གཞི་རིམ་འོག་མ་དང་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།

༄༅། །བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་ལྟར་བཟོ་འགོད་དང་ གཏན་འབེབས་བྱས།

གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན། (༢༠༡༠)

བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་དང་དཔར་འགྲེམས་བྱས། I

སློབ་སྟོན་པ།

Dr. Claude Alvares, Goa Fundation Dr. Ramr Manivannan, Madras Uneversity

བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་བསྐོ་འཛུགས་བྱས་པའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་ཁག་གིས་འཆར་ཟིན་གཏན་འབེབས་བྱས།

བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱབ་གཉེར་ལྟར་བཀའ་ཤག་གིས་བསྐྱར་ཞིབ་ ཀྱིས་བཀའ་འཁྲོལ་གཏན་འབེབས་གནང་། དཔར་ལོ། རབ་གནས་ལྕགས་སྟག

བོད་རྒྱལ་ལོ། ༢༡༣༨ ཕྱི་ལོ་༢༠༡༡

ཐེངས་དང་པོར་དེབ་གྲངས་༡༥༠༠ དཔར།

རྩ་འཛིན་དཔེ་དེབ་འདིའི་དཔར་གཞིའི་ལས་དོན་ཡོངས་རྫོགས་ཤེས་རིག་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་ ཡོན་ཚན་པས་བྱས།

དཔེ་དེབ་འདི་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲ་ཚིགས་ www.sherig.org ནས་ཕབ་ལེན་བྱ་ཐུབ།

Special Acknowledgement

Funded by Danish Government, through Centre for International Cooperation in Education (CICE)- Copenhagen, Denmark

II

ཆེད་བརྗོད།

༄༅། །ཕྱི་ལོ་༢༠༠༤ ལོར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་བཀའ་ཤག་གིས་ཕུལ་ བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཟིན་བྲིས་ཐོག་བགྲོ་གླེང་ལྷུག་པོ་དང་ སྦྲགས་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ནས་བཟུང༌། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་

གསུམ་པ་དོན་ཚན་༡༧ པར། “དོན་དམ་བོད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་ཤེས་ རིག་གི་སྲིད་བྱུས་ཡང་དག་ཅིག་བཟོ་རྒྱུ་”ཞེས་གསལ་བའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དེ་དངོས་སུ་ དབུ་བརྙེས་ཤིང༌། སྲིད་བྱུས་ནང་གསལ་ཆ་རྐྱེན་དང་དགོས་མཁོ་བསྒྲུབ་སླད་བོད་གཞུང་

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་དྲུག་རིང༌། སྲིད་བྱུས་དགོངས་དོན་ཆ་ཚང་

ལག་བསྟར་དང་ཉམས་གསོག་སླད་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་དགོས་པ་བཞིན། ཕྱི་ལོ་

༢༠༠༥ ཟླ་༡༠ ཚེས་༡༠ ཉིན་བཞུགས་སྒར་དྷ་སར་མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་ གསར་འཛུགས་དང༌། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་ཡོད་པའི་བོད་རིགས་དགེ་ལས་ཡོངས་ལ་ ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང༌། སྲིད་བྱུས་དགོངས་དོན་སྔོན་འགྲོ་

དང་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་གཞི་བཟོ་འགོད། གཞོན་

སྐྱེས་རྣམས་ཀྱི་མདུན་ལམ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་ཐོག་སློབ་ཕྲུག་གང་མང་ བསྐྱོད་སླད་དབུས་ས་གཉིས་སུ་མདུན་ལམ་སློབ་སྟོན་ཁྱད་ལས་པ་བསྐོ་འཛུགས། བཙན་བྱོལ་ བོད་མིའི་ཤེས་རིག་ཚོགས་ཆེན་དང་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཆེད་སྐོང་གིས་གཞི་རིམ་སློབ་ གྲྭ་ཁག་ཏུ་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཕྱོགས་བགྲོ་གླེང་གཏན་འབེབས་སོགས་དང༌། ལྷག་པར་

གཞི་རིམ་གོང་འོག་བར་གསུམ་གྱི་སློབ་ཚན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་ཡིག་ཐོག་ཕབ་སྒྱུར། བོད་ མི་རང་གི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་སློབ་དེབ་

གསར་རྩོམ། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་གསལ་དགོས་མཁོ་ཚང་བའི་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་གི་

སློབ་ཚན་གཏན་འབེབས། སྲིད་བྱུས་ནང་གསལ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ III

གསར་འཛུགས་སོགས་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱི་ཆ་ལག་ཏུ་གྱུར་པའི་ལས་རིམ་ཆེ་ཕྲ་དུ་མ་ ཞིག་ལག་བསྟར་བྱས་དང་བྱེད་མུས་ཡིན།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་དོན་ལས་བྱུང་བའི་རྩ་འཛིན་

ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་གཤིས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་

ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱིས་འཕྲལ་དུ་ལག་བསྟར་བྱ་དགོས་ པ་སྨོས་མེད་ལགས་མོད། འོན་ཀྱང་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་གནས་སྟངས་འོག་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་

ཁབ་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལམ་ལུགས་དང༌། ཁོར་ཡུག་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན། བོད་མི་རང་ གི་མི་རྒྱུའི་ནུས་པ་སོགས་ཕྱིའི་རྐྱེན་དུ་མ་ཞིག་ལ་མི་བལྟོས་ཐབས་མེད་ཡིན་གཤིས། སྲིད་ བྱུས་ཀྱི་དོན་ཚན་བཅུ་བཞི་པ། བར་བརྒལ་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཞེས་པའི་ནང༌། "སྲིད་བྱུས་གསར་པའི་

དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་དགེ་རྒན་དང་ལས་བྱེད་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་གློ་བུར་དུ་བསྐྲུན་ཐབས་

མེད་པས། སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་ཆ་ཚང་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུར་དུས་ཡུན་གང་འཚམས་ འགོར་ངེས་ཡིན་སྟབས། སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་ནས་བཟུང་ཕུགས་ཀྱི་དམིགས་

ཡུལ་འདི་འདྲ་ཞིག་བཟུང་ནས་མདུན་བསྐྱོད་བྱ་དགོས་"ཞེས་གསལ་བ་ལྟར། གཞི་རིམ་གྱི་ སྒྲོམ་གཞི་དང་ལམ་ལུགས་ཁག་གསར་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་ནི་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ཞིག་ནང་ཡོང་ ཐབས་མེད་པ་གསལ་པོ་ཡིན།

དེ་ལྟ་ནའང་གོང་དུ་བརྗོད་པའི་དགེ་རྒན་གྱི་གནས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ་དང༌། སྔོན་

འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་གོང་འོག་བར་གསུམ་གྱི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་ཇུས་འགོད། སློབ་དེབ་

རྩོམ་སྒྲིག་དང་བོད་སྒྱུར། དགེ་རྒན་གྱི་སྒྲིག་གྲལ་དང་མཐུན་རྐྱེན་ཡར་རྒྱས་སོགས་ཀྱི་ལས་ གཞི་ཁག་ཅིག་གཞི་རྩའི་སྒྲོམ་གཞི་ལེགས་བཅོས་ལ་ངང་སྒུག་མ་དགོས་པར་འཕྲལ་དུ་ལག་

ལེན་བྱས་ན་དགེ་མཚན་ཆེ་སྟབས། འདས་པའི་ལོ་ཤས་རིང་མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་ སློབ་གྲྭ་དང༌། སམ་བྷོ་ཊ་ཁྱབ་ཁོངས་བོད་སློབ་ཁག བོད་ཁྱིམ་གཉིས་མ་ལག་དང་བཅས་པས་ IV

རང་ནུས་གང་ཡོད་ཀྱིས་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དོན་ཆ་ཚང་ངམ། ཕལ་ཆེ་བ་ལག་བསྟར་བྱས་དང་ བྱེད་མུས་ཡིན་ལ། རྒྱ་གར་དབུས་བོད་སློབ་འཛིན་ཚོགས་དང༌། བལ་ཡུལ་སློབ་ཁག་བཅས་ ཀྱི་དགེ་ལས་རྣམས་ནས་ཀྱང་སྲིད་བྱུས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཏེ། གནས་དུས་ ཁོར་ཡུག་དང་ཆ་རྐྱེན་འོག་ཚད་དང་རིམ་པ་གང་འཚམས་ལག་བསྟར་ཡོང་ཐབས་འབད་རྩོལ་

གནང་མུས་ཡིན་པ་བཅས། མདོར་ན། འདས་པའི་ལོ་ངོ་དྲུག་ནང༌། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལག་

བསྟར་གྱི་ཆ་ལག་ཆེ་ཁག་གསར་འཛུགས་བྱས་དང་བྱེད་མུས་ཡིན་པས། གཞི་རིམ་གྱི་ཆ་ རྐྱེན་དང་དགོས་མཁོ་ཚང་རིམ་བཞིན་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱི་སྤུས་ཚད་ཀྱང་རིམ་གྱིས་གོང་ མཐོར་གཏོང་ཐབས་བྱེད་མུས་ཡིན།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང་མཐུན་པའི་

སྔོན་འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་བར་མ་བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་གཞི་བཟོ་

འགོད་ཀྱི་ལས་རིམ་དེ་ནི། གོང་གསལ་ལས་དོན་ཚང་མའི་ནང་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ ཡིན་ཞིང༌། དོན་དངོས་ཐོག་དེ་ནི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་རྣམས་དགེ་རྒན་གྱི་ དངོས་གཞིའི་སློབ་འཁྲིད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་དང༌། ནང་དོན། བྱེད་ཐབས། གཞི་རྩའི་སྒྲོམ་གཞི་ཚང་

མའི་ནང་མངོན་འགྱུར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་སྟབས། སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱི་ལས་རིམ་ཚང་མའི་སྙིང་ པོ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཀྱང་རུང༌།

ཕྱི་ལོ་༢༠༠༦ ཟླ་༩ པར། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་བཞིན་གཞི་རིམ་སློབ་

གྲྭའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་གཏན་འབེབས་ཀྱི་ལས་རིམ་དངོས་ སུ་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས།

ཚོགས་མི་དགུ་ལས་གྲུབ་པའི་སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་

དང་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་ཚོགས་ཆུང་བསྐོ་འཛུགས་ཀྱིས་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ད་ཡོད་

བསླབ་གཞི་དང་གནས་སྟངས་ཡོངས་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་དང༌། སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང་ V

མཐུན་པའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང༌། སློབ་འཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ལམ། གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས། སློབ་སྦྱོང་གི་རིག་ཚན་དང་ཚོགས་ཐུན་ཇུས་འགོད་བྱ་བའི་ལས་དོན་འགོ་བཙུགས་ཏེ། ཕྱི་ ལོ་༢༠༠༧ ཟླ་༤ ཚེས་༣ ཉིན་མཐའ་མའི་འཆར་ཟིན་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བར་ཤེས་རིག་ལས་

ཁུངས་ནས་བསྐྱར་ཞིབ་དང་འབྲེལ་བཀའ་ཤག་ལ་གཞུང་འབྲེལ་གཏན་འབེབས་སླད་ཕུལ། ཕྱི་ ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༥ ཚེས་༢༣ ཉིན་བཀའ་ཤག་ནས་བཀའ་འཁྲོལ་གཏན་འབེབས་ཐོབ་འཕྲལ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དེབ་གྲངས་༡༥༠༠ དཔར་སྐྲུན་གྱིས།

ཕྱི་ཟླ་༧ ཚེས་༢༠ ཉིན་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཡོངས་སུ་ལག་བསྟར་གྱི་བཀོད་ཁྱབ་དང་སྦྲགས་ འགྲེམས་གཏོང་བྱས།

ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༩ པར་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་

ཆུང་ཁག་ལྔ་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཀྱི་ལས་ འཆར་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་འགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད། ཚོགས་ཆུང་ལྔ་པོ་དེ་དག་ནི། ༡། ཚོགས་མི་

བཅུ་གཉིས་ལས་གྲུབ་པའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་བཟོ་འགོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གཞི་ རྩའི་ལམ་སྟོན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༢། ཚོགས་མི་དགུ་ལས་གྲུབ་པའི་སྐད་ཡིག་བསླབ་ གཞི་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༣། ཚོགས་མི་བརྒྱད་ལས་གྲུབ་པའི་ཚན་རིག་དང་རྩིས་རིག་ བསླབ་གཞི་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༤། ཚོགས་མི་དགུ་ལས་གྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་ རིག་ཚོགས་ཆུང༌། ༥། ཚོགས་མི་བརྒྱད་ལས་གྲུབ་པའི་ཟློས་གར་དང་ལུས་སྦྱོང་ཚོགས་ཆུང་ བཅས་ཡིན།

དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ཟླ་༣ ཚེས་༢༥ བར་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་

སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་ཚོགས་ཆུང་སོ་སོའི་ལྷན་ཚོགས་རིམ་བསྐྱངས་ཀྱིས་བྱུང་རབས་ཀྱི་ དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་འདི་ཉིད་ཀྱི་འཆར་ཟིན་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་སྟེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ཟླ་༤ ཚེས་༡ ཉིན་དཔལ་ལྡན་བཀའ་ཤག་ལ་གཞུང་འབྲེལ་གཏན་འབེབས་སླད་ VI

འབུལ་ལམ་ཞུས་པར། དཔལ་ལྡན་བཀའ་ཤག་ནས་ཐུགས་སྣང་ཆེན་པོས་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་ བ་མ་ཟད། འདི་དང་ཆབས་ཅིག་དེ་སྔོན་གཏན་འབེབས་གྲུབ་པའི་སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་ མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལའང་བསྐྱར་དུ་ཐུགས་ཞིབ་གནང་སྟེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༡ ཟླ་༡ ཚེས་

༡༢ ཉིན་སྔོན་འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་བར་མ་བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་འདི་སློབ་ཁོངས་སོ་ སོར་ལག་བསྟར་གྱི་བཀའ་འཁྲོལ་སྨིན་སྩལ་བྱུང་དོན་བཞིན། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་དེབ་ གཟུགས་སུ་དཔར་འགྲེམས་བྱས་པ་ཡིན།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་འདི་ནི། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་

དགོངས་དོན་རྣམས་གཞི་རིམ་སློབ་དགེ་ཡོངས་ཀྱིས་རྩ་འཛིན་དང་ལག་ལེན་བྱ་བའི་གཞི་རྩ་

གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས། དུས་རྒྱུན་སློབ་འཁྲིད་དང༌། སློབ་ཚན་འཆར་འགོད། རྒྱུགས་ཞིབ་

སོགས་སུ་ངེས་པར་རྩ་འཛིན་བྱ་དགོས་ནའང༌། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་གང་ཞིག་གིས་ འཛིན་རིམ་གང་ཞིག་ལ་སློབ་དེབ་གང་ཞིག་སློབ་རྒྱུ་དང༌། ཇི་ལྟར་སློབ་མིན་ཐད་སློབ་གྲྭ་དང་ དགེ་རྒན་ལ་རང་དབང་ཡང་ཆེ་ཙམ་གནང་ཡོད། དེར་བརྟེན། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་དང༌། ནང་

དོན། དམིགས་ཚད་བཅས་ཀྱི་ཐད་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་དགོངས་དོན་དང་མཐུན་ཐབས་

དགོས་པའི་ཐོག སློབ་མ་དང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་པའི་སློབ་འཁྲིད་ཀྱི་ནང་ དོན་དང་གནས་ཚད་ལ་ཁ་གསབ་དང༌། གསར་སྣོན་གང་འོས་བྱ་ཆོག

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་འདི་ཉིད་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཐུགས་སྣང་དང་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་དགོངས་

འཆར་བསྡུ་ལེན་སླད། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲ་ཚིགས་www.sherig.org སུ་བཞག་ཡོད་

པས། མཁྱེན་ལྡན་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་བལྟ་ཀློག་དང་ཕབ་ལེན། ལེགས་སྤེལ་ཉེས་འགོག་ གི་དགོངས་འཆར་གནང་སྐྱོང་ཡོང་བའི་རེ་འདུན་བཅས། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ཟླ་༡ ཚེས་༡༣ ལ་བྲིས།

VII

VIII

དཀར་ཆག ཆེད་བརྗོད།

ལེའུ་དང་པོ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་ ཁ་ཕྱོགས།

སྔོན་གླེང༌། �����������������������������������������������������������������������������������������������������������1 ༡།

མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱུན་འཛིན་དང་ལེགས་བྱང་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ།....................... 4

༣།

སློབ་ཕྲུག་གི་ཁུར་པོ་ཡང་དུ་གཏོང་བ།.......................................................... 5

༢།

༤།

གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་དང་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།................................................ 4 བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་ནང་སེམས་ཀྱི་ཡར་རྒྱས།...................................... 6

༥།

ཚོར་ཤེས་གྱི་ནུས་པ་གོང་དུ་འཕེལ་ཐབས།................................................... 7

༧།

མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་གཉེར་ལ་གཞོལ་བ།........................................................ 8

༦།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་དགེ་རྒན་གྱི་ལས་འགན།........................................ 7

༨།

དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་ཅན་གྱི་སློབ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན།................................ 9

༡༠།

བཟང་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་ཤེས་ཡོན།...................................................... 10

༩།

མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དུ་འཁྱོལ་ཐབས།............................................................... 10

༡༡།

རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག.....................................................................11

༡༣།

ཟློས་གར་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་རྩ་འཛིན།............................................................ 14

༡༢།

ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། འཕྲོད་བསྟེན་བཅས་ཀྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།............... 13

མཇུག་བསྡོམས།.......................................................................................... 14

ལེའུ་གཉིས་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་དང་འཛིན་རིམ་སོ་ སོའི་རིག་ཚན་འཆར་འགོད།

ཀ༽ འཛིན་གྲྭ་སོ་སོའི་རིག་ཚན་འཆར་འགོད། �������������������������������������������������������������16 IX

ཁ༽ གཞི་རིམ་འོག་མའི་རིག་ཚན་ཁག་གི་ཚོགས་ཐུན་བགོད་འགྲེམས། ������������������������������17

ལེའུ་གསུམ་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།

ཀ༽ སྔོན་འགྲོའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་ནང་དོན། ����������������������������������������������������20 སྔོན་འགྲོ་ལོ་ཡུན་གསུམ་རིང་གི་བྱེད་སྒོ་རྣམ་གཞག................................................. 21

ཁ༽ གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན། �����������������������������������������������������������21 ༡། གཞི་རིམ་འོག་མའི་བོད་ཡིག་སློབ་ཚན།........................................................... 21 འཛིན་རིམ།

དང་པོ།

འཛིན་རིམ།

གསུམ་པ།

འཛིན་རིམ། འཛིན་རིམ། འཛིན་རིམ།

བོད་ཡིག ��������������������������������������27

གཉིས་པ།

བོད་ཡིག....................................... 28

བཞི་པ།

བོད་ཡིག..................................... 30

བོད་ཡིག.................................. 29

ལྔ་པ།

བོད་ཡིག.................................. 31

༢། གཞི་རིམ་འོག་མའི་རྩིས་རིག་སློབ་ཚན།.......................................................... 33 འཛིན་རིམ།

དང་པོ།

རྩིས་རིག..................................... 34

འཛིན་རིམ།

གསུམ་པ།

རྩིས་རིག...................................... 36

འཛིན་རིམ།

གཉིས་པ།

འཛིན་རིམ།

རྩིས་རིག.................................. 35

བཞི་པ།

འཛིན་རིམ།

རྩིས་རིག.......................................... 37

ལྔ་པ།

རྩིས་རིག....................................... 38

༣། གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས། �������������������������������������������������������39 འཛིན་རིམ། འཛིན་རིམ། འཛིན་རིམ།

གསུམ་པ།

བཞི་པ།

ལྔ་པ།

སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།............................. 39 སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།......................... 40

སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།........................................... 40

༤། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཚན་རིག་སློབ་ཚན། �����������������������������������������������������������41 འཛིན་རིམ།

དང་པོ།

ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ།.............................. 42

X

འཛིན་རིམ།

གཉིས་པ།

ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ།................................... 43

འཛིན་རིམ།

བཞི་པ།

ཚན་རིག............................................. 44

འཛིན་རིམ། འཛིན་རིམ།

གསུམ་པ། ལྔ་པ།

ཚན་རིག............................................. 43 ཚན་རིག........................................ 45

༥། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཟློས་གར་བསླབ་གཞི། ���������������������������������������������������������45 ༦། གཞི་རིམ་འོག་མའི་བཟོ་རིག་པའི་བསླབ་གཞི། ����������������������������������������������������46 ༧། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི། ������������������������������������������������������46 ༨། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོའི་བསླབ་གཞི། ����������������������������������������47 ༩། གཞི་རིམ་འོག་མ་འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་དང་ལྔ་པའི་ཨིན་ཡིག་བསླབ་གཞི། ������������������������47

གཞི་རིམ་འོག་མའི་རིག་ཚན་ཁག་གི་བདུན་རེའི་ཚོགས་ཐུན་བགོད་འགྲེམས་རེའུ་མིག ���� 49 ལེའུ་བཞི་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལག་བསྟར་བྱེད་ ༡།

ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོས་འདོན་དང་རྒྱབ་གཉེར།

སློབ་གྲྭར་མ་ཞུགས་སྔོན་གྱི་བྱིས་པའི་གསོ་སྐྱོང་སྐོར།..................................... 50

༢།

སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་སྐོར།................................................................... 50

༤།

ཤེས་ཚད་ཚད་འཇལ་ཐབས་ལམ།............................................................. 51

༣། ༥།

༦།

ཤེས་ཡོན་སྲི་ཞུ་བའི་སྒྲིག་གྲལ་གསར་གཏོད།............................................... 51

བཟོ་རིག་པའི་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང༌།............................................................. 52 ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དོན་འགྲེལ་བརྗོད་དང་ལག་བསྟར་གནང་ཕྱོགས་ལམ་སྟོན་

དེབ་ཆུང་རྩོམ་སྒྲིག་ལས་རིམ།........................................................................... 52 ༧།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལག་ལེན་བསྟར་ཕྱོགས་ཀྱི་གསལ་བཤད།........................ 52

སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌།............. 52

XI

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད།

ལེའུ་དང་པོ། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་གཞི་རྩའི་ལམ་སྟོན།

༡་༡

རྒྱབ་ལྗོངས།..................................................................................... 57

༡་༣

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་རྩ་དོན་བཞི།.............................. 60

༡་༢ ༢་༡

༢་༢

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་ནང་དོན་གཙོ་བོ།........................ 60

ལེའུ་གཉིས་པ། མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དུ་བྱེད་པའི་སློབ་སྦྱོང་གི་ཉམས་ལེན།

ནང་སེམས་ཀྱི་ཡར་རྒྱས།..................................................................... 62 གྲངས་འབོར་ལས་སྤུས་ཀ་གཙོ།............................................................. 62

༢་༣ རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་སྐྱེད་ཐབས།............................................................ 64 ༢་༤ ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་དང༌། གཞན་ཕན། འཇིག་རྟེན་ཞི་བདེ།................................. 65 ༢་༥ ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང༌།....................................................... 67 ༢་༦ སྦྱངས་པ་མཐར་སྐྱེལ་གྱི་སློབ་སྦྱོང༌།........................................................... 68

ལེའུ་གསུམ་པ། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞི་དང༌། དགེ་རྒན་གྱི་གནས་ཚད་སྐོར།

ལེའུ་བཞི་པ། ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་ཞུགས་ནུས་ལྡན་ཡོང་ཐབས། ༤་༡

༤་༢ ༥་༡

༥་༡་༡

ཁྱིམ་ཚང་གི་མཉམ་ཞུགས།................................................................... 71 སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་ཞུགས།.................................................................. 71

ལེའུ་ལྔ་པ། གཞི་རིམ་བར་མའི་རིག་ཚན་སོ་སོའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན།

སྐད་ཡིག.......................................................................................... 73 སྐད་ཡིག་དང་པོ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག....................................................... 74

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག........................................................ 75 འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག...................................................... 77 XII

༥་༡་༢

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག...................................................... 79

རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།................................................................. 80

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།............................................. 81 འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།........................................... 82

༥་༡་༣

༥་༡་༤ ༥་༢

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།.......................................... 83

སྐད་ཡིག་གཉིས་པ། ཨིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག................................................. 83 སྐད་ཡིག་གསུམ་པ།......................................................................... 89

རྩིས་རིག......................................................................................... 89

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་རྩིས་རིག................................................................. 90 འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་རྩིས་རིག............................................................... 92

༥་༣

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་རྩིས་རིག............................................................... 95

ཚན་རིག......................................................................................... 97

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་ཚན་རིག.................................................................. 98

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་ཚན་རིག ��������������������������������������������������������������� 101 ༥་༤

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་ཚན་རིག............................................................. 104

སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག..........................................................................106

དང་པོ། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར།........................................................ 108

གཉིས་པ། ཆབ་སྲིད།........................................................................... 110 ༥་༥

གསུམ་པ། ས་ཁམས་རིག་པ།................................................................ 112

འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།.................................................................113

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།........................................ 116

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌། ��������������������������������������� 118 ༥་༦

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།................................... 119

ཟློས་གར།.......................................................................................121 XIII

འཛིན་གྲྭ་དྲུག་པའི་ཟློས་གར།................................................................. 124 འཛིན་གྲྭ་བདུན་པའི་ཟློས་གར།............................................................... 125 ༥་༧

འཛིན་གྲྭ་བརྒྱད་པའི་ཟློས་གར།............................................................... 125

ཀམ་པུ་ཊར།....................................................................................126

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།............................................. 126 འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།........................................... 127

༥་༨

༥་༩ ༦་༡

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།........................................... 127

བཟོ་རིག་པ།.....................................................................................128 ཞི་བདེའི་སློབ་སྦྱོང༌།...........................................................................128

ལེའུ་དྲུག་པ། རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག

མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་རྟོག་ཞིབ།................................................................129

༦་༢

བཟང་སྤྱོད་དང་མི་གཤིས་རྟོག་ཞིབ།........................................................129

༦་༤

རྒྱུན་མཐུད་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་ཐབས།.............................130

༦་༣ ༦་༥

༦་༦

སློབ་ཁྲིད་དང་རྟོག་ཞིབ་ཟུང་འབྲེལ།........................................................129

གཟེངས་བསྟོད་དང་ཉེས་ཆད་ལ་བརྟེན་པའི་རྟོག་ཞིབ་སྤོང་བ།..........................130 མཚུངས་བསྡུར་དང་འགྲན་སྡུར་ལ་བརྟེན་པའི་རྟོག་ཞིབ་སྤོང་བ།.......................130

༦་༧ བོད་མིའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་འཚམས་པའི་རྟོག་ཞིབ་ཐབས་ལམ་གསར་གཏོད།.

131

ཟུར་སྦྱར།

ལེའུ་བདུན་པ། མཇུག་སྡོམ།

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་ཁག་མཚན་ཐོ།

XIV

༄༅། །སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མ་འཛིན་རིམ་ལྔ་པ་ བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་ སློབ་ཚན་འཆར་འགོད།

བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་དང་དཔར་འགྲེམས་བྱས། XV

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་ འགོད་ཚོགས་ཆུང་གི་འཆར་ཟིན་གཏན་ལ་ཕབ།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༣ ཉིན་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་ནས་ཐུགས་ཞིབ་ཀྱིས་བཀའ་འཁྲོལ་ གཏན་འབེབས་གནང་།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དཔར་འགྲེམས་དང་ལག་བསྟར་ འགོ་འཛུགས་བྱས།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༤ ཉིན་བཀའ་ཤིག་གིས་བསྐྱར་དུ་ཐུབས་ཞིབ་གནང་།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་གཞི་རིམ་བར་མ་དང་ལྷན་སྡེབས་ཀྱིས་བསྐྱར་དུ་དེབ་གྲངས་ ༡༠༠༠ དཔར་འགྲེམས་བྱས།

XVI

ལེའུ་དང་པོ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ གྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཁ་ཕྱོགས།

སྔོན་གླེང༌།

༄༅། །བོད་མི་རྣམས་རྒྱ་གར་ནང་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་མ་ཐག་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་ མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། བཙན་བྱོལ་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་སོན་རྩར་ངོས་ འཛིན་གྱིས་དེ་དག་ལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱིས་ཁོང་ཚོ་ཆོས་སྤྱོད་ཞི་བའི་ས་བོན་དུ་ཐུགས་

རེ་དང་གཟིགས་སྐྱོང་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་ལུང་ཚན་དང༌། ཆོས་ལུགས། རིགས་རུས། ཕོ་མོ།

དབུལ་ཕྱུག་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་མེད་པར་ཐོག་མར་བོད་ཕྲུག་ལྔ་བཅུ་ལས་གྲུབ་པའི་བཙན་ བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་དང་པོ་དེ་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ལོར་མ་སུ་རིར་དབུ་འཛུགས་དང༌། སྐབས་

དེའི་ཛ་དྲག་དགོས་མཁོ་དང་གནས་སྟངས་ལ་དགོངས་གཟིགས་ཀྱིས་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་གི་ ལས་རིམ་གོ་སྒྲིག་དང་ཆབས་ཅིག སློབ་ཚན་གྱི་རྩ་འཛིན་དང་འཆར་གཞི་(Curriculum &

Syllabus) གཏན་འབེབས་དངོས་སུ་གནང་མེད་ནའང༌། དགེ་རྒན་ཚོས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལམ་

སྲོལ་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་དངོས་ཡོད་གནས་བབ་རྨང་གཞིར་བཟུང་སྟེ། བསླབ་གཞི་གྲ་སྒྲིག་གིས་ སློབ་ཁྲིད་གནང་ཡོད།

ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་མ་འོངས་སྔོན་གཟིགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་གནང་བ་ལྟར་སྐབས་དེར།

སྤུས་ཚད་དང་གྲངས་འབོར་གང་ཐད་ནས་ཤེས་ཡོན་ཚད་དང་ལྡན་པ་སྦྱོར་སྤྲོད་བྱས་ཏེ་བོད་

ཀྱི་གནའ་བོའི་ལེགས་བྱང་རྣམས་འཛིན་སྤེལ་དང་ཆབས་ཅིག བཙན་བྱོལ་གྱི་གནས་བབ་ ལ་གཞིགས་པའི་དེང་དུས་ཀྱི་ཉེར་མཁོའི་ཤེས་ཡོན་ཡང་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱིས། བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་

འཕྲལ་ཕུགས་གཉིས་ཀའི་མངོན་འདོད་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་ཚང་མས་གལ་ཆེན་དུ་ངོས་འཛིན་གཅིག་ གྱུར་བྱུང་སྟེ། གཅིག་ནས་ཕྱི་ནང་གི་མཐུན་རྐྱེན་ཞན་པ་དང༌། གཉིས་ནས་ཉམས་མྱོང་དང་ 1

ཤེས་ཚད་ཡོད་པའི་མི་སྣ་དཀོན་པར་མ་ལྟོས་པར་སྐབས་དེར་ད་ལྟ་ཚང་མ་ཧ་ལས་དགོས་པའི་ གོམ་པ་ཆེན་པོ་སྤོ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།

ཕྱི་ལོ་༡༩༦༡ ལོར་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་དང་པོ་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་འཛིན་

གྲྭའི་རིམ་པ་དང་འཚམས་ཤིང་ལམ་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་འཛིན་རིམ་དང་པོ་ནས་ལྔ་པ་བར་ གྱི་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་ཁག་ལོ་རིམ་བཞིན་རྩོམ་སྒྲིག་དང་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་འགོ་བརྩམས།

བཙན་བྱོལ་གྱི་དུས་ཡུན་རིང་བོད་མི་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་སྤུས་ཚད་ལྡན་ཞིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་ཤེས་ཡོན་སྦྱོར་སྤྲོད་སླད་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་དེབ་

ལ་དུས་ནས་དུས་སུ་བསྐྱར་ཞིབ་དང་ལེགས་བཅོས་རིམ་ཅན་དུ་གནང་ཡོད། དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ལོར་སློབ་དེབ་བསྐྱར་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གཉིས་པ་བསྐོ་འཛུགས་ཀྱིས་འཛིན་རིམ་དྲུག་ པ་ནས་བཅུ་གཅིག་བར་གྱི་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་༡༩༧༥ ལོར་སྔོན་འགྲོ་

ནས་འཛིན་རིམ་དགུ་པ་བར་གྱི་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་ཁག་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་དང༌། ལྷག་པར་ཕྱི་ལོ་

༡༩༨༣ ལོར་དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་ནས་རྐང་འགན་བཞེས་ཏེ་སྔོན་འགྲོ་ནས་འཛིན་རིམ་ལྔ་པ་བར་ གྱི་སློབ་ཚན་ཁག་བོད་ཡིག་ཐོག་ཕབ་བསྒྱུར་གནང་འགོ་བརྩམས་པ་དང་ལྷན་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༦

ལོར་སློབ་འཁྲིད་ལག་བསྟར་འགོ་འཛུགས་གནང་སྟེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༠ ལོ་ནས་གཏན་ཉིན་སློབ་

གྲྭ་ཡོངས་སུ་གཞི་རིམ་འཛིན་གྲྭ་ལྔ་པ་བར་གྱི་སློབ་ཚན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་ཡིག་བརྒྱུད་ལམ་ ཐོག་སློབ་ཁྲིད་ལག་བསྟར་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་པ་བཅས། ད་བར་ཁྱོན་བསྡོམས་བོད་ཡིག་

སློབ་དེབ་བསྐྱར་ཞིབ་དང་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ཐེངས་བདུན་དང༌། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་ འོག་མའི་སློབ་ཚན་གཞན་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ཐེངས་མང་ཆེད་འཛུགས་གནང་ཡོད།

ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང༌།

"དོན་དམ་བོད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་ཤེས་རིག་གི་སྲིད་བྱུས་ཡང་དག་ ཅིག་བཟོ་རྒྱུ་" ཞེས་གསལ་བ་ལྟར། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༣ ཟླ་༧ ཚེས་༦ ཉིན་རང་གཞུང་བཀའ་ཤག་ 2

ནས་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ཟིན་ བྲིས་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཕུལ་བའི་ཟིན་བྲིས་སྔ་རྗེས་ཐོག་ཕྱི་ནང་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་དང་མང་

ཚོགས་ཀྱི་བསམ་འཆར་རྒྱ་ཆེར་བསྡུ་བཞེས་གནང༌། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༤ ཟླ་༩ པའི་ནང་བོད་མི་

མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་བགྲོ་གླེང་ཟབ་རྒྱས་དང་བཅས་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་ གནང༌།

ཕྱི ་ ལོ ་ ༢༠༠༥ ལོ ར ་ས་རཱ་བོ ད ་ཀྱི ་ མཐོ ་ སློ བ ་ནས་གསར་དུ་དགེ ་ འོ ས ་ཐོ ན ་པའི ་ སློ བ ་

མ་རྣམས་ལ་ཟླ་བ་གསུམ་གྱི་རིང་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང་འཚམས་པའི་

དམིགས་བསལ་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་བ་དང༌། ལོ་དེའི་ཟླ་༡༠ ཚེས་༡༠ ཉིན་

བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལར་མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་དབུ་འཛུགས་བསྐྱངས་

ཏེ་སྔོན་འགྲོ་ནས་འཛིན་རིམ་གསུམ་པ་བར་གྱི་འཕྲལ་སེལ་སློབ་འཁྲིད་རྩ་འཛིན་ཞིག་གཏན་ འབེབས་དང་སྦྲགས་སློབ་ཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་དང་དམིགས་ཚད་ལམ་སྟོན་གནང་བ་ལྟར་སློབ་ འཁྲིད་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

ད་ཕན་གྱི་ཉམས་མྱོང་དང༌། ལྷག་པར་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་འདི་ཉིད་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་

སློབ་གྲྭ་ཁག་གཞན་ལ་ལག་བསྟར་རྒྱ་སྐྱེད་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་དགོས་མཁོ་དང༌། ཡང་

སྒོས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དོན་ཚན་དགུ་པའི་དང་པོར་“གཞི་རིམ་གོང་མ་བར་གྱི་སློབ་

ཚན་དང་ལས་རིམ་གྱི་ནང་དོན་རྣམས་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་གཞི་བཟུང་གོ་རིམ་དང་འབྲེལ་

བ་མཐར་ཆགས་སུ་འགོད་སྒྲིག་གང་ཐུབ་དགོས་རྒྱུ། དེའི་ཆེད་དུ་གཅིག་གྱུར་གྱི་སློབ་འཁྲིད་རྩ་ འཛིན་ལས་རིམ་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཆེད་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་” ཞེས་གསལ་བ་བཞིན་ཕྱི་ ལོ་༢༠༠༦ ཟླ་༩ ཚེས་༤ ཉིན་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་ཚོགས་མི་བརྒྱད་ལས་

གྲུབ་པའི་ཚོགས་ཆུང་ཆེད་འཛུགས་བསྐྱངས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ཟླ་༥ ཚེས་༡༥ ཉིན་ཚོགས་

ཆུང་གིས་གཏན་འབེབས་གྲུབ་པའི་རགས་ཟིན་ཤེས་ལས་སུ་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་བར་ཐུགས་ 3

ཞིབ་ཀྱིས་དཔལ་ལྡན་བཀའ་ཤག་ལ་གཏན་འབེབས་ཡོང་བའི་རྒྱབ་གཉེར་ཞུས། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༤ ཚེས་༣ ཉིན་དཔལ་ལྡན་བཀའ་ཤག་ནས་མཐའ་མའི་གཏན་འབེབས་སྩལ་འཕྲལ། ཤེས་

རིག་ལས་ཁུངས་ནས་“བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་ བཞིན་སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་”ཞེས་པའི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ཆ་

ལག་གལ་ཆེན་འདི་ཉིད་ཡོངས་ཁྱབ་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་འབྲེལ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཏན་ ཉིན་སློབ་གྲྭ་ཡོངས་རྫོགས་ཁྲོད་ལག་བསྟར་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་གནང༌། བསླབ་གཞིའི་རྩ་ འཛིན་འདི་ཉིད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་དང་གཞི་རྩའི་ལྟ་གྲུབ་གཤམ་གསལ།

༡།

མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱུན་འཛིན་དང་ལེགས་བྱང་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནང༌། ངེས་པར་དུ་བོད་ཕྲུག་ཚོས་བོད་ཀྱི་ལེགས་བྱང་དང༌། སྲོལ་

རྒྱུན། ནང་དོན་རིག་པ་བཅས་དང༌། དེ་དག་གིས་འཇིག་རྟེན་སྤྱིའི་ཕན་བདེར་ལེགས་སྐྱེས་ཕུལ་

དང་འབུལ་འགྱུར་གྱི་ནུས་པ་ངོས་ཟིན་པའི་ཐོག་ནས་རང་ཉིད་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པར་དགའ་ སྤོབས་ཀྱི་ཚོར་བ་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས་པར་མ་ཟད། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་འཆམ་མཐུན་ཡོང་ ཐབས་སུ་ཕན་པའི་སྣ་མང་སྤྱི་ཚོགས་(Pluralistic society)དང་དེའི་སྣ་མང་ལེགས་བྱང་ཤེས་ རྟོགས་ཐུབ་པའི་ཐབས་ལམ་ངེས་པར་ཚང་དགོས། ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་འདིར། བོད་ཀྱི་འདས་

པའི་གྲུབ་འབྲས་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་རྟོགས་པར་བྱེད་ པའི་ནང་དོན་རིག་པའི་ཁྱད་ནུས་ཁག་དམིགས་བཀར་རྩལ་འདོན་དགོས་གལ་ཆེ་ཞིང༌། དེ་

བཞིན་བོད་ཀྱི་སྔོན་བྱོན་སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་མཛད་པར་ཡི་རང་ཆེ་བསྟོད་དང་སློབ་མ་ཚོར་མིག་ དཔེ་བཟང་པོ་བསྐྲུན་ཆེད་བོད་ཀྱི་མཁས་གྲུབ་རིམ་བྱོན་གྱི་རྣམ་ཐར་འོས་འཚམས་ཤིག་གཞི་ རིམ་སློབ་ཚན་ཁོངས་སུ་འགོད་གལ་ཆེ།

4

༢།

གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་དང་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།

གུ་ཡངས་དང༌། སྒེར་བདག གོ ་ ལ་གཅི ག ་གྱུར་རི ང ་ལུགས་ (Liberalisation,

Privatisation, Globalisation)ལག་བསྟར་གྱི་རླུང་འཚུབ་ནི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཡུལ་གྲུ་མང་

པོར་ལྡང་བཞིན་ཡོད་པས། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱིས་ཀྱང་ཁྲོམ་རའི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ ལུགས་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བསྐྲུན་རྒྱུ་གལ་ཆེར་འཛིན་དགོས། གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་རིང་ལུགས་དེ་ཡང་ཤེས་ཡོན་བརྒྱུད་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ བསྐྱར་མཐུད་ཀྱི་ལག་ཆ་ལྟ་བུར་སྤྱོད་དགོས་པ་སྟེ། དེ་ཉིད་རང་རྒྱུས་རང་ལོན་དང་རང་སྟོབས་ རང་སྤེལ་གྱི་ཐོག་ནས་གཞན་ཕན་རོགས་རེས་བྱས་པ་བརྒྱུད་མཉམ་གནས་དང་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ འབྲེལ་གྱི་རིན་ཐང་ངོ་མ་ཤེས་རྒྱུར་སྤྱོད་དགོས།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནི་ངེས་པར་དུ་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་རིན་ཐང་ངམ་འདུ་ཤེས་

ཏེ། དཔེར་ན། བཟོད་སྒོམ་དང༌། བྱམས་བརྩེ། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ལེགས་བྱང་འདྲ་མིན་

ཁག་ལ་ཆ་མཐོང་དང་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་གྱི་བདེ་རྩར་སེམས་ཁུར་བསྐྲུན་རྒྱུ་རྣམས་སྙིང་པོར་འཛིན་ པ་ཞིག་དགོས།

གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་རིང་ལུགས་དང་དེང་རབས་འཕྲུལ་ལས་དར་འཕེལ་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་

དང་མཉམ་དུ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཡར་རྒྱས་རྒྱུན་གནས་བརྟན་ཚུགས་ཐུབ་པ་ དང༌། དེ་བཞིན་གོ་ལ་སྤྱི་ཡོངས་འཆམ་མཐུན་རྒྱུན་བསྲིངས་ཡོང་བའི་ཆ་ལག་ཏུ། སྤྱི་ཚོགས་ ལ་འགྱུར་ལྡོག་གཏོ ང ་ནུས་པའི ་ སློ བ ་མ་ཚོ འི ་ ཤེ ས ་ཚད་དུས་རབས་ཀྱི ་ རྗེ ས ་ཟི ན ་པ་དང༌། འབྲེལ་ཡོད་རིག་ཚན་གྱི་བྱང་ཚད་གོང་སྤེལ་ཆེད། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་

