Gabimet ne Mjekesi Dr.Besi per DBMI

1

Gabimet ne Mjekesi

Gabimet ne Mjekesi Vol. I

ÍžShkenca e mjekesise na ofron kuren & kujdesin, asnjehere nuk na ka premtuar garanci ne cdo nderhyrje & mungese absolute te gabimeve.Í&#x; Dr. Besi

Gabimet ne Mjekesi, Vol I. ed I-re , Dr. Besi per DBMI Londer, Britani e Madhe, Shtator 2016 - Shkurt 2018

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne permbledhje, sistemime e shtesa; te postimeve nga muajt Shtator-Tetor 2016, Shkurt-Mars 2017 dhe Shkurt 2018.

Analize ne gabimet mjekesore & ceshtjet e mprehta te koheve te fundit, pertej sensacioneve dhe pasqyrimeve mediatike.

Trajtimi behet ne parim, sipas misionit te DBMI, pa ndikime dhe krejtesisht i pavaruar nga institucione, organizma, grupe e individe. Te gjitha te drejtat e rezervuara per Dr. Besi / DBMI. Londer Shtator 2016 - Shkurt 2018.

3

Gabimet ne Mjekesi

Qellimi, Origjinaliteti, Dobia e DBMI ne Gabimet Mjekesore Qellimi, hapja e studimeve ne nje fushe te re duke ndihmuar komunitetin dhe profesionistet e mjekesise; Interesi Publik.

Origjinaliteti, gabimet mjekesore jane te patrajtuara ne aspekt mjekesor, juridik e social. Kete po e bej i pari me gabimet_ne_mjekesi vol I, si vazhdimesi ne materiale e analiza prej 4 vitesh te DBMI_online (doctor besi medical information) Pse jemi kaq mbrapa? Shpesh kam dhene argumenta, me ndiq gjate librit por disa po i rendisim ne fillim. 

Gabimet Mj ne bote filluan te studiohen ne 40 vitet e fundit, me theks e shqetesim serioz ne keto 10-20 vite



Frika, padija e disa faktore ndalojne permendjen e tyre

Faktori politik. Sistemi komunist (1945-1990) s toleronte ide ku mjeket bejne gabime si mjeket kapitaliste Flasim per pranim faktesh, gabime ne % kaq te lart Faktori juridik.

Mungonte platforma ligjore, penale e civile per te akuzuar/ e mbrojtur, profesionistin per gabimet mjekesore. Faktori Mjekesor. Ne ato vite, si kudo ne bote, mbizoteronte epoka paternaliste e mjekesise. Mjeku i di te gjitha dhe flet si urdherues, vendos ecurine e mjekimit, sa duhet dhene/ e thene pacientit. Ndryshe nga bota, ne Shq. kjo epoke po zgjat akoma.

Faktori Njeri. Mjeku-si-Profesionist marre ne rrjetezim kompleks, ku ai/ajo, a le te themi shume prej tyre s duan te kuptojne dhe te pranojne se gabimet mjekesore jane fenomen ditor ne cdo vizite, klinike e spital.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Mentaliteti eshte i tille. Mjeku eshte tranjuar te mendoje dhe e shpreh (se i intereson deri-diku) se gabimet mjekesore jane per ekspertet e mjekesise ligjore. Gjate librit do shpjegoj te plote sa katastrofike eshte kjo menyre mendimi. Gabimet ne mjekesi fillojne shume me pare se te perfundojne te mjekesia ligjore (ose forensike) qe ngelet njera nga mundesite qe kemi por jo e vetmja. Ne fakt, pika ekstreme ku perfundojne gabimet. Duke e larguar problemin e spostuar drejt nje institucioni qe zakonisht merret me vdekje e autopsi, dhe veprat penale, s kuptohet se kjo larje duarsh eshte nje nga kontributet (direkt, e indirekte) ne kriminalizimin e sotem te mjekesise.

Ne ceshtje te mprehta, mjeket nen akuze e arrest kane pare se fjala e kolegeve/eksperte, s vlen para konkluzionit te mjekesise ligjore. Duke ngelur te zbuluar atehere kur kane nevojen me kritike per mbeshtetje. Ne thjeshtezim, mjekesia klinike bazohet ne dinamiken e papredikueshmerine e biologjise njerezore (propabilitet & te panjohura) mjekesia ligjore regjistron fakte post-mortum. Pa hyre me tej tani por eshte fondamentale; edhe kur forensikes i rezulton individi i demtuar/vdekur nga mjekimi/ mos-mjekimi, kjo nuk perben prove se mjeku (a) ka gabuar (b) ka dashur te shkaktoje gabim/vdekje me qellim.

Faktori teknologjik e llogjistik. Megjithese shume gjera kane ndryshuar, mjeku Shqiptar eshte lene ne balte. Reflektohet ne terren e online, ku s ka nje faqe zyrtare per informacion mjekesor, pa llogaritur debatin, arsyetimin e konkluzione profesionale mes mjekeve. Mjekesia informative e shek XXI ka mungesa te dhimbshme online. DBMI ka bere shume perpjekje te ndryshoje kete me cdo forme qe kam ne dispozicion.

5

Gabimet ne Mjekesi

Faktori social. Duke pare e ndjere antagonizmin ekstrem te publikut, mjeku ka frike te pranoje gabimet e veta e te sqaroje me raste konkrete per gabimin mjekesor. Nese flet, behet me cudi, pathos, justifikime e ton elegjiak; shtyre vec pas ceshtjeve mediatike. Frika nga dyshimi ne reputacion e aftesi, e terheq ne nivel ankimor, perfunktor dhe te pergjithshem. Kjo frike eshte e dyfishte. Nga: (a) pacientet & opinioni publik (b) koleget Shkaqet dhe faktoret nuk kane me rendesi para nje situate te gangrenizuar qe po trondit sistemin shendetesor, sistem me aq goditje sa funksioni i tij eshte ne pikepyetje serioze ne te pakten 80-85% te popullates; fakt qe reflektohet dhe nga konkluzionet e organizmave nderkombetare.

Dobia e DBMI. Nese shteti, institucionet dhe mjeket, preferojne te heshtin, te largohen apo te injorojne (me/a/pa deshire) nje fenomen per te cilin bota moderne pranon: ÇŽgabimet mjekesore sot jane shkaku no.3 per vdekshmerite ne spitaleÇŻ kjo nuk me ndikon fare. As mund te me ndalojne ta

trajtoj si specifike e ne teresi. Publikut si duhen me arsyet dhe mungesat, ai meriton fakte, % e rezultate. Popullata Shqiptare by en large (sic) e ka humbur besimin ne sistemit shendetesor por une ngelem me bindje se megjithe problematikat aktuale, ekziston nje % e larte mjekesh te dedikuar, te cilet po punojne dhe sakrifikojne cdo dite per te miren e perbashket ne ndihme te pacientit dhe te komunitetit.

Kete e besoj plotesisht edhe do e provoj per lexuesit e mi nga ana statistikore, ne publikimet e ardhshme.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Pasqyra e Lendes

7

Gabimet ne Mjekesi

Dedikim Ne raste te librave te ketij formati; ku duhet shume pune dhe shume kohe ne hulumtime, kerkime, analiza e studime; autori falenderon bashkepunetoret, researchers (sic) qe e ndihmuan, korrektore, editore, hartuesin e kopertines dhe kolege; publikuesin, familjen e miqte dhe vazhdon sipas stilit personal.

Meqenese persa me lart, nga kopertina te publikimi online ne formatin e-book, i kam bere vete te gjitha; kete rradhe do shkruaj nje dedikim special e gjitheperfshires. Sic eshte dhe subjekti qe trajtojme - gabimet mjekesore. Kete liber ja dedikoj cdo Lexuesi Shqiptar kudo te jete. Kam filluar i pari nje fushe te re, Shqiperia s ka precedente as studime ne gabimet mjekesore. Si i tille e kuptoj vleren qe keto materiale do kene nje dite per cdo lexues; 1 pacient, nje jurist dhe 1 mjek.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nisur nga Interesi Publik e duke analizuar fenomenin ne disa kendveshtrime kam marre nga pervoja ime ekstensive ne kryqezime multi-disiplinore; me kerkime e studime ne mjekesi, filozofi, psikologji, jurisprudence, deontologji_etike, statistike e modele te shendetit publik nga disa vende te botes. Libri do sherbeje si gur kilometrik per pacientet e familjaret e tyre; per avokate, prokurore e gjygjtare; per personelin shendetesor e kedo qe do preket dhe/ose interesohet per gabimet mjekesore.

Pasi te sqarojme problematiken dhe ndryshojme mentalitetin menjehere duhet filluar me ndertimin e strategjive & protokolleve institucionale per gabimet ne mjekesi. Libri eshte shkruar per ti ndricuar rrugen lexuesve, pacienteve & profesionisteve; per ti sherbyer Shqiperise. E gjitha rruga per kete liber fillon nga Alma mater e imja, Fakulteti i Mjekesise ne Tirane, ndaj falenderoj pedagoget qe kane ndikuar ne edukimin tim mjekesor. Dr. Bestar B. Braha, Londer. 02. 2018

9

Gabimet ne Mjekesi

Deklarim Interesi Materniteti i Tiranes, gati 4 dekada me pare. Nje 8 vjecar i veshur me te bardha rrinte ulur ne cepin e nje dhome spitali.

Nena e tij shtatezene gjindej e shtrire ne krevat. Ne pavion ishte qetesi. Hapet dera. Me furi hyn mjeku primar, ndjekur ne distance te respektueshme nga studentet e specializantet. Dr sheh pacienten. Me pas kartelen. Ngre koken dhe shperthen:

A te kam thene, ty nuk dua te te shoh me ketu??

Pa hyre ne detaje, gjate vizitave e bazuar ne lindjen e 8 vjecarit urdheri i profesorit kish qene i prere: s mund te besh femije tjeter, rrezikon jeten. S do zgjatemi si jeta e saj qe ne balance gjate-e-pas lindjes ku mezi shpetoi fale kujdesit fenomenal nga mjeket e maternitetit. Nga ajo dite, shendeti i saj u derrmua.

Funksiononte part-time si njeri dhe me veshtiresi ne rritjen e 2 femijeve. She made it, but only just (sic) Ne sakrifice per te ardhmen, gruaja rrezikoi te humbe te sotmen. Ishte Prof.

Gliozheni, ai qe i dhuroi 25 vite shtese. Cerek-shekulli ne jete.

Pacientja u tkurr ne krevat dhe terhoqi pak batanijen me carcaf te bardhe drejt qafes. Heshtje absolute ne dhome. Studente e mjeket nuk po flisnin. Heshte edhe Gliozheni. Per nga natyra, bujaria e personaliteti; gezonte respekt ne komunitet, miqte dhe te afermit e saj, kurre me pare ky femije nuk kish pare njeri ti fliste nenes se tij me ton Tani me droje po degjonte nje burre duke i bertitur Nje doktor!

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Pa folur, gruaja leviz koken majtas ne drejtim te femijes Profesori e sheh dhe sikur ju zbut mimika, kthehet nga pacientja, e veshtron dhe ate. tundi koken dhe iken i zemeruar ‌ ***

Me jane dashur >30 vit per te kuptuar dialogun e tyre.

Dialogun e heshtur, mes nenes e mjekut, natyres e shkences; mes jetes e rrezikut te vdekjes

Ne esence, prezenca e saj thonte: e marr kete rrezik, se s mund ta le Besin vetem (pa vella/moter) Ndersa sjellja e tij: me raste shoh edhe te cmendura si ti, qe ju hapet rruga. Do bej c te mundem. Tani e pas, Zoti na ndihmofte te dyve!

C mundi te bente, doktori e beri. Mua me erdhi nena ne shtepi me nje bebe te vogel, diku te rruga e Elbasanit. Lexues, eshte shume e thjeshte hierarkia e jetes: Nena + Doktori + Zoti.

Trinomi qe i drejtohemi kur jemi ne dhimbje dhe absorbon dicka nga vuajtja jone. Kete mos e harroni. Edhe te duam ne, jeta ka forma per ta kujtuar. Ju flasin e shpesh degjoni ne argetimin, kenaqesine e lumturine; te fundit nje vend e ka si te drejte kushtetuese. Problemi jane, natyra e biomekanika, qe gjithmone triumfojne mbi planet, deshirat e endrrat tona.

Evolucioni nga ka disanjuar me tendence te evitojme a shtyjme me sa mundemi: DHIMBJEN. 11

Gabimet ne Mjekesi

Asnje si shpeton dhimbjes por mundohemi ti largohemi me cdo kusht. Ketu i kerkoj pak ndjese lexuesve te mi. Ne cdo gje qe kam bere e shkruar per DBMI, shkencen e mjekesise, edukimin publik dhe ndihmen ndaj komunitetit Shqiptar, per te paren here, kete rradhe rreshkita te personalja.

Shtator 2016, regjistronte 2 vite pune e mundim ditor. Kohe gjate se ciles publikova 00-000 punime e materiale. DBMI e kisha kthyer ne power-house (sic) te informacionit mjekesor duke krijuar e-Arkiva solide ne 4 platforma digjitale; ku erdhen e vijne cdo dite lexues Shqiptare nga 175 vende te botes; dhe po paketoja cantat. Do kthehesha serish ne guacken time.

Rastesisht lexoj: Arrestohen 2-Dr te materniteti K. Gliozheni.

Nga distanca s dija se ky maternitet s eshte ai te stacioni i trenit ku kisha qene me nenen por ka marre emrin nje tjeter ndertese.

Kerkova e shoh se ishin arrestuar edhe 2 mjeke te tjere po te i njejti spital. Kohe me pare, media pulsonte sa here dilnin ne gjygj apo familjet dilnin ne intervista, e fillova te mendohem...

Ketu, vijme te mesazhet private: pse po i mbron keta?

Tashme dihet se publiku eshte ashpersisht antagonist ndaj shendetesise e mjekeve. Nuk mbroj keta, as ata. Gjithmone luftoj ne parim e jam ne krah te underdog (sic) Personalisht e lexova si persekutim institucional te mjekesise Shqiptare, goditje ekstreme ndaj shendetesine; arritjeve e sakrificave te saj. Mjekesia qe ndikoi dhe ndihmoi te 3-fishohet popullsia e vendit. Mund te merzitemi sot por faktet jane te tilla qe nga dje.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Duke trajtuar gabimet mjekesore ne rastet qe kisha atehere, njohur me absurditetin nga fjalet qe shihja, lexoja e degjoja; per semundje te rralle; sa me eshte dashur 3 dite te orientohem ne Bibliotekat mjekesore Britanike, (ku me rezultonin 80 studime ne rekord ne ~150 vite) mendova: kete s do e le pa e sqaruar.

Librin me postime ne forme karte, te cilat me qellim i kam bere te tilla qe te gjinden e ruhen lehte nga lexuesit e mi, eshte detyrim ndaj Prof. Gliozhenit e profesoratit te I-re Shqiptar. Ne nje vendin me popullate gati-analfabete, ata ngriten sistem shendetesor qe mire-mbulonte territorin e Republikes. Marr nje shembull, ne vitet 60-te programi i imunizimit, ishte gati njesoj me NHS Britanik. Ri-lexoje kete paragraf, nese mendja nxehet e te shkon te politika/ komunizmi, krimet e sistemi, kerko ne Youtube dokumentar nga Shqiperia e para L2B. Ne 5 minuta vizuale do kuptosh nivelin ku ishim, dhe cfare arritem.

Shendetesia ka qene, eshte e do ngelet Aset Kombetar. Te gjithe kemi pjese. Te gjithe marrim prej saj. S do e perkedhelim e as ja fshehim gabimet por s mund te tregohemi mos-mirenjohes ndaj pjeses humane te mjekesise Shqiptare. Individeve si Prof Gliozheni et al, qe dhane nje jete per jetet (titulli i biografise se nje kolosi tjeter te mjekesise tone, Prof. Dr. Shefqet Ndroqi) argumentet e mia ne gabimet mjeksore ne 2 rastet (2016, 2017) jane perdorur ne gjygje nga avokatet e 2 Dr nen akuze (kam marre falenderime) Mjeket i kane cuar te ekspertet juridike e te Ministri i Shendetesise, me pas shkuan te Presidenti i Republike z. B. Nishani. Shoqeria ka nevoje per sqarime te sakta ne penalitetet vs mjekesia, ri-shikim rrenjesor dhe ri-hartim ligjor.

13

Gabimet ne Mjekesi

Doktori + Nena + Zoti. Ktheheni serish ketu..

300. 000 vite me pare specia jone u ul rreth zjarrit, dhe largoi pak friken e nates, Kaloi permes 290 mijevjecareve te krijonte civilizime. Me pas zbuluam drithin (agrikultura) qe largoi deri diku varesine nga grumbullimi e gjuetia. Krijuam nje baze per shumim solid demografik por edhe filluam te ndjejme se dicka mungon. E shihnim e na dhimbte cdo dite. Donim me teper.

(1) Mjeku, healer, jatro, doktor, kurues; at kohe me shume besonim te prezenca e tij se barnat qe as vete si kuptonte cfare bejne. Pas 4.000 vite pune, mesime, deshtime e zbulime; kemi kondensuar njohurite e njerezimit te maja e stilolapsit e bisturia e nje mjeku. Keto sot jane ne dispozicion tend.

(2) Nena, vete natyra e species tone per percimin e se ciles duhen sakrifika ne cdo kohe dhe nga te gjitha nenat.

(3) Dimensioni shpirteror, ne beson ne te a jo, s ka rendesi. Nje dite do te vije ne nje fare forme.

Shpjegimi me nota personale, sociale dhe sprituale; s eshte te duash mamin as te shkosh ne kishe neser. Jam i fundit qe do beja moral. Ne ane tjeter, keshilloj shpesh dhe kam shkruar akoma me shume; nga biologjia evolucionare ne marredheniet njerezore, religjionet, mjekesia, filozofia etj. sado veshtire te jete jeta juaj nje moment, asnjehere nuk jeni vetem.

Mund te shtysh njerin ose dy, ndoshta dhe te tre. te besosh ne njerin, ose as ne te 3. mund ti perbuzesh dhe ndoshta ti gjuash te 3 me gure,

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

por s mund te thuash nuk ishin aty, kur pate nevoje per ta (dr. nena, zoti) qofte kur s bene optimalen per ty, te dhane me pak se mendove, ose te zhgenjyen nje here apo 5.

Rekomandimi im te kthjellon, duhet: te kultivosh nje shkalle stoicizimi durimi e mirekuptimi, duke pare anen e mire, dhe gjykuar te qellimet; jo perhere e vetem - te perfundimet.

Duke besuar ne me te miren qe eshte ndare per ty. kalibrimi i pritshmerive e pershtatja me rrethanat, duke mos harruar kurre mirenjohjen, baza qe kane sjelle specien tone ketu (adaptimi) gabimet jane pjese e jetes, fali te tjeret, njesoj sic falin ata ne ty.

Ne fund, nje dite te gjithe do ikim nga ketu. Aleate me te mire ne cdo kohe e rrethane, asnjehere dhe askund, nuk ke per te pasur;

se Nena juaj.

Doktori juaj.

15

Dhe, Zoti juaj.

Gabimet ne Mjekesi

Mjeke te Shquar – K. Gliozheni Koco Pandeli GLIOZHENI, lindur ne Korce, me 27. 07. 1913, rrjedh nga familje intelektuale Korcare. I ati ka qene mjek patolog e oftalmolog ne Korce, vellai i madh jurist (diplomuar ne France) e vellai i vogel, inxhinier ndertimi (diplomuar ne Itali). Kryen studimet e mesme ne Liceun Francez te Korces, ku diplomohet me rezultate te shkelqyera ne 1933. Ndjek studimet e larta e specializimin per Kirurgji e Obstetrike –

Gjinekologji, ne Universitetin e Athines, Greqi, ne vitet 19331939 dhe i mbaron me rezultate te shkelqyera.

Martuar me Emili (Dishnica) Gliozheni, me profesion Kimiste Farmaciste (diplomuar ne Itali) dhe linden tre femije.

Ne vitet 1939-1944, punon mjek kirurg ne Spitalin Civil te Korces se bashku me mjekun e mirenjohur Sotir Polena.

Ne 1943 merr pjese ne Demostraten e Korces, ka mjekuar ne spital, baza partizane e ne shtepine e tij, partizane te plagosur.

1944 mjek ushtarak me graden Major, Shef i Shendetsise se Divizionit te VI-te e Drejtor i Spitalit Ushtarak, Korce.

1949-1951, ka punuar mjek ne Spitalin Ushtarak te Tiranes.

1951 emerohet Drejtor i Maternitetit te Tiranes.

1955, emerohet Pedagog ne Institutin e Larte Mjeksor, ne

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Katedren e Obstetrike-Gjinekologjise.

1957, me hapjen e Uni. te Tiranes, emerohet Shef i Katedres se Obstetrike-Gjinekologjise, deri ne daljen ne pension.

1958 jepet titulli Profesor, me Vendimin Nr 3,/ 19.12.1958, se bashku me grupin e 7 Profesoreve te pare ne Shqiperi.

Del ne Pension ne 1989. Veteran i Luftes Nacional-Clirimtare Disa nga dekoratat: Urdheri i Punes i Kl. III, 1954, Urdheri i Punes i Kl. I, 1969, Urdheri Naim Frasheri Kl. I, 1977, Urdheri Flamuri i Kuq i Punes i Kl I, 1987, Urdheri Per Sherbime te Shquara Shteterore dhe Shoqerore i Klasit te Pare, 1988.

Me aktivitet te gjere shkencor; ai ka botuar tekstin I-re te Obstetrike-Gjinekologjise per studentet e Fak. te Mjekesise e per specializantet e mjeket obsteter–gjinekologe. Boton disa libra profesionale, mjaft artikuj ne revista shkencore e shume referime ne aktivitete shkencore brenda e jashte vendit. Prof.

Gliozheni fut e aplikon teknika te reja ne ObstetrikeGjinekologji, si laparoskopia, kolposkopia, teknika kirurgjikale etj. Nje spital Universitar i Obstetrikes-Gjinekologjise ne Tirane mban emrin Koco Gliozheni si dhe ka nje rruge ne Korce e nje ne Dardhe qe mbajne emrin Koco Gliozheni Eshte dekoruar ne 2014 me Titullin Qytetar Nderi i Qarkut te Korces .

Publikuar me 27.01.2015, Duke kerkuar materiale mjeke te shquar, kontaktova nje kushurire te Prof K. G. qe nisi jeteshkrimin nga i biri, Prof. Dr. Orion Gliozheni. Duke i falenderuar serish, ripublikoj pasi 2 ceshtjet me poshte ndodhen ne spitalin qe nderohet nga emri i ketij humanisti qe ndihmoi ne pergatitjen e disa gjeneratave te mjekeve e specialisteve te gjinekologjise. 30/12/2016 DBMI_Facebook.

17

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli II Nje Ese ne Kriticizmin Kjo poeme nga Alexander Pope (1688-1744) shkon per subjektin qe trajtoj. Ketu gjinden disa kuotate mirenjohura, si: To err is human, to forgive divine, te gabosh eshte njerezore, te falesh eshte hyjnore A little learning is a dang'rous thing, te dish pak eshte me rrezik (i percipti) Si dhe: Fools rush in where angels fear to tread (Pj. III) Budallenjte hidhen aty ku engjejt kane frike te nderhyjne

Shkruar nga A. Pope ne 1709 dhe botuar ne 1711, shume nga keto shprehje kane hyre ne leksikografine tone te perditshme; une besoj se kane aplikim te plote edhe ne mjekesi.

[An Essay on Criticism (1 ed.). London: Printed for W.Lewis in Russel Street, Covent Garden; and Sold by W.Taylor at the Ship in Pater-Noster Row, T.Osborn near the Walks, and J. Graves in St. James Street. 1711. Retrieved 21 May 2015]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Errare humanum est, te gabosh eshte njerezore. ne kolokializem e themi: njerez jemi dhe gabojme Nentor 1999, Instituti i Mjekesise ne Amerike publikon: Te Gabosh eshte Njerezore: Ndertojme nje Sistem Shendetesor me te Sigurte. To Err Is Human: Building a Safer Health System, ku thuhej: 2-4% te vdekjeve ne SHBA shkaktohen nga gabimet mjekesore; duke vazhduar me rekomandime per qeverine, spitalet e konsumatoret; dhe pretenduar se njohurite si mund te parandalojme gabimet ne mjekesi ekzistojne tek ne.

Studimi nga Ballweg, Ruth, ed. "Prevention of Medical Errors" (1999) quhet groundbreaking ne 2013 se rriti ndjeshmerine duke shpjeguar qe shumica e gabimeve jane: sistemike e s mund te rregullohen ne nivele individuale. Bazuar te raporti presidenti Bill Klinton firmos aktin e Senatit 580, Kerkime ne Shendetesi e Akti i Kualitetit duke levruar fonde dhe projekte te reja per Agjensine e Kerkimeve dhe te Kualitetit Mjekesor.

Ne librin Mjekim fatal: Si te mbijetosh ne Sistemin Shendetesor Amerikan, Dr. Sanjaya Kumar nga perspektiva e pacienteve, ilustron efektet e demshme me histori ku ka gabime mjeksore me potencial fataliteti nga anestezia, infeksionet spitalore, diagnozat e gabuara, pompat analgjezike (qetesuesit e dhimbjes) kujdesi ne dhomat e urgjences dhe ne fund te cdo kapitulli analizon se si mund te evitohej gabimi.

