.” De burgemeester van Tiel, Steven de Vreeze, zei in zijn toespraak: “Ik bedank iedereen hartelijk die het initiatief hebben genomen tot een dergelijke avond. Aan iedereen die al weken druk doende is geweest en vooral gisteren en vandaag in de weer was om deze plek voor te bereiden voor deze bijeenkomt, wil ik mijn complimenten uitspreken. Bij een dergelijke algemene dankwoord, hoort ook een speciaal dank. Deze dank is allereerst aan het bestuur van de Ahmet Yesevi Moskee en haar religieuze voorganger. Ook dank aan het bestuur van de Raad van Kerken en alle verantwoordelijken die een dergelijke bijeenkomst hebben bedacht en hebben mogelijk gemaakt. Men is niet gewend om een

dergelijke avond te organiseren. Ook voor degenen die voor het eerst naar de kerk komen, is het een vreemde ervaring. Het mooie is dat over het vasten in zowel de Koran als de Bijbel in dezelfde bewoordingen en zelfde intentie wordt gesproken.” Na de toespraken werd het programma beëindigd met het eten van de iftaar maaltijd.

ISN BULLETIN 2009 | 107

Islamitische Stichting Nederland

Overige activiteiten

Attaché Voetbaltoernooi in Enschede gehouden

et jaarlijkse voetbaltoernooi voor 19 jaar en jonger, die door de Attaché Religieuze Zaken van het Consulaat-generaal van Deventer wordt georganiseerd, is dit jaar in Enschede gehouden. Aan het toernooi namen de voetbalteams van de jongerenafdelingen van de moskeeën in het werkgebied van het Consulaat-generaal van Turkije in Deventer deel.

Dit jaar deden in totaal 25 teams mee aan de toernooi. De Attaché van Deventer, Dr. Hüseyin Çeliker, opende het toernooi. Gastheer van het toernooi was de Turkse Voetbal Vereniging in Enschede. Bestuursvoorzitter Sükrü Akyar zei “Als een 110 | ISN BULLETIN 2009

moskeeën in de regio Deventer, met leeftijdsgenoten bij elkaar te brengen, bevriend te laten raken en ontspanning te bieden. Elk team wordt begeleid door moskeebestuurders en imams. Het is de bedoeling om op basis van liefde en respect voor elkaar, een goede omgang met elkaar te hebben en te ontspannen. Alhoewel onze taak alleen een religieuze lijkt te zijn, kunnen we het belang van de kwestie inzien als we kijken naar het voorbeeld van onze Profeet (v.z.m.h.). Het feit dat onze vlag hier wappert, dat er ook Nederlanders aan deze dag deelnemen en dat er Nederlandse jongeren in de teams meespelen, is een belangrijke bijdrage aan de tolerantie en integratie.” club met jarenlange ervaring, organiseren wij vaker dergelijke evenementen. Ons doel is om jongeren die aanleg hebben voor voetbal, met behoud van hun cultuur en gewoonten, te begeleiden naar de toekomst.” Attaché Religieuze Zaken te Deventer, Dr. Hüseyin Çeliker, zei “Hei is ons doel om de jongeren van onze

De eerste drie van de toernooi werden de teams van de jongerenafdelingen van Almelo Yunus Emre Moskee, Enschede Selimiye Moskee en Nijmegen Eyüp Sultan Moskee. De winnaars kregen hun bekers van Attaché Celiker. Tevens trad er tijdens het toernooi, een volksdansgroep uit de Zwarte Zee regio op.

Overige activiteiten

Attaché Cup heeft een winnaar

et jaarlijkse Attaché Voetbaltoernooi werd dit jaar georganiseerd door de ISN Ulu Moskee te Zwolle. Aan het evenement namen de voetbalteams van 19 jaar en jonger van de jongerenafdelingen van de ISN moskeeën in het werkgebied van het Consulaat-generaal van Turkije in Deventer deel. De 32 deelnemende teams streden keihard voor de Cup in een sfeer van vriendschap en verbroedering.

