Kloosterkrant voorjaar 2019

2019

Voorjaar

1 Algemeen 2 In het klooster 3 Sociale projecten 4 Verhuur 5 Programma’s uitgelicht 6 Stemmen in het klooster 7 Wat zal 2019 brengen?

8 Agenda

Het goede leven

A

www.kloosterhuissen.nl u kunt ons ook volgen op de social media

d oor a a lt ba kker, d i recteur

ls ik deze tekst schrijf, is er zojuist een groep van 40 vrijwilligers van een hospice in Zeeland aangekomen in het klooster. Ze zijn hier voor

een paar dagen, om in het zonnetje gezet te worden en hun intensieve, belangrijke werk als vrijwilliger geïnspireerd voort te kunnen zetten.

Wat een helden! Ik vind het altijd fijn om deze gasten welkom te heten en over het klooster te vertellen. We zetten ons enthousiast in om hen een paar geweldige dagen te bezorgen.

Als ze tijdens de rondleiding vertellen hoe zij hun werk voor zieken en stervenden ervaren, klinkt daar duidelijk in door hoeveel voldoening hen dit schenkt. Het vergt veel, maar ze zijn zo blij en dankbaar dat ze dit vrijwilligerswerk mogen en kunnen doen. Gaaf dat dit zowel de zieke en familie als ook de vrijwilliger goed doet.

Mooi om er zo voor elkaar te zijn. Dit raakt voor mij aan het goede leven.

De katern is deze keer geheel gewijd aan ‘het goede leven’. Het goede leven is ook het thema van de leergang die we vanaf mei 2019 gaan starten. Een leergang ontwikkeld door en onder leiding van filosofe Welmoed Vlieger. Zij begeleidt de deelnemers vier maal twee dagen lang rondom dit thema, binnen het ritme van het

klooster. Buber, Frank, Ahrendt, Kierkegaard en anderen zijn een waardevolle spiegel en gids op deze weg. In de katern wordt het Goede Leven belicht vanuit verschillende perspectieven en vragen. Hoe goed is je leven als je al meerdere jaren op de vlucht bent met je gezin en in onzekerheid verkeert over je verblijfsstatus? Waarom zoeken we ons geluk ver weg en ligt het eigenlijk niet vlak voor onze voeten? In de katern ook een zeer persoonlijk familieverhaal over een oorlogstrauma, over herstel van menselijkheid en van ‘’verzeihen’’ naar vergeven. Gebrokenheid hoort ook bij het goede leven. Hoe kunnen we heel zijn in gebrokenheid? Hoe kunnen we heel zijn en leven met wat er is. We wensen u veel inspiratie.

Zelfcompassie lijkt op fietsen

I

k was zo’n 4 jaar oud toen ik leerde fietsen. Ik heb er nog vaag herinneringen aan: dat ik op de stoep

voor ons ouderlijk huis gevaarlijk door de bochten vloog, veilig door de metalen zijwieltjes die vast zaten aan mijn achterwiel. Machtig voelde dat!

Stap voor stap bekwaam je je er verder in. Eerst zonder zijwieltjes, dan met één hand aan het stuur, ten slotte stoer met losse handen. Fietsen: het is een vaardigheid die je jong al onder de knie leert krijgen en daarna nooit echt meer verleerd.

Het duurde veel langer voor ik begreep dat veel van ons geestelijk leven ook uit vaardigheden bestaat. Een voorbeeld dat de laatste jaren veel opgang doet is mindfulness: de vaardigheid van het trainen van aandacht.

Hetzelfde geldt voor zelfcompassie. Dat dit een vaardigheid is, is af te lezen uit de definitie. Enkele jaren geleden formuleerde Kristin Neff, een autoriteit op het gebied van zelfcompassie, het als volgt: wanneer geconfronteerd met ervaringen van leed of van persoonlijk falen omvat

ONDERWEG KATERN ONDERWEG Kwartaalthema belicht vanuit verschillende invalshoeken THEMA VOORJAAR 2019

d oor kl a a s- j an pos, psychiat er en b egel eider

zelfcompassie: vriendelijkheid jegens zichzelf (‘selfkindness’), medemenselijkheid (‘common humanity’) en mindfulness (‘mindfulness’, het ervaren van de eigen pijnlijke gedachten en emoties in een evenwichtig bewustzijn in plaats van zich ermee te over-identificeren).

De verschillende onderdelen zijn omschreven in termen van gedrag. Je kunt jezelf bijvoorbeeld de vraag stellen: gedraag ik me vriendelijk jegens mezelf, denk ik vriendelijk en mild over mezelf, of ben ik juist zeer kritisch en besteed ik weinig aandacht aan mezelf? Het leuke aan gedrag is dat het is te veranderen en te oefenen.

Vaak is een gebrek aan zelfcompassie terug te voeren op de jeugd. En ook daar is de overeenkomst met leren fietsen frappant. Leren fietsen doe je niet zomaar. Ik kan me herinneren dat ik naast mijn kinderen mee-rende, klaar om ze op te vangen als ze zouden vallen. Bij tijd en wijle hadden ze het nodig om bemoedigd te worden ­– ‘heus, ik weet zeker dat het je gaat lukken’ – en op andere momenten was het voldoende voor ze als ze wisten dat ik dicht in de buurt was. En naarmate ze de vaardigheid beter onder de knie kregen, nam ik meer afstand en liet het aan henzelf over. Waarom zou ik nog helpen als ze het zelf prima konden? Hetzelfde geldt voor zelfcompassie. Ik kan mezelf de vraag stellen: leer ik mijn kinderen die vaardigheden zoals die hierboven in Neff’s

Ons bezinnen op het goede leven is geen luxe Aalt Bakker

Schoonheid is zichtbaar geworden liefde Liesbeth Woertman

1

5

Wijsheidsperspectieven op werk en bestaan Welmoed Vlieger

2

6

God houdt van diversiteit en volheid Martina Heinrichs

definitie beschreven staan? Leer ik ze vriendelijk zijn jegens zichzelf, leer ik ze om hun emoties te hanteren?

Vertel ik ze dat hun ervaringen, fijn én moeilijk, gedeeld worden door alle mensen?

Lees het volledige artikel op onze blog: blog.kloosterhuissen.nl/zelfcompassie-lijkt-op-fietsen/ Weekend Liefde begint met mij Vrijdag 28 juni t/m zondag 30 juni 2019 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1411

De schat van je leven is in je eigen huis te vinden Henk Jongerius

3

7

Hee ouwe droom, hoe zat het ook alweer Theo Menting

Het goede leven in tijden van klimaatverandering Jan Jorrit Hasselaar

Het goede leven… of hoe ver reikt een zegen?

Annette Melzer

4

8

Het goede leven k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

1

door ju d it h me lc h e r s , m e d e we r ke r

Mijmering Leef alsof het je laatste dag is

H

et goede leven… wat roept dat eigenlijk in me op? Ik denk aan dingen als zon, sauna, lachen, dansen, goede gesprekken met vrienden en nadat

ik een aantal weken met een gipsbeen heb rond gehinkeld besef ik me weer terdege dat het aloude cliché van een goede gezondheid heel erg bepalend

is voor je welbevinden.

In wat algemenere zin is het goede leven voor mij ook echt gelinkt aan welvaart.

Het gros van de mensen heeft het in Nederland goed voor elkaar. We kunnen gebruik maken van allerlei voorzieningen, de technologie schrijdt voort en er is ontzettend veel mogelijk. Vrijwel iedereen draagt een apparaatje bij zich dat telefoon, agenda, computer, radio, fototoestel, navigatie en nog veel meer functies in zich verenigd. We hebben zo veel. Maar we zijn er al lang achter dat we daar niet per se gelukkiger van worden. We moeten dat leven dat we gekregen hebben met al zijn mogelijkheden namelijk wel ten volle benutten. Via Sociale media ontvang je een niet aflatende stroom beelden en verhalen van mensen die een interessant leven hebben, mooi zijn, bijzondere talenten hebben, leuke dingen doen. We moeten vooral veel leuke dingen doen: Enjoy every moment, live life to the max, leef elke dag alsof het je laatste is. Hoe zou dat voor mij uitpakken? Ik zou nooit meer werken, want hoe leuk ik mijn werk ook vind, als het mijn laatste dag is zou ik toch wel wat anders bedenken. Als het mijn laatste dag was zou ik waarschijnlijk kwistig met geld smijten, me volproppen met alles wat ik lekker vind, een feest geven voor iedereen waar ik om geef. Dat houd ik nog geen week vol, laat staan

mijn verdere leven. Ik snap heus wel dat ik het niet zo letterlijk moet nemen. Zoals iedereen moet ik mijn verplichtingen nakomen, maar daarnaast zijn er momenten die ik zinvoller zou kunnen invullen dan ik nu doe. Ik denk dat het goed is erbij stil te staan dat je leven weer voorbij gaat en dat het goed is de dingen te doen waar je blij van wordt, maar niet met die opgejaagde ondertoon erin, dat moeten. Om te voldoen aan een ideaalbeeld. Zodra je moet bewijzen hoe leuk je leven wel is, gaat er volgens mij al iets mis. Ja, het goede leven… dan denk ik ook aan de skivakantie. Ik hoop met mijn kinderen op een Franse piste te staan terwijl u dit leest. Uitleven naar de dingen die komen gaan, daar word ik ook gelukkig van. Nee, ik leef deze dag niet alsof het mijn laatste is, laat staan elke dag. Ik vind het fijn te genieten van wat was, wat is en wat nog komen gaat.

Kloosterblog Veel mensen weten de weg naar onze blog reeds te vinden. Via onze facebookpagina verwijzen wij regelmatig naar de blog, wanneer er weer een interessant nieuw artikel op is verschenen. Wat is daar dan te vinden? Op de eerste plaats staan er de artikelen uit Onderweg, de katern van deze Kloosterkrant en sommigen daarvan zelfs nog wat uitgebreider. Daarnaast staan er ook andere inspirerende of verdiepende stukken, geschreven door leden van de communiteit, medewerkers of begeleiders.

Neem eens een kijkje op blog.kloosterhuissen.nl Wij vinden het leuk als u een reactie achterlaat.

kloost e rga st e n Ons gastenverblijf staat open voor iedereen die verlangt om in een omgeving van stilte en afzondering tot zichzelf te komen. Verblijf enkele dagen in het Dominicanenklooster, ervaar de rust en stilte en beleef de louterende werking van het dagelijkse kloosterritme. Kijk voor verblijfskosten op onze site.

Aanmelding: Telefonisch via de gastenbroeder Henk Jongerius (026 - 326 44 41, weekdagen tussen 17.30 uur en 18.15 uur).

Bij geen gehoor kunt u een e-mail sturen naar secretariaat@kloosterhuissen.nl.

Kloosterritme en vieringen Kijk voor een actueel overzicht van de kapelvieringen op de site van de Dominicaanse

g ro e p sve r b l ijf Het is ook mogelijk om met grote en kleine groepen enige tijd in het klooster te verblijven.

U kunt dan zelf het programma invullen van uw verblijf. In overleg met u kunnen we activiteiten organiseren, zoals creatieve en muzikale workshops, meditaties en kloosterkoken.

Informeert u bij de receptie van het klooster. info@kloosterhuissen.nl.

communiteit, www.dominicanen.nl/ huissen.