གསར་ཐོན་ཤེས་བྱར་བསྟུན་བསྒྱུར་དང་རིག་ཚན་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བསྟུད་བྱ་བའི་ཤེས་བྱ་དང་ གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུར་ཡང་དོ་སྣང་བྱ་དགོས། 5

༣།

སློབ་ཕྲུག་གི་ཁུར་པོ་ཡང་དུ་གཏོང་བ།

ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཕྲུག་གི་དཔེ་ཁུག་ནང་ལྗིད་ཚད་ཆེ་

བའི་དཔེ་དེབ་མང་པོས་བཀང་ཡོད་ཀྱང༌། སློབ་ཕྲུག་དེ་དག་གིས་འཛིན་གྲྭའི་ནང་བསླབས་པའི་

སློབ་ཚན་གྱི་རྨང་གཞིའི་གོ་དོན་ཙམ་ཡང་ཡག་པོ་ཞིག་ཤེས་ཀྱི་མེད། དོན་དུ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ གིས་སློབ་གྲྭར་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་དཔེ་ཁུག་ཆེ་ཆུང་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་ཞིག་རེད། འདིས་སློབ་

ཕྲུག་གི་གཟུགས་པོའི་འཚར་ལོངས་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་འཚར་ལོངས་དང་ཡར་ རྒྱས་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཕོག་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་སློབ་ཚན་གྱི་རྩ་འཛིན་ནི་ངེས་པར་དུ་རྣམ་གྲངས་ གྱི་ཡལ་ག་ཙམ་སློབ་པ་ནས་ཤེས་བྱའི་རྩ་བ་མཐིལ་ཕྱིན་པར་སློབ་པ་ལ་བསྒྱུར་དགོས། སློབ་

ཚན་གྱི་ནང་དོན་རྒྱས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་ཡིན་དགོས་ངེས་ཀྱང༌། ཁྱོན་ཡོངས་ནས་གོ་བདེ་

རྟོགས་བདེ་བ་ཞིག་ཡིན་དགོས་ཤིང༌། དེ་ཡང་གོང་སྨོས་ལྟར་རྩ་བའི་གནད་འགག་ཁག་ངོ་སྤྲོད་ ཐུབ་པ་དགོས། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་དེ་ཉིད་སློབ་མས་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་ སྦྱོང་བ་ནས་སྦྱོང་སྟངས་སྦྱོང་བ་(Learn how to learn)ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཐུབ་པར་མ་ཟད། གཞི་ རིམ་སློབ་མའི་ཁུར་པོ་ཡང་དུ་གཏོང་བའི་ལམ་ཁ་གསར་པ་ཞིག་ཏུའང་འགྱུར་ངེས་ཡིན།

༤།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་ནང་སེམས་ཀྱི་ཡར་རྒྱས།

སློབ་ཚན་གྱི་རྩ་འཛིན་ནི་ངེས་པར་དུ་སློབ་གཉེར་བ་སྒེར་སོ་སོའི་བསམ་པ་དང༌། ཚོར་

བ། བྱ་སྤྱོད་རྣམས་ཡར་རྒྱས་དང་དེ་དག་ཕ་རོལ་པོར་གོ་བརྡ་འཁྲུལ་མེད་སྤྲོད་པའི་ནུས་པ་ བསྐྱེད་བསྲིང་བྱ་རྒྱུར་ཕན་གྲོགས་སུ་འགྱུར་བ་ཞིག་དགོས། སློབ་ཕྲུག་ཚང་མའི་ཁམས་དང་

མོས་པ་སོགས་དང༌། དེ་དག་གི་འཕེལ་རིམ་ཐ་དད་ཡིན་པས། སློབ་ཚན་གྱི་རྩ་འཛིན་ཡང་དེ་ དག་ལ་གཞིགས་ཏེ་མིའི་སྤུས་ཚད་དང་རྣམ་དཔྱོད་རྩེ་ཕུད་དུ་སོན་ཐབས་ཤིག་ཏུ་འཆར་འགོད་ བྱ་དགོས། འདིས་སློབ་མ་ཚོར་སྦྱང་བྱའི་དོན་དང་རྣམ་གྲངས་མང་པོར་རང་ངོས་ནས་རིགས་ བསྒྲེས་ཏེ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བསམ་གཞིགས་དང་རྩལ་འདོན་བྱ་རྒྱུའི་ནུས་པ་བསྐྲུན་ཐུབ། 6

༥།

ཚོར་ཤེས་གྱི་ནུས་པ་གོང་དུ་འཕེལ་ཐབས།

རང་གི་ཉམས་མྱོང་དང༌། འཆར་སྒོ། གསར་བཏོད། རྗེས་དཔག་སོགས་ནི་བསམ་པ་དང༌།

དྲན་པ། དཔྱོད་པའི་ནུས་པ་གོང་འཕེལ་ཡོང་རྒྱུར་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་ཆ་ནས། མཛེས་ དཔྱོད་ཀྱི་ཚོར་ཤེས་(AESTHETIC SENSE ) སམ་མཛེས་དཔྱོད་རིག་པར་ཡང་སློབ་ཚན་

གཞན་དང་གལ་གནད་འདྲ་མཚུངས་སུ་བརྩིས་ཏེ་དོ་སྣང་བྱས་པ་དེས། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྤེལ་ གྱི་བརྒྱུད་རིམ་དོ་སྙོམས་པོ་ཡོང་བར་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་ཡིན། མཛེས་དཔྱོད་རིག་པ་སློབ་ སྤེལ་བྱས་པ་བརྒྱུད་སློབ་གཉེར་བ་ཚོའི་མྱོང་ཚོར་དང་གོ་རྟོགས་གསར་པ་སད་སྨིན་འབྱུང་ བའི་མཐུན་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ངེས་ཡིན།

༦།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་དགེ་རྒན་གྱི་ལས་འགན།

ད་ཡོད་རང་རེའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ཁོངས་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཀྱི་

ལས་རིམ་ནང་དགེ་རྒན་གྱིས་ཐེ་བྱུས་བྱ་ཚད་ནི་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་ཡིན། དེར་བརྟེན། ཚོགས་ཆུང་

འདིས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་སྒྲོམ་ གཞིའི་འོག འཛིན་གྲྭ་གཞིར་བཞག་པའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནང་དོན་དང༌། སློབ་ཕྲུག་གཞིར་བཞག་

པའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནང་དོན་ནམ་འཆར་གཞི་བཟོ་འགོད་ཀྱི་ལས་དོན་ནང་དགེ་རྒན་གྱིས་སྤྲོ་སྣང་ ཆེན་པོས་ཞུགས་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ་ཡིན། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་འཆར་འགོད་བྱ་ཚུལ་ འདི་ལ་འཇིག་རྟེན་ཡུལ་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་དགའ་མོས་ཆེན་པོ་བྱེད་མུས་ཡིན་ཞིང༌། དེའི་ནང་

དགེ་རྒན་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱེད་བཅུག་པ་དེས། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་འཆར་འགོད་དང་ལག་བསྟར་ བྱེད་པ་པོ་གཙོ་བོ་དགེ་རྒན་རང་ཉིད་ཡིན་པའི་ཚོར་བ་བསྐྲུན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སློབ་ཁྲིད་ཐོག་

ཕན་ནུས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐེབས་ངེས་ཡིན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་རྣམས་ ལས་ཀར་མ་ཞུགས་གོང་དང་ཞུགས་རྗེས་སུ་འོས་སྦྱོང་དང་ཟབ་སྦྱོང་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྱད་ལས་ ཀྱི་ཤེས་ཚད་དང་ལྡན་པར་བྱ་དགོས། དགེ་རྒན་རྣམས་ལ་སློབ་འཁྲིད་ཐབས་ལམ་དང་རྟོག་ 7

ཞིབ་བྱེད་ཚུལ་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་པ་བརྒྱུད་འཛིན་ཁང་ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་འཁྲིད་བྱའི་སློབ་ཚན་ དེའི་ནང་དོན་འཆར་འགོད་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བར་བྱ་དགོས།

༧།

མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་གཉེར་ལ་གཞོལ་བ།

མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་གཉེར་ལ་གཞོལ་མཁན་ཞིག་ལ་ཆ་བཞག་ན། སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་

རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གཉིས་ཀར་ལོ་ན་རིམ་སོང་བཞིན་སློབ་གཉེར་བར་མཚམས་མེད་པར་

བྱ་དགོས་ཤིང༌། དེ་ཡང་མི་ཚེའི་འཕེལ་རིམ་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་དུ་ལུས་སེམས་སོགས་ཕྱོགས་ ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་བྱ་དགོས། དེར་བརྟེན། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ སྐབས། སྦྱང་གཞིའི་སློབ་ཚན་རྣམས་སྤྱི་ཡོངས་དང་ཆེད་དམིགས་གཉིས་ཐད་ནས་རྩ་བའི་ གནད་འགག་མཁོ་སྤྲོད་ཐུབ་ཆེད་འདེམས་སྒྲུག་ཡག་པོ་བྱ་དགོས།

སློབ་སྦྱོང་མཇུག་སྐྱེལ་དང་རིག་སྟོབས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་སློབ་ཚན་ཚང་

མར་འཇུག་པའི་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུ་ཡིན་པའི་སློབ་ཚན་དཔེར་ན། གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཛིན་གྲྭ་

དམའ་རིམ་ཁག་ལ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང༌། གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཛིན་གྲྭ་མཐོ་རིམ་ཁག་ལ་སྐད་

ཡིག་གཞན་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་ལྟ་བུ། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང་ རྣམ་གྲངས་འདེམས་སྒྲུག་དང་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། དུས་ཐུང་ནང་བེད་མེད་

ཆགས་འགྲོ་བའི་ཤེས་བྱའི་གནས་བྱེ་བྲག་པར་དོ་སྣང་ཞིབ་ཕྲ་བྱེད་པ་ནས་སྤྱི་ཡོངས་དང་གཙོ་ གནད་ལ་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུར་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་དགོས་པ་སྟེ། དེ་ཡང་སྦྱང་བྱའི་སློབ་ཚན་གྱི་སྒྲོམ་

གཞི་དང༌། སློབ་ཚན་གྱི་ནང་དོན་གཙོ་གནད། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་ཞིབ་ཕྲ་འཚོལ་ཐབས་དང་ དེར་དགོས་མཁོའི་ལག་ཆ་སྤྱོད་ཚུལ་བཅས་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ཚིག་ གཞན་གྱིས་བཤད་ན། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནམ་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་བྱེད་སྐབས་དངོས་ པོའི་གཤིས་ལུགས་ངོ་མ་རྟོགས་པའི་ཐབས་ལམ་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། 8

༨།

དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་ཅན་གྱི་སློབ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་ཇི་ལྟར་གསལ་བ་བཞིན། དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་ཅན་

གྱི་སློབ་ཕྲུག་དང་དེ་དག་གི་ཕ་མ་སོགས་ལ་འབྲེལ་ལམ་བསྐྲུན་པ་བརྒྱུད་ཁོང་ཚོའི་དམིགས་

བསལ་དགོས་མཁོ་ལ་ངོས་ལེན་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང༌། དེར་ཤེས་ཡོན་ལམ་ལུགས་ཀྱིས་འགན་ ལེན་ཐུབ་པ་དགོས།

མཉམ་རུབ་བྱེ ད ་པའི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ཤི ག ་བསྐྲུན་པར་ལུས་སེ མ ས་གཉི ས ་ལ་དམི ག ས་

བསལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པའི་ཁར། གང་ཟག་རང་ཉིད་ཚུད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་སྐྱེ་བོ་ རིགས་འདྲ་མིན་ཚང་མར་རང་རང་གི་དགོས་མཁོ་གཞིར་བཟུང་ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་རྒྱུར་དོ་སྣང་

བྱ་དགོས་ཤིང༌། ལུས་སེམས་ཀྱི་ནུས་བབ་ཞན་པའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ལ་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་ བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུར་དོ་སྣང་བྱ་དགོས།

ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་མཁན་ཚོར་སློབ་ཕྲུག་དབང་པོ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་ཚང་མར་དོ་སྣང་

བྱེད་དགོས་པའི་ལས་འགན་ཡོད། ཤེས་ཡོན་ནི་མིའི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ནུས་པ་གོང་དུ་སྤེལ་ བྱེད་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་ཆ་ནས། ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཤེས་རབ་དང་འཇོན་རྩལ་ལྡན་ པའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཡང་དམིགས་བསལ་གྱིས་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེ། དེར་བརྟེན། བསླབ་

གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་སྐབས། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སློབ་ཕྲུག་དེ་རིགས་ངོས་འཛིན་དབྱེ་ འབྱེད་བྱེད་པ་དང༌། ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཤེས་རབ་དང་འཇོན་རྩལ་ཁྱད་པར་བ་ལ་གཞིགས་

ནས་དམིགས་བསལ་གྱི་ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་རྒྱུར་ཡང་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། དེ་འདྲའི་ རིགས་ལ་ངོས་འཛིན་དང་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུ་དེ་འཛིན་རིམ་དམའ་ས་ནས་བྱེད་ཐུབ་པ་དགོས། ལྷག་

པར་དེ་འདྲའི་དམིགས་བསལ་སློབ་ཕྲུག་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་དེ། སྤྱང་གྲུང་ཙམ་མ་ཡིན་པར།

མི་གཤིས་དང༌། ཚོར་སྟོབས། བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ནུས་པ་བཅས་ཀྱང་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་གཞི་རྩར་འཛིན་ དགོས།

9

༩།

མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དུ་འཁྱོལ་ཐབས།

སྤྱི་ཡོངས་ནས་བཤད་ན། དེང་གི་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་སྟངས་ལ། སྦྱང་བྱའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་རྣམ་

གྲངས་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་མི་ཚེའི་འཚོ་བ་གཉིས་འབྲེལ་ལམ་དམ་པོ་མེད་པའི་ཞན་ཆ་ཡོད། དེ་ ཡང་དཔེར་ན། མི་དགེ་བ་བཅུའམ་དེ་དག་གང་རུང་སྤྱད་པ་ལས་བྱུང་བའི་དཀའ་ངལ་ལ་གདོང་ ལེན་དང༌། ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུ་དང་མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་ཤེས་པ་

ལ་བརྟེན་ནས་རང་གི་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཞི་བདེ་ལྡན་པ་ཞིག་སྐྲུན་ཐབས་སོགས་

སློབ་ཚན་གྱི་ནང་དགོས་ངེས་ཀྱི་གནས་བབ་ཐོབ་མེད། འདི་འདྲའི་བསླབ་གཞི་བཟང་པོ་རྣམས་ སློབ་ཚན་ཡོངས་དང་འབྲེལ་བར་བྱས་ཏེ། རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དཀའ་ངལ་ལ་གདོང་ལེན་

བྱ་ཚུལ་དང༌། ཤེས་བྱའི་གནད་ལ་རྣམ་པར་དཔྱོད་ཚུལ། གཞན་དང་འབྲེལ་མོལ་བྱ་བའི་ཐབས་ རྩལ། རང་ཉིད་ལ་ཡིད་ཆེས། སེམས་ངལ་སེལ་ཐབས། ཐག་གཅོད་བྱེད་ཚུལ། གསར་གཏོད་

དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་བསམ་བློ། སྐྱེ་བོ་ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་ལམ། གཞན་ལ་བསམ་ཤེས་བྱེད་ཚུལ་ སོགས་ཀྱང་སློབ་སྟོན་བྱ་དགོས། འདི་དག་ནི་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དུ་འཁྱོལ་མིན་གྱི་གཞི་རྩ་ཡིན།

དོན་དངོས་ཐོག སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནང་དོན་དང་རྣམ་གྲངས་ནི་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཆུང་དུས་ནས་

རང་གི་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་ཡོང་བ་དང༌། གཞན་ཕན་ནུས་འདོན་ཐུབ་པའི་མི་ཞིག་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་

པའི་རྒྱུ་ཆ་མཁོ་འདོན་བྱ་ཐུབ་པ་དགོས་ཤིང༌། གལ་གནད་འདི་ཉིད་ལྟེ་བར་བཟུང་བའི་ཐོག་ ནས་སློབ་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་དང་འཆར་འགོད་བྱ་དགོས།

༡༠།

བཟང་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་ཤེས་ཡོན།

དེང་དུས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་ནང་སེམས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་སྨིན་

ཚད་སོགས་ཉམས་ཆག་ཕྱིན་ཏེ། རང་དོན་གཙོ་གཉེར་གྱི་བསམ་བློ་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་འཕེལ་

བཞིན་པ་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད། སློབ་གྲྭ་ནི་དེ་འདྲའི་སྣང་ཚུལ་ངན་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་མ་ཐེབས་ 10

པའི་ལོགས་གནས་གླིང་ཕྲན་ཞིག་མིན་ན་ཡང༌། སློབ་གྲྭ་བརྒྱུད་དེ་སྐྱེ་འགྲོ་རྣམས་གཅིག་ཕན་ གཅིག་གྲོགས་ངང་མཉམ་གནས་ཐུབ་བྱེད་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་དང་ནང་སེམས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་སླར་ གསོ་དང་དར་སྤེལ་གཏོང་ཐུབ་ལ་ངེས་པར་གཏོང་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། སློབ་གྲྭའི་ཤེས་

ཡོན་སློབ་སྦྱོང་བརྒྱུད་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང༌། རང་གི་མི་ཚེའི་དམིགས་ ཡུལ་ངོ་མ་གང་ཡིན་ངོ་འཕྲོད་པ་བྱ་དགོས།

སློབ་གྲྭའི་ནང་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བརྒྱུད་གོང་གསལ་གྱི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་

གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐུབ་པ་སྟེ། དཔེར་ན། འཆར་ཅན་དང་འཆར་ཅན་མ་ཡིན་པའི་བྱེད་སྒོར་

དུས་ཐོག་བཅར་རྒྱུ་དང༌། གཙང་སྦྲ་ལྡན་ཞིང༌། རང་ཚོད་ཟིན་པ། བརྩོན་འགྲུས། བྱམས་སྙིང་ རྗེ། གཞན་ཕན། འགན་ཁུར། དོན་གཉེར། གསར་གཏོད། འདྲ་མཉམ་དང་མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས།

ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་སོགས་སློབ་གྲྭའི་སློབ་གསོ་ལ་བརྟེན་ནས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ ཐུབ།

༡༡།

རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག

གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་དེ། སློབ་ཕྲུག་བྱེ་བྲག་པ་སོ་སོའི་ལུས་སེམས་

ཀྱི་འཚར་ལོངས་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ཤེས་ཡོན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས། དེ་ཡང་སློབ་

ཕྲུག་རྣམས་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་གོ་རྒྱ་གཅོད་པའི་ཤེས་ཡོན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཡིན་

པར། ཁོང་ཚོའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ནུས་པ་ཡར་རྒྱས་བཏང་སྟེ་མི་བཟང་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཐབས་ ཀྱི་ཤེས་ཡོན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས། དེ་ལྟ་བུའི་ཤེས་ཡོན་མུ་མཐུད་ཡར་རྒྱས་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་ བའི་སློབ་ཕྲུག་གི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་སླད། སློབ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན་གནས་ ཚད་ལ་རྟོག་ཞིབ་རྒྱུན་བསྟུད་དུ་བྱ་དགོས།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག སློབ་ཕྲུག་ལ་འཕྲད་པའི་དཀའ་གནད་དང་ཞན་ཆ་ངོས་འཛིན་གྱིས་ 11

དུས་ཐོག་སེལ་ཐབས་ཀྱི་སློབ་སྟོན་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་དགོས་ལ། རྟོག་ཞིབ་ལས་བྱུང་བའི་གནས་ ཚུལ་ལ་དུས་ནས་དུས་སུ་དབྱེ་ཞིབ་དང་མཇུག་བསྡོམས་རྒྱག་རྒྱུ་དང༌། རྟོག་ཞིབ་གྲུབ་འབྲས་

དེ་ཡང་ཕྱིན་ཆད་ཀྱི་རྟོག་ཞིབ་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་སྟེ་སློབ་མའི་གནས་ཚུལ་ ལ་ཕྱོགས་མང་ཟུར་མང་དང༌། སྔ་ཕྱི་བབ་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ནས་རྟོག་ཐབས་བྱ་དགོས།

དེ་ལྟའི་མཉམ་ཞུགས་དང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་གྱི་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་སློབ་ཕྲུག་

ཚོའི་ཤེས་ཡོན་དོན་གཉེར་གྱི་འདུན་པ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐུབ་པ་མ་ཟད། མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་ ལ་གཞོལ་མཁན་ཞིག་ཏུའང་འགྱུར་ཐུབ།

སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཆུང་དུས་ནས་འཇགས་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་ཡིག་རྒྱུགས་ལམ་སྲོལ་ལ་

འཇིགས་སྣང་བྱེད་པ་དེ་མེད་པ་བཟོ་དགོས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་མའི་ཕྱི་ནང་ཤེས་ཡོན་གྱི་

གནས་ཚད་རྟོག་ཞིབ་བྱ་བའི་འོས་འགན་ཆ་ཚང་འཁུར་དགོས། དེ་ཡང་ཕྱོགས་ཡོངས་ཚད་ འཇལ་(Comprehensive evaluation)གྱིས་སློབ་མའི་སྦྱང་བྱའི་སློབ་ཚན་དང་ཟུར་སྦྱོང་རིག་ གནས་ཐེ་བའི་ཕྱོགས་ཚང་མའི་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཚུལ་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ནས་བལྟ་བ་དང༌། མི་

བཟང་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་གཤིས་སྤྱོད་དང་འཇོན་ཐང་སོགས་ལ་རྟོག་ཞིབ་ནན་བསྟུད་དུ་ བྱ་དགོས།

རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་རྣམས་གོ་བདེ་སྟབས་བདེ་ཞིག་དགོས་པ་མ་ཟད། ཕ་མ་དང་སྤྱི་

ཚོགས་ལ་ཡིད་རྟོན་བཅོས་མིན་གྱིས་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་བཟོ་དགོས། རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་བརྒྱུད་ རིམ་ཁྲོད་སློབ་མ་རྣམས་ཕན་ཚུན་འགྲན་བསྡུར་གྱི་ངོ་བོ་སྤོང་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས། སློབ་མ་

ནང་ཁུལ་འགྲན་བསྡུར་བྱེད་པ་དེས། ཕྲག་དོག་དང་འགྲན་སེམས་སློང་བ་དང༌། འགྲན་སེམས་ ནི་འཇིགས་སྣང་དང་ཞེ་སྡང་གི་རྒྱུ་རུའང་འགྱུར་ངེས་པར་བརྟེན། ནང་ཁུལ་འགྲན་བསྡུར་གྱི་

རིགས་སྤོང་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས། རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་མཇུག་འབྲས་ཚང་མ་སློབ་མར་སྐུལ་སློང་བཟང་ པོ་ཐེབས་ཐབས་དང༌། དེ་འདྲའི་རྟོག་ཞིབ་ལ་དགའ་མོས་ཡོང་བའི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་ཐུབ་པ་ཞིག་བྱ་ 12

དགོས་པ་ལས། བཙན་ཤེད་ཀྱི་བཀའ་བཀོད་དང་ཁུར་པོ་འཕར་མ་ལྟ་བུ་མ་ཆགས་པ་དགོས།

དེར་བརྟེན། ཐོག་མ་ཉིད་ནས་སློབ་མ་རྣམས་རིམ་པས་འདི་འདྲའི་ཚད་འཇལ་སྟངས་ལ་གོམས་ འདྲིས་དང་དགའ་མོས་ཡོང་བ་ཞིག་བྱེད་དགོས།

༡༢།

ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། འཕྲོད་བསྟེན་བཅས་ཀྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།

སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་ཁྲིད་དང་མཉམ་དུ་

འཕྲོད་བསྟེན་དང་གཙང་སྦྲ། ལུས་སྟོབས་འཚར་ལོངས་ལ་སྨན་པའི་ལུས་ཀྱི་རྩལ་སྦྱོང་བཅས་ ལའང་སློབ་ཚན་གཞན་དང་མཚུངས་པའི་དོ་སྣང་དང་དུས་ཚོད་སྤྲོད་དགོས།

དེ་ཡང་སྔོན་འགྲོའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་མོནཊེསཱརིའི་ལམ་སྲོལ་བཞིན་འཛིན་གྲྭའི་ནང་

ལུས་པོ་འགུལ་བསྐྱོད་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་མང་དུ་ཡོད་སྟབས་སྐབས་དེར་ལུས་སྦྱོང་གི་རྣམ་གཞག་ ལོགས་སུ་མི་དགོས་པར་འཚར་ལོངས་དང་མཐོང་རྒྱ། འཕྲོད་བསྟེན་ལ་སྨན་པའི་རྩེད་རིགས་ འོས་འཚམས་དང༌། ཉེ་འཁོར་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཏུ་ཁྲིད་ནས་མཐོང་ཐོས་རེག་གསུམ་དངོས་ མྱོང་གི་སྒོ་ནས་སློབ་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་དང༌། ལས་རྩོལ་དང་འགྲོ་འཆག་གི་གོ་སྐབས་བཅས་ལུས་ སྦྱོང་གི་ཐབས་ལམ་གཙོ་བོར་འཛིན་དགོས།

སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྐབས་སུ་སློབ་ཕྲུག་གི་ཁམས་དང་མོས་པ་ལ་མཐུན་

པའི་གནའ་དེང་གི་རྩེད་མོ་ཅི་རིགས་སློབ་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ཡང༌། གནའ་རབས་བོད་མིའི་གོམས་ གཤི ས ་སུ་ཡོ ད ་པའི ་རྩེད་མོའི ་རི ག ས་མི ་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན ་དང་དར་སྤེ ལ ་གཏོ ང་རྒྱུ་གཙོ་ འདོན་བྱས་པའི་ཐོག རྣལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་གནད་བཅོས་ཚུལ་ཡོག་དང་དབུགས་སྦྱོང་པྲཱཎཱཡཱམ་

སོགས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ་མ་ཟད། འཕྲོད་བསྟེན་ལ་སྨན་པའི་རང་བཞིན་གྱི་སྨན་ བཅོས་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲུས་རིགས་དང༌། སྐུ་མཉེ། བྱུག་པ་སོགས་ཀྱང་སློབ་སྤེལ་བྱ་ཆོག

རང་ཉིད་དང་ཁོར་ཡུག་གི་གཙང་སྦྲ་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་དོ་སྣང་ཡོང་ཐབས་དང༌། རྒྱུན་གཏན་ 13

འཚོ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་ལུས་སེམས་དགེ་ལ་སྐུལ་སྟངས། ཟས་ཀྱི་གཡོས་སྦྱོར། མྱོས་འགྱུར་ དང་དུག་རྫས་སྤོང་ཚུལ་སོགས་ཟས་སྤྱོད་ཚུལ་ལྡན་ལ་གོམས་འདྲིས་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་ཤེས་ ཡོན་རྒྱུན་བསྟུད་དུ་སྤྲོད་དགོས།

༡༣།

ཟློས་གར་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་རྩ་འཛིན།

ཟློས་གར་གྱི་སློབ་ཚན་ནི། གླུ་གཞས་དང༌། བྲོ་གར། རོལ་དབྱངས་སོགས་འཁྲབ་སྟོན་

སྒྱུ་རྩལ་སྤྱི་ལ་གོ་ཞིང༌། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་གནས་སྐབས་སུ་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་

ལུས་ཀྱི་འགུལ་བསྐྱོད་དང་དོ་སྙོམས་སྟངས་འཛིན། སྐད་ཡིག་གམ་སྨྲ་བརྗོད་ཀྱི་ངག་རྩལ་

ཡར་རྒྱས་སོགས་འཚར་ལོངས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྤྱི་དང༌། ཁོ་ཚོའི་ཚོར་ཤེས་དང༌། དྲན་འཛིན། མོས་ཁམས་སོགས་ཡར་རྒྱས་སྐྲུན་ཐབས་སུ་དམིགས་ཏེ་སློབ་ཚན་གྱི་ནང་དོན་བཀོད་སྒྲིག་

བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། སློབ་ཕྲུག་བྱེ་བྲག་པའི་བག་ལ་ཉལ་བའི་ནུས་པ་ལའང་དམིགས་བསལ་ བསམ་གཞིགས་ཀྱིས་སློབ་སྟོན་བྱ་དགོས། རོལ་དབྱངས་དང༌། བྲོ་གར་སོགས་གདམས་ གསེ ས ་བྱ་སྐབས་སློ བ ་ཕྲུག་གི ་ ལུས་པོ འི ་ འཚར་ལོ ང ས་ལ་དོ ་ ཕོ ག ་མ་འགྲོ ་ བར་དམི ག ས་ བསལ་དོ་ཁུར་བྱ་དགོས།

མཇུག་བསྡོམས།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནི། སྤྱི་ཚོགས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གཏོང་ནུས་པའི་

ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བྱེད་ཅིག་ཡིན། དེར་བརྟེན། དེ་ནི་འགྱུར་མེད་བརྟན་

གནས་ཤིག་མིན་པར་དུས་བསྟུན་འགྱུར་བཅོས་དང་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན། དོན་

སྙིང་ལྡན་པའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ཞིག་ཡིན་ན། ངེས་པར་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་ བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐབས་དང༌། སློབ་གཉེར་བའི་དགོས་མཁོ་དང་རེ་འདོད་སྐོང་

རྒྱུ་བཅས་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱིས་སློབ་ 14

ཕྲུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་པ་དང་མཉམ་དུ་ འབྲེལ་ཡོད་གནད་དོན་བྱེ་བྲག་པ་ལའང་དམིགས་བསལ་བསམ་གཞིགས་བྱ་དགོས་པ་དཔེར་ ན། ཁོར་ཡུག་དང༌། ལེགས་བྱང༌། ཁྱིམ་ཚང༌། རྒྱུན་སྲོལ། སེམས་ཚོར། ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ།

ཕུགས་འདུན་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ་པ་མ་ཟད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་འགྲོས་དེ་བཟང་ ཕྱོགས་སུ་སྣེ་འཁྲིད་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་དགོས།

15

ལེའུ་གཉིས་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་ དང་འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་རིག་ཚན་འཆར་འགོད།

ཀ༽ འཛིན་གྲྭ་སོ་སོའི་རིག་ཚན་འཆར་འགོད།

སྔོན་འགྲོ་ལོ་རིམ་གསུམ།

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང༌། རྩིས་རིག རྒྱུན་ལྡན་ལས་རིགས་སྐོར་གྱི་སྦྱོང་བརྡར། དབང་

པོའམ་ཚོར་ཤེས་འཚར་བསྐྱེད་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། ཟློས་གར། གཞན་ཡང་ སློབ་ཕྲུག་གི་འཚར་ལོངས་དང་འདོད་མོས་ལ་འཚམས་པའི་ལག་རྩལ་དང་བྱེད་སྒོ་གང་འོས་ སྤེལ་འཐུས།

འཛིན་རིམ་དང་པོ།

བོད་ཡིག་དང༌། རྩིས་རིག ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། ཟློས་གར།

མཐུན་རྐྱེན་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་འདོད་མོས་ལ་གཞིགས་ནས་བཟོ་རིག་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་ འཇོག་འཐུས།

འཛིན་རིམ་གཉིས་པ།

བོད་ཡིག་དང༌། རྩིས་རིག ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། ཟློས་གར།

མཐུན་རྐྱེན་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་འདོད་མོས་ལ་གཞིགས་ནས་བཟོ་རིག་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་ འཇོག་འཐུས།

16

འཛིན་རིམ་གསུམ་པ།

བོད་ཡིག་དང༌། རྩིས་རིག ཚན་རིག སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ།

ཟློས་གར། མཐུན་རྐྱེན་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་འདོད་མོས་ལ་གཞིགས་ནས་བཟོ་རིག་གང་འོས་སློབ་ ཚན་དུ་འཇོག་འཐུས།

འཛིན་རིམ་བཞི་པ།

བོད་ཡིག་དང༌། དབྱིན་ཡིག རྩིས་རིག ཚན་རིག སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས། ལུས་སྦྱོང་དང་

རྩེད་མོ། ཟློས་གར། མཐུན་རྐྱེན་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་འདོད་མོས་ལ་གཞིགས་ནས་ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་ གཞི་རྩའི་ལག་ལེན་དང༌། བཟོ་རིག་འོས་འཚམས་རེ་བསླབ་གཞིར་འཇོག་དགོས།

འཛིན་རིམ་ལྔ་པ།

བོད་ཡིག་དང༌། དབྱིན་ཡིག རྩིས་རིག ཚན་རིག སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས། ལུས་སྦྱོང་དང་

རྩེད་མོ། ཟློས་གར། མཐུན་རྐྱེན་དང་སློབ་ཕྲུག་གི་འདོད་མོས་ལ་གཞིགས་ནས་ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་ གཞི་རྩའི་ལག་ལེན་དང༌། བཟོ་རིག་འོས་འཚམས་རེ་བསླབ་གཞིར་འཇོག་དགོས།

ཁ༽ གཞི་རིམ་འོག་མའི་རིག་ཚན་ཁག་གི་ཚོགས་ཐུན་བགོད་འགྲེམས།

སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྐབས་ཀྱི་ཚོགས་ཐུན་རེར་དུས་ཡུན་སྐར་མ་༤༥ རེ་

བརྩིས་ཏེ་བདུན་རེར་མང་མཐའ་ཚོགས་ཐུན་༤༨ ཡོད་པའི་དབང་དུ་བཏང་སྟེ། རིག་ཚན་ སོ ་ སོ ར ་བདུན་རེ ར ་ཉུང་མཐའི ་ དགོ ས ་ངེ ས ་ཚོ ག ས་ཐུན་བགོ ད ་འགྲེ མ ས་བྱས་པ་གཤམ་ གསལ།ཟུར་སྦྱར་རེའུ་མིག་ལ་གཟིགས།

17

༡།

བོད་ཡིག

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པར་བདུན་རེར་བོད་ཡིག་སློབ་ཚན་ལ་ཉུང་མཐར་ཚོགས་

ཐུན་༡༦ དང༌། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པར་ཚོགས་ཐུན་༡༢ འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་དང་ལྔ་པར་བདུན་རེར་ ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༦ རེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༢།

རྩིས་རིག

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་རྩིས་རིག་སློབ་ཚན་ལ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་

ཐུན་༩ བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པར་ཚོགས་ཐུན་༩ འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་དང་ལྔ་ པར་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༦ རེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༣།

དབྱིན་ཡིག

འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་དང་ལྔའི་དབྱིན་ཡིག་སློབ་ཚན་ལ་བདེུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་

༡༢ བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༤།

ཚན་རིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ཚན་རིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས་ལོགས་

སུ་མ་དགོས་པར་ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱའི་ཁོངས་སུ་བསྡུ་རྒྱུ་དང༌། དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་བདུན་

རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༦ བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པ། ལྔ་པ་ བཅས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས་ལ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༥ རེ་ བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

18

༥།

ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ།

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ་ལ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་

ཐུན་༢ དང༌། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པ། ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ ཚོགས་ཐུན་༢ རེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༦།

ཟློས་གར།

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་ཟློས་གར་རིག་ཚན་ལ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་

ཐུན་༢ དང༌། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པ། ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ ཚོགས་ཐུན་༢ རེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༧།

ཀམ་པུ་ཊར།

ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་གཞི་རྩའི་ལག་ལེན་ལ་སྦྱོང་གོམས་ཡོང་སླད། གཞི་རིམ་འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་

དང་ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༢ རེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

༨།

བཟོ་རིག་པ།

འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དང་གཉིས་པ། གསུམ་པ་བཅས་སུ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་

༩ དང༌། འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ། ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བདུན་རེར་ཉུང་མཐར་ཚོགས་ཐུན་༦ རེ་ བཀོད་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

19

ལེའུ་གསུམ་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་ བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན།

ཀ༽ སྔོན་འགྲོའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་ནང་དོན།

སྔོན་འགྲོའི་དུས་སྐབས་དེ་འཛིན་གྲྭའི་དབྱེ་བ་དམིགས་བསལ་མེད་པར་ལོ་གསུམ་ཡུན་

ཅན་དུ་བྱ་རྒྱུ་དང༌། དེ་ཡང་སློབ་ཕྲུག་ལོ་ན་༣ ནས་འགོ་འཛུགས་དགོས། སྤྱིར་ལོ་༦ མན་གྱི་

བྱིས་པའི་འཚར་ལོངས་ནི། བྱིས་པ་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་བའི་སྟ་གོན་དང༌། མི་ཚེའི་འཕེལ་རིམ་ཐད་ ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་རྨང་གཞི་སྐྲུན་པའི་དུས་སྒང་ཡིན་པའི་ཐོག་ནས་སློབ་ཕྲུག་གི་

ཚོར་ཤེས་ཤིན་ཏུ་རྣོ་སྟབས། སྐབས་དེར་འབྲི་ཀློག་གཉིས་ལས་ལྷག་པར་ངག་གི་སྨྲ་བརྗོད་

དག་གསུམ་དང༌། དབང་པོ་ལྔའི་ནུས་པ་རྩལ་དུ་བཏོན་ཏེ་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་སྒྲོ་འདོགས་ མེད་པར་ངོ་འཕྲོད་ཐུབ་ཐབས་དང༌། དེ་བཞིན་བོད་ཡིག་དང་རྩིས་རིག སྒྲིག་རྩེད། ཁོར་ཡུག་

སོགས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་འོས་འཚམས་ཤེས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། རིག་པའི་གནས་དེ་ དག་ལ་འཇུག་པའི་ཀུན་སློང་དང་ས་བོན་ཐེབས་ཐབས་གཙོ་བོར་འཛིན་དགོས།

སྔོན་འགྲོའི་སྐབས་སུ་རྒྱུན་ལྡན་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་དང་དམིགས་ཡུལ་ལྟར་འབྲི་ཀློག་

དང་འཆད་ཉན་ལ་འཇུག་ཐབས་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དགེ་རྒན་གྱིས་རྒྱུན་གཏན་སྒོ་གསུམ་གྱི་

ཀུན་སྤྱོད་དངོས་མིག་དཔེར་སྟོན་པའི་སྒོ་ནས་བོད་མིའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་ དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་དང་བ་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་ ཉམས་ལེན་གྱིས་གོམས་འདྲིས་ཐུབ་ཐབས་ཐོག བྱིས་པའི་མོས་ཁམས་དང་འཚམས་པའི་

ཤེས་ཡོན་གྱི་སྦྱོང་ཆས་སྣ་མང་དང༌། བྱིས་སྒྲུང༌། གཞས་སྣ། རྩེད་མོ་སོགས་ཀྱི་ལམ་ནས་ ཤེས་ཡོན་མཁོ་སྤྲོད་ཐུབ་པ་དགོས་རྒྱུ།

20

སྔོན་འགྲོ་ལོ་ཡུན་གསུམ་རིང་གི་བྱེད་སྒོ་རྣམ་གཞག ¾¾

རྒྱུན་གཏན་ལས་རིགས་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ།(EPL)

¾¾

ཁོར་ཡུག་བྱ་དངོས་ལ་ལྟ་སྐྱོང་གི་བྱེད་སྒོ།

¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾ ¾¾

འགུལ་བསྐྱོད་ཀྱི་བྱེད་སྒོ།

རང་ཉིད་རང་ཚུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ།

ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་གོམས་གཤིས། ཚོར་ཤེས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ཡོ་ཆས། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ངོ་སྤྲོད། རྩིས་རིག་ངོ་སྤྲོད།

ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ་ངོ་སྤྲོད།

འཕྲུལ་རིགས་བཀོལ་སྤྱོད་དང་ལྷུ་སྒྲིག་ལག་རྩལ། རི་མོ་དང་ལག་ཤེས།

གཞས་སྣ་དང་རྩེད་མོ།

རྣལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་སྦྱོང་དང་དབུགས་སྦྱོང༌།

ཁ༽ གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན། ༡། གཞི་རིམ་འོག་མའི་བོད་ཡིག་སློབ་ཚན།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་བོད་ཡིག་ཡིན་པ་དང༌། བོད་ཡིག་ནི་གཞི་

རིམ་སློབ་མའི་སྐད་ཡིག་དང་པོ་ཡིན་སྟབས། བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་ཀྱང་སྐད་ཡིག་དང་པོའི་སློབ་ 21

ཁྲིད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་པར་བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་དང་ཀུན་

སྤྱོད་སློབ་གསོ། མི་གཤིས་འཛུགས་སྐྲུན། རྒྱལ་ཞེན་སློབ་གསོ་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ། སྐད་ཡིག་ སློབ་ཁྲིད་དང་ཆབས་ཅིག་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བསམ་སྤྱོད་དང་

གོམས་གཤིས། རིན་ཐང་གི་ལྟ་བ། ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་རྒྱུད་འཇགས་ཡོང་ཐབས་དང༌། རང་

འཚོ་དང་རང་བཀུར་གྱི་བསམ་བློ། རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ལ་དགའ་ཞེན་དང་ལྷག་བསམ་ བསྐྱེད་བསྲིང༌། སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་ལྟར་ འཇིག་རྟེན་ཀུན་ཁྱབ་ཀྱི་ལས་འགན་བསྒྲུབ་པའི་ཀུན་སློང་དང་སྙིང་སྟོབས་བསྐྱེད་ཐབས། བོད་ མི་རིགས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕུགས་འདུན་འཛུགས་སྐྲུན་བཅས་སྐད་ཡིག་སློབ་སྟོན་གྱི་སྤྱིར་ བཏང་དམིགས་ཡུལ་དང་བྱེ་བྲག་དམིགས་ཡུལ་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་བོད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་རྣམས་བསྡུས་ན་འཆད་རྩལ་དང༌།

ཀློག་རྩལ། འབྲི་རྩལ། གོ་སྟོབས་བཅས་ཀྱི་ནང་འདུས་པས། གཤམ་དུ་དེ་དག་རེ་རེའི་གལ་ གནད་ངོས་འཛིན་དང་བྱེད་སྒོ་ལམ་སྟོན་བྱ་རྒྱུར། ༡།

འཆད་རྩལ།

འཆད་རྩལ་ཞེས་པ་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་ནུས་རྩལ་ཏེ། དེ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཁྱབ་

ལ་ཡོད་པའི་ནུས་རྩལ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་ནི་ཆེད་མངགས་མ་བསླབས་

ན་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་བརྒྱུད་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་མོད།

འོན་ཀྱང༌། ཁ་དཔེར། མ་སྦྱངས་མཁས་པ་གླིང་ན་མེད། །སྦྱངས་ན་བ་གླང་མཁས་པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར། མིའི་ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་གཤིས་སྤྱོད་ཕལ་ཆེ་བ་སློབ་སྦྱོང་གི་མཇུག་འབྲས་ལས་