Het toernooi begon met het zingen van het volkslied. Attaché Religieuze Zaken Dr. Hüseyin Çeliker hield een openingstoespraak. De Attaché sprak zijn hoop uit dat dit toernooi mocht bijdragen aan verbroedering en vriendschap en wenste de teams veel succes toe. De eerste drie van het toernooi werden de voetbalteams uit Appingedam, Lelystad en Kampen. De winnaars kregen hun bekers uit handen van Attaché Celiker. Het Gentlemen’s Cup werd op basis van het waarderingssysteem van de scheidsrechters, gewonnen door de tweede team van Ulu Moskee Zwolle.

ISN BULLETIN 2009 | 111

Overige activiteiten

ISN Cup Voetbaltoernooi heeft een winnaar

e jaarlijkse “Diyanet Cup” finales werden dit jaar gehouden op 07.06.2009 bij voetbalclub RVV Kocatepespor. Er streden 12 voetbalteams (van jongerenafdelingen van moskeeën die bij de ISN zijn aangesloten) om de cup. In de voorrondes hadden in vier regio’s totaal 96 teams gespeeld en de eerste drie van elk regio waren uiteindelijk geselecteerd voor de finales. Naast deze 12 teams, streed ook de kampioen van vorig jaar, voetbalteam van moskee Orhan Gazi te Appingedam, om de eer. De volgende moskeeën en jongerenafdelingen namen deel aan het toernooi: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Moskee A.Geylani te Waalwijk, Moskee Selimiye te Veghel, Moskee Barbaros te Oudenbosch, Moskee Mevlana te Hilversum, Moskee Akşemsettin te Beverwijk, Moskee Hacı Bayram te Alphen a/d Rijn, Moskee Ahi Evran te Den Haag, Jongerenafdeling van Moskee Ahi Evran te Den Haag, Moskee Ahmet Yesevi te Oosterhout, Moskee Orhan Gazi te Appingedam, Moskee Mehmet Akif te Harderwijk, en de Jongerenafdeling van Moskee Osmanli te Lelystad.

Deze teams speelden in twee groepen van zes teams. De eerste twee van elke groep gingen door naar de halve finales. De teams die in de halve finales speelden, waren 112 | ISN BULLETIN 2009

Selimiye te Veghel, Ahi Evran te Den Haag, Moskee Orhan Gazi te Appingedam en Moskee A. Geylani te Waalwijk. Moskee Selimiye Veghel versloeg Moskee Ahi Evran Den Haag met 1-0 en ging als eerste door naar de finale. De andere halve finale wedstrijd tussen Moskee Orhan Gazi Appingedam en Moskee A. Geylani Waaltijk, eindigde met 0-0. Het team van Moskee Orhan Gazi versloeg de tegenstander in de penalty’s met 4-3 en ging ook naar de finale. Voordat de finale werd gespeeld, werden penalty’s genomen voor de derde plaats. Daarbij versloeg het team van Moskee Ahi Evran uit Den Haag, het team van Moskee A. Geylani uit Waalwijk met 5-4 en werd derde.

Overige activiteiten In een spannende finalewedstrijd konden het team van Moskee Selimiye uit Veghel en het team van Moskee Orhan Gazi uit Appingedam, de gelegenheden niet benutten om te scoren. Dus moesten er penalty’s worden genomen. Het team van Moskee Selimiye wist daarbij de tegenstander met 4-3 te verslaan en werd kampioen. De beker werd uitgereikt door Dr. M. Fevzi Hamurcu, de Attaché voor Religieuze Zaken van het Consulaat-generaal van Turkije te Rotterdam.

De tweede prijs werd aan de spelers van Moskee Orhan Gazi uit Appingedam uitgereikt door Abdurrahman Aydeğer, bestuurslid van de ISN en voorzitter van Moskee Mevlana. De derde prijs werd uitgereikt door de sportdirecteur van de Gemeente Rotterdam, Jurn van Veen, aan de spelers van Moskee Ahi Evran uit Den Haag. Het team van Moskee A. Geylani uit Waalwijk werd verkozen als de gentlemen-team van het toernooi en de spelers kregen hun beker uit handen van de voorziter van voetbalclub Kocatepe Rotterdam Turan Atmaca.