Het kloosterritme bepaalt het dagelijkse leven in het Dominicanenklooster. Dagelijks is er om 08.00 uur een ochtenddienst (Lauden) en om 18.30 uur een avonddienst (Vespers). Op werkdagen is er een middagmeditatie om 12.10 uur. Op zondagmorgen viert de gemeenschap om 10.00 uur samen de eucharistie.

U bent van harte uitgenodigd!

Dagelijks ritme 08.00 uur Ochtendviering 08.30 uur Ontbijt 10.00 uur Viering van de eucharistie

m.m.v. de kloostercantorij (zondag) 12.10 uur Middagviering (werkdagen) 12.30 uur Warme middagmaaltijd 17.30 uur Avondbrood 18.30 uur Avondviering

Retraites Weg Wijzer Weekend, ‘Welke weg heb ik te gaan?’

Schrijf en Yoga weekend

Weekend Leven zonder waarom

Verwerf inzicht in de weg die je te gaan hebt aan de hand van de wijsgeren Viktor Frankl, Benedictus, Socrates, Jean Paul Sartre en Emmanuel Levinas.

Een heerlijk schrijfweekend in combinatie met diepgaande en toegankelijke beweging- en ademsessies.

De effecten daarvan zijn voelbaar in je lichaam – en zichtbaar op papier.

Weekend rondom het gedachtegoed van de drie denkers: Meister Eckhart, Sören Kierkegaard en Dag Hammarskjöld.

Ignace de Haes, loopbaanbegeleider en storyteller Vrijdag 15 maart t/m zondag 17 maart 2019

Geertje Couwenbergh, auteur en Jasmijn Koelink, yogadocent Vrijdag 22 maart t/m zondag 24 maart 2019

2

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Welmoed Vlieger, filosofe en spreker Vrijdag 29 maart t/m zondag 31 maart 2019 Vrijdag 3 mei t/m zondag 5 mei 2019

Meditatieweekend het Camini: pelgrimage te Compassie kompas voet, in beeld, stilte Vanuit meditatie en gesprek opmerkzaam gewaar leven: Herinneren waar het omgaat, terugkeren naar je thuisbasis, de moed vinden om met compassie door het leven te gaan.

Bert van Baar, antropoloog en life-coach Vrijdag 12 april t/m zondag 14 april 2019

Kom tot bezinning en krijg meer inzicht over het pad dat je wilt nemen in je leven door middel van wandelingen, meditatie, Tai Chi en het maken van levenskaarten.

Wilco en Janneke Kruijswijk, geluks- en wandelcoaches.

Vrijdag 3 mei t/m zondag 5 mei 2019

Retraite Stilte bevrijdt!

In deze dagen ga je ervaren dat er onder je onrust een bron van stilte en vrijheid is.

Gewoon in jou! Vier dagen in stilte zijn, iets voor jou?

Erna Bakker, therapeute en relatiecoach Zondag 19 mei t/m donderdag 23 mei 2019 Zondag 17 maart t/m donderdag 21 maart 2019

Terugblik op onze sociale projecten

Via de Vriendenstichting Dominicanenklooster Huissen maken we het makkelijk voor gasten en bezoekers om de diverse projecten te steunen met een gift of schenking.

De Vriendenstichting is opgericht om de projecten financieel te ondersteunen. Deze stichting heeft de ANBI status waardoor het mogelijk is om uw gift af te trekken van uw inkomstenbelasting, binnen de spelregels. U kunt op diverse manieren de projecten mede-mogelijk maken.

Bekijk de opties op: vrienden.kloosterhuissen.nl

M

et veel plezier kunnen we terugblikken op 2018. Een jaar waarin we weer mooie projecten mochten organiseren voor kwetsbaren en voor mensen die bijdragen aan een menselijker

samenleving zoals vrijwilligers en mantelzorgers. De projecten bestonden onder andere uit programma’s voor dak- en thuislozen, (tiener-) moeders en kinderen, gezinnen in armoede, (ex-) gedetineerden en hun kinderen, mensen in de psychiatrie, eenzame ouderen, voor jongeren in de knel, asielzoekersgezinnen en LHTB vluchtelingen. Voor vrijwilligers en mantelzorgers organiseerden we bijvoorbeeld inspiratiedagen voor mensen die zich inzetten in een hospice of een zorgorganisatie en was er een mooie verwenweek voor Mantelzorggezinnen, samen met Stichting Tante Lenie.

In de huidige samenleving hebben veel kwetsbaren het zwaar en de behoefte aan inspiratie, ontspanning en ontmoeting is groot. We zijn enorm blij dat we door het organiseren van onze projecten in deze behoefte kunnen voorzien. Het organiseren van deze projecten hebben we met veel inzet en passie gedaan en is mede mogelijk door de financiële steun van vele fondsen en door de steun van vrijwilligers en diverse samenwerkingsorganisaties. Alleen dankzij deze steun kunnen wij deze projecten realiseren om zo onze bijdragen te leveren aan een menselijker samenleving. Volgens de dominicaanse traditie wordt vanouds omgezien naar de kwetsbaren in de samenleving. We zien het realiseren van deze projecten dan ook als een essentiële invulling van klooster zijn in deze tijd. Juist in een maatschappij waarin verharding, eenzaamheid en het recht van de sterkste een steeds grotere rol spelen. Een deel van de inkomsten -die we uit andere activiteiten genereren, zoals de verhuur van onze ruimtes en overnachtingen- zetten we in voor deze projecten. Ook de giften van deelnemers van onze programma’s en bijdragen via Stichting Vrienden van het Dominicanenklooster worden hiervoor aangewend.

Voor het organiseren van deze sociale projecten werken we regelmatig samen met andere organisaties, die vaak midden tussen de doelgroep zitten en daar ook hun expertise hebben. Zij kunnen inhoudelijk ondersteunen en hebben dikwijls directe toegang tot de doelgroep.

De volgende fondsen , organisaties, ordes en congregaties hebben een financiële bijdrage geleverd voor het mogelijk maken van de projecten. (Een aantal organisaties, ordes, congregaties, bedrijven en particulieren willen niet met name genoemd worden).

Congregatie Zusters van Julie Postel Dokter Wittenberg Stichting Dr. C.J. Vaillant fonds Dominicaans Platform Nederland Dullertsstichting Gemeente Lingewaard HandicapNL Het Blauwe Fonds Johannes Stichting Kansfonds Katholieke Stichting ter Bevordering van

Welzijnswerk Kerk en Wereld Maatschappij van Welstand Maria Stroot Fonds Mundo Crastino Meliori Solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via KNR- Projecten

in Nederland (PIN) Stichting Brentano’s Steun des Ouderdoms Stichting De Carolusgulden Stichting Het R.C. Maagdenhuis Stichting M.C. van Beek Stichting Medemens Stichting Sint Nicolai Broederschap Stichting Pape-Fonds Stichting Pro Juventute Steunfonds Nederland Stichting RCOAK Stichting SPZ Stichting Vrienden van het Dominicanenklooster Huissen

Muziek/Creativiteit Workshop stembevrijding en avond mantra zingen Jan Kortie verzorgt een middag stembevrijding, gevolgd door een avond mantrazingen. Je kunt je hier ook afzonderlijk voor aanmelden. Laat je ziel zingen!

Jan Kortie, stembevrijder Woensdag 3 april 2019 van 14.00 - 21.45 uur

Weekend Zin in zingen Vrijuit coachen Voel de vibratie van jouw stem in je lichaam, geef er klank aan en zing voluit.

Ervaar de vreugde van de samenzang met meerstemmige liederen.

Ervaar waar jouw grens en die van je cliënt elkaar raken. Creëer een veilige ontmoetingsplek, waarin jij en de ander in vrijheid kunnen groeien.

Frohmut Knie, zangdocente Vrijdag 19 april t/m zondag 21 april 2019

Erna Bakker, therapeute en (relatie)coach Vrijdag 29 maart 2019 van 10.00 - 17.00 uur

Retraiteweekend Zen Zien Tekenen

Natuurtekenen en de kunst van het zien

We oefenen in onbevangen waarnemen van de dingen om ons heen en verwonderen ons opnieuw over dat wat er is. We tekenen met potlood.

Centraal staan: ‘vertragen’ en ‘aandacht’. Je wordt opmerkzaam en leert bewust kijken. Dat is dé voorwaarde om te kunnen tekenen naar de waarneming.

Nelleke Metselaar en Leo van Vegchel, begeleiders in de traditie van Zen Zien Tekenen Vrijdag 5 april t/m zondag 7 april 2019

Eveline de Kock, tekendocente Vrijdag 10 mei t/m zondag 12 mei 2019

Mandala vanuit de bron van Liefde en Licht We stemmen ons af op de betekenis van Pinksteren en gaan van daaruit op onderzoek in ons zelf.

Onze bevindingen werken we uit in de mandala.

Danka Hüsken-Smit, tekentherapeut Vrijdag 7 juni t/m maandag 10 juni 2019

k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

3

Een unieke plek voor uw verblijf of bijeenkomst De Herberg Vanaf oktober 2018 biedt De Herberg, de nieuwe aanbouw, extra ruimte voor verhuurmogelijkheden. De Herberg beschikt over 3 zalen en 21 kamers met eigen sanitair. In de grootste zaal is ook een keuken aanwezig, zodat jongerengroepen hun eigen maaltijden kunnen bereiden.

Er is een mooie, lichte loungeruimte met uitzicht op en toegang tot de tuin. Gasten kunnen hier lekker ontspannen met een kopje koffie of thee.

Verhuurmogelijkheden voor organisaties en bedrijven Dominicanenklooster Huissen is een unieke plek voor uw verblijf of bijeenkomst. Een idyllisch rustpunt in de hectiek van alledag. De authentieke kloostersfeer, onze persoonlijke benadering en onze klassieke gastvrijheid maken het Dominicanenklooster tot een zeer prettige plek voor uw vergadering, meeting of training. Wij zijn, mede door onze flexibele instelling, in staat om een verblijf voor u op maat te verzorgen. Om de speciale sfeer van ons klooster en de diverse mogelijkheden zelf te ervaren, nodigen wij u graag uit voor een rondleiding en kennismaking.

Het Dominicanenklooster Huissen heeft de afgelopen jaren een gestage groei doorgemaakt. We zijn blij dat we steeds meer groepen mogen ontvangen die ervaren hoe inspirerend een verblijf in het klooster is, voor studenten, docenten, leidinggevenden en collega’s. We zijn met name trots op de groei in het aantal projecten dat we voor kwetsbaren, vrijwilligers organiseren. Door het faciliteren van sociale projecten dragen we bij aan onze missie; een liefdevolle samenleving.

Eén- of meerdaags verblijf Het klooster beschikt over 10 zalen met een capaciteit tot 75 personen. Voor lezingen, muziek en congressen beschikken we over de sfeervolle kapel welke geschikt is voor 300 personen. Daarnaast kunt u terecht in de binnenkamer, een bijzondere meditatieruimte of in de kloostertuin. In de 32 slaapkamers kunnen 58 personen overnachten. Onze kloosterkeuken zorgt voor heerlijke, vers bereide maaltijden. Het klooster biedt een inspirerende omgeving voor ééndaagse programma’s en evenementen voor 300 personen en voor meerdaagse programma’s tot en met 58 personen. We hanteren redelijke tarieven; bij reserveringen in voor ons rustige periodes kunnen we onze tarieven voor u nog wat aantrekkelijker maken. Het goede is: een deel van uw huursom besteden we aan sociale projecten.