[Fatal care: Survive in the U.S. health system. Sanjaya Kumar, MD Publisher: IGI Press, Minneapolis; 289 pg.]

19

Gabimet ne Mjekesi

Kur i referohesh vet-vetes.

Pasi krijon projekt si DBMI, qe shpejt behet platforma no.1 ne sasi e cilesi ne Mjekesine_SHQIP_ONLINE dhe projekton force edukativo-informative per cdo Shqiptar ne cdo pike te globit, nga 4 platforma madhore digjitale (e-Arkiva DBMI_Google_Blog, DBMI-Facebook, DBMI-ISSUU & DBMI-Twitter) ke shkruar dhe

botuar 00-000 faqe ne shume fusha te mjekesise e jetes (filozofi, histori, shkenca, humanitete etj) je autor me 38 libra (e-books) te publikuara, vjen dita qe do i referohesh vetes.

Para se te shpjegoj problemin qe doli me duhet te sqaroj:

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

… si vihen Referencat.

Cdo autor qe shkruan nje artikull, raport, studim shkencor a liber, mendimet i bazon ne mesimet e meparshme; duke vene dhe treguar burimet qe e kane asistuar, lejon lexuesin te ndaje fjalet e tij nga te tjereve. Ka lexues serioze ose te fushes qe duan me teper se nje teori apo ide ku referohet; dhe ata kerkojne te lexojne referencen e plote. Kjo eshte esenca.

Ka dhe detyrime ligjore qe ti shmangesh plagjiarizmit e cenimit te se drejtes te autorit. Mund ti referohesh nje fakti por duhet kujdes. Nese zgjatesh [ka parametra] dhe flet me fjalet e tjetrit edhe po vure reference je gabim. S quhet me reference por perkthim. [kur je ne gjuhe tjeter] Ne te njejten gjuhe del njesoj gabim po u zgjate. Ka disa menyra si shkruhet referencat ne liber. Ilustroj nje nga me klasiket. Metoda e Harvard-it.

Shkruhet: Autori, viti, titulli i librit, vendi, publikuesi Shembull: Dr. Besi, 2015, Psikologjia, Londer, UK. DBMI_ISSUU Nese do te lexosh librin (168fq) Klik titullin. Kur jane me shume se nje autor, pasi ka studime me 3-4-5 a me shume, atehere shkruhet: Dr. Besi. Et al. 2015. Psikologjia. ed.2te. Londer. DBMI_ISSUU Ne disa referenca mund te besh shkurtime e adaptime, ne disa duhet vene ekzakt faqja ku referohesh (p.sh. fq 137 ne librin Psikologjia) dhe nese shkruajme kete paragraph: “Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. [1.]

…e do ti referosh lexuesit se ke bere 38 libra ose nje autor 21

Gabimet ne Mjekesi

tjeter shkruan keto per mua, vihet numer pas fjalise /paragrafit. [1.] ose [5.] Varet sa referenca ka. Ne publikimet elektronike, numri i refrerences lidhet me hyperlink (sic) ben klik dhe te con ne fund te studimit a librit, te referenca e plote.

Provo te klikosh me siper, te no1. ne blu.

Pasi kisha shkruar 30-40 faqe, vura re se pas cdo numri ne reference e cdo paragraph ne fund, shtoja kapitullin, publikimin a librin ku i referohesha vetes. Ne mbarim libri do kishte 200-a-350 referenca, ne >30% do dilte DBMI. Eshte natyrshme qe autoret ti referohen vetes. Pa harruar modestine, jo cdo autor arrin te shkruaje 38 libra me materiale e background ku te referohesh e ben lehtesisht por s me pelqeu te mbush faqe me referenca ne fund me emrin/projektin tim.

Mu duk jo-praktike. Ndaj, editori eshte profesion me vete qe ndihmon autorin. Meqe i bej te gjitha vete, vendosa te ndryshoj stil. Ne vend se pas nje fjalie/ paragrafi te vija no.7 a no.99 qe perket 7 e 99 ne fund te librit (disa i vene dhe ne fillim) vendosa qe referenca te jene sa mbaron fjaline/paragrafin. Mes kllapash [‌keshtu‌]

Kjo mu duk me komode per lexuesin qe sheh titullin menjehere. Jo, klik ne numer. Shko ne fund. Pastaj prape ku ishte e me rradhe. Shembull nje reference per psikologjine kolektive qe kam shkruar me pare, do dilte keshtu [ref Dr. Besi.

2015. Psikologjia. ed.2te. Londer. DBMI_ISSUU]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Undisputed – Gabimet Mjekesore me pak humor.

Adoleshentet e te rinjte kane nje film te preferuar, Undisputed.

S eshte mainstream sepse ka buxhet te vogel por ndiqet si film_kult per fansat e arteve marciale. Britaniku Scott Adkins luan rolin e Yuri Boyka, burgosur ne nje ish-republike (fiktive) Sovietike , ku lufton si makineri boksi kedo qe i del para.

Ironia ime ka te beje me vete titullin: Undisputed. Pergjate viteve, djemte mezi prisnin Undisputed 2. 3. e 4, dhe u thoja: - Ka dicka qe nuk shkon ketu…

- Pse? - ose Yuri s eshte absolut ose….

- Absolut eshte, pergjigjen adhuruesit e Bojkas - Athere ndryshoni titullin. Undisputed, e pranuar. E Konfirmuar. E Pakontestueshme. Ketij ne cdo episod ja disputojne (sic) forcen.

Me degjojne duke dhene sinonimet e pastaj qeshin: - Ok, ok, po cdo person qe i del para ai e mund.

Ne gabimet mjekesore, ne Shqip jam autoriteti no.1 e pa asnje challenge (sic) UNDISPUTED. Jo vetem merita e puna por s ka tjeter.

Asnje te vetem. Per ne gabimet mjekesore s ekzistojne si subjekt. Ka inflamacion qe kalon ne infeksion dhe drejte ne sepsis; ne 1-2-3 dite gjate nje cause celebre. Pastaj, heshtje. Problemi nuk ekziston me

23

Gabimet ne Mjekesi

Ose do shkruaj dhe nje anekdote tjeter. Nje shkencetar Amerikan i shek 19-te njihej per modesti te pashoq mes miqve e kolegeve. Nje dite thirret si ekspert ne gjygj. Gjykatesi e pyet: profesor, kush eshte sot fizikanti no.1 ne Amerike?

-Une jam, pergjigjet ky pa u menduar fare.

Kur dolen jashte shoket e cuditur i thone: -nje jete te tere qe flet me shume thjeshtesi, nga te erdhi sot?

-(but) I was under oath (sic) pergjigjet shkencetari i ndershem. [isha nen betim, do thene vetem e verteta]

Pse une e pse DBMI ne Gabimet Mjekesore. (?) Gjate ketyre viteve kam identifikuar te pakten 25 fusha te mjekesise per te cilat as online e as ne terren nuk ka materiale. Kur fillova gabimet mjekesore vendosa te investohem – jo thjeshte se s ka te tjere por per shume arsye: 

Interesi publik e ndihme ndaj lexuesve te mi



Rendesia vitale e kesaj fushe, qe direkt prek jete njerezish; nese bejme dicka te sakte sakte, ne do parandalojme vdekjen e shume pacienteve neser.



Shendetesia publike eshte aset kombetar, duke e kuptuar rendesine e saj e studiuesi qe kam parashikuar demet ne 30 vitet e ardhshme, ndjej pergjegjesi civile.

Te fundit, se fus te bullet points (sic) Nese lexon kete liber dhe te tjere qe do shkruaj me vone ne gabimet mjekesore, do gjesh argumentat pse sot ne Shqiperi e ka shume e veshtire a beje dikush tjeter. Lexo me durim deri ne fund… Shtator-Tetor 2016

e Shkurt-Mars 2017 bera dy fushata informative per jave me rradhe pasi lexova per arrestimin e 4 mjekeve te materniteti.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Edhe kam vazhduar ne Shkurtin e 2018-es. Si e pse arrestohen 4 mjeke? Pa e ditur mire se ne Shqiperi eshte normale. [arrestimi per gabimin mjekesor] Me shume kerkoja. Me teper lexoja skandale. Me pak gjeja materiale. Duket kunder-intuitive por ndodh ne cdo vend ku per subjektet madhore te shkences nuk ka rekorde. Nisur se jam shume strikt ne konceptin e arkivave, rekordeve dhe lenien pas te punes per brezat; bazuar dhe ne traditen e admirueshme Britanike ku ne nivel personal e shteteror, e vjetra ruhet, riparohet, percohet e mbrohet me fanatizem te shendetshem; nder qellimet e para te mia ka qene ta kthehja DBMI ne nje e-Arkive mjeksore. Kesaj ja arrita.

Media Shqipe. Ne raste qe kam studiuar prej saj jam cuditur.

Ne fillim mu deshen 3 dite te orientohen c ka ndodhur, ku e si.

Ka nje kakaofoni e mungese profesionalizmi, jo vetem te vret syte por t deshperon shpirtin. Datat jane gabim. 3 gazeta ne nje dite, kane 9 gabime. Diagnozat gabim. Emrat ngaterrohen, ngarja spostohet andej kendej. Kuota nuk jane te sakta. Aqsa kam pasur raste kur lexuesit me kane thene ky pacient a kjo mjeke kane emer tjeter nga c ke vene te DBMI. [materialet e miat arrinin 10-20-30.000 persona/ne dite] I kisha marre sic i gjeja ne shtypin ditor. Beja korrigjimet me pas. Eshte nje tragjedi, media e kohes eshte kujtesa e kombit. Refence serioze per cdo student e studiues te ngjarjeve, rasteve e precedenteve.

Nese s orientohesh live, c ndodh pas 10-30-50 vitesh. Ne nje vend kur cdo gje duket ne stanjacion, nga menyra si shkruhet dhe operohet, gjithshka ngjan me nje vrapim. Rreth-rrotullim me mire, ku i pari nuk pyet aspak per te dytin. Pasi mbarojne nga gjygjet e 2 mjekeve te arestuar per njerin rast te materniteti e argumentet u perdoren nga mbrojtja e tyre; 25

Gabimet ne Mjekesi

me kane treguar nga Shqiperia si materialet e DBMI jane cuar te ekspertet ligjore. Kane kaluar ne takimin me Ministrin e Shendetesise dhe me pas jane cuar tek (ish) Presidenti i Republikes, z. Bujar Nishani. Mjeket dhe shoqeria kane nevoje ta ndryshojne kete ligj e ne kete rast jam ne krah te tyre. Te se vertetes e progresit. A me kane kuotuar ne keto biseda, media, tv, tavolina me ekspertet? Lexues pergjigjen e gjate kete rradhe po ta le ty. Shkurt - jo. [marr 1-3-5 flm ne privat, ne publik‌]

Pse pikerisht gabimet mjekesore? Jane shume arsye. Nga 2014 kam sjelle pjese te tilla. Kam publikuar material te plote, ne 3 pjese, te parin te plote ne Shqip, ne Tragjedine e Talidomidit. Si gabimin me madhor mjekesor dhe vitin 0, ku ndryshuan parametrat pasi e pesuam dhe nxorrem mesime. E kam pasur ne shenime nga viti 2002. Publikuar te DBMI ne 2014-en me shtesa e kerkime te tjera. Ndare sipas 3 pjeseve te botuara ne 3 dite te ndryshme.

Me pas e hoqa nga DBMI_primar [google_blog] dhe e publikova si e-book ne ISSUU ku mund te lexojne falas.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Tre pjeset jane: 

Gabimet ne Mjekesi - Pasojat e Talidomidit



Dr W. Lenz, heroi modern



Katastrofa e Talidomidit, lidhja meNazistet

Mjekesia s ka gabim mjekesor me te madh, me me shume pasoja qe ka prekur kaq shume shtete. Te plote mund ta lexosh ketu, klik: Katastrofa e Talidomidit Kur kerkon ne Google: Katastrofa e Talidomidit keto jane rezultatet qe dalin per DBMI

Ndersa, kur kerkon te njejten Kastastrofa e Talidomidit, klik ne Google-Images [fotot] gati cdo rezultat, qofte pune palidhje me talidomidin ne fjale (urologjia, ebola, dhuna, stomaku, drogat, vit e mineralet, kartat e urgjences) jane te miat [dbmi] Sepse Algoritmi ndjen lidhjen qe kane keto materiale si korpus i plote punimesh me origjinen nga i njejti projekt. i.e sot DBMI konsiderohet nga algoritmat si akademi virtuale ekstensive dhe multi-disiplinore e mjekesine ne gjuhen Shqipe.

27

Gabimet ne Mjekesi

Ndaj duke pasur kete background (sic) njohurish dhe numer lexuesish online, me experienca ne edukimin publik global ne gjuhen Shqipe, me ~ 4 vite ne total arrita nje ekspertize qe askush tjeter se ka ne mjekesine informative online.

Sado modest te tregohem ne kete moment, eshte fakt i pakonstestueshem, ne historine e shkrimit Shqip, per shperndarje, sasi materialesh e cilesi; vend-origjine, numer lexuesish e dobi ne perdorim; sot jam autori primar ne mjekesi.

Kam vazhduar studimet e kerkimet shkencore ne Gb-Mj: 

te ndihmoj komunitetin Shqiptar, brenda dhe jashte vendit, pacientet, juristet dhe mjeket.



te krijoj bazen origjinale ne nje fushe te re



te ri-vendos te drejten kunder nje padrejtesie te institucionalizuar, dhe



te jap shembull per kedo qe do beje dicka te ngjashme…

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ky liber do jete referenca e pare shkencore ne gjuhen tone ne lidhje me gabimet mjekesore, trajtimin e tyre ne anen historike, morale, sociale, etike, mjekesore e se fundmi, ligjore.

Shenim: shpresoj qe personi pas meje e te tjere, te me kuotojne plotesisht duke cituar punen, burimin e platformen nga eshte marre. Natyrisht s do e mbaj frymen. Ne do ishte keshtu do isha dorezuar me kohe. Nga c shoh, degjoj e mendoj, te isha kaq lekure holle duke pritur per aprovime, bashkepunime e miresjellje ne distance, nuk duhej te kisha filluar.

Me kane shkruar studente e lexues, pse numri i pelqimevve ulet te DBMI (p.sh nga 7790 ne 7750) Kam stresuar, DBMI s eshte ne Facebook qe ndihmon <3% te rangun tone global.

Postimet kane 1-2 dite eksprim (sic) Me vone si sheh njeri. Kur kerkoni ne Google, algoritmat ju sjellin te dbmi_e-arkiva e dbmi_issuu. Arsyet pse disa a shume s lene pelqime ose heqin me pas pelqimet ne heshtje, nuk me interesojne aspak.

Te gjitha i di dhe ngelem i vetedijshem se, per individe te tille jam dembel_repellent (sic) 29

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli III Gabime, skandale, kasape e krime ne mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

31

Gabimet ne Mjekesi

Efekti Dunning-Kruger

Psikologjia ed.2-te, Dr. Besi, publikuar me 09. 05. 2015, klik ketu]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Gabimet Mjekesore, Edukimi Publik me Shembuj e Precedente.

Keto shembuj jane per 1. edukim. 2 edukim. Ne privat kam mesazhe per gabimet e korrupsionin ne Shq. DBMI thekson, korrupsion ka mjeksia e shoqeria ne te gjithe boten, gabimet mjeksore s njohin kombesi. Ndodhin ne USA, UK, France e Australi, njesoj si ne QSUT -n e Tiranes. 27 November 2015 at 22:26 Postimi origjinal ketu

33

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Benjamin Rush gjakrrjedhja si kure universale nga libri im Historik i Mjekesise Boterore

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

U deshen shekuj, nje mjek te marre lapsin dhe te regjistroje statistika, per here te pare mjekesia arrin te behet shkence sistematike me database dhe raste te rekorduara sakte.

35

Gabimet ne Mjekesi

Ka gabime me baze racizmi dhe diskriminimi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Gabime mjekesore ndaj emigranteve Shqiptare ne Greqi, te cilat i kane zbuluar po mjeket Greke.

Profesor John Ioannidis me punimin seminal: Pse Shumica e Kerkimeve Mjekesore Jane Fallco

37

Gabimet ne Mjekesi

Shembull nga Amerika. Per nje gjendje specifike mjekesore, pacienti mesatar vuan 32 muaj per te gjetur diagnozen e sakte.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Gabimet Mjekesore i kam trajtuar nga fillimet DBMI 2014; 2015, 2016, 2017 ne 2018. Materiale nga e-Arkivat e DBMI

39

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

41

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kasapi i Detroitit Dr. Farid Fata

43

Gabimet ne Mjekesi

I cmenduri me bisturi, Dr. Christopher Duntch

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Doktore & Kriminele: Shipman, Ishii, Clauberg, Mengele 4. Harold Shipman, i vetmi mjek ne historine e Britanise qe eshte shpallur fajtor per vrasjen e pacienteve. Ka pasur mjeke qe kane bere krime personale por jo vrases pacientesh! Disa thone qe eshte vrasesi serial me i njohur ne histori. Denimin e ka marre per vrasjen e 218 personave por numri mendohet te jete 2x me i larte sepse ca viktima nuk identifikoheshin dot.

Ne 1974 behet mjek familje ne West Yorkshire, nje vit me pas kapet duke falsifikuar receta per petidine, per perdorim vetiak.

Me kohen, shume nga pacientet e tij po vdisnin. Zakonisht pas nje infeksioni me diamorfine (diamophine) Doktori firmoste shume forma per kremimim e trupave. Po ashtu u denua per falsifikim te testamentit te nje pacienti. Shipman u cua ne burg per 4 vjet, me 13 Janar te 2004, vari veten ne qeli.

45

Gabimet ne Mjekesi

3.Shiro Ishii mikrobiolog e mjek Japonez. Kapiteni i pergjithshem i Grupit 731 (Unit 731) grup i luftes biologjike ne luften Sino-Japoneze. Ne shkolle pati rezultate ekselente, me pas stacionohet ne spitalin e Armates se I-re ne Tokio. Ne 1942, Ishii testonte luften mikrobiale ne roberit Kineze te luftes e tek popullata civile. Ne disa raste i perdor ne fushe-beteje.

Sido te jete, Ishii, eksperimentet i beri me vetedije, mendohet se 00-000 njerez vdiqen nga ekspozimi ndaj antraksit, koleres, murtajes (plaga bubonike) e semundjeve te tjera. Ka bere eksperimente me abortet e forcuara, infarktet e stimuluara, hemorragjite cerebrale, hipotermine e gangrenen; deri viviseksione ne njerez.

2.Carl Clauberg, njeri nga shume mjeke qe bene eksperimente ne kampet e shfarosjes ne mase, vecanerisht ne Auschwitz. Pasi arriti rankun e shefit te mjekve dhe studioi gjinekologji, u be profesor i gjinekologjise ne Universitetin e Kรถnigsberg. Ne 1933 behet anetar i Partise Naziste. Ne 1942 i sugjeron Himmler-it eksperimente per sterilizimin masiv te grave.

Himmler pranoi dhe i jep bllokun ne 10 ne kamp.

Clauberg ish i deshperuar te gjente rruge te lehte e te lire per ti sterilizuar femrat. Shume here perdori acid duke e injektur ne mitren e femrave te burgosura, te cilave ju demtuan ovaret e u hoqen per tu percjellur per studime ne Berlin. Nganjehere pacientet vriteshin vetem tu behej autopia. Thuhet se 300 gra jane eksperimentuar ne kete forme. Me ne fund arrestohet, lirohet dhe arrestohet serish. Vdiq para se te fillonte gjyqi.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

1.Josef Mengele si oficier i Gestapos por dhe mjek, ndoshta eshte me i njohuri nga mjeket-e-djallit Eshte quajtur Engjelli i Vdekjes

dhe

Djalli i Bukur

Mengele ka qene mjeku

pergjegjes qe vendoste se cilet te burgosur do mbaheshin per pune te detyruar, dhe kush ishte i pazoti te punonte, qe me pas do vritej.

Jo vetem Mengele vendosi fatin e 00-000 individeve por ai njihet dhe per eksperiemente ne njerez. Ne Auschwitz, Mengele ishte shume i interesuar per faktorin hereditare dhe shpesh beri eksperimente tek binjaket uni-ovulare.

Eshte marre me eksperimente per te ndryshuar ngjyren e syve, duke ju injektuar direkt ngjyra ne irisin e syrit te burgosurve, duke prere gjymtyre e munduar ti ri-bashkonte ato, dhe pati sterilizuar femrat. Zhduket pas L2B. Megjithese pati shume raportime se "u pa ketu dhe aty" [me shume ne Ameriken Latine] zyrtarisht nuk dihet fati i tij.

47

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli IV 

Pse eshte e veshtire te maten Gb.- Mj.?



Kompleksiteti i Mjekesise e i Gabimeve Mjekesore.

Nese do thjeshtezonim problemin dhe te behemi alarmante per hir te sensacionit e medias, s do i sherbenim interesit publik, pacienteve te demtuar e profesionisteve nen akuza; pra askujt. 

Ka gabime mjeksore qe ndodhin por si kapim, pnuk kemi si ti regjistrojme. Diagnoza e mjekimi jane gabim por s ndodh gje. Pacienti vazhdon te jetoje normalisht, semundja mund te permiresohet vetvetiu ose pacienti nuk vdes dhe nuk ka demtime te dukshme.



Ka gabimeve pa-konsekuenca, qe i shohim dhe i regjistrojme si gabime, ose nje mjek tjeter ndryshon ecurine dhe permireson mjekimin por demtimi eshte i tolerueshem dhe i riparueshem; pa pasoja afagjata.



Ka gabime qe pershpejtojne vdekjen imediate (theksi te pershpejtim) por edhe ne rast te diagnozave ekzakte me mjekim optimal, pacienti do te vdiste dite/jave me pas.



Ka gabime te cilat mbyllin ciklin e jetes per nje pacient me (parashikim) jetegjatesi me te madhe se sa ajo aktuale pas ndodhjes se gabimit mjekesor.



Ka gabime, ku shkalla e dhenies se ndihmes ose mosdhenies, ose neglizhenca gjate kurimit jane te tilla sa shumica e profesionisteve te fushes do e konsideronin rastin dhe ecurine krejtesisht jashte-cdo-standarti.

Nuk eshte e lehte kur flitet per gabime mjekesore, qofte nga ekspertet e nivelit me te larte ne shkencen e mjekesise.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Lexues nese me ke ndjekur deri ketu, do te hyjme se bashku ne detaje teknike per ta kuptuar kete kompleksitet; duke marre si ilustrim vetem fig. kur kam shkruar – perikarditi per DBMI. 

Perikardiumi eshte nje qese e dyfishte rreth zemres dhe eneve

te medha te gjakut. Mjekesia ka nje

procedure qe quhet: 

Perikardiocenteze me ane te se ciles behet aspirimi i lengut (thithja) nga hapesira e perikardiumit qe mbeshtjell zemren. Ne rastet me tamponade kardiake kjo procedure mund te rezultoje si jete-shpetuese, eshte time-sensitive (koha s pret)



Gjate tamponades kardiake kemi akumulim te shpejte te lengut brenda hapesires perikardiake. Zemra kompresohet. Ka deshtim kardiak e shok kardiogjen.

Kjo situate serioze e jete-kercenuese kerkon diagnose precise. Nderhyje te menjehershme. Manaxhim korrekt.

49

Gabimet ne Mjekesi

Claude Beck, kirurgu kardiovaskular qe pershkroi tamponaden kardiake akute dhe kronike; hipertensionin, rritjen e presionit venoz e zemren me tingull te qete, ndaj quhet trida e Beck-ut. ď&#x201A;ˇ

Gjate nderhyrjes urgjente te perikardiocentezes mjeku prek me gjilpere melcine (pa dashje). Krijohet pseudoaneurizem. Me pas kalon ne rupture (carje) dhe vdekje.

ď&#x201A;ˇ

Pra, mjeku e shpetoi nga vdekja sot, dhe pas 2-3-4 ditesh pacienti vdes nga nje komplikacion tjeter.

Pse e si ndodhi? Mund te evitohej? Eshte gabim mjekesor?

Kete rradhe te mos leme dyshime, sjellim mjek ekspert. Ne mjekesi gjate cdo procedure perkutane (hyn permes lekures) potenciali per demtim pergjate rruges qe ndjek shiringa eshte gjithmone i pranishem. Shumica e pacienteve kane gjakrrjedhje te vonuar (delayed bleeding) por organi, zona e trupi vete-riparohen, ndersa nje pjese shume e vogel mund te vdese.

Ne keto raste s mund te themi pati Gabim Mjekesor. As ne rastin kur kardiokirurgu shpoi pak melcine krejtesisht pa dashje, se keto demtime, ne cdo pjese te trupit do te vetembyllen. Ne fakt mund te kesh nje mjek qe ben biopsi te kontrolluar te melcise ku gjate gjithe kohes sheh ku hyn gjelpera me CT ose ultrasound, dhe ku, gjilperat per biopsine jane me te medha sa ajo e perdorur per perikardiocentezen e procedura mbyllet normalisht. Atehere si duhet te veprojme?

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Te heqim kuriozitetin per perikarditin, sjell karten e DBMI_2017 nese te bie rasti te hasesh me kete gjendje.

