Topsrbija br22

PRIVREDA • DOGAĐAJI • LJUDI

Septembar 2019. • Besplatan primerak

NAJBOLJE IZ SRBIJE

www.topsrbija.com I S SN 2 3 3 4 -6 0 2 7

TOPSRBIJA broj 22

Snimio: Martin Candir

SAVRŠEN ODMOR NA ZLATIBORU

Hotel OLIMP Zlatibor Miladina Pećinara 1 31315 Zlatibor +381 (0)31 842 555 +381 (0)31 848 054 faks: +381 (0)31 841 953 hotelolimp@mts.rs http://www.hotelolimp.com

Srbija - turizam za elitne goste

Serbia - Tourism for Elite Guests

Srbija nikada nije bila mesto masovnih turističkih Serbia has never been a place of mass tourist visdolazaka. To je zemlja skrivenih sećanja, izuzetnih its. It is a country of concealed memories, extraorvrlina i neslućenih mogućnosti, turistička odrednica dinary virtues and unimaginable possibilities, the elitnih grupa turista, tragača za posebnim i jedintourist destination of elite groups of tourists, seekstvenim senzacijama, jer ono što se ovde može doers of special and unique sensations, because what živeti, neponovljivo je na bilo kom drugom mestu can be experienced here, cannot be re-experienced na planeti. Mnogo je toga autohtonog, neobjašnjivo at any other place on the planet. Much of it is indigstarog, uklopljenog sa svim svetskim novotarijama. enous, inexplicably old, fitted into all the world‘s Posebnu pažnju zaslužuju seoska domaćinstva, innovations. sve brojnija i sa sve raznovrsnijom ponudom na tuRural households deserve special attention; they rističkom tržištu. Razvijajući programske sadržaje, are growing in number and have an increasingly od pasivnog odmora do avanturističkih, čak ekstrediverse offer on the tourist market. By developing mnih izazova, srpska sela su svoju priču zasnovanu programs ranging from passive holidays to advenna prirodnim resursima i gastonomskim vrednostiturous, even extreme challenges, Serbian villages ma, upotpunila savremenim zahtevima, odgovacomplemented their story based on natural rerajućim uslovima smeštaja i boravka, pretvarajući sources and gastronomic values, with contempoMihailo Berček svoje porodične kuće u raskošne „kuće za odmor“. rary requirements, appropriate accommodation and Turističke organizacije, koje su izvršile svoju primarnu ulogu eduka- residence conditions, transforming their family homes into opulent tora, pokrenule su akcije zanavljanja starih i ustanovljavanja novih „holiday homes.“ Tourism organizations, having fulfilled their primanifestacija kako bi istakle vredne domaćine i njihov rad, stvara- mary role as educators, have launched actions to revive old and esjući uslove za dopunsku zaradu, istovremeno dajući turistima priliku tablish new manifestations to highlight diligent hosts and their work, za bolje upoznavanje našeg sela (i nas samih), njegovog bogatstva i creating conditions for additional income and simultaneously proizobilja, donedavno potpuno sakriveno od pogleda javnosti. A ono, viding tourists with the opportunity to get to know our village (and nikoga nije ostavilo ravnodušnim. ourselves) better, its wealth and abundance, until recently completely Gljivarski turizam je samo jedan od brojnih pozivnica grupama tu- hidden from public view. And it left no one indifferent. rista posebnih interesovanja, koji na teritoriji naše zemlje pronalaze Mushroom tourism is just one of many invitations to groups of nadahnuće, od naučno-stručnog, do informativnog nivoa. tourists with special interest, who find this country inspirational, Najbrojnija i najagilnija razvojna snaga našeg društva oduvek su from scientific-professional to informative levels. bile žene. Okupljene oko udruženja, posebno one vezane za seosku The most numerous and agile developing strength of our society sredinu, na ovaj način izborile su se za socijalnu, ekonomsku sigur- have always been women. Gathered in associations, especially those nost i samostalnost.„Jaka žena - snažno selo“ je projekat pokrenut od ones related to the rural environment, women have fought it out for strane Informativnog centra za poslovnu standardizaciju i sertifika- social, economic security and independence. “Strong Woman-Strong ciju (BSC Centar) Novi Sad koji je okupio 15 udruženja sa teritorije Village” project initiated by the Information Centre for Business Pokrajine u nameri da ih učini vidljivijim, kroz prisustvo u mediji- Standardisation and Certification – BSC Centre brought together 15 ma, edukovanijim, nizom obuka organizovanih u Centru, a sve kroz associations from the Province in order to make them more visible, povezivanje sa institucijama i organizacijama radi lakšeg ispunjenja by being present in media and to help them become more educated zacrtanih ciljeva. Redakcija Top Srbije se nada da će u skoroj buduć- through a series of trainings organized at the Centre; all this should nosti imati priliku za praćenja još puno ovakvih, pažljivo isplaniranih be done through connecting with institutions and organizations for akcija kojima svi dobijaju. easier fulfilment of the set goals.

The editorial board of Top Serbia hopes that they will have an opMihailo Berček, glavni i odgovorni urednik revije portunity to follow plenty of such carefully planned actions in the TOPSRBIJA - NAJBOLJE IZ SRBIJE near future, actions where everyone wins.

Mihailo Berček, Chief Editor TOPSRBIJA - BEST IN SERBIA

Revija TOPSRBIJA - Najbolje iz Srbije br. 22 Izdavač: Agencija za izdavanje novina Berček&Berček 21000 Novi Sad, Bulevar oslobođenja 141 Web: www.topsrbija.com E-mail: topsrbija@gmail.com Direktor i Glavni i odgovorni urednik: Mihailo Berček Mob.: +381 63 54 98 77 Urednik: Elizabeta Berček

Dizajn i tehničko uređenje: Zoltan Rešnjak Fotografije: Mihailo Berček, Martin Candir, Milić Simić, i materijali oglašivača Štampa: Magyar Szó Lapkiadó KFT DOO. OJ Štamparija Forum Novi Sad 21000 Novi Sad, Vojvode Mišića 1 CIP-Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice Srpske, Novi Sad

338/339 (497.11) TOPSRBIJA: Najbolje iz Srbije Glavni urednik Mihailo Berček -2019. Septembar – Novi Sad Agencija za izdavanje novina Berček&Berček 2019. – Ilustr.; 30 cm Četiri puta godišnje ISSN 2334-6027 COBISS.SR – ID273937671

CRVENI/RED TAXI taxi u koji imate poverenje 021 52 51 50 021 44 55 77060 6 52 51 50 069 44 55 777

Crveni/Red Taxi u korak sa najnovijom tehnologijom, ali i više od toga

C

rveni/Red Taxi - jedini taxi koji vozi i nagrađuje, započeo je drugu deceniju rada uvodeći još jednu novinu, koja i nadalje obezbeđuje čelno mesto po kvalitetu usluga kada su taksi vozila u pitanju, a što se ogleda pre svega u broju poziva.

Gospodin Mile Grandić, vlasnik Crveni/Red Taxi-ja, ističe da se novim programom dobilo pre svega na bezbednosti putnika, što je primarna briga ove kompanije.

- Trudimo se da konstantno pratimo tehnološki razvoj i da naš rad svaki dan unapređujemo. Zahvaljujući novom programu uspostavljena je potpuna kontrola bezbednosti jer svakog momenta možemo da ispratimo ako neki vozač vozi brže od dozvoljenog, bilo da se radi o gradskoj ili zoni van grada. Ako vozi iznad propisane brzine sistem ga opominje da smanji brzinu. Čak i ako to ne uradi, protiv takvog vozača primenjujemo disciplinske mere. Zbog bezbednosti putnika niko od vozača ne sme da se ponaša mimo pravila.

Crveni/Red Taxi je i do sada slovio za jedan od brendova grada, status zaslužen pre svega po bezbednosti i korektnosti pruženih usluga. Crveni/Red Taxi u voznom parku od 450 vozila nema nijedno starije od osam godina, niti zabeležen incident u saobraćaju. Strogo se vodi računa o tehničkoj ispravnosti vozila i pored zakonske regulative koja obavezuje da svakih šest meseci svako taksi vozilo ide na tehnički pregled, u ovoj kompaniji se konstantno vrši provera njihove ispravnosti. Veliki se značaj polaže na higijenu

4

vozila, ali i vozača. U komapniji smatraju da se bezbednost putnika ne odnosi samo na bezbednost u saobraćaju već i higijensku bezbednost u vozilu, pa se, posebno klime u vozilima, svakodnevno dezinfikuju. U vrelim letnjim danima vozači Crvenog/Red Taxi-ja su u obavezi su da voze pod klimom, i da ne otvaraju prozore, osim ukoliko to stranka izričito ne zahteva.

- Zahvaljujući novom programu želimo da naše stranke mogu da plate svoj račun čipovanom kreditnom karticom ili mobilnim telefonom, jer je to ovaj program spreman da podrži, ali imamo problem da nađemo banku povezanu sa takvim sistemom plaćanja.

Naredni zadatak koji je Crveni/Red Taxi spreman da izvrši, a u cilju pružanja sveobuhvatne usluge svojih građana, je nabavka bar dva vozila namenjena za prevoz invalida. Zbog neophodnih dozvola za to im je potrebna pomoć Gradske uprave i Grada, što ne bi trebalo da predstavlja problem jer u Novom Sadu, gradu poznatih paraolimpijaca i svetskih šampiona, ali pre svega građana kojima je potrebna ova vrsta pomoći, za sada nema niti jednog specijalizovanog vozila - Mislim da je i u ineresu grada da ima takva vozila, koja bi mi obezbedili, i po dva vozača za svako. Od toga kompanija ne bi imala nikakve finansijske koristi, osim imidža da u svom posedu ima vozila koja zadovoljavaju potrebe svih svojih građana - rekao je gospodin Mile Grandić.

SADRŽAJ Naslovna strana: Martin Candir - FA Vila Novi Sad ........ 1 Hotel Olimp, Zlatibor ....................................................... 2 Srbija - turizam za elitne goste/ Serbia - Tourism for Elite Guests ..................................... 3 Revija TopSrbija-Najbolje iz Srbije - Impresum ............. 3 Crveni/Red Taxi u korak sa najnovijom tehnologijom ali i više od toga ......................................... 4 Revija TopSrbija-Najbolje iz Srbije br. 22 - Sadržaj ....... 5 Republika Srbija lider regiona u privlačenju stranih direktnih investicija, a Vojvodina njen najsnažniji zamajac ...................................................... 6, 7 Vojvođanska privreda, pod okriljem Privredne komore Vojvodine, na sajmovima u Bijeljini i Gornjoj Radgoni ........................................................ 8, 9 AGRA praznik poljoprivrede u Gornjoj Radgoni .......... 10 Razvoj zadružnog sektora moguć jedino uz podršku države .......................................................... 11 Virtualni i kulturni turizam povezuju region ........... 12, 13 Trebinje - amanet velikana ............................................. 14 Hercegovačka kuća Herczeg House - Najbolje iz Hercegovine .............................................. 15 Gljive povezuju Balkan .................................................. 16 Spremni za I-generaciju u organizaciji novosadskog PMF-a ...................................................... 17 Jesenje raspoloženje u Novom Sadu ........................ 18, 19 Slaganje muzike i manifestacija ..................................... 20 Cubo - mesto na kojem možete iskustiti potpun doživljaj ............................................................. 21 Zlatibor turistima otkriva svoja sela ........................ 22, 23 Čigotinih 55 godina uspešnog rada .......................... 24, 25 Olimp, mesto vrhunskog odmora ................................... 26 BSC projekat „Jaka žena - snažno selo“ ........................ 27 Udruženje žena „Banstolka” Banstol, Maradik/ “Banstolka” the Association of Women.......................... 28 Udruženje građana „Duga“, Ada/ “Duga” the Association of Citizens ............................... 29 HKPD „Matija Gubec”, Tavankut / CCES „Matija Gubec...................................................... 30 Inkluzivni centar IN, Sremska Mitrovica/ The Inclusive Centre “IN” ............................................. 31 Klub žena „Vredne ruke“, Srpski Itebej/ “Vredne ruke“ the Club of Women ................................ 32 Klub žena „Belo Blato“/ “Belo Blato“, the Club of Women ................................. 33

Udruženje građana „Majkina radionica“, Banoštor/ “Majkina radionica“ the Association of Citizens .......... 34 Udruženje građana „Podunav“, Bački Monoštor/ “Podunav“ the Association of Citizens .......................... 35 Udruženje građana „Ruzmarin“, Golubinci/ “Ruzmarin“ the Association of Citizens ........................ 36 Udruženje građana „Socio-ekologično“, Deč/ “Socio-ekologično“ the Association of Citizens. ........... 37 Udruženje žena „Udahni život“, Stanišić/ “Udahni život“ the Association of Women .................... 38 Udruženje žena „Višnja“, Grgurevci/ “Višnja“ the Association of Women ............................... 39 Udruženje žena „Vredne ruke“, Botoš/ “Vredne Ruke“ the Association of Women .................... 40 Udruženje građana „Žene i vino“, Novi Sad/ “Žene i Vino“ the Association of Citizens...................... 41 BSC Informativni centar za poslovnu standardizaciju i sertifikaciju, Novi Sad ........................ 42 Kraljice Bodroga i starih šokačkih napeva .................... 43 Tavankutska kruna za papu ............................................ 44 Piskavica čuvar srpskog kulturnog identiteta ................ 45 Loznica postaje najveći turistički centar Podrinja ......................................................... 46, 47 U kuharicama sve piše ................................................... 48 Gastro Srem nadmašio sva očekivanja .......................... 49 Zrenjaninski Dani piva 2019 uz Zrenjaninsko pivo ................................................ 50, 51 Velikogospojinski dani u Novom Bečeju prerasli okvire naše zemlje .................................................... 52, 53 Banoštorci svake godine otvaraju sezonu grožđebalova .................................................................. 54 Ulica zanatskog piva, novi brend Velikogospojinskih dana ................................................ 55 IX RumFest Srem i Sremci u punom sjaju..................... 56 Vršački Grožđebal je uvek poziv na veselje i dobru zabavu ................................................................ 57 Deset godina manifestacije Dani vrganja na Kopaoniku ................................................................. 58 Tri desetke za Regatu Majke Angeline u Kupinovu ...... 59 Povratak dolova ....................................................... 60, 61 Muzej Terra - Krov za 270 skulptura od terakote .......... 62 Vila Pina - gospa u najboljim godinama ........................ 63 Samba kafa, Vrbas ......................................................... 64 Voyger - decenija kvalitetnog smeštaja .......................... 65 Golf City centar u srcu Novog Sada .............................. 66 Fruške terme, Vrdnik ..................................................... 67 Univerzitet Privredna akademija u Novom Sadu ........... 68

5

Republika Srbija lider regiona investicija, a Vojvodina

K

onferencija „Investirajte u Vojvodinu“ (Invest in Vojvodina), u organizaciji Privredne komore Vojvodine (PKV) i kompanije „Color media communications“, a uz medijsku podršku magazina „Diplomacy&Commerce“, održana je u septembru ove godine u PKV, u cilju predstavljanja investicionih potencijala AP Vojvodine, privrednih kretanja i razvoja ekonomije u AP Vojvodini i Republici Srbiji (RS), trgovinske i regionalne saradnje, primera dobre prakse, kao i načina za dalje unapređenje investicione klime u nastojanju privlačenja novih investitora, ali i širenja obima postojećih aktivnosti.

Konferenciji su prisustvovali ambasadori i predstavnici ambasada u Republici Srbiji (Italija, Japan, Slovenija, Maroko, Egipat, Tunis, Ujedinjeni Arapski Emirati, Katar, Rumunija, Hrvatska), počasni konzuli Slovenije i Tunisa, privrednici, direktori banaka, poljoprivrednih udruženja, zadruga i klastera, predstavnici Novosadskog sajma, KSV, UNS i drugih relevantnih institucija iz zemlje i inostranstva, koji svojim radom i zalaganjem doprinose pospešivanju privrednog ambijenta.

Tom prilikom, predsednik PKV Boško Vučurević rekao je da je RS danas lider regiona u privlačenju stranih direktnih investicija (SDI), a Vojvodina, kako je istakao, svakako njen najsnažniji zamajac.

- To je rezultat konzistentne ekonomske politike Vlade RS i Pokrajinske vlade, kao

Potvrda međunarodnog značaja konferencije u PKV i svih njenih institucija, ali i svih aktivnosti komorskog sistema RS na čelu sa PKS i PKV, razvojnih agencija, trgovinskih

6

Sa konferencije Investirajte u Vojvodinu predstavništava i ambasada u zemlji. Zato smo i odlučili da zajedno sa „Kolor pres grupom“ upriličimo jedan ovakav skup i na jednom mestu okupimo sve najznačajnije aktere - naglasio je Vučurević. Podsetio je da je spoljnotrgovinska razmena vojvođanske privrede za prvih sedam meseci tekuće godina iznosila 7,3 milijarde evra.

Od toga je ostvaren ukupan izvoz u iznosu od skoro 3,5 milijarde evra, što je povećanje od devet odsto u odnosu na isti period prethodne godine. Napomenuo jetakođe i da vojvođanski privrednici ostvaruju 35 odsto ukupnog izvoza RS, što je svakako rezultat novih investicija i novih pogona, novih tržišta.

Potpredsednik Pokrajinske vlade Đorđe Milićević potvrdio je da je stvorena dobra klima za ulaganje, da naše kompanije dobro posluju, da raste i spoljnotrgovinska razmena, industrijska proizvodnja, sektor usluga, turizam i da svemu tome svedoče i podaci - četiri i po procenta rasta BDP u prošloj godini, koji je bio najviši u prethodnoj dekadi. Dodao je da se ove godine se očekuje rast od tri do 3,5 procenata.

Podsetio je da je, prema godišnjem izveštaju britanskog lista „Fajnenšal tajms“ (Financial times), Srbija na prvom mestu

po broju direktnih stranih investicija, mereći to veličinom ekonomije.

U svom obraćanju, predsednik „Color Press Group“ Robert Čoban istakao je da, otkad je magazin „D&C“ pokrenut 2016. godine, uz njega svakog septembra izlazi i dodatak „Invest in Vojvodina“, a da je ovo prvi put da se uz dodatak, održava i konferencija ovog tipa, koja je okupila sve relevantne činioce - komorski sistem, predstavnike republičke, pokrajinske, gradske vlasti, strane ambasadore, privredu, domaće i strane kompanije.

Regionalna međukomorska saradnja: nova šansa za rast Na panelu na temu međukomorske saradnje u regionu, predsednik Vučurević istakao je da PKV sarađuje sa privrednim komorama i drugim relevantnim institucijama u preko 30 zemalja sveta, ali da su najznačajniji partneri PKV svakako u regionu.

Predsednik PK Makedonije Branko Azeski rekao je da su investitori po pravilu nosioci privrednog rasta i pokretači inovativnih procesa u privredi.

Predsednik PK Republike Srpske Borko Đurić je u svom izlaganju potencirao izuzetne veze dva regiona u svim segmen-

u privlačenju stranih direktnih njen najsnažniji zamajac

ovom temom, rečeno je da je krajnji cilj cirkularne ekonomije tranzicija privrede prema energetskoj i sirovinskoj efikasnosti uz pomoć inovacija u tehnologiji, organizaciji i načinu finansiranja preduzeća, kao i povećanom korišćenju obnovljivih resursa i prilagođavanju dizajna proizvoda.

Učesnici panela bili su Milan Veselinov („CirkEkon“, Beograd), Miroslav Filep („Dogama“, Zrenjanin) i Zoran Pomoriški („Bioelektra“, Botoš), koji su naglasili Sa konferencije Investirajte u Vojvodinu da se polazne premise ovog koncepta u tima, a osvrnuo se na administrativne pre- nih faktora u kreiranju investicionog am- značajnoj meri razlikuju od široko prihvaćenog sistema linearne ekonomije i da će preke i necarinske barijere koje usporavaju bijenta.

Cirkularna ekonomija: održiva ekono- biti potrebno dosta vremena i odlučnosti protok roba i kapitala, a na koje privredne mija u Republici Srbiji da ovaj sistem postane preovlađujući na komore ukazuju gotovo svakodnevno.

Cirkularna ekonomija predstavlja konti- globalnom nivou.

Predsednik Grčko - Srpske privredne - Određeni problem može da predstavlja komore Kostas Georgakos je potencirao nuiran pozitivan razvojni ciklus koji ima neiskorišćene mogućnosti privredne sa- za cilj da zadrži proizvode, komponente visok nivo potrebnih sredstava za inveradnje naših zemalja i regiona, naročito i materijale na najvišem nivou upotrebne sticije, ali ovo je, s druge strane, šansa za širok krug investitora da ulože u oblasti direktnih investicija i svoja sredstva za ove namene zajedničkom izlasku naših kom- smatra mr Zoran Trpovski, panija na treća tržišta. sekretar Udruženja industrije Predsednik PK županije ČonPKV, koji je bio moderator pagrad Pal Nemeši osvrnuo se nela. na dugogodišnju izuzetnu saProcenjuje se da primena radnju PK županije Čongrad i koncepta cirkularne ekonomiPKV, koja je rezultirala nizom poslovnih foruma i privrednih je u Evropskoj uniji može da susreta kao i učešćem u zajeddonese oko 650 milijardi evra ničkim projektima. Najavio je i benefita za kompanije, dva midva značajna projekta Vlade R. liona novih radnih mesta, kao i Mađarske: Jačanje privrednih otvaranje novih tržišta. kapaciteta u „trouglu“ Segedin RAV je na konferenciji pred- Temišvar - Novi Sad, kao i distavila investicione potencijarektne podsticaje mađarskim inle u Vojvodini, prof. dr Vesna Boško Vučurević i ambasadorka Rumunije u Srbiji, N.E. vestitorima koji planiraju da ostvaBengin, Institut Biosens, kao priOana Kristina Popa re svoje investicije na teritoriji AP mer dobre prakse, a održan je i Vojvodine. vrednosti, kao i njihovu ponovnu upo- panel „Različite industrije, jedan cilj: staSvi učesnici panela su se složili da su trebu, čime se štede resursi i smanjuje bilna ekonomija“ na kojem su se obratili privredne komore regiona jedan od ključ- nastajanje otpada. Na panelu koji se bavio ambasadori.

7

Vojvođanska privreda, pod okriljem na sajmovima u Bijeljini Privredna komora Vojvodine (PKV) od 20. do 22. septembra 2019. godine predstavljala se na 18. Međunarodnom poljoprivrednom sajmu INTERAGRO2019 u Bijeljini, Republika Srpska, čiji je organizator AD „Grad“.

PKV SA GRUPOM PRIVREDNIKA NA SAJMU INTERAGRO 2019

N

a Sajmu se okupilo više od 160 izlagača, a na štandu PKV, i ove godine zajedno su se predstavljali vojvođanski privrednici i organizacije - proizvodnja prehrambenih proizvoda „Menta“, Čoka; Zadružni savez Vojvodine; Turistička organizacija Vojvodine; ispred Ženske ruralne mreže Vojvodine Klub žena „Vredne ruke“, Srpski Itebej, UG „Dunav“ iz Bačkog Monoštora, „Udahni život“ iz Stanišića; proizvodnja ulja i masti „Ecovital P.Z.T.R“, Bikić do; uzgoj svinja „Bioesen“ iz Kule; prerada čaja i kafe „Macval tea“ iz Novog Sada; ostala prerada i konzerviranje voća i povrća „Džemara“ iz Krupnja; AD „Aleva“ iz Novog Kneževca; Info Tim Logistika iz Novog Sada; „Kikindski mlin“ AD iz Kikinde; prerada mleka i proizvodnja sireva PG Radišić - FARMER iz Čuruga; proizvodnja mlinskih proizvoda „Mitsides Point“ iz Sremske Mitrovice.

Sajam je svečano otvorio predsednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković. Na svečanom otvaranju, predsednik PKV Boško Vučurević istakao je da je nastup PKV na sajmu „INTERAGRO 2019“ jedna od zajedničkih aktivnosti predviđenih Sporazumom o saradnji, koji su 2017. godine potpisale PKV i Privredna komora Republike Srpske.

- Moram istaći da smo samo u toku ove godine zajedno sa kolegama iz Privredne komore Republike Srpske, ali i uz značajno učešće Pokrajinske vlade i Vlade Republike Srpske, organizovali nekoliko poslovnih foruma i manifestacija sa kojih su pokrenute veoma značajne privredne inicijative - rekao je Vučurević.

Dodao je da učešće na ovakvim sajamskim manifestacijama ima za cilj da doprinese jačanju privredne saradnje i to kroz umrežavanje privrednika. Na taj način, za-

8

Predstavnici vojvođanskih i privrednika Republike Srpske na sajmu INTERAGRO 2019 jedno stvaramo ambijent u kojem privredPredsednik Privredne komore Republinici izlagači, kao i posetioci sajma, mogu ke Srpske Borko Đurić istakao je tada da brže uspostaviti kontakte sa potencijalnim je saradnja Privredne komore Republike partnerima iz zemlje i regiona - naglasio Srpske sa PKV, u poslednje vreme, na izuje Vučurević. zetno visokom je nivou.

U periodu januar-jul 2019. godine, izvoz - To je posledica i potpisanog SporaRepublike Srbije u BiH, iznosio je skoro zuma o saradnji, ali i konkretizacije svih 765 miliona evra, što je 3,8 odsto više u naših aktivnosti i dogovora i doslednosti poređenju sa istim periodom prethodne godine, dok je na uvoznoj strani ostvareno skoro 340 miliona evra, što predstavlja povećanje od 9,8 odsto u odnosu na isti period prošle godine. Ukupna razmena, za prvih sedam meseci tekuće godine iznosi 1,1 milijardi evra, što predstavlja povećanje od 5,6 odsto u odnosu na realizovanu razmenu u prvih sedam meseci 2018.

Razgovori visokih delegacija Vojvodine i Slovenije godine.

Privredne komore Vojvodine, i Gornjoj Radgoni

Boško Vučurević i ministarka poljoprivrede Slovenije Aleksandra Pive

Ekipa vojvođanskih privrednika sa članovima PKV na sajmu u Bijeljini sprovođenja, učestvovanja na svim važnim dešavanjima, okupljanjima privrednika, kreiranja određenih aktivnosti, koje su u funkciji i interesu privrednika. Sve to daje određene rezultate, a sajam u Bijeljini je rezultat dobre međukomorske saradnje i onog što komore rade, osmisle, povezuju, uvezuju, organizuju i deluju, odnosno, jednostavno rečeno, u punom kapacitetu u interesu privrede - izjavio je predsednik Đurić.

Ivana Popović, osnivač i idejni tvorac brenda „Džemara“, kao jedan od izlagača na štandu PKV, istakla je značaj pojavljivanja na sajmu „INTERAGRO2019“.

- Želela bih da se zahvalim PKV što nam je ukazala čast da se pojavimo ovde.

Mi se nalazimo relativno blizu granice sa BiH i dobili smo do sada nekoliko ponuda za markete da uđemo u manje lance ovde, tako da je meni izuzetno značajno da vidim kako reaguje lokalno tržište, kako na ukuse, tako i na cene - obavestila je Ivana Popović.

Zdenka Mitić, sekretar UG „Pounav“ iz Bačkog Monoštora istakla je da je ovo prvi put da se predstavljaju na nekom od sajmova u Republici Srpskoj, odnosno u BiH. - Interesantno je što se predstavljamo ovde, jer smo u suštini relativno blizu. Ono što mi nudimo i što možemo da predstavi-

mo gostima, turistima koji dolaze kod nas, to je zaista interesantno i ljudima koji žive ovde. Naša priča se bazira na kombinaciji kulturnog nasleđa ljudi koji žive u Bačkom Monoštoru i prirodnih lepota Specijalnog rezervata prirode Gornje Podunavlje, odnosno UNESKO rezervata biosfera Bačko Podunavlje - rekla je Zdenka Mitić.

Prema rečima organizatora, Sajam poljoprivrede u Bijeljini se svrstava u grupu najznačajnijih sajamskih manifestacija poljoprivrednog karaktera u Bosni i Hercegovini. Zahvaljujući tradiciji dugoj 18 godina, ovaj sajam je stekao reputaciju mesta na kojem se okupljaju uspešne kompanije, institucije, udruženja i pojedinci iz oblasti agrobiznisa.

UNAPREĐENJE SARADNJE SA SLOVENAČKOM PRIVREDOM Privredna komora Vojvodine, u delegaciji Pokrajinske vlade na čelu sa potpredsednikom Đorđem Milićevićem, boravila je na 57. Međunarodnom poljoprivrednom sajmu „AGRA 2019“ u Gornjoj Radgoni u Sloveniji. U okviru radne posete, vojvođanska delegacija se sastala sa slovenačkom ministarkom poljoprivrede, šumarstva i hrane Aleksandrom Pivec, kao i sa ministrom za ekonomski razvoj i tehnolo-

giju Slovenije Zdravkom Počivalšekom, gde se razgovaralo o daljem unapređenju saradnje u cilju jačeg povezivanja naših privrednika.