Oezbeekse Naqshi leider uit Jeruzalem bezoekt ISN

e religieuze leider van de Oezbeken in Jeruzalem, Sjeich Abdul Aziz Buhari, bezocht de Adviseur Religieuze Zaken, Dr. Bülent Şenay, op zijn kantoor bij het hoofdkantoor van de ISN. De Oezbeekse religieuze leider gaf informatie over de situatie in Jeruzalem en kreeg informatie over de activiteiten van de ISN. ISN BULLETIN 2009 | 113

Overige activiteiten

Ebru tentoonstelling en certificaatuitreiking in ISN Merkez Moskee te Deventer

7 cursisten die deel hadden genomen aan de lessen in de traditionele Turkse Ebru kunst, ontvingen hun certificaten. Deze waren gegeven door Dr. Mehmet Kileci in Merkez Moskee te Deventer en EyĂźp Sultan Moskee te Apeldoorn. Voor de uitreiking van de certificaten was er een plechtigheid georganiseerd in de conferentiezaal van Merkez Moskee. Aan de plechtigheid namen deel de Burgemeester van Deventer en verder mevrouw Melek DerviĹ&#x; (Vice-consul generaal van Turkije te Deventer) en Dr. Mustafa Kahraman (AttachĂŠ Religieuze Zaken). De cursisten gaven demonstraties van de Ebru kunst en presenteerden hun eerdere werken. Er waren veel Deventenaren aanwezig bij de bijeenkomst. Dr. Kileci zei dat er grote belangstelling was voor de cursussen Ebru en kalligrafie. Er hadden ook vier Nederlandse dames meegedaan. De cursisten zouden met drie uur per week, in drie maanden de basis van de Ebru kunst zich eigen maken. Da114 | ISN BULLETIN 2009

arna moesten ze zich zelf ontwikkelen en werden dan vertegenwoordigers van deze kunst in Europa. Kileci geeft ook lessen in Zaandam, Rotterdam en Arnhem. Hij zei dat er plannen waren voor cursussen in o.a. Rotterdam, Amsterdam, Tilburg en vele andere steden voor het komend seizoen. Meer informatie: www.kileci.net, info@kileci.net

Overige activiteiten

ISN neemt deel aan Multifestijn Cultuur Festival Het bestuur van de Islamitische Stichting Nederland had besloten om in 2009 als hoofdsponsor deel te nemen aan het Multifestijn Cultuur Festival. Het festival werd gehouden van 7 tot en met 10 mei 2009 in Utrecht.

ijdens de opening van het festival op 7 mei hield Dr. BĂźlent Senay, Adviseur Religieuze Dienstverlening en voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland, een toespraak. Daarbij zei hij dat dit soort activiteiten, de eenheid en het samenzijn van de moslims kan versterken. Ook gaf hij aan dat het een goede mogelijkheid bood om de culturele kant van de Islam aan de Nederlanders te laten zien.

Het festival was vorig jaar gehouden in Rotterdam en werd bezocht door 80 duizend mensen. Dit jaar deed de Islamitische Stichting Nederland mee als hoofdsponsor. Het festival werd gehouden in Utrecht op een totaaloppervlakte van 20 duizend vierkante meters. Het duurde vier dagen en werd bezocht door ongeveer 120 duizend mensen. De Islamitische Stichting Nederland had er een stand, waar uitgaven van Diyanet werden verkocht. Stichting Islamitisch Centrum Nederland organiseert het festival al voor de derde jaar. Het festival wordt door zowel Turken als Nederlanders bezocht. In het vier dagen durende festival kan je bijna van alles vinden. Er zijn 250 stands waar er producten worden aangeboden. Verder zijn er culturele voorstellingen zoals de Mehteran (Ottomaanse militaire band), Hacivat en KaragĂśz (een Turks schimmenspel) en de komieken Temel en Dursun. Er worden tijdens het festival diverse cadeautjes verloot onder de bezoekers op ticketnummer. Zes bezoekers die in de prijzen vielen, kregen een set boeken cadeau van de Islamitische Stichting Nederland. ISN BULLETIN 2009 | 115