བྱུང་བ་ཡིན། སྐད་ཡིག་རིག་གནས་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་རང་གི་ཕ་སྐད་འབྲི་ཀློག་ཉན་གསུམ་གྱི་ ལས་ཐོག་མ་ནི་འཆད་པའི་ནུས་རྩལ་ཡིན་ཞིང༌། འཆད་པའམ་སྨྲ་བརྗོད་ཀྱི་ནུས་རྩལ་ནི་འགྲོ་ བ་མིའི་ཆེས་གཞི་རྩའི་ནུས་རྩལ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཁྲོད་འཆད་ 22

རྩོད་རྩོམ་གསུམ་ཞེས་འཆད་པ་ཐོག་མར་འཇོག་པ་ཡིན་ཞིང༌། གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ རྒྱུན་འཛིན་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་ཡང་གཙོ་བོ་འཆད་པ་དང་ཉན་པ་གཉིས་ལས་ མ་འདས།

དེང་རབས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་སུ་ཕྱིའི་སྐད་ཆ་(External Speech)

དང་ནང་གི་སྐད་ཆ་(Inner Speech)ཞེས་ཕྲ་རགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བཤད་པ་ལས། ཕྱིའི་སྐད་ཆ་

ནི་རྣ་ཤེས་ཀྱི་མཉན་བྱར་གྱུར་པའི་སྒྲའི་རྣམ་པ་ཅན་དང༌། ནང་གི་སྐད་ཆ་ནི་རྨི་ལམ་དང་བསམ་

གཞིགས་ལྟ་བུའི་རྣམ་རྟོག་གི་བྱེད་ལས་ལ་ཟེར། རྣམ་རྟོག་ནི་སྐད་ཆ་འཕེལ་རྒྱས་མ་བྱུང་སྔོན་ ཆད་ནས་ཡོད་ཅིང༌། སྐད་ཆའི་མཚམས་སྦྱོར་ལ་བརྟེན་མི་དགོས། འོན་ཀྱང༌། སྐད་ཆ་ནི་ཐོག་ མའི་དུས་སྐབས་སུ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ཆེད་དུ་བྱུང་བ་ལས་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་གནས་པ་མ་ ཡིན།

དེར་བརྟེན། འཆད་རྩལ་སློབ་ཁྲིད་ནི་ཕྱིའི་ངག་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་ཙམ་མ་ཡིན་པར།

ནང་བསམ་བློའི་འགུལ་བསྐྱོད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་ཀྱང་འདུས་པའི་ཕྱི་ནང་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་

དམིགས་བསལ་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་པས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་མའི་རྟོགས་ཤེས་འཕེལ་རྒྱས་ དང་འཆད་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཉིས་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་བྱ་རྒྱུར་དམིགས་བསལ་ཐུགས་ སྣང་དགོས་པ་ཡིན།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཆད་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར་སྐབས། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་སྐད་ཆ་བཤད་

པའི་གོ་སྐབས་འདང་ངེས་སྤྲོད་པ་དང༌། དགོས་ངེས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྐྲུན་པ། སྐད་ཆ་བཤད་པའི་

བློ་སྟོབས་སྤེལ་བ། བཀག་རྒྱ་མི་བཟོ་བ་བཅས་ཀྱི་ཐབས་བྱུས་འཛིན་དགོས། དེ་འདྲའི་འཆད་

རྩལ་སྦྱོང་བརྡར་དེ་ཡང་ན་མཉམ་སློབ་ཕྲུག་ནང་ཁུལ་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཕ་མ་དགེ་རྒན་ སོགས་རྒན་རབས་དང༌། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིགས་དང་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་སྐད་ཆ་

བཤད་སྟངས་དང་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་སྟངས་བཅས་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ། སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ 23

རང་རང་གི་མྱོང་ཚོར་བཤད་ཐུབ་པ། བཤད་ཤེས་པ་བཟོ་རྒྱུ་མ་ཟད། རང་ཉིད་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་ལ་

བརྟེན་ནས་ཕ་རོལ་པོར་བདེ་སྡུག་གི་སེམས་ཚོར་ཇི་ལྟར་སྐྲུན་མིན་ལའང་ཡིད་འཇོག་གིས་སྨྲ་ འཇམ་པ། སྨྲ་མཁས་པ། སྨྲ་ཚོད་ཟིན་པ་བཅས་ཕ་མེས་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་ གཤིས་རྒྱུད་དུ་འཇགས་ཐབས་བྱ་དགོས། ༢།

ཀློག་རྩལ།

ཀློག་རྩལ་ནི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་རྨང་གཞིའི་ནུས་རྩལ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན་ཞིང༌།

ཀློག་རྩལ་ཡག་པོ་ཡོད་མེད་ཀྱིས་བོད་ཡིག་ཙམ་དུ་མ་ཟད་སློབ་ཚན་གཞན་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་ ཐེབས་ངེས་པས། ཀློག་རྩལ་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་དམ་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ནི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་ བོད་ཡིག་སློབ་ཚན་གྱི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།

སྐབས་འདིའི་ཀློག་རྩལ་སློབ་ཁྲིད་ནི། དབྱངས་གསལ་སྔོན་རྗེས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་ཀྱིས་བོད་

ཡིག་སྦྱོར་ཀློག་ཐུབ་ཙམ་གྱིས་མི་ཆོག་པར། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཆུང་དུས་སམ་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ ཡི་གེའི་སྒྲ་གདངས་དང༌། སྐྱེ་གནས། བྱེད་རྩོལ། ཚིག་མཚམས་གཅོད་སྟངས་བཅས་བརྡ་སྤྲོད་

གཞུང་ལུགས་ལྟར་འབྱུང་ཐབས་བྱས་པ་བརྒྱུད། ད་ཡོད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བོད་ཡིག་བརྗོད་ཀློག་

གི་གནས་ཚད་ཡར་རྒྱས་ལ་སྣ་འདྲེན་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས་པ་ལས། སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་གོམས་

གཤིས་སུ་འཇགས་པའི་ཀློག་བརྗོད་ལ་ལད་ཟློས་དང་རྗེས་སྙེག་བྱ་མཁན་ཞེ་གཅིག་བསྐྱེད་ བསྲིང་བྱ་བའི་དམིགས་ཡུལ་འཛིན་མི་རུང༌།

ཞོགས་པའི་རྒྱལ་གླུའི་སྐབས་དང༌། ཕྱི་དྲོའི་བར་གསེང༌། དུས་ཆེན་མཛད་སྒོ་སོགས་ཀྱི་

སྐབས་སུ་དཔེ་ཀློག་དང༌། གླུ་གཞས། བསླབ་བྱ་དང༌། གཏམ་དཔེ། སྙན་ཚིག་གྱེར་འདོན་བཅས་ ཀྱི་སྐབས་ཀྱང་གོང་གསལ་གལ་གནད་ཁག་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས།

འཛིན་རིམ་གསུམ་པ་ནས་ལྔ་པ་བར་གྱི་བོད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་ནང༌། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་

གཅིག་བསྡུས་རང་བཞིན་གྱི་(བསླབ་བྱ་དང༌། བརྡ་དག འབྲི་ཀློག་ཉན་གསུམ་གྱི་སྦྱོང་བརྡར། 24

རང་སྦྱོང་དང་ལག་ལེན་གྱི་བྱེད་སྒོ་བཅས་ཚང་བའི)་གོ་རྟོགས་སམ་ཀློག་རྩལ་སློབ་ཚན་༡༥ ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱ་དགོས། ༣།

འབྲི་རྩལ།

འབྲི་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར་ནི་གཞི་རིམ་འོག་མ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། གཞི་རིམ་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་

རིམ་ཧྲིལ་པོའི་ཁྲོད་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་ཆགས་ཡོད། གཞི་རིམ་འོག་མའི་འབྲི་རྩལ་སློབ་ ཁྲིད་ནི། མིང་ཚིག་གི་དག་ཆ་དང༌། བརྡ་སྤྲོད། བརྗོད་པའམ་ནང་དོན། རྗོད་ཚིག་སྡེབ་སྦྱོར།

ཡིག་གཟུགས་བཅས་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང་ནུས་རྩལ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་གཅིག་བསྡུས་ རང་བཞིན་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་ཞིག་ཡིན་པས། དགེ་རྒན་གྱིས་གོང་གསལ་ནང་དོན་མི་འདྲ་བ་སོ་

སོ་དང་དེ་དག་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱེད་ཕྱོགས་ཐད་དམིགས་བསལ་ཐུགས་འགན་ བཞེས་དགོས།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་འབྲི་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར་སྐབས་དག་ཆ་བློར་འཛིན་དང༌། ཚིག་གྲོགས་

སྦྱོར་བ། ཚིག་སྒྲུབ་བཟོ་བ། བརྗོད་པ་སྒྲིག་སྟངས། ཚིག་ཕྲད་སྦྱོར་སྟངས། ཞེ་ས་དང༌། ཁྱད་ ཚིག བྱ་ཚིག་སྦྱོར་སྟངས་སོགས་གཞི་རྩའི་ནུས་རྩལ་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་གྱིས་བསམ་པ་དང༌། བཤད་པ། འབྲི་བ་བཅས་གསུམ་ཡ་མ་བྲལ་བའི་སྒོ་ནས་སློབ་སྟོན་དང་སྦྱོང་བརྡར་བྱ་དགོས།

དམིགས་བསལ་ཐུགས་སྣང་དགོས་པ་ཞིག་ལ། གཞི་རིམ་འོག་མའི་འབྲི་རྩལ་སློབ་སྟོན་

དང་སྦྱོང་བརྡར་སྐབས་བརྡ་སྤྲོད་གཞུང་ལུགས་དང་བསྟུན་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས་ནའང༌། བརྡ་ སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལོགས་སུ་སློབ་ཁྲིད་མི་བྱ་བ་གཙོ་འདོན་བྱ་དགོས།

སྔོན་འགྲོ་ནས་འཛིན་རིམ་གཉིས་པ་བར་དབུ་མེད་ཡིག་གཟུགས་ཚུགས་རིང་འབྲི་རྒྱུ་

གཙོ་བོར་གཟུང་དགོས་པ་དང༌། འཛིན་རིམ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པར་ཚུགས་ཐུང༌། འཛིན་རིམ་ ལྔ་པ་དབུ་མེད་ཡིག་ཆུང་བཅས་འབྲི་རྒྱུ་གཙོ་བོར་གཟུང་དགོས་པའི་ཁར། འཛིན་རིམ་གསུམ་ པ་ནས་དབུ་ཅན་ཡིག་གཟུགས་ཤར་མར་སྡུད་ཀློག་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས། 25

༤།

གོ་སྟོབས།

གོ་སྟོབས་ནི་འབྲི་ཀློག་ཉན་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཁྱབ་པའི་རྩ་བའི་ནུས་རྩལ་ཞིག་

ཡིན་པས། སྐད་ཡིག་གི་གོ་སྟོབས་ཞན་པའི་སློབ་མ་རྣམས་སློབ་ཚན་གང་ལ་ཞུགས་ཀྱང་དཀའ་

ངལ་འབྱུང་བ་ཆོས་ཉིད་ཡིན། གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྐབས་བརྡ་དག་དང༌། ཚིག་གྲོགས། ལྡོག་ཟླ།

ཉེ་ཚིག གཏམ་དཔེ། ཁ་ཤགས། གབ་ཚིག གླུ་གཞས། བསླབ་བྱ། ཞལ་འདོན། སྙན་ཚིག ཟློས་ གར་འཁྲབ་ཚན། གཏམ་རྒྱུད། བྱིས་སྒྲུང༌། བགྲོ་གླེང༌། ཞེ་ས་བཅས་སློབ་མའི་སྐད་ཡིག་གི་གོ་

སྟོབས་ནུས་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ལས་རིམ་དང་བྱེད་སྒོ་སྣ་མང་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས་པ་མ་ ཟད། སྐད་ཡིག་གི་གོ་སྟོབས་ནུས་རྩལ་ལ་ཕན་ནུས་ཆེས་ཆེ་བའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཚད་མའི་ གཞུང་ལས་བསྡུས་གྲྭའི་རིགས་ལམ་གྱི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ་མུ་ཁྱབ་མཐའ་འཕེན་ཚུལ་དང༌།

གསུམ་མུ་བཞི་བརྩི་ཚུལ། ཡིན་ལོག་མིན་ལོག ཡོད་རྟོགས་མེད་རྟོགས་སོགས་ཕྲུ་གུའི་གནས་ ཚད་དང་འཚམས་པའི་སྦྱོང་བརྡར་བྱ་རྒྱུར་དམིགས་བསལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ༥།

སྤྱི་སྡོམ།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་ནང་ལོ་ལྔར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་གང་བསླབ་

པར་བྱ་བའི་ཤེས་ཡོན་རྣམས་ཐོས་པའི་དོན་འཛིན་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། གང་ཐོས་པའི་དོན་

རྣམས་ལ་རང་སྟོབས་ཀྱིས་ཡང་ཡང་དཔྱད་པ་བྱེད་པའི་གོམས་གཤིས་འཇགས་པ་དང༌། དེ་ དག་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ཐོག་ནས་རང་གཞན་གཉིས་ཀའི་འཕྲལ་ཕུགས་ཀྱི་ཕན་བདེ་དང༌། ཁྱད་ པར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་བསྒྲུབ་པའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ས་བོན་བརྟན་པོ་ཞིག་འཛུགས་པ་དང༌།

འཇིག་རྟེན་ནམ་སྐྱེ་འགྲོ་སྤྱི་ལ་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལེགས་བྱང་

གི་རིན་ཐང་ལ་གདེང་འཇོག་ཡང་དག་ཡོང་སླད་ངེས་ཤེས་ཀྱི་ས་བོན་དང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་བསྐྲུན་དགོས།

སྒྲ་གདངས་དག་པོའི་སྒོ་ནས་བོད་ཡིག་ཐོགས་མེད་ངང་ཀློག་ཐུབ་པ་དང༌། ལོ་ན་དང་ 26

འཚམས་པའི་རྒྱུན་སྤྱོད་སྒྲུང་གཏམ་དང་རྩོམ་ཡིག་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་དོན་རྟོགས་པ། ཚུགས་རིང་

ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཚུགས་ཐུང་དང་ཡིག་ཆུང་བཅས་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ལེགས་པོར་འབྲི་ ཐུབ་པ། བྱིས་པ་དག་ཡིག་བློ་འཛིན་ཐུབ་པའི་ཐོག ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་ཡང་བློར་འཛིན་

ཐུབ་པ་དགོས་ལ། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༢༥༠ ཡས་མས་ཀྱི་གོ་དོན་རྟོགས་པའི་སྒོ་ ནས་ཚིག་སྒྲུབ་བཟོ་ཐུབ་པ་བྱས་ཏེ། འཛིན་རིམ་ལྔ་པའི་ཐོན་སྐབས་མིང་ཚིག་༡༥༠༠ ཡས་ མས་ཤེས་ཐུབ་པའི་ཐོག རང་གི་འདོད་འདུན་ཡིག་ངག་གཉིས་ཐོག་ཏུ་ཁ་གསལ་མཚོན་ཐུབ་

ཅིང་དགོངས་ཤོག་དང༌། གཡར་འཛིན། བྱུང་འཛིན། ཉིན་ཐོ་སྟབས་བདེ་རང་རྐྱ་འཕེར་བའི་སྒོ་

ནས་འབྲི་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས་བཅས། མདོར་ན། གཞི་རིམ་བར་མའི་སྐབས་ཀྱི་སུམ་རྟགས་དང་ རྩོམ་འབྲི། སྐད་ཡིག་གཞན་བཅས་ཀྱི་སློབ་ཁྲིད་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་སྤྲོ་བ་དང་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ ཞིག་གདིང་ཐུབ་པ་དགོས།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

དང་པོ།

བོད་ཡིག

¾¾ དབྱངས་གསལ་གཉིས་དང༌། སྔོན་རྗེས་ཡང་གསུམ། དེ་དག་ལས་གྲུབ་པའི་མིང་ཚིག་ འབྲི་ཀློག་ལ་བསྐྱར་སྦྱོང་དང་མཇུག་གནོན།

¾¾ འདོགས་ཅན་བཞི་དང༌། དེ་དག་ལས་གྲུབ་པའི་མིང་ཚིག་འབྲི་ཀློག ¾¾ མགོ་ཅན་གསུམ་དང༌། དེ་དག་ལས་གྲུབ་པའི་མིང་ཚིག་འབྲི་ཀློག

¾¾ བརྩེགས་འདོགས་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་སོ་སོ་འབྲི་ཀློག་དང༌། དེ་དག་ལ་མིང་དང་བརྗོད་པ་བཟོ་ སྟངས།

¾¾ སློ བ ་མའི ་ རི ག ་སྟོ བ ས་འཚར་ལོ ང ས་ལ་སྨན་པའི ་ བོ ད ་ཀྱི ་ སྲོ ལ ་རྒྱུན་བྱི ས ་སྒྲུང་དང༌། 27

ལེགས་བཤད་གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་སོགས་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་འགོད་ རྒྱུ།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་དང་བྱ་ཚིག་སོགས་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༢༥༠ འབྲི་ཀློག་དང༌། དེ་དག་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བྱེད་རྩོལ་དང་སྒྲ་གདངས་དག་པའི་སྒོ་ནས་ཡི་གེ་ཀློག་འདོན་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ དུས་རྒྱུན་སྐད་ཆ་དང་གཏམ་གླེང་སྐབས་ཞེ་ས་ཞུ་སྟངས་དང༌། རྣམ་འགྱུར་སྟོན་སྟངས་ སྐོར་གྱི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ སྦྱང་ཤིང་བརྒྱབ་སྟེ་ཚུགས་རིང་ཡིག་གཟུགས་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར་འགོ་འཛུགས་བྱ་ རྒྱུ།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

གཉིས་པ།

བོད་ཡིག

¾¾ སྔོན་རྗེས་ཡང་གསུམ་གྱི་གོ་དོན་དང་ཀློག་སྟངས་ལ་བསྐྱར་སྦྱོང་དང་མཇུག་གནོན།

¾¾ མགོ ་ འདོ ག ས་བརྩེགས་གསུམ་ཅན་གྱི ་ ཡི ་ གེ ་ འབྲི ་ ཀློ ག ་ལ་བསྐྱར་སྦྱོ ང ་དང་མཇུག་ གནོན།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་བྱ་ཚིག་སྟབས་བདེ་ཁག་ཅིག་དུས་གསུམ་དང་སྦྱར་ནས་སྤྱོད་སྟངས་སྐོར་གྱི་ སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ སློ བ ་མའི ་ རི ག ་སྟོ བ ས་འཚར་ལོ ང ས་ལ་སྨན་པའི ་ བོ ད ་ཀྱི ་ སྲོ ལ ་རྒྱུན་བྱི ས ་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད་གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་སོགས་ངག་གི་བརྗོད་རྩལ་དང་ཡ་ 28

རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་ནང་དོན་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་དེ་འབྲི་ཀློག་ དག་གསུམ་སྦྱོང་རྒྱུ།

¾¾ ཕལ་སྐད་དང་ཞེ་ས། ལྡོག་ཟླ། དུས་གསུམ་སོགས་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་ ཚུལ་བཞིན་བྱ་བའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་དང་བྱ་ཚིག་སོགས་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༢༥༠ ཡས་མས་འབྲི་

ཀློག་དང༌། ཚིག་གྲོགས་དང་བརྗོད་པ་ཐུང་ངུ་བཟོ་སྟངས། དེ་དག་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ ནང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ སྦྱང་ཤིང་སྟེང་ཚུགས་རིང་ཡིག་གཟུགས་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར། ¾¾ དབུ་ཅན་གྱི་ཡིག་གཟུགས་ལས་དབྱངས་གསལ་ངོ་སྤྲོད།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

གསུམ་པ།

བོད་ཡིག

¾¾ སློ བ ་མའི ་ རི ག ་སྟོ བ ས་འཚར་ལོ ང ས་ལ་སྨན་པའི ་ བོ ད ་ཀྱི ་ སྲོ ལ ་རྒྱུན་བྱི ས ་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད་གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་སོགས་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་ དེ་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་སྡུད་ཀློག་གི་སྦྱོང་བརྡར་གང་མང་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ མིང་ཚིག་བརྗོད་པ་གསུམ་དང༌། འདོད་རྒྱལ་དང་རྗེས་གྲུབ་ཀྱི་མིང༌། ཚིག་རྒྱན་དང༌། ཁྱད་ཚིག ཚིག་སྡུད་བྱེད་སྟངས་བཅས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ སྒྲ་ཉེ་བའི་ཡི་གེ་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ངོས་འཛིན་དང༌། དེ་དག་གི་གོ་དོན་དང་ དག་ཆ་ངེས་པའི་ཐོག རྒྱུན་སྤྱོད་སྐད་ཆའི་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་བའི་སྦྱོང་བརྡར། 29

¾¾ ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་བློ་འཛིན་འགོ་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་དང་བྱ་ཚིག་སོགས་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༣༥༠ འབྲི་ཀློག་དང༌།

ཚིག་གྲོགས་དང་བརྗོད་པ་ཐུང་ངུ་བཟོ་སྟངས། དེ་དག་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ནང་བཀོལ་ སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བྱིས་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད། གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་ སོགས་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་དེ་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་སྦྱོང་རྒྱུ།

¾¾ མི་དང༌། བྱ་བ། ཅ་དངོས་སོགས་ལ་སྦྱར་ཏེ་རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་ཁག་ཅིག་གི་དམིགས་ བསལ་བེད་སྤྱོད་བྱ་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ སྦྱང་ཤིང་སྟེང་ཚུགས་རིང་ཡིག་གཟུགས་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ དབུ་ཅན་གྱི་ཡིག་གཟུགས་རང་རྐྱ་འཕེར་བའི་སྒོ་ནས་ཀློག་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

བཞི་པ།

བོད་ཡིག

¾¾ སློབ་མའི་རིག་སྟོབས་འཚར་ལོངས་ལ་སྨན་ཞིང་བསླབ་བྱའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་ སྲོལ་རྒྱུན་བྱིས་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད་གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་སོགས་

གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་དེ་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་སྡུད་ཀློག་གི་ སྦྱོང་བརྡར་གང་མང་སྤྲོད་རྒྱུ།

¾¾ ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་ཆ་ཚང་བློ་འཛིན་དང༌། དེ་ལས་བྱུང་བའི་རྣམ་དབྱེ་བརྒྱད་ཀྱི་ རྩ་ཚིག་ངོ་སྤྲོད་དང༌། དེ་དག་གི་གོ་དོན་བློ་ངེས་དང་དཔེར་བརྗོད་རང་ཚིག་ཐོག་འཇོག་ 30

པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བྱིས་པའི་དག་ཡིག་བློ་འཛིན་དང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་གྱི་སྦྱོང་ བརྡར་འདང་ངེས་སྤྲོད་རྒྱུ།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་དང་བྱ་ཚིག་སོགས་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༢༥༠ འབྲི་ཀློག་དང༌། ཚིག་གྲོགས་དང་ཚིག་སྒྲུབ་སྟབས་བདེ་བཟོ་སྟངས། དེ་དག་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ནང་ བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བྱིས་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད། གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་ སོགས་གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་དེ་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་སྦྱོང་རྒྱུ།

¾¾ མི་དང༌། བྱ་བ། ཅ་དངོས་སོགས་ལ་སྦྱར་ཏེ་རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་ཁག་ཅིག་གི་དམིགས་ བསལ་བེད་སྤྱོད་བྱ་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ དུས་རྒྱུན་འཚོ་བའི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗེད་ཐོ་དང༌། གཡར་འཛིན། བྱུང་འཛིན། དགོངས་ཤོག ཉིན་ཐོ་བཅས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཡིག་རིགས་སྟབས་བདེ་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བྱིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་དཔེའི་སློབ་ཚན་གང་ཙམ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ལ་བརྟེན་ནས། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་སྟབས་བདེ་འབྲི་ཚུལ་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་ འགོ་འཛུགས།

¾¾ དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཚུགས་ཐུང་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར།

31

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

ལྔ་པ།

བོད་ཡིག

¾¾ སློབ་མའི་རིག་སྟོབས་འཚར་ལོངས་ལ་སྨན་ཞིང་བསླབ་བྱའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་ སྲོལ་རྒྱུན་བྱིས་སྒྲུང་དང༌། ལེགས་བཤད་གཏམ་རྒྱུད། གླུ་གཞས། གཏམ་དཔེ་སོགས་

གང་འོས་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་དེ་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་སློབ་ཚན་དེ་ དག་གི་བརྗོད་དོན་དང་བསྟན་བྱ་གཙོ་བོ་ཕྱོགས་སྡུད་བྱ་བའི་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་རྒྱུ།

¾¾ ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་ཆ་ཚང་བློ་འཛིན་དང༌། དེ་ལས་བྱུང་བའི་སླར་བསྡུ་དང༌། ལ་ དོན། ཨི་ལྡན། རྒྱན་སྡུད། ལྷག་བཅས། འབྱེད་སྡུད་སོགས་ཀྱི་རྩ་ཚིག་ངོ་སྤྲོད་དང༌། དེ་ དག་གི་གོ་དོན་བློ་ངེས་དང་དཔེར་བརྗོད་རང་ཚིག་ཐོག་འཇོག་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ བྱིས་པའི་དག་ཡིག་བློ་འཛིན་དང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲི་ཀློག་དག་གསུམ་གྱི་སྦྱོང་ བརྡར་འདང་ངེས་སྤྲོད་རྒྱུ།

¾¾ རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་དང་བྱ་ཚིག་སོགས་ཉུང་མཐར་ཚིག་གསར་༢༥༠ འབྲི་ཀློག་དང༌། ཚིག་གྲོགས་དང་ཚིག་སྒྲུབ་སྟབས་བདེ་བཟོ་སྟངས། དེ་དག་རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ནང་ བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་སྐད་ཆའི་ཁྲོད་སྤྱོད་བཞིན་པའི་ཚིག་ཕྲད་དང༌། མིང་ཕྲད་སྦྲགས་མ་དཔེར་ན།

ཇི་ཙམ་གྱིས་་་་་་་་་་་་དེ་ཙམ་གྱིས་་་་་་་་་༌། ཇི་སྲིད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དེ་སྲིད་་་་་་་་་་་་་་་་༌། ཡིན་མོད་ ་་་་་་་་་་འོན་ཀྱང་་་་་་་ལྟ་བུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་སྐོར་གྱི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ དུས་རྒྱུན་འཚོ་བའི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཉིན་ཐོ་དང༌། དགོངས་ཤོག གཏོང་ཡིག་ བཅས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཡིག་རིགས་རང་རྐྱ་འཕེར་བའི་ཐོག་ནས་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར། 32

¾¾ བྱིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་དཔེའི་སློབ་ཚན་གང་ཙམ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ལ་བརྟེན་ནས།

སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་སྟབས་བདེ་འབྲི་ཚུལ་གྱི་ལམ་སྟོན་དང་ སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་རྒྱུ།

¾¾ དུས་རྒྱུན་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་ཁྲོད་ཡ་རབས་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ལྡན་པའི་གུས་ཞབས་དང༌།

དྲི་བ་དྲིས་ལན། དགག་བཞག གཏན་ཚིགས་སྤྱོད་པའི་ལུས་ངག་གི་རྣམ་འགྱུར་དང་ ནུས་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཡིག་ཆུང་ཐོག་འབྲི་བའི་སྦྱོང་བརྡར།

༢། གཞི་རིམ་འོག་མའི་རྩིས་རིག་སློབ་ཚན།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་ནང་ལོ་ལྔར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་གྲངས་ཀྱི་གཞི་

རྩའི་རྣམ་གཞག་དང་གོ་དོན་བློ་ངེས་ཐུབ་པའི་ཐོག ཧྲིལ་གྲངས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་གྲངས་ཆ་ དང་སིལ་གྲངས་བཅས་ཀྱི་ཐབས་བཞིའི་རྩིས་རྒྱག་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱས་ཏེ། འཇལ་ཚད་དང་ དབྱིབས་ཚད། དུས་ཚོད། དངུལ་སྤྲོད་ལེན་སོགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་རྩིས་རིག་གི་གཞི་རྩའི་ གོ་དོན་དང་རྣམ་གཞག་རྣམས་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་དགོས།

སྤྲོ་བ་འཕེལ་བ་དང༌། མ་ལག་དང་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་སློབ་སྦྱོང་ལ་བརྟེན་ནས་སློབ་ཕྲུག་

རྣམས་སྦྱང་བྱའི་རྩིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱང་ཆུབ་པ་ཞིག་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དང༌། རང་སྟོབས་

ཀྱིས་བསམ་གཞིགས་དང༌། གཏན་ཚིགས་དང་རིགས་འདེད། དབྱེ་ཞིབ། ཕྱོགས་བསྡོམས་ སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སློབ་སྦྱོང་ལ་འཇུག་པར་བློ་སྟོབས་སྤེལ་དགོས།

རྩིས་རིག་སློབ་སྦྱོང་ལ་བརྟེན་ནས་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་རིག་པའི་གནས་ལ་འཇུག་པའི་སྤྲོ་

སེམས་དང༌། གསར་གཏོད། རང་འཚོའི་ལྟ་བ། གཞན་ཕན་གྱི་བསམ་བློ་དང་དེར་མཁོའི་ནུས་ རྩལ་བཅས་ཀྱང་བསྐྱེད་འཛུགས་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ། 33

གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྐབས་སུ་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་ཤེས་ཐབས་ཙམ་མ་ཡིན་པར། གང་

བསླབ་པར་བྱ་བའི་ཤེས་བྱའི་རྩ་བ་མཐིལ་ཕྱིན་པ་ཞིག་བསླབ་པའམ། བསླབ་པའི་རྨང་གཞི་ བརྟན་པོ་བསྐྲུན་པར་བྱས་ཏེ། བོད་ཀྱི་མི་རབས་གསར་པའི་རྩིས་རིག་གི་གནས་ཚད་གོང་ མཐོར་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

དང་པོ།

རྩིས་རིག

¾¾ རིང་ཐུང༌། ཆེ་ཆུང༌། མང་ཉུང་སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་སྤྱོད་སྟངས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར། ¾¾ གྲངས་ཀའི་གོ་རིམ་དང་སྡུར་ཚུལ།

¾¾ གྲངས་ཀ་༡ ནས་༡༠༠ བར་གྱི་གྲངས་འབྲི་ཀློག་གི་སྦྱོར་བརྡར།

¾¾ སྡོམ་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱི་སྡོམ་རྩིས་རྒྱག་སྟངས།

¾¾ འཐེན་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱི་འཐེན་རྩིས་རྒྱག་སྟངས། ¾¾ གྲངས་གནས་ངོ་སྤྲོད་དང༌། གྲངས་ཀ་བཀྲམ་ནས་འབྲི་ཚུལ།

¾¾ གཞུང་སྒྲིག་རྩིས་གཞིའི་ཐོག་ནས་༥༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་སྡོམ་འཐེན། ¾¾ དུས་ཚོད་དང་བཟོ་དབྱིབས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ སྡོམ་རྩིས་ཀྱི་ལམ་ནས་སྒྱུར་རྩིས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱི་སྒྱུར་རྩིས་རྒྱག་སྟངས།

¾¾ སྒྱུར་རྩིས་མན་ངག་རེའུ་མིག་ངོ་སྤྲོད་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས། 34

¾¾ འཐེན་རྩིས་ཀྱི་ལམ་ནས་བགོད་རྩིས་རྒྱག་སྟངས། ¾¾ གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱི་བགོད་རྩིས་རྒྱག་ཐབས།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

གཉིས་པ།

རྩིས་རིག

¾¾ ༡༠༠༠ བར་གྱི་གྲངས་ཀ་འབྲི་ཀློག་གི་སྦྱོར་བརྡར།

¾¾ གྲངས་གནས་གསུམ་ཅན་གྲངས་ཀའི་ངོ་སྤྲོད་དང༌། གྲངས་ཀ་བཀྲམ་ནས་འབྲི་ཚུལ། ¾¾ ༡༠༠༠ བར་གྱི་གྲངས་ཀའི་གོ་རིམ་དང་ཆེ་ཆུང་སྡུར་སྟངས།

¾¾ སྡོམ་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་གསུམ་གྲངས་ཀྱི་སྡོམ་རྩིས་རྒྱག་སྟངས།

¾¾ འཐེན་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་གསུམ་གྲངས་ཀྱི་འཐེན་རྩིས་རྒྱག་སྟངས། ¾¾ གཞུང་སྒྲིག་རྩིས་གཞིའི་ཐོག་ནས་༡༠༠༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་སྡོམ་འཐེན།

¾¾ དབྱིབས་ཚད་ལས་བྱུང་བའི་གཞི་རྩ་འི་དབྱིབས་བཟོ་འགོད་བྱེད་སྟངས། ¾¾ སྒྱུར་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ གནས་གསུམ་གྲངས་ལ་གནས་གཉིས་གྲངས་ཀྱིས་སྒྱུར་སྟངས།

¾¾ སྒྱུར་རྩིས་མན་ངག་རེའུ་མིག་བློར་འཛིན་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས། ¾¾ བགོད་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ གནས་གསུམ་གྲངས་ལ་གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱིས་བགོད་ཐབས། 35

¾¾ གྲངས་ཆ་ངོསྤྲོད།

¾¾ འཇལ་ཚད་ལས་རིང་ཚད་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

གསུམ་པ།

རྩིས་རིག

¾¾ ༡༠༠༠༠ བར་གྱི་གྲངས་ཀ་འབྲི་ཀློག་གི་སྦྱོང་བརྡར། ¾¾ དུང་ཕྱུར་བར་གྱི་བོད་ལུགས་གྲངས་ཀ་ཀློག་སྟངས། ¾¾ གྲངས་གནས་དང་གནས་ཐོབ།

¾¾ ༡༠༠༠༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་གྲངས་ཀའི་གོ་རིམ་དང་ཆེ་ཆུང་སྡུར་སྟངས།

¾¾ སྡོམ་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་བཞི་མན་གྱི་སྡོམ་རྩིས་རྒྱག་སྟངས། ¾¾ འཐེན་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད། གནས་བཞི་གྲངས་མན་གྱི་འཐེན་རྩིས། ¾¾ གཞུང་སྒྲིག་རྩིས་གཞིའི་ཐོག་ནས་༡༠༠༠༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་སྡོམ་འཐེན།

¾¾ དབྱིབས་ཚད་ལས་བྱུང་བའི་གཞི་རྩའི་དབྱིབས་བཟོ་འགོད་བྱེད་སྟངས། ¾¾ སྒྱུར་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ གནས་གསུམ་གྲངས་ལ་གནས་གཉིས་གྲངས་ཀྱིས་སྒྱུར་སྟངས།

¾¾ སྒྱུར་རྩིས་མན་ངག་རེའུ་མིག་བློར་འཛིན་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས། ¾¾ བགོད་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད།

36

¾¾ གྲངས་ཆ་དང་སིལ་གྲངས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ གནས་བཞི་གྲངས་ལ་གནས་གཅིག་གྲངས་ཀྱིས་བགོད་ཐབས། ¾¾ འཇལ་ཚད་ལས་རིང་ཚད་དང༌། ལྗིད་ཚད། ཤོང་ཚད་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

བཞི་པ།

རྩིས་རིག

¾¾ རོ་མན་ཨང་ཀི་འབྲི་ཀློག་བྱེད་སྟངས། ¾¾ གྲངས་གནས་དང་གནས་ཐོབ།

¾¾ རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་ཐོབ་རེའུ་མིག་དང༌། རྒྱ་གར་གྱི་གནས་ཐོབ་རེའུ་མིག་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ ༡༠༠༠༠༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་གྲངས་ཀའི་གོ་རིམ་དང་ཆེ་ཆུང་སྡུར་སྟངས། ¾¾ ༡༠༠༠༠༠ ནང་ཚུད་ཀྱི་གྲངས་ཀ་སྡོམ་འཐེན་བྱེད་སྟངས།

¾¾ སྒྱུར་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་གནས་གསུམ་གྲངས་ལ་གནས་གཉིས་གྲངས་ཀྱིས་སྒྱུར་ སྟངས།

¾¾ བགོད་རྩིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང༌། གནས་ལྔ་མན་གྱི་གྲངས་ལ་གནས་གཉིས་གྲངས་ཀྱིས་ བགོད་སྟངས།

¾¾ དབྱིབས་ཚད་ལས་བྱུང་བའི་གཞི་རྩའི་དབྱིབས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་སྟེ། ཚེག་དང༌། ཐིག ཟུར་ སོགས་ངོ་སྤྲོད་དང༌། དེ་དག་སྤྱད་དེ་རིས་དབྱིབས་བཟོ་འགོད་བྱེད་སྟངས། 37

¾¾ གྲངས་ཆ་དང་སིལ་གྲངས་ཀྱི་སྡོམ་འཐེན། ¾¾ དུས་ཚོད་ངོ་སྤྲོད་དང་སྡོམ་འཐེན།

¾¾ འཇལ་ཚད་ལས་རིང་ཚད་དང༌། ལྗིད་ཚད། ཤོང་ཚད་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར།

¾¾ སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོ་པར་རིས་ཀྱིས་གྲངས་ཐོ་མཚོན་ཐབས་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩིས་རིག་ངོ་སྤྲོད།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

ལྔ་པ།

རྩིས་རིག

¾¾ ཧྲིལ་གྲངས་ཀྱི་རྩ་བའི་རྩི་ཐབས། ¾¾ བགོད་གྲངས་དང་ལྡབ་གྲངས།

¾¾ གྲངས་ཆ་དང་སིལ་གྲངས་ཀྱི་སྒྱུར་རྩིས་དང་བགོད་རྩིས།

¾¾ ཆ་སྙོམས་དང་བརྒྱ་ཆ། གྲངས་ཀ་ཉེ་འགྲིལ་གཏོང་ཐབས། དེ་དག་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ ཁྲོད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར། ¾¾ དུས་ཚོད་དང་དངུལ་སྤྲོད་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་རྩིས་རིག་དང་བེད་སྤྱོད།

¾¾ རིང་ཚད་དང༌། ལྗིད་ཚད། ཤོང་ཚད་སོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འཇལ་ཚད་ངོ་སྤྲོད་དང་བེད་ སྤྱོད་བྱེད་སྟངས།

38

¾¾ དབྱིབས་ཚད་ཀྱི་རྩ་བའི་འགྲུབ་བྱེད་ཚེག་དང༌། ཐིག ཟུར་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་དབྱེ་

བ་ངོ་སྤྲོད། དེ་དག་ལས་གྲུབ་པའི་གཞི་རྩའི་དབྱིབས་ཁག་ཅིག་བཟོ་འགོད། དབྱིབས་ ཚད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས།

¾¾ ཐབས་བཞི་མཉམ་བསྲེས་རྩི་ཐབས་དང་དེའི་བེད་སྤྱོད་སྐོར་གྱི་སྦྱོང་བརྡར། ¾¾ སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩིས་རིག་ངོ་སྤྲོད།

༣། གཞི་རིམ་འོག་མའི་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།

ཕྱིའི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་འཇིག་རྟེན་འདིའི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་ཆགས་རིམ་

གནས་སྟངས། སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ལེགས་བྱང་ལ་ཐོས་

རྒྱ་དང་གོ་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་རྨོངས་མུན་སེལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་དང་མི་ཚེའི་ རིན་ཐང་གི་ལྟ་བ་ཡང་དག་པ་ཚུགས་ཐབས་དང༌། འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཀྱི་དོན་ཆེན་ཁུར་དུ་ འཁྱེར་བའི་ལྷག་བསམ་བསྐྲུན་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

བོད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་ཆགས་རིམ་དང༌། ཡུལ་ལུང་གི་བཀོད་པ། བོད་མིའི་བྱུང་རབས་

ལོ་རྒྱུས་དང་གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་

རྣམས་བོད་མིའི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ལ་ངེས་པ་རྙེད་པའི་སྒོ་ནས་བོད་དང་བོད་མིའི་ཐོག་དགའ་ སྤོབས་བསྐྱེད་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

39

འཛིན་རིམ།

གསུམ་པ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།

¾¾ བོད་དང་བོད་མི། དེའི་ཁོར་ཡུག་དང་གནས་སྟངས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ གླིང་ཆེན་དང་རྒྱ་མཚོ། རི་ཆུ་གྲགས་ཅན་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བོད་ཀྱི་ལོ་གསར་སོགས་དུས་ཆེན་ཆེ་ཁག་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བསང་གསོལ་དང་དར་འཛུགས། ཕྱག་མཆོད་ལྟ་བུའི་བོད་མིའི་གོམས་སྲོལ་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་དང་སྒྱུ་རྩལ་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ འཚེ་བ་མེད་པ་དང་མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསླབ་བྱ། ¾¾ བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་གི་རྣམ་པ་དང༌། ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག

འཛིན་རིམ།

བཞི་པ།

སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

¾¾ གླིང་ཆེན་དང་རྒྱལ་ཁབ། བོད་རྒྱལ་ཁབ།

¾¾ བོད་ཀྱི་དུས་ཆེན་དང་རྒྱུན་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཁག་ཅིག་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ འགྲོ་བ་མི་དང་ཁྱད་པར་བོད་མིའི་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས། ¾¾ བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་དང་རྒྱལ་དར་སྐོར།

40

¾¾ བོད་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་གྲགས་ཅན་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ གྲགས་ཅན་མི་སྣ་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་གང་འཚམས་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ ཆོས་ལུགས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ ནང་པའི་གནས་ཆེན་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད།

འཛིན་རིམ།

ལྔ་པ།

སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

¾¾ སའི་གོ་ལའི་འཕྲེད་ཐིག་དང་གཞུང་ཐིག

¾¾ སའི་གོ་ལའི་འགུལ་བསྐྱོད་དང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་ཉིན་མཚན་དང་དུས་ཚིགས་ འགྱུར་ལྡོག་དཔེ་སྟོན་གྱིས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ ས་བཀྲ་བལྟ་སྟངས་དང༌། ས་བཀྲར་བལྟས་ནས་གླིང་ཆེན་དང་རྒྱ་མཚོ། རྒྱལ་ཁབ། ལུང་ ཚན་སོགས་ཀྱི་གནས་ས་དང༌། ཆེ་ཆུང༌། ས་བབ་མཐོ་དམའ། ཚ་ཚད་སོགས་ངོས་ འཛིན་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

¾¾ མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་དེའི་གྲུབ་ཆ་མདོར་ཙམ་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བྱུང་བ་དང་དེའི་གྲུབ་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས། ¾¾ སྙན་གྲགས་ཅན་གྱི་མི་སྣ།

¾¾ རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་དང༌། མངའ་སྡེ་ཁག་གི་མིང༌། 41