We informeren u graag over de verhuurmogelijkheden en onze aantrekkelijke tarieven.

We kunnen niet wachten om u nog meer mogelijkheden te bieden.

Programma op maat Om uw verblijf in het klooster een extra dimensie te geven zijn er tal van mogelijkheden die als aanvulling op uw eigen training of bijeenkomst kunnen dienen.

Denkt u hierbij aan een rondleiding of meditatie, maar ook workshops met betrekking tot kloosterkoken, schilderen, zingen of klankschalen.

Bel gerust voor een afspraak om kennis te nemen van de mogelijkheden en de bijzondere kloostersfeer te ervaren.

Enkele voorbeelden van onze tarieven

Vergaderarrangementen 8-uurs arrangement

24-uurs arrangement

€ 41,50 per persoon Inclusief koffie, thee, fruit, (fris)drank en kannen water, warme vegetarische middagmaaltijden zaalhuur

€ 107,00 per persoon Inclusief overnachting (o.b.v. tweepersoonskamer) ontbijt, warme vegetarische middagmaaltijd en avondbrood, koffie, thee, (fris)drank, kannen water fruit en zaalhuur

Dit zijn slechts 2 voorbeelden van mogelijke arrangementen. In overleg zijn de arrangementen aan te passen aan uw wensen. We maken voor u graag een aanbod op maat.

Voor een volledig overzicht van onze tarieven: www.kloosterhuissen.nl/ruimte-huren/prijzen.php of neem contact op: accommodatie@kloosterhuissen.nl T: 026 326 44 22

4

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

ONDERWEG ONDERWEG: het katern van de Kloosterkrant van Dominicanenklooster Huissen. Verdiepende artikelen over vaste thema’s, vaste rubrieken en informatie over de diverse programma’s

Ons bezinnen op het goede leven is geen luxe

Aalt Bakker, Directeur stichting Dominicanenklooster Huissen

THEMA t ekst b et t y van engel en De zwaan klimt uit het wak op het ijs, gaat zich wassen en lijkt te kijken naar zijn eigen schaduw.

Uit zijn houding straalt een heel scala aan emoties voor mij: elegant, koesterend, fier, verlegen, verbaasd... Het hele beeld raakt me: het lelijke eendje is volwassen geworden, de grond kan echter ook zo weer onder zijn poten “breken”.

Voorzichtig steekt hij zijn nek uit, slaat zijn vleugels uit. Bij het maken van deze foto voelde ik een diepe verbondenheid met het onzichtbare, de bron, God? De zwaan en ik waren een tiental minuten diep verbonden met elkaar. De zwaan inspireert niet voor niets veel mensen: ware liefde en trouw, gracieusheid. De zwaan resoneert bij mij met het zoeken naar je eigen kracht diep in je ziel, samen met compassie voor jezelf (en de hele mensheid) voor alle angsten, twijfels en innerlijke eenzaamheid. Het goede leven is voor mij een boeiende reis, met vaak twijfels, maar gelukkig ook veel vervullende momenten.

E

lke middag is er in het klooster een middagmeditatie. Samen met de gasten zingen we, zijn we stil, steken we een kaars aan en luisteren we naar een tekst. Een van de teksten die ik dan het liefste

voorlees is, is van benedictijner monnik Willigis Jäger. De tekst uit zijn mooie boekje Parels van Wijsheid heet Liefde en eindigt als volgt:

Wat we aan het einde van ons leven in handen hebben, zijn niet onze prestaties en onze werken. We zullen onszelf vooral de vraag moeten stellen hoeveel we hebben liefgehad.

Er wordt ons niet gevraagd of we katholiek, protestants of boeddhistisch of wat dan ook geweest zijn. Er wordt ons gevraagd hoeveel we hebben liefgehad. Dat is de boodschap van alle religies.

“Als ik me bezin op wat het goede leven is, dan is dat voor mij misschien wel liefhebben, kunnen en durven liefhebben, leven in liefde, hoop en vertrouwen“ Deze tekst ontroert me elke keer weer en mede daardoor worden de gasten in het klooster ook steeds weer geraakt.

Hoeveel hebben we liefgehad in ons leven? Hoeveel heb ik liefgehad? De tekst van Meister Eckhart ‘als je jezelf

liefhebt, dan heb je alle mensen lief’ komt dan altijd boven.

Je kunt anderen liefhebben als je jezelf liefhebt. Als je jezelf niet liefhebt, dan wordt een ander liefhebben uiterst ingewikkeld en ligt het probleem ook vaak bij de ander.

Jezelf liefhebben zoals je bent. Heb ik mezelf lief? Ik moet dan ook altijd denken aan mijn lieve moeder die mij haar onvoorwaardelijke liefde gaf, ook al deed ik dingen waar zij moeite mee had.

Als ik me bezin op wat het goede leven is, dan is dat voor mij misschien wel liefhebben, kunnen en durven liefhebben, leven in liefde, hoop en vertrouwen of anders gezegd in geloof, hoop en liefde. Heerlijk om hierover te mijmeren. Tegelijkertijd voel ik dan altijd ook de behoefte om te kijken wat ik daar in mijn leven van terecht breng.

Goed om daarnaar te kijken, maar gelukkig kan ik steeds meer in mildheid kijken naar mezelf. Mijn fietstocht naar Rome van vorig jaar heeft me daarbij enorm geholpen; liefhebben van mezelf, zoals ik ben.

Laatst las ik nog een keer hoeveel jongeren kampen met psychische klachten, van depressies, tot verslaving en sociale fobieën. Men spreekt van een epidemie van psychische problemen. De druk om te slagen is enorm

en een succesimago en een mooi uiterlijk lijkt veel belangrijker dan leven in liefde, hoop en vertrouwen.

We maken ons druk om alles. We maken nu zelfs glutenvrije lolly’s, terwijl er nog nooit gluten in lolly’s hebben gezeten, zegt filosoof Marc Schuilenberg in zijn nieuwe boek Hysterie. Kunnen we leven met wat er is en van wat er komt? Dat lijkt over een andere wereld te gaan. Maar tegelijkertijd is het leven ook prachtig en zijn er zoveel mooie initiatieven om de wereld anders en mooier te maken. Het geluk ligt ook vaak in kleine en gewone dingen en binnen handbereik. Is het een kwestie van kunnen en durven zien?

“We maken ons druk om alles.

We maken nu zelfs glutenvrije lolly’s, terwijl er nog nooit gluten in lolly’s hebben gezeten” Ons bezinnen op het goede leven lijkt dan ook geen luxe.

Dat doen we ook met plezier in deze katern. We vinden het thema dit jaar zo belangrijk dat we een leergang gaan starten over het goede leven en vrijheid. Vier etmalen onder leiding van filosofe Welmoed Vlieger. Dat het u moge inspireren.

We hopen van harte dat u ervan geniet en dat het u inspireert tot liefhebben en het goede leven leven.

k at e r n k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

onderweg 1

Vrijheid en het goede leven wijsheidsperspectieven op werk en bestaan

L

aatst zag ik een filmpje waarin mensen op straat werd gevraagd wat vrijheid voor hen

betekent. Veel van de ondervraagden koppelden het onmiddellijk aan keuzevrijheid. Aan zelf kunnen bepalen hoe je leeft en wat je doet, zonder hierbij door een ander gehinderd te worden. Maar gaat vrijheid niet ook dieper dan dat? In zijn beroemde toespraak ‘I have a dream’

raakten. Vrijheid is bij King een doorleefde vrijheid, geworteld in de ervaring van onvrijheid. Die doorleefde ervaring is voor veel mensen afwezig waardoor vrijheid gemakkelijk een abstractie wordt, een oppervlakkig begrip. Juist hier kunnen verhalen en bronnen dan ook een belangrijke rol vervullen. Wijsheidsbronnen inspireren en voeden ons van binnenuit en geven taal en betekenis aan het menselijk bestaan. Aan wie we zijn en wat het betekent om in vrijheid te kunnen leven. Die bronnen komen in allerlei gedaantes: via kunst, muziek, religie en filosofie. En via de ontmoeting met anderen.

sprak politiek leider en burgerrechtenstrijder

“Wij vrije mensen zijn te druk

Martin Luther King onder andere de volgende

met onze volle agenda’s en de

woorden:

Er is niets belangrijker in de wereld dan vrijheid. Vrijheid is het waard om opofferingen voor te doen, het is het waard om er je baan voor te verliezen, het is het waard om er voor in de gevangenis te zitten. Ik ben liever een vrije pauper dan een rijke slaaf. Ik zou liever sterven in bittere armoede met mijn overtuigingen, dan leven in weelde zonder zelfrespect.

“Er is niets belangrijker in de wereld dan vrijheid. Vrijheid is het waard om opofferingen voor te doen, het is het waard om er je baan voor te verliezen, het is het waard om er voor in de gevangenis te zitten.“ Vrijheid wordt in dit citaat verbonden met het leven vanuit innerlijke overtuigingen. In zijn strijd voor vrijheid en gelijke burgerrechten liet King zich onder andere leiden door het diepe besef dat werkelijke verandering niet tot stand komt door fysiek geweld maar door ‘de kracht van de ziel’. Hier geloofde hij in, het was zijn overtuiging en hij werd hierin gevoed door bronnen die hem persoonlijk

2 onderweg

dagelijkse beslommeringen om op die diepere, richtinggevende waarden – waaronder de vrijheid zelf te reflecteren.“ Het is denk ik geen toeval dat een toenemend aantal mensen in onze tijd kampen met existentiële vragen: Wie ben ik? Maak ik wel de juiste keuzes? Heeft het werk dat ik doe eigenlijk wel zin? Hoe leef ik een ‘goed’ leven en wat is werkelijk belangrijk voor mij? De zoektocht naar waarden die het leven richting geven en naar de zin en betekenis van leven en sterven is bij ieder mens op de achtergrond wel aanwezig. Maar in de praktijk doen we er maar weinig mee. Een vreemde paradox: wij vrije mensen zijn te druk met onze volle agenda’s en de dagelijkse beslommeringen om op die diepere, richtinggevende waarden – waaronder de vrijheid zelf - te reflecteren. Tegelijk verlangen we naar een leven dat zinvol is en betekenis heeft. Naar wat we ‘het goede leven’ kunnen noemen.

Juist hier ligt een spanningsveld. Brengt onze vrijheidsopvatting het goede leven eigenlijk dichterbij of staat ze dit juist in de weg? En waar raken vrijheid en zingeving elkaar? Inzicht in dit soort vragen ontstaat meestal niet

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Welmoed Vlieger, Filosoof, spreker en publicist

vanzelf. Nadenken, jezelf openstellen, ervaringen en argumenten delen, je meningen bijstellen, het kost tijd en moeite die er vaak niet of nauwelijks is. Toch is die reflectie noodzakelijk om doelen te stellen en creativiteit aan te boren. Om overwogen beslissingen te nemen en jezelf te evalueren. Om nieuwe perspectieven en inzichten de ruimte te geven en knopen door te hakken, als dat nodig is. Het vraagt ook om een vorm van verinnerlijking, een houding die niet de uiterlijke gebeurtenissen van alledag, maar het bestaan als zodanig weer centraal stelt.

Met het oog hierop heb ik een overzichtelijke leergang ontwikkeld die in mei van start gaat.