Overige activiteiten

ISN Anadolu Moskee Rotterdam brengt politiechefs en landgenoten bij elkaar tijdens Iftaar

ttaché Religieuze Dienstverlening Dr. Fevzi Hamurcu: “Voor het realiseren van liefde, vrede en broederschap en voor het overkomen van onze problemen, is het nodig dat we elkaar beter leren kennen. De Ramadan is een goede gelegenheid daartoe. Het Presidium voor Religieuze Zaken heeft als thema voor de maand Ramadan van dit jaar, “het delen” gekozen. In de Ramadan zien we dat we eigenlijk heel veel delen. Wij worden er bewuster van dat we veel met elkaar delen.”

Het is zeer belangrijk dat er Nederlanders bij onze iftaar aanwezig zijn.” Attaché Religieuze Dienstverlening Dr. Fevzi Hamurcu van het Consulaatgeneraal van Turkije te Rotterdam zei het volgende: “We hebben gezamenlijk, samen met onze Nederlandse vrienden en politiechefs, onze iftaar maaltijd genuttigd. Wij vinden het erg belangrijk dat Nederlanders hier met ons zijn. Ik heb stil gestaan bij het belang van het elkaar leren kennen in een globaal dorp, wat onze wereld is geworden.

Moskee Anadolu te Rotterdam organiseerde een iftaar maaltijd voor politie chefs. Er namen bij elkaar ongeveer 200 Nederlanders en Turken deel aan de maaltijd van de moskee. Er ontstond een goede dialoog tussen de aanwezigen tijdens de maaltijd. Moskeevoorzitter Fehmi Karaaslan zij dat het organiseren van Iftaar maaltijden, een goede traditie aan het worden is. “Ook de Nederlanders zijn dit gebruik gaan waarderen. Zodoende worden er goede contacten gelegd. Mensen krijgen de gelegenheid om elkaar te leren kennen. Het is een eerste stap naar blijvende vriendschappen. Er hebben met name chefs van politie, politieambtenaren en gemeenteambtenaren aan deze iftaar deelgenomen. Ook hebben landgenoten uit Rotterdam en omgeving grote belangstelling getoond. Onze moskee is in gebruik genomen in 1981. Er kunnen 1500 mensen meedoen aan de gebedsdienst. Wij zijn van plan deze iftaar traditie voort te zetten. 116 | ISN BULLETIN 2009

Voor het realiseren van liefde, vrede en broederschap en voor het overkomen van onze problemen, is het nodig dat we elkaar beter leren kennen. De Ramadan is een goede gelegenheid daartoe. Het Presidium voor Religieuze Zaken heeft als thema voor de maand Ramadan van dit jaar, “het delen” gekozen. In de Ramadan zien we dat we eigenlijk heel veel delen. We delen ons eten en ons drinken. We delen onze liefde. We willen dat doen toenemen. We delen ons leed

met elkaar. Om ons pijn te stillen. En de maand Ramadan is een periode van delen met elkaar. En dit soort activiteiten vinden in al onze moskeeën plaats. En we hopen het eind van de Ramadan te bereiken en het Feest te vieren in deze blijdschap.” Na de maaltijd gaf Dr. Fevzi Hamurcu een rondleiding aan de Rotterdamse politiechefs door de moskee. Hij gaf hen informatie over de moskee en het gebed. De politiechefs drukten hun tevredenheid uit over de ontvangst en de aandacht.