S mund te braktisesh nje procedure mjekesore as te flakesh nje ilac bazuar ne efektet anesore, nisur nga % shume e vogel e potencialit te tyre per demtime. Ndryshe nuk do kishte mjekesi.

51

Gabimet ne Mjekesi

Si mund ta shpjegojme ne kete problematike?

Mos ndoshta mjekesia eshte shanc e bixhoz Jo aq ekstreme.

Mjekesia bazohet ne njohuri e eksperimentime te pafundme, nxjerr konkluzionet ne grup-subjekte; duke operuar ne propabilitet e prova; ku teknika, ilaci e kura; kane shume shance ti afrohen no.1 por kurre s do jene =1. (100%) Kur mjeku rekomandon nje veprim ose operacion, leshon nje ilac ( helm ) ose kombinim ilacesh, shanci per demtime, efekte anesore, keq-reagime nga trupi ose te rezultojne pa efekt (ne personin, semundjen perkatese) eshte gjithmone i pranishem.

Kete e di cdo profesionist i shendetesise.

Kete e di cdo dhe secili qytetar mesatar.

Ne te 2 anet e ekuacionit askush s pretendon mrekulli.

Atehere, pse jemi ne kete situate kur individi nuk te fal kur s ka rezultate e kur perballet me gabimet mjekesore?

Duke ndjekur didaktiken dhe menyren se si e trajtoj fenomenin, ti mund te thuash a nuk arritem ne nje paradoks?

Metaforikisht ke te drejte.

Teknikisht jo, nuk eshte paradoks.

Jemi ne psikologjine elementare, nivel gati-instinktual. Duhet te pranojme se jo-gjithmone te nxjerr ne anen tjeter argumenti shkencor, fakti konkret e analiza komparative. Sado te shpjegosh e te edukosh tjetrin, s arrin kund pa pranuar se: ne essence njeriu eshte qenie emocionale. Te kapim te plote ndjesine sa me siper do braktisim llogjiken (nje moment)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kjo forme automatike reagimi vjen nga deshperimi e shpresa, aferia e distance, vete-interesi e vetebesimi. Askush s mendon se 1 ne 100.000 shance qe nje ilac ta demtoje a nje operacion te deshtoje ne raport 0.005% do i binte atij ne llotari Kjo ndodh vec tek te tjeret. (supozuar te) Ka te beje me vulnerabilitetin (sic) e dobesine. Qenia njerezore ne momente kur besimi eshte absolut dhe me nje kahje (pacient > mjek) ndihet deshperimisht e tradhetuar kur kontrata sociale bazuar ne ndershmeri e empati prishet e shendetesia e la ne balte Akoma me keq. Se sheroi. E demtoi. Ose edhe vdiq. NDAJ njerezit nuk jane gati ti falin gabimet ne mjekesi Eshte e pamundur e krejtesisht pertej tyre dhe kur pranojne ne parim e ne biseda standarte se shendetesia ka edhe gabime.

Cdo bere? Apeli duhet te jete edhe pak emocional. Kjo s vlen ate dite per pacientin e demtuar a familjaret me nje te vdekur para. As kur media a publiku marrin flake por en masse, dhe shume perpara. Jemi ne 2018 ama kerkojme nje shkundje. 

Nuk ka mjekesi pa gabime



Cdo nderhyrje shkon edhe keq



Cdo substance e jashtme, artificiale, mund te demtoje



Cdo gabim mjekesor i denuar penalisht te le pa Mjekesi



Me mire shendetesi ku 99.960 kurohen e 40 demtohen, a pa te fare, ku 100.000 s kane adresim per dhimbje.

Kjo eshte jeta. Me dhimbje, deshtime e vdekje. Askush s na vuri ne toke me kontrate absolute, ku garantohet se cdo sherbim, ne 53

Gabimet ne Mjekesi

cdo kohe, per cdo problem, do jete ekzakt. Shqip, kjo eshte mundesia dhe gabimet jane pjese e JETES. Mjekesia, po njesoj.

Kthehemi te konceptualizimi e kontekstualiteti, ekziston nje kompleksitet marramendes ne mjekesi, ku nje mjeku te nje specialiteti mund ti duhet kohe te kuptoje nje komplikacion ne fushen tjeter, pasi se ka pare/degjuar me pare. Si mundet nje familjar, nje oficer i policise a nje prokuror; te klasifkoje gabimin mjekesor kur vete ekspertet e fushes kane problem me sqarimet, dallimet e klasifikimet; vete biologjine njerezore e cila ka raste qe eshte e papredikueshme.

Ndaj bota moderne, i trajton si ceshtje profesionale, administrativo-civile; ne kompetence te trustit mjekesor, urdherit te mjekut, instituteve te siguracioneve e gjykates civile per kompensime monetare; dhe NUK

i ARRESTON DOKTORET.

Kjo qe ndodh sot, do kete ate pasoje qe pati Perendimi 20 vite me pare, nga frika e (a) kultures se hedhjes ne gjygj, per kompensime civile apo rankimit te mjekeve online/sistemin spitalor ky jepen yje, rating sipas aftesive, nderhyrjeve e vdekshmerise; filluan te refuzojne (me takt) a te hezitojne aty ku kishte dyshime per suksesin, ne paciente te dobesuar ku nderhyrja mund te rrezikonte reputacionin e siguracionin Pikerisht ne ate qe vite me pare mjeku do kishte tentuar me guxim te edukuar ta shpetonte pacientin.

Ku po shkojme? C do beje mjeku Shqiptar qe rrezikon prangat?

Natyrisht, do terhiqet me takt, e s do nderhyje me. (pasojat?)

Po ashtu, duke diskutuar e analizuar gabimin mjekesor,

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

DBMI si pioner ne kete fushe ne gjuhen Shqipe, terheq vemendjen ndaj kryqetareve te cilet mund ta tejkalojne me zellin e tyre ne situate te re. Flas per sistemin administrative neser. Edhe kjo ka ndodhur ne Perendim, ja tablloja: ď&#x201A;ˇ

cdo kirug e di se ne nje % te rasteve ka hemoragji postoperatore. Sado kujdes te besh, sado i afte te jesh, sado experience te kete kirurgu nje hemorragji do ndodhe.

ď&#x201A;ˇ

por disa spitale, truste e institucione e klasifikojne kete si te parandalueshme, megjithese kirurgu nuk ka bere asnje gabim. Me pas ne sistem klasifikohet si gabim mjekesor. Pra dhe kjo e komplikon situaten me shume.

Nese do kerkonim garanci te plote: vetem mjeku i vdekur nuk ben gabime dhe e pranojme faktin ku na kenaqen te gjithe. Do shtoja; i njejti kirurg me teste e diagnoze kupton se ka hemorragji post-operative. Hap pacientin. Cdo gje i rezulton ne rregull. Ai nuk gjen gje por hemoragjia ka ndodhur. Pacienti perkeqesohet ose humb jeten. Ne e quajme gabim. Keshtu gabimet mjekesore kalojne ne inflacion % te rritur.

Te bejme dallimin mes adverse events e gabimeve mjekesore [me poshte sqaroj adverse events] per tani: jo cdo e keqe qe te ndodh ne spital, gjate mjekimeve, analizave a monitorimit; jane pasoje e gabimeve mjekesore The devil, is always in the details (djalli eshte te detajet) Nese nuk do dime ti japim kontekts me aq sa mundemi dhe te perdorim terminologji te sakte; mendimi yne do jete i dembelosur duke vazhduar me mentalitetin e gabuar; ku te gjitha problemet do te futen ne nje thes per nga rendesia dhe / ose %

55

Gabimet ne Mjekesi

Nuk duhet te dorezohemi nga kompleksiteti i luftes ndaj gabimeve mjekesore dhe as te fiksohemi ne hamendesi e statistikat nese jane 200 apo 1200 demtime/vdekje ne vit nga gabimet mjekesore ne Shqiperi. Nje e tille eshte e tepert!

Ne SHBA shkaku i vdekjes ne certifikaten e vdekjes regjistrohet ne database te CDC (Centers for Disease

Control and

prevention) dhe kodohet ne ICD (International Classification of Disease) por asnje nga keto nuk ka kode per gabimet e sistemit shendetesor dhe gabimet e personelit mjekesor. 

Neglizhenca mjekesore eshte pergjegjegjese per ~1%te rasteve hospitalore.



Mendohet se vendimarrja me e shpejte mund te permiresohet ne 14% te rasteve, ka te tjere qe e cojne kete shifer ne 20%



Nje studim thote, se vetem 55% e Amerikaneve marrin kujdesin e duhur ne spitale.



Njekohesisht nje studim tjeter thekson se 30% e mjekimeve jane te panevojshme. P.sh nese nje doctor rekomandon nje trajtim, testim te panevojshem ndoshta nuk del ne keto studime (ndaj duhen marre me rezerva)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Referencat per sa me siper 1.Brennan T, Leape L, Laird N, Hebert L, Localio A, Lawthers A, Newhouse J, Weiler P, Hiatt H; Leape; Laird; Hebert; Localio; Lawthers; Newhouse; Weiler; Hiatt (1991). "Incidence of adverse events and negligence in hospitalized patients. Results of the Harvard Medical Practice Study I". N Engl J Med. 324 (6): 370–6. doi:10.1056/NEJM199102073240604 2.Lucas B, Evans A, Reilly B, Khodakov Y, Perumal K, Rohr L, Akamah J, Alausa T, Smith C, Smith J; Evans; Reilly; Khodakov; Perumal; Rohr; Akamah; Alausa; Smith; Smith (2004). "The Impact of Evidence on Physicians' Inpatient Treatment Decisions". J Gen Intern Med. 19 (5 Pt 1): 402–9. doi:10.1111/j.1525-1497.2004.30306.

3.Fisher ES (October 2003). "Medical Care — Is More Always

Better?". New England Journal of Medicine. 349 (17): 1665–7. doi:10.1056/NEJMe038149

4.Makary, MA; Daniel, M (3 May 2016). "Medical error—the third leading cause of death in the US". BMJ: i2139. doi:10.1136/bmj.i2139.

5.Moriyama, IM; Loy, RM; Robb-Smith, AHT (2011). Rosenberg, HM; Hoyert, DL, eds. History of the Statistical Classification of Diseases and Causes of Death (PDF). Hyattsville, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics.

ISBN 978-0-8406-0644-0 57

Gabimet ne Mjekesi

Atul Gawande dhe Kufizimet e Mjekesise Nje artikulim i mencur i kufizimeve te mjekesise & pritshmerive tona. DBMI ka shtjelluar e sjelle disa ide te tij (Google Atul Gawande + DBMI) Ngelet unik ne mjekesine moderne, nga njohuria, historiku i mjekesise, paralelet qe heq e precedentet e perdorur, per me teper kritik vokal e me argumente si duhet ndryshuar sistemi i sotem jo-funksional i mjekesise.

Ze qe vertete ja vlen te degjohet. Per autoritetin qe ka, librat e shkrimet ne gazeta madhore,

idete e tij shkojne pertej

diagnozave teorike, duke realizuar e koperuar me disa vende dhe OBSh-ne ne projekte te ndryshme. Ka disa Talks ne Youtube qe ne mos paci lidhje me mjekesine mund ta ndiqni per te mesuar gjera kurioze. Dr. Gawande ka dhunti ne shkrime e te folur qe kuptohet nga te gjithe. Ne Youtube mund te shohesh: Why doctors fail? (pse mjeket deshtojne? How do we heal medicine (si ta sherojme mjekesine) etj Do rekomandoja te fillosh me Being Mortal (te qenit vdekatar)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Sinqeriteti i tij, pertej arritjeve e deshirave te njerezimit sot, ne disa pika eshte real dhe deshperues. Por, thote te verteten.

Pikerisht ate qe duhet ti japim pacienteve e vetes duke kalibruar pritshmerite tona. Kujtoj nje pershkrim step-by-step qe i ben babait te tij (kirurg ortoped) duke vuajtur nga kanceri; pasojat te pacienti, familja e pafuqishmerine e mjekesise moderne deri ne piken kur ndalon duke "menduar me ze te larte" (jep pershkrime edhe te vuajtesve te tjere) e konkludon: Sistemi aktual me shume perkeqeson jeten sa parandalon vdekjen A must read per mjeke e familjare te semuri me kancer. Ne shkrimet e tij ka kombinim mes shkencetarit, humanistit, rrefimtarit e vizionarit; ku flitet per mjekesi e te ardhmen tone. Annals of Medicine January 23, 2017 Issue The Heroism of Incremental Care Profesor Atul Gawande shkruan per The New Yorker (Klik ne titull per artikullin) do kuotoj print-screen, shkeputur ne Anglisht.

59

Gabimet ne Mjekesi

Kemi 4 tipe informacioni qe kane rendesi per shendetin tuaj: 

Informacion rreth gjendjes se sistemeve te brendshme – nga imazheria dhe rezultatet e testeve laboratorike



Kushtet tuaja te jeteses – shtepia, komunitetit, ana ekonomike dhe rrethanat ambjentale



Gjendja e kujdesit qe merrni – c kane bere mjeket e sa mire e kane bere, cfare ilacesh e trajtimesh kane dhene



Gjendja e sjelljeve – gjumi, ushtrimet fizike, stresi, te ngrenit, aktiviteti seksual, ndjekja a jo, e trajtimit.

Potenciali i ketij informacioni eshte i jashtezakonshem, eshte gati i frikshem. (nga A. Gawande)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Si mendojne Doktoret nga Dr. Jerome Groopman Libri hapet me historine e gruaje , e cila vuan prej 15 vitesh me krampe e dhimbje stomaku, vetem pasi ka nderruar 30 doktore arrin te gjeje se eshte me semundjen celiake, semundje autoimmune e zorres se holle me predispozicion gjenetik.

How doctors think, karta e publikuar te DBMI_2017 Dr Groopman shpjegon se asnje mjek nuk eshte i pagabueshem por duhet te rregullojme sistemin dhe te edukojme mjeket me sa jane mundesite qe te ulim frekuencen e gabimeve, me pas diskuton teorine e Daniel Khaneman e Amos Tversky, psikologe nga Universiteti Hebre ne Izrael ne vitet 80-te, qe se bashku zhvilluan konceptin e availability heuristic (sic) Mund ta themi keshtu: tendenca njerezore per te gjykuar nje ndodhi nga lehtesia me te cilen shembujt e shkuar na vijne ne mendje.

61

Gabimet ne Mjekesi

Ne situate spitalore, diagnoza bazohet ne ceshtje qe ka pare mjeku ne praktike dhe frekuenca me te cilat ai i has ato. Citon librin nga Dr. Eric J. Cassell, Doctoring: The Nature of Primary Care Medicine ku jepet ideja naïve se: semundjet jane ne hierarki nga me te lehtat te me te veshtirat. Mjeket kujdesen per njerezit disa kane semundje por te gjithe kane problem.

Gjate bisedes me shefin e kardiologjise ne Spitalin e Femijeve te Bostonit Dr. James E. Lock, degjon pervojen e tij si biologjia dhe fiziologjia njerezore nuk mund te predikohen ne cdo kohe sic ndodh me nje ngjarje a krim ku vjen Sherlock Holmsi qe arranxhon sinjalet e gjurmet deri ne zbulimin e autorit.

Vazhdon me nje keshille nga tutori i tij: ne disa raste ne mjeksi mos-veprimi eshte me mire se veprimi Ne epilogun e librit, Dr. Groopman jep keshilla praktike per pacientet, duke u thene te pyesin mjekun: 

Cfare tjeter mund te jete? (per semundjen) Keshtu doktorit i hapet mendja per ide te tjera.



Ka dicka qe nuk shkon? Keshtu doktori mendon te tjera gjera.



Mund te kem me shume se nje problem? Ka crregullime te ndryshme me simptoma konfuze.



Me thuaj cfare te shqeteson me shume? keshtu hap debatin ose thellon analizen.



Ri-thuaj historikun tend nga fillimi, pasi keshtu mund te plotesohen detaje nga testet ose jep kontekst te ri duke ndjekur gjurma te tjera.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne 1984 Jacob Katz (1922-2008) shkruan nje liber influencial te mjekesise ne 50 vitet e fundit, Bota e heshtur mes Doktorit dhe Pacientit. The Silent World of Doctor and Patient – by The

Free Press. Dr. Katz si mjek e professor i jurisprudences, ka

shpenzuar shume kohe duke debatuar per etiken mjekesore,

ligjin e psikologjine njerezore. Historikisht marredhenia doctor-pacient ka pasur nje kahje besimi, pacienti bente ate qe i thonte mjeku.

Dr Katz kritikon mjeket kur inkurajojne pacientet te japin autonomine e tyre ne vendimarrje e demonstron me shembuj e ide, efektin e demshem te ketij mentaliteti. Sot duhet te futemi ne nje dialog te hapur e me konsiderate te vecante, qe respekton te drejtat ne te dy anet e ketij ekuacioni. 

Ne 2016 nje studim* gjen se ne SHBA ka 251,454 vdekje ne vit nga Gabimet Mjekesore. Ne model shkalle (proporcion Shqiperi: Amerike) Shqiperia ka ~2.500 vdekje ne vit nga gabimet mjekesore.



2010 nje studim tregon se ne SHBA >1.500.000 paciente vuajne nga gabimet mjekesore (jo te gjithe vdesin)



Ne 2006 rezultoi se gabimet mjekesore cdo vit lidhen me 400.000 demtime nga ilacet, 800.000 ne ambjente spitalore dhe ~530.000 ne ato ambulatore.



Ne Raportin Vjetor te 2002 thuhet se Gabimet Mjekesore ndikojne 1 ne 10 paciente ne bote, ndersa supozohet se 180.000 vdesin ne vit nga keto gabime.



Ne SHBA 1 ne 5 persona raporton se ata ose nje anetar i familjes kane provuar nje nga gabimet mjekesore.

63

Gabimet ne Mjekesi

Referenca Frellick, Marcia (03.05.2016) Medical Error,3-rd Leading Cause of Death in US Marcia Frellick. Medscape. Retrieved 7 May 2016.

"Medication Errors Injure 1.5 Million People and Cost Billions of Dollars Annually". The National Academy of Science. 2006.

2002 Annual Report, The Commonwealth Fund Sqarim: error (gabim) Latin errare, largohu (nga) Largim nga: saktesia, norma, parametri, korrektesa. Ne mjekesi: (1) cdo problem qe rezulton ne demtimin e pacienteve (2) Gabimet mjekesore si gabime njerezore ne shendetesi.

gazeta Tema, raportimi i Shkurt 2017

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nullius in verba Motoja e Shoqates Mbreterore te Mjekesise Britanike.

TheRoyal Society of Medicine (RSM) e themeluar ne 1805, te ofron ndihme te pacmuar ne materiale, seminare e biblioteka per punime shkencore. Origjina eshte ne 1660 te kolegji i padukshem i filozofeve natyraliste dhe mjekeve

(I. Newton

et al) Motoja ne Anglisht: take nobody's word for it. Ne do thonim: mos i beso fjales se dikujt tjeter. Ne terma shkencore: duhet te jesh ne gjendje te perballosh cdo debat ose presion autoritar, duke besuar ne veten, vleresuar ne fakte e deduktuar sipas eksperimenteve e konkluzioneve perkatese.

Kur operohet with impunity & extreme prejudice (sic)(si eufemizma) rezulton se individe e institucione veprojne me paragjykime e pa pasoja, kunder shendetesise e personelit. Per kompleksitetin qe paraqesin, gabimet mjekesore mundojne mendjet akademike me brilante ne mjekesi dhe ligjshmeri ne shume vende te botes. Theksoj, s kemi te dhenat sa jane denuar, vetem akuzat. Nuk e di sa jane personel, te gjithe mjeke apo ka dhe infemiere, eshte si efekt-pasqyrim, nese do ishim afer me boten harroni shifrat e tjera ne kete moment, do arrestonim jo me shume se 3-6-9 doktore ne 60-70 vite.

65

Gabimet ne Mjekesi

Ku eshte dallimi? Te diferencim profesional, ligjor, moral, etik e ne mentalitet. Mjeku-vrases, qe mund te pendohet apo jo, do mbahet ne burgje sipas denimeve perkatese por atij nuk i japim shance te vazhdoje pune si mjek. Mjeku qe ben nje gabim mjekesor, vuan shume shpirterisht dhe ai/ajo na duhen perseri te vazhdojne punen per te kuruar pacientet e tjere.

Pse ndodhin gabimet mjekesore? Mjekesia eshte shkence dhe art te shkenca kemi pjesen qe mundohemi te dime dhe permiresojme me studime e praktike por s eshte kurre e plote; te arti kemi pjesen kur nderhyjme me humanizem dhe empati Mund te eleminohet gabimet mjekesore? Keto fjali i lexon ne makine, smartphone a kompjuter, me gjithe saktesine bejne dhe gabime ose nje dite do konsumohen e prishen. Per shume faktore, gabimi mjekesor eshte i paevitueshem. Ne mjekesi â&#x20AC;&#x201C; ku

punohet me shendetin e njerezve â&#x20AC;&#x201C; duket akoma me i pa-

pranueshem por do ndodhe sado te mundohemi ne.

Cfare mund te bejme? Pyetje me vend. Ne fillim do njohur problemi. Me pas duhet pranuar. Per gabimin mjekesor nuk flitet. Kur flitet dominojne 2-forma diskursi (a) media e publiku e protestojne me ashpersi e paragjykim (b) profesionistet e mjekesise jane ne stadin hush-hush. Kur te dyja takohen ne nje pike - nje dite & nje ngjarje - te paret bertasin me shume dhe kerkojne denime per fajtoret-kriminele te fundmit heshtin e fshihen ne thellesira te tilla nga ku do mendoje s dalin me lart.

Bota moderne do kete me pak gabime mjekesore apo jo?

Ne Amerike, gabimet mjekesore vrasin me shume persona se

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

overdoza nga droga, terrorizmi & rrezimet e avioneve; te marra se bashku. Sot mendohet se gabimet mjekesore jane ne top 3 te shkaqeve te vdekshmerise nga semundjet, megjithese ka debate per shifrat dhe %, shumica e pranojne se vdekja nga gabimet mjekesore eshte ne top 10 te shkaqeve.

Meqe behen gabime e gabimet qenkan te pashmangshme, sÇŻeshte me mire ÇŽta harrojme kete muhabetÇŻ? Mjeket e infermieret

jetojne me gabimet e tyre, sa here shohin dicka te ngjashme kane vuajtje; s eshte e lehte te demtosh a te vdese dikush ne dore, si pasoje e veprimit/ mos-veprimit tend. Po te tregohemi cinike do thonim: leri te ndihen keq, vete e kane fajin; vuajtja e vertete eshte me pacientet e familjet. Keshtu vijme te mentaliteti vete-shkaterrues me mungesa sot e planifikimet afatgjata per neser. Profesionistet e mjekesise s ekzistojne ne vakum, i duhen publikut te rifitojne vetebesimin e te vazhdojne punen me mjekime e operacione te metejshme. Te gjithe duhet te kujdesemi per pacientet e profesionistet.

Cfare

do

ndryshuar?

Kultura

operative

e

sistemit

shendetesor. Mjekesia duhet te dale nga zona e zombifikuar (sic) ku gabimet mjekesore shihen si horror i plote. Ne rastin me te mire justifikohen me ze te mekur; ne me te keqin injorohen. Te hyhet me vetedije ne epoken e transparences.

Pse ndodhin gabimet? Mjekesia bazohet te gabimet e meson prej tyre. Eksperimente, deshtime e kerkime; sado te implementojme mekanizma fail-safe, dicka shkon gabim.

Mbajme shenime, krijojme precedente e analizojme; prape del rasti tragjik.

67

Gabimet ne Mjekesi

Njesoj me pergatitjen e mjekeve, studiojne per vite e dekada por do tranjohen diku. Ne fillim eshte e pamundur te jete absolutisht i sakte. Shoqeria i pranon keto sakrifica pasi profesionisti i ri do mesoje qe te marre eksperience per neser.

C perfiton publiku nga transparenca per gabimet? Pergjigja eshte ne pyetje; me shume, me mire e me thelle ta njohim fenomenin; me te afte do jemi neser te hartojme protokolle te sakta, minimizojme gabimet e ndryshojme praktikat aktuale; ku ca me shume se sa te tjerat rezultojne ne gabime. Gabimet mjekesore jane pjese e sistemit dhe nuk fillojne te individi.

Individet ti edukojme por perqasja ndaj Gb-Mj do ndryshuar sa me pare pergjate sistemit shendetesor.

Cfare duam ne, kaos apo transparence?

Si ti luftojme gabimet mjekesore? Ne cdo ambjent te sistemit do te kete gabime mjekesore; ne spitale, zyrat e mjekeve, procedurat kirurgjikale, teste e diagnoza. Ne boten moderne problemi pasi eshte njohur e raportuar luftohet me forma te ndryshme. Si fillim ka doctors and patient fact sheet (sic) ku ne te dyja anet e ekuacionit jane 10-15-20 udhezime praktike per te ulur shancet per gabimet mjekesore. P.sh. AHRQ (Agency for Healthcare Research & Quality) ka nje liste per pacientet te cilet mund ta lexosh klik ketu.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Jane gabimet mjekesore pasoje e diagnozave te gabuara?