Het Dominicanenklooster in Huissen vormt een ideale plek voor de beoogde reflectie en verinnerlijking.

De mooie omgeving en het lekkere eten zorgen er bovendien voor dat de alledaagse beslommeringen even niet de aandacht opeisen maar dat juist de inhoud voorop staat. Wat die inhoud betreft, wat gaan we precies doen? Gedurende vier etmalen – van vrijdagmiddag tot zaterdagmiddag - verkennen we met elkaar het thema van de vrijheid in relatie tot enkele centrale dimensies van het ‘goede leven’: vrijheid en de ander, vrijheid en technologische ontwikkelingen en vrijheid en zinvol leven.

Dit doen we in gesprek met grote denkers uit alle tijden zoals Plato, Nietzsche, Kierkegaard, Dostojewski, Arendt, Buber en Frankl etc. Denkers die unieke wijsheidsperpectieven bieden op werk en bestaan en zo als gids en spiegel kunnen fungeren. Aan de hand van film en dialoog worden de deelthema’s verder verkend en verdiept. Ook zullen tijdens de leergang enkele gastsprekers worden uitgenodigd met hun eigen expertise op het betreffende gebied.

Het mooie van de leergang die in het voorjaar van 2019 start is dat je niet in je eentje in de bronnen hoeft te duiken maar met mensen met verschillende leeftijden, opvattingen en achtergronden de zoektocht aangaat.

Een zoektocht die – zo zal juist via de interactie blijken uiteindelijk voor iedereen heel persoonlijk en uniek is.

Zo opent zich gaandeweg een nieuw en verrijkend perspectief op wie je bent, op je werk en omgeving en op het (goede) leven. Een leven dat enerzijds recht doet aan het geheel van het bestaan en dat anderzijds ook de vrijheid van het individu intact laat.

De schat van je leven is in eigen huis te vinden

Henk Jongerius, Dominicaan

die tijd werkelijk nodig had, ondersteunde, zag staan en wist te helpen omdat men teruggebracht werd tot wat echt noodzakelijk was.

Momenten van genade Dat zijn momenten waarop je in harmonie verkeert met jezelf en anderen en met je omgeving. De dichter Martinus Nijhoff heeft dat eens mooi onder woorden gebracht in zijn gedicht Holland:

Boven mijn hoofd hebt gij uw lucht gebreid: een hemel, rijk van zon en wijd van wind – terwijl ik juichend door de ruimten schrijd, of aan uw borst lig als een drinkend kind.

Rood van verlangen, bonzende van vragen, ging weer een stuwen door mijn bloed, als brede dorpen aan uwe glanzende einders lagen, en sloten weiden in figuren sneden.

Het avondlicht zinkt door de vensters binnen, de bruine meubels denken aan elkaar, een stervend woord wil overal beginnen –

E

’t Eenvoudig leven Gods is diep en klaar:

r bestaat in de Joodse traditie een verhaal over rabbi Izaäk uit het Poolse Krakau die in een droom

een man in blauwe kiel en een vrouw in een

te horen kreeg dat hij naar de stad Praag moest gaan, want daar zou hij onder een brug een schat

geruite rok en witte boezelaar.

vinden. Eerst geloofde hij zijn droom niet, maar toen hij die voor de zesde keer kreeg ging hij op zoek naar die schat. Een kapitein die de brug bewaakte en van zijn droom hoorde, lachte hem uit en vertelde hem dat hij eenzelfde droom had waarin hij hoorde hoe hij naar Krakau moest gaan waar hij in de hoek van de keuken bij rabbi Izaäk een schat zou vinden. De rabbi rende naar huis en vond een schat die zo groot was dat hij voor de rest van zijn leven geen materiële zorgen meer had…

Een prachtig verhaal waarvan de strekking is dat je het geluk niet op vreemde plaatsen moet zoeken maar dat het eigenlijk binnen handbereik ligt. Nu is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan, want als er iets is dat wij via allerlei reclameboodschappen te horen krijgen is wel dat ons geluk – de schat – vooral ver van ons af te vinden is. Of het nu gaat om de ideale huidverzorging, het perfecte eetgedrag of een stralende gezondheid, de droomvakantie, wij moeten het vooral niet dicht bij huis zoeken maar elders. Je moet toch eigenlijk een keer in het Verre Oosten geweest zijn, New York bezocht hebben om nog maar niet te spreken over het plannen van een carrière.

een heel proces moeten doormaken maar vertelde mij dat hij die periode voor geen goud had willen missen, omdat hij in die tijd heeft mogen ervaren wie zijn kinderen werkelijk waren. Hij heeft hen naar zijn eigen zeggen toen heel goed leren kennen en waarderen wat er voor echte krachten in hen werkzaam waren. Zij waren het die hem brachten bij wie hij ook zelf was en gaven hem uiteindelijk de mogelijkheid om zijn situatie naar best vermogen te aanvaarden. Zij brachten hem terug bij hemzelf of, om het met de woorden van het verhaal te zeggen, zij waren als de kapitein bij de brug die vertelde dat je de schat van je leven in eigen huis kunt vinden.

Studenten weten daar alles van. Een spreekwoordelijke onbekommerde studententijd is er niet bij, want zij moeten onder grote druk vooral veel presteren en dat levert grote spanningen op. Als je leest over het grote aantal van hen dat met verschijnselen van overspannenheid of van een burn-out te maken heeft, begin je je toch af te vragen hoe gelukkig deze jonge mensen kunnen zijn.

Zij worden gedwongen om prestaties te leveren en zo boven zichzelf uit te stijgen. Dan ben je ver van huis…

Alles bij elkaar genomen geloof ik dat wij niet erg veel verschillen van rabbi Izaäk uit Krakau!

Ik vermoed dat de grootste schat die wij in ons eigen huis kunnen vinden te maken heeft met het besef van het enig noodzakelijke dat je in je leven nodig hebt. Op de eerste plaats betekent het dat ik volstrekt accepteer wie of wat ik ben, hier en nu en niet buiten mijzelf ga zoeken wat mijn leven zinvol en goed maakt. Je zou dat kunnen noemen dat ik mezelf letterlijk en figuurlijk ‘voor lief neem’ en ik bedoel ermee dat je je ervan bewust wordt dat jijzelf de moeite waard bent, ja, dat je te beminnen bent!

De gang doorbroken Het komt voor dat wij zomaar weggeroepen worden uit die bijna aangeboren neiging om het geluk vooral ver weg van ons te zoeken. Het overkwam een van mijn broers die geconfronteerd werd met slokdarmkanker. Hij heeft

Dat stil worden bij wie ik echt ben heeft weinig te maken met een gevoel van welbevinden of met ‘mindfulness’, het is niet te bereiken via wat voor een methode of cursus ook, maar heeft te maken met hoe ik ten diepste in het leven sta en mij verhoud tot mijzelf en mensen om mij heen. Ik denk hierbij aan wat mensen die de oorlog hebben meegemaakt wel eens zeggen: dat men elkaar in

Wat ik de dichter hier hoor verwoorden is de ervaring die ons soms gegeven wordt dat alles op zijn plaats valt, bijna vanzelfsprekend, en dat het ‘goed’ is. Ik vermoed dat dit het ’stervend woord’ is dat overal wil beginnen.

Het wordt gesproken door het ‘drinkend kind’ dat zich verwondert over de schepping waarin het zich thuis vindt en het stuwen van het bloed, de levenskracht, ervaart in de verwondering dat alles zijn plaats en bedoeling heeft.

Het is het avondlicht dat ons daartoe uitnodigt, want het avondlijke uur is het moment dat wij terugkijken op de dag, waarop wij niets meer hoeven te presteren of bereiken maar eenvoudigweg zien wat er is, waar alles ten diepste toe bedoeld is.

“Het is het woord ‘goed’ waarvan het scheppingslied in het begin van de Bijbel tot tien keer toe zingt.“ Het stervend woord Het is het woord ‘goed’ waarvan het scheppingslied in het begin van de Bijbel tot tien keer toe zingt. Dat woord mag niet uitsterven maar moet levend gehouden worden door mensen in al hun eenvoud, zo prachtig verbeeld in de man en de vrouw waarvan sprake is op het einde van dit sonnet.

In dit verstilde moment dat boekdelen spreekt, ligt het begin van een goed en zinvol leven: een helder oog voor jezelf, een open hart voor de dag en de mensen om ons heen, want ‘elke dag heeft genoeg aan zijn eigen pijn en de dag van morgen zorgt voor zichzelf…’ (Mattheüs 6:34) Is dit romantiek of een werkelijk noodzakelijk nieuw begin?

k at e r n k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

onderweg 3

Het goede leven in tijden van klimaatverandering

W

Jan Jorrit Hasselaar, Econoom en theoloog

at houdt het goede leven voor allen in als het gaat om klimaatverandering? Binnen

het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie

en Samenleving is deze vraag onderdeel van ons onderzoeksprogramma ‘Het goede leven voor allen’. Ook in de bredere samenleving is deze vraag aan de orde van de dag. Een jaar lang hebben ongeveer honderd partijen in Nederland aan klimaattafels onderhandeld hoe klimaatverandering tegen te gaan. Zeshonderd maatregelen zijn het resultaat. De inkt van de klimaatvoorstellen is echter nog niet opgedroogd of VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zoekt in een interview in de Telegraaf het conflict “VVD: ’nee’ tegen klimaatakkoord”. Hij zet zijn coalitiegenoten weg als ‘drammers’ en dreigt met coalitiebreuk.

De VVD campagne voor de Statenverkiezingen in maart en de Europese verkiezingen in mei is begonnen. Het goede leven voor allen, lijkt al snel opgeofferd te worden voor het eigenbelang van de VVD.

Het zoeken naar een antwoord op klimaatverandering is één van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen, in het Engels ‘Sustainable Development Goals’ (SDGs). Andere SDG’s hebben bijvoorbeeld betrekking op armoedebestrijding (SDG1 1), gender-vraagstukken (SDG 5) en verantwoorde consumptie en productie (SDG 12).

Langzamerhand vormen deze SDGs een gedeelde kapstok van het goede leven voor allen voor overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen. Opvallend genoeg speelt religie nagenoeg geen rol in deze SDGs. Zoals het ook opvallend is dat religie geen enkele rol speelt aan de klimaattafels in Nederland. In deze bijdrage dan ook een bijdrage vanuit de joods-christelijke traditie, die later dit jaar in gesprek gebracht zal worden met de bredere samenleving.

“Het interview met Dijkhoff laat zien hoe makkelijk het is om klimaatverandering voor je eigen profilerings-karretje te spannen.”

SDG 17 is in het leven geroepen om partnerschap te bevorderen. Om de andere 16 doelen te bereiken is het namelijk essentieel dat overheden, bedrijven, burgers, organisaties, en ik zou zeggen ook religies, samenwerken.

Een belangrijke vraag is dan hoe alle partijen met, dikwijls conflicterende, eigen belangen op één lijn te krijgen.

Het interview met Dijkhoff laat zien hoe makkelijk het is om klimaatverandering voor je eigen profilerings-karretje te spannen. Serieuzere kloven tussen partijen worden zichtbaar in ‘De Staat van de Boer’, een groot opinieonderzoek onder agrariërs. Uit dit onderzoek komt naar voren dat meer dan 80% van de Nederlandse boeren milieuvriendelijkere methoden wil gebruiken.