¾¾ བོད་ཀྱི་མཛེས་ལྗོངས་དང་རང་བྱུང་གཏེར་རྫས་དང་ཐོན་ཁུངས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ བོད་འདི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན་པའི་ཁུངས་སྐྱེལ་གཙོ་བོ། ¾¾ མང་གཙོའི་ཐོབ་ཐང་དང་ལས་འགན།

༤། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཚན་རིག་སློབ་ཚན།

ཉེ་བའི་དུས་རབས་ནང༌། ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇིག་

རྟེན་འདིའི་ཁོར་ཡུག་དང་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། དེར་

བརྟེན། སྐྱེ་བོ་སུ་ཡིན་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཚོ་གནས་བྱ་བར་ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་རིག་གི་ དགེ་མཚན་སྤྱོད་པ་དང་སྤྱོད་ཤེས་པར་བྱ་རྒྱུ་གལ་འགངས་ཤིན་ཏུ་ཆེ། གཞི་རིམ་འོག་མའི་

ནང་ཚན་རིག་སློབ་ཚན་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རང་བྱུང་ཁམས་དང་ རྒྱུན་གཏན་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་གྱི་སྣང་ཚུལ་ལ་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་གོ་ རྟོགས་དང་འགྲེལ་བརྗོད་རགས་ཙམ་ཐུབ་པ་དགོས། ཚན་རིག་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་ནི་

སློབ་མ་ཚོས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་བརྟག་ཞིབ་དང༌། ཚོད་ལྟ། ཉམས་མྱོང་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་སློབ་ སྦྱོང་བྱ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཐབས་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཁོ་ཚོའི་འཇིག་རྟེན་དང་མི་ཚེའི་ བྱ་དངོས་ལ་ལྟ་བའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་གཤོག་རྩལ་རྒྱས་པར་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཚན་རིག་སློབ་ཚན་གྱི་གཞི་རྩ་ནི། རང་གཞན་དང་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་

ཕན་བདེར་འབྲེལ་བའི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་ཇི་སྙེད་པའི་ཐོག་དོ་སྣང་དང་གོ་རྟོགས་སྤེལ་རྒྱུ་ གཙོ་གནད་ཅིག་ཏུ་བརྩིས་ཏེ་སློབ་སྤེལ་བྱ་དགོས།

42

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

དང་པོ།

ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ།

¾¾ མི་དང་ཁོར་ཡུག

¾¾ ཁྱིམ་ཚང་དང༌། སློབ་གྲྭ སྤྱི་ཚོགས་སྐོར། ¾¾ ནུས་ཤུགས་དང་དེའི་འབྱུང་ཁུངས། ¾¾ ཆུ་དང་རླུང་གི་སྐོར།

¾¾ ཟས་བཅུད་དང༌། ལུས་དང་དབང་པོའི་བྱེད་ལས་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་འཚོ་བའི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་མི་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་སྐོར།

འཛིན་རིམ།

གཉིས་པ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

ཁོར་ཡུག་ཤེས་བྱ།

¾¾ སའི་གོ་ལ་དང༌། ཉི་མ། ཟླ་བ་བཅས་ཀྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ ཁྱིམ་ཚང་དང༌། གཉེན་ཚན་བྱེ་བྲག་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་འབོད་མིང་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ འོད་དང་དེའི་ཁྱད་ནུས་དང་བེད་སྤྱོད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ རླུང་དང་ཆུ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་དང་བེད་སྤྱོད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད། 43

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བདེ་འཇགས་ཡོང་ཐབས་སྐོར། ¾¾ སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་ཕན་ཡོན། ¾¾ གཙང་སྦྲ་འཕྲོད་བསྟེན།

¾¾ བོད་ཀྱི་ཆས་གོས་དང་གོམས་སྲོལ།

¾¾ ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་མི་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་སྐོར།

¾¾ སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་ལས་རིགས་ལས་ལས་མིའི་སྐོར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

གསུམ་པ།

ཚན་རིག

¾¾ སའི་གོ་ལ་དང༌། ཉི་མ། གཟའ་སྐར་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད།

¾¾ རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་ཁྱད་ཆོས། ཕན་ཐོགས་སྐོར།

¾¾ དངོས་གཟུགས་ཀྱི་རྩ་བའི་རྣམ་པ་གསུམ་དང་དེ་དག་གི་ཁྱད་ནུས། གཟུགས་འགྱུར། ¾¾ གནམ་གཤིས་འགྱུར་སྟངས་དང་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན། ཚ་འཇལ་ཡོ་ཆས་སྤྱོད་སྟངས། ¾¾ ས་དང་སའི་ཕན་ཡོན།

¾¾ ཆུ་དང་རླུང། དེ་དག་མི་གཙང་བ་འགྱུར་སྟངས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན། ¾¾ སྒྲའི་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད། ¾¾ ཆེ་ཤེལ།

44

འཛིན་རིམ།

བཞི་པ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

ཚན་རིག

¾¾ དུས་ཚིགས་བཞི་དང༌། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་སྐོར། ¾¾ རྩི་ཤིང་དང་སྲོགས་ཆགས་སྐོར།

¾¾ ཉི་མ་དང༌། ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད། ཉི་འོད་ཀྱི་བེད་སྤྱོད་སྐོར།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད་པའི་འགྱུར་ལྡོག་ཁག ¾¾ ནད་དང་འཕྲོད་བསྟེན།

¾¾ དབང་པོའི་བྱེད་ལས་སྐོར།

¾¾ ཤུགས་དང༌། སྟབས་བདེའི་འཕྲུལ་ཆས་སྐོར། ¾¾ འོད་དང་སྒྲ་ཡི་རྒྱུན་ཤེས་སྐོར།

འཛིན་རིམ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

ལྔ་པ།

ཚན་རིག

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཚན་རིག ¾¾ རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་སྐོར།

¾¾ རླུང་དང་ཆུའི་ཁྱད་ཆོས་དང༌། ཕན་ཡོན།

¾¾ ནུས་པའི་གོ་དོན་དང༌། འབྱུང་ཁུངས། དབྱེ་བ། བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་སྐོར། 45

¾¾ རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད་པའི་འགྱུར་ལྡོག་གི་སྐོར། ¾¾ ཁོར་ཡུག་ཅ་དངོས་ལ་སྡེ་ཚན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་སྟངས་སྐོར། ¾¾ རྡོ་ཁབ་ལེན་གྱི་ཤུགས།

¾¾ རྒྱུན་གཏན་ཉེན་སྲུང་བྱ་ཚུལ་དང་ཚན་རིག་སྤྱོད་ལོག་གི་གནོད་འཚེ།

༥། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཟློས་གར་བསླབ་གཞི།

ཟློས་གར་ནི་གླུ་གཞས་དང༌། བྲོ་གར། རོལ་དབྱངས་སོགས་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་

ཁོངས་སུ་འདུ་ཞིང༌། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། གཞི་

རིམ་འོག་མའི་ཟློས་གར་སློབ་ཚན་གྱི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ནི་བྱིས་པའི་མོས་ཁམས་དང་འཚམས་ པའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གླུ་གཞས་དང༌། བྲོ་གར། རོལ་དབྱངས་སོགས་དང༌། གཏམ་རྒྱུད་དང༌། རྣམ་ཐར། ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་མ་ཚོར་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་

ཟབ་པའི་བོད་མིའི་རིག་གཞུང་ཐོག་དགའ་སྤོབས་སྐྱེས་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་རིག་ གཞུང་དང་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་རྒྱུན་འཛིན་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ་གཙོ་འཛིན་བྱ་རྒྱུ།

སློབ་མའི་དགའ་མོས་དང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་གཞིར་བཟུང་སློབ་སྟོན་རྒྱས་བསྡུས་

འཚམས་པ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཁོ་ཚོའི་ཟློས་གར་ཐོག་དགའ་ཞེན་གྱི་བློ་གོང་སྤེལ་དང༌། རང་གི་ ཁྱད་ནུས་རྩལ་འདོན་བྱ་བའི་གོ་སྐབས་དང་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་དགོས།

༦། གཞི་རིམ་འོག་མའི་བཟོ་རིག་པའི་བསླབ་གཞི།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གཞི་རིམ་འོག་མ་ནས་བཟུང་འཚེ་བ་མེད་ཅིང་

ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་ 46

རྒྱུན་བཟོ་རིག་དང༌། རྒྱ་གར་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟོ་རིག གཞན་ཡང་དེ་དག་གི་ཁྱད་ཆོས་ཚང་ བའི་དེང་རབས་ཀྱི་བཟོ་རིག་ཆུང་ཁག་བཅས་ས་གནས་སོ་སོའི་རྒྱུན་སྲོལ་དང་དགོས་མཁོ་ལ་ གཞིགས་ཏེ་སློབ་ཚན་དུ་བཅུག་སྟེ་ཁྲིད་སྤེལ་བྱ་དགོས།

༧། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།

དེང་གློག་འཕྲིན་གྱི་དུས་རབས་ནང༌། སྐྱེ་བོ་སུ་ཡིན་ཡང་དེང་རབས་འཕྲུལ་རིག་གི་

ལེགས་སྐྱེས་ལ་ལོངས་སུ་མི་སྤྱོད་མཁན་མེད་པས། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་འཕྲུལ་རིག་ཐོན་རྫས་ སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཤེས་བྱ་བརྟན་པོ་འཛུགས་ཆེད། གཞི་རིམ་འོག་ མའི་འཛིན་རིམ་བཞི་པ་ནས་བཟུང་ཀམ་པུ་ཊར་སློབ་སྟོན་དང་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་འགོ་འཛུགས་

ངེས་པར་བྱ་དགོས་ཤིང༌། དེའི་ཆེད་སློབ་གྲྭ་སོ་སོར་དགོས་ངེས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་པ་ བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་ནི། ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་སྲ་ཆས་ཁག་

དང་དེ་དག་གི་བྱེད་ལས་གཙོ་བོ་ངོ་སྤྲོད་དང༌། ཀམ་པུ་ཊར་བདག་གཅེས་དང་ཉེན་ཟོན་བྱེད་ སྟངས། མཐོང་ཁྲའི་ཆ་ལག་ཁག་གི་རྨང་གཞིའི་ཤེས་བྱ། དྲན་འཛིན་ཤོང་ཚད་དང་མགྱོགས་

ཚད། སྨྱུག་མཛོད། འོད་སྡེར་སོགས་ཡོ་ཆས་སྐོར། གློག་ཙིག་དང་མཐེབ་གཞུང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ སྟངས། ཀམ་པུ་ཊར་བསད་སྤར་བྱེད་སྟངས། རི་མོར་ཚོན་གཏོང་སྟངས། རྩིས་རྒྱག་འཕྲུལ་ ཆས་དང༌། Note pad, Word, Excel, Power point, Internet, Multimedia སོགས་བཀོལ་ སྤྱོད་སྟབས་བདེ་བྱེད་སྟངས། ཨིན་ཡིག་དང་བོད་ཡིག་ཡིག་རྒྱག་བཅས་གཙོ་བོར་བཟུང་ནས་ སློབ་སྟོན་དང་སྦྱོང་བརྡར་བྱ་དགོས།

47

༨། གཞི་རིམ་འོག་མའི་ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོའི་བསླབ་གཞི།

དེང་གི་དུས་འདིར་རྡུལ་ཕྲན་དང་རྫས་འགྱུར། བཟོ་ལས་སོགས་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་དང་

བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་པའི་རླུང་འཚུབ་ཤུགས་ཆེར་ལྡང་བཞིན་པའི་གནས་

སྟངས་འོག རང་བྱུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་སྦགས་བཙོག་ལས་བྱུང་བའི་ནད་ཡམས་དང༌། སེམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སྣ་ཚོགས་སྔོན་འགོག་དང་སེལ་བའི་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་

གྱི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་གནད་བཅོས་ཚུལ་དང་དབུགས་སྦྱོང་སོགས་དང༌། ཁྲུས་རིགས། སྐུ་ མཉེ། བྱུག་པ་སོགས་རང་བྱུང་ངམ་རང་བཞིན་གྱི་བཅོས་ཐབས་བྱ་བའི་ནུས་རྩལ་སློབ་སྤེལ་བྱ་ དགོས། དེ་བཞིན་ཉིན་ཞག་ཕྲུགས་གཅིག་གི་ཉལ་བསྐྱོད་འདུག་གསུམ་དང༌། ལས་རྩོལ། ཟས་ སྤྱོད་དང་ཀུན་སློང་བསྟེན་ཚུལ་སོགས་འཕྲོད་བསྟེན་དང་མཐུན་པའི་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་ འཇགས་ཐབས་ཀྱི་རྒྱུན་ཤེས་འོས་འཚམས་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་དགོས།

༩། གཞི་རིམ་འོག་མ་འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་དང་ལྔ་པའི་ཨིན་ཡིག་བསླབ་གཞི། Curriculum frame work of English as second language for Primary classes (Class IV & V)

Introduction: In the present world English plays an important role in the domains of higher education, administration, business and political relations, judiciary, etc. but we are opting English as second language in the Primary classes. Our focus is for the attainment of a basic proficiency, and the development of language as an instrument for basic interpersonal communication and later for abstract thought and knowledge acquisition. At the initial stages, English may be one of the language for learning activities designed to enhance children’s awareness of their immediate surrounding may turn out to be most productive for learning English literature in the later stage. We understand that language learning is essentially a matter of acquiring the important skills of listening, speaking, reading and writing in an integrated manner and harnessing these skills to the performance of formal as well as informal communication tasks.

LISTENING SKILL: In the beginning of the session, the school must provide 48

ample opportunity to the students for the development of skill of listening. Teacher must tell stories describing about parts of body, home, market, natural environment, animal etc. to establish rapport with these environments through English language.

Teacher must encourage the students to interact with teacher and among their peer groups.

SPEAKING SKILL: Language is a means by which people communicate. This is the basic objective of teaching learning language in the school. The class should be organized in such that every child gets ample chance to communicate and express his/her feeling freely without any hesitations. Here, teacher’s role is active listener and facilitator.

READING SKILL: To inculcate reading & integrated skills of language among the children, the subject teacher must include at least ten comprehensive units (lessons, grammar, practice exercises and activities) which should consist of two or three sample of Drama lessons, seven or eight Prose lessons, five/six Poems for the session.

WRITING SKILL: To get the classes off to an early start in composition and writing skills, it may begin with WRITING & THINKING. It will give our students a good foundation in writing process and will show them how their thinking processes relate to writing.

The subject teacher must cover the usage of GRAMMAR but it should not be taught in isolation.

VOCABULARY: To develop above skills, a child should have rich vocabulary and this can be enriched by teaching word formation, spellings, word powers, opposites, genders, Number, part of speech, Verb forms etc.

49

50

༥

༤

༣

འཛིན་རིམ་ལྔ་པ།

འཛིན་རིམ་བཞི་པ།

འཛིན་རིམ་གསུམ་པ།

འཛིན་རིམ་གཉིས་པ།

འཛིན་རིམ་དང་པོ།

༢

༡

འཛིན་རིམ།

༦

༦

༡༢

༡༦

༡༦

བོད་ཡིག

༦

༦

༧

༩

༩

རྩིས་རིག

༥

༥

༥

x

x

ཚན་རིག

༥

༥

༥

x

x

སྤྱི་ཚན།

༡༢

༡༢

x

x

x

ཨིན་ཇི།

x

x

x

༦

༦

ཚན་རིག

༣

༣

༦

༢

༢

ལུས་སྦྱོང་།

༣

༣

༦

༢

༢

ཟློས་གར།

༢

༢

x

x

x

ཀམ་པུ་ཊར།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་རིག་ཚན་ཁག་གི་བདུན་རེའི་ཚོགས་ཐུན་བགོད་འགྲེམས་རེའུ་མིག

ཨང་།

ལྷན་སྦྱར།

༦

༦

༦

༩

༩

བཟོ་རིག་པ།

ལེའུ་བཞི་པ། སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ ལག་བསྟར་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོས་འདོན་དང་རྒྱབ་གཉེར།

༡།

སློབ་གྲྭར་མ་ཞུགས་སྔོན་གྱི་བྱིས་པའི་གསོ་སྐྱོང་སྐོར།

སློབ་གྲྭར་མ་ཞུགས་གོང་གི་བྱིས་པའི་འཚར་ལོངས་ནི། བྱིས་པ་སྐྱེས་པ་ཉིད་ནས་འགོ་

ཚུགས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། མའི་མངལ་དུ་འཁོར་བ་ནས་བཟུང་བྱིས་པའི་ལུས་སེམས་

འཚར་ལོངས་དང༌། ཕྱི་རོལ་ཡུལ་ལ་ཚོར་ཤེས་བསྐྱེད་ཚུལ་གྱི་ནུས་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་

འགོ་བརྩམས་ཡོད་པར་བརྟེན། རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་སྔོན་འགྲོར་མ་ཞུགས་སྔོན་གྱི་བྱིས་

པའི་གསོ་སྐྱོང་ཐོག་ཐུགས་སྣང་དང་གོ་རྟོགས་སྔར་ལྷག་སྤེལ་ཏེ། སྐབས་དེའི་སློབ་སྟོན་ཀྱི་ལྟ་

གྲུབ་དང༌། ནང་དོན། ཐབས་ཇུས་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ལག་བསྟར་གང་མྱུར་གནང་གལ་ཆེ་ བར་མཐོང༌།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་ལྟར་ད་སྔ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་མོན་ཊེ་ས་རཱིའི་

ལམ་སྲོལ་དེ་བོད་མིའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་དང་འཚམས་མིན་ཞིབ་འཇུག་མཐིལ་ཕྱིན་ གྱིས་བྱིས་པ་གསོ་སྐྱོང་གི་སྒྲོམ་གཞིའི་ལམ་ལུགས་གཏན་འབེབས་གནང་ཐུབ་བྱུང་ན། གཞི་

རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་མ་ལག་འཐུས་གཙང་ཡོང་བ་དང༌། ལག་ལེན་གྱི་ནུས་པ་གནད་ དུ་འཁེལ་བར་ཤུགས་སྣོན་ཐེབས་ཐུབ།

༢།

སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་སྐོར།

དགེ་རྒན་ནི་མི་ཚེ་གང་པོར་བསླབ་ལ་བརྩོན་མཁན་ཞིག་དང༌། འཛིན་གྲྭའི་ནང་སློབ་སྦྱོང་

གི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་ཞིག་སྐྲུན་མཁན། སློབ་མའི་སྒོ་གསུམ་གྱི་འཚར་ལོངས་ལ་སྣེ་འཁྲིད་ མཁན་བཅས་ཡིན་སྟབས། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ལག་ལེན་ཁྲོད་སློབ་མ་ཚོར་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་དང་ 51

ཕྱི་ཚུལ་སློབ་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཤེས་ཡོན་གྱི་རྩ་བ་དང་ཐབས་ལམ། ལྟ་སྟངས་སོགས་རང་ རྟོགས་ཀྱིས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་སྣེ་འཁྲིད་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་དགེ་རྒན་རང་ ཉིད་ཀྱང་ཡར་རྒྱས་ཡོང་བ་བྱེད་དགོས།

༣།

ཤེས་ཡོན་སྲི་ཞུ་བའི་སྒྲིག་གྲལ་གསར་གཏོད།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང༌། "སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་བའི་ནང་ཤེས་ཡོན་དང་འབྲེལ་བའི་

ལས་བྱེད་པའི་སྒྲིག་གྲལ་ཟུར་དབྱེ་དགོས་པ་དང༌། ལས་ཚན་དེའི་གནས་རིམ་དང་མཚན་ མཐོང་ལས་ཚན་གཞན་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་དགོས།" ཞེས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། བཙན་

བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་འཚམས་པའི་ཤེས་ཡོན་སྲི་ཞུ་བའི་སྒྲིག་གྲལ་

ལས་ཚན་ཟུར་བཏོད་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། ཤེས་ཡོན་གྱི་གནས་ཚད་རྩེད་ཕུད་ལྡན་པའི་ གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་དགེ་རྒན་དང་ཤེས་ཡོན་ཞབས་ཞུའི་ལས་གྲལ་དུ་འཇུག་བློ་བསྐྱེད་ནུས་ ལ། སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དགེ་རྒན་གྱི་ལས་གནས་ཐོག་ཆེ་མཐོང་དང་འབྱུང་འགྱུར་མི་རབས་ཀྱི་ སྤུས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐུབ་ངེས་ཡིན།

༤།

ཤེས་ཚད་ཚད་འཇལ་ཐབས་ལམ།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང༌། གནས་སྐབས་ཀྱི་དུས་ཡུན་གང་འཚམས་རིང་ད་མུས་བཞིན་

འབྲི་རྒྱུགས་བརྒྱ་ཆ་༥༠ འཇོག་དགོས་ཚུལ་གསལ་འདུག་ནའང༌། གཞི་རིམ་འོག་མར་ད་ཡོད་

གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་ཏེ་གོང་གི་འབྲི་རྒྱུགས་བརྒྱ་ཆ་༥༠ ཞེས་པ་དེ་ཡང་མི་དགོས་པར།

སློབ་མའི་ཡོངས་ཁྱབ་ཤེས་ཡོན་གྱི་གོ་རྟོགས་དང་ལག་བསྟར་གྱི་ནུས་པ་སོགས་ལ་ཉམས་ ཞིབ་རྒྱུན་སྲིང་གི་ལམ་ནས་འཛིན་གྲྭ་གོང་མར་འཕོ་འོས་མིན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ལག་ལེན་ བསྟར་དགོས།

52

༥།

བཟོ་རིག་པའི་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང༌།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་བཟོ་རིག་པའི་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་དང་སྦྲགས་དགོས་ངེས་མཐུན་

རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱིས་དགེ་རྒན་རྣམས་ལ་འབྲེལ་ཡོད་བཟོ་རིག་པའི་སློབ་ཚན་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང་ རིམ་ཅན་དུ་མཁོ་སྤྲོད་ཀྱིས་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བཟོ་རིག་སློབ་སྟོན་གནང་ཐུབ་པ་བཟོ་དགོས།

༦། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དོན་འགྲེལ་བརྗོད་དང་ལག་བསྟར་གནང་ཕྱོགས་ལམ་ སྟོན་དེབ་ཆུང་རྩོམ་སྒྲིག་ལས་རིམ།

གཞི ་ རི མ ་ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྲི ད ་བྱུས་ཀྱི ་ དགོ ང ས་དོ ན ་ཞི བ ་ཅི ང ་ཕྲ་བ་བོ ད ་མི འི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་

སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་གཞི་རིམ་སློབ་ཁག་ཏུ་ལག་ལེན་དོན་འཁེལ་ཡོང་ཐབས་སླད། སྲིད་བྱུས་

ཀྱི་ནང་དོན་བྱེ་བྲག་ཁག་ལ་དམིགས་ཕིག་པའི་འགྲེལ་བརྗོད་དང༌། དོན་དངོས་ལག་ལེན་དུ་ བསྟར་ཕྱོགས་སྐོར་གྱི་དེབ་ཆུང་དུ་མ་རྩོམ་སྒྲིག་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་འགྲེམས་སྤེལ་དང་དྲིལ་ བསྒྲགས་རྒྱ་ཆེར་གནང་རྒྱུ་དགོས་གལ་ཆེ་བར་མཐོང༌།

༧།

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལག་ལེན་བསྟར་ཕྱོགས་ཀྱི་གསལ་བཤད།

འདིར་འཁོད་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང་རྩ་འཛིན་རྣམས་དངོས་ཡོད་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་

རིམ་ཁྲོད་ངེས་པར་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་སྨོས་མེད་ཀྱང༌། སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་དང་སློབ་ ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་རྩ་འཛིན་འདིའི་དགོངས་དོན་མ་ལུས་པའི་ཐོག དངོས་ཡོད་གནས་

སྟངས་དང་འཚམས་པའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དགོས་ངེས་ཁག་འཕར་མའམ་ཁ་སྣོན་གྱི་ཚུལ་ དུ་སྣོན་འཇུག་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་མ་འདེབས་རྒྱུ་ཡིན།

53

སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༡།

ཤེས་རིག་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་ཡོན་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་ཟུང་དྲུང་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།

༣།

བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་བུ་མོ་ཚེ་རིང༌།

༢།

༤། ༥།

༦། ༧། ༨།

༩།

སཾ་བྷོ་ཊ་བོད་གཞུང་སློབ་གྲྭའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཡིག་ཚང་གི་འགན་འཛིན་ཀརྨ་ཆུང་བདག

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ངག་དབང་ཤེས་

རབ།

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་དགེ་འོས་སྦྱོང་བརྡར་ཁང་གི་སློབ་སྤྱི་པདྨ་དབྱངས་སྒྲོན། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་ཕུར་བུ་དོན་གྲུབ།

སིམ་ལ་གཏན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་དཀོན་མཆོག

མ་ན་ལི་སམ་བྷོ་ཊ་ཉིན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་སྤེན་པ་སྟོབས་རྒྱལ། མ་སུ་རི་གཏན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་ཉི་མ་རྒྱལ་མཚན།

54

༄༅། །གཞི་རིམ་བར་མ་འཛིན་གྲྭ་དྲུག་པ་ནས་བརྒྱད་པ་བར་གྱི་ བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད།

བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དཔར་འགྲེམས་བྱས། 55

56

ལེའུ་དང་པོ། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་གཞི་རྩའི་ ལམ་སྟོན།

༡་༡

རྒྱབ་ལྗོངས།

ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ལོར་བོད་དུ་དུས་འགྱུར་བྱུང་རྗེས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་

མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བོད་མི་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ཏེ། བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་ རྒྱུས་སུ་རླབས་ཆེན་གྱི་ལེའུ་གསར་པ་ཞིག་དབུ་འབྱེད་བྱས་ཡོད། སྐབས་དེར་བོད་མི་རྣམས་

སྐད་དང་གོམས་གཤིས། ས་ཆུ་གནམ་གཤིས། ཕྱི་མིར་འབྲེལ་ལམ་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་གང་

ཅིའི་ཐད་དཀའ་ངལ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་འཕྲད་ཡོད་སྟབས། ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་བོད་མིའི་རྩ་ དོན་ལ་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་སུ་གྱུར་པའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་བསྟི་གནས་ཁག་གསར་

འཛུགས་ཀྱིས་མ་འོངས་པའི་མི་རབས་རྣམས་ཆོས་སྤྱོད་ཞི་བའི་ས་བོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཐུགས་ རེ་ཆེན་པོས་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ལོར་མ་སུ་རིར་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་གནང་

བ་ནས་བཟུང༌། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་རིམ་

འཕེལ་གྱིས་འཛམ་གླིང་ནང་བཙན་བྱོལ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་གཞན་ལས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་གྲུབ་ འབྲས་ཐོབ་ཡོད། སྐབས་དེར་གང་ཅིའི་གནས་སྟངས་འོག་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ ལམ་ལུགས་མ་དཔེར་ལེན་རྒྱུ་ལས་གདམ་ཀ་གཞན་མེད་ཀྱང༌། བོད་མིའི་ངོས་འཛིན་དང་ཁྱད་

ནོར་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཡིག་དང་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་མང་པོ་ཞིག་བསླབ་གཞིའི་ ཁོངས་སུ་གསར་འཇུག་དང་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།

བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བའི་ཐོག་མའི་ཆར་བོད་མི་རྣམས་འཚོ་གནས་དང་ལས་དོན་ཆེད་

ཕྱི་མི་དང་འབྲེལ་འདྲིས་སླད་དེང་དུས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གནས་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་དམིགས་ བསལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབས་ཡོད་པ་གནས་དུས་དང་འཚམས་ཤིང་དགོས་མཁོ་ལྡན་པའི་ 57

ཐབས་བྱུས་ཤིག་ཡིན། འོན་ཀྱང༌། དུས་ཕྱིས་སུ་གཞིས་ཆགས་དང་ཆོས་སྡེ་རིམ་པ་གསར་

འཛུགས་ཀྱིས་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མི་རྣམས་འཚོ་ཐབས་དང་ཕྱིའི་འབྲེལ་ལམ་གང་ཅིར་སྔར་ གྱི་གནས་སྟངས་ལས་བླ་ལྷག་ཏུ་གྱུར་པའི་སྐབས་སུའང༌། གཞུང་མང་གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་ནོར་

ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་རིམ་ཕེབས་ཀྱི་དགོངས་

དོན་སྐབས་འཕྲལ་ལག་བསྟར་དང་མཇུག་གནོན་ཚུལ་བཞིན་མ་ཐུབ་པ་དང༌། འབྱུང་འགྱུར་ མི་རབས་ལ་ཕན་པའི་བོད་མི་རང་གི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཐབས་བྱུས་གསར་གཏོད་མ་བྱས་པར། གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལམ་ལུགས་འོག་ཤར་བསྐྱོད་ནར་འགྱངས་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་

སུ། ད་ཡོད་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་མི་རབས་ཁྲོད་རང་གི་ཆེ་མཐོང་དང་རང་འཚོའི་བསམ་བློ། སྲོལ་ རྒྱུན་གྱི་བཟང་སྤྱོད་དང་ལྟ་གྲུབ། ཐ་ན་མི་རིགས་ཀྱི་དམའ་མཐའི་རྟགས་མཚན་བོད་ཀྱི་སྐད་

ཡིག་ཙམ་ཡང་ཧ་ཅང་ཉག་ཕྲ་བའི་གནས་སུ་གྱར་བའི་མངོན་རྟགས་གསལ་པོར་བྱུང་བ་དེས། དེ་སྔའི་ཤེས་ཡོན་ལམ་ལུགས་དེས་བོད་མིའི་མཐར་ཐུག་གི་མངོན་འདོད་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ་པར་ ངོས་འཛིན་གྱིས། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་

གནང་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་རིན་པོ་ཆེའི་ནང༌། “ཤེས་ཡོན་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ ཐབས་སུ་དོན་དམ་བོད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་དགོས་མཁོ་དང་མཚམས་པའི་ཤེས་རིག་གི་སྲིད་བྱུས་ ཡང་དག་ཅིག་བཟོ་རྒྱུ་” ཞེས་པའི་འབྲུ་དོན་བཞིན། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༤ ཟླ་༩ པར་བཀའ་ཤག་གིས་

ཕུལ་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འཆར་ཟིན་ཐོག་བོད་མི་ མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་བཀའ་བསྡུར་བགྲོ་གླེང་ལྷུག་པོར་གནང་མཐར་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་ གཏན་ལ་ཕབ།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱི་ལས་རིམ་ཁྲོད། གལ་འགངས་ཆེས་ཆེ་བའི་ལས་དོན་

ཞིག་ནི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནང་དོན་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་གཤིས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཟླ་༩ ཚེས་༤ ཉིན་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་སྔོན་འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་

འོག་མ་འཛིན་རིམ་ལྔ་པ་བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་བསྐོ་འཛུགས་ 58

གནང༌། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ཟླ་༤ པར་ཚོགས་ཆུང་དེས་ཕུལ་བའི་འཆར་ཟིན་ལ་བཀའ་ཤག་ནས་

བཀའ་འཁྲོལ་ཐོབ་འཕྲལ་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༧ ཚེས་༢༠ ཉིན་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ ནས་གཏན་ཉིན་སློབ་གྲྭ་བྱིངས་སུ་ལག་བསྟར་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་བཀོད་ཁྱབ་གནང༌།

ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༥ ཚེས་༢༣ ཉིན་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་གཞི་རིམ་

བར་མ་འཛིན་རིམ་དྲུག་པ་ནས་བརྒྱད་པ་བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་

འགོད་བཟོ་འགོད་ཀྱི་ལས་རིམ་འགོ་འཛུགས་སྐབས། གཞི་རིམ་བར་མའི་སློབ་སྦྱོང་གི་རིག་ ཚན་དང༌། ནང་དོན། ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གོ་རིམ་བཅས་ལ་དམིགས་ཏེ་ལས་དོན་ཚོགས་

ཆུང་ལྔ་བསྐོ་འཛུགས་གནང༌། ཚོགས་ཆུང་ལྔ་པོ་དེ་དག་ནི། ༡། བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལམ་ སྟོན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༢། སྐད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༣། ཚན་རྩིས་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༤། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་

བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༥། ལུས་སྦྱོང་དང་འཕྲོད་བསྟེན། ཀམ་པུ་ཊར། བཟོ་རིག་པ། ཟློས་གར་བཅས་ཀྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་བཅས་ཡིན།

ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ ཟླ་༩ ཚེས་༢༨ ནས་ཚེས་༣༠ བར་ཚོགས་མི་བཅུ་གཉིས་ལས་གྲུབ་པའི་

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལམ་སྟོན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་གི་ལྷན་ཚོགས་ བསྐངས་ཏེ། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ཚོགས་ཆུང་ཁག་ལ་གཞི་རིམ་ལམ་

སྟོན་དང་སྒྲོམ་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱས། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ཟླ་༣ པའི་ནང་བསླབ་གཞིའི་

རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་གཞན་རྣམས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་ རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང༌། ལམ་སྟོན་ཚོགས་ཆུང་གི་གཞི་རྩའི་ལམ་

སྟོན་དང་སྒྲོམ་གཞི་རྨང་གཞིར་བཟུང་སྟེ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འཕྲལ་ཕུགས་གནས་སྟངས་ ལ་འཚམས་པའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་དང་སློབ་ཚན་འཆར་འགོད་བཟོ་ འགོད་བྱས་ཡོད།

59

༡་༢

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་ནང་དོན་གཙོ་བོ།

བཙན་བྱོ ལ ་བོད་མི འི ་སློ བ ་གྲྭའི ་ནང་གཞི ་རི མ ་ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྲི ད ་བྱུས་ཀྱི ་དགོ ངས་དོ ན ་

བཞིན་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་ནང་དོན་ཁག་ལག་བསྟར་བྱ་ དགོས་པ་དང༌། ལྷག་པར་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ནས་ཐོག་མར་རྒྱ་ གར་ནང་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ལོགས་སུ་བཙུགས་པའི་དགོངས་པ་བསྒྲུབ་ཐུབ་པར་བྱ་དགོས།

༡་༣

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་རྩ་དོན་བཞི།

འགྲོ ་ བ་མི འི ་ རི ག ས་ལ་ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྤྲོ ད ་པའི ་ གཞི ་ རྩའི ་ དགོ ས ་པ་ནི ་ སྐྱེ་འགྲོ ་ ཚང་མར་

ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་ཡོད་པའི་བདེ་བ་འདོད་ཅིང་གཉེར་བ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་ཅིང་གཡོལ་ བའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བྱེད་ནུས་སྐྱེད་སྲིང་དང་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་བརྒྱུད། སྐྱེ་འགྲོ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་

འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲལ་ཕུགས་བདེ་དོན་བསྒྲུབ་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ ཡོང་བར་བྱེད་པ་ལ་གཤམ་གསལ་གྱི་གཞི་རྩའི་ཆ་རྐྱེན་བཞི་ངེས་པར་ཚང་དགོས།

རང་དབང་ནི་བདེ་ཐང་དང༌། རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པ། དགའ་སྤོབས་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་སྐྱེ་བོ་

ཞིག་འབྱུང་བའི་གཞི་རྩའི་ཆ་རྐྱེན་ཡིན། དེ་ཡང་ཕྱི་དངོས་པོའི་གཞན་དབང་ལས་གྲོལ་བ་ཙམ་ མ་ཡིན་པར། སེམས་རྒྱུད་ངན་གོམས་ཀྱི་གཞན་དབང་ལས་གྲོལ་བའི་སེམས་རྒྱུད་ཀྱི་ཡོན་ ཏན་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་བློ་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་རང་དབང་དང༌། འཚོ་བའི་རང་དབང༌། སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རང་དབང་བཅས་སྒྲུབ་ནུས།

འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་འཇིག་རྟེན་འདིར། དམག་འཁྲུག་དང༌། འཇིགས་སྐུལ། དྲག་ཟིང༌། མི་

རིགས་འཐབ་རྩོད། ཕྱོགས་ཞེན་རིང་ལུགས། འདོད་བསོད་ལ་བརྟེན་པའི་དཔལ་འབྱོར། དབུལ་ ཕྱུག་དང་དབང་ཆ་སོགས་འདྲ་མཉམ་མིན་པའི་དཀའ་ངལ་འདི་དག་ཚང་མ་རང་གཅེས་འཛིན་

གྱི་ལྟ་སྤྱོད་ཁོ་ན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་གཤིས། དཀའ་ངལ་འདི་དག་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཐབས་ 60

ཉག་གཅིག་ཡོད། དེ་ནི་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་བསམ་བློ་དང༌། གཞན་གྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་

ཐབས་ལ་འབད་པའི་ལྷག་བསམ་གོང་སྤེལ་གཏོང་བའི་གཞན་ཕན་གྱི་བསམ་སྤྱོད་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་

རྒྱུ་དེ་ཡིན་སྟབས། གཞི་རྩའི་ཆ་རྐྱེན་འདི་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་རྩ་དོན་ལྟེ་བ་ དེ་ཡིན་པས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འབད་དགོས།

འཇིག་རྟེན་འདིར་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་དང་ཐོན་ཁུངས་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལས་མེད་ཀྱང༌།

དེ་བེད་སྤྱོད་ལེགས་པར་བཏང་ན་ས་སྒང་འདིར་གནས་པའི་སྐྱེ་བོ་ཚང་མའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་

དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ། འོན་ཀྱང་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ལ་བརྟེན་པའི་

ཉེར་ལེན་གྱིས་ས་སྟེང་འདིར་དཀའ་ངལ་དང་དགོས་མཁོ་རྫོགས་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་བསྐྲུན་ དང་སྐྲུན་མུས་ཡིན་སྟབས། འདོད་བསོད་ཀྱི་བསམ་སྤྱོད་སྤངས་ཏེ་འབྱུང་འགྱུར་མི་རབས་

རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་རྣམས་གཅེས་ཉར་གྱིས་ས་ཡི་གོང་བུ་འདི་ཉིད་ཞི་བདེ་ ཡུན་གནས་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དང༌། ལྷག་པར་བོད་མི་ཚོས་རང་གི་ཕ་མེས་ནས་དགེ་ཕན་

བླངས་དང་ལེན་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་ཡོན་དང་གོམས་

གཤིས་བཟང་པོ་རྣམས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་གྱིས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཕན་བདེ་བསྒྲུབ་ཐབས་ བྱ་དགོས།

སྙིང་རྗེ་དང་ལྷག་བསམ་སོགས་དགེ་བའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་ཐོག་དྲངས་ཏེ། ཡུལ་དུས་ཀྱི་

དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང༌། ལམ་ལུགས། ཅ་དངོས། ལས་འགུལ་སོགས་ གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ། འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་ཕན་བདེའི་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

གོང་གསལ་གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་དང་ལམ་སྟོན་ཁག་གཞི་རིམ་བར་མའི་གཞི་རིམ་བསླབ་

གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་སྐབས་རྨང་གཞི་གཙོ་བོར་གཟུང་དགོས།

61

ལེའུ་གཉིས་པ། མི་ཚེ་དོན་ལྡན་དུ་བྱེད་པའི་སློབ་སྦྱོང་གི་ཉམས་ལེན། ༢་༡

ནང་སེམས་ཀྱི་ཡར་རྒྱས།

ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་ནི་འཕྲུལ་རིག་དང་

ཚན་རིག་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་ནའང༌། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་མི་གསོད་ཁྲག་སྦྱོར་

གྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་པ་དང༌། དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པ་ནི་ངེས་པར་དུ་སྙིང་རྗེའི་རིན་ཐང་

གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་དུས་རབས་ཤིག་ཏུ་སྐྲུན་དགོས་གསུངས་པ་ལྟར། ཤེས་ཡོན་ནི་འཚོ་ ཐབས་ཀྱི་ལག་ཆ་ཞིག་དང་འབྲི་ཀློག་གི་ཤེས་བྱ་དང་བརྡ་འཕྲིན་ཁོ་ནའི་དོན་དུ་མིན་པར། འགྲོ་ བ་མིའི་གཞི་རྩའི་རིན་ཐང་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས།

ཇེ་དུ་ཀི་རི་ཥི་ན་མུར་ཏི་མཆོག་གིས། “སེམས་ལེགས་བཅོས་གང་ཡང་མེད་པར་ནེ་ཙོའི་

ཀློག་འདོན་ཇི་བཞིན་བློ་འཛིན་ཁོ་ནར་བརྟེན་ནས་ལས་ཤུགས་གོང་མཐོར་གཏོང་བ་དེ་ནི། དེང་

རབས་ཀྱི་ཀམ་པུ་ཊར་ལྟར་ངོ་མཚར་ཆེ་ཞིང་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་འཇོན་ཐང་ལྡན་པ་ཞིག་བྱུང་

ནའང༌། དེ་ནི་འཕྲུལ་ཆས་རང་ལས་གཞན་གང་ཡང་མིན།” ཞེས་ཕྱིའི་ཤེས་ཡོན་ཕུལ་དུ་བྱུང་ བར་སྦྱོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ནང་སེམས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་མ་གནང་

ཡོད། དེར་བརྟེན། སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ཡོངས་དང༌། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོའི་ ཁྲོད་ངེས་པར་དུ་ནང་སེམས་ཀྱི་འཚར་ལོངས་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ། བྱམས་

བརྩེ་དང༌། སྙིང་རྗེ། ལྷག་བསམ། བཟོད་བསྲན། མཉམ་འབྲེལ་སོགས་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ལ་མཁོ་ བའི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་གསར་བསྐྱེད་དང་རྒྱུན་བསྲིང་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས།

༢་༢

གྲངས་འབོར་ལས་སྤུས་ཀ་གཙོ།

སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཝི་ནོ་བྷས། “ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ནི་དེའི་དཀྱུས་དང་ཞེང་འཇལ་ 62

རྒྱུ་མ་ཡིན་པར། ཟབ་ཚད་འཇལ་དགོས། སློབ་སྦྱོང་ཐོག་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་དེ་ཟབ་ཚད་ཡིན་

པ་ལས་སློབ་སྦྱོང་གི་ཡུན་ཚད་མིན།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་སྦྱོང་གི་ སྤུས་ཀ་ཚད་ལྡན་ཞིག་དགོས་ན། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་གང་མང་མང་ཞིག་ལ་

དུས་ཡུན་གང་རིང་རིང་བར་དུ་འཁྲིད་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་མ་ཡིན་པར། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་མོས་པ་ཆེན་ པོས་འཚོལ་ཞིབ་དང༌། གསར་རྟོགས། གཞན་ཕན་བཅས་ཀྱི་ལས་ལ་བློ་སེམས་གཅིག་སྒྲིལ་ གྱིས་འཇུག་ཐུབ་པ་ཞིག་ཅིས་ཀྱང་བྱ་དགོས།