Pjeserisht por eshte shume me komplekse se kaq. Ky problem s kuptohet drejte nga mjeket dhe pacientet., ku cdo aspekt ne kete fushe, duhet shkallezuar. Gabimet diagnostike ndahen: (a) diagnoza krejtesisht te gabuara (b) diagnoza pjeserisht te gabuara (c) diagnoza te vonuara (d) mbi-diagnostikimet (e) diagnoza te pa-vlera (evidenca thote jo, doktori-po)

Si mund te zgjidhet? Nga literatura, praktika klinike dhe provat ne vendet ku eshte implementuar kjo teknike; zgjidhja me e sakte qe mendoj: diagnoza mos te vihet nga nje person; sado primar te jete mjeku; do perfshire grupi kurues; mjeku, infermierja, radiologu etj, ku te gjithe kane bashkuar ekspertizen; dhe ne cdo stad secili prej tyre jep sugjerime shtese ose ben pyetje pa ndrojtje nga hierarkia profesionale Gabimet konjitive ne diagnostikime Gropman streson rendesine e gabimeve konjitive. Gati 10-15% e pacienteve vuajne nga vonesa ne diagnozen e sakte ose vdesin para se te vihet diagnoza e sakte.

69

Gabimet ne Mjekesi

Keq-diagnostikimi, sic del, rralle lidhet me doktorin qe ndikohet nga gabime teknike, p.sh nje laborant ngaterron testet e gjakut e jep raport te gabuar pacientin; por, deshtimi diagnostik reflekton gabime qe s dyshoheshin te bera kur tentohej te kuptohej gjendja e pacientit [J. Groopman, klik: Diagnosis: What Doctors Are Missing, 2009] 

Gandhi studion 181 raste ne ambjente ambulatore [Gandhi TK, Kachalia A, Thomas EJ, et al Missed & delayed diagnoses in the ambulatory setting: a study of closed malpractice

claims.

Ann

Intern

Med

2006;145:488–

96.CrossRefPubMedWeb of ScienceGoogle Scholar]



Newman zbulon se ne raste te hemorragjise cerebrale 9% te diagnozave jane gabim. [Newman-Toker D, Robinson

K,

Edlow

J

Frontline

misdiagnosis

of

cerebrovascular events in the era of modern neuro-imaging: a systematic review. Ann Neurol 2008;64 (Suppl 12 Diagnostic Error in Medicine):S17–18. Google Scholar]



Kostopoulou duke ri-shikuar literaturen mjekesore pa se femijet me azma kalonin neper 7 vizita ne urgjencat e spitaleve pergjate 3 viteve derisa gjindej diagnoza e sakte.

[Kostopoulou O, Delaney BC,

Munro CW.

Diagnostic difficulty and error in primary care—a systematic

review.

Fam

Pract

2008;25:400–13.

Abstract/FREE Full Text Google Scholar] 

Graber e koleget gjeten se ne 100 raste te gabimeve mjekesore 74 ishin gabime konjitive te bera nga mjeku.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Si i trajtojne gabimet mjekesore vendet Perendimore? Ne liber jane >200fq me historik, statistika, studime, precedente, analiza e argumente bazuar ne ceshtje konkrete dhe shoqerore (shume prej te cilave te referuara shkencerisht) ku do heqim paralele sipas vendeve perkatese e me pas analizat. 

1992 studimi tregon se ne vitet 1960-te ne Amerike kishte 1 ankese per 100 mjeke, 25 vite me vone numri rritet ne 18 ankesa per 100 mjeke (Hiatt H. (1992).

Medical malpractice. Bulletin of the New York Academy of Medicine, 68, 254-264. [PMC free article] [PubMed])



Ne 1995 Artur Elstein, psikolog qe ja ka dedikuar jeten studimit

te

vendimarrjeve

paralajmeroi se se

klinike

nga

mjeket

10-15% te diagnozave jane

krejtesisht te gabuara

(Higgs J, Elstein A, Clinical

reasoning in medicine. In: Higgs J, ed. Clinical reasoning in the health professions. Oxford, England: ButterworthHeinemann Ltd, 1995;49–59) 

Frika nga diagnozat a gabuara eshte ne rritje te pacientet Perendimore, ankete e vitit 2005 me 2000 paciente ne kushte ambulatore, solli shifra tronditese. ~55% e tyre regjistruan si shqetesim primar gabimin diagnostik para se te vizitoheshin nga doktori (Isabel Healthcare. You Gov survey of medical misdiagnosis, 2005)

71

Gabimet ne Mjekesi

Ky studim ne 2016 ka analizuar saktesine diagnoztike te Mj.

ď&#x201A;ˇ

Ne 2013 nje studim ne Britani dedukton se ~16% e pacienteve kane vuajtur nga nje forme gabimi mjekesor (Weerakkody R.A., Cheshire N.J., Riga C., Lear R., Hamady M.S., Moorthy K., Darzi A.W., â&#x20AC;Ś, Bicknell C.D.

2013) Surgical technology & operating-room safety failures: a systematic review of quantitative studies.

BMJ Quality & Safety, 22, 710-718. [PubMed]) Do theksuar se 16% vuajtje eshte numer i larte, numri i gabimeve mjekesore pa vuajtje eshte akoma me i madh se 16%

Dr. Besi per DBMI_ISSUU



Nje studim ne 2012 (ne 1.000 paciente, viti 2009) nga shkencetaret e Shkolles Londineze te Higjenes dhe Mjekesise Tropikale, konkludoi se ne 13%te pacienteve qe kane vdekur ne spitale dicka ishte bere gabim; nje gabim mjekesor shkaktoi vdekje vetem ne 5.2% te rasteve. Per kohen ish ekuivalent i ~12.000 vdekjeve ne vit ne spitale (no. ekzakt doli 11.859) Para ketij studimi Britania mendonte se nga gabimet mjekesore ne spitale vdisnin ~40.000 paciente ne vit, shifra ish arritur sipas supozimeve nderkombetare ku thuhet se: 1:10 paciente ne ambjente spitalore vdes nga gabimet mjekesore.

Ne Perendim, gabimet mjekesore zakonisht trajtohen si ceshtje profesionale-administrativo-civile e ka mundesi te gjesh te dhena ne gabimet diagnostike. Te dhenat merren nga Institutet e Siguracioneve, ato qe kujdesen per veteranet, Spitalet Universitare e klinikat private me rekorde shumevjecare etj. 

Nje studim marre nga Data Bank e Praktikueseve Mjekesore Kombetar, shtrire ne 25 vite ne mbi 100.000 paciente (Tehrani A, Lee H, Mathews S, et al, 25-year summary of US malpractice claims for diagnostic errors 1986–2010; An analysis from the National Practitioner Data Bank. BMJ Qual Saf 2013) zbulon se kerkesa per kompensim nga pacientet ndaj mjekeve per malpractice claim (sic) si arsye kryesore te pretendimeve ne diagnoza

te

gabuara

arrin

ne

29%,

ndersa

demshperblimet me te kushtueshme kapnin nje mesatare prej £387.000 per person.

73

Gabimet ne Mjekesi

Ne Shqiperi eshte e veshtire te marresh kompensime monetare ne gjykata. Gabime ka ne diagnozat per hemoragjite cerebrale, zbulimin e hershem te kancereve, semundjet kardiovaskulare etj, pikerisht ne raste ne te cilat jeta eshte ne rrezik imediat apo me pas vdekje mund te jete e sigurte. ď&#x201A;ˇ

Ne France studim nga 2008, tregon 1 : 10 paciente ne spitale preken nga gabimet mjekesore, keshtu u hartuan protokolle dhe rregulla, duke filluar me uljen e numrite oreve te punes nga mjeket. Sa e thjeshte qenka kjo?

Mjeket e lodhur tentojne te bejne me shume gabime.

(Grange P., Papilon F. (2008). Erreurs mĂŠdicales. Paris: Nil.)

Ketu bej nje paranteze, ne DBMI forca projektuese informative edukative ne mjekesi e rangu online. Nga 2 vite me pare.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli V Cilat jane Shkaqet e Gabimeve Mjekesore?

Me kalimin e viteve shifrat ndryshojne se permiresohen teknikat, statistikat e analizat nga data-base ne rritje; kjo na ndihmon te bejme supozime e kalkulime me te avancuara. Ja si shikohej ne 2008 ky kompleksitet, shkaqet i kam trajtuar disa here ne kete liber por sipas studimit (shih ref) gabimet mjekesore shoqerohen nga mungesa e experiences se personelit, teknikave te reja e kompleksiteti i semundjeve.

Komunikimi

i

gabuar,

nga

keq-perkthimet

ose

keq-

administrimi zyrtar, dokumentacion jo i plote, mungesa ne personel (ne raport me pacientet) shkrim qe nuk kuptohet, gabime nga pacientet. 80% te adverse effects (sic) ne shendetesi i atribohen gabimeve mjekesore.

[Palmieri, P. A.; DeLucia, P. R.; Ott, T. E.; Peterson, L. T.; Green, A. (2008).

The anatomy and physiology of error in averse healthcare events. Advances in

Health

Care

Management.

7.

pp. 33â&#x20AC;&#x201C;68.

doi:10.1016/S1474-

8231(08)07003-1. ISBN 978-1-84663-954-8. ISSN 1474-8231]

Shkaku kryesor ne gabimet mjekesore eshte kompleksiteti ne rritje i kujdesit shendetesor. Donald M. Berwick 75

Gabimet ne Mjekesi

Gabimet Mjekesore dhe Shendetesia

Falas

Megjithe

mungesat e shendetesise ~ 3 gjenerata te mesuara te marrin mjekim falas ne piken e pare te kontaktit. Leme menjeane teknikalitetet, ndryshimet, korrupsion etj; duhet stresuar qe megjithe edukimin konstant e mundesite per vete-edukim ne epoken e internetit, pacientet kane problematika te cilat u perkasin njesoj a me shume atyre sesa mjekeve. Keto sjellin, perkeqsojne e rrisin shancet per gabimet mjekesore.

Pacientet mendojne se mund te bejne gjithshka me trupin e tyre por kur fillon dhimbja dhe ndalon jeta normale; mjekesia eshte aty per ti riparuar. Sikur te jete keshtu. Tashme ne shoqeri ka rritje te te ashtuquajturave life style diseases (semundje te menyres se jeteses) me tipe kanceri, obeziteti, diabeti, varesi nga drogat, alkoholizmin, semundje te zemres etj; keto kushtojne miliona $ ne investime.

Shqiperia eshte vendi me investim me te ulur ne Europe per shendetesine. Sipas raportit te OBSH, 2014, investon $272 per person/vit. Me pak se Bosnja e Hercegovia dhe Maqedonia.

Kostoja personale a familjare eshte akoma me e madhe.

Ky mentalitet ku individet nuk pyesin per konsekuencat por presin cdo kujdes nga mjekesia, ushqen ne kritikat e padrejta ndaj personelit, nxit thirrjet per lincime dhe shton presionin mbi organet ligj-zbatuese te arrestoje mjekun me te pare Nje shoqeri e mire-edukuar, ku individet

minimizojne faktoret

risk; ne diete, alkohol, duhan, jete sedentare etj; ka me shume mundesi te kuptoje e te zbatoje me rigorozitet te drejtat e

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

pacienteve dhe te pranoje gabimet mjekesore si pjese e jetes.

Gabimet mjeksore jane pa-evitueshme deri ne masen zero.

Cfare eshte Farmakovigjilenca (Pharmacovigilance) Me

perkufizim

te

Agjensise

Europiane

te

Mjekesise

(http://www.ema.europa.eu) Farmakovigjilenca: shkenca e aktivitetet qe lidhen me zbulimin, vleresimin, kuptimin e parandalimin e efekteve te demshme te cdo problemi te lidhur me barnat.

Sistemi i farmakovigjilances ne Bashkimin

Europian kordinohet nga EMA (The European Medicines Agency) EMA ben qe siguria e barnave te monitorohet gjate gjithe kohes qe ato perdoren. Farmakovigjilenca eshte me teper se nje perkufizim dhe perfshin te gjithe sistemin shendetesor nga shteti dhe privati, agjensite rregullatore, farmacite, spitalet, mjeket dhe pacientet; dhe shoqatat e tyre.

Shkenca qe studion dozat & efektet e barnave quhet Posologji.

77

Gabimet ne Mjekesi

Pse eshte e rendesishme farmakovigjilenca. Nga zhvillimi e prodhimi, shpendarja e perdorimi, nje ilac duhet te bazohet ne rregulla strikte e admistrim shkencor, per arsye se kemi te bejme me sigurine e pacientit, e perfitmet qe merr shendeti i tij nga ky ilac. Njesoj duhet vigjilenca nese ka efekte adversiale (te demshme) te cilat duhet te lajmerohen e hetohen sa me pare.

Sistemet e survejimit jane (a) aktive, e (b) pasive, keshtu i aplikon FDA ne Amerike te paren me inciativen e Sistemit Sentinel, tjetren me sistemin AERS. Informacioni i grumbulluar evaluohet ne menyre kritike nga ekspertet qe vendosin nese ka problem kritike te sigurise me cdo lloj ilaci ne perdorim.

Cilat konsiderohen probleme te rendesishme te sigurise se nje ilaci? Sipas FDA (https://www.fda.gov/) ato probleme qe kane potencialin te alterojne analizen e kosto-perfitimit per nje ilac, ne ate pike, sa te ndikoje vendimet e mjekut per ta dhene ose pacientit per ta marre ate ilac. Kur siguria e nje ilaci eshte ne hetim, ky informacion mund te perhapet te mjeket dhe publiku, te jene vigjilente per efektet e (pa) sigurise se tij

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne Britanine e Madhe, Agjensia Rregullatore per Barnat dhe Produktet Shendetesore ne Farmakovigjilencen, e konsideron GPvP (Good Pharmacovigilance practice) si standartin minimal per monitorimin e sigurise te barnave te perdorura nga publiku. Institucionet, bizneset, personat e autorizuar dhe kontraktoret e tyre duhet te sigurohen: 

Te kene sistem kualitativ adekuat per te monitorizuar barnat per te cilat kane licence.



Te mbajne master-file ne sistemin e farmokovigjilences.



Te dokumetojne cdo veprim qe bejne



Te kene staf te kualifikuar e te trajnuar ne kete sistem

https://www.gov.uk/government/organisations/medicinesand-healthcare-products-regulatory-agency

Sipas Institutit Shteteror per Kontrollin e Barnave ne Ceki, farmakovigjilenca eshte process i vazhdueshem qe permbledh burime informacioni nga (1) raportimet spontante te profesionisteve te mjekesise (adverse reactions) (2) studimet epidemiologjike dhe clinical trials (sic) (3) literatura boterore ne mjekesi (4) kompanite farmaceutike (5) statistikat e shendetesise dhe te popullates (6) informacioni ne konsumin e produkteve mjekesore. (per referencen ne SUKL klik ketu)

79

Gabimet ne Mjekesi

C interes ka mjeku te flase per gabimet? Sot eshte standart profesional, administrativ e ligjor; e ka detyrim. Duhet rrezuar miti_i_mjekut te gjithe_dijshem, te pagabueshem e omnipotent. qe bota e ka lene pas qe ne vitet 90-te. Mjeket duhet ti paraprijne edukimit publik me transparence, mencuri, pragmatizem dhe ndershmeri.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Roli i mjekut duhet te jete aktiv jo reaktiv, pasi ndodhin gabime, vdekje e arrestime. Ne fund, kur ndodh nje gabim mjekesor duhet te aktivohen protokollet institucionale.F litet per pasojat, vuajtjen e pacienteve e te familjareve gjate gabimeve ose komplikacioneve ne spitale. Ky eshte nje rast kur pacientja 16 vjecare Blerta Pepa vdes gjate operacionit ndersa anestezisti Dr. Tefik Zhurda tenton te vrase veten, klik ketu.

Para kesaj tragjedi e dyfishte jam ne rekord: Mjeku tjeter do vritet ose do vete-vritet Ne mos gaboj ishte rasti kur rrihet ne spital te Durresit - kirurgu Anton, qe perfundon me shpatull te thyer. Ka qene w-end ate dite, po bisedoja me disa miq te komunitetit Hebre ne veri te Londres. Kur pashe komentet, nen lajme nga 3 gazeta, rezultontin >90% me agresivitet te larte.

Gati te gjithe apriori i jepnin te drejte sulmuesit. C thuhej per mjekun s do i shkruaj, nga korrupsioni te me mire ta kish vrare Komente qe mediat serioze ne bote s do i publikonin.

Platformat mbajne pergjegjesi ligjore per incitement (nxitje) Ne Shqiperine e dale nga hapesira ish-komuniste ku moderimi njesohet me censuren debati kthehet ne free for all.

81

Gabimet ne Mjekesi

Kur u tregoj rastin miqve, njeri qeshi hidhur: ne Gjermanine e L2B s kish nivele ~100% urrejtje per ne (Hebrenjte) si paskeni ju per Dr Menyra e trajtimit te kesaj tragjedie nga media e publiku, me shtyne te bej kete postim ne DBMI_Facebook, me 16 Maj, 2017. Ka arritur ~20.000 persona, pelqyer nga 225 e ri-shperndare si status ne FB nga 18 te tjere. Per autenticitet e sjell me print-screen. Mund te lexosh edhe direkt, klik ketu

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

83

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne kete e-book, me 74faqe, (Published on Sep 7, 2017) kam shtjelluar nje tjeter fenomen i cili absolutisht nuk permendet ne Shqiperi, per te nuk ka database dhe mungojne krejtesisht studimet. Pa trajtim shkencor do kete perkeqesime me te renda. Klik: Problematika pa Emer, Traumat e Mjekeve.

85

Gabimet ne Mjekesi

Ed. 2-te, Janar 2017, Dhuna Ndaj Personelit Shendetesor ne Shqiperi. Ed.1, Mars 2015 frymezuar nga argumentat e mencur te Prof. Tritan Kalo qe ndaloi testimet e pakuptimta e arriti deri ne Parlament. Dr. Kalo ngelet mik i mire dhe mbeshtetes solid me materiale e perkrahje morale ndaj DBMI. Ne kete e-book prej 45 fq kam shkruar nje ese te plote per te.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli VI Gabimi Mjekesor ne Shqiperi Pasi lexova per arrestimin e mjekeve te materniteti, mesova se ne te njejtin institucion 2vite me pare jane arrestuar 2 te tjere, me beri beri pershtypje e shpenzova kohe te konsiderueshme ne kerkime online te median Shqipe. Ne artikullin me poshte me shqetesoi nje fakt: 55 raste vdekjesh per faj te mjekeve.

Vazhdon rast pas rasti nga viti 1992-2008. Ne 16 vite ankesat rezultojne per pakujdesi, gabime, mos-kujdes, neglizhence etj; arkivole pa bebe brenda, operacione te gabuara, raste helmimi me mjekim jo te sakte, mjeket s kane vepruar se donin para nga bashkeshorte, prinder e familjare, megjithese cdo rast ka vecorite dhe meriten e tij; kishin kete te perbashket: policia e prokuroria hapen hetimet pas denoncimit.

A ka pasur arrestime, denime, fajesi a pafajtesi, ky eshte problemi i Ministrise se Shendetesise qe duhet te jape statistika te tilla. Shqyrtojme ate per te cilen argumenton dbmi.

55 raste (jo mjeke, jane dhe 2 a me shume per rast)

te

penalizuar ne 16 vite, sjellin mesatare ku penaliteti perfshihet 3.4 here ne vit. Shifer kjo, per nje vend me 3.000.000 banore dhe numer te ulet mjekesh ~5000, eshte vertete tronditese.

Menjehere mendova c po ndodh, c ka ndodhur dhe si do jete ecuria e ketij problemi. Dosja e zezë e mjekesisë, rasti i 55 i vdekjes për faj të bluzave të bardha, A. Kadillari, M. Zenati, Zemra Shqiptare, artikulli origjinal do kete qene aty, ne fund thote Tirana Observer. Klik ketu

87

Gabimet ne Mjekesi

I intriguar nga procedura e zbatuar, menjehere desha te di, pse ne Shqiperi nuk raportohet per proceset administrative? (a) spitali e institucioni (b) urdheri i mjekut (c) eksperte te pa-anshem, private ose shtetetore (d)demshperblime per individet/ familjet e demtuara. 

Pse kalohet menjehere ne penalitete?



Pse policia e prokuroria hetojne e hapin ceshtje kur nje familjar denoncon?



Pse s ndiqen procedura ankimore ku familja merr pergjigjen zyrtare e shkencore?



Pse ne kete mori penalitetesh harrohet kompensimi? [vellai mund te merzitet per motren e mjekuar gabim por duke bere denoncimin e shperqendruar ceshtjen, u heq e femijeve - ate qe u takon, parate per te nesermen



Dhe ne fund, nuk merren vesh cfare mesimesh u nxorren. Sic thote diktumi i famshem i drejtesise:

Dr. Besi per DBMI_ISSUU



A dolen guidelines te reja, nese mjeku deklarohet fajtor, qe ngjarje te tilla te mos perseriten me?



Ka protokolle, terma, rregulla qe thone: Ceshtja e Almes apo Rasti i Shkelzenit e nje spital ne Shqiperi ka futur procedure strikte ne urgjence/ trajtim te ngjashem?

… me shume hapen pyetje se gjinden pergjigje ne keto raste. Si rregull ne mjekesine boterore kur ka gabime, jo vetem sqarohen ne spitalet e institucionet perkatese por ne rastet qe i

sherbejne mjekesise, arkivohen, botohen dhe ndahen me profesionistet e tjere; ne menyre qe dicka e ngjashme te parandalohet sa te jete e mundur ne insteres te pacienteve.

Nje semundje Shqiptare, sa pak doktore, sa shume arrestime 3 vite me pare Open Data Albania regjistron: 

Procedime

Gjyqësore

Pakujdesshëm

për

2004-2012

raste

të

Mjekimit

të

Gjyqesore-per-raste-te-

Mjekimit-te-Pakujdesshem-2004-2012 

nga 2004-2012 ne gjykatat Shqiptare jane proceduar 23 raste duke shenuar denimin e 18 personave nga personeli mjekesor. Per burimin origjinal klik ketu

89

Gabimet ne Mjekesi

nga i njejti burim, Open Data Albania ne Procedime Gjyqësore për raste të mjekimit të pakujdesshëm 2015 

viti 2015 ka numrin me te larte te proceduar nga gjykatat Shqiptare per mjekim te pakujdeshem



ne 11 ceshtje jane denuar 12 personel mjekesor.



Ne total ne 12 vitet jane proceduar 41 raste



...dhe denuar 34 persona per vepren penale mjekim te pakujdeshem. Per burimin origjinal kik ketu e thjeshtezuar per lexuesin e DBMI. 12 vite x 12 muaj = 144 muaj.

144 : 34 denime = 1/te denuar ne 4.23muaj Po ne 30 vite? Periudha 1990-2020.

Kalkulimi bazuar ne shifrat lart: 30vite x 12 muaj = 360 muaj 360 : 4.23 = 85.1 mjeke te denuar ne nje territor me 3.000.000 banore shifer jashtezakonisht shume e larte.



Ne rastin e nje individi te zakonshem ne

themi:

neglizhenca dhe/ose pakujdesia eshte deshtimi per te vepruar me kujdesin & llogjiken qe

pritet nga nje

person i arsyeshem nen te njejtat rrethana 

per institucione e fusha specifike: deshtimi per te vepruar me kujdesin e llogjiken, qe arsyeshem do pritej, nga nje person me kualifikim me te ulet ose te barabarte; ne rrethana te ngjashme (rasti yne, 1mjek)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Pergjegjesia multi-faktoriale, bazohet ne, dhe percillet sipas, disa parametrave; vecse ne merite, Hierarkia shkencore

e

administrative, aftesia e kompetenca klinike, eksperienca dhe cili eshte mjeku primar ne kete rast, diagnozat, mjekimi, ecuria ne semundje te ngjashme, praktika e protokolli institucional.

Te sqarojme perfundimisht. A ja vlen te reduktohet ne kete nivel, e te thuhet? Absolutisht po, aty, dhe kudo ku arrestohen kaq shume profesioniste te nje/cdo fushe, do te kthehemi ne ÇŽkonceptet baze te aeronautikesÇŻ Sepse keshtu e kemi humbur rrugen e fluturimit dhe akoma po, e do vazhdojne, demtimet.

Puna e doktorit bazohet ne 2 koncepte: Qellimin dhe Reputacionin e tij Nese do mendonim nje format a skeme, ai/ajo jane agjente te Zotit, shtetit a natyres, sido te besoni ju. Por disa fusha ndryshojne me te tjerat. p.sh mjeket, zjarfikesit, policia etj, te cilet hyjne brenda nje kuadrati te caktuar, si shpetues e vetem pas nje shpetimi qe bejne bilancin e kane pozitiv. Ndryshe te thuash nga nje makinist a pilot, ku outcome (sic) nga ne (shoqeria) s pritet ndryshe por te jene pozitive.

91

Gabimet ne Mjekesi

Te zbresim Doktorin nga pedestali Mjeku nuk eshte ne pozicion, te shpetoje Jeten e pacientit, apo te gjithe pacienteve qe sheh ne cdo rast dhe gjate gjithe kohes.

Dihet? Kur dihet, kalibrohen pritshmerite (e ligjet)

nuk

arrestohet mjeku sa here vdes pacienti e kur denoncon familja.