Na sastanku je istaknuto da spoljnotrgovinska razmena između Srbije i Slovenije u protekle dve godine beleži rast od 33 odsto. Prošle godine je iznosila 1,3 milijarde evra, od čega je vojvođanska privreda učestvovala sa četvrtinom, odnosno sa oko 340 miliona evra. Rast razmene između slovenačke i srpske privrede zabeležen je i u prvoj polovini 2019. godine, a ocenjeno je da susreti slovenačkih i srpskih zvaničnika i povezivanje privrednika, doprinose jačem povezivanju u oblasti privrede i ekonomije.

- U bilansu razmene agrara AP Vojvodine sa Republikom Slovenijom u periodu od 2014. godine do 2018. godine, ostvarena vrednost izvoza je bila najveća u 2018. godini i iznosila je 24,8 miliona evra.

Vrednost uvoza u posmatranom periodu kretala se od 6,3 miliona evra do sedam miliona evra - rekao je predsednik PKV Boško Vučurević i dodao da spoljnotrgovinska razmena agrarnih proizvoda beleži suficit u razmeni. U posmatranom periodu, vrednost izvoza agrarnih proizvoda je od 2,7 do 3,5 puta veća od vrednosti uvezenih agrarnih proizvoda.

Zvaničnici su na sastancima istakli da je u obostranom interesu da se pojednostave administrativne barijere u cilju, kako kažu, novog rasta spoljnotrgovinske razmene i novih investicija slovenačkih privrednika u Srbiji i obratno.

9

AGRA - praznik poljoprivrede u Gornjoj Radgoni

M

eđunarodni poljoprivredno-prehrambeni sajam AGRA 2019 u Gornjoj Radgoni je najveći slovenački i jedan je od najznačajnijih poljoprivredno-prehrambenih sajmova u Jugoistočnoj Evropi. Tome može da zahvali izuzetnoj poziciji, u trouglu između Mađarske, Hrvatske od čijih granica je Gornja Radgona udaljena 40 km i na samo 500 m je od granice sa Austrijom, ali pre svega sposobnosti, energiji i znanju njegovih organizatora, koji 57 godina uz iznalaženje

Mateja Jaklić

Među izlagačima i firme iz Srbije

svežih, originalnih ideja baštine iskustva drugih i implementiraju ih u sopstvenu manifestaciju.

AGRA 2019, održan je od 24. do 29. avgusta. Na njemu je na 24.500 m2 izložbenog prostora u zatvorenom i 29.000 m2 izložbenih površina na otvorenom, te 3.000 m2 prostora sa izložbom životinja i 15.300 m2 oglednih zasada i manjež, što je ukupno 70.800 m2 izložbene površine, učestvovalo 1.850 izlagača iz 32. države.

Prema rečima komercijalnog direktora Pomurskog sajma, gospođe Mateje Jaklič, AGRA je jedini sajam na ovom prostoru sa izložbom živih životinja i brojnih primeraka biljnih vrsta iz cele Evrope.

Gospođa Jaklič je evocirala vremena kada je za nju, kao početnika na Sajmu 1990-te, Novosadski sajam bio uzor, nivo koji je trebalo dostići. Onda su došle političke i sa njima ekonomske promene i AGRA je postavila nove standarde.

- Trudili smo se da napravimo kombinaciju između poslovnog dela i dela za publiku koja na sajam dolazi da bi videla

10

nešto novo, ali i da bi se zabavila. Posebno dekorativni su naši „vrtovi“ koje smo pre dosta godina videli na jednom sajmu u Slovačkoj, i mada su njihovi bili neuporedivo veći, potrudili smo se da ideju preslikamo na naše uslove. Ovu regiju zovemo „zelenom oazom“, sa bujnim vrtovima i šumsko-parkovnim zasadima koji služe za odmor, gde mogu da se vide 300 različitih vrsta biljnih kultura i 25 sorti vinove loze.

Ove godine AGRA je pažnju posvetila ekološkoj poljoprivredi i ponudi odlične hrane

iz oblasti poljoprivrede i pratećih grana, dok će drugi razvojni pravac biti ka njegovoj internacionalizaciji.

- Konstantno velike izložbe stranih zemalja, od Severne Makedonije, Bugarske, Poljske, Mađarske, Austrije, kao i zemlje partnera, ove godine Austrije, sledeće Turske, a 2021. Francuske, značajne su sa aspekta razmene iskustava i neposrednih saznanja o inovacijama u tim zemljama, koje možemo da implementiramo u našu poljoprivredu - objasnila je naša sagovnica

Razgovori visokih delegacija Vojvodine i Slovenije

iz okruženja, koja je posebno akcentovana na Danu gastronomije na kojem se Slovenija predstavila kao Evropska gastronomska regija 2021. Potrudili smo se da zadovoljimo interesovanje i stručne publike, ali i tzv. over-rounder-e - rekla je direktorica.

Fokus ovogodišnjeg Sajma bio je na digitalizaciji u poljoprivredi i preradi - Nove generacije za sve generacije, i na tu temu organizovani su tematski stučni skupovi, paneli, predavanja, radionice, a na štandovima su bili izloženi i praktični radovi robota i dronova.

I ove godine Sajam je bio domaćin Smotri vinskih viteških družina, najvernijih prijatelja vina. Po prvi put je na Sajmu, osim ocenjivanja kvaliteta najboljih vina i podele nagrada, održan International Tramin Challenge - ITC, koji je u ovoj regiji tradicionalno zastupljen.

Gospođe Jaklič ističe da će dalji razvoj ovog jedinstvenog za grad i region događaja ići u pravcu obezbeđivanja njegovog visokog kvaliteta, koji će okupljati kako brojne izlagače tako i vrhunske stručnjake

i dodala da su pre 13-14 godina, u organizaciji AP Vojvodine, nastupali proizvođači iz Vojvodine na velikom izlagačkom štandu. Dodala je da se nada ponovnoj saradnji tog intenziteta jer smatra da su vojvođanski izlagači nastupom u Sloveniji ostvarivali kontakte i napravili dobar biznis, što je i svrha izlaganja i pozdravila dolazak delegacije političara, privrednika i predstavnika medija na 57. Sajam AGRA, kao prvi korak vraćanju vojvođanske poljoprivrede.

AGRA 2019 je nadmašila prošlogodišnji broj od 120.000 posetilaca. Međutim, organizatori ističu da je od broja mnogo važnije ko je i kakve poslovne kontakte ostvario, što je i svrha ovakve manifestacije. Organizacioni tim je ovaj sajam ustanovio kao mesto gde će posetioci moći mnogo toga novog da saznaju, vide, nauče da razmišljaju o kvalitetnoj, zdravoj hrani, da bi takvu hranu proizvodili, pripremali i bili spremni da konzumiraju. Jer, afirmacija kvalitetno postavljenih ciljeva, kao i do sada, treba da dovede do novih vrednosti široko prihvaćenih u praksi.

Razvoj zadružnog sektora moguć jedino uz podršku države

P

rvi Forum zadružnih saveza Slovenije i Vojvodine, kao i „Okrugli sto“ na kojem su razmenjena iskustva u podršci poljoprivredi i zadrugarstvu, održan je u Gornjoj Radgoni u okviru 57. Međunarodnog poljoprivrednog sajma ,,Agra2019’’.

U duhu dobre saradnje i budućih planova, Zadružni savez Vojvodine je tom prilikom organizovao i Slovenačko-vojvođansko zadružno veče.

Prisustvo najuglednijih zvaničnika Slovenije vezano za sektor poljoprivrede, ministarke poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, gospođe Aleksandre Pivec, ministra za privredni razvoj i tehnologiju, gospodina Zdravka Počivalšeka, kao i predsednika Zadružne zveze Slovenije, gospodina Petera Vriska, govori o značaju koji je dat ovom bilateralnom susretu.

Vojvođansku delegaciju predvodio je potpredsednik Vlade Vojvodine, gospodin Đorđe Milićević, a za „Okruglim stolom“ našli su se pokrajinski sekretar za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo mr Vuk Radojević, predsednik Privredne komore Vojvodine, gospodin Boško Vučurević, dekan novosadskog Poljoprivrednog fakulteta, dr Nedeljko Tica, direktor Instituta za semenarstvo iz Novog Sada, dr Rade Jevtić, predsednik ZSV, gospodin Radislav Jovanov i drugi. Na sastancima se razgovaralo o unapređenju saradnje Slovenije i Vojvodine koja treba da doprinese prisnijem povezivanju privrednika. Jedna od tema bilo je povećanje robne razmene Srbije i Slovenije koja u protekle dve godine beleži rast od 33 odsto. Godine 2018. je iznosila 1,3 milijarde evra, a od toga je vojvođanska privreda učestvovala sa oko 340 miliona evra.

Gospodin Jovanov je izrazio zadovoljstvo prisustvom vojvođanske delegacije od 49 članova i novinara raznih medija sa kojima ZSV punih 13 godina neguje profesionalnu i korektnu saradnju, koji su mogli sa najviših instanci

Radislav Jovanov i mr Vuk Radojević u razgovoru sa predsednikom ZSS Peterom Vrisk

Vojvođanska delegacija u poseti slovenačkom domaćinstvu da čuju o stanju u zadružnom sektoru Slovenije i ulozi države, kada je zadružni sektor u pitanju.

Predsednik ZSV je istakao da je danas podrška Pokrajinske vlade zadružnom sektoru na zadovoljavajućem nivou, a samo prisustvo najviših predstavnika govori da je ta podrška konkretna i realna. Po njemu najveći benefiti posete su sagledavanje širine delovanja ZSV, insistiranje da se primeri dobre prakse prenesu na naše zadruge i ne prave greške koje su oni napravili, da se ne izmišlja nešto novo kada su to drugi pre nas prošli. Jedna od mera pomoći može biti i najavljeni konkurs Pokrajinske vlade na koji će moći da apliciraju sve zadruge koje podnesu dobar program za razvoj. Po rečima gospodina Jovanova, to su bespovratna sredstva u iznosu od 60 odsto i nisu namenjena za tekuće poslove.

Za „Okruglim stolom“ se moglo čuti da bi sa potencijalima agrarne regije Vojvodina mogla mnogo više i bolje, da ima konstantnu pomoć države. Međutim, muku zadaje Uredba koja ograničava izvozniku kapacitet hladnjače na 500 tona, ali i duge biro-

kratske procedure za proveru zdravstvene ispravnosti. Prevazilaženjem tih barijera dovelo bi do novog rasta spoljnotrgovinske razmene i novih investicija slovenačkih privrednika u Srbiji i obratno. S druge strane, zajednički nastup i ponuda proizvoda iz ovog regiona na trećim tržištima bila bi od obostranog interesa. Dogovoreno je da će akcenat u daljoj saradnji biti na agraru i prehrambenim proizvodima jer je saradnja u tom sektoru nedovoljna u odnosu na potencijal. Slovenački partneri su pokazali interesovanje za saradnja u sferi digitalizacije, pre svega za projekte novosadskog Instituta „BioSens“.

Na skupu se moglo čuti da je povezivanje i jačanje saradnje između zadruga dobra osnova za širu saradnju u oblasti agrara, kao i ukupne dobre saradnje Srbije i Vojvodine sa Slovenijom, a da se revitalizaciom zadrugarstva u Srbiji stvara mogućnost da zadruge bez posrednika sarađuju sa slovenačkim kolegama.

- Imamo puno bolje uslove za bavljenje poljoprivredom, za razvoj zadružnog sektora od naših kolega u Sloveniji. Imamo veće obradive površine i kvalitetniju zemlju. Ono što su oni za razliku od nas imali, to je bolja startna pozicija odnosa sa državom. Ako se ovakav trend nastavi kod nas, da nas država podržava, po mojoj proceni ZSV mogao bi biti najjači u regionu. Što znači da naše zadruge treba da razmišljaju u pravcu razvoja, inovacija, novih ulaganja, a sve bi to morala da prati država. Mi smo dobili korektan Zakon o zadrugama ali problem je njegov adekvatan način primene. Nadam se da su naši zvaničnici u kontaktnu sa njihovim kolegama iz Slovenije potvrdili da je sistem zadružnog sektora jedna potreba i zato mislim da ćemo u narednom periodu imati još jaču, snažniju i kvalitetniju podršku države - rekao je predsednik ZSV Radislav Jovanov.

11

Virtualni i kulturni turizam povezuju region

Z

načajan iskorak ka modernijem poslovanju upotrebom informaciono-komunikacionih tehnologija načinjen je ViCTour (Virtual and Cultural Tourism) projektom Interreg - IPA CBC Croatia - Serbia. Program prekogranične saradnje Hrvatska-Srbija 2014-2020 ima za cilj unapređenje kulturnog turizma razvojem prepoznatljivog vizuelnog identiteta regije, unapređenje turističke promocije destinacije Srijema/Srema, kao i njene vidljivosti putem holograma, interaktivnih totema, multimedijskih audio i virtuelnih vodiča.

Projekat Interreg - IPA CBC Croatia - Serbia, ViCTour je započeo 15. juna 2017., a otvarajuća Konferencija projekta održana je 29. septembra iste godine u Vukovaru. Trajanje projekta je 28 meseci, odnosno do 14.10.2019. godine. Ukupna vrednost projekta je 924.327,00 evra.

Vodeći partner na projektu je Vukovarsko-srijemska županija, a projektni partneri su Turistička zajednica Vukovarsko-srijemske županije, Turistička organizacija Vojvodine, Univerzitet u Novom Sadu - Ekonomski fakultet u Subotici i Fond „Evropski poslovi‘‘ Autonomne pokrajine Vojvodine.

Glavni rezultati projekta su prepoznatljivi identitet regiona, poboljšan nivo turističke promocije, poboljšani kapaciteti pružalaca turističkih usluga i povećana

12

vidljivost turističke ponude regiona. Izrađeni marketinški planovi će omogućiti dalje korake i aktivnosti za bolje korišćenje prirodne i kulturne baštine i definisati preporuke za zajednički razvoj i diversifikaciju prekogranične turističke ponude Srijema/Srema. Aktivnosti su bile usmerene na poboljšanje postojeće turističke ponude i podizanje kvaliteta promocije korišćenjem novih informacionih i komunikacionih tehnologija (ICT). Primena novih tehnologija i ICT rešenja treba da doprinese sistematskim inovacijama i praćenju

i prilagođavanju savremenih trendova i individualnih zahteva turista.

U sklopu projeta ViCTour održano je niz sastanaka Upravnog odbora, Projektnog tima, paralelno sa tekućim aktivnostima podeljenim među nosiocima projekta.

TOV je do sada ispunio svoj deo dogovorenih zadataka vezanih za projekat, pa je tako pripremljen promotivni time - lapse film o Vojvodini u trajanju od 15 min., izrađeni su suveniri za potrebe promocije Srema, sprovedena obuka za turističke stakeholdere u regionu.

Digitalne tehnologije predstavljaju snažan marketinški kanal promocije turizma.

Problemi nastaju usled nedovoljne osposobljenosti za korišćenje ovih marketing kanala, ali i bazičnih znanja o načinu njihovog funkcionisanja. U cilju tehnološkog „opismenjavanja“ učesnika u projektu, TOV je organizovao edukativne radionice u sedam opština (Inđija, Ruma, Sremski Karlovci, Šid, Sremska Mitrovica, Irig, Stara Pazova) sa fokusom na korišćenju savremenih tehnologija i društvenih mreža. Osim osnova njihovog korišćenja, obuka je obuhvatila kreiranje turističke promocije i način plasiranja proizvoda iz domaće radinosti.

Na ovaj način podignut je kvalitet usluga, podstaknut razvoj preduzetničkih sposobnosti svih učesnika u turizmu (turističih organizacija/zajednica, muzeja, turističkih agencija, malih i srednjih preduzeća, turista, javnosti) i olakšan put prevazilaženja poslovnih problema nastalih neznanjem ili lošim poznavanjem internet tehnologija i društvenih mreža.

U okviru projekta „Virtuelni i kulturni turizam - ViCTour“, „Fond za Evropske poslove“, u saradnji sa TOV, bio je inicijator studijske posete novim tehnologijama na području Srijema/Srema, a u cilju poboljašanja prepoznatljivosti turističkog identiteta/ponude regiona, unapređenja turističke promocije, kao i poboljšanje kapaciteta pružalaca turističkih usluga. Ovim putovanjem, realizovanim od 23. do 26. septembra 2019., bili su obuhvaćeni Sremska Mitrovica, Vinkovci, Ilok, Novi Sad, Vrdnik, Sremski Karlovci, Surduk, Šabac i Adaševci.

Zaključak je da će ovaj projekat, kroz zajedničke aktivnosti, deljenjem međusobnog znanja u širem regionu i razbijanju društveno-kulturnih i fizičkih barijera između dve zemlje doprineti daljem razvoju zajedničkih strategija i sinergija u upravljanju održivim turističkim okruženjem.

13

Trebinje - amanet velikana

Zoran Milošević

T

rebinje se pozicioniralo kao regio- Irfan Mensur su dobitnici nagrade za izu- iz 90 zemalja, i ostvarili 100.000 noćenja. nalni centar kulture i postalo prepo- zetan doprinos evro-mediteranskom filmu Ono što turisti u Trebinju obavezno poznatljivo na jednom širem području „Zlatni platan“. Ovu nagradu su pre njih sete je Hercegovačka Gračanica na brdu kulturnih dešavanja. Strateško opredelje- poneli Milena Dravić, Svetlana Bojković, Crkvina, u koji su 2000. godine prenešeni nje Trebinja je razvijanje kapaciteta veza- Petar Božović, Rade Šerbedžija. Dvana- zemni ostaci Jovana Dučića iz Libertvila; nih za kulturu i kulturna dešavanja, i to je estodnevni program umetničke muzike Stari grad „Kastel“ na desnoj obali Trenešto što nam je u svom amanetu ostavio Trebinjci su mogli da prate kroz individu- bišnjice, podignut početkom XVIII veka Jovan Dučić, a na nama je da to ispoštuje- alne časove, master klasove, predavanja iznad najdubljeg mesta u reci, tzv. Ban-vimo - izjavio je načelnik Odjeljenja za pri- i prezentacije svetski priznatih solista i ra, sa svojim uskim uličicama, voltovima, vredu i društvene djelatnosti Grada Trebi- pedagoga, na drugom Međunarodnom fe- kapijama i starinskim kamenim zdanjima, nja, gospodin Zoran Milošević stivalu klasične muzike „Music and More Osman-pašinom džamijom, Muzejom Poslednjih godinu dana Trebinje doživ- Summerfest“, čiji je pokrovitelj Grad Tre- Hercegovine, brojnim kafićima, restoraniljava turističku ekspanziju zahvaljujući binje. U Muzeju Hercegovine je tokom ma i buticima; ko dođe u Trebinje mora ispunjenju njihovih očekivanja, kada su juna izložbom radova akademskog slikara doživeti autentično iskustvo letnje bašte kulturni sadržaji u pitanju, obevezujući iz Tivta, Ljubomira Popadića, počela IV koju natkriva šesnaest 120 godina starih domaćine na neprekidan rad na njihovom Međunarodna umjetnička likovna koloni- platana na centralnom gradskom trgu; mainoviranju. ja „KOLO“ na kojoj je radilo 26 umetnika nastir Svetog Petra i Pavla u Petrovom poKulturna scena Trebinja sačinjena je iz devet zemalja. lju, Zavalu na obodu Popovog Polja, Tvrod kolaža tradicionalnih elemenata i saDovoljno je podsetiti da se u bogatoj doš sa sedištem Zahumsko-hercegovačke vremenih tendencija. „Trebinjske ljetnje riznici materijalnog kulturno-istorijskog i Primorske eparhije, Manastir Duži (12 svečanosti“ održavaju se od 2001. godine, nasleđa Republike Srpske, na području km od grada) nekadašnje sedište Eparhii traju od maja do oktobra, u koju su sme- Trebinja nalazi najveći broj spomenika je. Zahvaljujući donaciji Vlade Republike štene gotovo sve kulturne manifestacije (preko 50 na privremenoj listi i 29 spome- Srbije, u Mrkonjićima, nedaleko od Trekoncentrisane u jeku turističke sezone; nika od nacionalnog značaja). binja, na temeljima rodne kuće svetitelja Ove godine 52.„Dučićeve večeri poezije“ Tokom prošle godine Turistički-infor- i čudotvorca Svetog Vasilija Ostroškog i je najveća pesnička manifestacija u regio- mativni centar u Trebinju posetili su turisti Tvrdoškog, stoji novoizgrađeni hram. nu, posvećena najpoznatijem - Sa sigurnošću mogu da Trebinjcu, pesniku, diplomati potvrdim uslovljenost razvoja i akademiku Jovanu Dučiću, turizma sa širenjem kulturne kojom se zvanično završavamreže, te pored svih onih priju „Trebinjske ljetnje svečarodnih lepota sa kojima Trebinosti“; Ovog jula održan je i nje raspolaže, na nama je da 62. „Festival festivala“, festiih nadogradimo tražeći stalno val dramskih amatera bivše nove i dinamične programe. U Jugoslavije, na kojem učeprilog tome govore i zvanični stvuju pobednički pozorišni podaci Ministarstva prosvjeansambli iz zemalja regiona. te i kulture Republike Srpske U vreme održavanja festivada je Trebinje prepoznato kao la Trebinje se transformiše u grad koji u odnosu na svoj svojevrsni pozorišni Olimp budžet, najveći procenat izu pozorišnom amaterizmu; u dvaja za kulturu. To nas i radujulu je održan i sedmi „Festije i obavezuje da u tom pravcu val mediteranskog i evropnastavimo - rekao je gospodin Šesnaest platana već 120 godina natkriva letnju baštu skog filma“ a Anica Dobra i Zoran Milošević.

14

Hercegovačka kuća /Herczeg House - Najbolje iz Hercegovine „Hercegovačka kuća/Herczeg House“, od otvaranja 20. jula 2017. predstavlja jedinstveni kutak u Trebinju koji privlači domaće i strane goste. Zdrava i ekološka hrana, nadaleko poznata hercegovačka vina i organska kozmetika su samo deo široke palete proizvoda koji se mogu naći na 60 m2 prostora, u srcu Trebinja (Jovana Dučića bb).

Ideja je bila da se ponudom autohtonih hercegovačkih proizvoda, sireva, pršute, meda, vina, čajeva, preparata izrađenih na biljnoj bazi (melemi, kreme, eterična ulja) sa ovog podneblja, podstakne poljoprivredna proizvodnja i pomogne domaćim proizvođačima da plasiraju svoje viškove proizvoda. Prioritet u zapošljavanju u samom objektu dat je članovima višečlanih porodica u kojima niko ne radi. Tako je Dragana Čalak u razgovoru sa zainteresovanim turistima

Hercegovačka kuća magnet za posetioce Trebinja posao dobila i majka troje dece, Dragana Čalak, danas rukovodilac objekta, ističući zasluge za sprovedeno, tadašnjem gradonačelniku, gospodinu Luki Petroviću.

- Smešteni smo na trgu i nezaobilazni smo u svakom smislu. Kod nas su na jednom mestu objedinjeni svi domaći hercegovački proizvodi zdravstveno ispitani, i kao takvi prodaju se pod brendom „Herzceg House“. Na ovaj način izašli smo u susret turistima nepoverljivim prema uličnoj prodaji ili na pijačnim tezgama. Znaju da naša „Kuća“ nudi proveren kvalitet i kupuju sve što im treba ne pitajući za cenu - kaže gospođa Čalak.

Kao verifikacija da je plan uspeo, gospođa Čalak dodaje i da se proizvodnja širi, o čemu svedoči podatak da je na dan otvaranja „Hercegovačka kuća/Herczeg

House” imala 20 potpisanih ugovora o snabdevanju domaćim proizvodima i 260 proizvoda. Posle nešto više od dve godine, ima znatno više kooperanata i u ponudi oko 800 različitih proizvoda. Svi oni koji plasiraju svoje proizvode na ovaj način šire svoju proizvodnju, a sve zahvaljujući podsticajima koji im daje Agrarni fond.

Nekada se u seoskim domaćinstvima ove regije sir od kravljeg ili ovčjeg mleka pripremao tako što se kajmak sa mleka nije skidao i dobijala se mlada gruda punomasnog sira. tzv. „škripavca“. Isti je stavljan u mešine, sušen ili se kao već prosušeni sir odlagao u posude sa uljem. Tako se dobijao „sir iz ulja“ koji je predstavljao specijalitet koji bi se iznosio na sofru za posebne goste i u posebnim prilikama.

Turistima su najinteresantiji tipični proizvodi ovog kraja, od Žilavke i Vranca, sireva iz ulja, hercegovačke pršute, domaće lozove rakije, matičnog soka od divljeg nara koji se koristi za čišćenje krvnih sudova i jedan je od najtraženijih.

- Ono što potenciramo i po čemu smo

karakteristični jeste smilje, savršen dodatak preparatima za negu osetljive kože.

Ponuda ovim nije zaokružena jer postoji još mnogo neiskorišćenih mogućnosti da se ona upotpuni. Hercegovina je zemlja raštana, koji je za Grke i Egipćane bio sveta biljka, a po mnogima danas i jedna od najzdravijih, ali je mi nemamo u ponudi, kao ni svežeg voća i povrća. Postoji plan da se, slično „Hercegvačkoj kući/Herzceg House“ otvori kuća u kojoj će biti objedinjena ponuda autohtonog svežeg voća i povrća.

Po rečima Dragane Čalak ovo je reprezentativno mesto za predstavljanje grada, vrednih ljudi koji u njemu žive. Renome se ljubomorno čuva i nijedan artikal neće moći da uđe ukoliko ne prođe potrebne analize.

Trebinjci „Hercegovačka kuća/Herczeg House“ doživljavaju kao dodatni turistički sadržaj, a turisti, koji žele da kupe proverene domaće proizvode hercegovačkih domaćina oduševljeni su uštedom u lutanju i traženju onoga što im je pruženo na jednom mestu.

Prva „Hercegovačka kuća“ van Trebinja otvorena je u Banjaluci, a krajem decembra 2018. i u Beogradu, ali tu se njihovi planovi ne završavaju.

15

Gljive povezuju Balkan

Stavros Zografos

S

tavros Zografos, most saradnje gljivara Grčke i Srbije, čest je gost naše zemlje. Dolazi iz regije Zapadne Makedonije, iz mesta Florina, gde je gljivarstvo izuzetno razvijeno. Prvo gljivarsko društvo Grčke nastalo je 1999. godine okupljanjem gljivara iz Grevene, Kastorie, Florine i Kozana, sa sedištem u Kastorii.

Za centar Mikološkog saveza Grčke pro-

stvu, korpus znanja stečenih intenzivnim aktivnostima na svim nivoima, a u želji da ubrza i podigne srpsko gljivarstvo na viši stepen, prvi korak napravio je pre šest godina predsednik Mikološko-gljivarskog saveza Srbije, gospodin Zoran Jelenković, pozvavši gospodina Zografosa da sa kolegama dođe na petu manifestaciju „Dani vrganja“, početkom septembra na Kopaoniku. Posebno značajno za put širenja gljivarstva u Srbiji bio je dolazak osmočlane grčke ekipe, predvođene gospodinom Zografosom iste godine.

- Od tada dolazimo redovno na manifestaciju, ali i mimo nje. Učvrstili smo poznanstvo, postali prijatelji, vrhunski saradnici. Razmenjujemo posete, družimo se, i to sa gljivarima iz Niša, Vlasotinca, Sremske Mitrovice, Beograda, Valjeva, Ćuprije, Novog Sada... Radujem se što je za nekoliko godina i malog broja gljivarskih društava u Srbiji danas dvocifren broj, a još više što se ozbiljno radi i bri-

Stavros sa grupom Gljivarski rok uoči koncerta u hotel Rtanj glašena je Grevena, koja je jedno vreme nosila titulu - Grad gljiva Grčke, da bi joj potom pridružila laskavu titulu - Evropski grad gljiva. U ovom gradu svuda ima gljiva: trgovi, parkovi, holovi poslovnih zgrada ukrašeni su skulpturama i slikama gljiva, mnoštvo restorana specijalizovano je za jela od gljiva... U gradu se održava najveći festival u Grčkoj nastao povodom osnivanja Mikološkog saveza Grčke, pre 16 godina, i koji okuplja do 20 hiljada znalaca i poštovalaca gljiva iz celog sveta. Sagledavajući stanje u grčkom gljivar-

16

de, šume bi se ugušile u vlastitom otpadu.

One su katalizator nastanka i opstanka, faktor produžetka života.

- Zahvaljujući čestim susretima dosta je toga urađeno za katko vreme. MGSS je do sada izdao 75 sertifikata sa zvanjem gljivara, i 6 sa zvanjem determinatora, što mnogo znači u edukativnom smislu, ali i zaštiti građana od mogućeg trovanja. Našu saradnju proširili smo i na kulturni nivo, pa smo ove godine došli sa 47 gljivara iz Grčke, među kojima su bili i članovi benda Manitarock (Gljivarski rok), koji su održali večernji koncert.