མཉམ་མེད་ཇོ་བོ་ཆེན་པོས། ཚེ་འདི་ཡུན་ཐུང་ཤེས་བྱ་རྣམ་གྲངས་མང༌། །ཚེ་ཡི་ཚད་

ཀྱང་ཇི་ཙམ་མ་ཤེས་པས། །ངང་པས་ཆུ་ལས་འོ་མ་ལེན་པ་ལྟར། །རང་གི་འདོད་པ་དང་པོར་ བླང་བར་གྱིས། །ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང་

འབོར་ཚད་ནི། སློབ་མའི་ལུས་སེམས་འཚར་ལོངས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང༌། སྒོ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ པ་བཟང་པོར་འཆོས་ཐབས། མ་འོངས་སློབ་སྦྱོང་དང་ལས་རིགས་ལ་འཇུག་པའི་ནུས་རྩལ་

བཅས་ཀྱི་གཙོ་གནད་གསུམ་དམ་འཛིན་གྱིས་གཏན་འབེབས་བྱ་དགོས། དེ་ཡང་གནའ་དེང་ གི་རིག་གནས་བསླབ་གཞིར་བླུགས་གང་ཐུབ་བྱེད་པའམ། རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་གཞན་

གྱིས་རང་རང་གི་དགོས་མཁོ་ལྟར་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་བསླབ་གཞི་དང་ལམ་ལུགས་རྗེས་

འགེབས་མ་ཡིན་པར། བཙན་བྱོལ་ནང་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཟུར་འཛུགས་བྱས་པའི་གཞི་རྩའི་ དམིགས་ཡུལ་བསྒྲུབ་ཐུབ་པ་ཞིག་ངེས་པར་བྱ་དགོས།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འཚོ་ཐབས་སོགས་གཞི་རིམ་དཀའ་ངལ་གཙང་སེལ་བྱ་བ་ཤེས་

ཡོན་ལ་བརྟེན་དགོས། བོད་མི་རྣམས་འཚོ་ཐབས་དང་ལས་གནས་ཐོག་རང་དབང་དང་རང་ རྐྱ་འཕེར་བ་ཡོང་སླད། ཡིག་རྒྱུགས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་དང༌། འཚོ་ཐབས་ལས་གནས་ཙམ་དོན་

དུ་གཉེར་བའི་འཕྲལ་སེལ་བྱེད་ཐབས་རྐྱང་པར་མགོ་མི་འཁོར་བར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་དཀའ་ ངལ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ངོས་འཛིན་དང་དེ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཐབས་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་བོད་མི་ 63

བྱིངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བར་དམིགས་བསལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་

ཚད་ཡིན་པ་དང༌། སྤུས་ཚད་དེ་ཡང་གཤམ་གསལ་འདུན་པ་གཅིག་དང་ནུས་པ་གསུམ་གྱི་སྒོ་ ནས་བསྒྲུབ་དགོས། འདུན་པ་གཅིག་དང་ནུས་པ་གསུམ་ནི། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རང་གི་ཁོར་ཡུག་

དང་སྤྱི་ཚོགས་བཟང་ཕྱོགས་སུ་སྣེ་འཁྲིད་པའི་འདུན་པ་བརྟན་པོ་དང༌། ཁོང་ཚོའི་རྣམ་འབྱེད་

ཀྱི་ཤེས་རབ་གོང་མཐོར་གཏོང་བའི་ནུས་པ། སྤྱི་སྒེར་གྱི་ཚུལ་མིན་བྱ་སྤྱོད་རྣམས་བཟང་སྤྱོད་

དུ་བསྒྱུར་བའི་ནུས་པ། རང་གཞན་གཉིས་ཀའི་འཕྲལ་ཕུགས་ཀྱི་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་པའི་ནུས་པ་ བཅས་ཡིན། དེ་ལྟར་འདུན་པ་གཅིག་དང་ནུས་པ་གསུམ་ལྡན་གྱི་སྒོ་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རྩའི་ ལས་འགན་ཏེ། འཇིག་རྟེན་ཀུན་ཁྱབ་ཀྱི་འགན་ཁུར་ལེགས་གྲུབ་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས།

མདོར་ན། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་གྲངས་འབོར་ལས་སྤུས་ཚད་གཙོ་

ཞིང༌། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དེ་ཡང་འཕྲལ་སེལ་གྲུབ་འབྲས་ངོམ་སྟོན་བྱ་ཆེད་མ་ཡིན་པར། སྐྱེ་ འགྲོ་ཀུན་ལ་མཁོ་གནད་ཆེ་བའི་འགྲོ་བ་མིའི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་དང་ཀུན་ཁྱབ་ཀྱི་རིན་ཐང་གི་

ལྟ་གྲུབ་ལ་བཀྲི་ནུས་པའི་ཤེས་བྱ་རྣམས་བསླབ་གཞིར་བཀོད་སྒྲིག་གིས། འཇིག་རྟེན་སྤྱི་དང་

ཁྱད་པར་རང་ཡུལ་བོད་ཆོལ་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་བསྟི་གནས་སུ་བསྒྱུར་

ཐབས་དང༌། མི་རིགས་གཞན་ལ་འཚེ་བ་མེད་པར་བྱམས་བརྩེ་མཉམ་རོགས་ཀྱི་ལམ་སྣེ་རུ་ འཁྲིད་ནུས་པའི་ཁྱད་ནུས་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས་པ་སྟེ། སྤུས་ཚད་སློབ་གསོས་ད་སྔའི་གྲངས་ འབོར་སློབ་གསོའི་ཚབ་བྱ་དགོས།

༢་༣ རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་སྐྱེད་ཐབས།

ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ནི་ཕྱིའི་ཡུལ་ལ་གོ་རྒྱ་གཅོད་པ་ཙམ་དང༌། བརྡ་འཕྲིན་གང་མང་

གསོག་ཉར་གྱི་ཆེད་དུ་མ་ཡིན་པར། མིའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཤེས་ནུས་སད་རྫོགས་སྨིན་གསུམ་ 64

བྱས་པ་བརྒྱུད། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ཤེས་རབ་དང༌། སེམས་རྒྱུད་རབ་ཏུ་ཞི་བར་

བྱེད་པའི་ཐབས་ཚུལ་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་སེམས་རྒྱུད་ཀྱི་ཡོན་ཏན་འཐོབ་པར་བྱེད་པའི་ བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་ནང༌། ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་

གང་མང་ཞིག་སློབ་མར་བཙན་སློབ་བྱ་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ། སློབ་མའི་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་སད་ ཅིང་སྨིན་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་སུ་འཛིན་དགོས།

དེ་ཡང་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ཤེས་རབ་ལ་མ་བསྟེན་ན། རང་ཉིད་དང་སྤྱི་

ཚོགས། འཇིག་རྟེན་བཅས་ལ་ངོས་འཛིན་ཡང་དག་ཅིག་མི་འཐོབ། རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་ནི་ འཁྲུལ་བ་མེད་པ། ཕྱོགས་འཛིན་གྱིས་མ་གོས་པ། ཕན་བདེའི་རང་བཞིན་ཅན་ཞིག་ཡིན་པས།

རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་གོང་ནས་གོང་དུ་སྤེལ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་དངོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ ཚུལ་བཞིན་རྟོགས་ཏེ། རང་ཉིད་ལ་མི་འདོད་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང་དེའི་རྒྱུ་ངོས་བཟུང་ཞིང་སྤོང་

བ་དང༌། འདོད་པའི་བདེ་བ་དང་དེའི་རྒྱུ་ངོས་བཟུང་ཞིང་བསྒྲུབ་པ་སྟེ། བླང་དོར་གྱི་གནས་ལ་ འཇུག་ལྡོག་བྱས་པ་བརྒྱུད་རང་ཉིད་ཀྱི་སེམས་རྒྱུད་ཞི་བར་བྱེད་ཐུབ།

དེ་ལྟར་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པར་འབད་དེ་སེམས་རྒྱུད་རབ་

ཏུ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དང༌། སེམས་རྒྱུད་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཚུལ་ལ་བརྟེན་ནས་རྣམ་

འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་གོང་ནས་གོང་དུ་མཐོར་གཏོང་བ་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་རང་གཞན་དང་

སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་པ་དེ་ནི། དོན་དངོས་ཐོག་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་དམིགས་ཡུལ་ ངོ་མ་ཡིན་གཤིས། དོན་གནད་འདི་ཉིད་ངེས་པར་དུ་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞི་དང་སློབ་ འཁྲིད་ཀྱི་སྙིང་དོན་དུ་འཛིན་དགོས་སོ། །

༢་༤ ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་དང༌། གཞན་ཕན། འཇིག་རྟེན་ཞི་བདེ།

ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་ 65

ལ། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་སྲོག་ཆགས་གཞན་ལས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཉག་གཅིག་

ཀྱང་ཡིན། སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྤེལ་གྱི་བྱེད་སྒོ་ནི་གང་ཟག་སྒེར་པའི་ལུས་སེམས་མདུན་

ལམ་དང་འབྲེལ་བ་མ་ཟད། འཇིག་རྟེན་སྤྱི་དང༌། རྒྱལ་ཁབ། མི་རིགས། སྤྱི་ཚོགས་བཅས་

ཀྱི་ཕུགས་འདུན་དང༌། དཀའ་རྙོག ལས་འགན་བཅས་དང་འབྲེལ་བ་ཡིན་པས། གཞི་རིམ་ སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་སྒེར་གཉིས་ཀྱི་དགོས་ དམིགས་ཡ་མ་བྲལ་བར་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་རང་བཞིན་དང་ཐུན་མིན་རང་བཞིན་ གཉིས་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་སུ་འགྲོ་བ་བྱ་དགོས།

མིའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ངོས་འཛིན་དང༌། འཕེལ་རྒྱས། བཀོལ་སྤྱོད་ལེགས་པར་

བྱེད་པ་དང༌། ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་དང་སྣང་ཚུལ་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱས་ཏེ། རང་ དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་བདེ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་བཅས་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་ གྱི་ཆ་ནས་བཤད་ན། གང་ཟག་སྒེར་གྱི་ཤེས་ཡོན་དང་རྒྱུ་ནོར་ཐ་ན་ལུས་རྟེན་ཚུན་ཆད་གཞན་

ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བས། གཞན་ནི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་འབྱུང་ཁུངས་དང༌། སྐྱེ་བོ་སྒེར་གྱི་

འཕྲལ་ཕུགས་བདེ་བའི་འབྱུང་གནས་ཡིན། སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཡང་ སློབ་མཁན་དགེ་རྒན་མ་ཡིན་པར། སྦྱོང་མཁན་སློབ་ཕྲུག་རང་ཡིན། དེར་བརྟེན། ཤེས་ཡོན་ སློབ་སྦྱོང་ནི་གཞི་རྩའི་ཐོག་ནས་གཞན་ཕན་གྱི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། མིའི་སྤྱི་ཚོགས་

ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཡོད་ཚད་ལས་ཆེས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་གཤིས། གཞན་ཕན་གྱི་རང་ བཞིན་ལྡན་པའི་བྱེད་སྒོ་འདི་ཉིད་བརྒྱུད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་བདེའི་ས་བོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཤེས་ ལྡན་མི་སྣ་ཞེ་གཅིག་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས།

ཞི་བདེ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆར་གྱུར་པའི་སྐྱེ་བོ་ཡོད་དོ་ཅོག་གི་བསམ་བློའི་གཏིང་རིམ་

དུ་གཞི་ཚུགས་དགོས་པ་ལས། ཕྱིའི་ཁྲིམས་སྲོལ་དང༌། ལྟ་བ། དྲག་ཤུགས། དཔལ་འབྱོར་ སོགས་གང་གིས་ཀྱང་སྒྲུབ་མི་ཐུབ། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་འགན་ཁུར་གཡོལ་ནས་ 66

ལམ་ལུགས་གསར་པ་ཞིག་གིས་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་རྒྱུར་རེ་སྒུག་བྱས་ཚེ། དེ་འདྲ་ཡོང་མིན་མ་

ངེས་ལ། བྱུང་ཡང་ང་ཚོ་ལམ་ལུགས་དེའི་བྲན་གཡོག་ཁོ་ནར་འགྱུར་ངེས་ལས། ཞི་བདེ་སྐྲུན་ ཐུབ་པའི་ངེས་པ་མེད། དེར་བརྟེན། ཡང་དག་པའི་ཤེས་ཡོན་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་གི་ ངོས་འཛིན་དང་གོ་རྟོགས་གོང་མཐོར་གཏོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ནང་གི་སེམས་རྒྱུད་ཡོངས་སུ་

སད་སྨིན་རྫོགས་གསུམ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཚུལ་ལ་འབད་དེ། རང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་བདེའི་ གཞི་མ་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་འཚོལ་སྒྲུབ་དང༌། ཁྱབ་སྤེལ། སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་བྱ་རྒྱུ་ནི། ཤེས་

ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གིས་འཇིག་རྟེན་འདིར་འཁྲི་བའི་ལས་འགན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། འཇིག་རྟེན་ འདི་ཞི་བདེའི་ལམ་སྣེར་བཀྲི་བའི་ཐབས་ལམ་ཉག་ཅིག་ཀྱང་ཡིན།

དེར་བརྟེན། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞི་དང་སློབ་འཁྲིད་ཀྱི་ལག་ལེན་ཁྲོད། མ་འོངས་

པའི་མི་རབས་རྣམས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རང་ དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ནུས་པའི་ཞི་བའི་སྟོབས་ཤུགས་སུ་འགྱུར་ཐབས་བྱ་དགོས།

༢་༥ ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང༌།

ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་ནི་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ཁྲོམ་ར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ། མི་ཚང་མས་རང་

ཉིད་གཞན་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་བྱེད་པའི་འདོད་རྔམ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། རང་ཉིད་གཞན་ལས་ལྷག་པ་

ཞིག་ཡོང་སླད་རྒྱུན་དུ་གཞན་གྱི་འཇོན་ཐང་ལ་དམའ་འབེབས་བྱེད་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་འདིས། སློབ་

སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ཚོའི་སེམས་ལ་དངངས་སྐྲག་འཕར་མ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད། དངངས་སྐྲག་གི་ ཞིང་སར་ཡོན་ཏན་གྱི་མྱུ་གུ་མི་སྐྱེ། རང་ཉིད་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཡོང་བ་ལ་ཐོག་མར་རང་

ཉིད་མུ་མཐུད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག གཞན་གྱི་ཡར་རྒྱས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་

ཞིག་བྱ་དགོས། དེང་སྐབས་སློབ་གྲྭ་མང་པོས་སློབ་ཕྲུག་ཚང་མ་གཞན་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་བཟོ་

བའི་ལས་རིམ་བསྒྲིགས་དང་སྒྲིག་གིན་ཡོད་ནའང༌། ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ནང་དེ་ནི་ཡོང་མི་སྲིད་ པ་ཞིག་རེད།

67

དེར་བརྟེན། ང་ཚོས་འཚར་ལོངས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡོང་བར་བྱེད་

པའི་སློབ་སྦྱོང་གི་ཁ་ཕྱོགས་དང་ལས་རིམ་འཐུས་ཚང་ཞིག་གྲ་སྒྲིག་བྱ་ཐུབ་ཚེ། དེས་སློབ་ ཕྲུག་རྣམས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མུ་མཐུད་ཡར་རྒྱས་ཡོང་བར་བསྐུལ་འདེད་ཀྱིས་དོན་དངོས་ ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་དུ་འགྱུར་ཐུབ་པ་ཡིན།

༢་༦

སྦྱངས་པ་མཐར་སྐྱེལ་གྱི་སློབ་སྦྱོང༌།

ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ལ་འཛིན་རིམ་དང་བསླབ་གཞིའི་བཅད་མཚམས་མེད་པར། དེ་ནི་

མི་ཚེའི་ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་ནུས་རྩལ་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་བརྒྱུད་རང་དང་གཞན་གྱི་ཕན་བདེ་བདེ་

བླག་ངང་བསྒྲུབ་པའི་མི་ཚེ་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན། དོན་དངོས་ཐོག་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ནི་འགྲོ་ བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་རིམ་པ་མཐོ་ཤོས་དེ་ཡིན།

གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་སྦྱོང་གི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་སྦྱང་བྱའི་གནས་ལ་སློབ་

གཉེར་མཐར་ཕྱིན་པ་བྱེད་པའི་ཕུགས་བསམ་དང་ཆོད་སེམས་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས་པ་ལས།

དུས་ཡུན་གང་ཙམ་རིང་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་འཚོ་ཐབས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བའི་བསམ་བློ་ཉི་ཚེ་ བའི་དབང་དུ་ནམ་ཡང་མི་ཤོར་བ་བྱ་དགོས།

ཇི་སྐད་ས་པཎ་གྱིས། རིག་པ་ནངས་པར་འཆི་ཡང་བསླབ། །ཅེས་པ་ལྟར། བོད་ཀྱི་བྱུང་

རབས་ནང༌། མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་སྦྱོང་གིས་མཐར་འཁྱོལ་མཛད་པའི་མཁས་གྲུབ་ཀྱི་སྐྱེས་བུ་

བགྲང་གིས་མི་ལང་བ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་དག་མིག་དཔེར་བཟུང་ནས། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་

ཐོག་དྲང་བདེན་དང་གཟབ་ནན། རང་སྡོམ། གཞན་ཕན་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གཤིས་སྤྱོད་ཐོག མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་སློབ་ལ་གཞོལ་བའི་ཆོད་སེམས་དང༌། ཤེས་ཡོན་གྱི་ཡང་རྩེར་བསྙེག་པའི་སྙིང་ སྟོབས་བཅས་རྒྱུད་འཇགས་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས། 68

ལེའུ་གསུམ་པ། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞི་དང༌། དགེ་རྒན་གྱི་གནས་ ཚད་སྐོར།

དགེ་རྒན་གྱི་གནས་ཚད་སྐོར། ༣་༡

མ་འོངས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་མིན་ད་ལྟར་སྤྲད་པའི་ཤེས་ཡོན་

གྱི་སྤུས་ཚད་ལ་རག་ལས་ཡོད་པ་དང༌། ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ལེགས་ཞན་དེའང་

ད་ལྟའི་དགེ་རྒན་གྱི་སྤུས་ཚད་ལ་རག་ལས་ཡོད། དགེ་རྒན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒུལ་

ཤུགས་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་གཤིས། བོད་མི་སྤྱི་སྒེར་གཉིས་ཀྱིས་གཤིས་རྒྱུད་ལེགས་ ཤིང་ཁྱད་ལས་ཀྱི་ཤེས་ཚད་ལྡན་པའི་དགེ་རྒན་གྱི་དཔུང་ཁག་གསོ་སྐྱོང་བྱ་བར་ ༣་༢

ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མ་ནི་ཕྲུ་གུ་རྣམས་ཆེད་ལས་མདུན་ལམ་ཐོག་བསྐྱོད་པའི་སློབ་

སྦྱོང་གི་འགག་སྒོ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་ཞིང༌། གཞི་རིམ་བར་མའི་དགེ་རྒན་རྣམས་ཤེས་ ཚད་དང་བསམ་སྤྱོད་གང་ཅིར་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་གལ་འགངས་ཧ་ཅང་ཆེ་བས།

རིག་ཚན་སོ་སོའི་དགེ་རྒན་ཚད་ལྡན་གསོ་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་གྱིས་

དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་དང༌། ཟབ་སྦྱོང༌། ཞོར་སྦྱོང་སོགས་ལ་སློབ་ཡོན་དང་མཐུན་རྐྱེན་ ༣་༣

གཞན་ཅི་དགོས་འདང་ངེས་སྦྱོར་སྤྲོད་བྱ་དགོས།

དགེ་རྒན་གྱི་ལས་འགན་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་རྒྱུན་འཛིན་དང་མི་རབས་རྗེས་

མའི་ལས་དབང་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་ལས་གནས་ཤིག་ཡིན་སྟབས། དགེ་རྒན་གྱི་ལས་གནས་དེ་འཚོ་ཐབས་སམ། གྲགས་འདོད། གླ་ལས་ལྟ་བུར་མི་

འཛིན་པར་མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་བསླབ་ལ་བརྩོན་ཞིང༌། སློབ་སྟོན་གྱི་ལས་འགན་ཐོག་རྩེ་ གཅིག་ཏུ་འབུངས་མཁན་ཞིག་ཡོང་བའི་མཐུན་རྐྱེན་ངེས་པར་བསྐྲུན་རྒྱུ། 69

༣་༤ གཞི་རིམ་བར་མའི་དགེ་རྒན་རྣམས་རང་གི་ཆེད་ལས་སློབ་ཚན་ཐོག་ཉུང་མཐར་ཉེ་

བའི་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པའི་གནས་ཚད་དང༌། དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་ཚད་ལྡན་

ཐོན་པའི་ཐོག བོད་ཡིག་བརྒྱུད་ལམ་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ ༣་༥

ཚང་བར་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་སློབ་འཁྲིད་སྐབས་སློབ་མ་དབུས་བཞག་གི་ཐབས་བྱུས་ལག་

ལེན་དོན་འཁེལ་ཡོང་ཆེད། གཞི་རིམ་བར་མའི་རིག་ཚན་སོ་སོའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་གཞི་ རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་དང༌། ཐབས་ལམ། དཀའ་འགྲེལ། ལག་ལེན་ལམ་སྟོན་བཅས་བསླབ་ གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་སོ་སོས་གཏན་འབེབས་དགོས་རྒྱུ།

70

ལེའུ་བཞི་པ། ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་ཞུགས་ནུས་ ལྡན་ཡོང་ཐབས།

༤་༡

ཁྱིམ་ཚང་གི་མཉམ་ཞུགས།

སློབ་ཕྲུག་རྣམས་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོག་རྩ་ཡིན་སྟབས། སྲིད་གཞུང་ལ་ཕྲུ་གུའི་

གཞི་རིམ་སློབ་སྦྱོང་ཆེད་དགོས་ངེས་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱི་ལས་འགན་ཡོད་ནའང༌། ཕྲུ་

གུའི་བདག་དབང་དོ་བདག་ཁྱིམ་ཚང་གི་ཕ་མ་ལ་ཡོད་སྟབས། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གིས་

ཕྲུ་གུའི་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་ཁྱིམ་ཚང་ཕ་མའི་ངོས་ནས་དགོས་ངེས་ཀྱི་མཉམ་ཞུགས་དང་མཐུན་ འགྱུར་ལེན་པའི་བྱེད་ཐབས་ནུས་ལྡན་སྤེལ་དགོས།

༤་༢

སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་ཞུགས།

སློབ་གྲྭ་སོ་སོའི་བསླབ་གཞི་དང་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་

ཁྲོད་ཤེས་ཡོན་ཅན་དང་ལག་རྩལ་པ་མང་པོས་རང་རང་གི་ལས་ཀའི་ཉམས་མྱོང་དང་འབྲེལ་

ནས་སློབ་གྲྭའི་བྱེད་སྒོ་ལ་མ་བསྐུལ་དང་བླངས་ཀྱིས་མཉམ་ཞུགས་ཡོང་བའི་ལས་རིམ་སློབ་གྲྭ་ སོ་སོས་ཆེད་དུ་འཆར་འགོད་ཀྱིས་སྤེལ་དགོས།

སློབ་གྲྭ་སོ་སོས་རང་རང་གི་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ཏེ་གནས་ཡུལ་སྤྱི་

ཚོགས་ནས་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོའི་ལས་དོན་ཐོག་རིན་ཐང་ཅན་གྱི་གྲོས་འདོན་དང༌། མཉམ་

ཞུགས། མཉམ་རོགས་བཅས་ཡོང་བར་འབོད་སྐུལ་རྒྱུན་མར་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད། བཟོ་ཞིང་འབྲོག་ གསུམ་གྱི་ལས་གྲྭ་དང༌། སྨན་ཁང༌། འགྲེམས་སྟོན་ཁང༌། ཤེས་ཡོན་ཚོགས་སྡེ་སོགས་སྤྱི་སྒེར་

གྱི་མཐུན་རྐྱེན་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ། སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞི་ལག་བསྟར་ཐོག་སྤྱི་ཚོགས་ནས་ མཉམ་ཞུགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་གང་མང་ལེན་ཐབས་བྱ་དགོས། 71

བཙན་བྱོལ་ཁྲོད་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཟུར་འཛུགས་བྱེད་པའི་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་བོད་ཀྱི་

ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་རིག་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་སླད་ཡིན་པར་བརྟེན། སློབ་གྲྭའི་ནང་

རྒྱུན་ལྡན་སློབ་སྦྱོང་གི་བྱེད་སྒོ་དང་འབྲེལ། གནས་ཡུལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཆོས་དང་ རིག་གཞུང༌། ཁོར་ཡུག་དང་གཙང་འཕྲོད། རྩི་ཤིང་འདེབས་འཛུགས། མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས།

སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དང་རང་བྱུང་གོད་ཆག་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་སོགས་སྤྱི་ཚོགས་ ཀྱི་ལས་རིམ་ཁྲོད་མཉམ་ཞུགས་དང༌། སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུའི་ནང་དོན་རྣམས་འབྲེལ་ཡོད་

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ཤས་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་དང་ལག་བསྟར་བྱ་ དགོས།

72

ལེའུ་ལྔ་པ། གཞི་རིམ་བར་མའི་རིག་ཚན་སོ་སོའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རིག་ཚན་རྣམས་གཞི་རིམ་གོང་འོག་གཉིས་ཀའི་བསླབ་

གཞིའི་ནང་དོན་དང་ཟབ་ཚད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལས་བསྟན་པའི་དགོས་དམིགས་བཅས་

གཞིར་བཟུང་ཐོག བསླབ་གཞི་སོ་སོའི་ནང་དོན་འབྲེལ་མཐུད་དང་དཀའ་སླའི་གོ་རིམ་སོགས་ འབྲེལ་ཆགས་ཤིང་དགོས་ངེས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་ལེགས་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་བཟོ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རིག་ཚན་ནི། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་(འདིའི་ཁོངས་སུ་

རིགས་ལམ་ནང་ཆོས་ཀྱང་འདུས་ཡོད།) ཨིན་ཡིག རྩིས་རིག ཚན་རིག སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་

བཅས་དངོས་གཞིའི་བསླབ་གཞི་ཁག་དང༌། སྐད་ཡིག་གསུམ་པ། ཀམ་པུ་ཊར། བཟོ་རིག་པ། འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌། ཟློས་གར། ཞི་བདེའི་སློབ་སྦྱོང་བཅས་བསླབ་གཞི་འཕར་མའི་ངོ་ བོར་འཇོག་རྒྱུ།

༥་༡

སྐད་ཡིག

སྐད་ཡིག་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཆེས་རླབས་ཆེན་གྱི་གསར་གཏོད་ཅིག་ཡིན། དེ་ནི་

མིའི་རིགས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་འདྲིས་དང་མཉམ་འབྲེལ། མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་ཤེས་

ཡོན་གསོག་སྒྲུབ་བཅས་བྱེད་པའི་ལག་ཆ་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། མི་རིགས་ཤིག་གི་དར་རྒུད་ནི་ གཙོ་བོ་སྐད་ཡིག་ལ་རག་ལས་ཡོད། དེར་བརྟེན། སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་སློབ་ སྦྱོང་ཞིག་མ་ཡིན་པར། མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་མ་འོངས་མདུན་ལམ་ལ་འགན་འཁུར་བའི་ ལས་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྐབས་སུ་

སྐད་ཡིག་གསུམ་བསླབ་རྒྱུའི་གཞི་རྩའི་ལམ་སྟོན་ལྟར། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནི་སྐད་ཡིག་དང་པོར་ བཞག་སྟེ་སློབ་སྦྱོང་གི་བརྒྱུད་ལམ་གཙོ་བོར་བསྟེན་རྒྱུ་དང༌། དེ་བཞིན་ཨིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་ནི་ 73

སྐད་ཡིག་གཉིས་པར་འཇོག་རྒྱུ། སྐད་ཡིག་གསུམ་པ་ནི་གནས་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐད་ཡིག་ གམ། ཧིན་དིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་བྱ་དགོས།

༥་༡་༡

སྐད་ཡིག་དང་པོ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནི་བརྗོད་དོན་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་ཞིང༌། ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་ལྷག་གི་

ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་སྒྲ་དོན་གཟུགས་གསུམ་གྱི་འགྱུར་བ་ཆེས་ཉུང་བའི་ཕུལ་བྱུང་གི་ཡིག་རིགས་ ཤིག་ཡིན། དེར་བརྟེན། བོད་ཡིག་སློབ་འཁྲིད་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ དོན་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་བོད་ཡིག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་རྒྱུན་འཛིན་ཡོང་ ཐབས་བྱ་དགོས། གཞི་རིམ་བར་མའི་སྐད་ཡིག་དང་པོ་བོད་ཡིག་ཁོངས་སུ་གཙོ་བོ་སྐད་ཡིག་ གི་རྨང་གཞིར་གྱུར་པའི་བརྡ་དག་དང༌། རྩོམ་རིག རིགས་ལམ་ནང་ཆོས་བཅས་བསླབ་གཞིར་

བཞག་སྟེ། བོད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པ་དང་རྩོམ་རིག་གཉིས་ཡ་མ་ བྲལ་བའི་སྒོ་ནས་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་ཡིག་བསླབ་གཞི་ལས་སྐད་ཡིག་སློབ་ཚན་ནི་བོད་ཡིག་དགེ་

རྒན་གྱིས་འཁྲིད་དགོས་པ་དང༌། རིགས་ལམ་ནང་ཆོས་སློབ་ཚན་ནི་གཙོ་བོ་ཆོས་དགེ་རྣམས་

ཀྱིས་འཁྲིད་སྟོན་བྱ་དགོས། བོད་ཡིག་རྒྱུགས་སྤྲོད་སྐབས་རིགས་ལམ་ནང་ཆོས་ལ་བརྒྱ་ཆ་༢༠ དང༌། སྐད་ཡིག་ལ་བརྒྱ་ཆ་༨༠ བཅས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་ཡིན།

རྩོམ་རིག་སློབ་ཚན་གྱི་ནང་དོན་ནི། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡ་རབས་གོམས་སྲོལ་

དང༌། མི་སྣ་དང་ཤུལ་དངོས་གྲགས་ཅན། ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་རིག་གནས་ངོ་སྤྲོད་བཅས་ ཀྱི་སྒོ་ནས་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་བོད་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཐོག་དགའ་སྤོབས་བསྐྱེད་པ། འཇིག་

རྟེན་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཤེས་ཡོན་སློབ་

སྦྱོང་དང་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་སོགས་ཀྱི་བཀའ་སློབ་གནད་བསྡུས། དེང་དུས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ 74

དང་སློབ་ཕྲུག་བརྗོད་གཞི་བྱས་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་དཔེ་བཅས་དང༌། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་

ཡིག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྩོམ་འབྲིའི་རྒྱུན་ཤེས་གང་འཚམས། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་ཡིག་ གཅིག་ལས་མི་ཉུང་བ་བཅས་གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིར་འཇོག་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་རྣམ་པ་ནི། ཚིག་ལྷུག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་

ཐོག་གོ་བདེའི་ཚིགས་བཅད་གང་འཚམས་འགོད་རྒྱུ། སློབ་ཚན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཕལ་ཆེ་བ་ཇི་ བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཚུལ་ཡིན་པ་མ་ཟད། འབྲི་ཐབས་ཀྱང་གཙོ་བོ་རྒྱས་བཤད་དང༌། བཀོད་

འབྲི། གསལ་བཤད། དུང་སེམས་མཚོན་པ་སོགས་ཀྱི་ཐབས་རྩལ་སྤྱོད་རྒྱུ། བསླབ་གཞིར་ བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཚང་མའི་མིང་ཚིག་དང༌། ཚིག་སྦྱོར། ནང་དོན་བཅས་དག་ཅིང་གྲིམ་པ། འབྲེལ་ཆགས་པ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་དོན་དང་མཐུན་པ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་ཡིག་ཚོགས་ཐུན་གོ་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ནི། ཉིན་རེར་བོད་ཀྱི་སྐད་

ཡིག་ཚོགས་ཐུན་༡ ལས་མ་ཉུང་བ་དང༌། རིགས་ལམ་ནང་ཆོས་ཚོགས་ཐུན་ནི་བདུན་རེར་ ཚོགས་ཐུན་༢ ལས་མི་ཉུང་བའི་ཐོག སྔ་དགོང་གི་དུས་ཚོད་གང་འོས་སུ་ཆོས་དགེ་བརྒྱུད་ འཁྲིད་སྦྱོང་གི་ལས་རིམ་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་གཤམ་གསལ།

བརྡ་དག ཀ)

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག

ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་ནང་གསལ་ཕྲད་གཞན་དབང་ཅན་དང་རང་དབང་ཅན་

རྣམས་ཀྱི་གོ་དོན་དང༌། སྦྱོར་ཚུལ། འཇུག་ཡུལ་བཅས་ཤེས་པའི་ཐོག རང་སྟོབས་ ཀྱིས་ངོས་འཛིན་དང་དཔེ་བརྗོད་འབྲི་བརྗོད་ཐུབ་པ། 75

ཁ) ག) ང)

ཉུང་མཐར་རྒྱུན་སྤྱོད་མིང་ཚིག་གསར་པ་༥༠༠ ཙམ་དཔོད་བྲིས་དང་བཀོལ་སྤྱོད་

ཐུབ་པ།

སྒྲ་གདངས་ཉེ་བའི་ཡི་གེའི་གོ་དོན་སྐོར་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་དག་ཡིག་

གང་རུང་ཞིག་བློ་འཛིན་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ།

འཛིན་རིམ་ལྔ་པའི་སྐབས་ནས་བློ་འཛིན་བྱས་པའི་ལེགས་བཤད་ལྗོན་དབང་གི་རྩ་

བ་བློ་ལ་ངེས་པའི་ཐོག རྟགས་འཇུག་གི་དཀའ་གནད་གསལ་བའི་མེ་ལོང་གི་རྩ་བ་བློ་ འཛིན་བྱ་དགོས།

རྩོམ་རིག

ཀ) ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་དཔེ་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཇི་བཞིན་ བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་རྒྱུ་ཆ་ངོས་འཛིན། རྩོམ་ཡིག་འགོ་འཛུགས་དང་མཇུག་བསྡུ། བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་མཚོན་ཐབས་སོགས་གཞི་རྩའི་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས།

ཁ) ཆུང་དུས་ནས་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བའི་གོམས་གཤིས་འཇགས་སླད། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་ རྩོམ་ཡིག་༢༠ ལས་མི་ཉུང་བ་འབྲི་དགོས། སློབ་ཕྲུག་གི་རྩོམ་ཡིག་མཇུག་ཏུ་དགེ་

ག)

རྒན་གྱིས་དཔྱད་བརྗོད་ཐུང་ཐུང་རེ་ངེས་པར་འབྲི་དགོས།

དགོངས་ཞུའི་ཡི་གེ་དང༌། ཉིན་ཐོ། གཏང་ཡིག་སོགས་སྟབས་བདེའི་རྒྱུན་སྤྱོད་

རིགས་འབྲི་ཐུབ་པ།

ང) རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་བྱ་ཚིག་དང༌། ཁྱད་ཚིག གཏམ་དཔེ། ལེགས་བཤད། བསླབ་བྱ་སོགས་ ཅ)

ལ་སློབ་སྦྱོང་གིས་བློ་ངེས་ཐུབ་པ།

རྩོམ་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་སྐབས་རྩོམ་འབྲིའི་ཤེས་བྱ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། སུམ་རྟགས་གཉིས་

ཀྱི ་ འབྲེ ལ ་ཡོ ད ་ཤེ ས ་བྱ་དང་ནུས་རྩལ་བཀོ ལ ་སྤྱོ ད ་གཏོ ང ་ཕྱོ ག ས་ཐོ ག ་དམི ག ས་ 76

ཆ)

བརྡ་དག ཀ) ཁ)

བསལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས།

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་ནང་སྦྱོང་དང་སྦྱོང་ཚན་རྣམས་དབུ་མེད་ཡིག་ཆུང་ཐོག་འབྲི་

དགོས།

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག

སུམ་ཅུ་པའི་ཕྲད་རང་དབང་ཅན་དང་གཞན་དབང་ཅན། སུམ་ཅུ་པའི་གཞུང་དུ་

དངོ ས ་སུ་མ་བསྟན་པའི ་ ཚི ག ་ཕྲད་གཞན་བཅས་བཀོ ལ ་སྤྱོ ད ་བྱེ ད ་ཚུལ་སྐོ ར ་གྱི ་ བསྐྱར་སྦྱོང་དང་ཟབ་འཇུག

དཀའ་གནད་གསལ་བའི་མེ་ལོང་གི་ནང་དོན་གཞིར་བཞག་ཐོག་མིང་གཞི་དང་

སྔོན་འཇུག་གི་རྟགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང༌། སྒྲ་དོན་གྱི་འཇུག་ཚུལ་བཅས་ལ་གོ་བ་ངེས་

པར་བྱས་ནས། དངོས་པོ་བདག་གཞན་དང་དུས་གསུམ་གྱི་གཞི་རིམ་འགྲོ་སྟངས་ ལ་སྦྱངས་བརྩོན་བྱས་པ་བརྒྱུད། དུས་རྒྱུན་ཡི་གེ་འབྲི་བརྗོད་སྐབས་བྱ་ཚིག་བཀོལ་ ག) ང)

ཅ)

སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་ལ་སྦྱོང་གོམས་ཡོང་ཐབས།

བྱ་ཚིག་གི་གཟུགས་འགྱུར་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་དག་ཡིག་གང་རུང་

ཞིག་བློ་འཛིན་བྱ་དགོས།

ཉུང་མཐར་མིང་ཚིག་གསར་པ་༥༠༠ ཙམ་དཔོད་བྲིས་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ།

དཀའ་གནད་གསལ་བའི་མེ་ལོང་གི་རྩ་ཚིག་བློ་འཛིན་ཐོག་བསླབས་ཟིན་པའི་ནང་

དོན་རྣམས་ངེས་པའི་སྒོ་ནས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ཤེས་བྱ་རྣམས་རྒྱུན་གཏན་འབྲི་བརྗོད་ སྐབས་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་དགོས།

77

རྩོམ་རིག ཀ)

ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་དང་རྩོམ་འབྲིའི་རྒྱུན་ཤེས་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་

པ་བརྒྱུད། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་དབྱེ་ཞིབ་དང་བརྗོད་དོན་སྙིང་ བསྡུས་བྱེད་ཚུལ་སོགས་གཞི་རྩའི་ནུས་རྩལ་གོང་མཐོར་གཏོང་དགོས།

ཁ) སློབ་མའི་རྩོམ་འབྲིའི་ནུས་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་སླད། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་རྩོམ་ཡིག་

༢༠ ལས་མི་ཉུང་བ་འབྲི་དགོས་རྒྱུ། སློབ་ཕྲུག་གི་རྩོམ་ཡིག་སོ་སོར་དགེ་རྒན་གྱིས་

ག) ང) ཅ) ཆ)

དཔྱད་བརྗོད་འབྲི་དགོས།

ཡིག་བསྐུར་རྣམ་གཞག་དང༌། རྒྱུན་སྤྱོད་ཡིག་རིགས་སྟབས་བདེ་འབྲི་སྤྱོད་ཀྱི་སྦྱོང་

བརྡར་རང་རྐྱ་འཕེར་བ་ཡོང་ཐབས།

ཚིགས་བཅད་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་སྟངས་སྐོར་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ། སྟབས་བདེའི་

ཚིགས་བཅད་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བརྗོད་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་གནད་སྨིན་བྱ་དགོས།

སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གཏམ་དཔེ་དང༌། གླུ་ཚིག ལེགས་བཤད། བསླབ་བྱ་སོགས་ལ་སློབ་

སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་མ་ཚོས་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བཀོལ་སྤྱོད་ལེགས་ པར་ཐུབ་པ།

ཀློག་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་སླད་ཚིགས་བཅད་དང་ཚིག་ལྷུག་གང་རུང་གི་ཀློག་

བལྟའི་སློབ་ཚན་གང་མང་གོ་སྒྲིག་དགོས་རྒྱུ་མ་ཟད། སློབ་ཚན་གྱི་དགོས་དམིགས་

གཙོ་བོ་དམ་འཛིན་ཡོང་ཐབས་ཆེད། སློབ་ཚན་གྱི་འགོ་མཇུག་གང་རུང་དུ་ལམ་སྟོན་ ཇ)

ཟུར་མཆན་ངེས་པར་འགོད་དགོས།

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་ནང་སྦྱོང་དང་སྦྱོང་ཚན་རྣམས་ཚུགས་མ་འཁྱུག་ཐོག་འབྲི་

སྦྱོང་ཚགས་ཚུད་བྱ་དགོས།

78

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག

བརྡ་དག ཀ)

སྔོན་འཇུག་དང་རྗེས་འཇུག་གི་སྒྲ་དོན་གྱི་འཇུག་ཚུལ་སོགས་དཀའ་གནད་གསལ་

བའི་མེ་ལོང་གི་ནང་དོན་མཇུག་སྐྱོང་གྲུབ་རྗེས། བྱ་བྱེད་ལས་གསུམ་དང༌། བདག་

གཞན་དུས་གསུམ་སོགས་བྱ་ཚིག་གི་གཟུགས་འགྱུར་དང་འབྲེལ་བའི་ཉེར་མཁོའི་ ཁ) ག) ང)

ཅ)

ཤེས་བྱ་རྣམས་རང་རྐྱ་འཕེར་བའི་སྒོ་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

རྟགས་འཇུག་གི་གཞི་རིམ་ཤེས་བྱ་དང་ནུས་རྩལ་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་

བཤར་སྦྱོང་གནད་སྨིན་སྤྲོད་རྒྱུ།

བྱ་ཚིག་གི་གཟུགས་འགྱུར་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་དག་ཡིག་གང་རུང་

ཞིག་བློ་འཛིན་བྱ་དགོས།

ཉུང་མཐར་མིང་ཚིག་གསར་པ་༥༠༠ ཙམ་དཔོད་བྲིས་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ།

མངོན་བརྗོད་རྒྱ་མཚོའི་ཆུ་ཐིགས་ནང་གསལ་ཉེར་མཁོའི་མངོན་བརྗོད་རྣམས་ཡིད་

ངེས་ཐུབ་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱུན་གཏན་རྩོམ་འབྲིའི་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་བྱ་ དགོས།

རྩོམ་རིག ཀ)

ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་དང་རྩོམ་འབྲིའི་ཤེས་བྱ་སྐོར་གྱི་སློབ་ཚན་གང་མང་

བསླབ་གཞིར་བཞག་པ་བརྒྱུད། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བའི་ནུས་རྩལ་ གོང་མཐོར་གཏོང་དགོས།

79

ཁ) ག) ང) ཅ)

རྒྱུན་གཏན་རྩོམ་འབྲིའི་གོམས་གཤིས་འཇགས་སླད། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་རྩོམ་ཡིག་