DBMI nuk ve ne pikepyetje ceshtjet as kompetencen e gjykatave shqiptare, ata punojne me materialet qe sjell prokuroria dhe procedurat ndiqen sipas ligjeve ne fuqi.

Problemi qendron te vete (a) ligji, (b) zbatimi i tij.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ligji Shqiptar per pakujdesine mjekesore eshte i vagullt, i dobet, gjitheperfshires dhe aspak sqarues; nga ku buron zelli me te cilen organet ligjore operojne pas nje denoncimi.

2. Qellimi pse bej sqarime e analiza te tilla, eshte ne interesin e, dhe per edukimin e publikut Shqiptar. Me disa paralele e precedente, si i trajtohen keto raste ne bote dhe si i trajton Shqiperia. Shperndarja eshte ne varesi te vepres / denoncimit, por kerkimet konfirmojne se ndodhin kudo. Ne Fier, Vlore, Gjirokaster, Tirane etj. Mjeket protesojne perkohesisht, disa me vokale postojne statuse ne Facebook: oh, life is so unfair dhe keshtu vazhdon per 25 vite, deri ne arrestimin tjeter.

Ne 2009 vetem te spitali K. Glizoheni jane arrestuar 3 mjeke e 2 infermiere. Ndaj vendosa te nderhyj ne menyren me te sakte te mundshme. Ne nje ane, konkluzioni standart: shendetesia Shqiptare me mungesa drastike e korrupsion ekstrem [sipas pasqyrimeve mediake e opinionit] s mund te prodhoje vecse raste te tilla. Kur trajton ceshtjen e kupton se eshte ligji i tille Nuk jane imune as mjeket e klinikave dhe spitaleve private. Nje portal raporton se mjeket Y. Dyrmishi, S. Xhepa dhe Xh. Keshi jane arrestuar per 2 vdekje te ndodhura brenda 72h, ne Spitalin Hygeia ne Tirane, te pacienteve Luiza Lati vjec 63, dhe Hasan Pashaj - vjec 71. [Albeu, 31 Maj, 2014] Per burimin, klik ketu

93

Gabimet ne Mjekesi

S mund te mos beje pershtypja akuza: Ǯmjekim i pakujdeshem ne bashkepunimǯ Pasi kam sjelle materiale per mjekesine Shqip online, me shume se cdo individ e institucion, lexuesi qe me ka ndjekur nga 2014 e kupton se se jam i mire-lexuar ne me shume se nje fushe [mjekesine] vleresoj se akuze e

tille

tingellon ekstreme e rrezon veteveten. Pa e ditur nese jane shpallur fajtore, perkufizimi per kriminalitetin [nga Kombet e Bashkuara] mjaftojne 3 individe te quhet organizate kriminale Nese te 3 mjeket jane ne conspiracy (bashkepunim) te demtojne nje pacient jemi para nje akti kriminal, pertej kornizave te gabimit. Mjekimi i pakujdeshem s eshte njesoj.

Mund te kene qene neglizhente te 3, por termi bashkepunim prezumon, instalimin e qellimeve aktive dhe te paramenduara, per te demtuar dike. Duhet shume kujdes me fjalet, termat dhe akuzat e perdorura: bashkepunim, koperim gjithmone perdoret per veprim, nje aksion dhe ne rastin kur s je i pari i grupit, ti ke marrepjese duke ofruar asistence.

Pra ka nje proces ku te gjithe veprojne per qellim te caktuar Le ta marrim te mireqene per nje moment. Pas nje bisede/ konsulte, ne menyre aktive e shprehimisht [orale a ne dokumentacion) 3 doktoret dakortesohen per ti lene pacientet ne ate gjendje [neglizhence, ose pakujdesi] Nje oficer i ligjit mund te gjeje prova – nga ekspertet e mjekesise ose vete – qe ka pasur pakujdesi, te akuzosh dike per bashkepunim (si term)

i.e proces aktiv, i ndergjegjshem e i paramenduar; me rezultat

pakujdesine/ neglizhencen [lexo: qellim - demtimi] duhet te mbledhesh prova ku vertetohen se qe te 3 mjeket kane

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

bashkepunuar per te njejtin rezultat, ne forma aktive.

Ne institucion mund te kesh kulture neglizhente, ose te dembelizmit po per kete fajesohet administrata, pronaret dhe institucioni. Mjeket pergjigjen secili per vete, qofte ne rast ku jane 3-5 a 12 te tille. Dhe ketu fillojne shkallezimet, mjeku i pare qe pret pacientin. Mjeku no2. Doktori primar ne pavion.

Semantika ka rendesi ne shkence e jurisprudence, individet ne bashkepunim e organizmat kriminale nuk gjykohen per pakujdesi por krime e demtime. Nese faji do ishte: bashkepunim

pergjigjet

institucioni.Mjeket

ne

pergjigjen

individualisht edhe kur pasoja e mos-nderhyrjes eshte ne ambjent kolektiv. Faktoret perkates jane shumte, hierarkia shkencore, administrative, kompetenca klinike, eksperienca e cili eshte mjeku pergjegjes, diagnozat, mjekimi, ecuria ne semundje te ngjashme, praktika e protokolli ne kete spital etj. *** Do ndalem ketu. Ka rendesi te jashtezakonshme per fushen qe trajtojme ku ne keto raste na ndihmon praktika Anglo-saksone e llogjika, pasi as i pari eshte i plote, i sakte a i mjaftueshem. Ne keto qe analizojme - gabimet mjekesore - kete deduksion se bej me arrogance por me autoritet pas studimesh rigoroze.

Lexues kerkoj ndjese, sado didaktiv dhe i qarte te jem, mund te kesh veshtiresi. Po operojme ne pozicion balancues me te veshtire se maja e gjilperes Ne ane tjeter, nese personi qe me ndjek eshte mjek, akademik e jurist, te me lexoje me kujdes e me laps. Gjithe fusha mbahet/bie ne nje fjale [pakujdesia] 95

Gabimet ne Mjekesi

Bota ka nje mori konceptesh e shkallezimesh dhe akoma s ka qartesi. Marr shembull standart te semantikes se perditshme per te ilustruar se dhe ato qe i dime e na tingellojne njesoj, realisht nuk jane njesoj. Ne esence e qellim fjalet ndryshojne, pa hyre ne kontekstin e perdorur. Komplekse dhe e komplikuar, s jane njesoj. Ne nje fjale bie/qendron nje ligj me 25 nene, 50 paragrafe e 95 pika. Kaq e rendesishme eshte fjala, akoma me e veshtire behet ne rastet kur duhet interpretuar dhe kjo shkalle veshtiresie rritet ku flitet per nje kombimin te dy-fishte, mjekesia vs sjellja njerezore dhe realiteti vs pritshmeria Gabimet mjekesore vijne me 3 aspekte ne pasoje/ denime. (a) pacienti (b) mjeku, dhe (c) rrezikshmeria shoqerore. Nese do akuzojme per (a) gabim-mjekesor, duke kerkuar e arritur denim/-e, te qartesohemi se niveli i proves qendron pertej cdo pyetje normale Provuar pertej dyshimit te arsyeshem Kur ben fjale per jete njerezish, duhet saktesi e larte, njesoj si ajo qe pacienti pret nga mjeku. Por pertej dyshimit s do thote prova 100%. Njesoj kur flitet per akuzen.

P.sh. dy koncepte qe perdoren shpesh jane saktesia e precizioni. C kupton me to? Jane sinonime? Njesoj, te ngjashme, te ndryshueshme a ndryshe? Si kuptim origjinal qendrojme ne funksionalitet, te dyja perdoren ne/ per matje.

Cfare eshte saktesia? Nese je 1.80m i gjate e une hamendesoj se je 1.79m. Jam i sakte por jo preciz. Pra, sa me afer te vij te vlera e pranuar e gjatesise tende, me i sakte do te jem.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Cfare eshte precizioni? Kur bej matje te gjatesise tende, me dalin te njejta rezultate qe jane ekzakt njesoj me gjatesine tende Saktesia eshte shkalla e aferise drejt vleres reale.

Precizioni eshte shkalla gjate se ciles nje instrument (a proces) perserit te njejten vlere.

Saktesia konfirmon faktet, shume afer/baraz me te verteten.

Precizioni perserit, replikon, konfirmon kete te vertete.

Si do e doje kirurgun tend? [jo me kot morem keto dy fjale] Te sakte a preciz? Duke e ditur se njera apo te dyja, mjaftojne ne trajtimin tend. Kirurg i sakte, ka rezultate mesatare/ totale te mira po jo preciz [s eshte makineri, sado te trajtnohet] Kirurg preciz? Mund te arrije kete ne disa raste, por (a) preciz s ka si te jete gjate tranjimit (b) ne operacionin 999 del dicka qe se parashikon, se di a eshte jashte kontrollit te tij.

97

Ta

Gabimet ne Mjekesi

nxjerrim nga aksioni - pas kaq investimesh, tranjimesh e njohurie â&#x20AC;&#x201C; e mos ta leme te vazhdoje me operacioni no. 1.000?

Po makinerite? Ke te drejte, te makinerite presim precizion, ate qe duan te gjithe ne trupin tone e te eleminojme gabimet. [vere ironine] Diagnozat bazohen ne pjese te madhe ne teknologjine moderne, e cila ka rritur ne shkalle maksimale % e rezultateve te sakta. Qofte instrumentat bejne gabime. Dhe ne e dime qe gabimet mjekesore kushtojne shume.

[instrumentat si flakim tej, sic mund te arrestojme doktorin]

C ndodh me makinerite? Japin lexime te gabuara. Jane jashte tolerances se pranueshme [dalin prej saj] ka deshtim ose keqkalkulim te standartit, e sa me shume i perfeksionojme ne shkalle precizioni - ne inde njerezore - me te kushtueshme rezultojne gabimet e bera. [i.e kjo vjen nga pritshmerite tona] Sot perdoret nje teknike qe quhet OCT (Optical Coherence Tomography) shume me shpejte e me rezolucion (qartesi) me te sakte/ larte se MRI standart ose ultrasound-i. S ka radiacion te jonizuar. Teknike jo-invazive. Pa kontakt. Jep rezolucion te larte in vivo. Kryqezon seksione te indeve e organeve (shtrese pas shtrese) Kjo eshte makineri perfekte per te kapur stadet e hershme ne disa kancere. Probemi eshte i shumefishte: ď&#x201A;ˇ ď&#x201A;ˇ

Interpretimi yne, s ka si te jete 100% korrekt.

Mos-kapja/parja e defektit nga makineria

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kush e ka fajin? Si me cdo teknologji te re, u entuziazmuam nga lehtesia e rezultatet [precize] C ndodhi? Filluan raportet.

Nuk u pane (kete rradhe) shtresat e fibrave nervore.

Studimi tjeter ankohet per kalbezimet ne rastet dentare qe u kapen vone. Shkencetari no.3 ankohet per problemet ventrikulare. Te gjithe jane kete rradhe ose ne 20-200 rradhe.

Si t veprojme? Duke ditur se ne 200.000 a 2.0000.000 paciente kjo metode ekzaminimi eshte nder me te mirat. Makineri eshte e sakte, shumicen e kohes me % te larte saktesie, por nuk eshte perfekte 100% te kohes prape do e perdorim.

Ketu mbaron? Sigurisht jo, njerezimi tenton te maksimalja.

Kemi bere makineri/programe qe kontrollojne makinerite e tjera per te minimizuar gabimet. Per OCT ka nje produkt qe quhet point-spread-phantom. Cilindra me resine (rreshira qe sheh ne lekuren e pemeve, kualitet optimal prodhuar ne forma artificiale) me pjeseza te desinjuara te reflektojne driten ne

forme specifike e te ndryshme nga masa qe i permban.

Algoritmi kompjuton pozicionin e funksionin e tyre per tu siguruar se makineria po na jep imazhe te sakta. Prape ka gabime. Ne regjistrojme cdo raportim-gabimi e krijojme algoritmin no.2, i cili kontrollon makinerine, algoritmin no.1, e le tolerance per gabimet. Me pas algoritmin 3, 4 e me rradhe.

Kjo gare progresi kurre s pushon dhe ka intensitet fenomenal.

Ne si njerez, evolucioni s na ka dezinjuar te ndryshojme ne kete shkalle, me kaq shpejtesi dhe ne % te tilla saktesie.

*** Kthehemi te arsyetimi me lart, praktika Anglo-saksone ka 99

Gabimet ne Mjekesi

termin qe se perdorim ne, Neglizhenca Kriminale. Futet ne konceptet surrogate (zevendesuese) i.e nese s ke procedure ekzakte bashkon a zevendeson koncepte shume te ngjashme.

Ne jurisprudence, te perkufizojme nje krim a me mire per nje akt, qe te perbeje nje krim, duhet te kemi actus reus (Lat. Akt fajtor) shoqeruar nga mens rea, qe interpretohet si (a) vazhdimesi ne 1 a 2 a me shume veprime, (b) dijeni, dakortesi, bashkepunim, ku te dyja konceptet i thjeshtojme me: e ka ditur (a jo?) dhe qellimi/ me dashje (a jo?)

Ne rastin e neglizhences, per me teper neglizhences kriminale (s jane njesoj) e fundit eshte ekstremi ku mund te gjykohet nje mjek [sa kohe qe nuk eshte krim i paster ] Neglizhenca kriminale, si nivel tjeter i pakujdesise e neglizhences, kerkon prove te: 

fajit,



qellimit



pakujdesise ekstreme;

te cilat kane konsekuenca serioze e te menjhershme.

Si ndahet pakujdesia me neglizhencen kriminale? Ka vetem nje test: prezence/mungese te parashikimit te pasojes/-ve Ketu behet nen-ndarja tjeter: 

pakujdesi/-a, nga nxitimi ose injorimi i pasojave,



mos—dhenia-e-ndihmes,

duke

e

ditur

se

ky

veprim/mos-veprim rrezikon jeten e tjetrit. Ne rastin tone, doktori ekspozon dike, ndaj demtimit/-ve.

Neglizhenca kriminale, problemi qendron te deshtimi per te parashikuar ne shkallen, ku demtimet jane plotesisht te

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

evitueshme e me pas manifestohen qartesisht. Perdoret dhe koncepti i willful blindness (disa here, por jo gjithmone) d.m.th ze syte me duar ose pretendon verberi, sikur se ka pare/ se di.

Kjo pjese, nese provohet, mjafton per te stabilizuar/ provuar – qellim, me dashje.

…ka nje shkallezim shtese e akoma me ekstrem. gross

criminal negligence, deshton te shikosh dhe te parashikosh pasojat me qellim djallezor e duke injoruar jeten njerezore Zakonisht, ky koncept perdoret per korporatat dhe bizneset.

Si stabilizohet kjo ne gjykata? Ktheheni te praktikaliteti juridik: 3 teste provojne nese i akuzuari, per ne - mjeku, ka pasur: (a) prezencen mendore e aftesine profesionale ti dije pasojat, e (b) ka pasur qellim per ti shkaktuar keto pasoja [te demshme] Si me poshte… 

Testi objektiv, gjykata aplikon duke konluduar (ne parimin e inferences, i.e llogjikisht) mens rea ne bazen e nje personi te arsyeshem ne rastin tone nje mjeku te ngjashem, me te njejten njohuri, aftesi e eksperience, si i akuzuari. Si do kish vepruar nje Dr tjeter ne kete rast?



Testi subjektiv, gjykata tenton te analizoje e stabilizoje [sa e veshtire eshte?] cfare mendonte i akuzuari ne moment kur ndodhi actus reus [veprimi fajtor, penal]



Testi hibrid, gjykata aplikon nje perzierje te 2 testeve.

101

Gabimet ne Mjekesi

Faji â&#x20AC;&#x201C; qendron ne (1) parashikim pasoje (2) deshire/ qellim

Neglizhenca â&#x20AC;&#x201C; bazohet ne testin subjektiv, ku mjeku si ka ditur

pasojat e deshtoi ti shohe ato. Keshtu, pacienti ekspozohet ndaj rrezikut/demtimeve dhe /ose vdekjes. Pse ndalojme e analizojme (duhet) terminologjine me kaq hollesi e me saktesi gramatikore e juridike? Bazuar te testi subjektiv, s behet fjale vetem per nje akt-neglizhencen, konkluzioni me pas sjell: ky doktor eshte rrezik shoqeror, ka ekspozuar te tjeret ndaj rrethanave ku nje mjek tjeter ne nivel te ngjashem do shikonte qarte pasojat e do vepronte me masa parandaluese.

Do vijoj me shume ketu, e ne librat e ardhshemâ&#x20AC;Ś. Ndersa, si e trajton opinioni publik e mendimin qe ka per shendetesine, meqe s jam ne Shqiperi po sjell nje link, klik ketu. Komentet, ne shumicen e tyre absolute, jane negative e ekstreme ne shprehimi. S ndodh ne nje artikull, lajm, arrestim, forum, facebook a cdo lloj media por eshte perfaqesim tipik i mendimit te Shqiptarit mesatar. Si dhe, ka komente me ekstreme, te cilat variojne ne urrejtje e nxitje te dhunes brutale; nga akuzat pa prova deri ne incitement (nxitje) me thirje per lincim dhe vrasje te mjekut perkates.

Po te hedhim nje sy ne Kosove, ne te njejtin vit [2014] me linkun me lart, lexon nga Albinfo.

Per 9 kardiologe te arrestuar.

Burimin e ke (klik) ketu

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Tashme kuptohet se dicka calon jo vetem ne problematikat rast-pas-rasti dhe mungesave qe ka sistemi shendetesor ne Shqiptari por behet fjale per trajtim sistemik dhe te gabuar nga organet e ligjshmerise dhe politikat zyrtare te shtetit Shqiptar ne raport me shendetesine dhe kete fushe shume serioze sic eshte Gabimi dhe Neglizhenca Mjekesore.

Ne Perendim me shume rrezohen avione sa arrestohet nje Doktor. Kaq e rralle eshte kjo dukuri ne raport mjek-popullate.

Dhe ne rastet kur ndodh ndiqet nga media e publiku me shume interes. Ne Shifra, jane 138 rrezime avionesh per 2013 e 155 ne 2012. Kaq doktore Britania si ka arrestuar ne total, ne 150 vite. [Burimi: (1)Bureau of Aircraft Accidents Archives, organizem Sviceran qe mbledh keto te dhena, (2) DBMI] Me respekt per humbjen e e kujtdo por nuk behet denoncim sa here vdes nje i afert ne spital. Keshtu s'ndihmon as veten as te tjeret. Prokuroria duhet te kuptoje se jo cdo kerkese nga te afermit do shnderruar ne arrestime e ne ka te tilla behen hetime te plota, dhe paraprake ne gjendje te lire. Dicka qe ekziston ne kode se percakton dyshimi as mendimet e nje qytetari qe te akivohet, ne kete rast familja mund te jete subjektive por ndiqet rendi procedurial.

103

Gabimet ne Mjekesi

Publiku e di dhe i duhet ri-kujtuar mjekesia nuk ben mrekulli, ndersa vdekja eshte pjese e jetes. Ate qe s'di e meson te DBMI, ku kam thene se cdo mjek sipas studimeve ka saktesi =/~66% ne diagnoza, ne 3 te tilla jane gabim nje here.

Ndaj kam insistuar dje dhe vazhdoj te theksoj te njejten sot, mjeket e institucionet kane detyrim te hyjne ne shek e 21 duke thene pa ndroje as frike se: Mjekesia Ka Gabime: (a) ky eshte kompleksiteti i mjekesise e kufiri i njohurive tona. (b) ne do arrestonim cdo mjek per sa here vdes nje pacient duhet te mbyllim spitalet. (c) neglizhenca, pakujdesia e/ose gabimi mjekesor, zakonisht jane ceshtje administrative dhe/ose civile (jo penale) (d) ne Shq ku ka mungesa drastike ne investime e llogjistike dhe me ikjen masive te personelit; autoritetet duhet te jene me balancues ne udhezimet e tyre ndaj oficereve ligjore.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Doktrina juridike Shqiptare tenton te percaktoje penalitetet ne mjekesi me nje fjale. 106 vite pavaresi territoriale. 94 vite me shtet formal juridik. 70 vite me Shendetesi Kombetare. 60 vite me mjekesi e jurisprudence ne nivel universitare, shkencor e akademik; jane ~ 4 gjenerata qe shohin, perballen, operojne dhe/ose vuajne, e dine a se dine; se cdo gje, cdo denim, pasoje individuale e sociale, ardhur nga jatrogjeneza & gabimet mjekesore; fillon e mbaron me mbiemrin: i pakujdesshĂŤm.

Kodi Penal i Republikes se Shqiperise, Gusht 2017.

Dembelia fillon qe ne numra. 97 duhet te jete 96. Dhe 96 kalon ne 97, sipas parimit juridik latin ad seriatim (numrat ne nje seri, vijne njeri pas tjetrit) S mund te legjislosh pakujdesi (N96) pa stabilizuar te paren, detyrim profesional per kujdes

105

Gabimet ne Mjekesi

Fjale kaq kazuale (sic) siperfaqsore dhe e vagullt, sa gjimnaziste te mencur do e hidhnin ne ere perdorimin e saj, jo me te kur flitet per specialiste dhe akademike ne gjuhesi, ligje e mjekesi.

Mjekesia ka demtime qe rrezikojne rende shendetin e jeten [me lejen e pacientit] te shtyhet/ evitohet vdekja, ka dhe mjekim te kujdesshem qe perfundon me demtime te rende dhe vdekje.

Medical negligence claims (sic) flas ne anen civile me penallti e demshperblime financiare; jane nder me te veshtirat ne Perendim, shume-shume pak prej tyre perfundojne ne gjygje.

Nje kompleksitet marremendes, nga testimet e aparaturat, diagnozat e trajtimet, kirurgjia e infeksionet; dhe shtuar â&#x20AC;&#x153;papredikueshmerine e biologjise njerezore + gabimin njerezor

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

ne e kemi mbeshtjelle me 1 koncept te keq-perkthyer, qellimisht te pa-cilesuar dhe dembelisht te kodifikuar. Sikur te nisesh me qellim te lesh nje fushe pezull, nuk do arrije te shkaktoje me teper konfuzione. Ka nje zgjidhje, me mire dy. ď&#x201A;ˇ

Te hiqet ky ligj, duke u bazuar ne penalitetet e pergjithshme, demtimet, plagosja, shendeti, pakujdesia etj per te cilat K.Penal ka mjaft ligje mbuluese.

ď&#x201A;ˇ

Amendim te plote, duke krijuar kornizat shtese dhe piketat si te trajtohet fenomeni; gabimi mjekesor dhe fusha [mjekesia] ne rastet kur ka demtime/vdekje.

107

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli VII (klik ne titull) Vdekja e pacientes Aida Cakja

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

109

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

111

Gabimet ne Mjekesi

Precedent Britanik per Aneurizmin ne Arterien e Shpretkes. Ne nje nga spitalet me moderne te botes - UCH, deshtuan ta gjejne diagnozen per 5 dite. Si? Eshte e veshtire. Pse? Eshte e rralle.

Ju garantoj, sido te jene kushtet, nese mjek a infermier do mendonte se ka Aneurizme te Arteries qe eshte care, me shpejtesi Nena shtatezene do ish futur ne sallen e operacionit.

Kjo eshte procedure standarte ne te gjithe boten, si urgjence e mirefillte mjekesore. Ne Britani, Gana, Senegal, Rusi a Shqiperi, kudo njesoj. Problemi? Aneurizmat jane te rralla, no.1 hasen ne tru [aty doktorit i shkon mendja] No.3 i tyre haset te arteria e shpretkes, simptomat jane sh. komplekse e asnjehere te qarta, duke te sjelle supozime per organe e regjione pa lidhje me

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

problemin ne fjale. Klik per: https://twitter.com/DrBesi_Med_Info

Aneurizmat e Arteries Splenike

113

Gabimet ne Mjekesi

Case study - Analize ne Arbitraritetin e nje Rasti Ne 6h, ky sqarim arriti 3000 nga Ju. (foto) Mediat Shq. ka 1-2 vite qe s'japin publikisht no. e shikuesve per artikull por kapin 3-6-9K per editorial/24h. Me 15-80K shikues /gazete/dite. Nje here del 8 Share, pastaj 26. FB nga Nentori 2015 i beri lemsh, efekti privatesise thone. Ne kete ceshtje, interesi juaj eshte sh i larte. Megjithese nuk shoh TV Shq., besoj se Mjeket kane dhene shpjegimet por njejta duhet bere online e ne print. Pa i njohur te 2 mjeket, ne 2 ditet e fundit, ne menyre intensive, e me bindje te qarte, kam investuar 2 vjet reputacion & integritetin te kesaj platforme (shih shenimin ne fund*) duke pare:

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

(1) veprimin e nxituar te autoriteteve (2) duke ditur sa te rralla jane keto raste (3) mese nje here lexoj: vdes pacienti, familjaret ankohen, doktori arrestohet (me duket 3x vitin e fundit) po behet norme.

(4) detyrim moral ndaj lexuesve tane. Rangu shume i larte qe ka DBMI ne mjekesi, siguron indeksim gati te menjehershem nga algoritmat, cdo punim i yni ngelet online me vite.