Het onderzoek laat echter ook zien dat de boeren een grote kloof ervaren tussen boeren en consumenten/ samenleving, tussen boeren en supermarkten, en tussen boeren en hun vertegenwoordigende organisaties.

4 onderweg

Terwijl het juist deze partijen zijn die elkaar nodig hebben om de transitie in de landbouw vorm te geven die minister Schouten in het najaar van 2018 aangekondigd heeft in haar landbouwvisie. Klimaatverandering (SDG 13) is één van de redenen die deze transitie noodzakelijk maakt.

De vraag blijft wel hoe deze transitie zo vorm te geven dat de partijen samen verantwoordelijkheid nemen voor een gedeelde toekomst voorbij het korte termijn eigenbelang.

Jonathan Sacks, voormalig opperrabbijn van GrootBrittannië (1991-2013), oriënteert ons op de Exodus als een model voor de kunst van het goede (samen)leven.

Hij noemt de Exodus ‘de meta-narratief van hoop’ in onze Westerse samenleving. In dit model van het goede leven voor allen gaat het om het samen verantwoordelijkheid leren nemen voor een gedeelde toekomst. Drijfveer is hier niet een korte termijn eigenbelang, maar een vorm van liefde waar mensen elkaar, en de niet-menselijke natuur, leren zien als doel in zichzelf en niet alleen als object voor de eigen behoefte. Stap voor stap werken de partijen aan het bouwen van vertrouwen en het vormgeven van een nieuw wij, waarin ruimte is voor jezelf en de ander.

Een sleutelrol in leerproces speelt een publieke Sabbat.

Deze Sabbat is een steeds terugkerende en neutrale plek waar ruimte is voor partijen met verschillende en zelfs conflicterende belangen. Sterker nog, deze publieke Sabbat waardeert verschillende en conflicterende belangen, omdat het de betrokken partijen bewust maakt van de vooronderstellingen of de identiteit waar ze bij leven. Pas als partijen zich hiervan bewust zijn, kunnen ze hun identiteit openen en komen tot een nieuw wij. Een publieke Sabbat viert het nieuwe wij in het heden.

Het bouwt aan vertrouwen tussen partijen en stuurt steeds op een kleine stap vooruit met elkaar. In interactie met de ander, met name degene die anders is dan wij, kunnen we wakker geschud worden en een nieuw en bevrijdend perspectief op het spoor komen.

Een soortgelijke manier van denken komen we tegen in Erik Borgman’s voorstel om plekken van contemplatie

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

te creëren. In deze plekken gaat het erom dat mensen niet meteen handelen vanuit de bestaande kaders, maar aangesproken worden door een liefde, en vanuit die liefde samen een bevrijdende toekomst vorm leren geven, die van te voren niet gekend kan worden.

Met zijn pleidooi creëert Borgman een alternatief voor een te planmatige omgang met maatschappelijke vraagstukken als klimaatverandering, alsof wij de toekomst van te voren zouden kunnen kennen, en zij niet mede gevormd wordt door de wijze waarop we ons op haar voorbereiden.

“In interactie met de ander, met name degene die anders is dan wij, kunnen we wakker geschud worden…”

De relationele vorm van kennen in het werk van Sacks en Borgman lijkt mij als econoom en theoloog essentieel om voorbij eigenbelang en conflict te komen en het goede leven voor allen in de context van klimaatverandering vorm te geven. Waar mogelijk is objectieve kennis essentieel om een antwoord te formuleren op klimaatverandering. Tegelijkertijd kunnen partijen alleen in verbinding een bevrijdende toekomst openen, die van te voren niet zichtbaar was.

De komende tijd gaan we met een breed consortium uit bedrijfsleven, overheid, religie en academie verkennen of en hoe dit perspectief van hoop van toegevoegde waarde kan zijn in de transitie van de landbouw, in het bijzonder de FoodValley (gebied tussen Nijkerk en Wageningen). Op deze wijze proberen we voorbij polarisatie te komen met het oog op het goede leven voor allen.

Schoonheid is zichtbaar geworden liefde

H

et goede leven heeft niet veel te maken met een dikke portemonnee en een beeldschoon

uiterlijk, ook al denken we vaak van wel. Het goede leven gaat meer over het goede doen en tevreden zijn met wat er is.

En wat is dan het goede doen als we het over ons lijf hebben? Heel goed voor dat lijf zorgen en er veel van houden, lijkt me een prima basis. Als baby zijn we ons lichaam. We krijgen een naam waar we ons hele leven naar luisteren. Je lichaam en je naam dat ben jij. Het lichaam ervaart strelingen en kou en pijn en warmte en ongemak en plezier. Dat ben jij. Het lichaam hoort klanken, woorden, verhalen en geloven en dat wordt jij.

Al die aangeboden beelden en antwoorden vormen jou.

Daarom is diversiteit zo belangrijk. Hoe meer verschillende verhalen en beelden er bestaan over het goede en het schone des te makkelijker kunnen we ons daarmee identificeren.

“Hoe meer verschillende verhalen en beelden er bestaan over het goede en het schone des te makkelijker kunnen we ons daarmee identificeren.”

Als er tegen ons wordt gezegd dat we mooi zijn, voelen we ons mooi als kind. Des te meer vormen van schoonheid aangeboden worden des te eenvoudiger kunnen we zien dat schoonheid geen vaste waarde, geen vaste vorm heeft en daardoor weten we dat ieder beeld een zelf gecreëerd schijnbeeld is. Als er slechts een lichaam wordt tentoongesteld wat mooi is, dan is de kans dat we in die aangeboden mal passen veel kleiner. Als we nooit gevoeld hebben dat we mooi zijn in de ogen van anderen is het heel lastig om een positief lichaamsbeeld te ontwikkelen.

Lees mijn eerste hoofdstuk in mijn boek uit 2013, Psychologie van het Uiterlijk, er nog maar eens op na. Daar schets ik die ontwikkeling wat dieper. Maar onthoudt: we zijn altijd meer dan ons zelfbeeld.

Liesbeth Woertman, Hoogleraar Universiteit Utrecht

Al die spiegelingen vanuit onze omgeving bepalen het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van kinderen. Maar als we onze kinderen vertellen dat ze uit sterrenstof zijn gemaakt, geeft hen dat de mogelijkheid om zich deel te voelen van een groter geheel en zich verbonden te weten.

Als we onze kinderen vertellen dat we van hen houden om niet en blij zijn dat zij er zijn in hun eigenheid, dan geven we hen een groot geschenk.

Want wie als baby, peuter en kleuter positieve reacties ontvangt van ouders, grootouders, juffen van het kinderdagverblijf en andere volwassen die hen omringen, maken deze kinderen een veel betere ontwikkeling door in vergelijking met andere kinderen en een gezondere basis voor een goed leven. We komen dus via een Ander tot ons zelfbeeld. Ik noemde concrete, levende andere mensen om ons heen die ons zien.

Maar we leven nu ook in een digitale en commerciële wereld die eveneens als Anderen functioneren en ons vooral beelden maar ook woorden voorhouden, zonder dat we ons daarvan bewust zijn. En doordat de beelden onbewust binnenkomen, is hun invloed misschien wel groter dan de invloed van de concrete andere mensen.

Paul Verhaeghe schrijft in zijn prachtige boek Intimiteit op pagina 45 het volgende: ‘Als een concrete ander ons openlijk een ideaal voorhoudt, kunnen we er tenminste over nadenken en een keuze maken. Als de Ander ons blootstelt aan beelden en woorden zonder dat we die bewust waarnemen, zijn de effecten veel ingrijpender en is onze keuzevrijheid veel beperkter. De effecten ervan zijn altijd vervreemdend, vaak ook ziekmakend.

Vervreemdend wanneer het ons voorgehouden beeld ingaat tegen de realiteit van ons lichaam.’

In mijn nieuwe boek Je bent al mooi dat in april 2019 verschijnt bij uitgeverij Ten Have laat ik zien dat ons idee van autonomie doorgeslagen is. Wij zijn iemand op onszelf maar altijd in relatie tot een Ander. We zijn als mensen intern wezenlijk verdeeld in denken en voelen, bewust en onbewust, tussen ik en de ander in mij.

Aanvankelijk zijn we ons lichaam als jong kind en vanaf de puberteit hebben we een lichaam. Hebben duidt op bezit en in dit geval op het Ik als eigenaar. Als we de ideologie van maakbaarheid en autonomie aanhangen dan

proberen we onszelf als perfect product neer te zetten.

Veel vrouwen doen hun uiterste best om zo perfect mogelijk te beantwoorden aan het beeld waarvan zij denken dat mannen dat graag zien. En steeds meer mannen doen aan fitness en bodybuilding om dezelfde reden.

Het lichaam vormen naar een beeld in je hoofd leidt per definitie naar vervreemding van ons lijf. Je lijf voelen en ervaren, geeft veel betere informatie hoe het nu met je gaat. Het lichaam is altijd in het nu. Maar veel mensen hebben een beeld van perfectie in hun hoofd. Hoe ik er nu uitzie en hoe ik eruit zou willen zien vanuit het ideaalbeeld is groot. We zijn dus niet zorgzaam en liefdevol voor ons lichaam maar dwingen het via sport en diëten in een keurslijf.

“Al het streven naar perfectie leidt tot angst om te mislukken en somberheid.”

Alle tijd en energie gaat zitten in het perfectioneren van de buitenkant en het effect is dat we steeds minder voelen hoe het met ons gaat. We raken steeds minder afgestemd op onze binnenwereld en raken daardoor steeds meer vervreemd van ons lijf. De paradox is dat we denken dat we vrij zijn en dit zelf willen. Maar de invloed van onbewuste beelden is juist heel groot.

Als de resonantie met het eigen lichaam zoek is, dan wordt intimiteit met een ander heel moeilijk. Als de resonantie met ons eigen lijf zoek is, dan is de kans om ziek en ongelukkig te worden groot. Al het streven naar perfectie leidt tot angst om te mislukken en somberheid.

Toevallig? De twee grootste stemmingsstoornissen van onze tijd. Ont-stemd zijn, onecht zijn, geen goed contact met het lijf heeft grote consequenties voor de kwaliteit van ons leven.

Heel in gebrokenheid vind ik een prachtig beeld van ons mens zijn. In eerste instantie wilde ik mijn nieuwe boek die titel geven maar het werd Je bent al mooi. In de grond zijn we een woordloos geheel en prachtig. Steeds terug naar je lijf, naar je adem en uit je hoofd om te ervaren dat je er bent.

k at e r n k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

onderweg 5

God houdt van diversiteit en volheid

Martina Heinrichs, Theologe en programmacoördinatrice

vandaan? Er zijn aanwijzingen dat je de Bijbel ook anders kunt uitleggen. Steeds maar wordt het voorbeeld van Sodom en Gomorra aangehaald om te bewijzen dat homoseksualiteit niet mag. Maar als er gezegd wordt dat een man niet naast een man mag liggen zoals naast een vrouw kun je dat ook zo zien: als homoseksuele man moet je inderdaad niet naast een man liggen zoals naast een vrouw, want dan zou je jezelf (en de ander) geweld aandoen. Dan luister je niet naar je innerlijke stem en wring je jezelf in allerlei bochten. Ga naast hem liggen als een man die van mannen houdt!