Sledeći planiran korak je saradnja na nivou Balkana, o čemu je dogovor postignut pre tri godine između Mikološkog saveza Grčke, Hrvatskog mikološko-gljivarskog saveza i Mikološko-gljivarskog saveza Srbije, na Semeteškom jezeru. Ove godine u Greveni upriličen je njihov ponovni susret. Empirijskoj, stručnoj, edukativnoj, kulturnoj, organizacionoj i dr. saradnji tri

Grčka ekipa pred odlazak na gljivarenje po Kopaoniku

žljivo planira svaki korak, jer stihijski i ishitreni potezi ne vode napretku - ističe gospodin Zografos.

Važnim smatra i posetu srpskih gljivara regionu Zapadna Makedonija, gde su gljive zastupljene u svakodnevnom životu, radu, među svim generacijama i profesijama, sa umetnicima opredeljenim na rad inspirisan gljivama, kako skulptora i slikara, tako i književnika, dramskih pisaca, pesnika. Svest o ulozi gljiva duboko je usađena u svest Grka. Da nema gljiva koje izvršavaju ekološki zadatak čistača priro-

saveza pridružiće se ove godine i Italijani, a sledeće godine i gljivari iz Slovenije.

Stavros Zografos je bivši student Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu, koji se u Grčku vratio sa diplomom Pedagoškog fakulteta. U Florini radi kao učitelj i svake godine obilazi škole u regionu, organizuje seminare, edukacije, piše programe, realizuje prakričnu nastavu...

Stavros Zografos je 25 godina u braku sa Vesnom Petrovom, Makedonkom, sa kojom zajednički stvara dobre odnose između gljivara Balkana.

Spremni za I - generaciju u organizaciji novosadskog PMF-a

S

Sa svečanosti otvaranja CTTH konferencije u Novom Sadu

avremene tendencije u turizmu i hotelijerstvu je međunarodna konferencija o istraživanju fenomena turizma, slobodnog vremena, hotelijerstva, lovnog turizma, gastronomije i multidisciplinarnih oblasti kao što su događaji, kongresna industrija, preduzetništvo u ugostiteljstvu, kreativne industrije i slično.

Ove godine radni naziv konferencije je bio „Get Ready for iGeneration” jer statistika kaže da će do 2020. godine mladi činiti oko 40% svih potrošača sa raspoloživim dohotkom za putovanja. Iako se najbolje mogu opisati kao sofisticirani, mladi putuju kroz otvoreniju perspektivu i spremni su da probaju što više različitih proizvoda i usluga sa mnogih turističkih destinacija širom sveta.

Osamnaesta po redu CTTH konferencija koja se tradicionalno organizuje od 1997. u organizaciji Prirodno-matematičkog fakulteta, Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo, održana je 12. septembra 2019. u velikoj sali Rektorata. Na konferenciji su se obratili ispred resornog Ministarstva za trgovinu, turizam i telekomunikacije, gospođa Snežana Kusovac, i Pokrajinski sekretar za visoko obrazovanje naučnoistraživačku delatnost, prof. dr Zoran Milošević. Konferenciju su otvorili dekanica Prirodno-matematičkog fakulteta, prof. dr Milica Pavkov Hrvojević i di-

rektor Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo prof. dr Lazar Lazić. Događaj su podržali Turistička organizacija Vojvodine i Turistička organizacija Grada Novog Sada.

I-generacija ima priliku da se dobro poveže, jer informacije kojima imaju pristup skoro su neograničene. Sve se filtrira: „šta je u trendu“, „šta je vruće“ kako bi mladi mogli da biraju na šta će potrošiti svoje vreme. Iz marketinške perspektive to znači brzo privlačenje pažnje, a zatim i pružanje detaljnijih informacija.

Ove godine bilo je prisutno preko 150 učesnika iz oko 50 različitih naučno-istraživačkih organizacija, a od toga 37 njih iz inostranstva. Tokom konferencije održani su radni sastanci konzorcijuma za međunarodne projekte CulturWB i WaterTour.

Pored profesora Uglješe Stankova i Igora Stamenkovića sa PMF-a u plenarnom delu govorili su: 1. Berenice Pendzialek, Kineski Savetnik za i inostrani turizam i digitalni marketing, Kina, Naslov predavanja: Current development of China‘s outbound tourism - Challenges and Opportunities for the Western Balkan destinations; 2. Robin Villarreal, Ambasador Instituta za kulinarsku umetnost i šef strateških kulinarskih projekata, Varna, Bugarska, Naslov predavanja: Be a realist, always and verify; 3. Maja Turnšek, Docent i prodekan za istraživanje, Univerzitet u Mariboru, Fakultet za turizam, Slovenija, Naslov predavanja: New Boss in Town: Algorithmic Management of Travel Related Platform Work.

Drugog dana konferencije, organizovana je ekskurzija za sve učesnike. Tom prilikom su učesnici posetili adrenalin park kod etno kpmpleksa Vrdnička kula, vinariju Deurić i restoran Atos Koruška u Banoštoru.

Učesnici kongresa spremni za Adrenalin park u EK Vrdnička kula

17

Jesenje raspoloženje u Novom Sadu N

ije teško zaljubiti se u Novi Sad, pogotovo s početkom jeseni. Grad i dalje dobija puno sunčeve svetlosti, doduše sada zraci padaju pod nešto oštrijim uglom, pa je prošaran mekim, treperavim senkama. Stiče se utisak kao da je tanki sloj četkice umočene u sedefastu farbu prešao preko gradskih fasada, čije boje odjednom postaju izraženije, a njihove konture jasnije. Ova promena je jedan od razloga zbog kog lokalci još više uživaju u estetici svog grada - urbani prostori jednostavno postaju još prijatniji, atraktivniji i gostoprimljiviji.

Jesen nije ništa manje atraktivna od leta, a pravi poznavaoci pu-

tovanja znaju kako da uživaju u takozvanoj „produženoj sezoni“.

Sa šarmantnom arhitekturom, fascinantnom istorijom, živopisnom kulturom i brojnim kafićima i restoranima, Novi Sad je, zajedno sa svojom okolinom, mesto gde svako može biti potpuno opušten i osećati se dobrodošlim. Dakle, ako planirate putovanje tokom sezone jesenjeg lišća, zaputite se u Novi Sad i proverite šta ovogodišnja Evropska prestonica mladih i Evropska prestonica kulture 2021 ima da ponudi! Budite sigurni da ima mnogo toga da se vidi i doživi, a još više da se okusi i proba!

Nego, šta je to na novosadskom jesenjem meniju? Evo nekih predloga:

Foto Aleksandar Milutinović: Futoški park

Novi Sad je grad prilagođen pešacima i naša je preporuka da ga istražite sporo šetajući njegovim ulicama, posebno onim u starom gradskom jezgru i podgrađu Petrovaradinske tvrđave. Postoji mnoštvo uzanih ulica u koje možete zaviriti, puno skrivenih pasaža u koje se možete zavući i malih trgova na kojima možete predahnuti. Ako želite da na malo brži način da istražite grad, možete iznajmiti bicikle ili električne skutere i provesti nekoliko sati

Od 9-11. oktobra je period u kom su planirani Welcome Turkey B2B sastanci, koji dolaze u Novi Sad u saradnji sa Turističkom organizacije Srbije i Turkish Airlines-om gde će TONS sva tri dana biti domaćin i obezbediti upoznavanje sa gradom kao i pozvati brojne domaće turističke agencije da se upoznaju sa turskim turističkim agencijama koje nameravaju da pripremaju posete Srbiji u 2020/2021. godini najpre u Novom Sadu i Beogradu.

Kineski novinari i turoperateri u poseti Novom Sadu

18

11. oktobra posredstvom agencije Uniline u Novi Sad dolazi grupa turoperatora (organizatora putovanja) iz Južne Koreje koji planiraju da u narednoj godini pokrenu prodaju turističkih aranžmana koji bi obuhvatili i obilazak Srbije, gde bi se u ponudi našao i Novi Sad.

Foto Dragan Kurucić: Oktoberfest

istražujući unutrašnjost grada ili krstareći njegovim periferijama. Dunavski kej može biti posebno zanimljiv jer nudi prostore za rekreaciju, lep pogled na tvrđavu, plaže na kojima se možete prošetati po sada već hladnom pesku ili kafiće u kojima se možete opustiti uz kaficu, kolač i smirujuć pogled na Dunav.

Iako je letnja festivalska sezona na izmaku, ali u Novom Sadu festivalska atmosfera traje cele godine! Na primer, Međunarodni festival kratkometražnog filma „Filmski front“, Novosadski jazz festival, Novosadska jesen, cvetna pijaca ili Oktoberfest, neka su od mesta na kojima možete biti ove jeseni. Ako ste ljubitelj prirode, sada je

pravo vreme za Frušku goru. Berba grožđa je i dalje u toku, pa je poseta vinogradima i vinskim podrumima nezaobilazna, poseta manastirima, pešačenje markiranim planinskim stazama i jesenji planinarski maraton, samo su neke od aktivnosti koje ova planina nudi. Ovome treba dodati i gastronomske užitke u ambijentu u kom se svi osećamo udobno, te toplo preporučujemo riblju čorbu na dunavskim čardama ili spori obrok na salašima u neposrednoj blizini grada, gde u jesenjem periodu dominira bundeva, paradajz, specijaliteti od paprike, a u slatkom delu menija dunja, jabuka, kruška, grožđe, lešnici, orasi, bundeve.

Turistička organizacija Novog Sada će nastupiti na međunarodnim sajmovima turizma (IFTM Top Resa, Pariz 1-4. oktobar i WTM, London 3-7. novembar) i predstaviti turističku ponudu grada.

Zakazani su i sastanci sa predstavnicima medija i turoperatora o promociji Novog Sada kao turističke destinacije. TONS će prvi put predstaviti ponudu na sajmu turizma u Varšavi, odakle dolazi veliki broj turista, naročito u letnjem periodu i koji pokazuju već godinama u nazad veliko interesovanje za Novi Sad. U Novom Sadu se 3-5. oktobra održava Sajam turizma na kom će TONS tradicionalno uzeti učešće.

Tim Turističke organizacije grada Novog Sada, dočekuje i ispraća svoje goste, blogere, predstavnike agencija, turoperatore i snimateljske ekipe iz svih krajeva sveta koji sa puno entuzijazma posle posete prenose utiske svojim pratiocima, čitateljima i gledaocima. Takođe, planirano je mnogo aktivnosti u jesenjoj sezoni koje su usmerene ka regionalnoj, nacionalnoj i međunarodnoj promociji Novog Sada kao grada mladih i grada kulture.

Turistička organizacija Grada Novog Sada Salaš 137

19

B

iti nasmejan, prirodan i tih - najveća je umetnost na svetu, pisao je veliki ruski pesnik S. Jesenjin.

Ako se tome nadoveže potvrđena profesionalnost kao autora i izvođača, dobijamo profil muzičara koji je poslednje četiri decenije obeležio novosadsku, vojvođansku i srpsku muzičku scenu.

Nalazio se u ulozi pijaniste, aranžera, dirigenta... Formirao je Vojvođanski omladinski big band, vodio klub „Jazz“ u Novom Sadu, bio šef Muzičke produkcije RTV Novi Sad, muzički urednik TV „Apolo“... Šira javnost ga poznaje kao ključnog čoveka orkestra koji prati kantautora, Đorđeta Balaševića. Poslednjih godina sve više preuzima ulogu organizatora muzičkog programa u okviru pažljivo odabranih manifestacija, poput „Interfest-a“ i „Ukusa Vojvodine“, „Cubo festa“, Kampa tolerancije u Bačkoj Topoli, prezentacije turističke Vojvodine u Istri i Nemačkoj na Dunavskom festivalu.

O značaju muzičkog segmenta i njegovog uticaja na kvalitet i uspešnost jednog događaja u kojem se muzika pojavljuje kao prateća, gospodin Dujin kaže:

Aleksandar Dujin sa svojim orkestrom ganju puno para da dovedeš neko veliko ime koje će privući mnogo sveta. Međutim, veliki je znak pitanja da li je to svrha i cilj manifestacije ili postizanje jedne celine koja će ostati u dobrom sećanju i ostvariti željeni efekat. Iz tog razloga smatram da je organizovanje muzike za bilo koju manifestaciju vid primenjene umetnosti, i s toga vrlo zahtevan zadatak,

držati kulturnog nivoa ovih prostora. Čini se da to nedostaje na mnogim manifestacija, mada je, po rečima maestra Dujina, sve teže naći mlade muzičare koji bi na adekvatnom nivou odgovorili zadatku.

-Teško je napraviti u tom smeru neki pomak, jer nažalost ima malo „novih muzičkih snaga“ koje mogu da naprave kvalitetan i reprezentativan program i da ga izvedu pred velikim brojem publike. Ubeđen sam da se mnogi organizatori manifestacija boje eksperimenta pod pritiskom da neće opravdati sredstva koja su dobili. Cilj svakog događaja je privući što više sveta i svi se drže proverenog, kako se ne bi desilo da manifestacija ne bude dovoljno posećena. To je sada začaran krug. Ja sam imao sreće da sam uvek sarađivao sa ljudima koji su bili spremni da podrže izazove i to se do sada uvek pokazalo dobrim. Moja prednost je što poznajem dovoljno veliki broj muzičara sa ovih prostora i što kao kreator muzike znam šta ko voli da svira pa odredim za tu priliku i muziku, način i izražaj, da bi se što bolje uklopilo u sadržaj manifestacije. To jeste dug put ali kako se razvijaju manifestacije tako bi trebala i muzika u sklopu manifestacija da napreduje i da se menja, da ne nastupaju uvek isti orkestri. Sada je stanje takvo da gde god se nešto dešava zna se da će nastupati jedan od deset stalno prisutnih orkestara. Nemam ništa protiv da nastupaju, ali ne baš na svakoj - zaključio je maestro Aleksandar Dujin.

Slaganje muzike i manifestacija - Muzika je neraskidivi deo svakog dešavanja, bez obzira na vrstu i tip. Ona nije presudan, ali je jedan od vrlo važnih momenata, zajedno sa organizacijom i ambijentom same manifestacije. Tokom vremena standardi su se podizali i samim tim što su nam informacije o dešavanjima na svetskoj muzičkoj sceni postale lako dostupne. Iz mog apsekta, a govorim na osnovu dugogogodišnjeg iskustva bavljenja ovim poslom, gde sam bio uključen u veliki broj manifestacija sa zadatkom da odaberem, organizujem, kreiram muziku koja će da ulepša manifestacija u muzičkom delu programa, radi se o vrlo zahtevnom zadatku, ma koliko on na prvi pogled izgledao jednostavan i lak. Jedna dimenzija posla je kada imaš na raspola-

20

jer taj neko mora prepoznati šta treba da favorizuje a šta da sakrije, odabere adekvatnu i primerenu vrstu muzike, jer i sama manifestacija zahteva takav pristup - objašnjava maestro.

Po njegovom mišljenju uvek ima mesta i za neki eksperiment, jer „ako se ne proba ne može se ni znati“, ali i on mora da egzistira u dozvoljenim granicama dešavanja, da ga prati dovoljno glasno da se čuje u omeđenom prostoru datog događaja, ali dovoljno tiha, nikako ne preuzimajući primat centralnom dešvanju, glavnoj ideji okupljanja.

Slaganje hrane i pića, muzike i manifestacija je izuzetno važna i iz razloga što onaj koji želi da postigne efekat tradicije sigurno neće dovesti pankere, nego će se

Cubo - mesto na kojem možete iskustiti potpun doživljaj

S

ituiran na Sunčanom keju, neposredno uz čuveno kupalište na Dunavu, Štrand, Cubo Concept Bar & Restaurant, Novi Sad, postao je nezaobilazno mesto za svaku preporuku.

U ugodnom enterijeru savremenog dizajna inspirisanim uzajamnim odnosom oblika kocke (cube) u prostoru, sa gotovo neprimetnom linijom razdvajanja od baštenskog prostora, koji potpisuje Deep House Group, uz intervenciju samog vlasnika, iskusnog ugostitelja, gospodina Borivoja Đurovića (Aqua Doria - Petrovaradin), gosti imaju priliku da iskuse doživljaj podstaknut konceptom zdrave hrane i umetničkom formom njene prezentacije.

To je prepoznala Privredna komora Vojvodine koja je za dostignuti kvalitet u pružanju usluga u ugostiteljsko-turističkoj delatnosti u 2017., ovom restoranu dodelila prestižno priznanje - Kapiju uspeha.

Naredne godine priznanje za kvalitet došlo je i od Novosadskog sajma.

Svakog septembra, šestu godinu za redom, organizuje se promocija novih jela i vinskih etiketa, uz pratnju dobre muzike - „Cubo fest“, koji je mimo očekivanja organizatora izrastao u elitni događaj čiji se klub poštovalaca progresivno širi.

- „Cubo fest“ je pod nazivom „Paprika fest“ u restoranu „Paprika“ egzistirao dve, a poslednje četiri godine u ovom, Bogom danom prostoru - kaže menadžer restorana i jedan od organizatora manifestacije, gospodin Vladimir Baštovanov, koji uspeh samog događaja opravdava timom vrsnih kuvara koji predvodi Milan Radusin, te znalačkim izborom muzike maestra Aleksandra Dujina. „Cubo fest“ je referenca rada restorana koji je prerastao u ozbiljnu gastro-enološku priču, sa dva meseca ranije rezervisanim mestima za degustaciju posebno za tu priliku skrojenog slow food menija.

- Ove godine predložili smo sedam novih jela, od kojih su gosti odabrali šest, a 22 vinarije su reprezentovale svoje proverene, ali i nove etikete, od kojih je 15, zahvaljujući feedback-u publike, našlo put do vinske karte - kaže naš sagovornik.

Vinarije Aleksandrović, Radovanović, Kovačević, Matalj, Zvonko Bogdan, Temet, neke su od poznatih iz Srbije koja su predstavile svoja vina na festivalu. Ove godine imali su podršku „Podruma Vukoje 1982“ iz Trebinja i Vinarije „Benvenuti“, Motovun, Istra. Svoju ponudu iznela je i „Supernova“, zastupnik cenjenih svetskih brendova iz Italije, Francuske, Španije i dr., koja se mogu naći u ponudi restorana.

Redovan učesnik festivala i ekskluzivna destilerija restorana je destilerija Premier, Novi Sad. „Cubo fest“ se na ovaj način predstavio kao ozbiljan kulturni događaj sa publikom specifičnog odnosa prema sličnim, koja u ovakvom happening-u traga za savršenim gastro-eno doživljajem, koji će u toku godine imati priliku da ponovi.

Fotografije: Srđan Doroški

CUBO FEST 2019 21

Zlatibor turistima

Vladimir Živanović

U

potrazi za mirnim, zelenim predelima nepreglednih šljivika razbacanih kuća na padinama šumovitog dela planine sve više turista za svoj odmor bira neko od 17 zlatiborskih sela.

Taj trend su prepoznali turistički radnici i pre deset i više godina u svakom selu inicirali i podržali manifestaciju, promovišući ono po čemu je to mesto karakteristično, i na taj način predstavili sve druge prirodne i istorijske znamenitosti tog mesta, sa akcentom na etno-kulturnoj priči upletenoj u čuvene zlatiborske čarape, šalove, džempere i gunjeve, bez kojih se ni jedan turista ne vraća kući.

Mačkat je svojevrsan brend ove planine, nezaobilazna stanica za sve one koji dolaze na Zlatibor zbog vruće jagnjetine u

Šljivovica da, Mokre Gore i čuvene Šarganske osmice i Drvengrada. U selu se nalazi umetnička galerija „Tijanića vodenica”, a u maju se tradicionalno održava Sajam domaće rakije i drugih proizvoda od voća. Verodostojni nalazi kažu da je pre 150 godina ovo zlatiborsko selo bilo bogato, kako dobrim domaćinima tako i stablima šljiva, kojih je bilo i do 30.000. Otuda je i potekla kvalitetna domaća rakija-šljivovica koja se prvi put u zapisima, kao značajan proizvod iz ovih krajeva spominje još 1868., da bi 2008. dobila i svoj Sajam.

Rožanstvo je selo u kojem se i danas prave buradi, kace i drugi predmeti od drveta. U njemu se nalazi banja lekovite

Gostilje avgusta, u Gostilju se organizuje sportska manifestacija „Ilindanski sportski susreti” sa bogatim programom i večernjim koncertom.

Jablanica je poznata po crkvi brvnari iz 1838. godine, a posebno po manifestaciji „Seoski višeboj“, takmičenju u tradicio-

Jablanica

Rožanstvo

Mačkat jednom od restorana u centru sela. Najpoznatiji je po svojoj „Pršutijadi“, sajmu na kojem najbolji zlatiborski pršutari izlažu i prodaju zlatiborsku goveđu i svinjsku pršutu, slaninu i razne vrste kobasica, koji poseti oko 10.000 turista i koji s pravom nazivaju „zimskom Gučom“. Šljivovica je poznata po izuzetno lepoj prirodi i proizvodima od voća. Raskrsnica je turističkih puteva koje vode do Višegra-

22

vode Vapa (17°C) koja pomaže u lečenju očnih i kožnih oboljenja. U selu se svakog avgusta održava Sabor izvorne narodne pesme „Bez izvora nema vode”. Na desnoj obali reke Prištavice, koja prolazi kroz selo, nalazi se jedna od najlepših pećina u Srbiji - Stopića pećina, a na lokalitetu Zmajevac svake godine se održavaju „Susreti na Zmajevcu”.

Gostilje je selo u kojem turisti mogu doživeti pravu zlatiborsku idilu. U samom selu izvire potok na čijem se vrelu proizvodi Zlatibor voda. Prirodna atrakcija je vodopad na Gostiljskoj reci. Svakog 2.

nalnim zanatima, veštinama i sportovima, onim koji polako nestaju, ali zahvaljujući njenim meštanima predstavljaju živopisnu atrakciju zlatiborskog kraja.

Rudine Turisti pokazuju zanimanje i za selo sa najviše sunca na Zlatiboru - Rudine, u čijoj blizini se nalazi i reka Katušica, kao

otkriva svoja sela

Sirogojno

Dobroselica

Mušvete

i dva jezera bogata ribom; za Sirogojno, gde se nalazi čuveni Muzej na otvorenom - „Staro selo“, ali i manifestaciju „Petrovdanski dani“ kojom se uz podsećanje na stara vremena i običaje obeležava Petrovdan, posvećen Svetim apostolima Petru i Pavlu.

Na putu ka visoravni na 1.000 metara nadmorske visine na kojoj je smešteno

„Boškova voda“ kažu da umeju najbolje da je pripreme.

Crkva brvnara u Dobroselici sagrađena 1821. i Prerast u podnožju južnog oboda Ravnog Tornika, na lokalitetu Točkovica, u narodu poznata kao Točkovička pećina ili Šupljica, mesta su koja treba posetiti.

- Opština Čajetina i TO Zlatibor su usredsređeni na razvoj seoskih mesnih zajednica. Mnogo se ulaže u infrastrukturu, u puteve, vodovod i kanalizaciju, a škole i domovi zdravlja se ne zatvaraju jer je to jedan od bitnih uslova ostanka stanovništva na selu. Opština Čajetina je davala subvencije za turizam i poljoprivredu i sa tim će nastaviti. Velika je stvar što se mlado stanovništvo zadržava ili se vraća na selo, započinje svoj biznis, otvara farme, kreće u poljoprivrednu proizvodnju i

privrednih proizvođača i prerađivača zagolicalo interesovanje turista otvaranjem svojih domaćinstava za posetu. Jedno od njih je Pršutana „Aćim“ iz Mušveta.

Kriva Reka je poznata po velikom broju proizvođača aronije, borovnice, maline, uređenim kućama i okućnicama, otvorenim za sve zainteresovane da vide kako izgleda jedan dan zlatiborskog seljaka.

Semegnjevo

Kriva Reka

selo Semegnjevo podignuta su čak tri kupališta: „Kod komšа“, „Zlаtiborskа jezerа“ i „Trčinogа“ gde mnogi turisti tokom vrelih leta nalaze osveženje.

Ljubiš, rodno mesto Ljubivoja Ršumovića poznato je po najboljoj pastrmci na

Po rečima direktora, opština Čajetina će pomoći JPP u razvoju agroindustrijskog centra, koji bi okupio male proizvođače sa Zlatibora „pod jednom kapom“ i sa žigom kvaliteta tih proizvoda, kao načinu da proizvođači dođu do kvalitetnijeg proizvoda i konkurentnije cene.

- Trenutno, destinacija Zlatibor raspolaže sa oko 30.000 ležaja, 5.000 u hotelskim smeštajnim kapacitetima dok je ostalo u privatnim vilama, apartmanima i sobama. Razvojem turističkog Zlatibora, koji se definisao kao destinacija u kojoj sezona traje 365 dana obezbeđeno je sigurno tržište za plasman svih proizvoda proizvedenih u seoskim domaćinstvima, jer smo naše goste navikli da osim vrhunskih uslova za odmor, rekreaciju, druženja i zabavu, uživaju u kvalitetnoj domaćoj hrani proizvedenoj na ovoj lokaciji - zaključio je gospodin Živanović.

Fotografije: Milić Simić

Čajetina

Ljubiš planini, kao i manifestaciji „Dani pastrmke“. Za etno domaćinstvo sa kupalištem

sve je više registrovanih seoskih turističkih domaćinstava koja preuređuju kuće, apartmane i kategorizovane sobe, što nam daje za pravo da u nekom našim narednim akcijama ta sela učinimo aktivnijim i turistima interesantnijim. Svako selo ima svoju manifestaciju po kojoj je karakteristično, ali svako od njih ima još štošta da otkrije gostima i na tome ćemo posebno insistirati - objasnio je direktor Turističke organizacije Zlatibor, gospodin Vladimir Živanović i dodao da je nekolicina poljo-

23

Čigotinih 55 godina uspešnog rada

SB Čigota jedan od brendova Zlatibora i Srbije

Dr Aleksandar Simić

Najsavremeniji dijagnostički uređaj, hibridni SPECT/CT

24

P

rimarna misija Specijalne bolnice za bolesti štitaste žlezde i bolesti metabolizma Zlatibor, odnosno SB „Čigota“, od njenog formiranja davne 1964. godine, kao Zavoda za bolesti štitaste žlezde, preko Instituta, do današnjih dana je lečenje oboljenja štitaste žlezde, po čemu je poznata u regionu, pa i u svetu, o čemu govori veliki broj pacijenata iz zapadne Evrope, Ruske Federacije, čak i iz Australije.

Dr Aleksandar Simić, direktor SB „Čigota“, specijalista nuklearne medicine radi 20 godina u ovoj ustanovi, prvo kao lakar opšte prakse, potom specijalista nuklearne medicine, na poslovima pomoćnika direktora i v.d. direktora, načelnika Odeljenja nuklearne medicine, sada opet v.d. direktora, Čejetinac i zaljubljenik u svoj kraj koji i pored specijalizacije u Nišu i Beogradu, obukama po Estoniji, Finskoj, Rusiji, zadovoljan što je ovde, u službi i na usluzi brojnim pacijentima koji dolaze u ovu ustanovu koja se jedina u ovom regionu bavi lečenjem štitaste žlezde najsavremenijim metodama. Ističući 55-togošnji renome ove ustovne, koja nastoji da stečenu poziciju ne samo zadrži već i unapredi, dr Simić za reviju TOPSRBIJA govori o aktivnostima, planovima, saradnji i drugim oblastima rada SB „Čigota“: - Struktura gostiju u ČIGOTI® je raznolika od pacijenata na rehabilitaciji, penzionera upućenih od strane Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srbije, dece i adolescenta na programu lečenja dečije gojaznosti, odraslih na programu lečenja gojaznosti i poremećaja metabolizma, do turista, koji koriste odmor za proveru zdravstvenog stanja i uživanje u lepotama Zlatibora. Istakao bih vrlo popularan komercijalni „Čigota“ program lečenja gojaznosti, koji postoji već 30 godina. U sklopu tog programa, od 2008. godine, u Centru za prevenciju i lečenje gojaznosti kod dece i adolescenata SB „Čigota“ Zlatibor deluje i program „Čigotica“ namenjen sve većoj populaciji gojazne dece, koja preko Republičkog fonda za zdravstvreno osiguranje Republike Srbije, dolaze na lečenje. U radu sa decom i adolescentima pored radnika medicinske struke, uključeni su i profesori fizičkog vaspitanja, psiholozi i nutricionisti. U toku njihovog boravka u trajanju od 21 dan, deca izgube i do 10 kilograma, ali se kući vraćaju i sa izmenjenim navikama, svešću o potrebi fizičkih aktivnosti, konzumiranju zdrave hrane... Za 30 godina kroz „Čigota“ program je prošlo 50.000 korisnika i 6.500 dece uzrasta od 12 - 18 godina za 11 godina trajanja programa „Čigotica“.