(5) pasojat per qytetaret & shendetin, knee-jerk reaction (sic) Neser nje student, infermier a mjek mund tu referohet, perdore si precedente argumenti, fuse ne botime shkencore, marre si case study (shendetin & edukimin publik) e pse jo nga avokatet si prove & metodologji drejt pafajtesise se profesionisteve kur lincohen nga padija, opinioni i zemeruar e zyrtare te zellshem per PR - negative. Le te na behet ky rast mesim, si nuk duhet trajtuar/reaguar gjete situatave te tilla.

2.

Pa degjuar ekspertet qe argumentojne ne mjekesi, ligj e cdo fushe; emocionet e temptimi per akuza uniforme; kane potencial te shkaterrojne jete e reputacione. Si dhe shtojne ne dhimbjet e pacienteve e familjareve te te pafatve qe kane viktima. Duke pohuar nje te vertete te thjeshte; themi se mjekesia kuron por s'ben mrekulli. Duhet pranuar se njerezit vdesin ne spitale, operime e nga semundjet. Ne raste te tilla e kur flasim pa menduar dhe/ose pa ditur, me a pa dashje, po kontribojme ne mjegullen e injorances.

Keshtu, fajtore jemi te gjithe.

115

Gabimet ne Mjekesi

3.

Nje shoqeri e emancipuar (a qe do te) e pranon dobesine e vete-reflekton. Kam folur te DBMI emocionalja e vigjilantizmi publik s'jane trademark i Shqiptareve. Do mendohej se publiku mesatar ne Britani ka aq nivel sa kur lexon te dera e nje personi Pediater, s'do e perktheje Pedofil. Ndodhi. Per fat Mjeku s'qelloi ne shtepi, ndryshe do e linconin. Mjafton 1 person a 10, per te manipuluar frikerat e te tjereve e inflamuar nje turme.

Ne ligjin Anglo - Saxon, incitement (inkurajim, provokim, nxitje) futet te inchoate offences (krime qe s.kane ndodhur por fillon pergatitja per to) e trajtohen seriozisht si nxitje per vrasje, lincime, tubime, demtime reputacioni a shpifje. Jo vetem individi e miqte s'lejohen te flasin por platformat mediatike mbyllin fushat e komenteve ne momentin qe nje ceshtje kalon ne prokurori e gjykate. Gazetari raporton faktualet pa opinione shtese, vetem cfare merr nga institucionet e policia. Kur behet 'free for all' pasojat jane keto qe shihen sot.

4.

Mungesa, dallavere, politizim, korrupsion, pa-aftesi, vonesa, arrogance, lodhje, mos-interesim; ka ne Paris-Londer-New York dhe Tirane. Sinqerisht me vjen keq, qe vdiq nje nene e femija i saj, dhe nga kjo tragjedi publiku Shqiptar degjoi per nje semundje te rralle. Sa e rralle? Aq sa mjeku mesatar del nga shkolla, pensionohet e ndoshta nuk sheh nje te tille! Shkon dhe 1: 60/100 a 200.000 persona. Ne Britani hasen 1000 raste ne vit. Komb me 62.000.000. Prej tyre vetem 250 kalojne ne

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

rupture/carje te arteries se shpretkes.

Ne Shqiperi? Nuk e di. Nese do hamendesonim ne model shkalle, do ishin 50 aneurizma te arteries se shpretkes nga te cilat ka carje ne 10-12 paciente. Realisht sa kane aneurizem?

Ate dhe ne Perendim se dime. Kapen rastesisht gjate analizave e procedurave (eko/operacione/laparoskopi etj) te tjera ose kur cahen. Ose kapen vone. Ose i semuri vdes. Eshte jo e lehte te ruash qetesine kur arrestohet kolegu a kur vdes familjari por pa saktesi informacioni me besim te shkenca & formaliteti, nuk sqarohen njerezit dhe s'progreson shoqeria.

* shtese: 

postime bazohen nga faktet qe me vijne nga Shqiperia



duke pare konfuzionin mediatik ne raportim, kam pyetur ne publik si qendron ceshtja, disa individe me kane dhene sqarime.



argumentat nga DBMI vlejne ne rastin e Ruptures te Arteries Splenike.



sjellja e mjekeve, levizja ne spitale, protokolli standart [zbatuar a jo] e cdo dyshim/prove nga deshmite e autoritetet, jane pertej remitit te kesaj platforme informomativo-edukative.



Ne parim, dbmi ka detyrim ndaj lexuesit te jape shpjegime te sakta, NESE e trajtojme nje tematike.

Sic eshte postuar ne DBMI-Facebook 20 Shtator 2016, 19:32

117

Gabimet ne Mjekesi

21 Shtator 2016 Reflektimi i Dites nga Prof. Arben Gjata.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kultura e Komunikimit Online 23 Shtator 2016

119

Gabimet ne Mjekesi

Punktura Lumbare

Ne forme te ngjashme, gjate lindjes administrohet Anestezia Epidurale. Sipas americanpregnancy.org perdoren nga 50% e femrave. Ka disa tipe epiduralesh ku futet anestetiku lokal bupivacaine, chloroprocaine, lidocaine, shpesh te kombinuar me nje opiod ose narkotik (fentanyl & sufentanil) Injeksionet jane periodike permes nje kateteri qe anestezisti, obstetri a infermierja e sigurojne at, dhe ulin dhimbjen per periudha te ndryshme (5-8h) ne varesi te procedures.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Te interesuarit qe duan te dine me teper, te kerkojne ne internet [Angl] ose ti bejne pyetje mjekut te tyre. [me lart kam thene: forme te ngjashme, si gjate lindjes administrimi i ilaceve behen ne hapesiren epidurale (jashte zones se lengut, pjesa qe e mbeshtjell ate)] Diferenca s'eshte e lehte te kuptohet nga njeriu i zakonshem, por besoj se kjo fig. e qarteson disi. [nga doctorsimaginggroup. com]

121

Gabimet ne Mjekesi

Embolizmi Ajrit 26 Shtator 2016

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

'never events & near miss'

123

Gabimet ne Mjekesi

Kap. VIII (klik ne titull) Vdekja e pacientes Dorjana Haka

29 Shtator 2016 - raportime jo-profesionale. Akuza s'ka mundesi te deklaroje askend Fajtor. Prokuroria - qe kerkon denime - dhe ne dalte me DEKLARATA, jane vec nje pale e procesit juridik. Fajtore te deklaron nje vendim gjykate, i formes se prere. Ndersa te lexosh komentet (nen cdo lajm te tille) skandalizohesh.

Gabimet Mjekesore 27 Shtator

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Fillojme me tabllone e pergjithshme, rasti ne merite, sqarimet shkencore, trajtimi juridik e implikimet sociale. Humbja e besimit te publikut te mjekesia, trajtimet emocionale & jo gjithmone faktuale, po sjellin Kriminalizimin e Mjekesise.

Kerkoj mirekuptimin e lexuesve - s'flitet per arrestime korrupsioni, e asesi s'do bejme politike. Konflikt Interesi - Jo. Individet qe permendim, mjeke a paciente, NUK i njoh.

DBMI publikon pa presione, nderhyrje, as ndikime editoriale. Gjithshka e bejme per/ne Interesin Publik.

125

Gabimet ne Mjekesi

20 Shtator 2016-12-25 KRIMINALIZIMI I MJEKESISE â&#x20AC;&#x201C; DECIMIMI

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kriminalizimi i Mjekesise - Klima e Frikes

127

Gabimet ne Mjekesi

Komplikacionet e Trombozes te Sinuseve Kavernoze.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Shkaku i vdekjes: tromboza e sinuseve kavernoze TERMINOLOGJIA - SHPJEGUAR PER CDO LEXUES.

Ka ardhur ne vemendjen time: emrat e 2 Mjekeve te akuzuar te Materniteti, jane gabim. Kam bere cross-reference ne shume media duke u ndalur te detajet mjekesore-juridike. Jo emrat.

Do e riparojme. Do mundohemi te mos ndodhe me. Gjithsesi, le te merret si prove se s'Kemi Interes. S'njohim Doktoret ne fjale.

DBMI po ndjek kete ceshtje ne parim. 01 Tetor 2016

129

Gabimet ne Mjekesi

Ri-Postim, Ceshtja Dorjana Haka ... pasi me kane shkruajtur nga Tirana, emrat e Dr i kishim dhene gabim. Duket korrigjuar.

DBMI 'nuk poston per FB' por per Neser.

Indeksimi yne shume i larte ne Internet, ne Mjekesine Shqip, i fut keto ne arkive dhe shfrytezohen neser nga te tjeret.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

131

Gabimet ne Mjekesi

Mortaliteti - Morbiditeti - postuar nga DBMI 2015

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

[1.] tromboza e sinuseve kavernoze â&#x20AC;&#x201C; simptomat

[2.] tromboza e sinuseve kavernoze â&#x20AC;&#x201C; lokalizimi

133

Gabimet ne Mjekesi

[3.] tromboza e sinuseve kavernoze - c'ndodh?

Trekendeshi i Rrezikshem i Fytyres.

Tashme, lexuesi i DBMI mesoi per 1 semundje te RRALLE.

Nje sjellje e tille, nga opinioni & autoritetet ligjore, trajtim apriori pa vleresuar faktet shkencore; ka disa pasoja:

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

(1) sa here hapet ky debat, ri-kthen vuajtjen e dhimbjet e familjareve te pacienteve qe kane vdekur (2) shkaterron karrieren & jeten e mjekeve te akuzuar, dhe te familjareve (3) demoralizon koleget e tyre (4) terheq vemendjen tuaj nga problemet reale te Sistemit Shendetesor

(keqmanaximi,

korrupsioni,

mungesat

ne

investime etj.) 01.10.2016 18:04 Per te VERTETEN, kur je kunder-rryme, ne nje forme a ne nje tjeter, GJITHMONE do paguash nje cmim. 02 Tetor 2016

135

Gabimet ne Mjekesi

Dr Elona & Dr Petriti || Dr Andi a Dr Enkeleda, Dr Alma a Dr Shefqeti ||kush po pyet per EMRA!? Rendesi kane e Verteta, Parimi & Shendeti Publik.

Pasojat!

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli IX Arrestimet e Mjekeve ne Amerike vs Shqiperi.

Pse ketu po bejme krahasim me Ameriken, jo Britanine a Francen? Ndryshe nuk do e kuptonim absurdin e ketyre veprime. Amerika ka nje industri juristesh qe ne menyre aktive (dhe agresive) inkurajon publikun te hedhe ne gjygj mjeket e institucionet shendetesore, dhe kalon cdo gabim te tyre nen mikroskop. Dhe prape, shteti 'qe e ka kthyer ne art' faj-lenien te mjeket, penalltite dhe demshperblimet me milarda $$$, te gjitha keto i trajton si ceshtje civile.

Shqiperia i ka Penalitete. Mjafton denoncimi - arrestohet mjeku. [lexues? a te duket se dicka nuk shkon ketu...]

Neglizhenca Klinike & Jurisprudenca Anglo-Saksone.

137

Gabimet ne Mjekesi

Kriminalizimi i MJEKESISE - Pasojat per SHOQERINE. Lexues, i vetem se bej dot! Me duhet ndihma juaj. E di qe je 'fed up' me Sist Shendetesor por MJEKET NUK ARRESTOHEN! Po shkaterrohet dhe ajo qe keni. Kur arrestohet 1 mjek ne nje vend normal, ESHTE LAJM KOMBETAR. Ne Shq. vetem te Materniteti jane arrestuar per 'pakujdesi' 4 Mjeke ne 2 vite. (1) ď&#x201A;ˇ

Ose ky institucion do mbyllur & hetuar per pa-aftesi ekstreme a organizate kriminale (nga def., mjaftojne 3 individe) ose

ď&#x201A;ˇ

(2) Ligji Shqiptar, ne mos ai, guidelines (sic) per Prokurorine e Republikes jane krejtesisht te gabuara.

I vetedijshem se kjo plaftforme ka indeksim maksimal e brenda 24h, rang shume te larte ne mjekesine Shqip, potencial te shihet nga 10-50.000 individe ne nje dite, ndoshta dhe Prokurori e Gjykatesi i ceshtjes/ -ve, publikimet i bej me shume kujdes. Me respekt ndaj familjeve te viktimave te pafat, pa tentuar te ndikoj gjygjesorin ne Shqiperi; pa njohur asnje nga mjeket perkates; nen emeruesin e perbashket te se vertetes, fillova keto sqarime e kete debat.

---------------------------------Natyrisht, duke i lene si precedente, per ceshtje qe do te vijne me vone ---------------------------------Permes deputeteve, kjo problematike, ne PARIM, duhet te shkoje ne Parlament. Ne bote ka filozofe e gjuhetare te mjekesise, ne Shqiperi duhen pergatitur JURISTE TE MJEKESISE. Mjeke qe studiojne e diplomohen si juriste, te afte per te

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

kryqezuar dy disiplinat ne hartim-zbatimin e ligjeve.

Ka shume paqartesi ne trajtimin e 2 ceshtjeve te fundit. Kam lexuar nje faksimile te aktakuzes - nga media - qe thonte: PROKURORIA KA PROVUAR CESHTJEN....[???!]

Nje fjali e tille, do

masakrohej nga nje jurist diletant ne Perendim, te provosh 'threshold-in' (sic) Penal ne Mjekesi, (pertej dyshimit te arsyeshem!) duhet te kesh aftesi mbi-njerezore.

Ne semundje standarte e ordinere, prova penale eshte shume e veshtire, jo me ne semundjet shume te rralla.

Ka nevoje imperative per debate me eksperte ne disa fusha. Ju vete duhet te ndikoni per ndryshime. Nuk flasim per korrupsion, ne keto raste mjeket le te mbyllen ne qeli, hidhni celesin ne det; behet fjale per dicka shume serioze.

Nje vend i vogel si Shqiperia, ne nje forme populiste & krudo po KRIMINALIZON MJEKESINE. Sinqerisht, kete nuk jua mban xhepi.

Nese nuk doni te vuani pasoja me pas, beni dicka tani. ose vazhdoni te rrini INDIFERENTE e APATIKE; si gjithmone.

02.10.2016. Postova me 29. Shtator: Me duhet ndihma e lexuesve ne Shq, nga fusha e mjekesise, jurisprudences a kushdo qe ka info: SA MJEKE JANE ARRESTUAR NE 5 VITET E FUNDIT? *si total (cdo veper) *specifike (probleme mjekesore/terapipakujdes etj) 139

Gabimet ne Mjekesi

Si trajtohet ne bote, pakujdesia ne Mjekesi?

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

[2.] Kriminalizimi i Mjekesise - NEGLIZHENCA

NHS & WebMD - si Referenca Finale

141

Gabimet ne Mjekesi

Megjithese termi sinusi kavernoz (cavernous sinus) haset nga shek 18-te (Winslow, 1732) ndersa Tromboza e Sinuseve Kavernoze (cavernous sinus thrombosis, CST) pershkruhet nga Bright (1831) qofte anatomia e eneve te gjakut ne kete zone s ka qene krejtesisht e sakte. Ne libra mjekesore > 50 vite te vjeter, ka gabime. Ne brendesi eshte nje rrjet kompleks venash, te cilave u mungojne valvulat [kllapat e zakonshme qe s lejojne gjakun te ike ne drejtim te kundert] kjo sjell levizje poshte-lart ne varesi te gradientit.

Ndersa 1 studim [ i vetem] nga Zhang & Stinger [2010] thote: nuk eshte mungesa e valvulave qe sjell infeksionin por (1) komunikimi mes venes faciale e sinusit kavernoz, dhe (2) drejtimi i fluksit te gjakut; qe kane rendesi ne perhapjen e infeksionit. (nga fytyra) Megjithe akcesin informativ vec te zakonshmeve ne internet - ne database madhore, filluar me RSM Library me 600.000 libra e ref mjekesore â&#x20AC;&#x201C; s kam gjetur raste arrestimesh te mjekeve per kete gjendje mjekesore. Nese dikush di dicka, jam kurioz ta mesoj. 2 October at 21:44

Me e keqja eshte, prokuroria kerkon denim maksimal (5 vjet) sipas nenit 96 te Kodit Penal. Pra nese ne nje semundje te rralle mjeku ne Shqiperi duhet te jete shume i kujdesshem te MOS te beje "mjekim te pakujdesshem", cfare mund te ndodhe nese pacienti vuan nga nje semundje me mortalitet te ulet.

Nje Mjek 2 October at 21:53 DBMI E kam lexuar kodin e aktakuzen. Prokuroria eshte nxituar paksa. Do kuptuar, se pa determinuar shkakun e vdekjes saktesisht [thonin - mund te

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

kete sjelle arrest kardiak] dhe pranuar fatalitetin e rrallesine e kesaj semundje [pavaresisht veprim/mosveprimit mjekesor] jane shume larg 'te provuarit ligjor' qe kerkon nje denim penal.

Kam besim se gjykata do e korrigjoje kete pasaktesi te tyre.

Pakujdesia Mjekesore ne Kodet Penale, Shqiperia e trajton perciptaz, Kosova e trajton me qarte.

DBMI ndoshta me ka shpetuar dicka, S kam Kodet Penale fizikisht [te printuara ne liber] te cilat mund te kene ndryshime apo shtesa. Jam bazuar ketu klik ne tituj: ď&#x201A;ˇ

Kodi Penal i Rep Kosoves

ď&#x201A;ˇ

Kodi Penal i Rep te Shqiperise

143

Gabimet ne Mjekesi

A Duhet Penalizuar Mjekesia?

05.10.2016 Interesi Publik & Forca Projektuese Informative.

Shembull: Google Britania, Google Shq. & Google Greqia (48-72h)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nga Krishti te Muhameti, Kanti te B. Russell, Gandi te Mandela; religjione, filozofi e kultura te ndryshme; bashkohen ne 1 linje: asgje s'eshte me opresive ne ofendimin e Dinjitetit Njerezor, se sa Padrejtesia. 06 Tetor 2016

145

Gabimet ne Mjekesi

all things being equal ...

Cfare jane Gabimet Mjekesore (?)

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

(2.) Ku calon Edukimi Publik ne Mjekesi (??)

147

Gabimet ne Mjekesi

(3.) Si qendrojne shtetet Europiane ne Gabimin Mjekesor ?

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Anatomia e Gabimeve ne Mjekesi

149

Gabimet ne Mjekesi

Etiologjia e Konfliktit

Kudo ne bote ka gabime mjekesore

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

151

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Doktoret po ju Vrasin!

153

Gabimet ne Mjekesi

Inkuizicioni Spanjoll

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli X Rendesia e rekordeve dhe mungesat Gjendja ku Jemi. 21.02.2018 kerko: Jatrogjeneza. 2 Republika tonat (Shq. Ks) 2 shtete me shume Shq (Mk & Mali i Zi) 000000 te larguar; bashke me Diasporen jemi ~15.000.000 ne planet. J-A-T-R-O-Gj-E-N-E-Z-A, kur Gabimet Mjekesore jane no.3 per vdekshmerine ne bote; ne Shqip kthen 3 rezultate.

155

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

157

Gabimet ne Mjekesi

Eposi Oral - Mungesa e Rekordeve ne Gabimet Mjekesore

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Rendesia e Rekordeve & Erresira Informative

159

Gabimet ne Mjekesi

Ku jane gazetaret shkencore te mjekesise?

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Debatet televizive, prezantimi publik, serioziteti ceshtjes

161

Gabimet ne Mjekesi

Cfare na mungon tjeter ne mjekesi?

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli XI, Doktoret nuk jane shenjtore Ne do te dish per mjeket shenjtore nga Kisha Katolike, gjej kapitullin Dr & Shenjtore ne librin tim, klik Historiku i Mjekesise DBMI_ISSUU

163

Gabimet ne Mjekesi

Mjeket ne Shqiperi Disa i ruaj ne kujtese si shembull te mjekeve fisnike dhe te palodhur me studentet e pacientet; Dr. Sh. Ndroqi, Dr. Sofika Qamirani, Dr. Klementina Llanga, Dr. Bardhi Ă&#x2021;ako, Dr. Gojart Cerga, Dr. Rexhep Bregu, Dr. Edmond Celiku, Dr. Pellumb Bitri. Dr. Arben Gjata, Dr. Artan Goda, Dr. Rubena Moisiu, Dr. Ulvi Vehbiu, Dr. Sokrat Meksi, Dr. Ylli Sallavaci, Dr. Maksim Cikuli, Dr. Basri Neziri, Dr. Argjenti ne Reumatologji, Dr. Jovani & Dr. Kujtimi ne Hepatologji, Dr. Ajlushani ne Kardiokirurgji e shume qe ndane njohuri e pasionin e tyre me brezat ne vazhdim.

Tani vijojme me shikimin bardhe-e-zi per te ilustruar se mjeket jane njerez si te tjeret. Mos beni gabim te mendoni se mjekesia ka sekrete, mistike a studime te vecanta qe nuk i di publiku. Ne epoken e internetit kjo nuk na lejohet, cdo lende e teknike qe mesohet ne Universitetet Mjekesore te botes, eshte ne rekord publik dhe lehtesisht e verifikueshme.

Studentet qe synojne mjekesine jane nder me brilantet e gjenerates se tyre, te pakten supozohen te jene te tille por jo te gjithe hyne ne merite. Per ti filtruar me shume, kemi rritur standartet e hyrjes ne keto shkolla. Ku disa vende i kane me sistem te veshtire te ndare ne shkalle; bejne shkencen, pastaj pranohen, me vone lendet para-klinike e ne fund lende klinike.

Me pas vijne puna e lodhshme e me ore te gjata, specializimet, mesimet e eksperienca deri ne fund te karrieres. Mjeku meson papushim, se e tille eshte mjekesia. Kandidati-per-doktor, duhet te jete all rounder i mire, me njohuri te sakta ne

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

pershtatje me moshen edhe me shume. Me figure te paster morale. Pa rekord kriminal. Te kete rezultate shume te larta ne edukim e profil normal psikologjik.

Me kryesorja, supozohet se ai/ajo do te jene te afte te operojne nen presion e stres konstant te adaptohen ne situata te veshtira duke tentuar ti zgjidhin ato ne nivelin me optimal te mundshem.

Dr. Rustemi, Dr. Apostoli. Dr. Manushi, Dr. Silvana, Dr. Besniku.

Dr. Ilda, Dr. Fredi, Dr. Alketa, Dr. Ai & Dr. Ajo; te cilet i njoh online; nuk veshin te njejten bluze me ata per te cilet ka te drejte te protestoje publiku Shqiptar. Pavaresisht si jane punet, mendimi im eshte ndryshe; mund edhe te fajsosh nostalgjine time paksi selektive por sinqerisht besoj se:

shumica e

mjekeve ne Shqiperi jane ne anen e mire, i.e. te Humanizmit.

Ne 2002 ka nje studim Respekti â&#x20AC;&#x201C; pse mjeket akoma po marrin mjaft respekt. Me kerkues ne disa vende te botes, Christopher Zinn (Australia), Fred Charatan (United States), Annette Tuffs (Germany), Alexandre Dorozynski (France), Judy Siegel-Itzkovich (Israel), and Tony Sheldon (Netherlands) Keto ishin te dhenat, nga 75% - 97%.

Mund te hapesh internetin Shqip nga ajo kohe ose ta studiosh sot, sa prapra jemi ne ne kete respekt dhe sa shume nenvleftesohet e goditet shendetesia publike. Kudo ka kritika por gjen dhe vleresime, njerezit jane krenare e mirenjohes ndaj mjekeve te tyre.

165

Gabimet ne Mjekesi

Mjeket konsiderohen si profesioni me

besueshem dhe i

respektueshem [no.2 - prifterinjte] edhe kur ka gabime publiku Perendimor fajson trustin, spitalin, institucionin dhe /ose ministrine. Ne Shqiperi i vihen mjekut e mjekeve; kjo menyre sjellje sipas meje bazohet ne mentalitetin tone te shkuar, ndaj ka rendesi te analizohet fillim e fund. Nuk jemi me te ashper se te tjeret por per specifikat qe patem dje, keshtu eshte situata sot. [Zosia Kmietovicz R.E.S.P.E.C.T.â&#x20AC;&#x201D;why doctors are still getting enough of it BMJ. 2002 Jan 5; 324(7328): 11.]

Pse ndalem ne psikologjine-kolektive? Jo-te-gjithe ishim te vetedijshem kur e ndertuam sistemin shendetesor falas, per te kuptuar se patem dhe kemi ne duart nje vlere te pacmuar. Te hutuar kur e derrmuam dje, harrojme te theksojme sot se shendetesia publike duhet pare si nje aset kombetar. Mjeket jane punonjes. Nuk eshte vetem e tyrja. Ju jeni aksionere permes taksave qe paguani dhe perdorues ne nevojat qe keni.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Albanian hubris (sic) Gabimet e mungesat; kane arritur ne nivele epidemike ne shume fusha. Qofte duke i ditur, dominon hubris-si Shqiptar.