༢༠ ལས་མི་ཉུང་བ་འབྲི་དགོས་རྒྱུ། སློབ་ཕྲུག་གི་རྩོམ་ཡིག་སོ་སོར་དགེ་རྒན་གྱིས་ དཔྱད་བརྗོད་འབྲི་དགོས།

ཡིག་བསྐུར་རྣམ་གཞག་དང༌། རྒྱུན་སྤྱོད་ཡིག་རིགས་སྟབས་བདེ་འབྲི་སྤྱོད་ཀྱི་སྦྱོང་

བརྡར།

སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གཏམ་དཔེ་དང༌། གླུ་ཚིག ལེགས་བཤད། བསླབ་བྱ་སོགས་ཀྱི་སྤྱོད་

ཚུལ་སྐོར་གྱི་སྦྱང་གཞིའམ་སློབ་ཚན་བརྒྱུད་སློབ་མ་ཚོས་རང་སྟོབས་ཀྱིས་འབྲི་ བརྗོད་ཐུབ་པ་དགོས།

སྙན་ངག་གི་སྤྱི་ཁོག་དང༌། རང་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྒྱན་དང༌། དཔེ་རྒྱན། གཟུགས་

རྒྱན་སོགས་ཉེར་མཁོའི་སྙན་ངག་གི་རྒྱན་གྱི་ངོ་སྤྲོད་གནད་བསྡུས་དང་སྦྲགས། སྙན་ ངག་གི་ལམ་ནས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་སློབ་མ་ཚོའི་རྩོམ་

ཆ)

༥་༡་༢

འབྲིའི་ནུས་རྩལ་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ།

ཀློག་རྩལ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་སླད་ཚིགས་བཅད་དང་ཚིག་ལྷུག་གང་རུང་གི་ཀློག་

བལྟའི་སློབ་ཚན་གང་མང་གོ་སྒྲིག་དགོས་རྒྱུ།

རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།

སློབ་སྦྱོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་ནི་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྗོད་བྱའི་དོན་

འཁྲུལ་བ་མེད་པར་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན་གཤིས། གང་བསླབ་པར་བྱ་ བའི་དོན་ལ་རང་སྟོབས་ཀྱིས་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་པའི་སྒོ་ནས་འཁྲུལ་བ་བསལ་བའི་གཞོགས་

འདེགས་ཆེད་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཚད་མ་རིག་པའི་གཞུང་གི་སྔོན་འགྲོ་བསྡུས་གྲྭའི་སྐོར་གཞི་ རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞི་གཙོ་གྲས་སུ་བཞག་སྟེ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག སྐབས་ 80

བབས་ཕྲུ་གུའི་གནས་ཚད་ལ་གཞིགས་ཏེ་སྐྱབས་འགྲོ་དང༌། མི་དགེ་བཅུ། བདེན་བཞི། ལས་

འབྲས། མཛད་པ་བཅུ་གཉིས་སོགས་ནང་དོན་རིག་པའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་བསླབ་པ་རྣམས་དངོས་

ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་སྒོ་གསུམ་གྱི་ཉམས་ལེན་དང་སྦྱར་བའི་སློབ་སྟོན་གནད་སྨིན་ཡོང་ཐབས་ བྱ་རྒྱུ་བཅས། མདོར་ན། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་རིགས་ལམ་སློབ་ཚན་ནི་རྩོད་པའི་ནུས་རྩལ་ཁོ་

ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར། རིགས་ལམ་གྱི་ནུས་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ནང་ཆོས་དང་རིག་ཚན་གཞན་ ལ་ཐོས་པས་གོ་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་དང༌། དཔྱད་པས་བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། ལེགས་ཉེས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་

ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པ་བཅས་རིགས་ལམ་སྦྱོང་བརྡར་དང་སློབ་ཚན་འཆད་འཁྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ སྒོ་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་གཤམ་

གསལ།

རིགས་ལམ།

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།

ཀ) རྟགས་གསལ་རྩོད་གཞི་སོགས་བསྡུས་གྲྭའི་སྔོན་འགྲོའི་ཐ་སྙད་དང་ཤེས་བྱ། ཁ) གཞི་གྲུབ་ཀྱི་རྣམ་གཞག ག) ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད།

ང) ཁ་དོག་དཀར་དམར།

ནང་ཆོས།

༡) མཛད་པ་བཅུ་གཉིས།

81

༢) སྐྱབས་འགྲོ་དང་སེམས་བསྐྱེད།

༣) སྲིད་པ་འཁོར་ལོའི་དཔེ་རིས་ངོ་སྤྲོད། ༤) མ་ཎི་ཡིག་དྲུག་གི་ཕན་ཡོན།

༥) ཕྱག་དང་མཆོད་པ་འབུལ་ཚུལ་དང་ཕན་ཡོན་སྐོར།

རིགས་ལམ།

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།

ཀ) སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག

ཁ) རྒྱུ་འབྲས་ཆུང་ངུའི་རྣམ་གཞག ག) རྒྱུ་འབྲས་ཆེ་བའི་རྣམ་གཞག ང) རྐྱེན་བཞི།

ནང་ཆོས།

༡) དལ་འབྱོར་རྙེད་དཀའ་དང་འཆི་བ་མི་རྟག་པའི་སྐོར། ༢) བདེན་པ་བཞི་ངོ་སྤྲོད།

༣) ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུ་དང༌། མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་ངོ་སྤྲོད།

༤) གཡུང་དྲུང་བོན་དང༌། བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་བཅས་ངོ་སྤྲོད། ༥) བློ་སྦྱོང་བསྡུས་འཁྲིད།

82

རིགས་ལམ།

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་རིགས་ལམ་དང་ནང་ཆོས།

ཀ) མཚན་མཚོན་གྱི་རྣམ་གཞག ཁ) ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན།

ག) ཐལ་འགྱུར་གྱི་རྣམ་གཞག

ནང་ཆོས།

༡) འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་དང་ངེས་འབྱུང་སྐོར། ༢) ལས་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་རགས་བསྡུས།

༣) ཐེག་ཆེན་དང་ཐེག་དམན་གྱི་ཁྱད་པར་སྐོར། ༤) བློ་སྦྱོང་བསྡུས་པ།

༥་༡་༣

སྐད་ཡིག་གཉིས་པ། ཨིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག

གཞི་རིམ་བར་མའི་ཨིན་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དང༌། ནང་དོན། ཁོར་ཡུག་སྐྲུན་

སྟངས་བཅས་སྐད་ཡིག་གཉིས་པའི་ངོ་བོར་བཞག་སྟེ་ཚད་ལྡན་སློབ་སྟོན་བྱེད་དགོས།

སྐད་ཡིག་གཉིས་པ་ཨིན་ཡིག་སློབ་ཚན་ནི་ཉིན་ལྟར་དངོས་གཞིའི་ཚོགས་ཐུན་༡ ལས་མ་

ཉུང་བ་ངེས་པར་གོ་སྒྲིག་དགོས་རྒྱུ།

བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ནི་ཀློག་པ་དང༌། ཉན་པ། འཆད་པ། འབྲི་བ་བཅས་ཀྱི་རྨང་

གཞིའི་ནུས་རྩལ་བསྐྱེད་བསྲིང་གིས་བྱང་ཚད་ལྡན་པ་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་གཤམ་ 83

གསལ།

Curriculum framework of English as second language for Middle Tibetan Schools (Class VI-VIII) The goal of teaching English as a second language to the Tibetan children should be the development of the following aspects of the language: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Listening Skill Speaking Skill Reading Skill Writing Skill Vocabulary Enrichment Language Usage (Grammar)

Recommended Materials 1. Folktales’ from Tibet and other countries 2. Biographies of great people of Tibet and other countries 3. Festivals of Tibet and other countries 4. Great Speeches of Great Persons of Tibet and others 5. Physical Features of Tibet and Life of a Tibetan Nomad 6. The description of Tibetan National Flag and Tibetan National Emblem 7. Universal Responsibility and Compassion 8. Environments and Global Warming 9. Issue related to adolescence 10. Adventures and Imaginations 11. Games and Sports 12. Mass Media 13. Health and Reproductive Health 14.

Proverbs and sayings, idioms and phrases in Tibetan and English (Translation of English proverbs and sayings into Tibetan and vice versa.)

1. Listening Skill: Listening is the first and the foremost skill to be developed. This is the skill with which we first learned our mother tongue. Just as a child learns his mother tongue without much effort, English, the language to be learned, as a second language 84

should be taught first by making the children do a lot of listening in the target language. Repeated listening to great speeches, poems and commentaries by native speakers will surely help the students learn English effectively and accurately. a) b) c)

To be able to receive or understand, appreciate and to respond when others speak, read or tell stories or (news, movies, jokes etc.)

To be able to understand announcements made in the target language at different places To be able to listen attentively and repeat and respond to what is said or asked

Recommended Techniques, Methods and Activities a) b) c) d) f) g)

Listening to teachers’ model reading using correct vocal and facial expressions, enunciations and punctuations Listening to stories from tapes Watching children’s movies and cartoons in the target language Listening to English songs from tapes, speeches by great speakers Understand and interpret messages conveyed in person or by telephone Listening to a talk or conversation and understand the topic and main points

2. Speaking Skill: “Speech is the language.” Students must be given ample opportunities for communicative activities for a real language learning. The students must be able to express their ideas orally in speech. a)

To make the students able to produce their own dialogues in the target language b) To be able to exchange his or her ideas with their peers c) To be able to carry out brief conversations involving seeking/giving information d) To be able to articulate individual/personal responses effectively e) To enable them to use language and vocabulary appropriately in different context and social encounters f) To be able to narrate simple experiences, describe objects and people, report events g) To be able to speak accurately with appropriate pauses and with clarity/ sentence stress to be intelligible in familiar social context 85

h) To speak descriptively and freely and with clarity i) frame questions to get the desired response and respond appropriately to questions asked

Recommended Methods, Techniques and Activities a)

b) c) d)

e)

Using plays scripts repeatedly to acquaint the students in the dialogues and thereby unintentionally learning the dialogues by heart gradually and to use them at the right situations in real life Give characters to students in pairs, examples, one student as the doctor and the other as a patient and to make them do a role-play Discussions, debates on given topics, Making certain zones in the school campus as “English Speaking Zones”.

For example, the library or the computer room or the school office, can be made the English Speaking Zone, where whoever lands in that zone must speak English.

The English teachers must teach English in English without translation in other languages. The concerned teachers must make his or her principle to speak in English with his or her students both in and outside the class or wherever they meet their students.

3. Reading Skill: Reading being a receptive skill, the students must be able to read the prints in the books fluently and to understand what is read and be able to share them with others. Reading skill is a skill to be inculcated in children so as to keep them abreast with the happenings of the world. a) b) c) d) e) f)

g)

To be able to read and enjoy any reading materials in the target language, To be able to use dictionaries and be able to get the meanings correctly To be able to use his or her critical/thinking faculty to read between the lines and go beyond the text To be able to use his or her proficiency in the target language to explore and study other areas of knowledge through print and -non print media To be able to read labels, billboards, signboards and instructions given on packed food items, products etc.

The learner should be able to use a dictionary and other materials available in the library and elsewhere, access and collect information through making and taking down notes etc. anticipate and predict what will come next in the text 86

h)

to identify the difference in meanings between figurative language and literal meanings.

Recommended Methods, Techniques and Activities a) Daily Silent Reading for ten minutes or more at the beginning of the class b) Daily reading of news and articles, poems, jokes, announcements etc. during the morning assembly by three or four students c) Reading Time for the whole school at any time of the day

4. Writing Skill: Writing skill is the most complex skill. The students need a lot of help and guidance in developing their writing skill. So as to do this, the teachers must make them write consistently and regularly. And the marking of the students’ writings should be based on error analysis, one mistake at a time. a) b)

c) d)

e)

Be able to negotiate their own learning goals and evaluate their own progress, edit, revise, review their own work.

Be able to write simple messages, invitations, short paragraphs, letters (formal and informal), applications, simple narratives and descriptive pieces .

Be able to write creatively and to write stories, adapt play scripts etc. recode information from one text type to another (e.g. diary entry to letter, advertisement to report, diagram to verbal form, diagram to story writing, comic strip or dialogue to story writing etc. summarizing stories and essays

Recommended Activities a)

Writing letters, invitations, advertisements, slogans, short stories, essays, comics, notices, instructions, script writing etc. b) Dictations and spelling tests c) Daily writing for 2-3 minutes at the beginning of the class d) Diary entry e) Composing poems using simple devices like simile, rhyme scheme, alliteration, refrain, and repetition only.

5. Vocabulary Enrichment: Vocabulary is the currency of communication. Without vocabulary , there will 87

be no communication. So it is crucial for teachers to develop children’s vocabulary. a)

able to communicate with others using correct and appropriate words in different contexts, situations and social encounters b) to enable students to learn the difference in usage of formal and informal words, slangs, c) to learn the antonyms, synonyms, homophones, homonyms etc, d) a child should have rich vocabulary to communicate with others and this can be enriched by teaching word origins and etymology, word formation, spellings, combining forms, the affixes (prefixes and suffixes), numbers, genders, etc.

Recommended Methods, Techniques and Activities a)

b) c) d)

Studying new words by reading and listening to English, reading newspapers, magazines, fictions and nonfictions, listening to native speakers speaking, listening to radio and TV news (BBC World Service), watching TV cable/subtitled, music or other cassettes, etc.

Making the students use dictionaries to look for meanings of new words to enrich their bank of vocabulary The students should be introduced to a notebook called “My Own Dictionary” and to write the new words and their meanings in that book.

Teaching the students one-word substitution to help them write better.

6. Language and Usage (Grammar): Grammar is the rule of learning a language. If Grammar is taught in isolation without context, there is no language learning. Grammar should be taught in context with reading materials like prose, poetry, drama etc. Class VI-VIII students must be able to use the following grammar rules thoroughly so as to use the four language skills effectively and accurately: a) b) c) d) e) f) g)

determiners modal auxiliaries connectives active and passive voice parts of speech reported speech tenses Recommended Methods and Techniques 88

a) b) c) d) e)

༥་༡་༤

Filling in gaps with missing determiners and parts of speech Dialogue Completion Cloze activities Rearranging jumbled sentences Using cutout picture heads and to write dialogues in bubbles

སྐད་ཡིག་གསུམ་པ།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་བཞིན་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྐབས་སུ་སྐད་ཡིག་

གསུམ་པ་སློབ་གྲྭའི་གནས་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐད་ཡིག་གམ་ཧིན་དི་གང་རུང་ཞིག་བརྗོད་ཀློག་ གཉིས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་སློབ་སྟོན་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་དུས་རྒྱུན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བཀོལ་ སྤྱོད་རང་རྐྱ་འཕེར་ངེས་ཤིག་ཡོང་བའི་བསླབ་གཞི་འདེམས་གསེས་ཀྱིས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ།

༥་༢

རྩིས་རིག

རྩིས་རིག་ནི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་བྱེད་སྒོ་དང་དབྱེར་མེད་དུ་གནས་པའི་ཆེས་སྤྲོ་སྣང་ལྡན་

ཞིང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་བསླབ་གཞི་ཞིག་ཡིན། གཞི་རིམ་བར་མའི་རྩིས་རིག་

བསླབ་གཞི་དེ་སློབ་མའི་འཚོ་བའི་ལག་ལེན་དང་མ་འོངས་མདུན་ལམ་ལ་དམ་པོར་འབྲེལ་ཞིང༌། བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྡན་པ་བཅས་གཙོ་འདོན་བྱ་དགོས།

རྩིས་རིག་གི་གོ་དོན་དང་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སློབ་མའི་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་བྱ་

དངོས་དང༌། ཉམས་མྱོང་དཔེ་གཞིར་བཀོད་པའི་སྒོ་ནས་བཀྲལ་ཏེ། དངོས་ཡོད་དང་སྦྱར་ནས་

འགྲེལ་བརྗོད་དང༌། བགྲོ་གླེང༌། མཉམ་ལས། མཇུག་འབྲས་བཅས་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱི་གྲུབ་ འབྲས་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས།

རྩིས་རིག་བསླབ་གཞིའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་རྩིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་ཙམ་མ་

ཡིན་པར། དེ་ལས་ལྷག་པར་རྩིས་རིག་གི་བྱེད་སྒོ་བརྒྱུད་སློབ་མའི་རྒྱུད་ལ་རང་སྟོབས་ཀྱི་ 89

བསམ་གཞིགས་དང༌། རིགས་འདེད། རྗེས་དཔག དཀའ་རྙོག་སེལ་བའི་ནུས་རྩལ་སོགས་བློའི་

ནུས་པ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་སྟབས། གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ངེས་པར་དམ་འཛིན་ བྱ་དགོས།

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྲངས་ཀྱི་རྩི་ཐབས་དང༌། རབ་བྱུང་དང་ལོ་རྟགས། ལོ་ཟླ་ཉིན་ཞག་རྩི་

ཚུལ་དང་ལོ་ཐོ་ལྟ་སྟངས། ལོ་རྒྱུས་སྐབས་ལོ་ཚིགས་རྩི་ཚུལ། རབ་ལོ་དང་ཕྱི་ལོ་ཕབ་སྒྱུར་

སོགས་རྒྱུན་སྤྱོད་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་ཟབ་ཚད་ཅི་འགབས་རྩིས་རིག་བསླབ་ གཞིའི་ནང་སྐབས་བསྟུན་འཇུག་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

གཞི ་རི མ ་བར་མའི ་རྩིས་རི ག ་བསླབ་གཞི ་འཁྲི ད ་སྟོན ་ཆེ ད ་བདུན་རེ ར ་དངོ ས ་གཞི འི ་

ཚོགས་ཐུན་༦ ལས་མ་ཉུང་བ་དགོས་པ་དེ་ཚོ་ཞོགས་པའི་དུས་ཚོད་ཁོ་ནར་གོ་སྒྲིག་ཡོང་ ཐབས་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་རྩིས་རིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་རྣམས་གྲངས་ཀྱི་མ་ལག་དང༌། སྡུར་

ཚད་དང་བརྒྱ་ཆ། ཚབ་རྩིས། དབྱིབས་རྩིས། སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ། བོད་ཀྱི་ སྲོལ་རྒྱུན་རྩི་ཐབས་ལག་ལེན་བཅས་སྡེ་ཚན་དྲུག་ཏུ་དབྱེ་ནས་བཀྲལ་བ་གཤམ་གསལ།

ཀ)

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་རྩིས་རིག

གྲངས་ཀྱི་མ་ལག་སྐོར།

རང་བྱུང་གྲངས་དང་ཧྲིལ་གྲངས། རིལ་གྲངས་(Integers)བཅས་ཀྱི་གོ་དོན་དང་ཁྱད་པར།

སྤྱོད་སྒོ་བཅས་ལ་གོ་བ་ངེས་ཤིང༌། རིལ་གྲངས་ཀྱི་གོ་རིམ་དང༌། དེ་དག་གྲངས་ཐིག་ཐོག་ མཚོན་ཐབས། ཐབས་བཞིའི་རྩི་ཐབས་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས། གུག་རྟགས་ཡོད་པའི་རིལ་གྲངས་ ཀྱི་ཐབས་བཞིའི་མཉམ་བསྲེས་རྩི་ཐབས་བཅས་ཀྱི་སྐོར། 90

བགོད་གྲངས་དང་ལྡབ་གྲངས་སྐོར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། གྲངས་ཀ་ཧྲིལ་པོར་བགོ་

ཐུབ་མིན་ཚོད་དཔག་དང་རྩིས་རྒྱག་གི་བྱང་རྩལ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས།

ཁ)

སྡུར་ཚད་དང་བརྒྱ་ཆ།

བརྒྱ་ཆ་དང་སྡུར་ཚད་(Ratio)ཀྱི་གོ་དོན་དང༌། ཁྱད་ཆོས། ཕབ་སྒྱུར་བཅས་ལ་སློབ་སྦྱོང་

བྱས་པ་བརྒྱུད། རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ལག་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས།

དུས་རྒྱུན་ཚོང་ལས་དང་དངུལ་སྤྲོད་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་ཕྱིར་བཙོངས་རིན་གོང་དང་མ་

གནས་རིན་གོང༌། ཁེ་དང་གྱོང་བཅས་ཀྱི་རྩི་ཐབས་དང་བཀོལ་སྤྱོད།

ག)

ཚབ་རྩིས་ཀྱི་སྐོར།

ཚབ་རྩིས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་དང༌། ཚབ་རྩིས་ཀྱི་ཚུལ།(Expression)གྲངས་ཚུལ་ཕན་ཚུན་སྡོམ་

འཐེན། རྒྱུ་གཅིག་ཐེངས་གཅིག་གི་མཉམ་བྱ་འགྲོལ་ཐབས་བཅས་ལ་གོ་བ་འཕེར་བའི་སྒོ་ནས་

དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་རྣམས་སྟབས་བདེའི་ཚབ་རྩིས་ཚུལ་དུ་ཕབ་སྒྱུར་གྱིས་ སེལ་ཐབས་སྐོར་ལ་དམིགས་བསལ་ཤུགས་སྣོན་དགོས་རྒྱུ།

ང)

དབྱིབས་རྩིས་སྐོར།

དབྱིབས་རྩིས་ཀྱི་རྩ་བའི་གོ་དོན་དང༌། ཚེག་དང༌། ཐིག ཐིག་དུམ། ཟུར། འཕྲེད་ཐིག

མཉམ་འགྲོ་ཐིག གསེག་ཐིག ཟུར་གསུམ། མཐའ་བཞི། སྒོར་དབྱིབས་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གོ་

དོན་དང་གྲུབ་ཆ། དབྱེ་བ། ཁྱད་ཆོས། འབྲི་ཚུལ་དང་འཇལ་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཤེས་བྱ། མཐའ་འཁོར་རིང་ཚད་དང་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་གོ་དོན་དང་ཁྱད་ཆོས། རྩིས་རྒྱག་ཐབས་རྩལ་

བཅས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་གྲུ་བཞི་ནར་མོ་དང་ཁ་གང་མའི་ 91

རྒྱ་ཁྱོན་དང་མཐའ་འཁོར་རིང་ཚད་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས།

ཅ)

སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ།

གྲངས་ཐོ་བསྡུ་རུབ་དང༌། བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པའི་ལམ་ནས་བརྙན་པར་ཐིག་རིས་དང༌། དྲ་

མིག་ཐིག་རིས་འབྲི་སྤྱོད་ཀྱི་གཞི་རིམ་ཤེས་བྱར་སྦྱངས་བརྩོན་བྱས་པ་བརྒྱུད། གྲངས་ཀ་མང་

པོ་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་རྙོག་རྣམས་ཐིག་དང་རི་མོའི་སྒོ་ནས་མཚོན་ཐབས་དང་སེལ་ཐབས་ བྱེད་པའི་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས།

ཆ)

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩི་ཐབས་ལག་ལེན།

བོད་ལུགས་གྲངས་ཀ་དང་གྲངས་གནས་འབྲི་ཀློག་སོགས་ལ་བསྐྱར་སྦྱོང་སོང་བ་བརྒྱུད།

ལོ་རྟགས་དང་འབྱུང་བ། རབ་བྱུང་རྩི་ཚུལ་བཅས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཏེ། དུས་རྒྱུན་ལག་ལེན་འཕེར་ བ་བྱ་རྒྱུ།

ཀ

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་རྩིས་རིག

གྲངས་ཀྱི་མ་ལག་སྐོར།

ལུགས་ལྡན་གྲངས་ (Rational Number)ཀྱི་གོ་དོན་དང༌། རྩི་ཐབས། ཁྱད་ཆོས། གྲངས་

ཐིག་ཐོག་མཚོན་ཐབས། ལུགས་ལྡན་གྲངས་གྲངས་ཆ་དང་སིལ་གྲངས་ཐོག་མཚོན་སྟངས་ གནད་བསྡུས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། རྒྱུན་གཏན་ལུགས་ལྡན་གྲངས་ཀྱི་སྤྱོད་སྒོ་དང་བཀོལ་ སྤྱོད་ཀྱི་ནུས་པ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུ།

སྟོན་གྲངས་དང༌། སྟོན་གྲངས་ཕོ། སྟོན་གྲངས་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་བཅས་སྐོར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་ 92

བརྒྱུད། གྲངས་ཀ་ཆེན་པོ་དང་ཆུང་ངུ་སྟོན་གྲངས་ཐོག་མཚོན་སྟངས་ཀྱི་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་ རྒྱུ།

ཁ)

ཚབ་རྩིས་ཀྱི་སྐོར།

ཚབ་རྩིས་ཀྱི་ཚུལ་ (Algebraic Expressions)དང༌། ཚན་རྐྱང་ཚུལ། ཉིས་ཚན་ཚུལ།

སུམ་ཚན་ཚུལ་བཅས་ལ་གོ་བ་ཆགས་པ་བྱས་ཏེ། དེ་དག་གི་རྩིས་རྒྱག་དང་སྤྱོད་ཚུལ།

ཚབ་རྩིས་ཚུལ་གཉིས་སམ་དུ་མའི་སྒྱུར་རྩིས་ཁྲོ ད ་སྤྱི འི་རྐྱེ ན ་ཚུལ་དབྱེ ་ ཕྲལ།

(Factorization) ཚན་པ་བསྐྱར་སྒྲིག་བཅས་ཀྱི་རྒྱུན་སྤྱོད་རྐྱེན་ཚུལ་དབྱེ་ཕྲལ་བྱེད་ཚུལ་དང༌།

ཚན་རྐྱང་ཚུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྐྱེན་ཚུལ་(Common Factor)འཚོལ་ཐབས། དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ ཁྲོད་མ་ཤེས་པའི་གྲངས་ཡིག་འབྲུས་མཚོན་ཏེ་རྒྱུ་གཅིག་ཐེངས་གཅིག་གི་མཉམ་བྱ་བཀོལ་ སྤྱོད་བྱས་ཏེ་དཀའ་རྙོག་སེལ་བའི་ནུས་རྩལ་བསྐྱེད་བསྲིང༌།

ག)

སྡུར་ཚད་དང་བརྒྱ་ཆ།

སྡུར་ཕྲེང་དང་རྐྱང་པའི་རྩི་ཐབས་སྤྱད་དེ་ལུགས་མཐུན་འགྱུར་ཆ་(Direct Variation)

དང་ལུགས་ལྡོག་འགྱུར་ཆ་(Inverse Variation)བཅས་ཀྱི་གོ་དོན་སྤྱོད་སྒོ་ཤེས་པར་བྱས་པ་ བརྒྱུད། རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་རྩིས་ཀྱི་འགྱུར་ཆའི་གནས་བབ་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་དཀའ་ རྙོག་སེལ་བའི་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུ།

བརྒྱ་ཆའི་གོ་དོན་དང་སྤྱོད་ཚུལ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད་དུས་རྒྱུན་ཚོང་ལས་ཁྲོད་ཁེ་

གྱོང་དང༌། མ་དངུལ། སྐྱེད་ཀ་རྐྱང་པ་བཅས་དང་འབྲེལ་བའི་དངུལ་གཏོང་ལེན་གྱི་དཀའ་རྙོག་ སེལ་བའི་ནུས་རྩལ་གོང་མཐོར་གཏོང་བ།

ང)

དབྱིབས་རྩིས་སྐོར།

93

དབྱིབས་རྩིས་ཁྲོད་ཐིག་དུམ་དང༌། ཆ་ཟུར། ཆ་ཐིག་དང༌། མཉམ་འགྲོ་ཐིག་དང་འཕྲེད་

ཐིག་གིས་གྲུབ་པའི་ཟུར་ཚད་སྐོར། ཟུར་གསུམ་དབྱིབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་འབྲི་ཚུལ། ཚད་ འཇལ་སོགས་གཞི་རྩའི་ཤེས་བྱ།

ཕྱོགས་གསུམ་ལྡན་གྱི་དབྱིབས་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་གི་གྲུབ་ཆ་དང་ཕྱོགས་མི་འདྲ་

བའི་མངོན་ཚུལ་སྐོར།

མཉམ་འགྲོ་མཐའ་བཞི་མ་དང་ཟུར་གསུམ་དབྱིབས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་འཚོལ་སྟངས་དང༌། སྒོར་

དབྱིབས་ཀྱི་མཐའ་འཁོར་རིང་ཚད་དང་རྒྱ་ཁྱོན་འཚོལ་སྟངས་བཅས་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་ཚུལ་བཅས་ཤེས་པར་བྱ་བ།

ཅ)

སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ།

དེ་སྔ་བསླབས་ཟིན་པའི་སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཤེས་བྱ་བརྙན་པར་ཐིག་རིས་

དང༌། དྲ་མིག་ཐིག་རིས་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་སྔར་ལས་ལྷག་ཙམ་སྦྱངས་པ་བརྒྱུད། དུས་རྒྱུན་འཚོ་

བའི་ཁྲོད་གྲངས་ཀ་ཆེན་པོ་དང་མང་པོའི་རིགས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་ ཆ་སྙོམས་(Mean)དང༌། དཀྱིལ་གྲངས།(Median) བྱིངས་གྲངས་(Mode)བཅས་ཀྱི་འཚོལ་ ཐབས་དང༌། དཀའ་རྙོག་གནས་སྟངས་རྣམས་ཐིག་དང་རི་མོའི་སྒོ་ནས་མཚོན་ཐབས་བྱེད་པའི་ ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས།

ཆ)

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩི་ཐབས་ལག་ལེན།

རབ་བྱུང་དང་ཕྱི་ལོའི་བྱུང་ཚུལ་དང་ཕན་ཚུན་ཕབ་སྒྱུར་བྱེད་སྟངས། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་

རྩིས་རིག་ཁྲོད་སྡོམ་རྩིས་དང་འཐེན་རྩིས་ངོ་སྤྲོད་བཅས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག དཀར་རྩིས་དང་ ནག་རྩིས་རིག་པ་དང་དེའི་དགེ་ཕན་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་ཉུང་བསྡུས་བྱ་རྒྱུ། 94

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་རྩིས་རིག

ཀ)

གྲངས་ཀྱི་མ་ལག་སྐོར།

ཉིས་སྒྱུར་གྲངས་དང༌། སུམ་སྒྱུར་གྲངས་ངོ་སྤྲོད། གྲངས་ཀ་ཉིས་སྒྱུར་དང་སུམ་སྒྱུར་

གཏོང་ཐབས་གཞན། ཧྲིལ་གྲངས་དང་སིལ་གྲངས། ལུགས་ལྡན་གྲངས་བཅས་ཀྱི་ཉིས་སྒྱུར་ གཞི་དང་སུམ་སྒྱུར་གཞི་འཚོལ་ཐབས། སྟོན་གྲངས་ཕོ་མོ་གཉིས་དང་སྟོན་གྲངས་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་ བཅས་སློབ་ཚན་དུ་འཇོག་རྒྱུ།

ག)

ཚབ་རྩིས་ཀྱི་སྐོར།

གཏན་མཚུངས་(Identities)སམ་ཚབ་ཚུལ་གྱི་གོ་དོན་དཔེ་རིས་བརྒྱུད་གོ་རྟོགས་ཡོད་

པའི་སྒོ་ནས། གཏན་མཚུངས་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་ལས། ༡། (a + b)2 = a2 + 2ab + b2

༢། (a – b)2 = a2 – 2ab + b2 ༣། (a + b)(a – b) = a2 – b2

༤། (x + a)(x + b) = x2 + (a + b)x + ab

བཅས་དཔེ་རིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བཤེར་རྩིས་

རྒྱག་སྟངས་བཅས་ཚབ་རྩིས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུ།

དེ་སྔ་བསླབས་ཟིན་པའི་ཚན་རྐྱང་ཚུལ་དང་ཉིས་ཚན་ཚུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག རྐྱེན་ཚུལ་

དབྱེ་ཕྲལ་གྱི་ལམ་ནས་ཚན་རྐྱང་ཚུལ་དང་ཉིས་ཚན་ཚུལ་གྱིས་ཚན་མང་ཚུལ་ལ་བགོད་རྩིས་ རྒྱག་སྟངས་སྐོར་བཅས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ཚབ་རྩིས་ཀྱི་རྩིས་རྒྱག་ དང་གྲངས་ཚུལ་སྟབས་བདེ་བཟོ་བའི་ནུས་རྩལ་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ། 95

རྒྱུ་གཅིག་ཐེངས་གཅིག་གི་མཉམ་བྱ་(Linear Equation)སྤྱད་དེ་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་

དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས།

ཁ)

སྡུར་ཚད་དང་བརྒྱ་ཆ།

དུས་རྒྱུན་ཚོང་ལས་ཁྲོད་ཁེ་གྱོང་དང༌། གཅོག་ཆ། སྐྱེད་ཀ་སྦྲགས་མ་བཅས་རྩིས་རྒྱག་གི་

གོ་དོན་དང་ནུས་རྩལ་གོང་མཐོར་བཏང་བ་བརྒྱུད། དུས་རྒྱུན་ཚོང་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ རྙོག་སེལ་ཐབས་སྐོར།

ང)

དབྱིབས་རྩིས་སྐོར།

དབྱིབས་རྩིས་ལས་མཉམ་འགྲོ་ཐིག་དང༌། མཐའ་བཞི་དབྱིབས་དམིགས་བསལ་ཅན།

སྒོར་དབྱིབས་སོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང་འབྲི་ཚུལ། ཤེས་བྱ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཁ་གང་ གཟུགས་དང༌། གྲུ་ནར་གཟུགས། ཀ་ཟླུམ་གཟུགས་བཅས་ཀྱི་ངོས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་དང་བོངས་ཚད་ འཚོལ་སྟངས་དང་ལག་ལེན་སྐོར།

ཕྱོགས་གསུམ་ལྡན་ཀྱི་དབྱིབས་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་གི་གྲུབ་ཆ་དང༌། གྲུབ་ཆ་མི་འདྲ་

བ་ཁག་གི་འབྲེལ་བ་དང་དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་བཤེར་རྩིས་མན་ངག(F + V – E = 2) ཕྱོགས་ མི་འདྲ་བའི་མངོན་ཚུལ་སྐོར།

ཅ)

སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ།

དེ་སྔར་བསླབས་ཟིན་པའི་བརྙན་པར་ཐིག་རིས་དང༌། དྲ་མིག་ཐིག་རིས་བཅས་སྡོམ་

རྩིས་རིག་པའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཤེས་བྱའི་རྨང་གཞི་ཐོག ཚན་སྒྲིལ་ཟློས་ཕྱོད་ཁྱབ་ཚད་རེའུ་

མིག་(Grouped Frequency Distribution Table)བསླངས་གཟུགས་བཀོད་རིས་དང༌། (Histograms) སྒོར་དབྱིབས་བཀོད་རིས།(Pie Graph) ཐིག་དུམ་བཀོད་རིས།(Line Graph) 96

དྲང་ཐིག་བཀོད་རིས།(Linear Graph) བཅས་ཀྱི་གོ་དོན་དང་ཐབས་རྩལ་ཁག་དུས་རྒྱུན་ སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དངོས་བྱུང་གྲངས་ཐོ་གང་ཐུབ་སྤྱད་དེ་ངོ་སྤྲོད་དང་རྩིས་རྒྱག་ལག་ལེན་ཡོང་ ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

ཆ)

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩིས་རིག

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལོ་ཟླ་ཉིན་ཞག་རྩི་སྟངས་སྐོར་གྱི་ལོ་ཐོའི་རྣམ་གཞག་རགས་བསྡུས་ངོ་

སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། དུས་རྒྱུན་ལོ་ཐོར་ལྟ་སྟངས་དང༌། ལོ་ཟླ་ཚེས་གྲངས་རྩི་ཚུལ། དུས་ཆེན་ ངོས་འཛིན། གཟའ་སྐར་བཟང་ངན་རྩི་སྟངས། སྡོམ་འཐེན་གྱི་རྩི་ཐབས་བཅས་སློབ་སྟོན་དང་ སྦྱོང་བརྡར་བྱ་རྒྱུ།

༥་༣

ཚན་རིག

གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་དང་ཁྱབ་ཚད་ནི། སློབ་མའི་ལོ་ཚད་

དང་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་གནས་ཚད། དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་བཅས་

གཞི་རྩར་བཟུང་ནས་གཏན་འབེབས་བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། སློབ་མ་ཚོའི་མཚར་སེམས་དང༌། གསར་གཏོད་ཀྱི་བསམ་བློ། ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བཅས་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་གོང་ ནས་གོང་དུ་སྤེལ་བའི་དམིགས་ཡུལ་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས། དེ་ཡང་འཛིན་གྲྭ་ནངསློབ་ཚན་ འཆད་འཁྲིད་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཚོད་ལྟ་དང་ལག་ལེན་དངོས་བརྒྱུད་དེ་རང་སྟོབས་ཀྱི་ནུས་པ་

སྐྱེད་སྲིང་བྱས་ནས་སྤྲོ་སྣང་སྤེལ་བ་དང་གང་བསླབ་རྣམས་རང་རྒྱུད་ལ་འཇགས་ཐབས་བྱེད་ དགོས།

ཚན་རིག་བསླབ་གཞི་བརྒྱུད་སློབ་མ་རྣམས་རང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་རྒྱ་ཚད་ལས་བརྒལ་ཏེ་

ལག་ལེན་དང་མི་ཚེའི་བྱེད་སྒོར་འཇུག་པའི་ཤེས་བྱ་དང་ནུས་རྩལ་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས། 97

བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང༌། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་བའི་གསར་བཏོད་དང་གསར་གཏོད་

མཁན། ཚན་རིག་གི་ལག་ལེན་དང་མཐུན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་རྣམས་ བསླབ་གཞིའི་ནང་སྐབས་འབྲེལ་འཇུག་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་བསླབ་གཞི་སློབ་སྟོན་ཆེད་བདུན་རེར་དངོས་གཞིའི་ཚོགས་

ཐུན་༦ ལས་མ་ཉུང་བ་དགོས་པའི་ཁར། སྔ་དགོང་སོགས་ཀྱི་དུས་གསེང་སྐབས་སུ་བྱེད་སྒོ་ དང་ལས་རིམ་གང་མང་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མ་འཛིན་རིམ་དྲུག་པ་ནས་བརྒྱད་པ་བར་གྱི་ཚན་རིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་

དོན་གཙོ་བོ་ཁག་གཤམ་གསལ།

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་ཚན་རིག

སྡེ་ཚན་དང་པོ། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་སྐོར། ༡།

རྩི་ཤིང་ལ་རིགས་ཀྱི་ཚན་པ་སྟབས་བདེར་དབྱེ་བའི་སྒོ་ནས་དེ་དག་གི་རྩ་བ་དང༌།

སྡོང་པོ། ཡལ་ག ལོ་མ། མེ་ཏོག་བཅས་ཀྱི་དབྱིབས་དང་ཆ་ཚད། བྱེད་ལས་བཅས་ ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ཕྲུག་རྣམས་རྩི་ཤིང་མི་འདྲ་བའི་རིགས་ཚན་དང་གྲུབ་ཆ།

༢།

བྱེད་ལས་རགས་པ་བཅས་ཀྱི་གོ་བ་ཆགས་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

སྐྱེ་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་གནས་རིགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་དང༌། དེ་དག་རང་རང་གི་ཁོར་

ཡུག་ལ་བསྟུན་འགྱུར་བྱེད་ཚུལ། སྐྱེ་ལྡན་གྱི་དབུགས་འབྱིན་རྔུབ་དང༌། འགུལ་ བསྐྱོད། ཟས་ལ་སྤྱོད་པ། སྐྱེ་འཕེལ། ཚོར་ལན། ཕྱི་འདོར་སོགས་ཐུན་མོང་ཁྱད་ཆོས་

༣།

སྐོར།

ཟས་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང༌། བཅུད་རྫས། མངར་བཅུད། སྤྲི་དཀར། བཅུད་ 98

སྨན། ཞག་ཚིལ། གཏེར་རྫས། ཆུ། རྩུབ་ཧྲལ་ཟས་རིགས་སོགས་ཟས་ཀྱི་གྲུབ་རྫས་ ཁག་དང༌། ཕན་ནུས། དུས་རྒྱུན་ཟས་རིགས་ཁྲོད་བཅུད་རྫས་སོ་སོ་ངོས་འཛིན་བྱེད་

ཐབས། ཟས་བཅུད་མ་འདང་བའི་ནད་གཞིའི་འབྱུང་རྐྱེན་དང་མཇུག་འབྲས། རྒྱུན་ གཏན་བཟའ་བཏུང་སྐབས་འཚོ་བཅུད་དོ་མཉམ་ཡོང་ཐབས་བཅས་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

སྡེ་ཚན་གཉིས་པ། དངོས་ཁམས་རིག་པ། ༡།

༢།

འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་གོ་དོན་དང་དབྱེ་བ། ཁྱད་ཆོས། བར་ཐག་འཇལ་ཚུལ། བར་ཐག་

འཇལ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་ལྡན་ཚད་གཞི།

འོད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང༌། དྲང་ཐིག་འགུལ་བསྐྱོད། ལྡོག་འཕྲོའི་སྣང་ཚུལ།

དྭངས་གཟུགས་ (Transparent)དང༌། སྒྲི བ ་གཟུགས། (Opaque) ཤས་སྒྲི བ ་ གཟུགས།(Translucent)གྲིབ་མ་ཆགས་ཚུལ། འཛེར་ཁུང་པར་ཆས་(Pin hole

༣། ༤།

camera)བཅས་ཀྱི་སྐོར་གནད་བསྡུས་ཙམ་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

གློག་སྨན་གྱི་སྣེ་ཕོ་མོ་གཉིས་དང༌། གློག་ལམ་གྱི་གྲུབ་ཆ་དང་མཚོན་རྟགས། སྒྲིག་

ཚུལ། ཁྲིད་གཟུགས་དང་ཆོད་གཟུགས་བཅས་རྒྱུན་ལྡན་གློག་དང་གློག་སྨན། གློག་ ལམ་བཅས་སྐོར་གྱི་ཉེར་མཁོའི་ཤེས་བྱ་མཁོ་འདོན་བྱ་རྒྱུ།

ཁབ་ལེན་གྱི་བྱུང་ཚུལ་དང༌། ཁབ་ལེན་གྱིས་འདྲེན་ནུས་པའི་དངོས་རྫས་དང་འདྲེན་

མི་ནུས་པའི་དངོས་རྫས། ཁབ་ལེན་གྱི་ཁྱད་ནུས། ཁབ་ལེན་བཟོ་སྟངས། ཕྱོགས་

སྟོན་འཁོར་ལོ་སོགས་ཁབ་ལེན་གྱི་བེད་སྤྱོད་སྐོར་བཅས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཏེ། ཁབ་ལེན་ དང་ཁབ་ལེན་གྱི་ཁྱད་ནུས་སྐོར་ལ་གོ་བ་རགས་ཙམ་ཆགས་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