Overige activiteiten

Viering van de ‘Week van de moskeeën en de godsdienstfunctionarissen’ Ter gelegenheid van de ‘Week van de Moskeeën en de Godsdienstfunctionarissen’ (1-7 Oktober), werd er op zondag 4 oktober 2009 een programma georganiseerd in het ISN Educatief Centrum Rotterdam.

et programma begon met inachtneming van de stilte en het zingen van ons volkslied. De gepensioneerde imam Abdullah Ince reciteerde uit de Heilige Koran. Er werd een korte film getoond, die het Presidium voor Godsdienstzaken had laten maken ter gelegenheid van deze week. Attaché Religieuze Diensterverlening te Rotterdam, Dr. Fevzi Hamurcu, hield een toespraak. De Masjid alNabawi was fysiek veel kleiner dan de huidige moskeeën, maar heeft een heel belangrijke functie gehad. Dr. Hamurcu ging in op het belang van de moskeeën in het algemeen en de moskeeën, die door ons volk zijn geopend in Europa, in het bijzonder. Hij merkte op dat wij geen gasten meer zijn in Europa en dat we daarom duurzame dingen moeten realiseren. En dat was mogelijk met instellingen zoals moskeeën. Hij herinnerde er aan dat de godsdienstfunctionaris even belangrijk is als de moskee: “Want zij zijn een steun en toeverlaat voor onze landgenoten. Ook mensen die niet naar

de moskee komen, wensen dat de moskee open is en dat er een godsdienstfunctionaris aanwezig is.” Hierna hield de imam van de ISN Gültepe Moskee, Yusuf Kabakçı, een toespraak over het belang van de moskee en de godsdienstfunctionaris. Kabakçı zei dat de moskeeën, symbolen van de Islam zijn; “Zij zijn als het ware een filiaal van de Ka’aba.” “Moskeeën zijn ook de meest in het oog springend aspect van de Turks-Islamitische architectuur. Moskeeën vormen het hart van de steden. Daarom komt elke weg in moslimsteden uit op een moskee. Godsdienstfunctionarissen verte-

genwoordigen de Heilige Profeet (vzmh) op de mihrab (gebedsnis). Hun taak is een heel eervolle taak. De imams en de predikers zijn niet alleen een godsdienstfunctionaris, maar ook een diender. Godsdienstfunctionarissen zijn relevant in elk stadium van het leven, van de wieg tot de graf. Het is een eervolle functie, maar ook één met verantwoordelijkheden.” Na de toespraken werd er gebeden voor degenen die zich hadden ingezet voor de Gültepe Moskee en alle andere moskeeën. Na het officiële gedeelte, werden er hapjes aangeboden aan de aanwezigen.

ISN BULLETIN 2009 | 117

Overige activiteiten

Zomercursus Koranlezen in het ISN Educatief Centrum

e Islamitische Stichting Nederland organiseerde een cursus Koran en Religieuze kennis in de zomervakantie in het Educatief Centrum te Rotterdam. De cursus werd gegeven door vier leerkrachten uit het Koranonderwijs uit Turkije, die door het Presidium voor Godsdienstzaken waren gestuurd. Er namen 140 leerlingen uit diverse delen van Nederland aan deel. Het ging om leerlingen die niet op vakantie waren gegaan. De cursus liep gedurende de gehele zomervakantie. Naast de lessen Koran en Religieuze kennis, werden er vier uur per week lessen Turks gegeven. De leerlingen kregen klasgewijs les in aparte lokalen. Aan het eind van de cursus werd er een afscheidsprogramma georganiseerd, waar de ouders aan deelnamen. De leerlingen toonden voorbeelden uit hetgeen ze hadden geleerd in de afgelopen weken.