Nga Gr. hubris, arrogance dhe krenari e semure; sjell rrenimin e atij qe e ka. Kontradikta mes karakterit kombetar e situates reale eshte me komplekse sa hapesira shpjeguese qe lejon nje ese. S behet fjale per mungesa te vogla qe prishin perfeksionin por mungese te theksuar konsistence qe mban te drobitur kombin pas 100 vitesh pavaresi. Cdo gje qe s eshte si ne e konsiderojme te demshme ose jemi indiferente ndaj saj. [ref: lexo cdo fjali te shkruar sot online per patriotizem e Shqiptari ] Ne paradoksin_e_iriqeve ose dilema e Shopenhauerit, filozofi shkruan si nje grup iriqesh bashkohen nga te ftohtit por aferia beri i qe gjembat te shponin njeri-tjetrin. Keshtu disa u detyruan

te

largoheshin

[Schopenhauer,

Parerga

and

Paralipomena, Vol. 2 Chapter XXXI, Similes, Parables, & Fables, #396 Translation: E. F. J. Payne, Oxford University Press (Pages 651-2)]

Frojdi analizon paradoksin duke dhene idene, anetaret e grupit bien ne hall ne cfaredo qe bejne: iriqet duhet te rrine prane njeri-tjetrit t mos vdesin nga te ftohtit, kur ndjejne gjembat e tjetrit duhet te ndahen. Sa here nevoja per te qene ngrohte i afron, aq here nxjerr koken djalli i 2-te Jane ne levizje para e pas, nga nje shqetesim te tjetri. Sa te arrijne te zbulojne distance mesatare ku ko-ekzistojne ne forma te tolerueshme [Freud. Group Psychology & the Analysis of the Ego (1921) Chapter VI, Further Problems & Lines of Work, The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Translation: James Strachey, Vol. XVIII(Page 101)]

167

Gabimet ne Mjekesi

Toleranca, gjuha dhe semantika Shqip.

Pasi vete-racionalizuam kthimin e gjuhes Shqipe ne armesociale qe projekton zemerim e urrejtje; tashme e afte vec per nje funksion: te shprehe paragjykimet e perdoruesit; arritem ku jemi sot. E ku tjeter? Fjala e ashper, Fjala qe tendoset, perdhoset e zhvendoset te kete cdo kuptim ne fund del pa kuptim dhe s ka efekt. Tani qe jemi te toleranca sjell me printscreen shenim te sotem (DBMI-Twitter)

Fjalet pa lidhje me kulturen-gjuhesore. Ne kundershti me anen morale e shpirterore. Fjale pa pergjegjesi ligjore. Zvetenuam trashegimine e nje kombi ku individeve u ka dale nga dora nje nga pasurite me te medha - gjuha. Ate qe e kam quajtur te DBMI-2016, Inflacionin-e-Fjaleve. Semantika si ne degen e leksikut e ate llogjike eshte kushtezur ne nje fjalor-te-varfer qe s permban me teper se 100-150 fjale, epitete, te shara e mllefe; paketuar ne nje forme qe u apelojne gati te gjitheve, dhe te gjithe po aty e gjejne te perbashketen agresive me grupin.

Shqipja duke qene gjuhe natyrore e organike, ka nevoje te ruhet e te zhvillohet per te kaluar ne evolucion normal te periudhave, gjate se cilave plotesohet dhe pasurohet; duke lene pas cfare del nga perdorimi.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kjo gjendje intoksikuese, paveresisht se eshte kalimtare dhe e pakenaqshme ka bllokuar fakultetet tona mendore, reduktuar gjendjen tone shpirterore dhe paralizuar aftesite tona fizike, duke rezultuar ne formen me te keqe te mundshme te inaktivitetit parazitar. Ku te gjithe e dine cfare duhet bere por askush nuk do te beje asgje per t ja filluar te beje dicka. Duke qene ne nivel analizues per mentalitetin Shqiptar ne raport me shendetesine & gabimet mjekesore, s do merrem me stastikat e finances, punesimit, varferise etj; nga institucionet Shqiptare e boterore. Ka disa faktore qe bashkohen ne shoqerite e dhunshme dhe ato me mentalitet te dhunshem. Metrikat e zhvillimit njerezor kane kompleksitet ne edukim, te ardhura, jete-gjatesi, standarte, njohuri, shpirtin civil e menyren e jeteses se nje bashkesie.

Ne Shqiperi ka shoqerizim negativ & deficitar ne lidhje me problemet qe trajtojme. Se rregullojme ose e bejme me keq. [ref: Programi per Zhvillim nga Kombet e Bashkuara

Human

Development Index (HDI)] Studimet ekonomike e psikologji

evolucionare thone: 3 faktore luajne rol primar ne agresivitetin e nje kombi. (s eshte korrupsioni ne ta, megjithese luan rol) (1) pabarazia ekonomike (2) pabarazia gjinore (3) efekti macho Ky i fundit manifestohet me agresivitet te hapur e miniagresione ne familje e shoqeri; zakonisht te individe me te dobet se vetja; ata qe s kane mundesi te godasin pas.

Impulsiviteti e dhuna verbale qe projekton Shqiptari mesatar; agresioni ne diskurse online e jeten e perditshme - besoj - jo vetem ushqen rritjen e dhunes mendore e fizike por do sjelle ndryshime psikologjike, fiziologjike e morfologjike ne pjeset kortikale e subkortikale ne trurin e tij.

169

Gabimet ne Mjekesi

Ne forme me praktike: ď&#x201A;ˇ

cfare eshte sjella agresive e si duhet trajtuar?

Ne anen shoqerore eshte edukimi dhe ligji [rendi publik e burgjet] ne ane me personale ka raste ku konsiderohet se personi qe bertet kerkon te plotesoje nje nevoje te tij, qofte kur menyra e komunikimit eshte e padrejte. Nese e kupton shkaktarin, mund te ndihmosh drejt zgjidhjes. Si bhet kur te gjithe jane te zemeruar dhe komunikojne me agresivitet?

Keshtu qe, zgjidhje te thjeshte apo te shpejte nuk ka.

Nese dikush i di triggers (sic) dhe cfare e ben Shqiptarin hype (sic) patjeter do ti manipuloje ne interes te tij. Ketu do duheshin

traktate

socio-psikologjike,

raporte

mediatike,

antropologjike, financiare e juridike; mungesat dhe sjellja jone ne 3 dekad;a per te shpjeguar si politikanet e nxisin dhe e mbajne te ndezur furrnalten e gjeneruar nga ky mentalitet dhe kjo menyre operimi qe na karakterizojne ne si shoqeri.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

171

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

173

Gabimet ne Mjekesi

Mjeke qe perdorin substance abuzuese [1]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Mjeke qe perdorin substance abuzuese [2]

175

Gabimet ne Mjekesi

Semundjet Mendore & Predikuesit e Depresionit te Mjeket

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Mjeke te pa-afte

177

Gabimet ne Mjekesi

Shenjat e nje doktori jo-kompetent

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Shenjat e nje doktori jo-kompetent

179

Gabimet ne Mjekesi

Etika Mjekesore

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Per lexuesin qe na lexon per here te I-re, Dr. Besi & dobia e rrezatimi

informativo-edukativ

181

i

projektit

DBMI

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kapitulli XII Te kerkosh falje

183

Gabimet ne Mjekesi

Praktika e te kerkuarit-Falje

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

185

Gabimet ne Mjekesi

Materialet jane ne forme karte, si postoja ne DBMI-FACEBOOK e DBMI_GOOGLE-BLOG, per arsye qe kam shpjeguar ne fillim, cdo lexues e ka te lehte ti gjeje, kuptoje e ti ruaje ne telefonin apo kompjuterin e tij. Kjo pershtatje me vizualen e vemendjeterheqjen ka funksionuar ne 3-4 vitet e fundit te projektit.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne SHQIPERI profesionistet e mjekesise duhet te trajohen ne komunikim publik, te kuptojne se kerkese-falja me shprehje te mire-menduara dhe te thena me takt, do pritet shume me mire se nje injorim, justifikim apo largim nga problemi.

Si veprohet kur te injoron Dr? (nga lexues i DBMI-Facebook) 187

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

189

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

â&#x20AC;¦ per Mjeket dhe Pacientet

191

Gabimet ne Mjekesi

origjinali publikuar me 03. Korrik. 2016 gjindet ne kete link, klik

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Keshilla per Pacientet e Mjeket Kujt ti besojme per Info Mjekesore? Ne Shqip, DBMI Me shkruajne studente e profesioniste; ku te gjejne materialet te sakta. Listoj me te mirat ne Ang.

193

Gabimet ne Mjekesi

Publikuar ne kete e-book te DBMI klik Ese per Mjekesine

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

195

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Si ti percaktojme Gabimet mjekesore ne raport me efektet e demshme dhe near misses

Ne

percaktimin dhe studimin e gabimeve mjekesore,

mesimet qe mund te nxirren nga analizat, futen shume shkenca nga mjekesia te statistika, psikologjia te manaxhimi, sjell dicka interesante te quajtur matriksi i vendimeve te Ajzenhauerit, publikuar ne DBMI_FB_2017

197

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli XIII DBMI dhe dobia per Komunitetin Shqiptar

23:00 me 29 Gusht, 2014, ... nga minuti : 01 DBMI krijoi rekorde mjekesore per sot dhe neser, krijuar ne e-Arkiva ne disa platforma elektronike (issuu, google_blog, twitter & fb) duke u kthyer ne Mjekesia qe flet Shqip Online.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

199

Gabimet ne Mjekesi

DBMI ne Statistika

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

23 Janar 2017 no. i vizitoreve ne DBMI_ISSUU, 298.500 25 Janar 2017 no. i vizitoreve ne DBMI_ISSUU, 300.380

Ne 2 dite jane 1850 vizitore, pra >900/dite.

201

Gabimet ne Mjekesi

Me kete liber behen 39 e-books qe kam publikuar deri ne 2018 Ne Twiter â&#x20AC;&#x201C; foto poshte ka 9.000 vizita ne Shtator 2016.

Ne Twiter â&#x20AC;&#x201C; foto poshte ka 9.400 vizita ne Janar 2017

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nje vit me pas ne 13 Shkurt 2018 ka keto stats.

1 jave ka 6.400 shikime, ne 24h (dje) 1196 shikues

203

Gabimet ne Mjekesi

Dobia e DBMI

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Statistika nga 4 platformat e DBMI me daten 31. Maj. 2017.

205

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Janar 2017-Janar-2018, statistika ne 4 platformat e DBMI

207

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Me kete shkon ne 39 numri i librave shkruar nga Dr. Besi_DBMI, publikuar ne formatin e-book ne platformen digjitale ISSUU. Librat lexohen falas e pa nevoje regjistrimi, ne kete link: https://issuu.com/doctorbesimedicalinformation

Projekti mjekesor informativo-edukativ DBMI filloi ne 29Gusht 2014 ne platformen DBMI_Google_blog ku na gjejne algoritmat indeksues http://doctorbesimedicalinformation.blogspot.co.uk Njekohesisht vazhdova postimet per komunitetin Shqiptar ne gjithe boten ne DBMI_Facebook nga 29.08.2014 â&#x20AC;&#x201C; 29.08 2017. https://www.facebook.com/DoctorBesiMedicalinformation

Per qellime SEO dhe rankimi ne internet, qe lexuesi te na gjeje me lehte, nje pjese jane me link dhe postime ne DBMI_Twitter. https://twitter.com/DrBesi_Med_Info 209

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli XIV Mjekesia, Sistemi & Publiku.

Sokrati dhe Gabimet Mjekesore. Kemi humbur rrugen duke mos e vleresuar se ka shume gjera te cilat nuk i kuptojme. Duke lexuar Apologjine e Platonit sheh Sokratin qe ne forma te ashpra adreson nje faux ekspert (ekspertin e rreme) bazuar se ai, fokusohet ne ato qe di krejtesisht i pavetedijshem ne injorancen e tij A duhet ti besojme Sokratit? Nje njeri qe ishte gati te vdiste per idene/idete e tij, nuk eshte dikush qe mund te injorohet lehte.

Ndaj ne duhet te pranojme se ne cdo fushe te jetes ka te papritura, te panjohura dhe krejtesisht te pandricuara. Nese absolutizojme ne sot, c fare do u leme brezave neser per mjekesine robotike Kujdes nga ekspertet pasi zelli dhe siguria e tyre demtojne jete njerezish me konkluzione te gabuara. Duke shkuar me tendenca punitive dhe hakmarrje ndaj mjekesise per cdo gabim mjekesor ne do thyejme besimin te mjeku ne menyre te pariparueshme.

Besim dhe Besime. Kur themi besim mendojme ate besim qe ka pacienti mesatar jo ne aftesite e mjekut te tij â&#x20AC;&#x201C; kjo eshte shkalla 2. Njerezit duan (a) te kuptojne dhe te marrin shenja qe mjeku kujdeset (b) dhe nuk do abuzohet me ta, i.e s do kete demtime me dashje. Ndersa besimet mund te jene te ndryshme, ne varesi te karakterit e bakcground-it, Nje individ mund te mendoje se kalon ne rruge me plot trafik duke i pasur syte e lidhur. Ai mund ta provoje.

Ne nuk na lejohet.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nisur nga cdo studim qe kam kaluar neper duar, ne kete fenomen; nga praktikat Perendimore, statistikat ne Amerike e Britani, menyren si e trajton gabimin mjekesor OBSH, trajtimi qe i behet fenomenit ne Shqiperi dhe ekspertiza personale, kam identifikuar 6 arsye primare ku shendetesia Shqiptare do dale perballe gjygjit ne 10 vitet e ardhshme.

mjeket ne Shqiperi, si individe e permes shoqates/-ve te tyre, nuk jane te vetedijshem se cfare po vjen perpara tyre.

Ne 10 vitet e ardhshme â&#x20AC;&#x201C; bej nje parashikim te edukuar dhe

nisur nga pervoja Perendimore - do kete paciente e juriste qe do sjellin pretendime per malpractice lawsuit (sic) e jo me ne stacione policie. Ku spitali, shendetesia, sigurancionet dhe/ose doktori do perballen ne gjygje per demshperblime te larta.

Nese gjate leximit te ketij libri ke arritur te kuptosh sa komplekse

jane

gabimet

mjekesore,

sidomos

ata

qe

perfundojme me vdekjen e apcientit; duhet te presesh te kuptosh sa te veshtira jane provat per demtime te pjeshme, disabilitete (sic) ato psikologjike dhe ulje te aftesise ne pune.

211

Gabimet ne Mjekesi

Pasqyrimi Mediatik e Perceptimi Publik i Gb. ne Mj. Arti, kultura dhe letersia ne gjuhen tone ka piktura, tregime, kujtime, artikuj, kenge por edhe libra, ne te cilat lavderohet e shenjterohet mjeku. Pathosi dhe mirenjohja jane kryefjala por realiteti ndryshe dhe veshtiresite ekstreme nuk jepet askund.

Nuk ka studime, drama, tregime ku te flitet per dilemat, gabimet e neglizhencen kur shkojne gjerat keq qofte dhe me qellimet me te mira; apo per ata mjeket kriminele [referoju perceptimit nga Shqiptari mesatar ne 2018] rendom i gjen ne fushe-komente online e tavolina baresh (besoj) qe te tregoje realitetin ambulator e spitalor, ne nje gabim te nje mjeku pa njollosur profesionin por duke treguar te verteten.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Nje publik i pa-mesuar te shohe e te edukohet ne te vertetat e jetes si ndodhin hap-pas-hapi ne spitale, natyrisht tenton te absolutizoje. Drejt, shtrember.

Mire a keq. Shenjtore apo

kriminele. Artin e kinematografine se bejme dot me urdhera, i mora si shembull te nje mungese ne numrin e faktoreve qe na kane demtuar drejt kuptimit: Shendetesia vs Publiku Shqiptar.

Gabimi Mjekesor nuk fillon me demtimin apo vdekjen e pacientit, as mbaron me denimin dhe burgosjen e mjekut. Kam muaj qe mendoj cilen shembull te sjell nga letersia, literatura mjekesore, jurisprudenca e huaj apo â&#x20AC;Ś dhe kur me del kjo koincidence 3 dite me pare!

TRAUMA Ne nje spital te Londres ne pavionin e traumes, nje kirurgu i vdes ne dore nje adoleshent. Kjo histori emocionale ka ndezuar pasionet e debate. Britaniket qe mezi presin te shohin episodin e ardhshem, e kane quajtur raw, painful, realistic, human drama (sic) te dhimbshem te pabesueshem, tragjike etj. Premisat per Gabimin Mjekesor vijojne si me poshte. Nje djale 15 vjecar sulmohet nga disa bashkemoshtare, te cilet e godasin me thike. Perfundon ne urgjence.

Arrin babai dhe familja. Doktori, qe ate dite po festonte ditelindjen dhe nuk ishte on_call (mjek roje) sa e telefonojne e le familjen dhe niset pa hezituar drejt spitalit. Skena e vdekjes.

Djali me barele po cohet drejt skanerit. Ne nje ane te krevatit eshte mjeku ne tjetren babai. Kirurgu i thote familjes se shqetesuar: mos u beni merak se eshte gjendje stabel, do bejme ekzaminime shtese e ne 5 minuta do kthehem t ju sqaroj.

213

Gabimet ne Mjekesi

Kalojne 5-10-15 minuta. Babai hap deren e salles se operacionit. Kirugu i shqetesuar po manipulonte ne gjoksin e hapur te pacientit qe me pas i vdes ne dore.

Dhimbja eshte gati e prekshme. Babait te cilit i iken mendja nga kjo tragjedi nisur ne besimin e tij se Ne-shoqeria e jumjekesia;lame kete femije te vdese dhe i vrame te ardhmen fillon hetime. Ka shume pyetje per te cilat kerkon pergjigje:

Pse me garantoi doktori?

Pse dukej aq i qete ne shpjegime?

Pse i dridheshin duart ne momentin e fundit?

Mos kishte pire alkohol ne ditelindje?

Sa Vlen Nje Jete Njeriu per keta? (mjeket)?

Prindi i tronditur gjen justifikimin ne tragjedi, duke filluar persekutimin e mjekut dhe familjes se tij Hetime, gjurmime, takime ne nje mision per t ja nxire jeten mjekut te cilen nje mendja e tej-nxehur e justifikon me udhetimin per te gjetur te verteten & pergjigjet. Ndiqi te 3 serite dhe shihe te gjithe vete.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Media paraprakisht qe promovoi serialin, beri publicitet e cdo nate kishte debate e artikuj ne TV, gazete, portal, forum etj.

Njerezit mezi prisnin diten te nesermen per serine tjeter. Dicka vertete e rralle se pati reagime masive kur normalisht serite dhe TV-Shows jane me audience te kufizuar.

Titulli me lart:

Ne te gjithe kemi nevoje per re-animim

(tashme) pas finales se Trauma qe te bente te hash thonjte (nga ankthi) Facebook, Instagram, Twitter e Reddit (e fundit quhet fq n.1 e internetit) Britaniket brenda vendit e jashte, debatonin pa pushim ne mundesite e pamundesite e skenarit

S mund te jem nena e vetme e nje djali adoleshent ne Londer, qe vetem pashe 15 minutat e para te ~Trauma s ne ITV dhe nuk mund te vazhdoj ta shikoj.

Absolutisht e tmerrshme.

Endrra ime me e keqeâ&#x20AC;ŚPo shoh #Trauma n dhe nuk me besohet. Ti do shkoje ne cepin e botes te gjeje kush e theri

djalin tend por aiâ&#x20AC;Ś (do te vazhdoje ne kete forme; ai â&#x20AC;&#x201C; babai i djalit, ben fajtor e merret me doktorin)

215

Gabimet ne Mjekesi

Shenim: media ne Britani merret si burim serioz zyrtar qe kuotohet ne cdo studim shkencor nese eshte nevoja. P.sh. te gjesh no. e mjekeve te arrestuar nga 1795 shumica e shifrave jane marre nga media. Reference eshte dhe formati artistik nese/kur ka reagim qe ngacmon/formon opinionin_publik ne shkalle te pa-zakonte, kete rradhe emocionale dhe shpirterore.

Keto te fundit zakonisht i ben filozofia, psikologjia sociale, antropologjia, shkenca politike, une e sjell edhe per mjekesine) Sikur t ja rekomandoja nje a disa miqve kete serial nuk do e thoja mbylljen por ketu e perdorim per qellime shume serioze dhe ilustim te plote vizual. Cfare ndodh te pacienti & familja e tij, mjeku & familja e tij, institucioni & shoqeria. Babai i djalit me mashtrim dhe pa-treguar identitetin arrin te behet pacient i gruas se kirurgut (psikiatre) Me pas u shkon ne shtepi, ku merr peng vajzen dhe gruan nen kercenimin e thikes.

Me telefon nis nje foto te 2 femrave te tmerruara te kirurgu qe me nje fryme arrin ne shtepi. Pas nje skene dramatik i liron te dyja. Hedh thiken, kur kirurgu thote: Do te tregoj te verteten.

Thika i kish shpuar zemren djalit. Ne keto raste fusim brenda nje kateter. Fryjme ballonen brenda dhe e terheqim poshte, te mbyllet vrima e te kontrollohet hemorragjia. Pastaj vazhdojme operacionin. Futa kateterin. Sa e terhoqa ndjeva se e terhoqa me me shume force e me shpejt se duhej. Vrima u zmadhua e djali vdiq. Po. te kam genjyer. Nuk mund te thoja te verteten.

Asgje nuk do ndryshonte. Cdo dite ndihmoj njerez. Keto raste jane te rralla e pa-dashje. Une genjej shume here Kur pyet a vuajti nena kur vdiq, si te them? Pergjigjem, Joâ&#x20AC;Ś Ketu ke videoklip 2:58 minuta. Klik ne titull > Trauma, ITV.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Te plote mund ta gjesh ne Youtube e kanale te tjera. Kjo foto eshte nga Daily Mail, marre nga akontot e Twitter te njerezve te zakonshem qe kne ndjekur: Trauma-n cdo dite



Drama me e mire qe kam pare per vite.



Nuk ja ndaj dot syte.



Fantastike.



Zot!



Finale e parezistueshme.

Konkluzione: kete tematike shume rendesishme si gabimet mjekesore qe ndikon te gjithe shoqerine dhe jo vetem mjeket; individet, familjet, media, arti, institucionet dhe ligji; e trajtojne me seriozet rigoroz dhe respekt per emocionet njerezore.

217

Gabimet ne Mjekesi

11.02.2018, postova keto 2 karta ne DBMI_Facebook, me qellim te gjej pacienta nga Shqiperia qe kane vuajtur nga gabimet mjekesore, i sjell ketu me print-screen. Sa do ofrohen a do kete publiku interes akoma nuk e dime. Nese behen no.e pacienteve, pa tjeter do e bej dhe publikoj studimin.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

219

Gabimet ne Mjekesi

Klik DBMI_Facebook & DBMI-Twitter Si lexues i ri qe lexon tani per DBMI

& pacient qe ke vuajtur Gabimet Mjekesore do te ndash

eksperiencen per kete studim; adresohu ketu per qellimin https://issuu.com/doctorbesimedicalinformation. Me

11.02.

2018, e Djele 12;18 shtova sqarim ne fushe-komente.

Ju lutem lexoni karten me kujdes, kriteret jane vetem 3. Ne keto 6h me kane kontaktuar 9 persona, te gjithe 'me histori personale' e me deshiren per te ndihmuar." Ne nje studim shkencor te kesaj forme (ne distance) nuk mundesh te analizosh subjekt pa prova. (1) Qellimi i studimit nuk eshte identifikimi i gabimeve (nuk jam ne Shqiperi qe ta bej ne person) (2) Gabimet Mj. me duhet te jene te zyrtarizuara. Sqarime: (a) a duhet rast mediatik ku pacienti eshte demtuar rende ose ka vdekur? Jo. (b) a duhet gabim mjekesor historik (10 vite te shkuara e me shume) Po, per sa kohe qe mund ta provojme. (c) Mundet qe nje mjek kurues te deshmoje per ju? Po, persa kohe qe provon se ai/ajo kane riparuar gabimin ose jane perfshire dne kurimin tuaj [natyrisht nuk do e identifikojme me emer ne studim, ate e as institucionin] dhe (d) studimi eshte per Ju - komunitetin SHQIPTAR, jo mua pasi librin gabimet mjekesore e kam gati. Deshiroj ta publikoj ne ANGLISHT qe te behet template e ta lexojne te tjeret duke pare cfare ndodh ne Shqiperi - dhe qellimi perfundimtar eshte: (a) te ulet no. i gabimeve mjekesore, pacientet te demshperblehen ne forma civile/monetare dhe (b) te goditet ligji penal per arrestimet ne gabimet mjekesore, duke e hequr ose amenduar. [Note: kjo eshte iniciativa ime personale, pa perfitime, e pa shtysa, krejtesisht FALAS per kete kontribut qe jap ne kete fushe]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Gabimet Mjekesore te cilat i kam quajtur Valvula e Presionit; ku publiku shperthen ndaj profesionisteve e Shendetesise (e fundit s shihet si aset kombetar) jane nje fushe e cila s ka filluar te trajtohet sinqerisht e seriozisht ne ambjentin Shqiptar.

Mungesat jane ne nivel shkencor, profesional, institucional dhe shtetetor. Ndihen cdo dite dhe me tendenca te thella perkeqesimi do akumulohen drejt nje krize te pariparueshme..

Duke mos kuptuar specifiken e gabimeve mjekesore, quajtuar tragjikisht-penale, mos-trajtuar fenomenin ne parametra shkencore-e-juridike; vemendja e publikut dhe e autoriteteve shkon ne kahjen e gabuar. Ne vend te shohe per neglizhencat kriminale, ushtrimin e profesionit pa licence, kontrolle ne barna, teknika dhe pasoja. Ja nje rast i nje mjeku Italian.