སྡེ་ཚན་གསུམ་པ། རྫས་སྦྱོར་རིག་པ།

99

༡།

དུས་རྒྱུན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་དངོས་གཟུགས་(Objects)དང་དངོས་རྫས་(Materials)

གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་དབྱེ་འབྱེད་དང༌། མངོན་ཚུལ། མཁྲེགས་ཚད། བཞུ་ཐུབ་མིན། ཆུར་ བྱིངས་མིན། དྭངས་ཚད་བཅས་དངོས་རྫས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཁག་ལ་བརྟེན་ནས་སྡེ་ཚན་

༢།

དབྱེ་སྟངས་གནད་བསྡུས་ཙམ་སློབ་ཚན་དུ་འཇོག་རྒྱུ།

རྫས་ལྷད་མེད་དང་འདྲེས་མ། དམིགས་ཡུལ་འདྲ་མིན་གྱི་སྒོ་ནས་འདྲེས་རྫས་དབྱེ་

བསལ་བྱེད་ཐབས་དཔེར་ན། ལག་སྒྲུག(Handpicking) རྡུང་བ་(Threshing)

དང་འཕྱར་བ།(Winnowing) སྐམ་ཚག(Sieving) ལྗིད་བྱིངས་(Sedimentation) དང་དྭངས་འདོན། (Decantation)

འཚག་སྦྱོ ར ། (Filtration)

རླངས་

འགྱུར།(Evaporation) རླངས་གཟུགས་གཤེར་འགྱུར།(Condensation)བཅས་ཀྱི་ ༣།

གོ་དོན་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ངོ་སྤྲོད།

རས་ཀྱི་རིགས་འདྲ་མིན་ངོ་སྤྲོད་དང༌། རྩིས་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས། མིའི་རྩོལ་བ་

སོགས་རས་རྒྱུའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་རས་རྒྱུའི་ཐོན་རྫས་ངོས་འཛིན། དར་འབུ་ལས་

དར་སྐུད་བྱུང་ཚུལ། རས་རྒྱུ་འཁེལ་སྟངས་དང༌། འཐག་ལས། བསླ་ཚུལ་བཅས་རྒྱུན་ སྤྱོད་ལས་རྩོལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་སྐོར།

སྡེ་ཚན་བཞི་པ། ཁོར་ཡུག་ཚན་རིག ༡།

༢།

ཆུའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་རྒྱུན་འཁོར། ཆུའི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན། ཆར་ཆུ་གསོག་སྒྲུབ་

བྱེད་ཚུལ།

རླུང་གི་གྲུབ་ཆ་དང་ཁྱབ་ཚད། རྣམ་པ། ཆུ་དང་སྐམ་སར་གནས་པའི་རྩི་ཤིང་དང་

སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་འཚོ་རླུང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ཚུལ། རང་བྱུང་ཁམས་སུ་འཚོ་རླུང་གི་ རྒྱུན་འཁོར་སྐོར།

100

༣།

དུས་རྒྱུན་རང་ཉིད་གནས་ཡུལ་ཁོར་ཡུག་ཏུ་གད་སྙིགས་གང་བྱུང་གཡུགས་

པའི་གནོད་སྐྱོན་ངོ་སྤྲོད། བསྐྱར་འཁོར་རུང་བའི་གད་སྙིགས་དང་བསྐྱར་འཁོར་མི་ རུང་བའི་གད་སྙིགས་རིགས་ངོས་འཛིན། རུལ་རུང་མིན་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་ གཞིགས་པའི་གད་སྙིགས་གཙང་སེལ་བྱེད་ཐབས་སྐོར།

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་ཚན་རིག

སྡེ་ཚན་དང་པོ། སྐྱེ་དངོས་རིག་པ། ༡།

རང་བརྟེན་ཟས་སྦྱོར་དང་གཞན་བརྟེན་ཟས་སྦྱོར་གྱི་ལམ་ནས་རྩི་ཤིང་ལ་དབྱེ་བ་

འབྱེད་ཚུལ་དང༌། རྩི་ཤིང་གི་འོད་སྦྱོར་དང༌།(Photosynthesis) རུལ་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་

དང༌། འབུ་གཟན་རྩི་ཤིང༌། གཞན་བརྟེན་རྩི་ཤིང༌། ལྟོས་རེས་རྩི་ཤིང་(Symbiosis) ༢།

བཅས་ཀྱི་ཟས་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་བཅས་རྩི་ཤིང་གིས་ཟས་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་སྐོར།

སྲོག་ཆགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་གི་ཟས་རིགས་དང་ཟ་སྟངས། མིའི་སོ་དང༌། ལྕེ། མིད་པ།

ཕོ་བ། རྒྱུ་མ་ཆེ་ཆུང་དང་བཅས་པའི་འཇུ་བྱེད་མ་ལག་ཁག་གི་བྱེད་ལས། རྩྭ་གཟན་ སྲོག་ཆགས་དང་གདོད་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཨ་མི་བྷའི་ཟས་རིགས་ནང་འདྲེན་བྱེད་

༣། ༤།

སྟངས་བཅས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཟས་བཅུད་ལེན་སྟངས་སྐོར།

སྐྱེ་ལྡན་གྱིས་དབུགས་འབྱུང་རྔུབ་བྱེད་པའི་དགོས་པ་དང༌། མིའི་དབུགས་འབྱུང་

རྔུབ་ཀྱི་གྲངས་ཚད་དང༌། དབང་པོའི་བྱེད་ལས་དང་བརྒྱུད་རིམ། སྐམ་གཤེར་དུ་ གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་གཞན་གྱིས་དབུགས་འབྱུང་རྔུབ་བྱེད་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་སྐོར།

མི་ལུས་ཀྱི་འཁོར་བསྐྱོད་མ་ལག་གི་གྲུབ་ཆ་ངོས་འཛིན་དང༌། ཁྲག་དང་ཁྲག་རྩ།

ཁྲག་གི་འཁོར་བསྐྱོད་ཀྱི་གནས་ལུགས་མདོར་བསྡུས། སྙིང་གི་བྱེད་ལས། སྙིང་དང་ 101

ཁྲག་རྩ་འཕར་ལྡིང་གི་གྲངས་ཚད་དང་འཇལ་ཚུལ། མཁལ་མ་དང་ལྒང་བུ་སོགས་ཕྱི་ ༥།

འདོར་མ་ལག་གི་བྱེད་ལས། རྩི་ཤིང་གིས་རྫས་བཅུད་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་སྟངས།

མཚན་མེད་སྐྱེ་འཕེལ་དང་མཚན་ལྡན་སྐྱེ་འཕེལ་བཅས་རྩི་ཤིང་གི་སྐྱེ་འཕེལ་རྣམ་

དང༌། ལོགས་སྐྱེ་དང༌། ཐོར་སྐྱེ། སོན་ཐིག་བཅས་མཚན་མེད་སྐྱེ་འཕེལ་གྱི་རྣམ་པ་ མི་འདྲ་བ་ཁག་གི་ངོ་སྤྲོད། འཚོ་བཅུད་རྒྱུད་སྤེལ་(Vegetative Propagation)དང༌། ཕུང་གྲུབ་གསོ་སྐྱོང་(Tissue Culture)སོགས་རྩི་ཤིང་གི་རྒྱུད་སྤེལ་ཐབས་ལམ་སྐོར་

དང༌། སྐྱེ་འཕེལ་གྱི་མཚན་མ་མེ་ཏོག་གི་ཆ་ཤས་དང༌། དེ་དག་གི་བྱེད་ལས། ཟེ་སྦྱོར་ གྱི་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་ཁག་དང༌། ཐིག་ལེ་འདྲེས་སྦྱོར། ས་བོན་དང་འབྲས་བུ། མྱུ་གུ་ བཅས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ། ས་བོན་འགྲེམས་ཁྱབ་བྱེད་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་སྐོར།

སྡེ་ཚན་གཉིས་པ། དངོས་ཁམས་རིག་པ། ༡།

༢། ༣།

ཚ་གྲང་ངོས་འཛིན་དང་ཚ་ཚད་འཇལ་ཐབས། ཚ་འཇལ་ཡོ་ཆས་ཀྱི་རིགས་དང་ལྟ་

སྟངས། ཁྲིད་གཟུགས་དང་ཆོད་གཟུགས་ནང་དྲོད་འཕོ་ཐུབ་མིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས། དྲོད་ ཀྱི་འཕོ་ཚུལ་རྣམ་པ་གསུམ་སྐོར།

འགུལ་བསྐྱོད་ཀྱི་རིགས་དང༌། མགྱོགས་ཚད་ཀྱི་གོ་དོན་དང་འཚོལ་ཐབས་སྤྱི་

འགྲོས། དུས་ཚོད་འཇལ་ཐབས། དུས་ཚོད་དང་མགྱོགས་ཚད་ཀྱི་ཚད་གཞི། བར་ ཐག་དང་དུས་ཚོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མཚོན་པའི་ཐིག་རིས།

གློག་གི་ཚ་འདོན་དང༌། རྫས་འགྱུར། ཁབ་ལེན་གསུམ་གྱི་བྱེད་ནུས་ངོ་སྤྲོད།

༤། འོད་ཀྱི་དྲང་ཐིག་འགུལ་བསྐྱོད་དང༌། ལྡོག་འཕྲོའི་སྣང་ཚུལ། ལྡོག་འཕྲོ་ལས་བྱུང་བའི་ སྣང་བརྙན་འགྲེལ་བརྗོད། ལྡོག་འཕྲོའི་ངེས་སྲོལ་ངོ་སྤྲོད། 102

སྡེ་ཚན་གསུམ་པ། རྫས་སྦྱོར་རིག་པ། ༡།

༢། ༣།

རྩ་རྫས་དང་རྩ་རྫས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ངོ་སྤྲོད། འདུས་རྫས་དང་དེའི་གྲུབ་ཚུལ།

དབྱིབས་དང་རྣམ་པ། ཆེ་ཆུང༌། ཁ་དོག་སོགས་དངོས་པོའི་གཟུགས་འགྱུར་དང༌།

རྫས་འགྱུར་གྱི་གོ་དོན་དང་དཔེ་མཚོན། མཚོན་རྟགས་ཀྱི་ལམ་ནས་རྫས་འགྱུར་གྱི་ བརྒྱུད་རིམ་འབྲི་ཀློག་བྱེད་ཐབས་སྐོར།

སྐྱུར་དང༌། ཚྭ་རྒྱུ། ཚྭ་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གོ་དོན་དང་ཁྱད་ཆོས། རྒྱུན་སྤྱོད་རྫས་

རིགས། ཚྭ་སྐྱུར་སྙོམས་ཚུལ། ངོས་འཛིན་བྱེད་ཐབས། རྒྱུན་ལྡན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་ བེད་སྤྱོད་སྐོར།

སྡེ་ཚན་བཞི་པ། ཁོར་ཡུག་ཚན་རིག ༡།

༢།

འཛམ་གླིང་ནང་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དང༌། ཆུའི་ཕན་ཐོགས། བཏུང་བྱའི་ཆུའི་ཁྱབ་ཚད་

དང་འབོར་ཚད། ས་འོག་ཆུའི་གནས་སྟངས། རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་འཐུང་ཆུ་ བདག་གཅེས་བྱེད་ཚུལ་དང་ཆུ་བེད་སྤྱོད་འོས་འཚམས་བྱེད་ཚུལ་སྐོར།

འགྲོ་བ་མིའི་བྱེད་བབས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་གི་གནས་

སྟངས་སྤྱི་བཤད་དང༌། ཁྱད་པར་ཆུ་དང་རླུང་གི་འབག་བཙོག་གི་འབྱུང་རྐྱེན་དང༌།

དཀའ་ངལ་དེ་རིགས་སྔོན་འགོག་གི་ཐབས་ལམ། བོད་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གནས་ སྟངས། བོད་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཉམས་རྒུད་བྱུང་བ་དེས་འཛམ་གླིང་གི་ཁོར་ཡུག་ལ་ ཤུགས་རྐྱེན་ཅི་ཐེབས་སྐོར།

103

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་ཚན་རིག

སྡེ་ཚན་དང་པོ། སྐྱེ་དངོས་རིག་པ། ༡།

༢། ༣།

ཕྲུ་སློག་དང༌། སོན་འདེབས། ཆུ་འདྲེན། ལུད་རྒྱག བརྔ་རྡུང་སོགས་སོ་ནམ་ལས་

རིགས་ཀྱི་སྤྱིར་བཏང་བརྒྱུད་རིམ་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། སོ་ནམ་ཐོན་རྫས་བདག་གཉེར་ དང་དོ་དམ་བྱེད་ཐབས་སྐོར།

སྲོག་ཆགས་ཕྲ་མོའི་(Microorganisms)གོ་དོན་དང༌། སྡེ་ཚན། གནས་ཡུལ།

རིགས་ཚན་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཕན་གནོད་སྐོར།

ཕྲ་ཕུང་གི་གཞི་རྩའི་སྒྲོམ་གཞི་དང་གྲུབ་ཆ། གསར་རྙེད་བྱུང་ཚུལ། བྱེད་ལས། རྩི་

ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཕྲ་ཕུང་གི་ཁྱད་པར་བཅས་ཀྱི་སྐོར།

༤། སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྐྱེ་འཕེལ་བྱེད་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་ཁག་དང༌། མཚན་ལྡན་དང་

མཚན་མེད་སྐྱེ་འཕེལ་གྱི་གོ་དོན་དང་དཔེ་མཚོན། གྱེས་སྐྱེ་དང་ལོགས་སྐྱེ་སྐོར་གྱི་

༥།

གོ་དོན་དང་དཔེ་མཚོན། མིའི་སྐྱེ་འཕེལ་མ་ལག་གི་གྲུབ་ཆ་དང་བྱེད་ལས།

ན་གཞོན་སྐབས་ཕོ་མོ་སོ་སོའི་ལུས་ཀྱི་འཚར་ལོངས་ལས་བྱུང་བའི་གཟུགས་དང་

སྐད་གདངས་སོགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་དང༌། དེ་དག་གི་འབྱུང་རྐྱེན་སྐུལ་རྒྱུ་ཧར་མོན་ གྱི་བྱེད་ལས། མངལ་ཆགས་སྐབས་ཕོ་མོའི་དབྱེ་བ་ཇི་ལྟར་བྱུང་སྟངས། ན་གཞོན་ཕོ་ མོའི་སྐྱེ་འཕེལ་དབང་པོ་དང་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་བདག་གཅེས་བྱ་ཚུལ་སྐོར།

སྡེ་ཚན་གཉིས་པ། དངོས་ཁམས་རིག་པ།

༡། ཤུགས་ཀྱི་གོ་དོན་དང༌། སྡེ་ཚན། བྱེད་ནུས་བཅས་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། གནོན་ཤུགས་ ཀྱི་གོ་དོན་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་གཤེར་གཟུགས་དང་རླུང་གཟུགས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས། 104

༢། ༣། ༥། ༦།

རླུང་ཁམས་ཁྲོད་རླུང་གི་གནོན་ཤུགས་སྐོར།

བརྡར་ཤུགས་(Friction)ཀྱི་གོ་དོན་དང༌། འབྱུང་རྐྱེན། དབྱེ་བ་མདོར་བསྡུས། ཕན་

གནོད། བརྡར་ཤུགས་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཐབས་སྐོར།

སྒྲའི་བྱུང་ཚུལ་དང་འབྱུང་རྐྱེན། སྒྲའི་འདར་རྒྱ་དང༌། འདར་ཡུན། ཟློས་ཕྱོད། བརྒྱུད་

ལམ། གྲགས་ཚད་དང་སྒྲ་གདངས། སྙན་མི་སྙན། དབང་པོས་ཟིན་པའི་སྒྲ་དང་མ་ཟིན་ པའི་སྒྲ། སྒྲ་འཛིན་དབང་པོ་རྣ་བའི་གྲུབ་ཆ་དང་བྱེད་ལས་སྐོར།

འོད་ཀྱི་འཁྱོག་འཕྲོའི་གོ་དོན་དང། འཇའ་ཤེལ་དང་དྭངས་ཤེལ་བརྒྱུད་ནས་འཁྱོག་

འཕྲོའི་སྣང་ཚུལ་དང་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སྣང་བརྙན་གྲུབ་ཚུལ། དྭངས་ཤེལ་གྱི་སྤྱོད་ སྒོ། མིའི་མིག་གི་གྲུབ་ཚུལ་དང་བྱེད་ལས་མདོར་བསྡུས།

འཇིག་རྟེན་ཁམས་དང་དེའི་གྲུབ་ཆ་དང་བྱུང་ཚུལ་མདོར་བསྡུས། སྐར་སྡེ་དང་དགུ་

ཚིགས། རྒྱུ་སྐར་དང་ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད། རྒྱུ་སྐར་ཕྲ་མོ། སྐར་རྡོ། བཅོས་མའི་འཁོར་ སྐར་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

སྡེ་ཚན་གསུམ་པ། རྫས་སྦྱོར་རིག་པ།

༡། བཀྲག་མདངས་དང༌། གདལ་འགྲེམས།(Malleability) ནར་སྲིང༌།(Ductility) བརྒྱུད་ འཁྲིད།(Conductivity) སྲ་མཁྲེགས་བཅས་ལྕགས་རིགས་དང་ལྕགས་རིགས་མ་

ཡིན་པའི་རྫས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང༌། ལྷད་མེད་ལྕགས་རིགས། ལྕགས་རིགས་བཙོ་སྦྱང་

གི་ཐབས་ལམ། ལྕགས་རིགས་དང་ལྕགས་རིགས་མ་ཡིན་པའི་དངོས་རྫས་ཀྱི་རྫས་ འགྱུར་གྱི་ཁྱད་ཆོས། རྩ་ཆེའི་ལྕགས་རིགས་དང༌། བསྲེས་ལྕགས། ལྕགས་རིགས་ བདག་ཉར་བྱེད་ཐབས་དང་བེད་སྤྱོད་སྐོར།

༢། རྡོ་སོལ་དང་རྡོ་སྣུམ་གྱི་བྱུང་ཚུལ་དང༌། སྡེ་ཚན་དང་ཁྱད་ཆོས། ཐོན་བསྐྱེད་ཀྱི་བརྒྱུད་ 105

རིམ། དྭངས་གསེས་བྱེད་ཐབས་དང་བེད་སྤྱོད། སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གནས་ སྟངས་སྐོར།

༣། མེ་འབར་བའི་ཆ་རྐྱེན་དང༌། འབུད་རྫས། འབར་བའི་ཚ་ཚད། མེ་ལ་བཏང་འཛིན་དང་ མེའི་ཉེན་ཁ་ལས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཉེན་ཁ་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐབས་སྐོར། འབུད་རྫས་ཀྱི་ རིགས་དང་ནུས་ཚད། འབུད་རྫས་གྲོན་ཆུང་བྱེད་ཚུལ།

སྡེ་ཚན་བཞི་པ། ཁོར་ཡུག་ཚན་རིག

༡། རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་ཕན་ནུས་ཐོན་ཚུལ་ དང༌། ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་ལ་བརྟེན་ནས་རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་རྩ་སྟོང་དུ་འགྲོ་

ཚུལ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་དགོས་ པ་དང་ཐབས་ལམ། དེང་དུས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་དང་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་ ༢།

བོད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་ངོ་སྤྲོད།

འཛམ་གླིང་ནང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་དང༌། ས་ཆུ་རླུང་གསུམ་གྱི་སྤུས་ཚད་

ཉམས་ཞན། གོ་ལ་ཚ་འགྱུར། ནགས་ཚལ་ཉམས་ཉེས། རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་རྩ་

སྟོངས་སུ་འགྲོ་བའི་གནས་སྟངས་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་བོད་ཀྱི་རྩ་ཆེའི་རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་

༥་༤

ཆགས་རྩ་སྟོངས་སུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་གནས་སྟངས་དང་འབྱུང་རྐྱེན་སྐོར།

སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག

གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་སྡེ་ཚན་གསུམ་དུ་བགོས་

པ་གཤམ་གསལ།

ཀ རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ། 106

ཁ ས་ཁམས་དང་སྲིད་དོན་ཚན་རིག ག བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ།

འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་བསླབ་གཞི་འཆར་འགོད་བྱེད་སྟངས་ནི། རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་

ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར་བརྒྱ་ཆ་༣༠ དང༌། ས་ཁམས་དང་སྲིད་དོན་ཚན་རིག་སོགས་རྒྱུན་ ཤེས་སྐོར་བརྒྱ་ཆ་༤༠ བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར་བརྒྱ་ཆ་༣༠ བཅས་སུ་འཆར་ འགོད་བྱས་པ་ཡིན།

གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་བྱུང་རབས་དང་གནས་ཚུལ་

བློར་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། མིའི་སྤྱི་ཚོགས་དར་རྒུད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཐོག་རང་སྟོབས་ཀྱིས་ བསམ་གཞིགས་དང་ལེགས་ཉེས་རྣམ་འབྱེད་ཀྱིས་ངོ་སྤྲོད་དང་མཇུག་སྡོམ་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས།

འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་ཆེ་བའི་མང་གཙོ་དང༌། རང་དབང༌།

འདྲ་མཉམ། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང༌། ཞི་བདེ། འཚེ་བ་མེད་པ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ། སྣ་མང་

མཉམ་གནས། རིག་གཞུང་གཅེས་འཛིན་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་གཙོ་གནད་ཅན་རྣམས་འབུར་དུ་ བཏོན་ནས་བསླབ་གཞིར་འགོད་རྒྱུ།

སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཡང་འཛིན་ཁང་ནང་འཆད་འཁྲིད་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར། བྱེད་

སྒོ་དང༌། ཕྱི་བསྐྱོད་ལྟ་སྐོར་སོགས་དངོས་མྱོང་གི་ལས་རིམ་དམིགས་བསལ་གོ་སྒྲིག་ཡོང་ ཐབས་བྱ་དགོས།

རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་དང་བསྟུན་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་ཐོན་

ཁུངས། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་ རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཁག་དང༌། དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་བསླབ་བྱ། དེང་དུས་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ སོགས་ཆེས་ཉག་ཕྲ་བའི་དུས་སྐབས་རིང་བོད་མི་རྣམས་རང་གི་ངོས་འཛིན་དང༌། གནས་ སྟངས། ལས་འགན་བཅས་ངོ་འཕྲོད་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས། 107

གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་གི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་སློབ་གྲྭའི་ནང་ལག་

བསྟར་འཐུས་གཙང་ཡོང་ཐབས་སླད། དགེ་སློབ་གཉིས་ལ་གཞོགས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་ པའི་ཀློག་བལྟའི་དེབ་རིགས་འདང་ངེས་གང་མྱུར་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་བསླབ་གཞི་འཁྲིད་སྟོན་ཆེད་བདུན་རེར་དངོས་

གཞིའི་ཚོགས་ཐུན་༦ ལས་མ་ཉུང་བ་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས་ཤིང༌། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ ཁག་ནི་གཤམ་གསལ།

དང་པོ། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར། ༡།

བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར།

ཀ) གདོད་མའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་བྱུང་འཕེལ་སྐོར།

ཁ) བོད་ཡུལ་ཆགས་ཡུལ་དང་བོད་མི་བྱུང་ཚུལ། གཉའ་ཁྲི་ཡར་སྔོན་གྱི་བོད་དང༌། བོད་ མིའི་འཚོ་གནས་སྐོར།

ག) གཉའ་ཁྲི་ནས་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་བར་གྱི་རྒྱལ་རབས།

ང) གནའ་རབས་བོད་མིའི་རྔོན་རྒྱག་དང༌། ཞིང་འབྲོག་ལས་རིགས། དད་མོས། རིག་ གནས་སྐོར།

ཅ) སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ནས་གླང་དར་མ་བར་གྱི་རྒྱལ་རྒྱུད་དང༌། དེའི་མངའ་ཁུལ་ཁྱབ་ཚད་ དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་གྲགས་ཆེ་བའི་སྐོར།

ཆ) ཆོས་རྒྱལ་ཡབ་མེས་སྐབས་བོད་ཀྱི་ཆས་གོས་དང༌། སྤྱི་ཚོགས། ཁྲིམས་གཞི། ཚོང་ དོན། འཚོ་ཐབས། རིག་གནས། དམག་སྡེ་བཅས་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་གནས་ སྟངས་སྐོར།

108

ཇ) བོད་སིལ་བུའི་དུས་ནས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་བར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང༌། རིག་གཞུང༌། ཆོས་ལུགས། རྒྱལ་ཕྲན། བཟོ་རྩལ་སྐོར།

ཉ) ས་སྐྱ་པ་ནས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་བར་གྱི་སྲིད་སྐྱོང་རྣམས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་བསྐྱངས་ཚུལ་ སྐོར་གནད་བསྡུས།

ཏ) རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ནས་བཅུ་གཉིས་བར་གྱི་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གནད་ བསྡུས།

ཐ) རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་སྐུ་དུས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་ ༢།

འཕེལ་རིམ་གནད་བསྡུས།

རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་སྐོར།

ཀ) གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་གྲུ་དང་ཡུལ་མིའི་སྐོར།

ཁ) གནའ་རབས་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ། ག) ཆོས་རྒྱལ་ཨ་ཤོ་ཀ་དང་གོང་མའི་རྒྱལ་ཁམས།

ང) གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྟ་གྲུབ་དང་སྒྱུ་རྩལ་རིག་གནས།

རྒྱ་གར་གྱི་ཁང་བཟོ་དང༌། དཔེ་དེབ། བཟོ་ཚོང༌། ཞིང་འབྲོག་འཚོ་ཐབས། ཆོས་དད་ དང་ལྟ་གྲུབ། སྤྱི་ཚོགས་བཅས་ཀྱི་གནས་སྟངས་གནད་བསྡུས་ངོ་སྤྲོད།

ཅ) རྒྱལ་ཕྲན་གསར་པ་དང་ལྡི་ལི་ཁ་ཆེའི་རྒྱལ་པོ། ཆ) མུ་གྷལ་གོང་མའི་རྒྱལ་ཁམས།

ཇ) དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཨིན་ཇིའི་བཙན་འཛུལ་དང་འགོག་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྐོར། ཉ) ཨིན་ཇིའི་དབང་སྒྱུར་སྲིད་བྱུས་དང་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར། 109

གཉིས་པ། ཆབ་སྲིད། ༡།

སྤྱིར་བཏང་རྒྱུན་ཤེས།

ཀ) འཛམ་གླིང་ནང་མི་རིགས་དང༌། རིག་གཞུང༌། སྐྱེ་དངོས་སོགས་སྣ་མང་(Diversity) སྐོར་གྱི་ངོས་འཛིན་དང༌། ཕན་གནོད་ཀྱི་བྱེད་ནུས། དབྱེ་འབྱེད་དང་ཕྱོགས་རིས་སྤོང་ བའི་གོ་རྟོགས་སྤེལ་ཐབས་སྐོར།

ཁ) སྲིད་གཞུང་གིས་སྤྱི་མང་གི་ཁེ་ཕན་ཆེད་གཞུང་ལམ་དང༌། ཆུ་གློག སྨན་ཁང་དང་ འཕྲོད་བསྟེན། འགྲིམ་འགྲུལ། བརྡ་འཕྲིན། གསང་སྤྱོད་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྒྲུབ་

པའི་ལས་འགན་ཁག་དང༌། མི་མང་གིས་མཐུན་རྐྱེན་དེ་དག་ལ་ཚུལ་བཞིན་བེད་སྤྱོད་ དང་བདག་གཅེས་བྱ་བའི་འོས་འགན་སྐོར།

ག) གསར་འགྱུར་དང་བརྡ་འཕྲིན་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་དབྱེ་བ་དང༌། བྱེད་ནུས། ལས་འགན། གསར་འགོད་རང་དབང་སྐོར།

ང) སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དགོངས་ བཞེད་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཀྱི་འོས་འགན་ཕྲག་ཏུ་བཞེས་པའི་ལྷག་བསམ་(Universal Responsibility)སྐོར་གྱི་དགེ་ཕན་དང་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་གནད་བསྡུས།

ཅ) སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་གྷན་དྷི་དང༌། མཱར་ཊིན་ལུ་ཐར་ཀིན། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་བཅུ་

བཞི་པ་ཆེན་པོ་བཅས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་སྙིང་ དོན་དང་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་གནད་བསྡུས།

ཆ) བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་ཐབས་སླད་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་

བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་དགོངས་གཞིའི་སྙིང་དོན་ངོ་སྤྲོད་གནད་ བསྡུས།

110

༢།

ཀ) ཁ)

བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་སྒྲོམ་གཞི་ངོ་སྤྲོད།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་སྐོར།

ག ) བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བྱུང་རབས་དང་དང་བཅའ་ཁྲིམས་སྙིང་དོན།

ང) བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཁྲིམས་བཟོ་དང༌། འཛིན་སྐྱོང༌། ཁྲིམས་བཤེར་བཅས་ཀྱི་བརྒྱུད་ ཅ) ༣།

ཀ) ཁ)

ག) ང)

རིམ་རགས་བསྡུས།

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མི་འབོར་དང༌། ཤེས་ཡོན། འཚོ་ཐབས། འཕྲོད་བསྟེན་སོགས་

ཀྱི་འཕེལ་རིམ་དང་གནས་བབ། རྒྱ་གར་གྱི་ཆབ་སྲིད།

སྲིད་གཞུང་གི་གོ་དོན་དང་མང་གཙོའི་གཞུང་གི་གྲུབ་ཆའི་སྐོར།

རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་བྱུང་རིམ་དང་སྙིང་དོན་ངོ་སྤྲོད།

མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་བྱུང་རིམ་དང་བྱེད་ནུས། ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་གནད་

བསྡུས།

གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་(པན་ཅཡ་ཏི། རཱཅ)འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་སྐོར།

ཅ) གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་གོ་དོན་དང༌། ནང་གསེས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ ཆ)

གནས་སྟངས་སྤྱི་དང་དེས་རྒྱ་གར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཕན་གནོད་ཅི་ཡོད་སྐོར།

དབུལ་ཕོངས་དང༌། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག ས་ཁུལ་གྱི་ཕྱོགས་རིས། ཕོ་མོ་དང་

རིགས་རུས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད། ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས། ཡིག་རྨོངས། མི་འབོར། འཐུང་ཆུ། སྤྱི་མང་འཕྲོད་བསྟེན་སོགས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཁག་ངོས་འཛིན་དང༌། དེ་ དག་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས།

111

གསུམ་པ། ས་ཁམས་རིག་པ། ༡།

ཀ) ཁ)

སྤྱིར་བཏང་རྒྱུན་ཤེས།

སའི་གོ་ལའི་འཁོར་བསྐྱོད་དང༌། འཕྲེད་ཐིག་དང་གཞུང་ཐིག ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བའི་ཆུ་

ཚོད་བརྩི་ཚུལ། ཉིན་མཚན་དང་དུས་ཚིགས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ།

ས་ཁྲའི་གོ་དོན་དང༌། སྡེ་ཚན། ཕན་ཐོགས་བཅས་ངོས་འཛིན་དང༌། ས་ཁྲ་མི་འདྲ་བ་

བལྟ་ཀློག་བྱ་ཚུལ།

ག) སའི་གོ་ལའི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ངོ་སྤྲོད།

ང) སའི་གོ་ལའི་ནང་རོལ་གྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང༌། སའི་གོ་ལའི་ཕྱི་ནང་གི་འགྱུར་ལྡོག་སྐོར། ཅ)

ཆ) ཇ) ཉ) ཏ)

སའི་གོ་ལའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས། བཟོ་གྲྭ་དང་གཏེར་རྫས། མི་དང་རང་བྱུང་ནུས་

ཁུངས་སྐོར།

འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་དང་དེར་གདོང་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས།

རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་དང་མིས་བཟོས་པའི་གནོད་འཚེ་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་རྐྱེན་དང༌།

མྱུར་སྐྱོབ། སྔོན་འགོག གྲ་སྒྲིག་བཅས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་སྐོར།

སའི་གོ་ཀའི་གནམ་གཤིས་དང༌། ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བའི་གནམ་གཤིས་གནས་སྟངས་

སྐོར།

རྩྭ་ཐང་དང་ནགས་ཚལ། རྩྭ་ཐང་བྱེ་འགྱུར་སྐོར།

ཐ)

གོ་ལ་ཚ་འགྱུར་གྱི་དཀའ་ངལ་དང་དེར་གདོང་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར།

ཀ)

བོད་ཀྱི་ཆགས་ཚུལ་དང༌། གྲོང་ཁྱེར། དགོན་སྡེ། རི་ཆུ། ཐོན་ཁུངས། འགྲིམ་འགྲུལ་

༢།

བོད་ཀྱི་ས་ཁམས་དང་ཁོར་ཡུག་སྐོར། 112

ཁ)

ག) ང)

༣།

ཀ)

སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ས་ཁྲ་དང་འབྲེལ་ངོ་སྤྲོད་གནད་བསྡུས། བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་ལས་རིགས་དང་འཚོ་ཐབས་སྐོར།

བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་ཛ་དྲག་རང་བཞིན་དང་གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་

སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྐོར།

བོད་ཀྱི་རྩ་ཆེའི་རི་དྭགས་དང་ཐོན་ཁུངས་སྐོར། རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁམས་དང་ཁོར་ཡུག་སྐོར།

ང་ཚོའི་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་དང་དབུས་སྐྱོང་ས་ཁུལ། ས་

ཁུལ་མི་འདྲ་བའི་དམིགས་བསལ་ཁྱད་ཆོས་སྐོར།

ཁ) རྒྱ་གར་གྱི་ས་བབ་ཆགས་ཚུལ་དང་རི་ཆུ་གྲགས་ཅན། གནམ་གཤིས་གནས་སྟངས་ ག)

༥་༥

དང་འབྱུང་རྐྱེན་སྐོར།

རྒྱ་གར་གྱི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང༌། བཟོ་ཞིང་ཐོན་ཁུངས། འགྲིམ་འགྲུལ་སོགས་

ཀྱི་གནས་སྟངས།

འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།

དེང་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་དང་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་པའི་རླུང་འཚུབ་

ཤུགས་ཆེར་ལྡང་བཞིན་པའི་གནས་སྟངས་འོག མིའི་རང་བཞིན་གྱི་ཟས་སྤྱོད་དང༌། རང་བྱུང་ དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་ལས་བྱུང་བའི་ནད་ཡམས་དང༌། སེམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་

སྣ་ཚོགས་སྔོན་འགོག་དང་སེལ་ཐབས་ཆེད་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྒོམ་བཟླས་དང༌། དབུགས་སྦྱོང༌། ཁྲུས་རིགས། སྐུ་མཉེ། བྱུག་པ་སོགས་རང་བྱུང་ངམ་རང་བཞིན་གྱི་བཅོས་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། 113

དེ་བཞིན་ཉིན་ཞག་ཕྲུགས་གཅིག་གི་འགྲོ་འཆག་ཉལ་འདུག་དང༌། ལས་རྩོལ། ཀུན་སློང་

དང་ཟས་སྤྱོ ད ་བསྟེ ན ་ཚུལ་སོ ག ས་འཕྲོད་བསྟེ ན ་དང་མཐུན་པའི ་ གོ མ ས་གཤི ས ་བཟང་པོ ་ འཇགས་ཐབས་ཀྱི་རྒྱུན་ཤེས་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

སློ བ ་ཕྲུག་རྣམས་དུས་གསེ ང་སྐབས་སུ་བག་མེ ད ་ཀྱི ་ གཤི ས ་སྤྱོད ་ངན་གོ མ ས་སུ་མི ་

འགྲོ་ཆེད། སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་ཕྲུག་གི་ལོ་ན་དང་ས་གནས་སོ་སོའི་མཐུན་རྐྱེན་ལ་གཞིགས་ པའི་ལུས་སྦྱོང་གི་ཡོ་ཆས་དང་ཆ་རྐྱེན་འདང་ངེས་བསྐྲུན་དགོས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ད་ཡོད་ རྩེད་ཆས་དང་མཐུན་རྐྱེན་རྣམས་བཀོལ་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱེད་པ། རྩལ་འགྲན་དང་རྩེད་མོའི་ རིགས་དོན་སྙིང་ལྡན་ཞིང་སྤྲོ་བ་འདྲེན་པ་བཅས་དགོས།

སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་ཕྲུག་བུ་མོ་རྣམས་ལ་དམིགས་བསལ་འོས་འཚམས་ཡོད་པའི་ལུས་

སྦྱོང་གི་མཐུན་རྐྱེན་མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོའི་རིགས་སློབ་ཕྲུག་བུ་དང་བུ་མོ་

དོ་མཉམ་དགོས་པ་མ་ཟད། བུ་མོ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་སྦྱོང་དང་འཕྲོད་བསྟེན་ཐོག་དམིགས་བསལ་ ཐུགས་སྣང་དགོས་རྒྱུ།

ལུས་རྩལ་རྩེད་འགྲན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ནི་རྒྱལ་ཕམ་གྱི་ཆེད་དུ་མ་ཡིན་པར། མིའི་ལུས་

ཕུང་གི་བྱེད་ནུས་གོང་ནས་གོང་དུ་སྤེལ་རྒྱུ་དང༌། ཚོགས་སྡེའམ་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ཚུན་མཛའ་

མཐུན་གོང་སྤེལ། ཞི་བདེ། མཉམ་འབྲེལ་བཅས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་སྟབས། དུས་རྒྱུན་རྩེད་འགྲན་སྐབས་རྩལ་འགྲན་གྱི་སྒྲིག་ཁྲིམས་བརྩི་སྲུང་ཡོང་བར་དམིགས་བསལ་

ཤུགས་སྣོན་གྱིས་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ནས་སྤྱི་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་བཀུར་ཡོང་བའི་གོམས་གཤིས་ བཟང་པོ་འཇགས་ཐབས། འཚེ་བ་དང་དྲག་ཤུགས་ཀྱི་ཀུན་སྤྱོད་གཏན་དུ་སྤོང་བ། རྒྱལ་ཕམ་

གང་བྱུང་ཡང་རང་ཉིད་དང་ཕ་རོལ་ཐོག་ངོས་འཛིན་དང་རྣམ་འགྱུར་ཡང་དག་སྟོན་པ། རྩེད་ འགྲན་ནང་ཞུགས་མཁན་ཡོངས་ཀྱི་ཆེ་མཐོང་ལ་བརྩི་བཀུར་དང༌། རྩེད་འགྲན་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ དང་འབད་རྩོལ་ལ་བསྔགས་བརྗོད་དང་ཡི་རང་བཅས་རྩེད་འགྲན་གྱི་གཞི་རིམ་དམིགས་ཡུལ་ 114

ཁག་ལེགས་འགྲུབ་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས།

འཕྲོད་བསྟེ ན ་དང་ལུས་སྦྱོ ང ་བསླབ་གཞི ་ འཁྲི ད ་སྟོ ན ་ཆེ ད ་བདུན་རེ ར ་དངོ ས ་གཞི འི ་

ཚོགས་ཐུན་༢ ལས་མ་ཉུང་བ་དགོས་པའི་ཁར། སྔ་དགོང་སོགས་ཀྱི་དུས་ཚོད་གང་མང་གོ་ སྒྲིག་བྱ་དགོས། ནི།

གཞི་རིམ་བར་མའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་གི་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ཁག་

¾¾ རྒྱུན་གཏན་ཟས་སྤྱོད་བསྟེན་ཚུལ་འཕྲོད་བསྟེན་དང་མཐུན་པ་ཡོང་སླད། དུས་རྒྱུན་འགྲོ་ འཆག་ཉལ་འདུག་གི་སྤྱོད་ལམ་ཚུལ་མཐུན་ཡོང་ཐབས་དང༌། བཟའ་བཏུང་སྤྱོད་སྟངས།

ཟས་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བཅུད་དང་བྱེད་ནུས། ཟས་སྤྱོད་ཚུལ་བཞིན་མ་བསྟེན་པའམ། མྱོས་

རྫས་དང་སྟོབས་སྨན་སོགས་དུས་གཏན་དུ་སྤོང་ཐབས་སློབ་སྟོན་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་ ཕྲུག་ཚོའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་དང༌། མི་སྒེར་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་གོམས་གཤིས་ ཡར་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ལུས་ཕུང་བདེ་ཐང་ཡོང་སླད། ཞོགས་པའི་དུས་སུ་སློབ་ཕྲུག་གི་འཚར་ ལོངས་ལ་ཕན་པའི་ལུས་སྦྱོང་འོས་འཚམས་རེ་ཆག་མེད་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

¾¾ སློབ་གྲྭའི་དུས་གསེང་རྣམས་སུ་སློབ་མ་ཚོའི་སེམས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་སེལ་སླད་སྤྲོ་

སྣང་ལྡན་པའི་ལུས་སྦྱོང་དང༌། འགུལ་བསྐྱོད། རྩེད་རིགས་སོགས་གང་མང་གོ་སྒྲིག་བྱ་ དགོས།

¾¾ མིའི་ལུས་ཕུང་གི་བྱེད་ནུས་ཡོངས་རྫོགས་འདོན་སྤེལ་བྱ་ཆེད། དབང་པོ་དང་གཟུགས་

ཕུང་འགུལ་རྩོལ་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་བྱེད་ནུས་དང༌། ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོའི་རིགས་ རྣམས་རྨང་གཞི ་ ནས་བཟུང་མཐོ ་ རི མ ་བར་གོ མ ་པ་རི མ ་བགྲོ ད ་ཀྱི ས ་འཁྲི ད ་སྟོ ན ་བྱ་ དགོས།

115

¾¾ ལུས་སྦྱོང་དང་རྩེད་མོ། རྩེད་འགྲན་བཅས་ནི་ལུས་ཀྱི་རྩོལ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཙམ་དུ་མ་

ཟད། སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་གནས་ཚུལ་ངོས་འཛིན་དང༌། དབྱེ་ཞིབ། ཐག་གཅོད་བཅས་ཀྱི་

བསམ་བློའི་ནུས་པ་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པའི་སྦྱོང་བརྡར་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པར་བརྟེན། དུས་རྒྱུན་ སློབ་སྟོན་སྐབས་སུ་དམིགས་ཡུལ་དེ་དག་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས།

¾¾ སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཀྱི་ལུས་སེམས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་བྱེད་སྒོའི་སྐབས་སུ་དེང་རབས་ཀྱི་ ཐབས་ལམ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལས་བྱུང་བའི་སྒོམ་བཟླས་

དང༌། ཡོག དབུགས་སྦྱོང༌། ཁྲུས་རིགས། སྐུ་མཉེ། བྱུག་པ་སོགས་རང་བྱུང་ངམ་རང་ བཞིན་གྱི་བཅོས་ཐབས་རྣམས་གལ་གནད་ཆེན་པོར་བརྩིས་ཏེ་སློབ་སྟོན་བྱ་དགོས།