En ook: God is liefde, God is voor diversiteit en gemeenschap. Maar ja, luistert daar de Clerus in Nigeria naar, aan de top van de hiërarchie? Een ander belangrijk Bijbels begrip is gastvrijheid, het opnemen van de vreemdeling als eerste plicht. En als je dan een poosje met de vreemdeling omgaat, merk je vanzelf dat hij of zij zo vreemd helemaal niet is maar oer-menselijke wensen en behoeften heeft zoals jij en ik. Deze notie moeten wij als

“De Aarde is des Heren en van allen die erop wonen (psalm 24), dus van iedereen en niet van enkelen.“

A

ls ze de deur uit gaan, aan het einde van een intensief en ontspannend weekend met tussendoor ook diepgaande gesprekken en allerlei levens- en vluchtverhalen, staan mij de tranen in de ogen.

Dertig vluchtelingen uit verschillende AZCs in Nederland hebben een paar dagen in De Herberg van het Dominicanenklooster Huissen letterlijk onderdak kunnen vinden. En dat ook nog vlak voor Kerst.

Ze hebben kunnen genieten, relaxen, andere lotgenoten kunnen ontmoeten en ook lol kunnen trappen, zich kunnen uitleven met Afrikaanse dansmuziek en djembé’s, met Zumba dance en met het schilderen van dingen waar ze blij van worden. Ze hebben heerlijk voor elkaar gekookt, gerechten uit eigen land zoals Matoke uit Oeganda met bakbananen, zoete aardappel, koriander en veel chili. Een heel stuk minder flauw dan wat ze in het AZC voorgeschoteld krijgen. Daar mogen ze niet eens zelf koken.

Ze hebben zich vrij kunnen bewegen en buiten kunnen zijn. Ze hebben gewandeld en zijn veilig via ’t Looveer over het water gevaren naar de overkant van de Rijn.

Hun vlucht is heel wat langer en gevaarlijker geweest.

De overtocht ging in schamele rubberbootjes over de zee. Een enkeling durft dan nu ook niet over te steken, de herinneringen zijn te sterk.

“Wat moet jij nou vanuit Algerije weg vluchten?” kreeg Mohamed te horen. Dat is toch een prachtig vakantieland! Dat wel, maar niet prachtig voor homo’s, vertelt hij mij. Als je geaardheid aan het licht komt, dreigt er een gevangenisstraf van meerdere jaren. Hij heeft gezworven over de Middellandse Zee en heeft acht maanden in het overvolle kamp Moria op Lesbos gezeten.

Daarna is hij verder via verschillende landen getrokken om uiteindelijk hier in Nederland te belanden. In het AZC is de bewegingsvrijheid nog steeds beperkt. Elke dag moet je een stempel halen en melden dat je er bent.

Je leeft op een krappe ruimte, dicht op elkaar met alle spanningen van dien. Hoe anders dan dit weekend: je hebt je eigen kamer of hoeft hem hooguit met één ander te delen.

Bij het afscheid geef ik Amina een dikke hug: ik zou haar zo graag een oplossing voor haar situatie willen meegeven. “Dit weekend was al een geweldig cadeau en geeft de power om door te gaan. En je kunt in ieder geval voor ons bidden.” Kreeg ik terug. Keer op keer heeft zij, net

6 onderweg

als de meeste anderen uit de groep, bij de IND asiel aangevraagd om in Nederland te mogen blijven. Want in Sierra Leone is ze als lesbische vrouw niet meer veilig.

Ze wordt daar door de samenleving, de kerk, het onderwijs uitgekotst. Ze mag dus niet naar school. In de kerk wordt verkondigd dat homoseksualiteit zonde is. En haar familie heeft haar verbannen, ze is de dochter niet meer

“Wij hebben niet voor onze geaardheid gekozen. Vrijwillig, als het niet was geweest om te overleven, was ik niet weg gegaan.” van haar ouders. Haar broers en zussen durven daarom geen contact met haar op te nemen.

Het is ook helemaal niet zo makkelijk voor Afrikaanse mensen, voegt ze eraan toe, om over seksualiteit te praten. En dan vraagt de IND je over de kleinste details het hemd van het lijf. Maar keer op keer is ze tot nu nog afgewezen. De IND gelooft haar gewoon niet. En sowieso als je christen bent, ben je niet ook lesbisch of homo. Dat gaat niet samen, vinden ze daar. “Wij hebben niet voor onze geaardheid gekozen. Vrijwillig, als het niet was geweest om te overleven, was ik niet weg gegaan.”

Het is zondag, we zijn zojuist met z’n allen naar de viering in de kloosterkapel geweest. De gasten werden welkom geheten, de vredeswens is rondgegaan, naar iedereen, de communie uitgedeeld zonder aanzien des persoons.

Zo kan het dus ook. Tijdens de meet and greet na afloop met als thema ‘homoseksualiteit en geloven’ vroegen de vluchtelingen: wat kunnen wij tegen onze verantwoordelijken die ons veroordelen en verdoemen zeggen – als we al überhaupt met hen in gesprek kunnen gaan, want ze staan op een hoog voetstuk, ver van de gewone gelovigen

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

ontvangende landen en samenlevingen ons aantrekken.

Terugsturen gaat dan eigenlijk al niet meer. De Aarde is des Heren en van allen die erop wonen (psalm 24), dus van iedereen en niet van enkelen.

Ook wordt de belangrijke rol van ouders onderstreept: je kind bevestigen dat het goed is, beeld en gelijkenis van God die van diversiteit en volheid houdt, je kind empoweren, desnoods tegen de stroom in gaan, zichzelf als homoseksueel of lesbisch accepteren, zelfvertrouwen opbouwen zodat je anders durft te zijn. Dan kan zelfs de duivel je niet omverwerpen, merkt een Pakistaanse in de discussie op. Maar hoe krijg je ouders zo ver om deze houding aan te nemen ten opzichte van een lesbisch of homoseksueel kind?

Oplossingen hebben we niet. In het klooster kunnen we wel de plek voor zulke weekenden beschikbaar stellen en een vrije ruimte bieden. Iemand opperde om met zijn bisschop te praten en hem de noodzaak onder ogen te brengen dat de kerk in Nederland meer moet omzien naar deze vluchtelingen, solidair met hen moet zijn en hun zaak bij de IND moet bepleiten.

Voor de derde keer kwam dit ontspanningsweekend tot stand, eerder in de zomer 2016 en met Pinksteren 2018 in samenwerking met Stichting Rainbow Nijmegen, dit keer met Stichting Rainbow Den Haag. Deze stichting zet zich in voor lhbt (lesbisch, homo, biseksueel, transseksueel) vluchtelingen. Zij organiseren gespreksgroepen, feesten en benefietdiners voor deze doelgroep of gaan met hen naar ‘roze’ evenementen en demonstraties.

Een ander belangrijk element is de juridische advisering en begeleiding van vluchtelingen tijdens de procedure van de asielaanvraag.

PS: Enkele weken later wordt door een aantal behoudende dominees de Nederlandse vertaling van de Nashville verklaring uitgegeven. Daarin wordt beweerd dat de wil Gods homoseksualiteit niet toe laat en mensen van dien geaardheid hierover weliswaar in gesprek mogen gaan, maar zeker niet hun seksualiteit mogen uitleven.

Hoe kwetsend en discriminerend is dat wel niet?

En hoeveel verschil is er nog met wat de Afrikaanse homovluchtelingen achter de rug hebben? Gelukkig maakte deze verklaring veel commotie en discussie los.

In de samenleving en in de protestantse kerk distantieerde zich menigeen ervan.

Hee ouwe droom, hoe zat het ook alweer?

D

at zong Paul van Vliet ooit. In dit lied scharrelt een oude droom, zielig en vermagerd, door

de stad. Hij is eenzaam - tot hij ergens uitgenodigd wordt om binnen te komen en antwoord te geven op deze vraag: ‘Hee ouwe droom, hoe zat het ook alweer?’

De oude droom veert op, hij wordt geprikkeld, hij heeft zoveel te bieden. Het slot van het liedje is dan ook:

Dan neemt hij je mee weer langs wegen van liefde, Tot hoog in de bergen, naar toppen van kracht.

En daar zal dan blijken dat je verder kunt kijken en hoger kunt reiken dan je ooit had gedacht!

Net als ontelbare denkers, dichters, zangers en zoekers weigert ook Paul van Vliet alle hoop te laten varen.

Telkens weer blijkt de grondtoon van literatuur, poëzie, lied en preek de eeuwen door - tot op de dag van vandaag - hoop te zijn. Vertrouwen. Dat het allemaal ooit goed komt. Dat er altijd sprake is van een hoopvol perspectief dat zich aftekent aan de horizon van een duistere en chaotische wereld.

“Hoezo de hoop niet laten varen? Komt het ooit goed met deze wereld?“ Terwijl mijn vingers nu razen over het toetsenbord om dit artikel te schrijven, raast buiten nog de storm om de Nashville-verklaring, in Amerika groeit de chaos omdat de overheid ‘op slot zit’ en president Trump weigert om af te zien van zijn monsterlijke plan een muur te bouwen om het ‘Mexicaans gevaar’ tegen te houden, Groot-Brittannië staat op springen vanwege de Brexit, Nederland kibbelt over het klimaatakkoord en ondertussen woedt de oorlog in Syrië voort, ontwaakt Nairobi na een bloedige aanslag in een hotel en sterven honderden kinderen aan oorlogsgeweld, honger en armoede. Hoezo de hoop niet laten varen? Komt het ooit goed met deze wereld?

Theo Menting, Theoloog, kerkmusicus, theatermaker en programmaleider

‘Nee, het komt nooit goed met deze wereld!’ was theoloog en prediker Niek Schuman geneigd te zeggen. Die vraag werd hem ooit gesteld, tijdens een lezing die hij gaf.

Een deelnemer stopte hem in de pauze een briefje toe: ‘Komt het ooit goed met deze wereld? Wat is úw droom?’

Zijn antwoord werkte hij uiteindelijk uit in zijn boek Dat ding met veertjes. Hopen door alle kwaad heen (Kampen 2018).

Nee, het komt nooit goed met deze wereld. Maar...

En precies in dat ‘maar’... ligt een spannend antwoord verborgen. Want Schuman vroeg zich af: ‘Kan ik het bij dit antwoord houden: Nee, het komt nooit goed met deze wereld?’ Is dat voldoende? Hij móest op zoek naar een hoopvol ‘Ja!’ Waarom? Hij voegt zich, met die zoektocht, in de grote bonte stoet van velen die naarstig naar wegen zoeken om de hoop niet te laten varen. Want waar blijf je anders?

Schuman doorzocht niet alleen de Bijbel, hij ging ook te rade bij schrijvers, theologen en filosofen, dichters en zangers. Het voert hem uiteindelijk naar een pleidooi voor de moed om te hopen door alle kwaad heen. Daar is verbeelding voor nodig, om de ‘platte realiteit’ te overstijgen. Er blijken, ondanks de vele gezichten van het kwaad die je aanzien of zelfs persoonlijk raken, steeds weer lichtpuntjes te zijn.

De menselijke geschiedenis is niet de strijd van het goede dat het kwaad probeert te overwinnen. De geschiedenis van de mens is de strijd van een groot kwaad dat een korreltje menselijkheid probeert te vermalen. Maar als het menselijke in de mens ook nú nog niet is gedood, dan zal het kwaad niet overwinnen.