Onkologu Tullio Simoncini, sipas tij kanceri eshte kerpurdhe 221

Gabimet ne Mjekesi

Pasi denohen ne Itali ne 2011 per vrasje pacienti vjen ne Shqiperi. Fillon praktikim te profesionit. Kuron kancerin me sode buke! (bikarbonati Na) Nje kerkim ne internet do ekspozonte sharlatanin, qe i shkonin paciente nga Shqiperia e Italia. Duket de-zhavu me vitet 90-te kur vendi u be parajase per aventurieret. Pas 20 vitesh vijne e operojne deri kur (a) behet

ceshtje

publike

(b)

https://www.youtube.com/watch?v=KbF2S9njd9I

vdes

dikush.

Hetimet s arriten

gje. Ai largohet. Jave me pare denohet me 5 vite nga gjykatat ne Rome. Vdekja e Luca Olivotos, mjeku Tullio Simoncini lë Shqipërinë Abuzuar me...Keto fjale shkruhen nen nje rast qe e ka zbuluar media, jo autoritetet. E gjen ne fushe_komentet e DBMI. Mjeku i huaj pa licence te ushtrimit te profesionit, duke 'kuruar kancerin' vret nje pacient. Prokuroria nuk gjen prova. Ai iken pa i hyre gjemb ne kembe. Sic pati ardhur e 'kuruar' ne klinike private. Pak dite me pare denohet me 5 vite burg ne itali. Kur praktikon mjekesi (ligj, farmaci etj) pa licence eshte veper penale, ku nga shteti ne shtet denohesh me 1-8 vite burgim.

Keto duhet te penalizoje SHQIPERIA jo vec gabimet mjekesore.

Prokuroria Shqiptare ne kete rast NUK kish nevoje per prova e ekspertize si e cfare e vrau pacientin X (eshte pika 2) mjafton "Ushtrim profesioni mjekesor pa qene i licencuar nga autoritetet. 2 Jane i njejti institucion sa ankohet nje pacient a familjar, arrestojne menjehere nje mjek Shqiptar.

Kultura e heshtjes ne gabimet mjekesore. Do ta ndryshojme, une nga jashte me materialet ne qarkullim qe ne 2014 e librin qe del se shpejti > Gabimet_ne_Mjekesi. Te tjere nga Shq..

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Fillimin duhet ta beje nje mjek/-e eminent. Ai/ ajo duhet te konsumojne dicka nga krediti e reputacioni i tyre. Mjeke te zakonshem se bejne dot sot. Keshtu, do arrijme qe: gabimet te pranohen publikisht. Gabimet mjekesore te raportohen. Te fillojne studime e statistika. Te hetohen, te nxirren mesime e aktivohen protokolle te reja. Mjeket te mos arrestohen e lincohen ne publik. Administratat e gjykatat te bejne punen. Te trajtojme Gb-Mj sipas shkences, llogjikes, sensit te mases e normave morale te nje shoqerie me kulture.

Fshehja, frika, mungesa e sinqeritetit, heshtja, injorimi i fenomenit dhe ikja; sjellin pasojat qe shihni [dhe disa qe nuk i shihni] ne gabimet mjekesore. Do folur. Do punuar. Do studiuar e do pohuar publikisht: si cdo fushe e jetes: mjekesia ka gabime. Gabimet mjekesore jane te pa-shmangshme (por) gabimet mjekesore jane te minimizueshme.

223

Gabimet ne Mjekesi

Gabimet e medha ne mjekesi, paralel me gabimet mjekesore.

DBMI_TWITTER #Erresira_informative

Nga

ne #Mjekesine_Shqipe eshte

nder #gabimet_me_te_medha_mjekesore Nese #DrBesi_per_DBMI solli me shume materiale se 4 shtete me Shqiptarre ne 2-3 vite, ka ardhur koha qe shteti e #Ministria_e_Shendetesise te fillojne 1fq. zyrtare per Mjekesine Shqipe Online; me liste te plote semundjesh, liste barnash, protokolle e referenca mjekesore per cdo qytetar Shqiptar per ta lexuar nga cdo vend i botes.

Bibla zyrtare e mjekesise vjen nga sistemi kombetar shendetesor, qe taksa-paguesit Shqiptar i mungon ne 2018!

Shenim: me kane shkruajtur disa lexues; 'pse mbron keta' Kur behet fjale per mjekesine, i sqaroj privat-shkruesit ne publik. Si platforme lider ne mjekesine online, ku ne disa dite publikimet kapin 20-30.000 a me shume individe ju siguroj se jam i vetedijshem ne ate cfare bej. DBMI nuk mban ane dhe nese jemi ne anen e dikujt, flasim per faktet, te drejten, meriten, precedentin, shkencen, argumentin e llogjiken;

nga fillimi

qellimi im ngelet i pandryshuar; ndihme & edukim per komunitetin Shqiptar e Interesin Publik. Sic informoj publikun, njesoj vepoj kur jap keshilla dhe analliza per profesionistet.; shih kete manual mjekesor â&#x20AC;&#x201C; Ese per Mjekesine

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Shenim 2: DBMI ne faktet si jane: [1.] Personeli nen goditje konstante e ka te pamundur te kenaqe e tu pergjigjen pacienteve, shtetit, politikes, keq-manaxhimit, bureokracise, medias e opinionit publik. Perballen me kritika e deri dhune fizike. Keto jane fenomene mbare-botetore ku Shqiperia s ben perjashtime por te pranoje realitetin [2.] Publiku me sjellje alteruar nga teknologjia ku cdo gje kerkohet ne cast, skandalet pasqyrohen shpejt, demografi ne rritje e personeli mjekesor jo ne perpjestim; fajson mjekun ndividual. Veprimi sipas interesit individual jo si shoqeri e standartet e dyfishta jane burim konfliktesh

ne

rritje.

Nese

mjekesia

dhe

popullata

s bashkepunojne nuk ndryshon klima e hostilitetit (sic)

225

Gabimet ne Mjekesi

Kap XV Mjeket largohen nga Shqiperia

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

227

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

229

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

231

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

233

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

235

Gabimet ne Mjekesi

Kapitulli XVI Gabimet ne Spitale, e ligji per pakujdesine

Si ti percaktojme Gabimet mjekesore ne raport me efektet e demshme dhe near misses

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

237

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Me siper kam dhene shkaqet, bazuar ne studimet e mia ne kete fushe sipas literatures boterore dhe shkencetareve qe studiojne Gabimet mjekesore, ne listat top 10.

10 Shkaqet kryesore te gabimeve mjekesore 10 Komplikacione mjekesore qe merren nga spitalet 10 Shkaqet kryesore te gabimeve kirurgjikale 10 Shkaqet kryesore te gabimeve me ilacet *** Dr. Besi & DBMI trajton Gabimet Mjekesore per Komunitetin Shqiptar online, qe nga Shtatori I 2014. Provo ne Google: gabimet mjekesore +drbesi +dbmi klik ne Google images te shohesh sa materiale kam publikuar ne 4 vite, vetem ne/per kete subjekt te rendesishem per te gjithe.

239

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Pse ndodh ky trajtim i pasakte Juridik?

Per tani do thoja vetem kete fakt, te cilin do e trajtoj me themel ne Gabimet Mjekesore Vol II realisht cdo gje fillon te Artikulli 2 i Konventes Europiane te te Drejtave te Njeriut (ECHR) ndaj Shqiperia eshte e detyruar te hetoje me prioritet cdo rast te raportuar

241

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

e Drejta e Autorit & Prona Intelektuale e Dr. Besi ŠDBMI Gusht_2014 - Shkurt_2018,

Sipas Intellectual Propperty Rights (e drejta e prones intelektuale) te US Copyright Office (Zyra Amerikane e Kopirajt) nuk ka rregulla ne sa mund te marresh por perdoret sensi i mases ne fair usage zakonisht nuk lejon te merren me teper se 300 fjale. Sa jane 300 fjale? Ta kuptoje secili qe do pervetesoje serish te drejten time te autoresise dhe pronen intelektuale, kete rradhe jam serioz dhe nuk do fal me asked.

Keto fjale nje dite mund dhe do te lexohen ne nje gjykate, Britanike a Shqiptare. Ilustroj me tekstin Latin Lorem ipsum.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor.

Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus.

Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet. Quisque rutrum.

Aenean imperdiet. Etiam ultricies nisi vel augue. Curabitur ullamcorper ultricies nisi. Nam eget.

Etiam rhoncus. Maecenas tempus, tellus eget condimentum rhoncus, sem quam semper libero, sit amet adipiscing sem neque sed ipsum. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.

Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi.

Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus Nam quam nunc, blandit vel, luctus pulvinar, hendrerit id, lorem. Maecenas nec odio et ante tincidunt tempus. Donec vitae sapien ut libero venenatis faucibus. Nullam quis ante. Etiam sit amet orci eget eros faucibus tincidunt. Duis leo. Sed fringilla mauris sit amet nibh. Donec sodales sagittis magna. Sed consequat, leo eget bibendum sodales, augue velit cursus

Kjo vetem ne rastet kur:

243

Gabimet ne Mjekesi



Perdor punen e nje autori tjeter ne argumentin tend



Do japesh nje opinion per kete kuote .



S do thote merr 300 fjale ne nje ese, studim a liber e bej njesoj ne kapitullin a librin tjeter te po te njejtit autor.



Nese perdoren ne takime, leksione, radio apo televizore (fjala e folur) referenca eshte: nga libri Gabimet me Mjekesi, Dr. Besi, DBMI, Londer. Britani e Madhe.



Nese perdoret ne forme te shkruar, reference per artikuj ne media e journale mjekesore, punime, libra, forume a blogje, ne cdo lloj forme vizive te shkruar, metoda eshte kjo: Autori, viti i publikimit, Titulli, Qyteti ku eshte publikuar, Botuesi dhe faqja ose kapitulli qe I referohesh. P. Sh. Dr. Besi (2018) Gabimet ne Mjekesi, Londer, Britania e Madhe, DBMI, Etika fq. 77.

Ky liber si i pari ne llojin e tij ne gjuhen Shqipe, hedh themelet ne nje fenomen qe askush se ka trajtuar ne ane publike as akademike. Hartuar me nje sy nga shkenca e nje nga publiku; per ta bere lehtesisht te kuptueshem per cdo lexues duke gershetuar disa disiplina, etike, fiozofi, mjekesi, juriprudence, shendeti publik, statistika, epidemiologjia. Libri ndricon rrugen per kedo qe do mundohet, punon e lufton per Interesin Publik.

Me rezultoi e pamundur te mos pasqyroja panikun, injorancen, keq-kuptimet, reflektimin mediatik e perceptimin popullor; para-gjate-e-pas nje ngjarje ku perfshihen gabimet mjekesore.

Besoj se librin, do e konsultojne ligjberes, juriste, anetare te qeverise, gazetare e individe te cilet kane mundesi te ndikojne ne korrigjimin e ligjeve dhe mire-informojne opinion publik.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Kam besim, se duke vene gurin e I-re, ne nje problematike e cila eshte therese, e rendesishme dhe vitale per Shendetin Publik; ky liber do sherbeje si drite-jeshile per te hapur rrugen ne ndryshime te reja cilesore e sasiore. Nga analiza komparative, besoj se numri i pacienteve te vdekur nga gabimet

ne

mjekesi

do

ulet

nese

implementohen

rekomandimet e mia ne kete liber. (jam i vetedijshem qe s jane krejtesisht te sakta, jo per fajin tim a te modelit por mungeset se data (sic) e raportimeve nga autoritetet e shendetesise.)

Konkluzionet jane per publikun e profesionistet; strategjite per adminstratoret; dhe rekomandimet per juristet e ligjvenesit.

Deduksionet ne liber kam bere me studimet dhe ekspertizen e arritur ne 4 vite qe trajtoj gabimet mjekesore ne te 4rt platformat e DBMI (lehtesisht e verifikueshme online) me shembuj, case-history e precedente nga shume vende te botes; 2 vite ne te cilat e trajtoj seriozisht subjektin, me 3 fushata nga 3 javore online ne Shtator-Tetor 2016, Shkurt-Mars 2017, Shkurt 2018; dhe librin ne 2018. Me rezulton se: ď&#x201A;ˇ

Ne 1-2 dekadat e fundit, procedohen >4 profesioniste te shendetesise ne 3 muaj. Ne nje spekter nga 12-15/ vit.

ď&#x201A;ˇ

Per cdo rast te mprehte mediatik jane 4 te tjera, disa dhe ato mediatike qe s behen cause celebre; qe e con numrin ne 40-60 ankesa /vit ku ndodhin gabime mjekesore, pacientet demtohen a vdesin, ka akuza a jo, ka procedime penale ose jo, por jane jo shume te qarta.

ď&#x201A;ˇ

Gabimet mjekesore e paidentifikuara, te papublikuara e ato te njohura; bazuar ne parametrat e organizmave te 245

Gabimet ne Mjekesi

medha boterore te shendetesise dhe keto qe trajtojme (me mundesite aktuale, ne kete erresire informative) ne

territorin ne Republikes se Shqiperise; zyra doktoresh, ambjente

ambulatore,

spitalore,

farmaci,

klinika

shteterore e private; ne total shkojne ne 10.000-15.000 per tremujor dhe 40.000-60.000 per vit kalendarik. ď&#x201A;ˇ

Shkalla e demtimit te ketyre pacienteve eshte e pamundur te spekulohet ose te jepet sipas kategorive e me perqeindje ne kete stad; do perfshija por pa perjashtuar te tjera; demtime te lehta, demtime te riparueshme handikape serioze per jeten, gabime mjekesore,

neglizhenca,

keq-trajtime,

keq-kujdes

shendetesor, pa-aftesi profesionale dhe korrupsion, mbulim te gabimeve mos-kuptim te tyre; fshehje aktive e gabimeve ne individ ose ne bashkepunim, falje nga pacientet ose familja, deshperim dhe mos-raportime (nga pacientet) pranim te status kuose dhe mjaft faktore qe cilat duhen pare, regjistrua dhe analizuar ne terren. ď&#x201A;ˇ

Ne do jepja nje hamendesi-te-edukuar e konservative [bazuar ne pervojat Amerikane & Britanike] jatrogjeneza e

gabimet mjekesore shkaktojne ne anen minimale 450900 vdekje te panevojshme ne vit; ne anen e eperme jane > 1.600-2.500 vdekje te panevojshme ne vit.

Nga viti 2014 keshillat e mia per profesionistet e publikun jane konstante. Lexuesi i rregullt i DBMI e ata qe me gjejne per here te pare, jane njohur me e-book ne 2016, (klik ne titull) Ese per Mjekesine e shume materiale te tjera para a pas tij.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ne raste e ne teresi, me vetedije kam bere sakrifica. Duke dhene shume materiale i kam pjesezuar e mbyllur ne karta, ne format foto. Sepse e kuptoja qe lexuesi i sotem me vemendje e ulur, nga bombardimi konstant e stimujt pafund online, duhet ndihmuar; ai ka nevoje per materiale ne forme koncise, vizualisht terheqese e te kuptueshme. Njekohesisht lehtesisht te gjetshme, me mundesi per tu ruajtur ne tel ose kompj. (Save) Ky pretendim verifikohet nese kerkon ne Google Dr. Besi, DBMI + Subjekti Mjekesor

(subjekti mjekesor â&#x20AC;&#x201C; shkruaj nje

term, sindrome, ilace, semundje, gjendje mjekesore, aksidente,

urgjenca, droga, vitamina etj) klik Google-Images. Perballe te vjen nje mur me materiale qe ne veshtrimin e pare duket sikur nuk kane fund. Ne kete forme, me vetedije, kam humbur 00-

000 faqe, te cilat do ishin ne format me fjale ne libra. Besoj se kjo metode ishte me e mira kur u ktheva ne Shqiposfere pas nje mungese ~20vjecare dhe me mangesite qe vura re. Ky liber qe publikoj eshte no.39. Pasi te hedh online no. 40 (kam materiale gati, per 5-6-7libra te tjere, qe jane te shkruara por editimi eshte shume koke-konsumues) cdo liber / artikull qe do publikoj do jete strikt ne trajtimin shkencor dhe ose ate publik por jo me me karta si periudha 2014_2018.

Duke falenderuar lexuesit, perseris qe misioni im edukativoinformativ ja ka arritur qellimit. Premtimi qe bera, materialet ne e-Arkivat mjekesore te DBMI jane e do ngelen falas per cdo Shqiptar qe ka nevoje per to, qendron si diten e I-re ne 29.08.2014. Fuqimisht une besoj se komuniteti Shqiptar e meriton te marre informacione cilesore te mjekesise online krejtesisht falas, si e kane vendet e zhilluara.

247

Gabimet ne Mjekesi

Pa dashur te ve askend ne seder do sjell disa pyetje te cilat me jane bere nga lexuesit [perfshire mjeke] ne mesazhe private: Do e beje te njeten gje nese do ishe ne Shqiperi? Po. Natyrisht jo

me kete intensitet e ne kete sasi. Duke ju pershtatur kushteve personale dhe te vendit, gradualisht do e filloja dicka.

Do kerkoje te organizoje te tjere, si udheheqes apo anetar ne nje grupi? Po. Njesoj sic bera edhe nga Londra. Mendimi

fillestar ishte zemerimi e rebelimi kur pashe sa e djerre eshte mjekesia shqipe online. Doja te mbledh 20-30 a me shume mjeke Shqiptare nga vendi e bota, te krijonim se bashku nje platforme te plote publike-shkencore e akademike. Ku nje nga krahet e projektit te ishte Rubrika Pyet Mjekun. Cdo pacient Shqiptar nga cdo vend i botes, te bente pyetje ne cdo subjekt mjekesor, personal apo teorik dhe nje mjek te pergjigjej falas, me video. Doja qe mjeku

Shqiptar te dhuronte 20-30

min/muaj. Nuk u arrit, per shkaqe jashte kontrollit tim.

Si ndihesh qe mjeket s kane bere asgje [ne edukimin publik] e nuk jane perpjekur te ndihmojne te DBMI? Disa kane ndihmuar,

i kam falenderuar privatisht e ne publik. Megjithe ambicjen e deshirat nuk fillova bazuar ne ndihmen, pershtypjet, aprovimin a shtysat e nje/ disa individeve; cdo person eshte i lire te beje ate qe do. Ne kam deshperim, vjen nga situata ku eshte vendi.

Kishe shpresa se do ndihmonin? Eshte e njejta pyetje qe kane

bere disa here miq dhe lexues. Duhet te jesh shume nostalgjik dhe teper naiv te mendosh se u ktheve pas cerek shekulli qofte me nje mision fisnik e shume te dobishem per komunitetin, te

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

presesh nga individe te cilet s bene gje per 30 vite. Natyrisht s do ndryshojne ne 3 jave a 3vite kur te shohin ne pune e siper.

Po publiku si sillet? Njesoj, mentaliteti yne eshte i tille. Kam THEKSUAR: ne internet te gjithe i duam falas gjerat, por ne nuk

mund te sillemi si publiku Perendimor te cilet se gjejne ketu e marrin aty, su pelqen kjo adresohen te ajo. Merr e ik, shume thjeshte. Shqiperia nuk ka 1 fq te mjekesise zyrtare online.

S kemi lluksin te humbim kohen. Kam pare disa forume e faqe mjekesore, me links ne Anglisht, materiale te dobeta e te paverifikuara (30-40% i materialit mjekesor sot online eshte i dyshimte e jo i sakte) qe kane perkrahje te larte. Pse? Se di.

Kam pare platforma ku jane marre materialet e DBMI [me lejen time] thuaj nje forum, no i pelqimeve shkon dhe 500 ne 24h (te arrish ate numer, e kane pare mbi 50-100.000 persona) i njejti material te DBMI ka 30 pelqime. Kam pare te tjere, rast shume ekstrem ku jam bere shadow (sic) nga nje individ ne Shqiperi (profesionist i mjekesise)

qe me faqe anonime me kishte dubluar

per ~2 vite. Hiqte logon/emrin tim e vinte te veten. (mendova ta coj ne gjygj, e fala sic kam falur disa) Publiku

e pelqente me shume se

DBMI [?] Disa lexues e dinin se vjedh nga une, shumica jo. Dhe kur beri kerkese-falje publike pasi I vura kusht te ndaloj prodecimet penale/civile, asgje s ndryshoi. Publiku vazhdon me te njejten sjellje. Ne vende ku sundon ligji, shteti i se drejtes dhe mentaliteti progresiv, cdo individ qe ben te tilla gjera ndeshkohet rende nga reputacioni, profesioni, karriera dhe financat; eshte nje proces i shpejte dhe i automatizuar, saqe lexues, publikues e insitucione, u largohen menjehere. Ne- jo.

249

Gabimet ne Mjekesi

A je krenar me qellimin e mundin e dhene per DBMI? Materialet do ngelen online per dekada dhe cdokush qe vjen pas meje do me kete si precedent. Jam njeriu i pare, shembulli i I-re ne mjekesi, sa mund te behet per komunitetin Shqiptar kur ndalon ankesat e i vihesh punes.

Cfare ke mesuar nga sjellja online e Shqiptareve S kam mesuar

ndonje gje te re por eshte konfirmuar c ndjejme, shohim dhe provojme per gjenerata. Shqiptari e ka shume te veshtire te ndryshoje, tenton nga inaktiviteti e status-kuoja, sado te demshme ti rezultojne ato.

Cfare do sugjeroje per te tjeret? Asgje. Jam edukator publik me

nje korpus shkencor te paparalel ne shkencen e mjekesise, nuk jam moralizues as politikan. Cdo vemendje-terheqje qe e kam bere ka qene ne funksion te mjekesise e ndryshimeve ne revolucionin teknologjik. Funksionimi im eshte identifiko, analizo, planifiko e aktivo menyren me te sakte, me te shpejte e me efektive; per te plotesuar mungesat, mbushur kerkesat, shtuar cilesine dhe dobine e materialeve.

Si dhe krijimin e e-Arkivave te DBMI te cilat shfrytezohen falas nga te gjithe. Kam shkruar se mjekesia vetem terma ka 15.000 17.000 eshte gjuhe me vete qe kerkon gjuhetaret e saj Askush i vetem s mund ta mbuloje te gjithe ndaj duhet Bibla Zyrtare e Mjekesise, nga shteti [ministria, institucionet etj] Puna qe kam bere reflektohet te sllogani i DBMI:ÇŽnga vitaminat e mineralet te karta e urgjencesÇŻ dhe kjo s mund t shkruhet pa backup.

[DBMI e ka back-up, te pakrahasueshem e unik ne Shqiposfere.]

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Keshille per projektet mjekesore? S kam. 7-8 te rinj me kane pyetur, kishin projekte te filluara a mendonin te hapnin dicka, i kam ndihmuar ne aspekte teknik, korrektesen per te drejten e autorit, me materiale etj. Njerezit nuk mesojne me keshilla por histori, shembuj konkrete e precedente. Me kane pare menyren e operim komunikimit; ne u sherben ta perdorin ne formen me te mire te mundshme. Nese do merrem si inspirim (disa me kane falenderuar privatisht)

do me vinte mire. Kam pare, ndjere e me

jane thene gjera; te cilat me kane vene ne mendime.

Te rinia ka deshperim me doza te shtuara cinicizmi, renie te shpirtit civil e komunitar, merzi per te ardhmen e humbje kohe prej tyre (ne politike, zenka, debate te kota etj) Si dhe plot tipa crafty (sic) qe se duan konceptin pay-it-forward as kuptojne mjekesia s eshte thjeshte per vete . Cdo linje progresi krijohet mes lidhjeve ne gjenerata e ato paralele me koleget. Gjithsesi, shpresoj se shumica do e gjejne rrugen ne jete, do realizohen e do behen profesioniste mesatare ose te mire te mjekesise.

Mund te kem folur e kam ndihmuar Nobelistin e ardhshem Shqiptar ne fiziologji (mjekesi) ose nje mjek i cili ne 15-25 vite do perfundoje ne burg per gabime, neglizhenca a kriminalitet.

Te ardhmen se dime, shpresojme ne potencialin e saj.

251

Gabimet ne Mjekesi

Mesazhi i fundit per lexuesit e DBMI. MJAFTOJNE disa persona,

nje grup individesh me integritet, ide e dedikim; per te ndryshuar cdo fushe, sistem dhe historine e nje kombi. Kurre mos u ndal te ankesat e mungesat, fillo me ate qe indentifikon rreth teje dhe me mundesite qe ke. 1h ne dite t ja japesh nje te moshuari te vetmuar. 1h ne jave te perfshihesh ne nje shoqate bamiresie. 1 dite ne vit t ja kushtosh nje ceshtje me vlera. Aty eshte ndryshimi. Pikerisht, kur ndryshon ti vete. Nje proverb Gjerman thote: hapi me i veshtire eshte hapi i I-re.

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

Ekzakt 2 vite me pare sic po shkruaj sot (27.02.2018) me 27 Shkurt 2016, ne rubriken Back 2 Basics publikova kete karte. Me 14.11. 12016 ndava link nga Uni i Mjekesise ku lajmerohej per vdekjen e Prof. P. Bitri ne Bibao te Spanjes, 13 Nentor 2016, Klik ketu Ne Gabimet Mjekesore vol 2, ne fillim te librit do shpjegoj lidhjen me Prof. Pellumbin, subjektin e metodologjine. â&#x20AC;Śto be continued

253

Gabimet ne Mjekesi

Dr. Besi per DBMI_ISSUU

255