Poseban segment kojim se bavi „Čigota“ DOO je turistički program, smeštaj gostiju koji dolaze na odmor i rekraciju. U ponudi je novi Spa & wellness centar, teretana, obnovljen bazen i druge pogodnosti, koji upotpunjuju njihov boravak. raspolaže sa dve kongresne sale, kapaciteta 360 mesta, bibliotekom, galerijom, otvorenom terasom, prostorom u kojem se održavaju razni kulturni sadržaji. Od 2005. godine ČIGOTA® kvartalno izdaje „Medicinski glasnik“, stručni i naučni časopis namenjen širem krugu korisnika, prvenstveno lekara različitih specijalnosti, ali i korisnicima iz oblasti koje su granične ili kompatibilne sa medicinom.

Sadržajem, izgledom, redovnim izlaženjem i postojanjem elektronske verzije, časopis je uvršćen u najobimniju EBSCO bazu ACADEMIC SEARCH COMPLETE. SB „Čigota“ je prva u Srbiji i jedina u Evropi koja je 2017. brendirala svoje medicinske i turističke usluge, pod geo-

Program Čigota prošlo više od 50.000 korisnika grafskom oznakom „Čigota“. Brendirana je kozmetička linija, sportska garderoba, relaksirajući „Čigota“ čaj i „Čigota“ voda, jedna od najkvalitetnijih u Srbiji, koja može da se nađe samo u ovoj ustanovi.

Ono čime se zaposleni u ČIGOTI® najviše ponose jeste medicinski aspekt njihovog rada i rezultati postignuti na tom polju. Prošle godine nabavljen je najsavremeniji dijagnostički uređaj, hibridni SPECT/CT visoke rezolucije, za široku nuklearno-medicinsku i radiološku dijagnostiku, koja pomaže u otkrivanju najsitnijih promena, u cilju blagovremenog lečenja karcinoma štitaste žlezde, te detektovanja bolesti raznih organa, njihovu funkciju kao što su bubrezi, pljuvačne žlezde, morfologija nekih organa, i kakve su promene i kojih su dimenzija, odnosno zapremine, da li su operabilne ili ne. Ovaj uređaj odlikuju niske doze zračenja sa velikom mogućnostima u dijagnostikovanju i pozicioniranju nekih promena, najčešće na kostima, kada govorimo o metastazama koje se javljaju kod muškaraca kod karcinoma prostate, a kod žena, kod karcinoma dojki. Uređaj je namenjen svim pacijentima i korisnicima usluga SB „Čigota“. Osoblje je stručno i osposobljeno za sve vrste dijagnostičkih pretraga, svih klasičnih dijagnostičkih procedura koje se rade u svetu, mogu da se rade i kod nas.

SB „Čigota“ je kao nastavna baza Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu saradnju sa istim počela svojim osnivanjem. U nedostatku kadra, dolazili su lekari iz Kli-

ničkog centra Beograd i smenjivali se svakih sedam dana. Kako su se razvijale službe i zapošljavali lekari postepeno su preuzimali posao. Danas u SB „Čigota“ redovno dolaze profesori sa Medicinskog fakulteta iz Beograda, endrokrinolozi, specijalisti endokrine hirurgije, kardiolozi, vaskularni hirurzi i neurohirurzi. Godine 2010. potpisan je Ugovor o poslovnoj saradnji Medicinskog fakulteta, Beograd i SB „Čigota“ koji je 2018. produžen, a saradnja proširena na organizovanje i sprovođenje praktične i teorijske nastave iz master studija Fizička aktivnost, zdravlje i terapija vežbanja na Medicinskom fakultetu. Sporazumom je takođe predviđeno da studenti sa master akademskih studija obavljaju stručnu praksu u SB „Čigota“. U stručnom smislu za ČIGOTU® je ova saradnja od velikog značaja jer se oslanja na najvišu instancu u zemlji. Uvek možemo da se konsultujemo i pitamo nabolje stručnjake u zemlji, da izvrše kontrola našeg rada. SB „Čigota“ organizuje razne kongrese, seminare zajedno sa Medicinskim fakultetom, što našoj ustanovi daje veći stručni kredibilitet i poverenje korisnika.

U narednom periodu ČIGOTU® očekuju velika ulaganja u adaptaciju i rekontrukciju prostora, počev od kotlarnice, preko bazena do B bloka. Još se 70-tih godina prošlog veka govorilo o izgradnji hirurške sale čime bi potpuno bile zaokružena dijagnostika i terapija štitaste žlezde.

Bilo je reči i o posebnom pedijatrijskom bolničkom odeljenju gde se ne leče samo gojazna deca. Imamo

subspecijalistu pedijatrije i endorkrinologa. Najveći problem je što smo do sada ulagali sopstvena sredstva, mada je u poslednje vreme država prepoznala naše napore. Ministarstvo zdravlja, Republički fond za zdravstveno osiguranje i Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srbije su dosta pomogli, a Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija je uložilo sredstva u izgranju wellness centra. Napominjem da je naša ustanova, jedina u regionu, koja se bavi dijagnostikom i lečenjem oboljenja štitaste žlezde upotrebom radioaktivnih izotopa joda.

Da bi došli gosti i korisnici programa „Čigota“ moramo delovati marketinški, raditi na pobošljanju smeštajnih kapaciteta, usluga, kao i na inovacijama „Čigota“ programa. Takođe ćemo nastojati da poboljšamo i uspostavimo saradnju sa Fakultetom sporta i fizičkog vaspitanja Univerzita u Nišu i Beogradu, nastaviti saradnju sa Medicinskim fakultetom Univerziteta u Beogradu i Medicinskim fakultetom u Foči, Univerzitetom u Istočnom Sarajevu, čiji studenti dolaze na vežbe iz nuklearne medicine.

SB „Čigota“ ima 200 zaposlenih, od čega 10 lekara, 60 zdravstvenih radnika, ostalo su radnici nemedicinskog kadra. Zanavljanje stručnog kadra je

Svakodneva terapija u sopstvenom zatvorenom bazenu kontinuirani proces. Aktivno uključivanje u proces dualnog obrazovanja, obezbeđivanje prakse za kuvare, konobare, medicinskih sestara, je korak do njihovog zapošljavanja, jer potreba za radnicima je sve veća, a radnika na tržištu rada sve manje.

Ipak, razloga za zadovoljstvo je mnogo, najveći je onaj ljudski, pomoći ljudima, koji se može ilustrovati primerom Alekseja sa Kamčatke. Posle operacije štitaste žlezde, te boravka u terapijskom bloku i primanja ablativne doze RaJ u ČIGOTI® naredne godine je zvao da dođe na kontrolu, odnosno da izvadi krv i da mu se uradi ultrazvuk. Mejlom sam mu savetovao da ide u prvo selo da to uradi, jer mu treba 10 sati leta do Moskve, pa najmanje tri sata leta Moskva-Beograd, potom put Ibarskom magistralom, međutim, on je došao, jer je jedino u nas i našu ustanovu imao poverenje. Imamo pacijente iz Australije koji dolaze na program „Čigota“ jednom ili dva puta godišnje.

Na isti način jedna gošća iz Rusije je dolazila 19 puta - rekao je dr Aleksandar Simić.

25

Olimp



mesto vrhunskog odmora

V

eć kada pređete Čaldov vijadukt, a potom izađete iz „zlatiborskog“ tunela, znate da ste stigli u turistički centar Zlatibor i do Olimpa - ne onog grčkog, gde su starogrčki Bogovi našli svoj dom, već ovaj naš, zlatiborski hotel „Olimp“, koji svojim gostima poput onog čije ime nosi, pruža ugodnost doma, u kome bi i Bogovi rado boravili.

Slučaj je hteo da ovaj objekat bude podignut na izvorištu geotermalnih voda sa lekovitim svojstvima. Hotel za sve potrebe, koristi isključivo ovu vodu. Termomineralnom vodom su, uz dogrevanje, napunjeni i otvoreni olimpijski i dečji bazen i od 2016-te godine reprezentativni wellness centar HEDONA. Od 2013., hotel „Olimp“ je zvanično prvi hotel u

nama, veselim tuševima, tepidarijumima, masažama i bazenom opremljenim hidromasažerima, koji predstavlja otkrovenje za goste hotela, a sve pod nadzorom stručnog osoblja. Igračkaonica za manju decu, prostor za male sportove, raskošna i hvaljena kuhinja i prostrana hotelska trpezarija, ljubazno i elokventno osoblje, uvek na usluzi, uglavnom stalne klijente-

Hotel „Olimp“ je predivno mesto kakvo se samo poželeti može. U njemu možete doživeti osećaj kao retko gde na drugom mestu, hotelskog tipa. Ali, razliku od Olimpa u Grčkoj, naslonjenog na mitove i prošlost, hotel „Olimp“, sjajna destinacija za odmor i uživnje, okrenuta budućnosti.

Od otvaranja 2001., zatim adaptacije i dogradnje 2010. godine, čime su smeštajni kapaciteti znatno uvećani, hotel „Olimp“ je nosilac ideja razvoja savremenog hotelijerstva, u službi potreba današnjeg gosta, bilo da se radi o domaćoj ili stranoj klijenteli.

Srbiji sa energetskim pasošem i statusom ekološkog hotela, ne samo na Zlatiboru, već i u Srbiji.

Od drugih hotel „Olimp“ izdvajaju otvoreni bazeni o čijoj besprekornoj higijeni se stara čitava armija ljudi, i koji nazivaju spasom u vreme visokih letnjih temperatura. Niko se ne žali na gužvu, u vreme kada se turisti sa celog Zlatibora sliju u ovaj prostor, jer ima dovoljno ležaljki, suncobrana, mesta u bazenima i oko njih, za sunčanje, druženje i, kome je po volji, samovanje. Tu je i velelepan wellness&spa centar, sa đakuzijem, sau-

le, koja iz godine u godinu, bez obzira na sezonu, bira „Olimp“ za svoje odredište, samo su neke od crtica koje bi za ovaj put izdvojili.

Ima hotela viših kategorija, sa ambicioznijim projektima i sadržajima, ali uživanje u do savršenosti „doteranoj“ ponudi predusretljivog menadžmenta i osoblja, prisutnih od starta rada hotela, doprineli su poznatom osećaju povratka svojoj kući. Toplina, ljubaznost, briga o svojim gostima kvalitet je koji se gradi godinama. Nije ga lako ni održati, ali ovde se ne postavlja takvo pitanje.

26

27

Udruženje žena “Banstolka” the „Banstolka” Banstol, Association of Women, Maradik Banstol, Maradik

N

a pola puta između Novog Sada i Beograda, na padinama Fruške gore gde duva posebna ruža vetrova i unosi mir i spokoj u svakog posetioca, smestilo se Udruženje žena „Banstolka”.

Udruženje je osnovano 2009. godine s ciljem da stvori samoodrživo seosko domaćinstvo koje će obogatiti turističku ponudu ovog kraja. Koristeći plodove iz svog vrta, ali i sirovine uzete od okolnih malih uzgajivača, udružujući tako lokalne proizvođače, ove žene prave ukusne domaće proizvode poput džemova, slatkog, turšije, sokova, rakije…

Etno domaćinstvo „Banstolka”, koje je u procesu HACCP i HALAL sertifikacije, ugosti tokom sezone veliki broj stranih i domaćih turista koji su oduševljeni toplinom i iskrenošću s kojim ih dočekuju, kao i bogatom ponudom ovog domaćinstva.

Udruženje žena se nada da će putem projekta „Jaka žena - snažno selo” prikupiti sredstva za završetak radova na pomoćnom objektu koji bi omogućio prijem većeg broja gostiju bez obzira na vremenske uslove. Na taj način bismo doprineli ekonomskom osnaživanju celog kraja jer bismo obogatili turističku ponudu i otvorili tržište za proizvode lokalnih malih proizvođača.

“B

anstolke”, the association of women, is located halfway between Novi Sad and Belgrade, on Fruška Gora slopes, where special winds blow and bring peace and tranquillity to every visitor.

The association was founded in 2009 with the aim to create a self-sustaining rural household that will enrich the tourist offer of the area. By using fruit from their garden and the raw materials from the surrounding small growers, thus uniting local producers, these women make delicious homemade products such as jams, slatko (fruit cooked with sugar), pickles, juices, brandies…

“Banstolka” ethno household, which is in the process of HACCP and HALAL certification, hosts a large number of foreign and domestic tourists during a season. Tourists are delighted with the cosiness and sincerity with which they are welcomed, as well as with the rich offer of this household.

The association of women hopes to raise funds through „Strong Woman - Strong Village” project to complete the auxiliary facility, which would allow more guests to be accommodated regardless of weather conditions. In this way, we would contribute to the economic empowerment of the whole region, enrich the tourist offer and open the market for products of local small producers.

Udruženje žena „Banstolka“/ “Banstolka“ the Association of Women 22327 Maradik,Vikend naselje Banstol bb; Kontakt/ Contact: Mirjana Hemun, +381 (0)69 14 00 995; +381 (0)60 140 09 95 E-mail: udruzenjebanstolka@gmail.com

28

Udruženje građana „Duga“, Ada

U

druženje građana „Duga“ iz Ade okuplja tim predanih i posvećenih žena koje dugi niz godina pomažu svima onima kojima je u njihovoj opštini pomoć potrebna. Prvobitan cilj Udruženja je bio obrazovanje siromašne dece. Tako je počeo da funkcioniše produženi boravak za decu osnovnoškolskog uzrasta, a Udruženje uz pomoć donatora svake godine oprema đake prvake za polazak u školu.

Vremenom se došlo do zaključka da nije dovoljno pomoći samo najmlađim članovima ugroženih porodica, već je neophodno osnažiti čitavu porodicu. Zato se „Duga“ zalagala za otvaranje opštinske Kancelarije za smanjenje siromaštva, zahvaljujući kojoj je uveden društveno-koristan rad i počela su zapošljavanja žitelja opštine na javnim radovima.

U tom cilju obučavaju stanovništvo iz socijalno ugroženih porodica za tražena zanimanja i potom ih zapošljavaju u privatnom sektoru. Rade na tome da se što veći broj i starijeg stanovništva obrazuje i radno osposobi. Tim putem je neposredno pred našu posetu 15 žena uspešno završilo obuku za rad u tekstilnoj industriji i njih čeka zaposlenje u dve ađanske fabrike.

Udruženje „Duga“ je primer kako ljudi udruženi oko plemenitog cilja mogu mnogo da učine, i šta znači biti jaka žena u svojoj zajednici. To su žene koje ne misle samo na sebe i svoje interese, već nesebično pomažu svima oko sebe i mogu da povuku lavinu dobrih stvari.

Ovim ženama kroz projekat „Jaka žena - snažno selo“ neophodno je obezbediti donatorska sredstva za realizaciju njihovih humanitarnih i socijalno-odgovornih aktivnosti.

“Duga” the Association of Citizens, Ada

“D

uga” (Rainbow) the association of citizens from Ada brings together a team of committed and dedicated women who, for many years, have helped all those in need in their municipality. The original aim of the Association was to educate poor children. Thus, the after-school activity program for primary school children began to function, and each year the Association, with the donors’ assistance, equips firstgrade pupils with school material so that they can start their schooling.

With time, they have come to the conclusion that it was not enough to help only the youngest members from vulnerable families, but it was necessary to empower the whole family. That is why “Duga” advocated the opening of a municipal Office for Poverty Reduction, which introduced socially beneficial work and started employing municipal residents in public works.

To this end, they train the population from socially disadvantaged families for the required occupations and then help them get employed in the private sector.

They work on educating and training the elderly as much as possible. In that way, just before our visit, 15 women successfully completed training for work in textile industry and are awaiting employment in two Ada factories.

“Duga” Association is an example of how people united around a noble cause can do a lot, and what it means to be a strong woman in the community. These women do not only think of themselves and their interests, but also unselfishly help everyone around them and can initiate an avalanche of good things.

These women, through “Strong Woman - Strong Village” project need to be provided with donor funds for the realization of their humanitarian and socially responsible activities.

Udruženje građana „Duga“, Adа/“Duga“, Adа the Association of Citizens 24430 Ada, Ul. Trg oslobođenja 1; Kontakt/Contact: Vesna Civrić, +381 (0)24 851 138; +381 (0)62 265 009 E-mail: nvoduga@yahoo.com; odborvesna@gmail.com

29

HKPD „Matija CCES „Matija Gubec”, Tavankut Gubec”, Tavankut

H

T

„Slamarke“, članice sekcije ovoga društva, pronele su ime Tavankuta širom sveta. Ovu veštinu podigle su na nivo umetnosti.

Pune 34 godine domaćini su Slamarske kolonije. Godine 2014. i domaćini VI Svetskom kongresu slame, sa 46 učesnika iz 13 zemalja sveta.

Udruženje je nasledilo tipičan vojvođanski salaš i uspešno ga preuredilo u oazu mira, uspevši da u potpunosti očuva autentičnost. Ali kako bi objekat bio u potpunosti priveden turističko-ugostiteljskoj nameni, neophodno je obezbediti sredstva za adaptaciju samog objekta, kao i savremeniju opremu za pripremu hrane, koja će se služiti turistima u njihovom restoranu. Ovaj salaš prima goste u svoju restoransku salu, apartmanski smeštaj, ali i pruža mogućnost organizovanja raznih manifestacija u prelepom dvorišnom prostoru.

Da bi, pre svega unapredili etno-turističku ponudu sela, Tavankutu je neophodna turistička signalizacija, komunalna i putna infrastruktura, a pre svega intenzivnija logistička podrška turističkih organizacija njihovom radu. Takođe, snažnija finansijska podrška ruralnim projektima rezultirala bi bržem razvoju sela i većem broju onih koji bi odabrali da tamo žive.

ta worldwide. They raised this skill to the level of art. For 34 years, they have hosted the Straw Colony. In 2014, they hosted the sixth World Straw Congress, with 46 participants from 13 countries.

The Association inherited a typical Vojvodina farmstead and successfully transformed it into an oasis of peace, managing to preserve its authenticity completely. But, in order to have the facility fully adapted for tourist and catering purposes, it is necessary to provide funds for the adaptation of the facility itself, as well as to provide more modern equipment for preparing food that will be served to tourists in the restaurant. This farmstead welcomes guests to its restaurant hall, provide suite accommodation, and the opportunity to organise various events in its beautiful yard.

In order to improve the ethno-tourist offer of the village, Tavankut needs tourist signalling, communal and road infrastructure, and above all, more intensive logistical support for tourist organizations and their work. Stronger financial support for rural projects would result in faster rural development, and more people would opt for living there.

rvatsko kulturno-prosvetno društvo „Matija Gubec” iz Tavankuta jedno je od udruženja iz projekta „Jaka žena - snažno selo” s najdužom tradicijom, postoji još od davne 1946. godine. Ovo udruženje ima brojne sekcije, od folklorne, preko tamburaške do slamarske.

Primarni cilj im je očuvanje i pronošenje tradicije i običaja bunjevačkih Hrvata, što uspešno ostvaruju kroz pesmu, igru, umetnost, ali i etno turizam.

he Croatian Cultural and Educational Society „Matija Gubec“ from Tavankut is one of the associations in the project „Strong Woman - Strong Village“ with the longest tradition, which has existed since 1946. This Association has numerous clubs, from folklore, through tamburitza to workshops where they create things of straw.

Their primary goal is to preserve and transmit the traditions and customs of Croats from Bunjevci, and they have been doing it pretty successfully through songs, dances, art and ethno tourism.

“Slamarke (Women working with straw)”, club members of this society, have spread the name of Tavanku-

HKPD „Matija Gubec“/ CCES „Matija Gubec“ 24214 Donji Tavankut, Ul. Marka Oreškovica 10; Kontakt/Contact: Ladislav Suknović, +381 (0)24 476 70 48 E-mail: galerijatavankut@gmail.com

30

I

Inkluzivni centar The Inclusive „IN“, Sremska Centre “IN”, Mitrovica Sremska Mitrovica

nkluzivni kreativno-edukativni centar „IN“ iz Sremske Mitrovice nastoji da uključi radno sposobne osobe sa invaliditetom, kao i žene žrtve nasilja i druge pripadnike marginalizovanih grupa, korisnike Sigurne kuće Srema, organizujući obuke za određene poslove radi sticanja znanja i veština, s krajnjim ciljem pružanja mogućnosti zapošljavanja na otvorenom tržištu rada ili u samom Centru. S toga su na imanju na ulazu u Sremsku Mitrovicu uredili prostor u okviru standarda koji obezbeđuje princip univerzalnog dizajna pristupačnosti.

Trening centar sa demo baštom namenjen je svima onima koji sebe vide u poljoprivredi, cvećarstvu, vrtlarstvu i organskoj proizvodnji. Uz pomoć

sti i ne zavise od projekata.

Udruženje je voljno da organizuje i seminare. Za to im nedostaje bolje prilagođen prostor za višedneveni boravak.

Voleli bi da prostor koji već poseduju urede tako da mogu da organizuju kampove, višednevene seminare i razne obu-

stručnjaka Centar organizuje obuke iz navedenih oblasti, sa primarnim ciljem da polaznici od sopstvenih proizvoda koji nastaju kao produkt obuka, sami finansiraju svoje aktivno-

ke koje nisu ograničene samo na jedan dan ili par dana. Da bi postigli takvu samostalnost i održivost, očekuju razumevanje i podršku kako lokalne, tako i šire duštvene zajednice.

T

he Inclusive Centre “IN“ from Sremska Mitrovica strives to engage capable–to-work people with disabilities, women - victims of violence, beneficiaries of the Safe House of Srem and other members of marginalised groups. The Centre organises trainings for certain jobs so that these people can acquire knowledge and skills and in that way have employment opportunities at the open labour market or in the Centre itself. Therefore, at the estate at the entrance to the Sremska Mitrovica, the Centre refurbished premises within the standard that provides the principle of universal accessibility design.

The training centre with a demo garden is intended for all those who see themselves in agriculture, floriculture, gardening and organic production.

With the help of experts, the Centre organizes trainings in these fields whose primary aim is to enable trainees to finance their activities from their own

products, which are results of trainings, and thus do not depend on projects.

The Centre is willing to organise seminars, too. For that, they lack a better-adapted space for a multiday stay.

They would like to arrange the space they already have, that would enable them to organize camps, multiday seminars and various training sessions that are not limited to just one day or a couple of days. In order to achieve such autonomy and

sustainability, they expect understanding and support from both local and wider community.

Inkluzivni kreativno-edukativni centar „IN“/Inclusive Creative-Educational Centre „IN“ 22000 Sremska Mitrovica, Ul. Rumski drum 65; Kontakt/Contact: Mirjana Novković, +381 (0)63 8621 860 E-mail: miranovkovic65@gmail.com

31

Klub žena “Vredne ruke” „Vredne ruke”, the Club of Women, Srpski Itebej Srpski Itebej

K

lub žena „Vredne ruke“ iz Srpskog Itebeja osnovan je 2005. godine sa idejom da predstavi banatsku kuhinju širom naše zemlje. Tokom godina osvajale su različite nagrade, pa su prostorije udruženja ispunjene peharima i plaketama.

S obzirom na to da Srpski Itebej ima svoju autohtonu sortu šljive koja uspeva samo na njihovom tlu, ove vredne žene odlučile su da započnu proizvodnju proizvoda od šljive, a pre svega pekmeza. Međutim, da bi proizvod bio konkurentan na tržištu, potrebno je unaprediti proizvodnju.

Zato se članice Udruženja nadaju da će donacijom kroz BSC projekat „Jaka žena - snažno selo” obezbediti sebi prihvatljiv prostor i opremu za preradu Itebejske šljive.

S obzirom da je objekat koji koristi ovo udruženje iz perioda sedamdesetih i da nije održavan, neophodna je ozbiljna adaptacija, pre svega kuhinje i sanitarnog čvora, kao i krova.

Naravno, i ovom udruženju nedostaje kompjuterska oprema, pa obuka za internet marketing koju su imale ne mogu praktično da primene.

Naš mali doprinos pokazaće ovim jakim ženama da se njihov trud, rad i volja nadaleko vrednuju, a ujedno će omogućiti ekonomski prosperitet jedne seoske sredine.

“V

redne Ruke“(Dilligent Hands) the club of women from Srpski Itebej was founded in 2005 with the idea to present Banat cuisine throughout this country.

Over the years, they have won various awards, so the association‘s premises are filled with cups and plaques.

Given that, Srpski Itebej has its own indigenous sort of plum that grows only on that soil, these hardworking women have decided to start producing plum products, primarily jam. However, in order to have a competitive product on the market, production needs to be improved.

Therefore, the Association members hope that „Strong Woman - Strong Village“ project donations will enable them to have acceptable premises and equipment for processing Itebej plum.

Given that the building that the Association uses is from the period of the 1970‘s and that the building has not been maintained, serious renovation is needed, primarily of the kitchen and toilets, as well as of the roof.

The Association lacks computer equipment and therefore, they cannot practically apply the knowledge about the internet marketing that they obtained at the training they attended.

Our small contribution will show these strong women that their hard work, efforts and will are valued far and wide, and at the same time it will enable the economic prosperity of a rural community.

Klub žena „Vredne ruke“/ “Vredne ruke“ the Club of Women 23233 Srpski Itebej, Ul. Trg slobode 4 Kontakt/Contact: Katinka Niković, +381 (0)60 336 12 49 E-mail: katanikovic@gmail.com

32

Klub žena “Belo Blato”, the „Belo Blato“, Club of Women, Belo Blato Belo Blato

B

elo Blato se izdvaja mnogim posebnostima, a jedna od njih su i vredne Beloblaćanke - „žene sa inicijativom“. One se u okviru Kluba žena „Belo Blato“ već 20 godina brinu o uređenju mesta, o starim i nemoćim stanovnicima, organizuju manifestaciju „Slatki dani“ u oktobru. Članice Kluba žena „Belo Blato“ su poznate po izradi kolača, a Marija Hranjik po specifičnim vezom na crnoj podlozi. Uključivanje mladih sa starijim članicama radi uzajamne razmene iskustva i znanja dovelo je u njihove redove mlađe generacije.

Jedan od njihovih ciljeva je da ujedine stanovništvo različitih nacionalnosti i tako očuvaju multietničku sredinu i specifičnu kulturu svog sela, a pre svega da sačuvaju selo iz kog se mladi masovno iseljavaju.

Udruženje ima ideju da kroz projekat „Jaka žena - snažno selo” obezbedi dva plastenika sa rasadom cveća i jagoda. Na taj način rešilo bi se nekoliko

problema u selu: stvorila bi se nova radna mesta za žene, mladima bi se pružila šansa za posao i stvorio razlog za ostanak u selu, selo bi dobilo cvećaru koju samo snabdeva, a Udruženje bi zahvaljujući prihodima postalo samoodrživo i ne bi zavisilo od projekata.

Nadamo se da će i ovo selo oživeti zahvaljujući ovom projektu.

B

elo Blato stands out for its many special features, and one of them are hardworking Belo Blato women - „women with initiative“. For the past 20 years, within the Belo Blato Club of Women, they have been taking care of arranging the village, of the elderly and helpless, and have been organizing the „Sweet Days“ event in October.

The members of Belo Blato Club of Women are known for making cakes, while Marija Hranjik for her specific embroidery on a black background. Engaging young people with older members for the mutual exchange of experience and knowledge has

brought younger generation to their club.

One of their goals is to unite the population of different nationalities and thus preserve the multiethnic environment and the specific culture of their village, and above all to preserve the village from which the young people emigrate in large numbers.

The Club would like to be provided with two greenhouses with seedlings of flowers and strawberries through „Strong Woman, Strong Village“ project. This would solve several problems in the village: it would create new jobs for women, give young people a job opportunity and thus create a reason for them to stay in the village; the village would get a flower shop that it supplies itself, and the Club would become self-sustainable thanks to the income and would not depend on projects.

We hope that this village will come to life thanks to this project.

Klub žena „Belo Blato“/ “Belo Blato“, the Club of Women 23205 Belo Blato, Ul. Ive Lole Ribara 15; Kontakt/Contact: Anuška Šimun, +381 (0)64 538 75 06 E-mail: klubzenabeloblato@gmail.com; totksenija@gmail.com

33

Udruženje građana „Majkina radionica“, Banoštor “Majkina Radionica” the Association of Citizens, Banoštor

U

druženje građana „Majkina radionica“ osnovano je još 2010. godine sa ciljem da čuva vojvođansku tradiciju i ojača turističku ponudu Banoštora.

Ideja ovih kreativki je da tržištu ponude nešto što je drugačije, unikatno, a smatraju da je ključno napraviti dobar spoj tradicionalnog i modernog, uzimajući najbolje iz prošlosti i sadašnjosti. Zato šiju, vezu, oslikavaju sve što im dođe pod ruku. U saradnji sa lokalnim vinarima uspeli su da naprave i prigodne vinske suvenire. Pritom, koriste svaku priliku da se pojave kako na vinskim, tako i na drugim manifestacijama na kojima svesrdno promovišu svoj Banoštor.