“Eén lichtpuntje in de diepe duisternis zal de nacht waarschijnlijk niet overleven.“ Eén lichtpuntje in de diepe duisternis zwal de nacht waarschijnlijk niet overleven. Maar wanneer steeds meer lichtpuntjes zich bij haar voegen, zal de nacht het licht niet meer kunnen verdragen en vluchten.

Het thema van dit nummer is ‘Goed leven’. Goed leven is, voor mij, hoopvol leven. Ondanks... blijven zeggen: ‘En toch!’ Goed leven is weten dat dat kleine korreltje menselijkheid niet te vermalen is en dus mij aanspoort om vanuit die hoop en dat vertrouwen te leven.

Komt het dan toch goed met deze wereld? Nee, het komt met déze wereld niet goed, wel met een wereld die is opgebouwd uit al die korreltjes menselijkheid.

Daar waar al die korreltjes menselijkheid in beweging komen, zich laten voeden door en met elkaar om uiteindelijk uit te groeien naar een nieuwe wereld, een ‘messiaanse’ droom die ons verder doet kijken en hoger reiken dan we ooit gedacht hadden.

václ av havel dicht t e:

Diep in ons zelf dragen wij hoop: als dat niet het geval is,

Aldus Vasili Grossman in zijn roman Leven en lot. Er is een ‘korreltje menselijkheid’ dat van geen wijken weet, dat zich niet laat vermalen, niet laat vernietigen door welke vorm van kwaad dan oowk. In dit korreltje ligt de kiem van alle hoop verborgen. Sinds mensenheugenis overwint dit korreltje telkens weer de duisternis en spreekt een taal van hoop te midden van een hopeloze wereld.

ís er geen hoop.

Shuman nodigt mij, nodigt ons uit om te blijven zoeken naar dat ‘korreltje menselijkheid’ dat sterk genoeg is om een mensenleven hoop en moed te geven. Het is sterk genoeg om het kwaad dat je in vele gezichten aankijkt niet te ontkennen, maar er ook niet voor weg te lopen.

Het spoort je aan om te blijven zeggen: ‘En toch!’

Hoop is niet (te) voorspellen of vooruit (te) zien.

Hoop is de kwaliteit van de ziel en hangt niet af van wat in de wereld gebeurt.

Het is een gerichtheid van de geest, een gerichtheid van het hart, voorbij de horizon verankerd.

Hoop in deze diepe krachtige betekenis is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat, of bereidheid om je in te zetten voor wat succes heeft.

Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft.

Hoop is niet hetzelfde als optimisme, evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen.

Wél de zekerheid dat iets zinvol is, afgezien van de afloop - het resultaat.

k at e r n k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

oonnddeerrwweegg 171

Het goede leven… of hoe ver reikt een zegen?

I

n het nalatenschap van mijn oom vond mijn tante een beduimelde foto. Ogenschijnlijk onbeduidend.

Lang leefde het verhaal in de familie dat hij door een ongeluk een hersenbeschadiging had opgelopen.

Gelukkig had hij werk als tuinman in een psychiatrische inrichting. Het was een beladen verhaal, want deze broer had zo graag arts willen worden. Het was ook een verhaal van schaamte. Het onvermogen om de geschiedenis van WO II te dragen leefde toen sterk: streep eronder, doorzetten, opbouwen. ‘Waar een wil is, is een weg’ was het levensmotto in veel gezinnen in Duitsland. Zo ook in het onze. Britta Hosman

Annette Melzer, Opleider contextueel pastoraat en predikant PKN

“Nu, jaren later, realiseer ik me dat het kunnen uithouden van de gevolgen van trauma een enorme investering is van mensen én van hun omgeving.“

heeft in 2015 met de VPRO documentaire ‘Het Duitsland van mijn moeder’ een indrukwekkend beeld hiervan laten zien.

Pas na zijn overlijden sprak ik met mijn tante over het leven van haar broer. Het verhaal van een ongeluk bleek niet de werkelijkheid te omvatten. Met 8 jaar moest hij naar kostschool en heeft toen deze familiefoto meegekregen. Op de foto: zijn vader in uniform, erachter zijn moeder, de vier broers en mijn tante als peuter.

In oud-Duitse letters stond achterop: “Hans, je zult het ver brengen. Leer goed, wees de trots van onze familie, mijn zegen heb je.” De oorlog brak echter deze verwachting in scherven. ‘De gruwelen is hij nooit meer te boven gekomen’, vertelde mijn tante. Hij leefde als tuinman in de psychiatrie vanwege een zwaar posttraumatisch lijden. De foto bleef hem heilig. Het sprak van een verlangen, van verwachting én van zegen. Die zegen in al zijn eenvoud bleef tot zijn overlijden bewaard.

Had mijn oom het ver gebracht in het leven? Was het een ‘goed leven’, een om trots op te zijn? Mijn tante zei: ‘Die foto heeft gemaakt dat hij nooit heeft toegegeven aan de wanhoop, terwijl hij daar zo recht op had.’ Toch maakte het mij ook boos. Het was een belofte of ‘toezegging van vertrouwen’ die de generatie van mijn ouders niet meer zo makkelijk kon geven, daarvoor had het leven te grote offers van hen geëist.

De vragen over wat dan ‘goed leven’ is bleven voor mijn generatie. Over onrecht in oorlogstijd, over gevolgen en doorwerking van trauma, over de mogelijkheid van zoiets als vergeving of wat we in het Duits zeggen ‘verzeihen’?

Waarom dat zwijgen? En hoe wonderlijk dat ik zoiets als herstel voelde toen ik voor het eerst lang sprak met mijn tante over deze beduimelde foto. Hat gesprek gaf werkelijk nieuwe ruimte.

íeder mee gedragen wordt? En dat het soms drie of vier generaties duurt voordat het werkelijk ‘verzeihen’ is, dus niet meer wordt verrekend? Is zwijgen, niet in staat zijn te praten over traumatische gebeurtenissen, misschien zelfs een ‘spreken’ in het aangezicht van onvatbaar onrecht?

Nu, jaren later, realiseer ik me dat het kunnen uithouden van de gevolgen van trauma een enorme investering is van mensen én van hun omgeving. Een letterlijk drágen van last. Het gesprek met mijn tante over al die jaren maakte mij dit duidelijk. Voor het eerst sprak zij zich erover uit. De tijd brak aan voorbij aan de schaamte: ja, mijn oom leefde in de psychiatrie. Wat hem was overkomen is onrecht. Mijn vragen en mijn zoektocht hielpen ons beiden.

Met de afstand van een volgende generatie, kon ik enig inzicht krijgen op wat er feitelijk gebeurd was in het leven van mijn oom. Ik kon afwegen wat fair is geweest en wat onrecht, wat investering was en welk geven lag in de woorden op de foto. Postuum kon ik het werkelijk benoemen als een zegen. Ik had de kans gekregen om onder ogen te zien wat het oorlogstrauma met een mensenkind doet en kon ruimte in mijn verbeelding maken voor vragen van rechtvaardigheid en fairness.

Ik heb uiteindelijk wél woorden kunnen vinden die zijn leven recht doen.

Deze voorzichtige stappen op de weg van ‘Verzeihung’

gaven zo ook mij een nieuwe vrijheid: In letterlijke zin was de belofte ‘je redt het in het leven’ voor mijn oom niet uitgekomen. Hij leefde in afhankelijkheid en met schaamte.

Maar als het gaat over fairness, over het relationele bestaan, dan hebben juist hij en zijn zus mij voorgeleefd hoe je het in het leven redt! Hij had hulpbronnen: zijn zus, maar ook in deze zegen, in het op voorhand geschonken vertrouwen van een vader aan zijn zoon van acht!

In ons gesprek werd mij langzaamaan duidelijker waarom mijn generatie zo op zoek is naar compensatie van die ‘verdomde’ oorlog. Onze ouders konden vaak alleen de gevolgen uithouden, ze droegen stil de last en werkten hard aan het opbouwen van een samenleving.

Er was nauwelijks tijd en energie om te bevatten wat schuld inhield. Zwijgen was de enige optie. Pas mijn generatie doorbrak het zwijgen, zocht actief in doen en laten naar herstel. Brak geheimen (soms te) rigoureus open, intens op zoek naar recht en gerechtigheid.

Terug naar de zegen in gotische letters: ‘Je zult het ver brengen, het redden in het leven.’ Deze wens, gegeven ergens op het levensweg van je kind, bleven krachtige woorden. Ze brachten mij wonderlijk terug naar een tijd van vóór die oorlog, twee generaties terug dus.

Een toezegging enkel vanuit vertrouwen werd tot levensbron. Ook ik mag schuilen onder die zegen van mijn grootvader: Een teken van goed te kunnen leven!

“Wat staat mensen toch steeds in de weg om antwoord te kunnen geven op het appel van de wereld, van de ander?”

In reactie op de oorlog werd er in Duitse gezinnen veel gezwegen. Het gesprek over onrecht en schuld was te precair. Veelal wist men zich ook geen raad, men had er gewoonweg geen woorden voor. Wat staat mensen toch steeds in de weg om antwoord te kunnen geven op het appel van de wereld, van de ander? En hoe zou je een dergelijk antwoord, misschien wel postuum, kunnen horen, lezen of zien? Hebben de woorden op het briefje een kracht in het nu, zelfs over generaties heen? Zou hierdoor de door de last bezette levensruimte opnieuw kunnen worden ver‘geven’?

Het verhaal van mijn oom bleef me bezig houden.

De zegen droeg hem en bewaarde voor de wanhoop.

De woorden ‘schuld’ en ‘onrecht’ kwamen bij mij op, terwijl mijn tante zei: ‘Ach kind, dit speelde in zo veel families, dat is nu eenmaal zo. Het was oorlog.’ Was het pas míjn generatie gegund om ook na te denken wat schuld doet op het relationele vlak? Dat de last door

8 onderweg

Kunstwerk “Borboros” van de kunstenaars Gerard Groenewoud en Tilly Buy

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Inspiratiedag:

Inspiratiemiddag

Hoe zorg je? ... zonder jezelf uit het oog te verliezen!

en boekpresentatie Je bent al mooi

Een dag voor zorggevenden om zich op te laden, te reflecteren op hun eigen situatie en nieuwe inzichten op te doen.

Op donderdag 11 april 2019 vindt de feestelijke presentatie plaats van het boek “Je bent al mooi, mensbeelden in de psychologie” door prof. Liesbeth Woertman. Het belooft een inspirerende middag te worden met interviews, inleidingen en muziek.

Zorg vooral goed voor jezelf. Dat krijgen mensen te horen wanneer het nodig blijkt dat ze moeten zorgen voor hun geliefde, vriend of familielid. Maar hoe doe je dat?

Het is zo gemakkelijk om door de zware verantwoordelijkheid in een zorgstand te schieten. Een stand waarbij je steeds vermoeider raakt, maar je de hulp niet kunt of wilt overgeven aan anderen. Een stand waarbij je degene die je verzorgt steeds minder ziet als mens en steeds meer als zorgobject.

Verhalenverteller Pete Pronk en schrijfster Marlies Kieft weten uit eigen zorgervaringen hoe moeilijk het is, maar ook hoe belangrijk om jezelf niet te vergeten.