Deze cursussen worden tijdens elke zomervakantie in het ISN Educatief Centrum in Rotterdam gegeven. Er komen leerkrachten over uit Turkije en de leerlingen blijven overnachten. De aankondiging voor de cursus wordt elk jaar rond juli naar alle ISN moskeeĂŤn gestuurd. 118 | ISN BULLETIN 2009

Amsterdam HDV Fatih Moskee

Cuijk HDV Ahmet Yesevi Moskee

AANGESLOTEN MOSKEEËN ISN NR

NAAM

STAD

HDV AYASOFYA

EERBEEK

HDV FATİH

AALTEN

HDV FATİH

EINDHOVEN

HDV YUNUS EMRE

ALBLASSERDAM

HDV YILDIRIM BEYAZIT

EMMEN

HDV HACI BAYRAM

ALKMAAR

HDV ALAATTİN

ENKHUIZEN

HDV YUNUS EMRE

ALMELO

HDV ANADOLU

ENSCHEDE

HDV SULTAN AHMET

ALMERE

HDV SELİMİYE

ENSCHEDE

HDV HACI BAYRAM

ALPHEN A/D RIJN

HDV HZ.ÖMER

EPE

HDV MEVLANA

AMERSFOORT

HDV BİLAL-İ HABEŞİ

ETTEN-LEUR

HDV EMİR SULTAN

AMSTERDAM

HDV İHLAS

GELEEN

HDV EYÜP SULTAN

AMSTERDAM

HDV İBNİ SINA

GOOR

HDV FATİH

AMSTERDAM

HDV SÜLEYMAN CELEBİ

GORINCHEM

HDV HACI BAYRAM

AMSTERDAM

HDV MEVLANA

GOUDA

HDV EYÜP SULTAN

APELDOORN

HDV EYUP SULTAN

GRONINGEN

HDV ORHAN GAZİ

APPINGEDAM

HDV ERTUGRUL GAZİ

HAAKSBERGEN

HDV TURKİYEM

ARNHEM

HDV SELİMİYE

HAARLEM

HDV MEVLANA

ASSEN

HDV MEHMET AKIF

HARDERWIJK

HDV ULU

AXEL

HDV SEFAAT

HEERENVEEN

HDV ULU

BARNEVELD

HDV MİMAR SİNAN

HEERHUGOWAARD

HDV ULU

BERGEN OP ZOOM

HDV KUBA

HEERLEN

HDV MESCİDİ KUBA

BEST

HDV EYÜP SULTAN

HELLEVOETSLUIS

HDV AKSEMSETTİN

BEVERWIJK

HDV FATİH

HELMOND

HDV MİMAR SİNAN

BIDDINGHUIZEN

HDV MEVLANA

HILVERSUM

HDV MEVLANA

BOXTEL

HDV HİCRET

HOOGEVEEN

HDV YENİ BREDA

BREDA

HDV ORHAN GAZİ

HOOGEZAND

HDV HACI BAYRAM

BUNSCHOTEN

HDV MERKEZ

HOOGVLIET

HDV YUNUS EMRE

BUSSUM

HDV ABDULKADİR GEYLANİ

HOORN

HDV AHMET YESEVİ

CUIJK

HDV SELİMİYE

HUIZEN

HDV IMAMI-AZAM

CULEMBORG

HDV KUBA

IJMUIDEN

HDV SULTAN AHMET

DELFT

HDV NEBİ

KAMPEN

HDV YUNUS EMRE

DELFZIJL

HDV ANADOLU

KROMMENIE

HDV ORHAN GAZİ

DEN BOSCH

HDV ANADOLU

LEERDAM

HDV AHI EVRAN

DEN HAAG

HDV ULU

LEEUWARDEN

HDV MESCID-I AKSA

DEN HAAG

HDV MİMAR SİNAN

LEIDEN

HDV MESCİD-İ KUBA

DEN HAAG

HDV OSMANLI

LELYSTAD

HDV AYASOFYA

DEN HELDER

HDV SELİMİYE

LOCHEM

HDV MERKEZ

DEVENTER

HDV YENİ

MAASSLUIS

HDV SELİMİYE

DIEREN

HDV TEVHIT

MAASTRICHT

HDV ANADOLU