U svom objektu primaju goste iz celog sveta, kao i dečije ekskurzije za koje se organizuju kreativno-edukativne radionice i tako se tradicija prenosi mladim generacijama. Međutim, njihov objekat nije u potpunosti priveden nameni i potrebno je izvršiti još nekoliko adaptacija, poput rekonstrukcije nadstrešnice, ugradnje poda i izgradnje toaleta, kako bi prostor namenjen turistima bio atraktivniji i pre svega funkcionalniji.

Ukoliko preko projekta „Jaka žena - snažno selo“ uspemo ovo donacijama da obezbedimo za Udruženje građana „Majkina radionica”, ojačaćemo turističku ponudu čitave opštine Beočin koja se posebno ističe po vinskom i biciklističkom turizmu.

“M

ajkina Radionica“ (Mother‘s Workshop) the association of citizens was founded in 2010 with the aim to preserve Vojvodina’s tradition and strengthen Banoštor tourist offer.

The idea of these creative women is to offer something different and unique to the market; they are of the opinion that it is crucial to make a good blend of the traditional and modern, taking the best of the past and present. Therefore, they sew, embroider and depict everything that they lay their hands on.

In cooperation with the local winemakers, they were able to create suitable wine souvenirs too. Besides, they take every opportunity to appear at wine and other events where they wholeheartedly promote their Banoštor.

They receive guests from all over the world in their facility, as well as children‘s excursions for whom they organise creative-educational workshops, and thus pass on the tradition to young generations. However, their facility has not been completely adapted for the purpose and several other adaptations have to be done, such as the reconstruction of the eaves, the installation of the floor and the construction of toilets, to make the space intended for tourists more attractive and above all more functional.

If we, through donations, manage to help „Majkina Radionica” association of citizens with what they need, we will strengthen the tourist offer of the entire Beočin municipality that is particularly prominent for its wine and cycling tourism.

Udruženje građana „Majkina radionica“/“Majkina radionica“ the Association of Citizens 21312 Banoštor, Beočin, Ul.,Nikole Pašića bb; Kontakt/Contact: Radoslava Janković, +381 (0)62 130 79 71 E-mail: majkinaradionica@yahoo.com

34

Udruženje građana „Podunav“, Bački Monoštor

U

druženje građana „Podunav“ iz Bačkog Monoštora osnovano je 2007. godine sa ciljem razvoja eko-ruralnog turizma baziranog na prirodnim lepotama i kulturnom nasleđu Bačkog Monoštora, kao mehanizma unapređenja lokalne zajednice. Startovalo je sa dvadesetak članova, a danas okuplja predstavnike oba pola, različite dobi, profila i volontere, sve one koji se bave poslovima održivog razvoja, a povezani su sa eko-ruralnim turizmom, od starih zanata, čamdžije i kovača do pčelara i proizvođača raznih prerađevina od voća, kojima je Udruženje omogućilo plasman proizvoda sa kućnog praga.. Oko 70% članova Udruženja čine žene od 16 do 65 godina.

Fokus rada Udružnja je na edukativnom radu sa decom, organizaciji manifestacija, zaštiti životne sredine, podizanju svesti o značaju zdrave životne sredine, te očuvanju prirodnih bogatstava i pružanja pomoći žiteljima da u okvirima lokalne zajednice pronađu isplative načine privređivanja i ostanu da žive u selu.

Ideja Udruženja je da se projektom „Jaka žena - snažno selo“ još tešnje povežu sa turističkim agencijama i organizacijama radi što bolje prezentacije i afirmacije Bačkog Monoštora i prikažu svoju ponudu. Takođe se nadaju solarnoj sušari kako bi unapredili svoju ekološki orjentisanu proizvodnju.

“Podunav” the Association of Citizens, Bački Monoštor

“P

odunav” the association of citizens from Bački Monoštor was founded in 2007 with the aim to develop eco-rural tourism based on natural beauty and cultural heritage of Bački Monoštor as a mechanism to promote the local community. They started with twentyish members, but nowadays it brings together representatives of both sexes, different ages, profiles and volunteers, all those involved in sustainable development, but connected to eco-rural tourism, from old crafts, boatmen and blacksmiths to beekeepers and producers of various fruit products, whom the Association has allowed to market products from the doorstep. About 70% members of the Association consists of women whose age ranges from 16 to 65.

The focus of the Association is on educational work with children, organization of manifestations, environmental protection, raising awareness of the importance of a healthy environment, preserving natural resources and helping residents find cost-effective ways to work in the local community and stay in the village.

The idea of the Association is to connect themselves with tourist agencies and organizations through this project, to present and affirm Bački Monoštor in the best way and present their offer. They also hope to have a solar dryer to enhance their eco-friendly oriented production.

Udruženje građana „Podunav“/ “Podunav“ the Association of Citizens 25272 Bački Monoštor, Ul. Ivana Gorana Kovačića 34; Kontakt/Contact: Zdenka Mitić, +381 (0)63 893 81 28 E-mail: ngopodunav@gmail.com

35

Udruženje građana „Ruzmarin“, Golubinci “Ruzmarin“ the Association of Citizens, Golubinci

U

druženje građana „Ruzmarin“ iz Golubinaca osnovano je 2015. godine sa ciljem da narodne običaje i tradiciju sremačkog kraja otrgne iz ruku zaborava. Članice ovog udruženja svojim spretnim prstima stvaraju ručne radove i spremaju tradicionalna jela po ugledu na naše bake i prabake.

Objekat u kom se nalazi sedište udruženja star je više od jednog veka i predstavlja autentično sremačko seosko domaćinstvo. Udruženje je na sebe preuzelo da ovaj objekat renovira i sve dosadašnje aktivnosti su finansirali sredstvima svojih članova, što pokazuje veliku posvećenost ispunjenju glavnog cilja udruženja.

Međutim, ostalo je još dosta posla, pre svega oko stare kotobanje koja je u ruševnom stanju. Putem projekta „Jaka žena - snažno selo“ nadaju se da će prikupiti sredstva za rekonstrukciju kotobanje i tako sprečiti da se on potpuno uruši.

Jer kako kažu članovi Udruženja, zaista je važno da znamo ko smo i odakle smo potekli, gde su nam i u čemu koreni. Ako ne čuvamo svoju tradiciju od zaborava, jednog dana će nas nestati.

“R

uzmarin” (Rosemary) the association citizens from Golubinci was founded in 2015 with the aim to save the folk customs and tradition of Srem region from oblivion. The female members of this Association, with their skilful fingers, create handicrafts and prepare traditional dishes as their grandmothers and great-grandmothers did.

The building that houses the Association‘s seat is more than a century old and represents an authentic Srem rural household. The Association has taken it upon itself to renovate this facility and has financed all its activities so far with the resources received from its members, which shows a strong commitment to meeting the main goal of the Association.

Nevertheless, there is still a lot of work to be done, first of all, on the old corncrib that is in dilapidated condition.

Through this project, they hope to raise funds to reconstruct the corncrib and thus prevent it from complete collapse.

As the members of the Association, themselves, say, it is really important to know who we are and where we came from, where our roots are. If we do not save our tradition from oblivion, one day it will disappear.

Udruženje građana „Ruzmarin“/“Ruzmarin“ the Association of Citizens 22308 Golubinci, Ul. Inđijska 15; Kontakt/Contact: Miodrag Erceg, +381 (0)63 521 071 E-mail: ruzmarinmija@gmail.com

36

Udruženje građana „Socio-ekologično“, Deč “Socio-ekologično“ the Association of Citizens, Deč

U

druženje građana „Socio-ekologično“ iz Deča osnovano je 2010. godine s ciljem da se bavi očuvanjem životne sredine. Međutim, vremenom su proširili polje delovanja, i danas rade sa marginalizovanim grupama, posebno ističući rad s decom sa smetnjama u razvoju. Za njih organizuju i sprovode terapijsko jahanje na obučenim konjima uz angažovanje licenciranih terapeuta.

U prelepom ambijentu netaknute prirode Bojčinske šume, koja je zaštićeno prirodno dobro, deca uživaju i terapije su višestruko učinkovite. Problem nastaje zimi kad terapije zbog vremenskih prilika prestaju da se održavaju.

Zato je želja Udruženja građana „Socio-ekologično“ iz Deča da putem projekta „Jaka žena - snažno selo“ obezbede sportski balon u kom bi se terapijsko jahanje, ali i razni drugi vidovi rekreacije, moglo održavati bez obzira na vremenske uslove. Velikom broju dece sa smetnjama u razvoju i njihovim roditeljima na ovaj način zajedno bismo olakšali funkcionisanje i ulepšali detinjstvo!

“S

ocioekologično” the association of citizens from Deč was founded in 2010 with the aim to deal with environment protection. Nevertheless, over the time, they have expanded their field of activity and nowadays they work with marginalized groups, particularly with children with disabilities. For these children they organize and conduct therapeutic riding on trained horses and engage licensed therapists.

In gorgeous ambiance of the pristine nature of Bojčinske Šume (Forests of Bojčina), which is a protected natural heritage, the therapies prove manifoldly effective because children enjoy themselves. The problem arises in winter when therapies cease due to the weather.

For that reason, the wish of “Socioekologično” Association from Deč is to provide a sports balloon in which therapeutic riding, as well as other various forms of recreation, could be held regardless of weather conditions. By providing this, we, together, would make lives of many children with developmental disabilities and their parents easier and their childhood much more beautiful!

Udruženje građana „Socio-ekologično“/“Socio-ekologično” the Association of Citizens 22441 Deč, Ul. Braće Savić 16; Kontakt/Contact: Ružica Mrkalj, +381 (0)62 575 298 E-mail: vps.ruzicamrkalj@gmail.com

37

Udruženje žena „Udahni život“, Stanišić “Udahni Život” the Association of Women, Stanišić

U

druženje žena „Udahni život“ iz Stanišića osnovano je pre 10 godina i imalo je svoj razvojni put od slikanja na svili i staklu, grnčarenja, preko rada s decom iz socijalno ugroženih porodica, osnivanja etno kuće, do toga da proizvode i distribuiraju domaće proizvode nastale u plastenicima koji su u vlasništvu Udruženja.

Takođe, ove entuzijastične žene drže različite obuke o povrtarstvu i organskom uzgoju, od proizvodnje rasada, do prerade u gotov proizvod koji na tržištu bolje prolazi od svežeg povrća. Ideja im je da pokažu drugim ženama kako da iskoriste resurse koji su im na raspolaganju, kao što su bašte i okućnica, u cilju ekonomskog osnaživanja jednog seoskog domaćinstva i sticanja ekonomske nezavisnosti.

Kako bi unapredile proces proizvodnje, članicama Udruženja žena „Udahni život” potrebna je ozidana letnja kuhinja u vidu mini pogona za proizvodnju. Tako bi ceo proces bio objedinjen na jednom mestu, znatno bi se uštedelo vreme i samim tim smanjila cena proizvoda koji bi odmah bio pristupačniji potrošačima.

“U

dahni Život” (Breathe Life) the association of women from Stanišić was founded 10 years ago and has had its development path from painting on silk and glass and pottery works, through working with children from socially disadvantaged families, establishing an ethno-house, to producing and distributing home-made greenhouse products owned by the Association.

These enthusiastic women also hold various trainings about vegetable and organic farming, from seedling production, to processing into a finished product that is more favourable at the market than fresh vegetables. Their idea is to show other women how to use the resources at their disposal, such as gardens and infield, with the intention to economically empower a rural household and gain economic independence.

To improve the production process, members of “Udahni život” association of women need a summer kitchen to be built in the form of a mini-production facility. In this way, the entire process would be integrated at one place; it would significantly save time and thus reduce the price of the product, which makes it immediately more accessible to consumers.

Udruženje žena „Udahni život“/“Udahni život“ the Association of Women 25284 Stanišić, Ul. Oslobođenja 92; Kontakt/Contact: Ljiljana Gusić, +381 (0)65 831 11 10; +381 (0)62 824 52 50 E-mail: udahnizivot111@gmail.com

38

Udruženje žena „Višnja”, Grgurevci “Višnja” the Association of Women, Grgurevci

U

druženje žena „Višnja” iz Grgurevaca osnovano je 2008. godine s ciljem da se pomogne lokalnoj zajednici. Ove snažne i entuzijastične žene pokretači su svake radne akcije u svom selu, a sve to s idejom i željom da selo bude lepše i da se u njemu bolje živi.

Pokrenule su akciju obnove fasada na ruiniranim objektima, uređenja parka i dečijeg igrališta. Uspele su i da opreme muzejsku etno sobu.

Od Kulturno-prosvetne zajednice Srbije dobile su priznanje za doprinos razvoju lokalne zajednice i očuvanju kulture i tradicije Srema.

I ovaj put članice Udruženja misle na dobrobit sela i čitave lokalne zajednice pa bi volele da putem projekta „Jaka žena - snažno selo“ obezbede sredstva za pokretanje prerade višnje po kojoj je ovo selo poznato, kao i adaptaciju seoskog pijačnog prostora za potrebe promocije i prodaje proizvoda od višnje.

Uz to im je neophodna savremenija kompjuterska oprema (laptop i štampač) kako bi kvalitetno primenile sva znanja stečena tokom realizacije ovog projekta BSC Biznis informativnog centra za poslovnu standardizaciju i sertifikaciju.

“V

išnja” (Sour Cherry) the association of women from Grgurevci was established in 2008 with the aim to help the local community.

These strong and enthusiastic women are the initiators of any activity in their village, and they have a desire and ideas how to make the village more beautiful and how to live better in it.

They initiated an action to restore the facades of the ruined buildings and to arrange the park and playground. They also managed to equip the museum‘s ethno room.

They received recognition from the Cultural and Educational Community of Serbia for their contribution to the local community development and the preservation of the culture and tradition of Srem.

The members of the Association think about the well-being of the village and the entire local community as well, so they would like to raise funds through “Strong Woman - Strong Village” project for initiating sour cherry processing, of which this village is well-known, and adapting a part of the market place where they can promote and sell sour cherry products.

In addition, they need up-to-date computer equipment (laptop and printer) in order to qualitatively apply all the knowledge gained during the implementation of this project of the BSC - Information Centre for Business Standardisation and Certification.

Udruženje žena „Višnja“/„Višnja“ the Association of Women 22213 Grgurevci, Ul. Školska 11; Kontakt/Contact: Ljilja Nedeljković, +381(0)64 44 91 773 E-mail: udruzenjevisnja@gmail.com

39

Udruženje žena „Vredne ruke”, Botoš “Vredne ruke“ the Association of Women, Botoš “V

redne Ruke“(Diligent Hands)”, the association of women from Botoš was founded in 2007. The women got together to present their place and their work in the best way, but also to set aside time devoted to themselves, socializing and traveling.

Women from Botoš are famous for their Banat culinary specialty, gibančice (a kind of pastry with flour, water, salt). They are excellent cooks and craftswomen for traditional cakes. They enjoy getting together and creating different souvenirs that they sell at events throughout Vojvodina Every year, they traditionally organize the Easter Egg Show, which animates the little ones from the village in a quality way. At the end of June, they welcome rowers of the Tamiš Regatta with a delicious homemade dinner at Botoš Čarda (tavern). They also participate in numerous events throughout Vojvodina where they exhibit their works, and where Botoš gibančicas are in demand.

However, they do not have adequate premises for these activities. Therefore, they hope that through “Strong Woman - Strong Village” project donations they will receive funds to adapt common rooms in the Association premises, which lack toilets, heating, carpentry…

Thus, we will provide tailwind to a group of enthusiasts, empower one rural community and set a good example for everyone around us!

U

druženje žena „Vredne ruke“ iz Botoša osnovano je 2007. godine. Žene su se okupile kako bi u najboljem svetlu prezentovale svoje mesto i svoje radove, ali i kako bi izdvojile vreme koje će posvetiti sebi, druženju i putovanjima.

Botošanke su čuvene po banatskom kulinarskom specijalitetu gibančicama. Odlične su kuvarice i majstori za tradicionalne kolače.

Uživaju da se okupe i zajedno kreiraju različite suvenire koje prodaju na manifestacijama širom Vojvodine.

Svake godine već tradicionalno organizuju Uskršnju izložbu jaja koja na kvalitetan način animira i mališane iz sela. Krajem juna ukusnom domaćom večerom dočekuju veslače Tamiške regate na Botoškoj čardi. Učestvuju i na brojnim manifestacijama širom Vojvodine gde izlažu svoje radove, i gde se obavezno traži botoška gibančica više.

Međutim, nemaju adekvatno uređen prostor za ove aktivnosti, pa se nadaju da će donacijama kroz projekat „Jaka žena - snažno selo” obezbediti sredstva za adaptaciju zajedničkih prostorija Udruženja, kojima nedostaje mokri čvor, grejanje, stolarija…

Na ovaj način daćemo grupi entuzijasta vetar u leđa, osnažiti jednu ruralnu zajednicu i pružiti dobar primer svima oko nas!

Udruženje žena „Vredne ruke“/‟Vredne Ruke“ the Association of Women 23243 Botoš, Ul. T. Markovića75; Kontakt/Contact: Ksenija Grujić, +381 (0)23 877 552; +381 (0)62 858 09 73 E-mail: mz.botos@grad.zrenjanin.rs

40

Udruženje građana „Žene i vino“, Novi Sad “Žene i Vino“ the Association of Citizens, Novi Sad

U

druženje građana „Žene i vino“ iz Novog Sada osnovano je 2012. godine sa idejom da okupi pripadnice lepšeg pola, ljubiteljke vina i da light motiv njihovog okupljanja bude aktivno promovisanje umerenog uživanja u (dobrom) vinu, što one unazad sedam godina uspešno čine. Rezultat delovanja ovog Udruženja je i sve veće učešće žena u oblasti vinogradarstva i vinarstva, sa zvanjem enologa i somelijera, koje se javlja kao logična posledica pojačane čulne osetljivosti osoba ženskog pola na spoljašnje faktore.

Tržište je ovo Udruženje vrlo brzo prepoznalo kao prave promotere srpskih vina, posebno njihovu žensku snagu u vinu, pa se fokus Udruženja sve više usmerava na vinski turizam i promociju vina.

Udruženje je pokrenulo projekat pod nazivom „Carigradski vinski drum” koji ima za cilj da poveže vinare u Srbiji, a naročito žene u svetu vina, i da na najbolji mogući način predstavi svetu naša vina kao brend. Ovaj projekat promoviše čitavu Srbiju kao turističku destinaciju i zemlju koja ima veliko prirodno, istorijsko i kulturno bogatstvo, kao i veoma važnu stratešku poziciju na Balkanu.

Za dalju realizaciju ovog projekta neophodna im je pomoć i podrška u vidu finansiranja različitih promotivnih aktivnosti, nastupa na sajmovima u inostranstvu, kreiranje sajta i promotivnih videa na engleskom jeziku i slično.

Udruženje građana „Žene i vino“/“Žene i Vino“ the Association of Citizens Kontakt/Contact: Mirjana Maksimović; E-mail: zeneivino.ns@gmail.com Web: www.ženeivino.com

“Ž

ene i Vino“ (Women and Wine) the association of citizens was founded in 2012 with the idea to bring together women, wine lovers, and that the leitmotif of their gathering will be active promotion of moderate enjoyment of (good) wine, which they have successfully been doing for the past seven years. The result of this Association’s activities is the increasing participation of women bearing the title of enologist and sommelier, in the field of viticulture and winemaking, which emerges as a logical consequence of the increased sensory sensitivity of women to external factors.

The Association was quickly recognized by the market as a true promoter of Serbian wines, particularly their feminine strength in wine, so the Association‘s focus is increasingly directed on wine tourism and wine promotion.

The association has launched a project called the “Constantinople Wine Road”, which aims to connect winemakers in Serbia, particularly women in the wine world, and to present our wines as a brand in the best possible way. This project promotes entire Serbia as a tourist destination and a country with great natural, historical and cultural wealth, as well as a very important strategic position in the Balkans.

For further implementation of this project, they need assistance and support in the form of financing various promotional activities, participating at trade fairs abroad, creating a website and promotional videos in English and the like.

41

42

Anita Šipanović

P

Kraljice Bodroga i starih šokačkih napeva

regršt blaga, autentičnih karakteristika, posebnih kulturoloških i prirodnih vrednosti, krije se u malenom Bačkom Monoštoru, selu od oko 3.000 stanovnika, u koje se može doći samo prelaskom preko jednog od mostova, koji premošćavaju reku Dunav, njegove rukavce, Veliki bački kanal i kanal Dunav-Tisa-Dunav.

Upravo zbog specifičnog geografskog položaja selo je do danas uspelo da sačuva skoro sve tradicionalne običaje, jezik - ikavicu, veliki deo nematerijalne i materijalne kulturne baštine. Jedan od njegovih bisera u prebogatoj niski autentičnosti, zauzima KUD Hrvata „Bodrog“ koje se bavi očuvanjem, istraživanjem, promocijom, negovanjem i popularizacijom tradicionalne kulture i jedno je od najaktivnijih društava na području opštine Sombor.

Izvorna ženska pevačka grupa „Kraljice Bodroga“, nazvana po srednjovekovnom gradu Bodrogu, koji se nalazio u blizini Bačkog Monoštora, jedna je od najagilnijih promoterki te baštine i reprezentatora narodnog života Hrvata na tlu Vojvodine.

Bogat repertoar „Kraljica“ obuhvata: stare obredne, marijanske, tradicijske pesme koje potiču iz narodne književnosti, pesme koje pripadaju kultu mrtvih i stari napev bećarca. Najveći deo muzičkog repertoara „Kraljicama“ je prenela Katica Pašić, koja je znanja „pokupila“ od „Izvorinki“, ženske pevačke skupine, koja je delovala pri Kulturno-prosvetnoj zajednici „Bački Monoštor“ od 50-tih do 90-tih godina prošlog veka. Nastavljajući započeto „Kraljice“ rade na negovanju i

očuvanju narodne tradicije, permanentno istražujući nematerijalno nasleđe, čiji se tragovi mogu naći u starim spisima, običajima, obrednim pesmama, i u jednom od najstarijih oblika bećarca na području Vojvodine. Danas skupinu vodi Marijana Šeremešić. „Kraljice Bodroga“ egzistiraju od 2001. godine i posvećene su organizaciji nekolicine tradicionalnih manifestacija, rado se odazivaju pozivima na gostovanja i zajedPrema proučavanju Anite Šipanović, Monoštorci vuku nekakav gen ka muzici i muziciranju i odlični su pevači, tako da postojanje ovakve jedne grupe u jednoj maloj sredini, kakva je Bački Monoštor, nije nikakvo čudo. no sa ostalim udruženjima iz sela deluju na širenju kulturne baštine, svega onoga što su im njihovi preci ostavili, pre svega kroz muzički izraz. „Kraljice Bodroga“ poznate su po izvođenju pesama iz sela, ali i pesama iz Slavonije, Baranje, „tradicijskim pismama iz sela“, pesama iz svih krajeva Vojvodine, dalmatinskih i klapskih i pesama koje pripadaju jednoj oblasti Dinarida u severnoj Dalmaciji.

Dobitnice su brojnih priznanja, nagrada.

Gostovale su na eminentnim festivalima.

Godine 2012. „Kraljice“ su nagrađene za očuvanje kulture vojvođanskih Hrvata snimanjem prvog albuma pod nazivom „Alaj piva Šokica“.

- Na njemu se nalazi 15 tradicijskih

pisama sa napevima iz sela i iste godine su snimljeni audio-vizuelni spotovi sa pismama sa divnim predelima SRP „Gornje Podunavlje“. Dve godine kasnije smo takođe u izdanju Zavoda za kulturu vojvođanskih Hrvata snimile drugi nosač zvuka pod nazivom „Faljen Isus, Divice!“, takođe sa 15, ali sada marijanskih pisama, od kojih su neke bile gotovo zaboravljene.

Monoštor je selo koje izuzetno poštuje lik Blažene device Marije, i upravo je ovo bilo posebno plodno tlo za osvežavanje starih, vrednih pisama koje se i danas pivaju upravo sa napevima iz sela podeljene na blagdane: pisme maloj Gospi, velikoj Gospi, preduskršnje, uskršnje, predbožićne i božićne pisme. Pre dve godine jedan kompozitor iz Zagreba je rekao da pisma „O, Marijo, sude od milosti“ potiče čak iz V veka, da je nastala kad i Gregorijanski korali. Zajedno sa KUD-om „Kraljice Bodroga“ organizuju veliki marijanski pučki festival, uvek druge subote jula, i tada ugostimo veliki broj zborova i KUD-ove iz Srbije, ali i Mađarske, Hrvatske i drugih zemalja u okruženju - objasnila je Anita Đipanov, članica „Kraljica“.

Pevačku grupu „Kraljice Bodroga“ čine devojke i mlade žene, Monoštorke, Anita Đipanov, Marijana Šeremešić, Anica Kovač, Anica Pejak, Marija Francuz, Anica Šuvak, Miljana Kovač, Ljiljana Jovanović, Marija Kovač, Evica Roža. Iako bez oficijelnog muzičkog obrazovanja, iza sebe imaju po deset godina aktivnog bavljenja muzikom. Lepotom i snagom svojih glasova, kao i efektnim vizuelnim nastupima ostavljaju upečatljiv utisak na publiku.

43

Tavankutska kruna za papu

Č

ovek ostavlja tragove, otiske u glini, drvetu, kamenu, vremenu... Zašto ne i u slami, ako nje ima svuda uokolo, u izobilju. Od slame su radile ukrase, upotrebne predmete, sve i svašta za vreme dugih zimskih večeri, ili od jednog posla do drugog.

Započete u vremena prvih tavankutskih risara i risarki, tek sa slikom „Rit“ Ane Milodanović na martovskoj izložbi 1962. godine, slamarke izazivaju interesovanje publike, koja se gura da vidi „čudo od slame“. Podržane od akademskih umetnika, predstavnice „paorske umetnosti“ su tokom godina stvorile bogatu izvornu likovnu umetnost utemeljenu na bunjevačkoj narodnoj tradiciji pletenja slame, vezanu za bunjevački narodni običaj proslave završetka žetve žita - Dužijance.

Grupa slikara, Lajoš Đurči, Ludvig Laslo, Lajčo Evetović, Žarko Rafajlović, predvođena Stipanom Šabićem, tada direktorm škole i Ivanom Jandrićem, nastavnikom vaspitanja 17. septembra 1961. godine osnovali su slikarsku grupu i pri OŠ „Matija Gubec” u Tavankutu Likovnu koloniju „Grupa šestorice”. Ubrzo im se pridružilo više ljubitelja likovnih umjetnosti iz Tavankuta (Marga Stipić, Cilika Dulić - Kasiba i dr.), iz Subotice i iz okolnih naselja - Žednika, Đurđina, Male Bosne i Bikova.

U političkim previranjima iz 1972. većina članova napušta Likovnu sekciju i prvih godina nakon toga, na izložbama koje se redovno održavaju, pažnja je posvećivana samo slamarkama, iprkos tome što su slike Cilike Dulić - Kasibe, Marge Stipić, Nine Poljaković, Jele Cvijanov i drugih visoko vrednovane u naivnom slikarstvu na teritoriji SFR Jugoslavije, čime je naivno slikarstvo izgubilo, a slamarice dobile, jer su se Marga Stipić i Marija Vojnić opredijelile za rad sa slamom. Krajem sedamdesetih u školu dolazi nastavnica geografije Ana Crnković, koja preuzima organizaciju sekcije, i što je mnogo važnije, uspeva ponovo da okupi i aktivira „stare“ slamarke: Katu Rogić, Maru Ivković Ivandekić, Anicu Balažević, Margu Stipić, Mariju Dulić, Rozaliju Sarić i dr. Jav-

44

ljaju se i neke nove, među kojima i od 1979. voditeljica likovno-slamarskog odjela pri Hrvatsko-prosvetnom društvu „Marija Gubec“, rođena Tavakućanka gospođa Jezefa Skenderović, nastavnica fizike i hemije u penziji.

- Veliki značaj za rad društva i stvaralaštvo slikarki slamarki imalo je prerastanje Likovne sekcije u Koloniju naive u tehnici slame 1986. godine. Rade se slike veličine 30x40, 35x45 i 40x50, dok su početnicima dozvoljene manje dimenzije. Sve slike urađene na Kolo-

Jozefa Skenderović niji izložu se u Subotici ispred Gradske kuće u vreme Dužijance, a potom u Galeriji u centru Tavankuta. Ove godine održana je 34. kolonija sa 25 polaznika.

Godine 2014. Tavankut je bio domaćin VI Svetskom kongresu slame, sa 46 učesnika iz 13 zemalja sveta, a na pedlog gospodina Morgyn Owens-Celli-a, osnivača American Museum of Straw Art, California (muzeja od slame, u kojem je izložena i kruna od slame gospođe Skenderović, prim. aut.). Dve godine kasnije pozvane smo na Kongres u Poljskoj, a ove i u Vilnius, Litvanija, gde su se pojavile zemlje poput Australije, Japana. Zanimljivo je što se priširuje broj zemalja učesnica, kao i saznanje da se

slamom radi u svim zemljama sveta gde postoji taj materijal, ali da svako radi na sprecifičan, svoj način, tako da sa svakog Kongresa donesemo nova znanja kaže gospođa Skenderović.