¾¾ ལུས་སྦྱོ ང ་དང་རྩེད་མོ ས ་གཙོ ས ་པའི ་ དུས་རྒྱུན་འགུལ་བསྐྱོ ད ་སྐབས་རྨས་སྐྱོ ན ་མི ་

འབྱུང་བའི་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐབས་ལམ་སྟོན་གནད་སྨིན་བྱེད་པ་དང་འབྲེལ། རྨས་སྐྱོན་ བྱུང་སྐབས་མྱུར་མགྱོགས་བཅོས་ཐབས་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་དང་ལག་ལེན་སློབ་སྟོན་བྱ་ དགོས།

¾¾ གཞི་རིམ་བར་མའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་སློབ་ཚན་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་སྐབས། དུས་

ཚོད་ཐུང་ངུ་ཞིག་གི་ནང་སློབ་ཕྲུག་སོ་སོའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་གནས་ཚད་ལ་ཆ་འཇོག་མི་

བྱེད་པར། རྒྱུན་མཁོའི་ཤེས་བྱ་དང་ལག་ལེན་གྱི་ནུས་རྩལ། དུས་རྒྱུན་གྱི་སྤྲོ་བ་དང་ འཛུལ་ཞུགས་སོགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་རྒྱུན་བསྟུད་ཀྱིས་རྟོག་ཞིབ་བྱ་བའི་རྩ་དོན་དམ་ འཛིན་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་བསླབ་གཞིའི་ནང་

དོན་གཤམ་གསལ།

116

ཀ)

༡།

༢། ༣།

༤། ༥།

༦།

ཁ)

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།

རྣལ་འབྱོར་གྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལས་སྔ་མ་བཞི་ངོ་སྤྲོད།

གོ་དོན་འགྲེལ་བཤད།

སྤང་བྱ།(ཡམ) ཁྲིམས།(ནི་ཡམ) ལུས་སྦྱོང༌།(ཨ་སན) དབུགས་སྦྱོང་།(པྲན་ཡམ)

བཅས་སྐོར་སློབ་སྟོན་དང་སྦྱོང་བརྡར་བྱ་རྒྱུ།

དབུགས་སྦྱོང་སྐབས་ཀྱི་འཛེམ་བྱ་དང་མན་ངག་སློབ་སྟོན།

ཕྱི་ནང་གི་ལུས་རྩལ་ཚོགས་སྡེ་དང༌། སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གི་བསྡུས་མིང་ངོ་སྤྲོད།

འགུལ་བསྐྱོད་སློབ་སྟོན་(Movement Education)དང་མཉམ་འབྲེལ་སྦྱོང་

བརྡར།ས(Co-ordination Development) སྤྲོ་གསེང་གི་བྱེད་སྒོ་གཞན།

མི་སྒེར་གྱི་བདེ་ཐང་དང་འཕྲོད་བསྟེན་སྐོར།

༡།

གོ་དོན་འགྲེལ་བརྗོད།

༣།

ངལ་གསོ་དང་གཉིད་ཉལ་བའི་དགོས་གལ་ངོ་སྤྲོད།

༥།

མིའི་ཀླད་པའི་ཆ་ཤས་དང་བྱེད་ལས་གཙོ་བོ་ངོ་སྤྲོད།

༢། མི་སྒེར་གྱི་བདེ་ཐང་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཞིབ་ཕྲའི་ནང་དོན་སློབ་སྟོན། ༤། ༦།

ག)

ལུས་ཕུང་དང་དབང་པོའི་བྱེད་ལས་ངོ་སྤྲོད།

མིའི་གཟུགས་པོའི་ཆ་ཤས་གཞན་དང༌། དེ་དག་གི་བྱེད་ལས་ངོ་སྤྲོད། ལུས་སྦྱོང༌།

117

༡། དབང་ཤེས་དང་འགུལ་བསྐྱོད་སྐྱེན་པོ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར། ༢། པུས་མོ་དང་བརླ་རྐང་གི་འགུལ་བསྐྱོད་སྦྱོང་བརྡར། ༣། རྐང་ལག་བཞིའི་ཐོག་འགྲོ་བསྐྱོད་སྦྱོང་བརྡར། ༤། ང)

ཀ)

སྒལ་ཚིགས་ཀྱི་ལུས་སྦྱོང༌།

ལུས་རྩལ་དང་རྩེད་མོའི་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད།

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།

གོ་དོན་ངོ་སྤྲོད།

༡། མི་སྒེར་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན།

གོ་དོན་དང༌། ཁྱབ་ཚད། ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་དང་དབང་པོ་སོ་སོར་བདག་གཅེས་བྱེད་ ཚུལ་སྐོར།

༢། ལུས་སྦྱོང་གི་སློབ་སྟོན།

ཁ)

གོ་དོན་དང༌། གལ་ཆེའི་རང་བཞིན། ལུས་སྦྱོང་གི་ཁེ་ཕན་སོགས་ངོ་སྤྲོད།

འཕྲོད་བསྟེན་དང་ཁོར་ཡུག་སྐོར།

༡། རང་ཉིད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཁོར་ཡུག་སྐོར།

༢། གསང་སྤྱོད་ཚུལ་བཞིན་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཚུལ་སྐོར།

༣། གད་སྙིགས་རགས་པས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་ཚུལ་སྐོར། 118

ག)

ནད་ཡམས།

༡། རྒྱུན་ལྡན་ནད་ཡམས་རིགས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང༌། འགོས་ནད་དང་འགོས་ནད་མིན་པའི་ རིགས་ངོ་སྤྲོད།

ང) བདེ་འཇགས་དང་མྱུར་སྐྱོབ།

༡། གོ་དོན་དང༌། དམིགས་ཡུལ། བྱེད་ཐབས། དུས་རྒྱུན་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་སྐབས་མྱུར་སྐྱོབ་

ཅ)

བྱེད་ཐབས།

སྒྲིག་ཁྲིམས་ངོ་སྤྲོད།

༡། ས་གནས་སོ་སོའི་དམིགས་བསལ་ལུས་རྩལ་སྐོར་གྱི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ངོ་སྤྲོད། ༢། ཡོངས་ཁྱབ་རྩེད་འགྲན་ཁག་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་དང་འཇལ་ཚད་ངོ་སྤྲོད།

༣། རྒྱུན་སྤྱོད་ལུས་རྩལ་སྐབས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་དང་ནུས་རྩལ་གོང་སྤེལ།

༤། ལུས་རྩལ་དང་རྩེད་རིགས་གཞན་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་ལུས་སེམས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ངོ་སྤྲོད།

ཆ)

རྣལ་འབྱོར་གྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལས་ཕྱི་མ་བཞི་ངོ་སྤྲོད།

༡། ཡོ་གའི་ཕན་ཡོན་དང༌། རྩེད་སྟངས་རྣམ་པ་མཐའ་མ་བཞི་ངོ་སྤྲོད།

༢། དབང་པོའི་སྒོ་སྡོམ་ཚུལ་(པྲཧྱཧར)་དང༌། འཇོག་སྒོམ།(ད་རན)། བསམ་གཏན།(དྱན)། ཏིང་ངེ་འཛིན་(སཱ་མ་དི་)བཅས་ཡོ་གའི་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་བྱ་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྱོང་བརྡར།

119

ཀ)

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང༌།

འཕྲོད་བསྟེན་ཤེས་བྱ།

༡། ཟས་བཅུད་མ་འདང་བའི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད། ༢། ཟས་བཅུད་མ་འདང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྐོར།

༣། ཟས་བཅུད་མ་འདང་བའི་མཇུག་འབྲས། ༤། ཟས་བཅུད་དོ་མཉམ་པའི་བཟའ་བཅའ། ཁ)

༥། ཟས་བཅུད་དོ་མཉམ་པའི་བཟའ་བཅའ་འདེམས་ཚུལ། སྲོལ་རྒྱུན་ལུས་སྦྱོང༌།

༡། རྣལ་འབྱོར་གྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་ཉམས་ལེན་ཚད་ལྡན་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་སློབ་སྟོན་དང་སྦྱོང་ བརྡར།

༢། སེམས་ཞི་བར་བཅོས་ཐབས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྒོམ་བཟླས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་སྟབས་བདེ་གང་ རུང་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྱོང་བརྡར།

༣། ལུས་ངལ་གསོ་བའི་སྒོམ་དང་སྐུ་མཉེ་ཡི་ཐབས་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར།

ག)

ལུས་སྦྱོང་སློབ་སྟོན།

༡། འགུལ་བསྐྱོད་སློབ་སྟོན་དང༌། དབང་པོ་དང་ཤ་གནད་འགུལ་རྩོལ་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་སྦྱོང་ བརྡར་རིམ་ཅན་དུ་བྱ་རྒྱུ།

༢། ལུས་རྩལ་སྐབས་རྨས་སྐྱོན་འགོག་ཐབས་སླད་མཐུན་རྐྱེན་བཀོལ་སྤྱོད། རྩེད་ཐང་

སྙོམས་བཟོ། ལུས་རྩལ་གྱི་སྟ་གོན་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་བྱེད་སྒོ་གོ་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ 120

ང)

བཅས་ངོ་སྤྲོད།

སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་སྒེར་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན།

༡། སྤྱི་ཚོགས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་དཀའ་ངལ་དང༌། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཁག

༢། སྤྱི་ཚོགས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་དཀའ་ངལ་སྔོན་འགོག་དང་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཐབས།

༣། མི་སྒེར་གྱི་ལུས་སེམས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་སྐོར་དང༌། དེ་འབྲེལ་ཁྱིམ་ཚང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན།

ཅ)

༤། ཐ་མག་དང་མྱོས་རྫས་ཀྱི་ཉེས་དམིགས་གསལ་བཤད་དང་གོ་རྟོགས་སློབ་གསོ།

ལུས་རྩལ་དང་རྩེད་མོའི་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་ངོ་སྤྲོད།

༡། མཆོང་རྒྱུག་འཕེན་གསུམ་གྱིས་གཙོས་པའི་སྤྱིར་བཏང་ལུས་རྩལ་རིགས་ཀྱི་སྒྲིག་ ཁྲིམས་དང༌། འཇལ་ཚད། ཐབས་རྩལ་སོགས་རྒྱུན་ཤེས་སློབ་སྟོན།

༢། ཨོ་ལིམ་པིཀ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་མོ་གྲགས་ཅན་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཁྱད་ཆོས་གནས་

༥་༦

སྟངས་ངོ་སྤྲོད།

ཟློས་གར།

ཟློས་གར་ནི་གླུ་གཞས་དང༌། བྲོ་གར། རོལ་དབྱངས་སོགས་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁོངས་

སུ་འདུས་ཤིང༌། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ནི་སྔོན་ བྱུང་གཏམ་རྒྱུད་དང་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་ནང་གསལ་བའི་མི་སྣ་དང་ལྷ་འདྲེ་སོགས་མཚོན་པའི་

གཟུགས་སུ་བྱས་ཏེ་གླུ་ལེན་པ་དང་བསམ་པའི་རྣམ་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ལ་ལད་ཟློས་ཀྱི་གར་ བྱེད་པ་ལ་ཟློས་གར་ཞེས་གྲགས་ཤིང༌། མི་རིགས་ཀྱི་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་རྒྱུན་འཛིན་དང་ 121

དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་བྱེད་ནུས་ཁྱད་པར་ཅན་ལྡན་ཡོད།

གཞི་རིམ་བར་མའི་ཟློས་གར་བསླབ་གཞིའི་ནང་སྐབས་བབ་བྱིས་པའི་མོས་ཁམས་དང་

འཚམས་པའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ནང་མ་སྟོད་གཞས་དང༌། གར་གླུ། བྲོ་གར། གཏམ་རྒྱུད།

རྣམ་ཐར་ཁག་དང༌། ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཟུར་འདོན་བཅས་ངོ་སྤྲོད་དང་འཁྲབ་ཁྲིད་བྱས་པ་ བརྒྱུད། སློབ་མ་ཚོར་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཐོག་དགའ་སྤོབས་བསྐྱེད་པ་

དང༌། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གཞུང་དང་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་རྒྱུན་འཛིན་དར་ སྤེལ་གཏོང་བའི་བྱེད་ནུས་འདོན་སྤེལ་བྱ་དགོས།

ཟློས་གར་གྱི་བསླབ་གཞི་འཁྲིད་སྟོན་ཆེད་བདུན་རེར་དངོས་གཞིའི་ཚོགས་ཐུན་༢ ལས་

མ་ཉུང་བ་དགོས་པའི་ཁར། སྔ་དགོང་དང་དུས་ཆེན་སོགས་སུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་འཁྲབ་སྟོན་གྱི་ གོ་སྐབས་གང་མང་བསྐྲུན་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་ཟློས་གར་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ཁག་ནི་གཤམ་གསལ།

¾¾ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ནང་མ་དང་སྟོད་གཞས། ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་གཞུང་གི་ཁྱད་ཆོས་ ངོ་སྤྲོད་དང་དེ་དག་ལས་ལེའུ་རེ་ཟུར་འདོན་གྱི་འཁྲབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་གླུ་གར་དང་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་རྣམས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་བར་བརྟེན། དེ་དག་གི་སློབ་སྦྱོང་དང་འཁྲབ་སྟོན་སྐབས་བསྲེས་ལྷད་དང་ བཟོ་བཅོས་སོགས་ནམ་ཡང་མི་བྱེད་པར་དམིགས་བསལ་ཐུགས་གཟབ་དགོས་རྒྱུ།

¾¾ སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་དགའ་མོས་དང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་གཞིར་བཟུང་སློབ་སྟོན་འོས་

འཚམས་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཁོ་ཚོ་ཟློས་གར་ཐོག་དགའ་ཞེན་གྱི་བློ་གོང་སྤེལ་དང༌། རང་

གི་ཁྱད་ནུས་རྩལ་འདོན་བྱ་བའི་གོ་སྐབས་དང་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་ཏེ་རིགས་གཅིག་རྐང་ འཛིན་ཐོག་བསྐྱོད་ཐུབ་པའི་ལམ་སྟོན་བྱ་དགོས། 122

¾¾ བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་རྒྱུན་འཛིན་དང་ཡ་རབས་བསླབ་ བྱ་སྤྲོད་ཐབས་སླད་སློབ་གྲྭའི་ནང་དུས་རྒྱུན་དུ་དགོད་བྲོ་གཏམ་གླེང་དང་གཏམ་བརྗོད་ ཐུང་ངུ་སོགས་གང་མང་གོ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ བརྙན་འཕྲིན་བརྒྱུད་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་རིས་མེད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གཞས་སྣ་དང་ཞབས་ བྲོ་གྲགས་ཅན་ཁག་ལ་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ། སྦྱོང་བའི་གོ་སྐབས་དང་ཆ་རྐྱེན་གང་ལེགས་ བསྐྲུན་ཏེ། སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཉམས་འགྱུར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བོད་ཀྱི་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་

རྩལ་མྱོང་རྒྱུས་ཐོབ་པ་བརྒྱུད། བོད་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཐོག་དགའ་སྤོབས་བསྐྱེད་ ཐབས་བྱ་དགོས།

¾¾ དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་གནའ་དེང་གི་གླུ་གཞས་དང་ཞབས་བྲོའི་རིགས་འཁྲིད་སྟོན་ དང་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་པ་མ་ཟད། གཞས་ཚིག་གི་ནང་དོན་རྣམས་བློ་ངེས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ དུས་རྒྱུན་སློབ་གྲྭའི་མཛད་སྒོ་དང༌། དུས་ཆེན་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་སློབ་ཕྲུག་གང་མང་

ལ་གླུ་གཞས་དང་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་སྟོན་གྱི་གོ་སྐབས་བསྐྲུན་ཏེ། ཁོ་ཚོར་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བྱ་ བར་དགའ་ཞེན་དང་གདེང་སྤོབས་བསྐྱེད་ཐབས་བྱ་དགོས།

¾¾ སློབ་ཕྲུག་སོ་སོའི་འདོད་མོས་དང༌། རྣམ་དཔྱོད་འདོན་སྤེལ་བྱ་ཆེད་གླུ་གཞས་དང༌། བྲོ་ གར། རོལ་ཆ་སོགས་འཁྲབ་སྟོན་གྱི་གོ་སྐབས་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་བོད་ཀྱི་རོལ་ཆ་ཁག་གི་ཁྱད་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་དང་རོལ་ཆ་གཙོ་གྲས་

ཁག་སློབ་ཁྲིད་བྱས་པ་བརྒྱུད། རང་མོས་རོལ་ཆ་གང་རུང་ཞིག་འབུད་རྡུང་དཀྲོལ་ གསུམ་བྱང་རྩལ་ལྡན་པ་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས།

¾¾ གཞས་ཀྱི་དབྱངས་རྟ་རྣམས་སློབ་ཁྲིད་བྱས་པ་བརྒྱུད་སློབ་ཕྲུག་རང་ངོས་ནས་དབྱངས་ རྟ་འབྲི་ཀློག་ཐུབ་པ་དང་གདངས་དབྱངས་གསར་རྩོམ་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱ་རྒྱུ། 123

¾¾ སློབ་ཕྲུག་ཚོར་གུང་གསེང་དང་སྟབས་བསྟུན་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕ་མའམ་གྲོང་མི་རྒན་རབས་ མདུན་ནས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་སོ་སོའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གཞས་སྣ་གསར་སློབ་ལ་སྐུལ་འདེད་ བྱ་དགོས།

¾¾ བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་གླུས་གཙོས་པའི་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་ཡོད་གཞས་སྣ་ཁག་གི་ གདངས་དབྱངས་དང་ཚིག་དོན་འཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པ་དང༌། གཞས་ཚིག་དང་གདངས་ དབྱངས་ལ་སྣང་ཆུང་བཅོས་ལྷད་མི་ཡོང་བའི་སློབ་སྟོན་བྱ་རྒྱུ།

¾¾ གཞི་རིམ་བར་མའིཟློས་གར་སློབ་ཚན་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་སྐབས། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གླུ་ གཞས་དང་བྲོ་གར་རིགས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་སྐོར་གྱི་རྒྱུན་ཤེས་

དང་ལག་ལེན་གྱི་ནུས་རྩལ། དུས་རྒྱུན་གྱི་སྤྲོ་བ་དང་འཛུལ་ཞུགས་སོགས་ཕྱོགས་ ཡོངས་ལ་རྒྱུན་བསྟུད་ངང་རྟོག་ཞིབ་བྱ་དགོས།

གཞི་རིམ་བར་མའི་འཛིན་རིམ་སོ་སོའི་ཟློས་གར་བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་གཤམ་གསལ།

༡། ༢།

༣།

༤། ༥།

འཛིན་གྲྭ་དྲུག་པའི་ཟློས་གར།

བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་དང༌། གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་གླུའི་གདངས་

དང༌། ཚིག་དོན་སློབ་འཁྲིད།

སློབ་གྲྭ་སོ་སོའི་སློབ་གཞས་གཏོང་སྟངས་ཚད་ལྡན་སློབ་སྟོན་བྱ་རྒྱུ། དགའ་བསུའི་གཞས་དང་སྒྲ་གདངས།

སྒྲ་གདངས་ཀློག་སྟངས་དང༌། བོད་ཀྱི་རོལ་ཆ་ངོ་སྤྲོད། རྒྱུན་སྤྱོད་རོལ་ཆ་གང་རུང་

སྦྱོང་བརྡར།

ནང་མ་དང་སྟོད་གཞས་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའི་རོལ་ཆ་སྦྱོང་བརྡར། 124

༥། ༦།

༡། ༢།

༣།

༤། ༥།

༦།

ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་དགའ་གཞས་སྐྱ་རེངས་དང་པོ་ལྟ་བུའི་འཁྲབ་གཞས་གཅིག་

བསླབ་རྒྱུ།

མཉམ་གཞས་འདྲ་མིན།

འཛིན་གྲྭ་བདུན་པའི་ཟློས་གར།

བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་དང༌། དུས་ཆེན་དང་དུས་དྲན་ཁག་གི་གཞས་སྣ་

ཁྲིད་སྦྱོང༌།

རུ་སྒྲིག་རྔ་གླིང་སྦྱོང་བརྡར།

བོད་ཀྱི་ཆས་གོས་དང་གྱོན་སྟངས་ངོ་སྤྲོད།

ནང་མ་དང་སྟོད་གཞས་ཀྱི་གདངས་དབྱངས་དང་རོལ་ཆ་འབུད་དཀྲོལ།

བོད་ཀྱི་ཡ་རབས་གོམས་གཤིས་དང་བཟང་པོའི་བསླབ་བྱ་དང་འབྲེལ་བའི་དགོད་

བྲོའི་གཏམ་གླེང་དང༌། གཏམ་བརྗོད། འཁྲབ་གཞས་སོགས་གང་མང་ཁྲིད་སྦྱོང་དང་ འཁྲབ་སྟོན།

ལྷ་མོའི་ཟློས་གར་གྱི་བྱུང་རིམ་དང་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་ངོ་སྤྲོད།

འཛིན་གྲྭ་བརྒྱད་པའི་ཟློས་གར།

༡། བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་དང༌། དུས་ཆེན་དང་དུས་དྲན་ཁག་གི་གླུ་ཚིག་འགྲེལ་ བརྗོད།

༢། བོད་ཀྱི་ཟློས་གར་རིག་གནས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་ནང་དོན། རོལ་ཆའི་རྣམ་གྲངས་སོགས་ ངོ་སྤྲོད་གནད་བསྡུས།

125

༣།

ནང་མ་དང་སྟོད་གཞས་ཁག་གི་དལ་གཞས་དང་འཁྲུགས་གཞས་ཁྲིད་སྦྱོང༌།

༥།

བཟོ་ཞིང་འབྲོག་གསུམ་དང་རྒྱལ་རབས་ཁག་གི་འཁྲབ་གཞས་སྦྱོང་བརྡར།

༧།

སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་མོས་ཁམས་དང་མཐུན་པའི་དེང་དུས་ཀྱི་གླུ་གར་ཁྲིད་སྦྱོང་དང་

༤། ༦།

ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ལས་ལེའུ་རེ་ཟུར་འདོན་གྱི་འཁྲབ་ཁྲིད།

བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དམངས་གླུ་དང་རྩེད་རིགས་ལེན་སྟངས་ངོ་སྤྲོད།

གསར་རྩོམ།

༥་༧

ཀམ་པུ་ཊར།

ཀམ་པུ་ཊར་ནི་དེང་རབས་རིག་གནས་སློབ་སྦྱོང་དང་ལག་ལེན་གྱི་ལག་ཆ་གལ་ཆེན་

ཞིག་ཡིན་པ་ལྟར། གཞི་རིམ་འོག་མའི་དུས་སྐབས་ནས་ཀམ་པུ་ཊར་སློབ་སྦྱོང་སྐོར་བསླབ་ གཞིའི་ཆ་ཤས་སུ་ངེས་པར་འཇོག་དགོས།

གཞི་རིམ་འོག་མའི་ཀམ་པུ་ཊར་སློབ་སྦྱོང་གི་རྒྱུན་མཐུད་པ་དང་ཆབས་ཅིག གཞི་རིམ་

བར་མའི་སྐབས་ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་སྤྱི་ཁོག་དང༌། གཞི་རྩའི་ལག་ལེན། རྒྱུན་ལྡན་ཀྱི་སྤྱོད་སྒོ་ བཅས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་སྟེ་བསླབ་གཞིར་འཇོག་རྒྱུ།

འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།

(Curricullum for Computer Studies-Class VI ) 1) 2) 3) 4) 5)

Introduction to Computer Concept of Memory Basic Windows Accessories Basic Inernet Introduction History of Computer 126

6) Working with Windows 7) Beginning with Ms-Word 8) Exploring the Desktop 9) Creating Folder and Files 10) External Devices 11) Exploring the Music Player 12) Typing Tutor (Mavis Beacon) 13) Tibetan Typing (Monlam bodyig 3 & TCRC Bodyig)

འཛིན་རིམ་བདུན་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།

(Curricullum for Computer Studies-Class VII )

1) Introduction to computer 2) Computer & its History 3) Type of Languages 4) Multimedia 5) Microsoft word 6) Information Technology 7) Save data in External Device 8) E-mail 9) Exploring Music Player 10) Typing Tutor (Mavis Beacon) 11) Tibetan Typing (Monlam Bodyig 3 & TCRC Bodyig)

འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་ཀམ་པུ་ཊར་བསླབ་གཞི།

(Curricullum for Computer Studies-Class VIII ) 1) 2) 3) 4) 5)

Microsoft word Multimedia Spread Sheet Information Technology Power Point 127

6) Page Maker 7) Photoshop 8) Typing Tutor (Mavis Beacon) 9) Tibetan Typing (Monlam Bodyig 3 & TCRC Bodyig)

༥་༨

བཟོ་རིག་པ།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྐབས་འཚེ་བ་མེད་པ་དང༌།

ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་ རྒྱུན་བཟོ་རིག་དང༌། རྒྱ་གར་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟོ་རིག གཞན་ཡང་དེ་དག་གི་ཁྱད་ཆོས་ཚང་བའི་

དེང་རབས་ཀྱི་བཟོ་རིག་ཆུང་ཙག་ཁག་བཅས་ས་གནས་སོ་སོའི་རྒྱུན་སྲོལ་དང་དགོས་མཁོ་ལ་ གཞིགས་ཏེ་བསླབ་གཞིར་འཇོག་དགོས།

བཟོ་རིག་བསླབ་གཞི་ཁྲིད་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་སློབ་གྲྭའི་ལས་རིམ་རྣམ་གྲངས་ཙམ་མ་ཡིན་

པར། སློབ་མ་རྣམས་ངལ་རྩོལ་དང༌། གསར་རྟོགས། གསར་གཏོད་བཅས་ལ་འཇུག་པའི་ཤེས་

ཡོན་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་བའི་བརྒྱུད་ལམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན། བཟོ་རིག་ པར་སློབ་གཉེར་བྱས་པ་བརྒྱུད་སློབ་མ་རྣམས་རང་གི་ཐོན་སྐྱེད་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ། གཞན་

ལ་བཤུ་གཞོག་དང་ལོག་འཚོའི་དབང་དུ་མི་འགྲོ་བ། གནས་ཡུལ་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་བདེ་ བསྒྲུབ་ཐུབ་པ་བཅས་འགྲོ་བ་མིའི་བཟང་སྤྱོད་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལས་ གསུངས་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་གཞི་རྩའི་ལྟ་གྲུབ་དང་མི་འགལ་བ་བྱ་དགོས།

༥་༩

ཞི་བདེའི་སློབ་སྦྱོང༌།

ྋསྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཐུགས་བསྐྱེད་ཆེན་པོས་འཛམ་

གླིང་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་སྤེལ་གནང་བའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་གཞི་རྩའི་ལྟ་གྲུབ་དང༌། འཇིག་རྟེན་ཀུན་

ཁྱབ་ཀྱི་དོན་ཆེན་ཁུར་དུ་འཁྱེར་བའི་ལྷག་བསམ་སོགས་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་བཀའ་སློབ་ དགོངས་དོན་རྣམས་བསླབ་གཞིར་བཞག་སྟེ་སློབ་སྤེལ་བྱ་དགོས། 128

ལེའུ་དྲུག་པ། རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག ༦་༡

མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་རྟོག་ཞིབ།

སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་ནི་ཤེས་བྱ་འཐོབ་པར་བྱེད་པ་ཙམ་མིན་པར་དེ་ལས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་

གལ་ཆེ་བ་ནི་མིའི་རིག་སྟོབས་སད་སྨིན་རྫོགས་གསུམ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་སྟབས། རྒྱུན་ལྡན་ཤེས་

ཡོན་རྟོག་ཞིབ་སྐབས་སློབ་མའི་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་མང་ཉུང་རྟོག་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་ལས་བརྒལ་ཏེ། ལེགས་ཉེས་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་འཚར་བསྐྱེད་བྱུང་སྟངས་ལ་རྒྱུན་བསྲིང་ངང་རྟོག་ཞིབ་བྱ་ དགོས།

༦་༢

བཟང་སྤྱོད་དང་མི་གཤིས་རྟོག་ཞིབ།

སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་མའི་བཟང་པོའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་གོང་འཕེལ་གཏོང་སླད། འཆར་ཅན་

དང་འཆར་ཅན་མ་ཡིན་པའི་བྱེད་སྒོར་དུས་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་དང༌། གཙང་སྦྲ། རང་ཚོད་ཟིན་ པ། བརྩོན་འགྲུས། བྱམས་སྙིང་རྗེ། གཞན་ཕན། འགན་ཁུར། དོན་གཉེར། གསར་གཏོད། འདྲ་ མཉམ་དང་མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་སོགས་ལ་རྟོག་ཞིབ་རྒྱུན་ བསྟུད་ཀྱི་ལམ་ནས་སྐབས་བབས་ལམ་སྟོན་དང་རོགས་འདེགས་བྱ་དགོས།

༦་༣

སློབ་ཁྲིད་དང་རྟོག་ཞིབ་ཟུང་འབྲེལ།

སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་ཁྲིད་དང༌། རྒྱུགས་སྤྲོད་ནི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནང་དོན་ལས་ལོགས་བཀར་

ངོས་འཛིན་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་འཁྱར་བ་དང༌། རྒྱུགས་

སྤྲོད་གྲུབ་འབྲས་ཀྱིས་ཀྱང་སློབ་ཁྲིད་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ལམ་སྟོན་མི་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་སྐྱོན་གནས་ ལ་བརྟེན། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་རྟོག་ཞིབ་དང་སློབ་ཁྲིད་གཉིས་ཕན་ཚུན་གཅིག་ཕན་ གཅིག་གྲོགས་ཀྱིས་གཞི་གཅིག་ཏུ་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་དགོས། 129

༦་༤

རྒྱུན་མཐུད་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་ཐབས།

སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་མའི་ཤེས་ཡོན་གནས་ཚད་ལ་རྟོག་ཞིབ་སྐབས་དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་ཁ་

ཤས་རིང་རྒྱུགས་སྤྲོད་གཏོང་བའི་ཐབས་ལམ་སྤངས་ཏེ། སློབ་མའི་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ཤེས་སྤྱོད་ གནས་སྟངས་ལ་རྒྱུན་མཐུད་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་སྒོ་ནས་རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་བྱ་དགོས།

༦་༥

གཟེངས་བསྟོད་དང་ཉེས་ཆད་ལ་བརྟེན་པའི་རྟོག་ཞིབ་སྤོང་བ།

དེ ང ་སྐབས་ཀྱི ་ སློ བ ་གྲྭའི ་ ལམ་ལུགས་ནང་གཟེ ང ས་བསྟོ ད ་དང་ཉེ ས ་ཆད་གཅོ ད ་པའི ་

ཐབས་ལམ་ལག་བསྟར་བྱས་འབྲས་སུ་སློབ་མའི་རང་རྟོགས་སློབ་སྦྱོང་གི་ཀུན་སློང་ཉམས་ རྒུད་བྱུང་བ་མ་ཟད། སློབ་ཕྲུག་གི་སེམས་ལ་འཇིགས་སྣང་དང་སྲེད་ཞེན་བསྐྱེད་ཐབས་བྱས་

པས། ཕྲུ་གུའི་འཚར་ལོངས་དང་ནུས་འདོན་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་པར་བརྟེན། ཐབས་ལམ་དེ་

དགེ་རྒན་གྱིས་རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་གི་དགོས་དམིགས་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མི་ རུང༌། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ། བྱམས་བརྩེ་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་དགེ་སློབ་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་བརྒྱུད་སློབ་

སྦྱོང་གི་གྲུབ་འབྲས་ལ་རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ངེས་པར་བཀོལ་ དགོས།

༦་༦

མཚུངས་བསྡུར་དང་འགྲན་སྡུར་ལ་བརྟེན་པའི་རྟོག་ཞིབ་སྤོང་བ།

དེང་དུས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་ཕལ་ཆེ་བ་མཚུངས་སྡུར་དང་

འགྲན་སྡུར་གྱི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ཡོད། བརྒྱུད་རིམ་འདིའི་ནང༌། སློབ་སྟོན་པ་ཚོས་ཕྲུ་གུའི་ ཞེ་སྡང་དང༌། ཕྲག་དོག ཞུམ་པ། གྲགས་འདོད། སྲེད་པ། འཕྱ་བ་སོགས་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་

སེམས་ཚོར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་ཐབས་ལམ་གྱི་བསམ་བློའི་གཞི་རྩ་ནི་བྱབྱརང་ རྒྱལ་གཞན་ཕམ་བྱབྱལ་གཞི་བཅོལ་ཡོད་སྟབས། འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་དགོས་ངེས་ཀྱི་ 130

བྱམས་བརྩེ་དང༌། མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འདུ་ཤེས་སྐྱེ་བའི་གེགས་སུ་གྱུར་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་ སྒེར་ཁྲོད་སྡུག་བསྔལ་དང་རྙོག་ཟིང་གི་རྒྱུ་རུ་གྱུར། དེར་བརྟེན། རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་ སྐབས་མཚུངས་སྡུར་དང་འགྲན་སྡུར་གྱི་རིགས་ངེས་པར་སྤོང་དགོས།

ཡིན་ནའང༌། རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་ནི་སློབ་གསོའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་བྱུང་བའི་སློབ་

མའི་ཤེས་སྤྱོད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་སྟབས། སློབ་གཉེར་བ་བྱེ་བྲག་པ་སོ་ སོའི་སྔ་ཕྱིའི་གནས་བབ་ལ་མཚུངས་སྡུར་གྱིས་ཉམས་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་ནི་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཐབས་ ལམ་ཞིག་ཡིན་ནོ། །

༦་༧ བོད་མིའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་འཚམས་པའི་རྟོག་ཞིབ་ཐབས་ལམ་གསར་ གཏོད།

བཙན་བྱོལ་ནང་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་རྟོག་ཞིབ་ལམ་ལུགས་

ལག་བསྟར་བྱས་པ་དེས་བོད་མིའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་འཚམས་མིན་བྱུང་དང་འབྱུང་

མུས་ལ་བརྟེན། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་སོ་སོས་ བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་འཚམས་པའི་རིག་ཚན་སོ་སོའི་རྟོག་ཞིབ་

དང་གདེང་འཇོག་ལམ་སྲོལ་ཚད་ལྡན་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་བསླབ་གཞིའི་ལྷན་ཐབས་སུ་སྦྱར་ ཐབས་བྱ་དགོས།

131

ལེའུ་བདུན་པ། མཇུག་སྡོམ།

ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ནི་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད་སྟབས། གཞི་

རིམ་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་གཞི་ཡོངས་རྫོགས་ནང༌། ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ནང་དོན་ནི་ངེས་པར་ བསླབ་གཞི་སོ་སོའི་སྙིང་དོན་དུ་འཛིན་དགོས།

གཞན་ཡང༌། བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལས་བྱུང་བའི་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་སྟོན་པའི་གཞུང་

དང༌། ཆོས་མཐུན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད། ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས། གནའ་དེང་གི་སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་

རྣམ་ཐར་དང་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱང་འབྲེལ་ཡོད་རིག་ཚན་ཅི་རིགས་པའི་བསླབ་གཞི་དངོས་ སམ། ཟུར་བལྟའི་བསླབ་གཞིའི་ཁོངས་སུ་སྐབས་འབྲེལ་འཇོག་དགོས།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་གཞི་རིམ་གོང་འོག་བར་གསུམ་

གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ལས་བྱུང་བའི་སློབ་ཁྲིད་འཆར་གཞི་དང༌། སློབ་དེབ། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ གཞོགས་འདེགས་རྒྱུ་ཆ་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་སློབ་གྲྭ་དང༌། ཚོགས་སྡེ། དགེ་རྒན། ཁྱད་ལས་ པ་སོགས་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་འདོན་སྤེལ་དང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་བར་དགའ་བསུ་དང་མཐུན་རྐྱེན་ གང་ཐུབ་སྦྱོར་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

132

ཟུར་སྦྱར། གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང་ཁག་མཚན་ཐོ། ཀ) སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་འོག་མའི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌།

༡། ཤེས་རིག་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་ཡོན་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་ཟུང་དྲུང་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། ༢། སཾ་བྷོ་ཊ་བོད་གཞུང་སློབ་གྲྭའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཡིག་ཚང་གི་འགན་འཛིན་ཀརྨ་ཆུང་བདག ༣། བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་བུ་མོ་ཚེ་རིང༌།

༤། དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ངག་དབང་ཤེས་རབ། ༥།

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་དགེ་འོས་སྦྱོང་བརྡར་ཁང་གི་སློབ་སྤྱི་པདྨ་དབྱངས་སྒྲོན།

༧།

སིམ་ལ་གཏན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་དཀོན་མཆོག

༦། ༨།

༩།

མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་ཕུར་བུ་དོན་གྲུབ།

མ་ན་ལི་སམ་བྷོ་ཊ་ཉིན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་སྤེན་པ་སྟོབས་རྒྱལ། མ་སུ་རི་གཏན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དགེ་རྒན་ཉི་མ་རྒྱལ་མཚན།

ཁ) གཞི་རྩའི་ལམ་སྟོན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༡།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།(ཚོགས་གཙོ།)

༣།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ལས་འཛིན་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས།

༢།

༤། ༥།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ལས་འཛིན་ཨཙརྱ་ཚེ་རིང་བསམ་གྲུབ། སམ་བྷོ་ཊ་བོད་གཞུང་སློབ་གྲྭའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཡིག་ཚང་གི་འགན་འཛིན་ཀརྨ་ཆུང་བདག

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་སྤྱི་ཁྱབ་ཤེས་ཡོན་ངེས་སྟོན་པ་བསྟན་འཛིན་བཟང་པོ། 133

༦། ༧།

མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་སྤྱི་ཁྱབ་ཤེས་ཡོན་འགན་འཛིན་དངོས་གྲུབ་ནོར་བུ།

རྡོར་གླིང་དབུས་གཏན་སློབ་འབྲིང་རིམ་བོད་དགེ་འཇིགས་མེད་དབུ་རྒྱན།

༨།

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་ཆོས་འཕེལ།

༡༠།

ར་ཇི་པུར་བོད་ཁྱིམ་གྱི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་དར།

༩།

༡༡།

༡༢།

སམ་བྷོ་ཊ་སྤོན་ཊ་གཏན་སློབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་བསྟན་འཛིན་རྡོ་རྗེ། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གྱི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་བསོད་ནམས་བུ་འཁྲིད། སུ་ཇ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་ཚེ་རིང་དངོས་གྲུབ།

ག) སྐད་ཡིག་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༡།

༢།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།(ཚོགས་གཙོ།) བྷེལ་ཀོབ་དབུས་སློབ་གཞི་རིམ་གོང་མའི་བོད་དགེ་ཚེ་བརྟན་བཀྲ་ཤིས།

༣། དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་འོག་མའི་དབྱིན་དགེའི་སློབ་སྟོན་པ་བསྟན་འཛིན་དཔལ་མོ། ༤། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་དབྱིན་དགེ་བསྟན་འཛིན་བློ་ལྡན།

༥། ཅོན་ཏ་ར་སམ་བྷོ་ཊ་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་དབྱིན་དགེ་བསོད་ནམས་དཔལ་ ༦། ༧། ༨།

༩།

སྐྱིད།

དྷ་ཤོད་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་ལྷག་པ་དོན་གྲུབ།

སམ་བྷོ་ཊ་སྤོན་ཊ་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་གོང་མའི་བོད་དགེ་སྐལ་བཟང་ཆོས་སྒྲོན།

ར་ཇ་པུར་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་དགེ་བཟང་པོ།

ཤེས་རིག་གཞི་རིམ་བར་མའི་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་དྲུང་ལས་དགེ་འདུན་དོན་ཡོད།

ང) ཚན་རིག་དང་རྩིས་རིག་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། 134

༡།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།(ཚོགས་གཙོ།)

༣།

སུ་ཇ་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཉི་མ་ཚེ་རིང༌།

༢།

༤། ༥།

༦།

ཀ་སྦུག་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཚེ་རིང་ཆོས་སྐྱབས། དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་རྩིས་རིག་དགེ་རྒན་བསོད་ནམས་རྒྱལ་པོ།

མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་བསོད་ནམས་བུ་འཁྲིད། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་རྩིས་རིག་དགེ་རྒན་ཚེ་རིང་བཀྲ་དར།

༧། སམ་བྷོ་ཊ་སྤོན་ཊ་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་རྩིས་རིག་དགེ་རྒན་བསྟན་འཛིན་རྡོ་ ༨།

རྗེ།

སམ་བྷོ་ཊ་བདེ་སྐྱིད་གླིང་ཉིན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་པདྨ་མཚོ།

ཅ) སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༡།

༢། ༣། ༤། ༥།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།(ཚོགས་གཙོ།)

རྡོར་གླིང་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་བློ་བཟང་

བསྟན་འཛིན།

ཀ་སྦུག་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཚེ་རིང་མཚོ་

མོ།

གྷོ་པལ་པུར་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཚེ་བརྟན་

ཕུན་ཚོགས།

ཅོན་ཏ་ར་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཆོས་སྟོབས་

བཀྲ་ཤིས།

135

༦། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཚེ་རིང་གཡུ་ སྒྲོན།

༧། ར་ཇ་པུར་བོད་ཁྱིམ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་བསྟན་འཛིན་ ༨།

མཚོ་མོ།

བྷུན་ཏར་གཏན་སློབ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་བསྟན་འཛིན་

བཞིན་བཟང༌།

༩། མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་པདྨ་ལྷ་མོ།

ཆ) ཟློས་གར་དང་ལུས་རྩལ་རྩ་འཛིན་བཟོ་འགོད་ཚོགས་ཆུང༌། ༡།

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།(ཚོགས་གཙོ།)

༣།

སམ་བྷོ་ཊ་སྤོན་ཊ་གཏན་སློབ་ཀྱི་ཟློས་གར་དགེ་རྒན་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང༌།

༢།

༤།

ཌོ་ལན་ཇི་བོན་གཞིས་སློབ་གྲྭའི་ཟློས་གར་དགེ་རྒན་བསོད་ནམས་དཔལ་འབྱོར། སམ་བྷོ་ཊ་སྒང་ཏོག་ཐོན་སམ་སློབ་གྲྭའི་ལུས་སྦྱོང་དགེ་རྒན་ཟླ་བ་རྡོ་རྗེ།

༥།

དྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་ཟློས་གར་དགེ་རྒན་དབུ་རྒྱན་ཆོས་སྒྲོན།

༧།

མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་ལུས་སྦྱོང་དགེ་རྒན་དོན་གྲུབ།

༦། ༨།

སུ་ཇ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་ལུས་སྦྱོང་དགེ་རྒན་སྐལ་བཟང་ལྷུན་གྲུབ།

ར་ཇ་པུར་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་ཟློས་གར་དགེ་རྒན་བསྟན་འཛིན་ཚེ་འཕེལ།

136