DOESBURG

HDV FATİH

MEDEMBLIK

HDV MERKEZ

DOETINCHEM

HDV YILDIRIM BEYAZIT

MIDDELBURG

HDV ISRA

DONGEN

HDV YUNUS EMRE

NIJKERK

HDV SELİMİYE

DOORWERTH

HDV EYUP SULTAN

NIJMEGEN

HDV MEVLANA

DORDRECHT

HDV FATİH

OLDENZAAL

HDV HACI BAYRAM

DRIEBERGEN

HDV AHMET YESEVİ

OOSTERHOUT

HDV FATİH

DRONTEN

HDV ULU

OSS

HDV HACI BAYRAM

DRUNEN

HDV BARBAROS

OUDENBOSCH

HDV YESIL

DRUTEN

HDV YUNUS EMRE

OUDHEUSDEN

HDV ULU

EDE

HDV ANADOLU

PANNINGEN

120 | ISN BULLETIN 2009

AANGESLOTEN MOSKEEËN ISN 94

HDV MEDİNE

RAALTE

119

HDV SÜLEYMANİYE CAMİİ

ULFT

HDV İMAM-I AZAM

RIJEN

120

HDV EYÜP SULTAN

UTRECHT

HDV TÜRK

RIJSSEN

121

HDV ULU

UTRECHT

HDV SÜLEYMANİYE

RILLAND

122

HDV SULTAN AHMET

VAASSEN

HDV FATİH

ROERMOND

123

HDV OSMAN GAZİ

VEENDAM

HDV YEŞİL

ROOSENDAAL

124

HDV İHLAS

VEENENDAAL

100

HDV ANADOLU

ROTTERDAM

125

HDV SELİMİYE

VEGHEL

101

HDV GÜLTEPE

ROTTERDAM

126

HDV TEVHİT

VENLO

102

HDV KOCATEPE

ROTTERDAM

127

HDV HACI BAYRAM

VENRAY

103

HDV LALELİ

ROTTERDAM

128

HDV EYÜP SULTAN

VLAARDINGEN

104

HDV MEVLANA

ROTTERDAM

129

HDV ULU

ROTTERDAM

HDV ABDULKADİR GEYLANİ

WAALWIJK

105 106

HDV SÜLEYMANIYE

ROZENBURG

130

HDV ANADOLU

WADDINXVEEN

107

HDV MURADIYE

SCHIEDAM

131

HDV OSMAN GAZİ

WEERT

108

HDV ULU

SLIEDRECHT

132

HDV MİMAR SİNAN

WEESP

109

HDV AYASOFYA

SNEEK

133

HDV MESCİD-İ AKSA

WINTERSWIJK

110

HDV FATİH

SOEST

134

HDV SULTAN AHMET

ZAANDAM

111

HDV OSMANLI

SPIJKENISSE

135

HDV EYÜP SULTAN

ZEIST

112

HDV TUBA

STEENWIJK

136

HDV MEVLANA CAMİİ

ZEVENAAR

113

HDV SULTAN AHMET

TEGELEN

137

HDV ANADOLU

ZEVENBERGEN

114

HDV MİMAR SİNAN

TERBORG

138

HDV ORANJE KÜLT. MERK.

ZOETERMEER

115

HDV BİLAL-İ HABEŞİ

TERNEUZEN

139

HDV BARBAROS

ZUTPHEN

116

HDV AHMET YESEVİ

TIEL

140

HDV YAVUZ SELIM

ZWIJNDRECHT

117

HDV SÜLEYMANİYE

TILBURG

141

HDV ULU

ZWOLLE

118

HDV YILDIRIM BEYAZIT

UDEN

142

NOORD KUBA

AMSTERDAM

Doesburg HDV Anadolu Moskee ISN BULLETIN 2009 | 121

Bergen op Zoom HDV Ulu Moskee

Roermond HDV Fatih Moskee

Hollanda Dİyanet Vakfı

Islamitische Stichting Nederland

Javastraat 2, 2585 AM Den Haag T. 070-3624481 • F. 070-3644565 www.diyanet.nl • info@ diyanet.nl