Za nju rad sa slamom predstavlja ljubav i odmor. Rad sa slamom traži potpunu posvećenost i već posle nedelju, dve, u zavisnosti od veštine one koja radi, stvaraju se najkvalitetnija dela.

Kaže i da su njena velika ljubav izrada kruna od slame.

- Veliki je ponos i zadovoljstvo kada se vaših ruku delo, koje simbolizuje zahvalnost Bogu svih nas, nađe na oltaru u vreme velikog praznika - smatra naša sagovornica, koja to radi bez ikakve materijalne koristi.

Slamarke izazivaju interesovanje širom sveta. Na međunarodnoj izložbi naivne umetnosti u Moskvi 1976. godine Ana Milodanović osvojila je zlatnu medalju za svoj rad od pletene slame.

Japanski biznismen, gospodin Honda, za vreme posete Vojvodini jedino što je kupio bile su dve slike od slame.

Ivo Škrabalo je autor prvog dokumentarnog filma o slamarkama „Slamarke divojke” iz 1970. godine, a Vida Tomić i Radoslav Moskovlić su 1988. snimili dokumentarni film pod nazivom „Čudesan odsjaj slame”. Dokumentarni film scenariste i redatelja Branka Ištvančića „Od zrna do slike“ (2012), osim poetske priče o slamarkama, otkriva i istinu o kruni Pavla VI (1963-1978), prvog pape koji je putovao, posetio pet kontinenata i poslednjeg okrunjenog tijarom, trostrukom krunom koju je, videvši ogromno siromaštvo stanovnika Latinske Amerike, u želji da im pomogne, na aukciji prodao u korist siromaha.

Na predlog subotičkog biskupa, Matiša Zvekanovića, Mara-Marija Ivković Ivandekić, slamarka na velikom glasu i dobitnica nagrade Pro Urbe (za grad), je sa Katom Rogić napravila tijaru od slame, koju je Kata lično, 1964. godine predala papi u Vatikanu. Replika tijare od slame iz Tavankuta danas se nalazi u Muzeju u Parmi. Da nije filma i Zaklade Adris i dalje bi bila evidentirana kao poklon iz Okeanije. Srećom, greška je ispravljena.

KUD Piskavica čuvar srpskog kulturnog identiteta

U

Piskavici, naselju na širem području grada Banjaluke, kojoj administrativno pripada, živi manje od 4.000 etno orijentisanih stanovnika, čuvara kulturnog identiteta. Najistrajniji među njima su članovi KUD „Piskavica“ osnovanog 2002. godine, danas sa 180 članova, koji sprovode misiju negovanja narodne tradicije kroz običaje, igru i pesmu, koje su do sada predstavili u 16 evropskih zemalja. Spajajući folklornu tradiciju sa gastronomijom, osmislili su i specifičan turistički proizvod prikaza narodnih običaja, pa je njihovo mesto jednako interesantno i studijskim i turističkim grupama, posebno onim iz Slovenije.

Sekretar i umetnički rukovodilac KUD „Piskavica“, gospodin Mirko Arambašić, kaže da je najbrojnija sekcija u društvu folklorna sa dečjom grupu do 12, omladinskom do 17 i izvođačkom, starijih od 17 godina. U muzičkoj sekciji deluje narodni orkestar, pevačka grupa i vokalni solisti.

Društvo je jedinstveno po radu na izvornom narodnom stvaralaštvu sa prezentacijom starih narodnih običaja uz tradicionalne izvorne pesme potkozarskog kraja.

O kvalitetu rada KUD-a mogla je da se, osim Republike Srpske uveri i Republika Srbija, pobedom članica Ženske pevačke grupe „Šljivika“ 2014. Iste godine Radovan Jorgić je svirajući tamburu trožicu, u kategoriji sviranja na narodnim instrumentima, stigao do finala.

- Ovo je slika društva koje se isključivo bavi negovanjem i čuvanjem tradicije i običaja potkozarskog kraja. Bavimo se čuvanjem i negovanjem tradicije i običaja sa ovih terena, jer će izumreti ako to neko ne nastavi - kaže gospodin Arambašić.

Pevanje izvornih srpskih pesama

Ipak, zadovoljstvo rada KUD-a ne može da podeli sa generalnim stanjem u zemlji.

- Obišao sam celu Evropu i video da svako svoje ceni, voli i ističe, a tuđe poštuje.

Dao sam sebi u zadatak da isto to primenim u svojoj sredini. Meni je najlepše moje, a svačije tuđe mi je lepo i poštujem. To je logika kojom se vodimo u „Piskavici“. Moje nezadovoljstvo proizilazi iz činjenice da se u Republici Prikaz narodnog običaja - krsne slave Srpskoj na svim nivoima promovišu tuđe tradicije i tuđe kulture više - Ideja festivala je da prikaže tradicinego naša. Interesantno je da stranci više ju i običaje, da bi svi koji to žele, mogli prepoznaju domen naše narodne umetno- da vide svu raskoš narodnog stvaralaštva sti nego što je to slučaj sa našim ljudima. ovog kraja. Sve što radimo želimo da staSmatram da sve treba da bude zastupljeno, vimo u funkciju turizma, da dovedemo ali da država i institucije moraju da podr- ljude da vide, uživaju i plate za taj doživžavaju i naš rad, jer se brinemo o našoj ljaj. Rešenje vidimo u bavljenju seoskim prošlosti, a samim tim i budućnosti. Moja turizmom, u stavljanju u funkciju prostordeca, kao i ja rođeni smo u Banjaluci, na nih, proizvodnih i dr. viškova, radi dopunasfaltu. Moja generacija imala je blizak ske zarade i ostanka u svom selu - istakao kontakt sa selom, ove mlađe ga nemaju, i je gospodin Arambašić. da nije mene, moja deca bi imala malo doditnih tačaka sa identitetom naroda kojem Ševa Mira, Kasalović Snežana, Strika pripadaju - objašnjava gospodin Aramba- Tijana, Ožegović Ljiljana su četvorka iz šić, i dodaje da je Srbija otišla dalje, isti- KUD „Piskavica“ zadužena za pripremu čući kroz filmove, festivale, emisije kao slavske trpeze, u okviru prikaza narodnog što su „Šljivik“ i dr., istorijsku baštinu kao običaja - krsne slave, grupama turista. temelj narodnog identiteta.

Dok se muški deo bavi „dočekom gostiju“, Veliki korak je učinjen pre dvanaest žene se trude da starinskim jelima i progodina osnivanjem „Kozara etno“ festiva- izvodima karakterističnim za njihov kraj la na kojem se nadmeću muške i ženske pripreme što bogatiji ručak. Meni je propevačke grupe sa područja Kozare u pe- menljiv, ali uvek se počinje sa domaćom vanju izvornih pesama i sviranju tambure kafom - dočekušom, zatim se iznosti supa, trožice, koji organizuju KUD „Piskavica“ obavezno od domaće kokoši, sarma sa sui Turističke organizacije grada Banjaluka. vim rebrima, oval sa pečenim pilićima, i oval sa prasećim mesom. Tu su i uštipci, proja, sir, kajmak, kolači, domaća rakija i turšija od voća, ili „kozaračka sangrija“, i za kraj opet kafa, sada sikteruša, koja ozvaničava kraj i do šest sati duge posete. Za vreme ručka pravi se pauza, u kojoj muzičari na tamburi trožici i harmonici demonstiraju autentičan etno zvuk kroz prezentaciju izvornih pesama. Sve se ovo odvija u Društvenom domu u centru Piskavice.

Običaj je i zaigrati kolo uz pesmu

45

Loznica postaje najveći

T

Gučevo raj za paraglajdere

uristička organizacija grada Loznica u protekle tri godine na sebe je preuzela ogroman zadatak, da sve bogatstvo na svojoj teritoriji, a to su pre svega dve planine, dve banje od kojih je jedna proglašena kraljevskom, zanosne reke Drine, granice između dve države, dve civilizacije, za koji mnogi tvrde da je najlepša reka u Srbiji, kao i prebogate

Izgled novog Obrazovno-kulturnog centra Vuk Karadžić kulturne tradicije i istorijske uloge koju je imala posebno tokom prošlog veka, da se nametne kao izvrsna turistička destinacija koja do sada nije bila prepoznata kao takva. Međutim stvari se menjaju.

Po rečima direktorice Turističke organizacije grada Loznice, gospođe Snežane Perić, pravci turističkog razvoja Loznice i ovog dela Srbije, zasnovani na četiri oblasti.

Kulturni turizam Loznice baštini manifestaciju „Vukov sabor“ u Tršiću, prvi put održanu 17. septrembra 1933. godine na dan otvaranja obnovljene kuće reformatora srpskog jezika. Tršić je bio poznat po izletničkom turizmu i brojnim školskim ekskurzijama. Tokom 2018., otvoren je Obrazovno-kulturni centar „Vuk Karadžić“ u Tršiću, sa ciljem zaštite srpskog

46

nematerijalnog kulturnog nasleđa, negovanja i popularizacije srpske kulture, srpskog jezika i pisma, kao i dela Vuka Karadžića kroz obrazovnu i naučno - istraživačku delatnost. Centar raspolaže i sa 150 ležajeva, predstavlja ozbiljan turistički proizvod koji nudi mogućnost smeštaja većih grupa, što će sigurno promeniti strukturu gostiju. Odlukom Vlade Republike Srbije „Kulturni predeo Tršić - Tronoša“, odnosno znamenito mesto „Spomen kuća Vuka Stefanovića Karadžića“ sa zaštićenom okolinom, kao nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja i Spomenik kulture od velikog značaja „Manastir Tronoša“ tokom avgusta ove godine prglašeno za predeo izuzetnih odlika I kategorije. Po rečima gospođe Perić to će imati ne samo turistički odjek, već nosi veću turističku popularnost, a pre svega veliku odgovornost lokalne samouprave da sačuva predeo u izvornom obliku.

LiLaLo nova uspešna manifestacija Podrinjska lepotica - Banja Koviljača nosilac je banjskog turizma ove opštine.

Iako se u opštini nalazi i Banja Badanja, Koviljača je ta u kojoj se gosti, zbog lečenja i oporavka zadržavaju dve - tri nedelje.

- Kada pričamo o Banji Koviljači u pr-

Tršić najposećenija destinacija

Loznica - riznica srpskog kulturnog blaga sve vidljivija vom planu je zdravstveni turizam, ali malo ko spominje bogatstvo arhitektura od oko 150 starih vila Banje Koviljače, od kojih je 80 pod zaštitom. Koviljača je banja sa najvećim brojem registrovanih vila u Srbiji, ali tu je i njena okolina sa Koviljkinim gradom. Ono što je imalo uticaja na turističku promet je potpuno renoviran Kur-salon otvoren 30. decembra 2018., u godini kada je Specijalna bolnica obeležavala 160 godina organizovanog lečenja i 110 godina od kada je Кralj Petar I Кarađorđević sagradio prvu modernu zgradu za banjske terapije - rekla je direktorica.

Pravi bum poslednjih godina doživljava tzv. „Drinska rivijera“, jer obala Drine pruža mogućnost provoda identičnom onom na moru. Njenoj bajkovitosti, osim čudesne prirode i predela posebnih odlika, doprinose i brojne vikendice, etno sela od Loznice do Ljubovije i Bajine Bašte.

U cilju zajedničkog delovanja, te predstavljanja turističke ponude i turističkih proizvoda, u procesu je osnivanja Turističke organizacije Podrinje. Gradonačelnik Loznice, te čelni ljudi Ljubovije, Malog Zvornika i Krupnja, potpisali su sporazum, a na Sajmu turizma u Beogradu u

turistički centar Podrinja Spomen kosturnica srpskim i austrougarskim borcima u Velikom ratu na Gučevu

Manastir Tronoša februaru ove godine, na zajedničkom štandu je predstavljena čitava regija, što je svojevrsni uvod u najavljeno formiranje jedinstvene Turističke organizacije Podrinja.

Posebno interesantno za turiste naklonjene avanturističkom turizmu su lozničke planine Gučevo i Cer, sa terenima pogodnim za različite vrste aktivnosti, raj su za planinare i sve avanturiste koji vole prirodu. Turisti mogu uživati u vožnji kvadovima, biciklovima, džipovima..., paraglajdingu... Ove planine su pogodne i za Slow Adventure Tourism, sa mogućnostima za rekreativne šetnje, sakupljanje lekovitog bilja. Banja Koviljača je poznata i po velikom broju vrsta gljiva, o čemu svedoči delovanje GD „Ljubomir Vuksanović - Barle“.

TOGL i preko manifestacija nastoji da istakne značaj, lepotu, ali i jedinstvene kulturološke posebnosti ovog kraja na razmeđi puteva prema istoku i zapadu.

- Mi se nalazimo na raskrsnici naroda, kultura i vera i zbog toga smo ovog jula ustanovili trodnevni festival „Na raskrisnici“, na kojem se ukrštaju različiti muzički stilovi. Ono što je do sada možda nedostajalo je bolji vid promocije koji se trudimo, da u poslednje tri godine sveobuhvatno uradimo, jer smatramo da nema manje i više važnog vida promocije, od usta do usta, preko lokalnih, nacionalnih i međunarodnih medija, pa do digitalnog marketinga. Do skoro govorilo se turističkim potencijalima Loznice, a danas, i zahvaljujući medijima, o go-

tovim turističkim proizvodima - naglasila je gospođa Perić.

U promocijama jednog turističkog odredišta veliki značaj imaju manifestacije, jer je to prilika da se kroz svaku od njih promovišu turistički kapaciteti kraja. Turistički poslenici su došli na ideju o neophodnosti jednog događaja, koji će animirati turiste tokom jula i avgusta, kada je broj turista u grada najveći.

- Na moje veliko zadovoljstvo uspeli smo da napravimo jedan nov brend grada - LiLaLo. Loznica je jedinstveni grad u Srbiji što je sačuvao narodni običaj lilanja. Za vreme manifestacije lila se na celoj teritoriji grada Loznice, sa centralnim u porti crkve Pokrova Presvete Bogorodice.

Njen značaj je tim veći što to nije nametnuta manifestacija, iz knjiga, već naprosto performans koji živi u celoj Loznici, a mi smo ga samo učinili vidljivim... Prošle godine, za vreme održavanje prve manifestacije grad je posetilo 3-5. 000 turista, međutim ove godine obogaćen drugim sadržajima festival je imao preko 500 učesnika u raznim programima, a broj turista se popeo na oko 20.000, za pet dana trajanja festivala.

Loznica je iznad svega grad velikana: Vuka Stefanovića Karadžića, Jovana Cvijića, Miće Popovića, vojvode iz Prvog srpskog ustanka Anta Bogićevića. U julu ove godine podignut je i spomenik najmlađem srpskom ratniku Velikog rata, Momčilu Gavriću.

Fotografije: Dejan Budić

Sa jedne od manifestacija u banji koviljači

Etno kompleks Gučevski vajati

Kur salon u Banji Koviljači

47

U kuharicama sve piše

J

edinstvenom izložbom „Najstariji kuvari Evrope” u Narodnoj biblioteci „Dositej Obradović” u Staroj Pazovi, započeta je manifestacija Gastro-Srem koju je svečano otvorio gospodin Zlatko Puntijar, ugostitelj i kolekcionar iz Zagreba.

On je u Staru Pazovu došao u pratnji jednog od njegove četvoro dece, ćerke Ane, studenta hotelijerstva i turizma, i predstavnika šeste generacije porodične tradicije.

Među eksponatima posebnu pažnju izazvale su najstariji vojvođanski kuvar iz 1855. godine, najmanji kuvar na svetu dimenzija 2cm x 2cm („Wiener Kochbuch“, 1900., Beč), jedan od četiri primeraka, sa 136 strana i 100 recepata zapisanih na gotici, koji se mogu pročitati jedino uz pomoc lupe, „Vodič kroz Zagreb“ na ćirilici izdat 1912. godine za goste iz Srbije. Izložba je obuhvatila i stare jelovnike i pribor za jelo od plemenitih metala kakvim su se služili Nemanjići na svom dvoru.

Najstariji vojvođanski kuvar iz 1855. godine Neposredno i uglađeno, sa šarmom jednog Olivera Mlakara, gospodin Zlatko Puntijar je vlasnik objekta, restorana i od pre par godina, hotela. Restoran „Stari Puntijar“ se 20 godina svrstava među devet restorana sa titulom jednog od 100 vodećih hrvatskih restorana - Restautant Croatica i poznat je lovcima na dobre ukuse iz cele Evrope. Ovaj restoran je u tri navrata ugostio i papu: 1994. i 1998. pripreman je domjenak (svečana zakuska) za Jovana Pavla II, a 2013. ručak za papu Benedikta XVI. Odmah pored restorana „Stari Puntijar“ nalazi se kolosalan „Muzej starih kuharica i jelovnika“, te svega što se može vezati za ugostiteljstvo, poput pribora za jelo i kuvanje. Najveći deo muzejske kolekcije čini tri hiljade originalnih austrijskih, francuskih, nemačkih, čeških, švedskih, engleskih, američkih, izraelskih, kineskih, ruskih, egipatskih, nizozemskih i kuharica iz zemalja

48

Najmanji kuvar na svetu 2x2cm bivše Jugoslavije, a čuvaju se i dve hiljade jelovnika, oko petsto starih turističkih vodiča, starinskog pribora za jelo, tanjira i raznog posuđa... Najstarija u njegovoj zbirci je „Nova kuhinja“ putnika i pustolova iz Mainza, Maxa Rumpolta, objavljena 1581., sa čak 2.000 recepata i sa uputima kako se pojedina vina slažu uz pojedina jela.

- To je moj hobi, moja strast, nešto čemu sam posvećen - rekao je gospodin Puntijar i dodao da je četiri generacije pre njega ostavilo solidnu zbirku kuvara, jelovnika i predmeta vezanih za kulinarstvo i gastronomiju, ali je to naspram današnje kolekciji zanemarljivo.

Gospodin Puntijar je proučavao istoriju gastronomije jer mu je uvek u podsvesti bila prisutna potreba da pokaže i dokaže svetu da mi (pod tim podrazumevajući narodne bivše SFRJ), da nismo od juče, da imamo i te kako dugu tradiciju, kulturu, kvalitet i da je to naše nasleđe koje moramo ceniti i sa njim se ponositi. To je i bio razlog osnivanja Muzeja, da sve sakupi na jednom mestu i pokaže strancima, a i nama samima, šta imamo. Po njegovom uverenju, istorija naroda zapisana je u kuvarskim receptima. Samo ih treba pažljivo čitati.

Iskustvo mu govori da našu, balkansku kuhinju više cene stranci, čak joj se i dive, od naših, posebno mlađih ljudi, punih predrasuda prema njoj. Po njegovim rečima, u jednom Beču koncentrisana je kuhinja cele Austro-Ugarske i oni se ponose njome, a mi se divimo toj kuhinji, istovremeno se stideći svoje. Smatra da nešto što se kod nas priprema 200, 300 i 500 godina je naša kuhinja jer je prilagođena našim ukusima. Razmena gastronomskih kultura je dovela do toga da su različite kuhinje prilagođavane ovom podneblju. Tu ima jedan zgodan primer iz čakovečkog dvora grofa Nikole Zrinskog

iz 1662. godine, gde kuvar novodi namirnice koje idu u jelo, i na kraju dodaje komentar da je jelo bolje bez jabuka, koje su u receptu. Kaže i da se nalazimo na raskrsnici puteva, ratnih, trgovačkih i drugih i da su ljudi kod nas dolazili, donosili recepte, isto tako ona najdraža jela su odnosili sa sobom. Nikada nećemo doznati koja jela su kod nas došla i koja jela su od nas otišla, ali ono koje je tu, ono je naše, i uvek treba da govorimo, a umemo i da pokažemo, da imamo najbolju kuhinju na svetu, jer imamo najbolje namirnice i paradajz koji ima ukus paradajza, a paprika ukus paprike...

Po njegovom mišljenju gastronomi i kulinari nisu samo ambasadori jedne zemlje nego i mnogo više.

Zlatko Puntijar demonstrira otvaranje šampanjca sabljom Ritual otvaranja šampanjca sabljom na zahtev gostiju gospodin Puntijar redovno demonstrira u svom restoranu. Prvi put, na ovaj način šampanjac je otvaran na ruskom dvoru. Drugi zabeležen slučaj je u redovima Napoleonove vojske koja je došla do Samobora kod Zagreba, a oni kojima je bio namenjen, kada su malo popili, otvarali su šampanjac sabljom, i tako je ostao atraktivan običaj, koji je rado prihvaćen.

- Sto je jedno veličanstvo oko kojeg se vrti čitav čovekov život, od rođenja do smrti.

Oko stola se okupljamo radi krštenja, venčanja, ratovi su započinjali za stolom i za njim završavali. Isus je okupio apostole oko stola.

Kraljevi i carevi nisu kraljevali i carevali već su stolovali, tako da je veličanstvo stola nesagledivo, a to je nešto što moramo i poštovati i forsirati - poručio je gospodin Puntijar.

Gastro Srem nadmašio sva očekivanja

Veliko interesovanje posetilaca za pripremu tradicionalnih jela

S

ada već kultna turističko gastronomska manifestacija „Gastro Srem”, održana je poslednjeg vikenda avgusta, na Trgu dr Zorana Đindjića u Staroj Pazovi. Okupila je preko 70 izlagača sa najspecifičnijim i najraznovrsnijim proizvodima iz Srema, a kuriozitet je da je manifestaciju posetilo čak 90% više ljudi nego prošle godine.

- Dali smo sve od sebe kako bi se svi osećali ugodno i da pritom prikažemo barem deo svega onoga što u gastronomskom smislu Srem ima da ponudi. Nije bilo lako od najboljih izabrati najbolje. Osim bogate gastronomije, u kojoj su posetioci sigurno uživali, bila nam je dužnost, a i želeli smo da predstavimo, i kulturno nasleđe Srema. Kako idemo u korak sa vremenom, sve to smo upriličili na moderan način, pa tako je i nastao slogan pod kojim se održava ovogodišnja manifestacija „Srem na moderan način” - izjavila je zadovljna učinjenim njene ekipe, direktorica Turističke organizacije Stara Pazova, Dragana Zorić Stanojković.

Prvog dana održan je karavan „Izađi mi na teglu“, a drugog na sredini Trga “Open kitchen show”.

Sremice i Sremci spremali su riblju čorbu, gulaš, čvarke. Sav dobrovoljni prilog koji je sakupljen za degu-

Dragana Zorić Stanojković

staciju ovih specijaliteta poklonjen je u dobrotvorne svrhe. Specijalni gost bila je blogerka Minja Bogdanovski, autorka bloga Minjina kuhinjica, koja je sa Sremicama pripremala čvarke.

Izložbu „Najstariji kuvari Evrope” u Narodnoj biblioteci „Dositej Obradović” u Staroj Pazovi svečano je otvorio Zlatko Puntijar, ugostitelj i kolekcionar iz Za-

Nastup lokalnih kultuno-umetničkih društava

Glumci HPKD Tomislav dočarali Sremačku svadbu

I gledalo se, i probalo se greba u čijem se vlasništvu kuvari nalaze.

- Izloženi su stari kuvari, najstariji srpski kuvar iz 1855. godine, najmanji kuvar na svetu 2cm x 2cm, najstariji vojvođanski kuvar, izloženi su stari jelovnici i viljuške od plemenitih metala kakvim su se služili Nemanjići na svom dvoru izjavio je gospodin Puntijar, koji je prisutnima demonstrirao i otvaranje šampanjca sabljom. Izložba je bila otvorena do 15. septembra.

Prisutni su mogli da vide i običaje svadbe u Sremu. Glumici i glumice iz HKPD „Tomislav”dočarali su kako izgleda sremačka svadba.

Kult u r no u met n ička d r ušt va „Branko Radičević” i „Heroj Janko Čmelik” prikazali su sremačke igre u tradicionalnim nošnjama.

Skulptor Nikola Faller napravio je konja od slame u prirodnoj veličini.

Za kraj, kao šlag na tortu staropazovačkog Gastro festivala, ženski tamburaški orkestar „La Banda“ prošetao je prisutne kroz vreme i sve krajeve sveta. Svirale su od roka do džeza.

Prema rečima prisutnih ovogodinji „Gastro Srem” nadmašio je sva očekivanja. “Gastro Srem” je manifestacija koja čuva tradiciju koju ume da predstavi u skladu sa vremenom u kom živimo.

49

Zrenjaninski Dani piva 20

O

ve godine najveća manifestacija Zrenjanina - 34. Dani piva, od 26. avgusta do 01. septembra, privukla je brojnu publiku najrazličitijih interesovanja, i što je najvažnije, ponovo se točilo Zrenjaninsko pivo, čime je opravdala svoj naziv i temu, kao poveznicu raznorodnih aktivnosti i razloga za dobru zabavu.

Manifestacija je nastala 1986. godine u čast 240 godina proizvodnje piva u Zrenjaninu, kao spomen na 1745-tu, kada je Sebastijan Krajcezen otvorio prvu radionicu za proizvodnju piva, a Lazar Dunđerski 1878., tradiciju proizvodnje nastavio.

Vrhunac kvaliteta Zrenjaninsko pivo dostiglo je sedamdesetih godina XX veka, a tehnički maksimum osamdesetih, sa proizvodnjom od 406.000 hl piva i Tut Guta.

Od marta ove godine Zrenjaninsko pivo se nakon 13 godina opet našlo na tržištu, za sada iz čelarevske fabrike piva Carlsberg.

Da se pivo u ovom gradu shvata ozbiljno potvrdio je, u okviru „Dana piva“ - III Međunarodni naučno-stručni simpozijum „Pivo, pivarske sirovine i oprema“, na kojem su u intervalu od 26 - 29. avgusta vodeći stručnjaci iz sfere pivarstva iz Slovenije, Hrvatske, BiH, Slovačke, Češke, Nemačke i naravno Srbije, prezentovali 40 radova na temu pivarstva.

Sa svečanosti otvaranja manifestacije u Gradskoj bašti potrebne reference. Onog momenta kada simpozijum preraste u kongres dobiće podršku Vlade Republike Srbije, što je od velikog značaja za Zrenjanin i za Republiku Srbiju - rekao je direktor TOOG Zrenjanin, gospodin Zoran Ljubotina.

Ove godine, na 40 lokacija u gradu i okolnim mestima (Mihajlovu, Stajićevu, Ečki...) priređeno je mnoštvo koncerata,

kometu na pesku, preferansu, šahu, sportskom ribolovu, Street Volley-u, gađanju glinenih meta)... Rvački klub „Proleter“ Zrenjanin, kao najtrofejniji klub u gradu, izložbom u Narodnom muzeju, Svečanom akademijom u NP „Toša Jovanović”, te polufinalnim i finalnim mečevima u okviru međunarodnog klupskog turinira na Trgu slobode, tokom subote i nedelje

Nastup Zrenjaninske filharmonije pratilo 25.000 ljudi - Prošle godine smo obećali da ćemo imati Zrenjaninsko pivo i to smo ispunili. Sve su indicije da će u zrenjaninskom pogonu startovati poizvodna linija Zrenjaninskog piva i da ćemo s punim pravom moći da kažemo da se Zrenjaninsko pivo vratilo kući. Sledeće godine, Turistička organizacija Grada Zrenjanina će nastojati da sadašnji Simpozijum o pivu preraste u Kongres, a samim tim, grad dobije status kongresnog centra, za čega ispunjava sve

50

Lepa Brena pevala na prepunom Gradskom trgu pozorišnih predstava, radionica za decu, zabavilišta za najmlađe, sportskih susreta (turnira u fudbalu, košarci, vaterpolu, ru-

obeležio je 100 godina postojanja. Tom prilikom dodeljena su prigodna priznanja za doprinos razvoju ovoga sporta, među

019 uz Zrenjaninsko pivo

Sa proglašenja Mis Zrenjanina 2019 slavodobitnicima je bio i Davor Štefanek, svetski prvak (2014), olimpijski pobednik u Rio de Žaneiru (2016).

TOOG Zrenjanin je povodom dolaska brojnih turista iz zemlje i inostranstva, organizovao panoramsko razgledanje grada i njegove okoline otvorenim dabl dekerima. Gosti su mogli da uživaju u Fijakerijadi, učestvuju u pripremi lovačkog gulaša...

Dan Republike Mađarske i Veče kubanske kulture dalo je festivalu internacionalnu notu, a akcija „TROJKA ŽIVOT“, humanitarni karakter.

Detalj sa rvačkog turnira Gospodin Ljubotina ističe da su prezentacije „Dana piva“ u Temišvaru i Herceg Novom doprinele dolasku turista iz Rumunije i Crne Gore. Na „Dane piva“ došlo je nekoliko autobusa rumunskih turista, a sa hercegnovskim mažoretkinjama znatan broj gostiju iz Crne Gore. Plan je da sledeće godine TOOG Zrenjanin „Dane

piva“ promoviše i u Beogradu i Republici Srpskoj, s obzirom na brojnost turista koji gravitiraju ka ovom području. Osim iz Rumunije i Crne Gore, brojni su bili turisti iz Republike Srpske, Slovačke, čak i Kine, iz mađarskih mesta, Đule, Baje, Segedina i Morahaloma.

Gosti KUD „Pionir“ iz Zrenjanina na XVII Međunarodni festival folklora „LALA“, u okviru „Dana piva“, došli su iz Rusije, Belorusije, Češke, Španije i Rumunije.

Ako bi se prihvatili nezahvalnog zadatka da izdvojimo ono što je na ovoj manifestaciji, koja je osim kvalitetnog piva u neograničenim količinama i ogromnog broja zabavnih, kulturnih, sportskih sadržaja, ostavilo poseban utisak bio bi to nastup Zrenjaninske filharmonije koja je privukla preko 20.000 ljudi, a za jednu od 2.500 postavljenih stolica, moralo se doći i nekoliko sati ranije. Nastupi klasičara na jednoj masovnoj turističko-privrednoj manifestaciji uvršteni su u program 2015., i u startu naišli na veliko odobravanje publike. Ipak, organizatori su imali i sreće da je bilo prelepo vreme, što je osnovni preduslov da jedna manifestacija na otvorenom bude uspešna. Bio bi to i koncert Halida Bešlića na Žitnom trgu, koji je sa oduševljenom publikom prošao bezmalo ceo repertoar.

Da manifestacija bude lepa potrudile

Davoru Štefaneku uručeno zasluženo gradsko priznanje su se učesnice izbora za Miss Zrenjanina, koji je bio i polufinalni izbor za Miss Srbije. Lentu je ponela 17-godišnja Jovana Lišanin iz Beograda.

Sudeći po punim trgovima, ulicama, prostorima i ove godine Zrenjanin možda da se pohvali dobrom posetom, međutim, turističkim radnicima je od broja posetilaca značajnije njihovo zadovoljstvo po-

Halid Bešlić oduševio zrenjaninsku publiku nuđenim, jer to smatraju merilom uspešnosti svog rada. Takođe je značajno da je sve prošlo bez ekscesa, „da ni jedna čaša nije razbijena“, za čega posebno priznanje treba odati dežurnim službama koje su neumorno patrolirale gradom svih sedam dana trajanja manifestacije.

Fotografije: Aleksandar Blanuša

51

Saša Dujin

Velikogospojinski dani u Novom Bečeju prerasli okvire naše zemlje

S

večana litija od centra Novog Bečeja do Manastira na Tiskom keju, 27. avgusta, obeležila je kraj Velikogospojinske fešte koja je od četvrtka, 22. avgusta, u potrazi za zabavom i novim iskustvima i doživljajima, u prelepu banatsku varoš dovela brojne goste.

Organizatori XVI Velikogospojinskih dana pored Opštine Novi Bečej bila je i Turistička organizacija opštine Novi Bečej. Osim brojnih terenskih aktivnosti njenih radnika, prostorije TOO Novog Bečeja bile su centar media pool-a koji je vrveo od novinarskih ekipa, domaćini su 24 sata bili na usluzi svima kojima su trebala uputstva, informacije vezane za manifestaciju.

Od otvaranja Ulice zanatskog piva, preko takmičenja tamburaških bandi i mlađanih pobednika, članova TA „Opus“ iz Novog Sada, do Revije paradnih zaprega i večernjih koncerata koje je započeo maestro Zvonko Bogdan, a nastavile mađarska grupa Pokolgép, punk-rock bend iz Zagreba Hladno pivo, izvanredni Van Gogh i Dejan Petrović, završila Ceca Ražnatović, nije zabeležen nijedan eksces, bilo šta što bi narušilo porodični karakter jedne od najbezbednijih manifestacija u zemlji.

52

Ove godine domaćini su mogli da se pohvale i besprekorno organizovanim Velikogopspojinskim Poljo-festom, brojnim izlagačima na Etno bazaru, programima za decu u Avliji zabavliji i Dečjoj ulici,

Plivačkim maratonom najhrabrijih tiskih plivača koji su savladali deonicu od 2.5 km. Sve to je doprinelo lepom provodu svih onih koji su odlučili da ovaj vikend provedu u Novom Bečeju.

Po rečima direktora TOONB, gospodina Saše Dujina, da nije bilo subotnjeg pljuska, praćenog olujnim vetrom, koji je zahvatio Novi Bečej i pomerio satnicu večernjih koncerata nanevši dosta nevolja izlagačima, te donekle uticao na skromniji odziv publike, moglo bi se reći da je manifestacija protekla u savrešenom redu.

Iako kraft pivo nije novina na ovoj manifestaciji, ove godine velelepnom organizacijom i dovođenjem 20 malih nezavisnih proizvođača napravljen je značajan

korak ka afirmaciji kraft industrije u ovoj sredini i našoj zemlji, i pokazatelj je da interesantni prateći sadržaji, koji prate ovu industriju, imaju veliki broj pristalica - pivoljubaca koji umeju dobro da se zabave.

Gospodin Dujin je istakao da nije lako prevazići ovako kompleksan i dobro zamišljen koncept manifestacije, ali da ima prostora ( i odrenih planova) za neke dopune i dorade, na kojima će TOONB raditi u narednom periodu. Jer, privlačenje turista, kako iz Srbije, tako i iz regiona je osnovni zadatak turističkih radnika, koji nastoje da osim prikaza svog grada u najlepšem svetlu, njegovih urednih i čistih ulica, gostoprimstva svojih stanovnika i gastronomije, podignu atmosferu i kroz zabavne, edukativne, sportsko-rekreativne sadržaje zainteresuju što širi krug stalnih i potencijalnih gostiju.

- Velikogospojinski dani su odavno

prerasli okvire naše zemlje i postali manifestacija sa međunarodnim karakterom. Velikom odazivu domaće publike, pridružili su se tzv. „jugostranci“, a zabeležen je i ne mali broj turista iz Mađarske, Bugarske i Rumunije. Dokaz da oni uzimaju aktivno učešće u našoj manifestaciji je i primer sa takmičenja u kuvanju riblje čorbe „Gospojinskog kotlića“ i pobeda hrvatskog državljanina, višestrukog pobednika Hrvatske, koji je po oceni žirija skuvao najbolju velikogospojinsku riblju čorbu - rekao je gospodin Saša Dujin

53

Banoštorci svake godine otvaraju sezonu grožđebalova

V

ino se ne pije, u vinu se uživa, poručili su Baništorci sa Dana grožđa - vinu u čast, kojima su po 23. put najavili početak berbe grožđa u Srbiji. U slavu nasleđa gajenja vinove loze, podsećanja na lepe stare običaje i namerni da ih sačuvaju od zaborava, meštani Banoštora su i ove godine otvarili vrata svog sela zadovoljni brojem svih onih koji su došli da podele ovu radost sa njima.

Dani grožđa se održavaju prvog vikenda septembra. „Veče vina, pesama i uspomena“ je prethodnica velikoj fešti, koja okuplja lokalne vinare, njihove prijatelje i sponzore i sve one koji su pomogli ovu manifestaciju. Nastavlja se sutradan svečanim defileom učesnika, te prodajnom izložbom lokalnih proizvođača vina, poljoprivrednih proizvoda, uz prisustvo brojnih udruženja žena iz mesta i okoline sa bogatom ponudom slatkih i slanih zalogaja, na mesnom trgu, kraj Dunava. „Da bi u vinu mogli uživati, moraju se poštovati, a pre svega upoznati sorte grožđa, tehnologija proizvodnje vina i umeti ga degustirati na pravi način“, vele domaćini. Tema ovogodišnje manifestacije je bila prikaz tradicionalne prerade grožđa sa porukama predaka o vinu i podrumarstvu, a akademski glumac Ateljea 212, Miroslav Žužić Žule je za sve redovne goste Dana grožđa, i sve one koji će to postati, govorio Zdravicu dobrodošlice.

Manifestacija je i takmičarskog karatera. Ove godine na ocenjivanje je stiglo 67 uzoraka iz Republike Srbije i Republike Hrvatske. Zlatnom medaljom u konkurenciji belih vina nagrađeno je 20, srebrnom 28, a bronzanom 16 uzoraka. Za najbolje belo vino Dana grožđa proglašen je Sauvignon Blanc podruma „Šukac“ iz Sremske Kamenice. Rose vino (Merlot) vinarija Susek, crveno Cabernet Sauvignon Zorana Golubović iz Novog Sada.

Predsednik Kluba vinogradara i vinara „Sveti Trifun“, gospodin Jovan Stojković, učesnik manifestacije od njenog nastanka, uporedio je sliku današnjeg mesta događaja sa travnatim terenom i špediterom sa 200 litara vina, sa prvih manifestacija.

Ono što je od te slike ostalo su ljudi i bik

54

Pozdrav vinskom svetu iz Banoštora koji se, nekada i sada, okreće na ražnju.

- Zahvaljujući opštini Beočin, ova manifestacija, koja je nekada imala nekoliko proizvođača okupljenih oko zadruge, koji su prodavali grožđe, a vino u neregistrovanim podrumima čuvali samo za sebe i svoje prijatelje, održala se do današnjih dana.

Banoštor trenutno ima 10 registrovanih vinarija i nekoliko prostora za prijem turista. Pod vinogradima je 150 ha i kada se to podeli sa brojem od 750 stanovnika sela, Ovogodišnja manifestacija prošla je i u znaku sećanja na rano preminulog, jednog od najvećih vitezova u svetu srpskog vinarstva, gospodina Milana Šijačkog.

Banoštorski vinogradari i vinari, njegovi prijatelji obišli su dan ranije njegov grob, a na ovoj prvoj manifestaciji od njegovog odlaska, na neki volšeban način osetili njegovo prisustvo. izlazi da svaki stanovnik ima po 1.000 litara - rekao je gospodin Stojković.

Predsednik Saveta mesne zajednice, gospodin Radivoje Rakić, izrazio je zahvalnost prosvetnim radnicima koji uče svoju decu mnogim znanjima, a dovodeći ih u punom broju na ovu manifestaciju, obučene u narodne nošnje, i tradiciji, običajima i poštovanju kulturno-istorjskog nasleđa mesta u kojem su rođena. Zahvalnost je uputio i Skupštini opštine Beočin, Sekretarijatu za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo, kao i Ministarstvu poljoprivrede i zaštite životne sredine na sve-

Prikaz tradicionalne prerade grožđa ukupnoj podršci vinogradarima i vinarima u procesu sticanja nivo koji danas imaju.

Proglašavajući Dane grožđa otvorenim, državni sekretar Ministarstva poljoprivrede, gospodin Velimir Stanojević, istakao je da je Srbija poslednjih 20 godina vidno napredovala kada je vinogradarsko-vinarski sektor u pitanju: - Još uvek moramo da radimo da bismo u pravom smislu reči postali prava vinarska zemlja. Banoštor je, sa svojih 10, u odnosu na 350 registrovanih vinarija u Srbiji, dobar primer razvoja u ovom sektoru. Nije slučajno što je ovo mesto gde zvanično počinju manifestacije berbe grožđa, jer pre nego u drugih 77 vinogorja Srbije, ovde stižu bele sorte. Zadatak Ministarstva i Sekretarijata je dalje jačanje ovog sektora, rad na zaštiti geografskog porekla, na desetine više registrovanih vinarija svake godine, ali i podizanje vinograda. Takođe i jačanje prerađivačkog sektora. Za vinarski je ove godine izdvojeno 2.5 puta više sredstava nego prošle, a u idućoj ovaj sektor će biti obuhvaćen merama pomoći EU IPARD programa, i siguran sam da će uskoro Srbija biti prepoznatljiva vinarska zemlja u regionu.Organizatori 23. Berbe grožđa su Opština Beočin. MZ Banoštor, Klub vinogradara i vinara „Sveti Trifun“ iz Banoštora.

Ulica zanatskog piva, novi brend Velikogospojinskih dana

D

obar osećaj za novine organizatora Velikogospojinskih dana, Opštine i TOO Novi Bečej, na ovu manifestaciju je pre tri godine doveo prve proizvođače kraft piva u Srbiji. Odlično postavljena manifestacija praćena intenzivnim marketingom, za samo tri godine postavila je visoke standarde organizacije sličnih događaja.

PR Agencije BIN MARKETING, gospodin Dragan Vukotić, koji stoji iza ove priče, priznaje da je bilo potrebno tri godine za realizaciju početnih ideja i da iza toga stoje objektivni razlozi: - Prve godine okupili smo šest izlagača, sledeće deset.

Ove godine tržište kraft piva se u Srbiji prilično razvilo, pa se pozivu odazvalo 20 zanatskih pivara koji su reprezentovali 80 vrsta svojih brendova. Ono što je sigurno je da je Ulica zanatskog piva pokazala nešto drugačiji pristup manifestaciji, da ima svoju publiku i svoje poštovaoce, koji umesto velikih, komercijalnih koncerata biraju skrovitija mesta uz neafirmisane bendove.

Dragan Vukotić

Kraft pivo je još 70-tih godina prošlog veka u SAD pokrenulo pravu malu revoluciju i kombinacijom isključivo prirodnih sastojaka dalo pivarima mogućnost ispoljavanja kreativnosti bez granica. Posle SAD i pivari iz Engleske, Škotske, Nemačke, Češke, počeli su da stvaraju čitavu lepezu iznijansiranih ukusa i sastava ovog, danas sve popularnijeg pića.

- Mi se nadamo da će zanatsko pivarstvo slediti put

vinara koji su munjevito napredovali i gotovo preko noći ušli u turističku ponudu. Vrlo lako može da se desi i sa pivom - kaže gospodin Vukotić.

Po njegovom mišljenju prisustvo proizvođača na raznim manifestacijama je nužnost i potreba, a ne hir i želja za zabavom. Po njemu, to je najefikasniji vid marketinga, ispitivanja tržišta i upoznavanja sa potencijalnim konzumentima njihovih proizvoda.

Ulica zanatskog piva na Velikogospojinskim danima je pilot projekat koji je zaživeo u punom kapacitetu.

- Možemo da budemo zadovoljni ne samo organizacijom ulice, već i onim što je grad Novi Bečej, kao grad domaćin ponudio pivarima, obezbedivši im smeštaj, upoznavanje sa lokalnom hranom i kupanje u Tisi i mislim da neće biti problem da i sledeće godine dođu - smatra gospodin Vukotić.

I na kraju jedan kuriozitet: Ulica zanatskog piva otvorila je XXVI Velikogospojinske

dane u Novom Bečeju i trajala jedan dan duže od matične manifestacije. Za četiri dana održano je devet koncerata i osam DJ nastupa. Svakodnevno su organizovane razne animacije za publiku, kao što je takmičenje u brzom ispijanju piva za muškarce i dame, a u subotu je organizovano turnir u obaranju ruke. Koliko je ovaj sport popularan, pokazalo je prisustvo predstavnika Saveza Srbije za obaranje ruke i broj od preko 100 takmičara. Ideja za ovo atraktivno nadmetanja bila je veza na važnu ulogu ruke u držanju krigle i u ispoljavanju njene snage.

Ovim svojim izdanjem Ulica zanatskog piva upisala se kao značajna podmanifestacija i dala novi pečat Velikogospojinskim danima.

Ulica zanatskog piva je svojom atmosferom privuka mlađe, urbane ljude, ljubitelje nešto žešćeg zvuka i opuštanja uz hladno piće (pivo) po njihovom ukusu.

55

IX RumFest: Srem i Sremci u punom sjaju vekova iskustva u gajenju vinove loze i spravljanju vina, uz Bogom Mirjana dane uslove - Frušku goru, Dunav Vujasinović i dr., daje Sremcima za pravo da se smatraju jednim od njegovih najboljih proizvođača. Dugo je bilo da su Sremci pravili vino za sebe i svoje i Sveti Ilija, koji je na svoj Dan drage goste, a neki su to vino i propokazao sve svoje gromovničke i davali, a kada su videli kako to lepo druge moći, nije osujetio dešava- ide odlučili su da se njima pohvale nja vezana za najveću opštinsku manife- i u svetu. Zato u Sremu danas ima staciju RumFest, održane ove, kao i pret- veliki broj vinara koji su osvajala hodnih godina, u organizaciji Turističke sa svojim proizvodima značajna organizacije opštine Ruma, prvog vikenda svetska priznanja.

Obraćanje predsednika SO Ruma Stefana Kovačevića avgusta, na Glavnom gradskom trgu, uz Da je to tako potvrdio je i Prvi proogroman broj posetilaca. konzul Reda vinskih vitezova Evrope cerata rok klasika YU grupe i grupe Van Deveti festival dobre, prave sremačke (RVVE) za Srbiju, gospodin Miroslav Mr- Gogh, koji su umeli da zadrže publiku uprhrane i još boljih sremačkih vina i ove go- nuštek, ispred onih koji na najbolji način kos najvećem pljusku. Zahvalila se vitezodine okupio je najbolje proizvođače mesa, promovišu odnos čoveka prema vinu i sve- vima vina koji svake godine daju posebnu, mu onome što vino donosi: svečanu notu ovoj manifstaciji. Podsetila je - Svake godine, na velikoj i na njen humanitarni aspekt, udruženjima i Godišnjoj skupštini našeg reda kompanijama koje su organizovale neki vid u carskom Ajzenštatu (Austri- pomoći, i pozvala sve one koji su u mogućja), u kojem se okupljaju pred- nosti za kupe neke od proizvoda na štandu stavnici ovog reda iz 29 evrop- koji na ovaj način prikuplja sredstva za maskih zemalja, očekuju da im log dečaka iz Rume, Stefana, koji boluje od donesemo naša srpska, srem- teške bolesti. ska vina, za koje tvrde da su Predsednik Skupštine opštine Ruma, iz godine u godinu sve boljeg gospodin Stefan Kovačević je u ime pokrokvaliteta. I ranije njihov kvali- vitelja istakao da je ovo sjajna prilika za tet nije dovođen u pitanje, ali promociju odličnih vina, meda, mesnih i je problem bio što nismo znali drugih proizvoda ovog kraja. da ih upakujemo i na pravi na- Gastronomski specijaliteti su obeležje Grupa blogera u obilasku Rume čin prezentujemo. Sada je to iza i karakteristika Srema, a ova manifestacija mesnih prerađevina i vina iz opštine, sa ko- nas i sve smo vidljiviji, poznavaoci vina osim slike vrednih Sremaca i bogatog izbojima se Sremci diče, uvek spremni da sa nas sve više propoznaju i traže načina da ra proizvoda „njihovih ruku dela“, ima za njima počaste svoje goste koji stižu sa svih dođu do vina kvaliteta koji može da da cilj da pošalje i onu drugu sliku koja pokastrana u, kako vole da kažu, u samo središte samo Fruška gora i Srem. zuje kako Rumljani i njihovi gosti znaju da Srema. U prilog tome govori i činjenica da Direktorica Turističke organizacije op- se vesele i zabavljaju - rekao je gospodin je Ruma smeštena između svinjskog i vin- štine Ruma, gospođa Mirjana Vujasinović, Kovačević. skog Srema, i da u njoj ne manjka nijednog izrazila je nadu da je devet godina iskustva Izreka kaže da Sremci kada su žedni piju ni drugog. u organizaciji RumFesta dalo rezultate i da pivo, a kada žele da uživaju piju vino. Prvi Vole Rumljani da podsete da je u su- je ova godina generalna proba za jubilarnu prokonzul RVVA je zato podržao sve one sednoj sremskomitrovačkoj opštini, čiji se sledeću, i ulaska u klub tradicionalnih, sa koji se lome da li će ili neće biti vinogracentar tada zvao Sirmium, u III veku naše trajanjem od 10 i više godina. dari i vinari da prelome i to postanu, i neće ere, stolovao rimski car M.A. Probus, koji Zahvalila se pokroviteljima manifesta- se pokajati, podsetivši da sve više ljudi u se oglušio o zabranu cara Domicijana iz cije, lokalnoj samoupravi, Ministarstvu svetu živi od vina, pa što ne bi i Sremci od 92. godine, koji je zbog viškova na tržištu trgovine, turizma i telekomunikacija i Po- svojih odličnih, sremačkih. U skladu sa pazabranio proizvodnju vina u rimskim pro- krajinskom sekretarijatu za poljoprivredu, rolom reda „U slavu Boga! U slavu vina“, vincijama van Apeninskog poluostrva, za- vodoprivredu i šumarstvo, kao i Kulturnom sa dopunom: „Čaše gore! Oružje dole!“, sadivši 280. godine na brdu Glavica iznad centru „Brana Crnčević“ na podršci u iz- manifestacija je nastavila da živi i naredna sela Šuljam prvi vinograd. Više od XVII boru i realizaciji muzičkog programa, kon- dva dana.

N

56

Vršački Grožđebal je uvek poziv na veselje i dobru zabavu T

rećeg vikenda septembra svi putevi vode u Vršac, na najveću od svih turističko-privrednih (vinskih) manifestacija - Dane berbe grožđa, koji su u organizaciji Grada Vršca i Turističke organizacije Vršac održani po 62. put.

Domaćini su kao i svake godine pripremili bogat, kvalitetan i raznovrstan program, veliki broj izložbi, među kojima je uvek najposećenija ona posvećena grožđu, voću i vinu; veliki broj sportskih susreta: održana je 8. ulična trka, 4. grožđebalski ragbi turnir veterana, biciklistički karavan „U pohode vinogradima“, Free Climbing na Vršačkim stenama; najveseliji od svih događaja i ovoga puta bio je Dečji maskenbal, a za nešto starije pravi je izazov prisustvo Izboru za Miss Berbe 2019.

Banatski vinski red „Sveti Teodor“, dočekuje tih dana vinske viteške redove iz cele zemlje i regiona i najzaslužniji je što je Vršac 2015. proglašen prvim vinskim gradom u Srbiji.

Na velikoj bini i ove godine smenjivale su se folklorne, baletske i plesne grupe, te lokalni bendovi i tamburaške bande, a večernji časovi bili su rezervisani za velike koncertne nastupe folk i pop pevača.

Najatraktivnija dešavanja ostavljena su za nedelju, poslednjeg dana manifestacije - Bacanje grožđa iz aviona i veliki Vršački karneval, čija je povorka muzikom iz celog sveta preplavila i duginim bojama obojila centralne gradske ulice.

Lepota vršačkog Grožđebala nije vezana samo za manifestaciju, već i za prateće programe kojima se Vrščani uvek iznova potvrđuju kao dobri domaćini, zbog čega je dobrim delom, njihov grad privlačan velikom broju turista. Za ovu godinu TOV je pripremila tri interesantna turistička programa: Gradska tura obilaska tri trga u starom jezgru grada i njihove znamenitosti; obilazak Vršačke kule, Vidikovca i crkve Sv. Teodora na Vršačkim planinama; Put vina goste je poveo do vinskog sela Gudurice i na degustaciju vina.

Puno dešavanja, dobrog vina i slatkog grožđa i sjajnog raspoloženja obeležili su

i ovo 62. izdanje vršačkog „Grožđebala“.

Zadovoljni su bili i domaćini i gosti kojih je bilo iz čitave zemlje, a iz Rumuniji, prema službenim podacima i do 20.000.

Prvi zapis o vršačkom vinu potiče iz 1494., kada je za bure vršačkog vina, dvor ugarskog kralja Ladislava II platio 10,5 dukata. Prva izložba vina u Vršcu održana je u kafani „Kod dva ključa“ 1857. U XIX veku Vršačko vinogorje bilo je među naj-

većima u Evropi i prostiralo se na 17.000 jutara (10.000 ha), a od 1804., vinova loza sastavni je deo grba Grada Vršca. Vinko Lozić, nastao iz pera Vrščanina Jovana Sterije Popovića, zaštitni je znak ove vinske smotre, direktan je potomak Boga Bahusa i počasni gradonačelnik ovog vinskog grada sve vreme trajanja manifestacije.

Fotografije: Boško Ćurčin

57

J

Deset godina manifestacije Dani vrganja na Kopaoniku

ubilarne, X „Dane vrganja“ na Kopaoniku obeležilo je okupljanje velikog broja gljivarskih društava Srbije, članova GD iz Hrvatske, Slovenije i najbrojnije ekipe grljivara iz Grčke, rekordan broj učesnika u kuvanju jela od gljiva. U okviru manifestacije održana je i redovna Godišnja skupština Mikološko-gljivarskog saveza Srbije (MGSS) na kojoj su dogovorene smernice daljeg rada.

Tokom septembra, u organizaciji MK Mountain Resorta, Nacionalnog parka „Kopaonik“, Turističke organizacije Raška i Turističke organizacije opštine Brus, na najlepšoj srpskoj planini održana je, sada već tradicionalna manifestacija „Dani vrganja“. Organizovano sakupljanje gljiva i njihova determinacija, predavanja o gljivama i njihovoj zaštiti, izložba gljiva koja poslovično privlači najveće interesovanje turista, pešačka tura „Foto safari“, te takmičenje u pripremanju jela od gljiva uz bogatu ponudu poljoprivrednih proizvoda podkopaoničkog kraja, podela nagrada najboljima, i uvek pažljivo odabran muzičko-zabavni program lokalnih kulturno-umetničkih društava, ukratko je slika dešavanja koja su ispunila ovaj, sve popularniji dvodnevni događaj.

- „Dani vrganja“ prošli su kao i svake godine u najboljem redu. Ovu godinu obeležilo je čak 16 takmičarskih ekipa, gotovo sve prijavljene u svim kategorijama.

Kvalitet jela je prevazišao sva očekivanja organizatora i mislim da smo ovim druženjima doprineli proširenju ukupne gastro ponude Srbije, ne samo Kopaonika. Postala je stvar prestiža učestvovati na „Danima vrganja“, jer osim druženja, razmenjuju se recepti, saznaju se neke kulinarske tajne - rekao je predsednik MGSS, gospodin Zoran Jelenković, i istakao da uprkos sve većoj prisutnosti gljiva na srpskim trpezama i njihovoj dostupnosti na svim marketima većih gradova, Srbija nije prepoznata kao zemlja gljiva niti u ekološkom, niti u prometnom smislu.

- Još uvek su gljive nepoznanica u našim Zakonima i pominju se samo usput, problem koji MGSS, kao krovna organizacija u državi pokušava da reši, ali još uvek nije našla sagovornika da pomogne u razreše-

58

Pred polazak u gljivarenje nju te enigme - napomenuo je predsednik, i naglasio da bez adekvatne podške države, sve ostaje u krugu ograničenog broja ljudi.

S druge strane, delovanje MGSS se nakon četiri godine od konstituisanja pretvara u svojevrsan pokret sa ciljem podizanja ekološke svesti i popularizacije zdravog načina života, uz edukaciju građana i sprečavanja trovanja. Sledeći korak bi bio razvoj gljivarskog turizma, kulinarstva i drugih aktivnosti koje bi unapredile kvalitet života na teritoriji cele Srbije. Gljivari tvrde da voleti gljive znači voleti prirodu i poznavati je.

- Svim novim članovima koji se priključuju nekom gljivarskom društvu kažemo da prvo moraju da nauče da hodaju po šumi, da nauče kako da se ponašaju prema njoj, da je osete. Tek kada iz svakog od njih izvučete stres i napetost koje nosi svakodnevni život, dolazi u priliku da se zavoli šuma, gljive i specifičan način života koji donosi olakšanje - kaže Zoran.

Trenutno MGSS broji 19 udruženja, a plan je da se do proleća priključe još šest. Da bi MGSS bio 100% operativan u edukativnom i svakom smislu, potrebno je imati 30 do 35 gljivarskih udruženja. Zato je jedna od odluka doneta na Skupštini rad na intenzivnom širenju društava. MGSS intenzivno radi i na obrazovanju svojih članova na nekoliko nivoa, koji bi trebalo da reprezentuje misiju Saveza kao stručnog, savetodovnog, edukativnog tela.

- Zahvaljujući podršci medija, Savez revnosno radi na promociji svog programa.

Između ostalog, javili su nam se otkupljivači gljiva radi edukacije komercijalnih berača, što je prvi stepen obuke predviđen našim Pravilnikom. Do sada smo promovisali 75 nosioca sa zvanjem gljivara i šest determinatora. Za svaki sledeći konkurs za

determinatora kandidati će imati obavezu da između ostalog, u svojstvu asistenta, prođu po dve izložbe, u cilju praktične obuke. Polaganje za zvanje gljivara zakazano je za kraj oktobra na XVI „Susretima gljivara na Iriškom vencu“, kojima Zoran Jelenković se završava ovogodišnja sezona izložbi gljiva i zvanično druženje.

Da gljivari kao i gljive ne poznaju granice primer je i MGSS koji je u julu sledeće godine domaćin Susreta saveza, koji će se, zbog svega što Kopaonik nudi, verovatno održati na toj planini. MGSS će ugostiti gljivarske saveze iz Italije, Grčke, Hrvatske, Slovenije, Češke. Problem sa Makedonijom i Bugarskom, kao i Rumunijom, Republikom Srpskom, BiH, Crnom Gorom je što ove zemlje nemaju formirane saveze i samo jedno do dva udruženja. Jedan pravac aktivnosti MGSS je usmeren i ka pomoći ovim zemljama da oforme nacionalne saveze, s obzirom da raspolaže ozbiljnom količinom znanja i iskustva.

Na Skupštini je posebno bio pohvaljen rad GD „Pečurka“ iz Krupnja za edukaciju dece u „Maloj školi gljivarstva“, i GD „Rujnice“ iz Vlasotinca, koja je po lokalnim školama organizovala kviz „Priroda i mi najbolji drugari“. Za pobednike kviza „Rujnica“ je održala edukativni kamp zahvaljujući predsedniku MGSS, gospodinu Jelenkoviću, koji je obezbedio smeštaj za decu, sredstvima iz projekta i ljudima koji su prepoznali značaj ovog projekta.

Petodnevni kamp je u potpunosti ispunio dečja očekivanja. To je nešto što uliva nadu da će rad sa školama na pozitivnim primerima širiti kroz celu Srbiju.

Tri desetke za Regatu Majke Angeline u Kupinovu

B

aš se potrefilo da 10. Regata Majke Angeline, startuje 10. avgusta u 10 časova. I bila je za desetku. Nikad više učesnika, nikad više čamaca što privezanih za „deregliju“, što „slobodnih“ koji su kružili oko nje i davali punih šest časova neverovatni mozaik na reci Savi. Pritom, organizatori - Opština Pećinci i Turistička organizacija opštine Pećinci, pobrinuli su se da niko od učenika ne ostane gladan i žedan. Šlag na tortu bilo je kupanje u idealnoj Savi, za mnoge iznenađujući čistoj, što dobar deo učesnika nije propustio. Pogotovo što je temperatura toga dana bila baš avgustovska.

A sa razglasa, takođe, čula se muzika svih žanrova.

ova jedna od najlepših. Svaka regata je posvećena Majci Angelini, a na ovoj regati smo slavili i 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, pa smo imali zanimljivo, edukativno predavanje na samom početku, gde je Petar Odobašić iz Turističke organizacije ispričao nešto o hramova Kupinova, jednog od retkih sremskih sela koje, pored toga što je u Sremu najlepše, ima tri pravoslavne crkve. Pored njegove priče učesnici regate su mogli da čuju zanimljivu priču i sveštenika iz Kupinova, Predraga Mihajlovića, tako da se uvek trudimo da naša regata pored zabavnog, sportsko-rekreativnog karaktera, daje mogućnost da se nešto novo čuje i sazna. Osmislili smo i zanimljiv kviz

su u pitanju tradicionalne manifestacije, ali isto tako i nove. Uvek ističemo poljoprivredu, industriju i turizam kao pravce razvija.

Po pitanju industrijskog razvoja opština Pećinci je poprilično odskočila od ostalih opština. Sada smo krupnim koracima krenuli u razvoj turizma. Imamo podršku i Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacije, pokrajinskih sekretarijata, tako da ono što mislim da će opština Pećinci vrlo brzi biti u top 10 destinacija u Srbiji.

Predsednik opštine je najavio uglaganje u izgradnju vizitorskog centra na Obedskoj bari. To je projekat čija realizacija treba da počne ove godine. Realizacija izuzetno atraktivnog vizitorskog centra biće na mestu starog hotela Obedska bara, koji je pre 30-tak godina bio omiljeno izletište Beograđana i Novosađana, kao i lokalnog stanovništva, tako da će to biti još jedan zamajac u razvoju turizma opštine.

- Proširujemo kapacitete smeštaja i prateće turističke ponude. Par godina unazad Obraćanje predsednika SO Pećinci mr Osveženje u reci Sve je proteklo pod budnim okom promovišemo turističku rutu, Željko Trbović Savi Ljubice Bošković koja objedinjuje sve intereTeško je reći ko je bio više zadovoljan - re- koji je u vezi sa ovim predavanjima, propra- santnosti na teritoriji opštine. Mnogo toga je gataši ili organizatori. Ipak, mislim da su to ćen vrednim nagradama (7). Svi učesnici su urađeno na lokalitetima u Ogaru, Kupinovu, bili organizatori, koji su u punom sastavu, na imali pravo učešće u kvizu, a izvlačenje na- Donjem Tovarniku, a tu su i Obedska bara i čelu sa predsednikom opštine, gospodinom grada bilo je na cilju.

Muzej hleba, te kada se sve to lepo upakuje, mr Željkom Trbovićem i direktoricomTO Regata je počela pesmom Biljane Krstić - izletnički turizam daje objektivan razlog za Pećinci, Ljubicom Bošković, uz predstav- Majka Angelina, uz dogovor da od ove pa napredak. Što se tiče smeštajnih kapaciteta, nike lokalne eparhije, podržali ovu manife- svaka naredna, počinje ovom pesmom, kao osim hotela Crystal u Pećincima sa četiri staciju koja je postala svojevrstan brend ne svojevrsnom himnom manifestacije. Nakon zvezdice, kada se napravi Vizitorski centar samo ovoga kraja, već i čitave Srbije. Ispred toga predsednik opštine je je obraćajući se sa planiranih 30-tak ležaja, i sa kategorizoorganizatora manifestacije, Ljubica Boško- prisutnima izrazio zadovoljstvo turističkim vanim privatnim smeštajem u Šimanovcima, vić, direktorica TOO Pećinci, izrazila je za- razvojem opštine Pećinci i obećao dalja ula- u skorije vreme, opština Pećinci će moći da dovoljstvo brojem učesnika i atmosferom na ganja u ovu oblast. se pohvali sa relativno pristojnim brojem regati.

- Lokalna samouprava Opštine Pećinci smeštajnih jedinica - zaključio je mr Željko - Ljudi koji godinama učestvuju kažu da je izuzetno podržava rad TOO Pećinci, i kada Trbović.

59

Povratak dolova

R

Duška Dimović

60

itovi, močvare nekada su nazivani dolovima. Za dolove malo ko zna jer su brzopleto isušeni. Na njihovim gredama nekada su podizani salaši. Obavijeni velom mistike, bila su to neka tajnovita ishodišta, mitski prostori o kojima su se ispredale priče stvarajući neki novi, nepoznati svet, zanavek utisnut u folklornu istoriju naroda vojvođanske ravnice.

Rezervat biosfere „Bačko Podunavlje” na severozapadu Vojvodine, deo je „Evropskog Amazona” koji predstavlja jednu od najočuvanijih ritsko-močvarnih celina na čitavom toku Dunava. U okviru ovog rezervata, koji se prostire na oko 186.000 ha na područjima opština Sombor, Apatin, Odžaci, Bač i Bačka Palanka, nalaze se četiri zaštićena područja, među kojima je izuzetno vredan Specijalni rezervati prirode „Gornje Podunavlje”.

Zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti „Gornje Podunavlje“ je 1989. godine proglašeno za međuna-

rodno značajno stanište ptica (IBA), a pod zaštitom države je od 20. jula 2001. kao prirodno dobro I kategorije (od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju). Kao takvo SRP „Gornje Podunavlje” ima ogroman ekološki značaj u funkciji očuvanja, zaštite i unapređenja prirodnih vrednosti. Na ovom području, WWF (Svetska organizacija za prirodu) u partnerstvu sa Coca-Cola sistemom realizuje višegodišnji projekat revitalizacije vlažnih staništa na lokalitetu Štrbac i obnavlja ekološke funkcije bara Semenjača i Šarkanj.

Duška Dimović, direktorica Kancelarije Svetske organizacije za prirodu o osnovnom konceptu i mogućnostima suživota prirode i ljudi zasnovanim na nizu akcija obnavljanja vlažnih staništa, odnosno bara, kaže: - SRP„Gornje Podunavlje“ je zajedno sa Kopačkim ritom u Hrvatskoj i Nacionalnim parkom Dunav-Drava (1996) u Mađarskoj, najvažnije vlažno stanište uz čitav tok Dunava, osim

njegove delte. To je važno zato što smo proteklih 200 godina, raznoraznim ljudskim aktivnostima, uglavnom ispravljanjem toka reke, koja je nekada mnogo više meandrirala, uništili 80% vlažnih staništa uz nju. To znači da više nema uslova za mrešćenje riba, odnosno hranjenje ptica, osnovnih uslova za bitisanje živog sveta.

Ljudima je oduzeta prirodna odbrana od poplava, jer nije ostavljen prostor gde reke mogu da se izliju i ublaže poplavne talase.

Zbog svega toga je značajno da sačuvamo

na obnavljanju bara. Semenjača, Šarkanj i Široki rit zauzimaju površinu od oko 100 ha. Uz „čišćenje“ bara radimo monitoring ptica i algi i pratimo da li su rezultati revitalizacije staništa bili pozitivini kada je biodiverzitet u pitanju, što su dosadašnji nalazi i potvrdili.

Ona je takođe istakla da je za Rezervat biosfere „Bačko Podunavlje“ bitna mozaičnost staništa, jer su velikom broju vrsta koje obitavaju na ovom prostoru potrebne šume, livade, otvorena vodena staništa, da

postojeća područja i da ih obnovimo. Razlog obnavljanja ove tri bare: Semenjače, Šarkanja i Širokog rita, deo je globalnog partnerstva Svetskog fonda za prirodu (WWF) sa Coca Colom, sistemom kojem je potrebna čista voda za njegove proizvode, zbog čega ulaže prilična sredstva na globalnom nivou. Ovo je deo njihovog šestogodišnjeg partnerstva u šest zemalja

bi mogle da završe sve faze u toku životnog ciklusa. Tipičan primer je orao belorepan koji usled nedostatka vlažnih staništa mora da se hrani van rezervata što dovodi do sve učestalijih trovanja.

Po rečima gospođe Dimović, ovaj projekat treba da pokaže da je u okviru UNESCO-vog programa „Čovek i biosfera“ (Man and Biosphere - MAB) omogućena

dobrobit i za prirodu i za ljude i da upravo zahvaljujući prirodi imamo održivi razvoj. Ovaj projekat usmeren je na zaštitu prirodnih celina na nacionalnom nivou, u Mađarskoj, Hrvatskoj, Sloveniji, Austriji i Srbiji čiji cilj je uspostavljanje jedinstvenog zaštićenog evropskog prirodnog područja Rezervata biosfere Mura-Drava-Dunav - „Evropskog Amazona” na milion kvadratnih kilometara.

- Ideja je da sledeće godine podnesemo nominaciju za prekogranični rezervat Mura-Drava-Dunav. Njegovo proglašenje očekujemo u junu 2020., i to će biti najveće područje u Evropi i prvo na svetu na prostoru pet zemalja. Ovim ćemo pokazati kako priroda i ljudi mogu da fukncionišu zajedno, kako je moguće sačuvati prirodu i omogućiti ljudima da žive u skladu sa njom. S toga moramo da razumemo funkcionalnost ekosistema i važnost njihove zaštite. Danas smo suočeni sa uništavanjem prirodnih resursa radi preterane potrošnje i želje za profitom. Trudimo se da našim aktivnostima uspostavimo dugoročnu kontrolu i zaustavimo negativne tendencije razvijajući kontra argument, da se ne moramo razvijati na račun prirode.

Istina je upravo suprotna, jer sve usluge ekosistema: vodu, hranu, vazduh, uzimamo iz prirode. Ako nemamo bare i mogućnost prečišćavanja voda, ribe nemaju gde da se mreste. S druge strane, podizanjem nasipa onemogućena je prirodna rečna dinamika. U Apatinu i Kopačkom ritu nasip je odmaknut od reke i ima više prostora za njeno plavljenje, što u monoštorskom ritu nije slučaj. Zato što ovde imamo manje vlažna staništa nastojimo vratiti mozaičnost i više otvorenih vodenih površina, koje omogućavaju život vrstama.

61

Muzej Terra - krov za 270 skulptura od terakote

O

bnovljenom starom pogonu fabrike crepa „Toza Marković“ i pretvaranjem u moderno opremljen atelje i muzej na otvorenom koji ga okružuje, 05. decembra 2017. pridružio se Muzej Terra. Smešten je u adaptiran prostor manježa napuštene vojne kasarne „Servo Mihalj“, na površini od 2.100 m².

Ovaj velelepan zatvoren muzejski prostor sa hronološki organizovanom izložbenom celinom čuva izbor iz 35-togodišnje produkcije Internacionalnog simpozijuma skulpture Terra. „Pod krovom“ se trenutno nalazi oko 270 eksponata, od kojih je 100 velikih dimenzija, 170 galerijskog formata, što sa izloženim figurama na otvorenom čini fundus od preko 1.000 skulptura u terakoti.

Terra je jedna od najvećih svetskih kolekcija skluptura u terakoti velikih dimenzija. Veća od nje je samo kolekcija „Ratnici Sjena“ ili „Glineni ratnici“ iz III veka p.n.e. od preko 7.000 skulptura vojnika i konja u prirodnoj veličini, nađena u grobnici prvog kineskog cara Đin Ši Huanga.

Internacionalni simpozijum skulpture u terakoti Terra osnovan je 1982. godine i od tada se održava svake godine od 01. do 31. jula, u zgradi nekadašnjeg Drugog pogona fabrike crepa „Toza Marković“ - objektu industrijske arhitekture izgrađenom 1895. godine. Idejni tvorac i do danas njegov rukovodilac je kikindski vajar Slobodan Kojić, direktor Centra za likovnu i primenjenu umetnost Terra u Kikindi.

Od samih početaka, njeni ustanovitelji su imali jasnu koncepciju: simpozijski način delovanja, uz susret umetnika spremnih da se stvaralački, istraživački i stručno usavršavaju za stvaranje skulptura velikog formata, kakvom se nisu mogli baviti u sopstvenim ateljeima. To je omogućeno

62

i prostorno, i materijalom (glinom) koji je na raspolaganju bio u neograničenim količinama, a od 2012., i tehničkim uslovima, nabavkom velike peći za pečenje skulptura visine do 2.5 metra u jednom komadu.

Od trećeg saziva, 1984. godine vajarski simpozijum u Kikindi dobija internacionalni karakter. Tokom 35 godina kroz njega su prošli umetnici sa svih kontinenata, osim Australije. Koliko je prisustvo na ovom simpozijumu prestižno govori i podatak da svaki umetnik, bez obzira na ime i postignuće, ima pravo jednog učešća. Na Simpozijum dolaze prijavom na konkurs, a krajem godine Umetnički savet odabira od 6 - 8 umetnika, pola iz Srbije i pola iz inostranstva, koji će te godine imati radost stvaranja u ovom posebnom ambijentu.

Domaćini su u obavezi da obezbede jednomesečni smeštaj za sve učesnike, glinu u neograničenim količinama i uslove za rad. Za uzvrat umetnici ostavljaju jednu veliku i dve skulpture galerijskog formata, a sve ostalo što naprave tokom svog boravka, mogu da ponesu sa sobom.

Dosta umetnika koristi ove pogodnosti i pripremi materijal za samostalnu izložbu.

Posebno priznanje Simpozijumu Terra bila je odluka da se skulpture nastale u kikindskom ateljeu predstave na 48. Bijeanalu u Veneciji 1999. godine. Početkom novog milenijuma, Simpozijum Terra

ostvario je saradnju sa Internacionalnim vajarskim simpozijumom u Otavi (Japan), nakon čega je zabeleženo 10 japanskih umetnika, koji su obogatili fundus simpozijuma novom poetikom i likovnim izrazima.

Teritorija opštine Kikinda izuzetno je bogata glinom visokog kvaliteta. Istom onom od koje se u fabrici „Toza Marković“ nekada proizvodila cigla i crep, danas umetnici stvaraju vredna umetnička dela.

Simpozijum Terra ne samo da je „iskoristio“ ovo Bogom dano prirodno bogatstvo, već je doprineo afirmaciji terakote kao osnovnog i krajnjeg materijala za umetnički rad, nasuprot onom u akademskim

krugovima, gde se koristi isključivo kao prelazni (pomoćni) materijal za izradu kalupa. Terra je, pored toga, ustanovljenjem tehnika i tehnologija umetnicima omogućila izradu skulptura monumentalnih dimenzija. Od prvog saziva organizatori su nastojali da u Kikindu dovedu afirmisane umetnike, reprezentativne aktere akuelnih umetničkih tokova i mlade umetnike, predstavnike novih strujanja na savremenoj likovnoj sceni. Na taj način potpomognuto je statasavanje vrsnih skulptora sa ovih prostora koji su formirali slobodniji odnos prema autentičnom skulptorskom obliku i aprstraktnoj skulpturi.

Ne postoji zvanična evidencija koliko je za ovih godinu i po dana od otvaranja, posetilaca prošlo kroz Muzej Terra, jer je još uvek ulaz besplatan, a nadležni ne razmišljaju da to promene. Muzej je otvoren svakog dana od 09 - 17 časova, osim nedelje i ponedeljka.

Vila Pina - gospa u najboljim godinama

N

e samo da odoleva izazovima novog vremena, modernim arhitektonskim rešenjima i dizajnerskim poduhvatima konkurentnih smeštajnih jedinica sličnog tipa, već svojom koncepcijom zasnovanom na autentičnosti i tradiciji, i apostrofiranjem njihovih vrednosti, privlači goste koji se odlučuju da svoj boravak na Zlatiboru za smeštaj u njoj.

Jer, tradicija je ovde u znaku urbanog i prefinjenog, sa primesama patine oplemenjene prirodnim elementima u eksterijeru

i enterijeru, uz praćenje savremenih trendova turističkog poslovanja. Smeštena u Ulici prve partizanske bolnice, donedavno jedinom nedirnutom kutku turističkog Zlatibora, Vilu Pinu je krasila izolovanost i potpun mir u okruženju stoletnih borova, a opet na samo pet minuta od čuvene zlatiborske pijace i centra, odnosno Kraljevog trga i Zlatiborskog jezera.

Uprkos intenzivnoj gradnji u njenom okruženju, gosti i dalje lokaciju Vile Pina smatraju idealnom. Osim već pomenute

blizine svim relevantnim turističkim tačkama, zadržala je svoj mir i nedodirljivost, ostala zgodna kako za porodice tako i za poslovne ljude. U njoj u 14 prelepih apartmana odsedaju porodice sa malom decom koja zbog nemogućnosti dugih šetnji upravo traže smeštaj blizu Dino i Avantura parka i odstalih zabavnih sadržaja. Osim toga, Vila Pina u svom sastavu poseduje dvorište sa raznovrsnim sadržajima za najmlađe, i dok se deca igraju roditelji mogu bezbrižno čitati neko zanimljivo štivo ili opustiti se uz jutarnju ili popodnevnu kafu iz Caffe bara Pina.

Učesnici kongresa i seminara, biraju Vila Pinu zbog njene blizine kongresnim centrima, KC „Romanija“, u SB „Čigota“, u hotalima „Olimp“ ili „Palisad“...

Sportistima je zgodno zbog blizine terena, iako rasutih po Zlatiboru, najviše koncentrisanih u blizini Vila Pina, od hotela „Olimp“ do SB „Čigota“. Tu su otvoren olimpijski bazen, fudbalski, teniski tereni i tereni za odbojku, hala Sporstkog centra „Wai Tai“, kompleks terena u okviru Studentskog odmarališta „Ratko Mitrović“...

Vila Pina je zbog udobnih i prostranih soba, te mini wellness centra (đakuzi, sauna, po želji masaža), pravi izbor za intimne trenutke i romantični boravak parova.

Vila Pina jedna je od prvih „pet friendly“ objekata na Zlatiboru.

Vina Pina poseduje i vlastiti parking.

Vila Pina ima svoje stalne goste, koji uslove smeštaja i uslugu predusretljivih domaćina ne žele da menjaju. Pina ima više gostiju koji joj se vraćaju nego većina drugih objekata.

Besprekorna higijena i poslovična ljubaznost osoblja prevazilaze ponudu svih onih modernih građevina podignutih radi profita, a bez duše, što svakako nije pravac razvoja turizma Srbije.

63

64

Godine Decenija kvalitetnog kvalitetnog smeštaja smeštaja VOYAGER bed&breakfast je prvi objekat VOYAGER bed & breakfast je prvi ovakve vrste u Novom otvoren apriobjekat ovakve vrste uSadu, Novom Sadu,1.otvoren 1. aprila 2003.godine.

U svojoj ponudi la 2003.godine.

U svojoj ponudi ima 15 dvoima 15 dvokrevetnih, četiri ilux trokrevetne krevetnih, četiri trokrevetne apartmani lux apartman za maksimalno 5 osoba, sa za maksimalno 5 osoba, sa ukupno 47 kreukupno 47 kreveta od kojih je 11Sve dužine veta od kojih je 11 dužine 220cm. sobe 220cm.

Sve sobe su prostrane, od su prostrane, veličine od 26 do 67veličine m2, opre26 do 67 m2, opremljene klima uređajem, mljene klima uređajem, PC računarom sa PC sa Wi-Fi internet konekciWi-Firačunarom internet konekcijom, kablovskom TV, jom, kablovskom TV, telefonom, elektrontelefonom, elektronskim sefom, frižiderom, skim sefom, frižiderom, terasom, sigurnoterasom, sigurnosnim vratima. snim vratima.

VOYAGER bed&breakfast se nalazi na 500m VOYAGER bed & breakfast se nalaod geografskog centra grada, 300m od Duzi na 500m od geografskog centra grada, nava, a u neposrednoj blizini Sportsko-po300m od Dunava, a u neposrednoj blizini slovnog centra “Vojvodina”(SPENS), UniverSportsko-poslovnog centra “Vojvodina” zitetskog kampusa, uz odličnu saobraćajnu (SPENS), Univerzitetskog kampusa, uz povezanost sa svim delovima grada. sa U blizini odličnu saobraćajnu povezanost svim su banka, pošta, menjačnica, ATM, restorani, delovima grada. U blizini su banka, pošta, pekare, picerije, food, kafei, apoteka, menjačnica, ATM,fast restorani, pekare, picetržnifast centar, teniski teretana, rije, food, kafei,tereni, apoteka, tržni bazeni, centar, putničketereni, agencije, gradski bazeni, prevoz i taksi… teniski teretana, putničke U prostoriji pored recepcije agencije, gradski prevoz i taksi…na raspolaprostoriji pored recepcije ganjuUsu 2 desktop računara sa na 120raspoMB/s laganju 2 desktopkao računara sa 16skener, MB/s internet su konekcijom i štampači, internet konekcijom kao i štampači, skefax aparat, digitalni fotoaparat.

Gostima je ner, fax aparat, digitalni prezentacija fotoaparat. iGoomogućena organizacija sastima je Za omogućena organizacija prezenstanaka. ovakve potrebe na raspolaganju tacija i sastanaka.

Za ovakve potrebe su audio-vizuelna oprema i kompjuteri. na raspolaganju su audio-vizuelna Objakat je prilagođen osobamaoprema sa invali-i kompjuteri. ditetom. Poseduje sopstveni parking prostor Objakat je prilagođen osobama sa sa video nadzorom. invaliditetom.

Poseduje sopstveni parking Doručak je organizovan na principu švedprostor sa video nadzorom. skog stola (buffet) u sali sa 30 mesta.

Doručak je organizovan na principu Osim noćenja sa doručkom B&B nudi došvedskog stola (buffet) u sali sa 30 mesta. datneOsim mogućnosti pranja iB&B peglanja noćenjausluga: sa doručkom nudi veša, kao i room servisa. dodatne mogućnosti usluga: pranja i peZa visok usluga VOYAGER B&B je glanja veša,kvalitet kao i room servisa. nagrađen od strane Privredne VojZa visok kvalitet uslugakomore VOYAGER vodine, a 2015. godine i nagradom za kvaliB&B je nagrađen od strane Privredne kotet usluga od BOOKING.COM, uz ocenu kvamore Vojvodine. liteta od 9,3.

VOYAGER bed&breakfast

Stražilovska 16, 21000 Novi Sad Serbia, Tel: +381 21 453 711; Fax: +381 21 453 712; Web: www.voyagerns.co.rs E-mail: voyageragencija@sbb.rs; Skype:voyager.bb GPS: 45°14’53’’N 19°50’57’’E

5965

Golf City centar u srcu Novog Sada

U

okviru novosadskog Sportsko-poslovnog centra „Vojvodina“ (SPENS), otvoren je „Golf City“ centar, jedinstven sportsko-turistički kompleks u Srbiji.

Cilj ovog, za grad važnog projekta, jeste promocija golfa putem organizacije škole golfa, rekreacije, aktivnosti u skladu sa sportskim duhom, etičkim principima i zdravim načinom života. „Golf City“ centar razvija aktivnosti promocije sa željom privlačenja pre svega dece, rekreativaca, iskusnih golfera, ali i svih spremnih na druženje uz ovaj, po rečima Saše Jokića, „najmasovniji individualni sport na svetu“.

- Sadržaji „Golf City“ centra su između ostalih, „Driving range“ - za ispucavanje odnosno mesto dugih udaraca, gde može da se trenira sa svim štapovima; „Putting green“ - za vežbanje završnog udarca na zastavicu; „Putting course“ mini golf teren sa devet polja za takmičenje i vežbanje kratkih udaraca na rupu.

Takođe smo postavili i golf simulator na kojem može da se trenira, ali i odigra svih 18 rupa na nekom od 20 svetskih golf terena, a u zatvorenom prostoru, što je i atraktivno i zgodno, kako za treninge, tako i za one koji žele da igraju ali nemaju vremena da odu na veliki teren. To sve omogućava svakom ko dođe u „Golf City“ centar da može da odigra svoju partiju golfa - objašnjava gospodin Jokić.

Rad „Golf City“ centra organizovan je po principu Golf akademije u trajanju od 12 sati, posle čega se do bija zelena karta i mogućnost igranja na terenima širom sveta.

Još jedan od važnih ciljeva „Golf City“ centra je razbijanje predrasude da je golf skup, elitni sport, jer bukvalno svako može da ga priušti. Posebno je atraktivan za mlade, što su iskusili neki od naših mladih golfera koji su primećeni od skauta nekih američkih koledža i postali njihovi studenti sa bezmalo punim stipendijama. Osim nastavka školovanja otvaraju se uslovi za

kvalitetnim bavljenjem ovim sportom.

U okviru „Golf City“ centra nalazi se i Club House, mesto okupljanja i druženja, koje je po pravilu u prijatnom ambijentu.

Sve to uspeli su da uklope domaćini ovog kluba, koji je za vrlo kratko vreme stekao brojne pristalice uživanja na ovakav način.

Osim za trenutke predaha, Club House je predviđen i za team building i korporativna okupljanja. I u tom segmentu je pridobio brojne klijente zadovoljne konkretnim aktivnostima i organizacijom istih.

Po njima, najveća privilegija je da nauče osnove ove zanimljive igre, od pravila u golfu do udaraca, odigraju svoj prvi turnir, a sve to uz jedno lepo druženje.

Club House je predviđen za organizaciju prezentacija, promocija, kulturnih događaja, predstava kao i muzičkih događaja.

- Ideja je da „Golf City“ centar živi ceo dan, što je omogućeno programima u Club House, ali i reflektorima koji dozvoljavaju igranje golfa svakog dana do 23:00 - kaže gospodin Jokić i sve su indicije da će tako i biti. „Golf City“ centar je prostor posvećen pre svega jednom atraktivnom sportu.

Osim što će vidno pojačati turističku ponudu grada, nije teško pretpostaviti ekspanziju golfa ne samo na teritoriji Novog Sada, već i cele Srbije, jer dobar primer svi rado slede.

SAVRŠEN ODMOR NA ZLATIBORU

66

Hotel OLIMP Zlatibor Miladina Pećinara 1 31315 Zlatibor +381 (0)31 842 555 +381 (0)31 848 054 faks: +381 (0)31 841 953 hotelolimp@mts.rs http://www.hotelolimp.com

FRUŠKE TERME „Fruške terme“ predstavljaju prvi luksuzni hotelski kompleks u Srbiji koji objedinjuje devet termalnih bazena, najsavremenije konferencijske sale, SPA&Wellnes Centar, restoran i preko dvesta smeštajnih jedinica. Na površini od 29.000m², „Fruške terme“, postaće omiljeno mesto kako za domaće tako i strane turiste. Banja Vrdnk iz godine u godinu beleži stalni porast noćenja, kako zbog svoje idealne lokacije, Nacionalnog parka Fruške gore, blizine gradova Beograd (70km) i Novog Sada (23km), tako i aerodroma koji se nalazi na samo 45 minuta vožnje.

Prelepa priroda, preko 200 sunčanih dana u toku godine,vazduh koji banju Vrdnik svrstava u red vazdužnih banja i termo mineralni izvor glavni su razlog odabira naše ponude za idealan boravak. www.frusketerme.com info@frusketerme.com +381 63 495 477