Even een stapje terug doen in de zorg is een voorwaarde om er zelf niet aan onderdoor te gaan, maar ook om je naaste te blijven zien als mens met een ziekte of beperking en niet als de ziekte zelf.

Door verhalen, beeld- en schrijfoefeningen behandelen ze het thema zelfzorg.

Daarnaast willen ze ook inspiratie bieden voor een nieuwe blik op zorgen. Hoe behoud je gelijkwaardigheid in een relatie? En: Wat kan degene voor wie je zorgt voor jou betekenen?

Tijdens de dag is er een ontroerende voorstelling van een bijzonder duo waarbij niet duidelijk is wie er eigenlijk voor wie zorgt.

Een perfect uiterlijk en dito lichaam zijn in onze beeldcultuur belangrijker dan ooit. Gemanipuleerde ideaalbeelden maken onzeker. Niet transparantie maar contact en ontmoeting brengen volgens Liesbeth Woertman schoonheid.

Liesbeth Woertman is hoogleraar psychologie en auteur van diverse boeken.

Ze schrijft over de mens als verhaal en als ding, sexy beelden in de media, ziekte en pijn, en seksrobots. Hartstochtelijk bepleit ze: geef jezelf steeds opnieuw betekenis, zie af van je ideale mensbeeld en perfecte uiterlijk, en beschouw de mens als heel in gebrokenheid.

Met medewerking van: Sophie Hilbrand, TV presentatrice Janice Deul; lifestyle journalist, fashionactivist en oprichter van het platform Diversity Rules Hans Wassink, voorlichter bij Dopingautoriteit en co-auteur ‘Op Eigen Kracht’ en ‘Doping, de nuchtere feiten’ Catching Cultures Orchestra Bent u er ook bij op deze bijzondere dag?

Donderdag 11 april 2019 van 13:00 – 16:30 uur Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1453

Donderdag 2 mei 2019 van 10.00 - 16.30 uur Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1452

4 etma l e n , ve rzo rg d d oo r we lm oe d v li e g e r

Leergang:

Vrijheid en het Goede Leven Wijsheidsperspectieven op werk en bestaan

V

Vrijheid en het goede leven: een eerste verkenning Tijdens dit eerste etmaal gaan we op zoek naar de betekenis van vrijheid en het goede leven, zowel voor ons persoonlijk als bij mensen en culturen voor ons.

We krijgen inzicht in het ontstaan en de betekenis van het moderne, autonome individu in relatie tot opvattingen van wat het goede leven is. vrijdag 10 mei t/m zaterdag 11 mei 2019

rijheid en het goede leven zijn twee belangrijke pijlers in het leven van de moderne

mens. We willen ruimte hebben om ons leven naar eigen inzicht vorm te geven en tegelijk een leven leiden dat goed en zinvol is.

Maar hoe geef je hier concreet handen en voeten aan, op het werk en privé? Zijn die twee - vrijheid en ‘goed/zinvol leven’ - eigenlijk wel zo eenvoudig te verenigen? Brengt onze vrijheidsopvatting het goede leven dichterbij of staat ze dit juist in de weg? Tijdens de leergang verkennen we het thema van de vrijheid in relatie tot enkele centrale dimensies van het goede leven: de ander, vrijheid en technologische ontwikkelingen en zinvol leven. Verschillende denkers, waaronder Plato, Nietzsche, Kierkegaard, Arendt, Buber en Frankl zullen hierbij als gids en spiegel fungeren.

Aan de hand van film en dialoog worden de deelthema’s verder verkend en verdiept. Langs deze weg opent zich een nieuw en verrijkend perspectief op wie je bent, op je omgeving en op het bestaan als zodanig.

Vrijheid en technologische ontwikkelingen We onderzoeken onze verhouding tot techniek in relatie tot het goede leven, zowel op persoonlijk als maatschappelijk niveau. Naast film en gesprek zullen verschillende denkers de revue passeren en het thema van reliëf en diepte voorzien. vrijdag 27 september t/m zaterdag 28 september 2019

Vrijheid en de ander Hoe kunnen we denken over sociale verbondenheid als onderdeel van het goede leven? En hoe kan individuele vrijheid bijdragen aan een harmonieuze omgang met anderen? We onderzoeken het spanningsveld tussen ik en de ander, tussen individualiteit en gezamenlijkheid en tussen innerlijkheid en uiterlijkheid. vrijdag 21 juni t/m zaterdag 22 juni 2019

Vrijheid en de zoektocht naar een zinvol leven Tijdens dit afsluitende etmaal verkennen we de dimensie van een zinvol en betekenisvol leven, ook in samenhang met de dimensies van relaties en technologie. Aan de hand van een film komen verschillende zinthema’s aan bod zoals de strijd tussen goed en kwaad, de zoektocht van de mens naar een hogere bestemming en het omgaan met teleurstellingen en tegenstand. vrijdag 29 november t/m zaterdag 30 november 2019

Aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1454

Retraites Op zoek naar…

Ben je teveel in beslag genomen door werk of persoonlijke omstandigheden? Neem dan afstand en hervind de bron in je leven.

Kom tot rust.

Theo Menting, lekendominicaan en kerkmusicus Zondag 24 maart t/m woensdag 27 maart 2019

Meerdaagse inzichtmeditatie retraite

Weekend Je plek innemen

Vrijdagretraite Herademen

Bezinningsdagen Op weg naar Pasen

Retraitedag Emoties: bron van vitaliteit

De wijze lessen van Boeddha helpen ons om te zijn met wat er is en contact te maken met onze innerlijke stilte, ook in roerige tijden.

Verlang jij ook naar een eigen plek waar je helemaal tot je recht komt, in je leven, gezin, of werk? Kom tot inzicht tijdens dit weekend met familieopstellingen.

Ervaar de kracht van de stilte, met het kloosterritme als inspiratiebron.

Met meditatie, tekstreflectie, uitwisseling, muziek en kloostervieringen.

Beleef Pasen in het klooster. Met bijzondere vieringen, onderlinge gezelligheid en de bezinnende sfeer van rust en gastvrijheid.

Tijdens deze retraitedag verken jij je emoties, je leert hoe je er goed mee kunt omgaan en optimaal kunt profiteren van deze krachtbronnen.

Riët Aarsse, meditatiebegeleidster Vrijdag 5 april t/m zondag 7 april 2019

Erna Bakker, therapeute en relatiecoach Vrijdag 12 april t/m zondag 14 april 2019

Henk Jongerius, dominicaan en meditatieleraar Vrijdag 12 april 2019 van 09.30 - 19.00 uur

Theo Menting, theoloog.

M.m.v. diverse anderen Woensdag 17 t/m zondag 21 april 2019

Ton Roumen, theoloog en spiritueel auteur Zaterdag 8 juni 2019 van 10.00 - 16.00 uur

k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

5

door ja n ko rt ie , s te m bev r i j d e r

Ik ben leven dat leven wil, te midden van leven dat leven wil (Albert Schweitzer)

H

eel veel bondiger dan Albert Schweitzer het zegt krijg je het niet geformuleerd: dit is

waar het leven over gaat. Ik ben leven, ik wil leven en ik wil ander leven om me heen. Ik kreeg dit citaat aangereikt door een deelnemer aan onze zomerretraite, en werd er meteen blij van.

Leven, leven in vrijheid, leven in overgave, mijn leven, precies zoals ik het ervaar, dat is het beste startpunt voor mijn muziek, voor mijn zingen!

Want muziek gaat allereerst om de expressie van leven, om het vieren van leven!

Onlangs las ik het indrukwekkende boek van Edith Eva Eger: De Keuze – Leven in vrijheid. Ze beschrijft daarin hoe ze Auschwitz overleefde, en hoe die ervaring haar leven tekent. Ze is nu negentig jaar en werkt, nog altijd, als klinisch psycholoog.

Als therapeut komt ze veel mensen tegen die lijden aan een depressie of een posttraumatisch stresssyndroom.

Maar zij stelt een andere diagnose voor: ‘Ik zou zeggen dat mijn patiënten hevig verlangen naar iets.’ Dat is niet zomaar een wat positievere woordkeuze; nee, het is een volstrekt ander startpunt. Ze weet vanuit eigen ervaring dat het verlangen is dat mensen op de been houdt en in beweging brengt, zelfs in de meest afschuwelijke omstandigheden. En dus richt ze zich erop om die pure levensenergie bij mensen aan te boren.

Verlangen doen we allemaal. Soms uitgesproken, openlijk, vrijuit. Soms zit het weggestopt achter frustratie, weerstand, cynisme. Er zijn spirituele stromingen die verlangen zien als de bron van ons lijden en die ons willen leren om verlangen los te laten. Ik denk dat dat niet kan en niet hoeft. Het verlangen is het probleem niet, verlangen is niet meer of minder dan een innerlijke ervaring van beweeglijkheid, leven, energie. Zin, kun je ook zeggen.

Wat we wel kunnen leren is: onze gehechtheid loslaten

aan de meest wenselijke uitkomst. Meebewegen met wat er gebeurt, in plaats van de rol van eiser innemen. Dat is soms knap lastig, het vraagt overgave en flexibiliteit.

Maar wie verlangen wegwerkt doet tegelijk een deel van z’n levenslust de deur uit.

Verlangen is ook een kostbare bron van muziek. Je kunt ieder lied, iedere improvisatie steeds weer beginnen met dezelfde twee stappen. Stap één: voelen hoe het met je is, waarnemen wat je in je lijf ervaart. Waar zit leven, waar zit spanning? (Spanning is trouwens ook leven, dat er alleen nog op wacht om tot leven te komen.) Stap twee: je verlangen laten zingen. Niet je perfectionisme, niet je controle, je angst, je bewijsdrang, nee, je verlangen.

Je zin. Je leven dat zich wil tonen, wil laten horen, muziek wil worden. En ander leven wil ontmoeten. Dan wordt zingen een feest!

Workshop Stembevrijding en avond mantra zingen Woensdag 3 april 2019 van 14.00 - 21.45 uur Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1047

fro h mu t k n ie , z a ng d oc e nt e e n d i r i g e nte

De stem is de spiegel van de ziel (Alfred Wolfsohn)

“I

k kan niet zingen!” heb ik al zo vaak gehoord. Wat jammer, denk ik dan.

Het is helemaal niet waar; iedereen kan zingen. Maar wat verstaan we

dan onder zingen? Niet iedereen wordt een Maria Callas of Marco Borsato, maar iedereen heeft een stem die kan klinken. Iedere stem is het waard om naar buiten te treden.

De eigen stem laten horen -en vooral zingen- doet de mens goed. Eric Scherder, hoogleraar voor neuropsychologie, heeft onderzocht wat het effect van zingen is op de hersenen. Uit dat onderzoek is onder meer gebleken dat zingen bijdraagt aan de verwerking van trauma’s. Wekelijks mag ik getuige zijn van dit fenomeen wanneer ik met een van mijn ‘Zingen voor je Leven’ koren zing. Mensen, die geraakt zijn door kanker beleven zingend vreugde, kracht en verbondenheid. De meeste koorleden gaan na de repetitie vrolijk naar huis, ze voelen zich lichter.

De menselijke stem is sterk verbonden met het lichaam, niet alleen als instrument zelf maar ook als klankkast. Zingen betreft dus de hele mens en daardoor is de positieve invloed op ons ook zo groot. Het contact tussen stem en lichaam is cruciaal voor het zingen, veel belangrijker dan noten kunnen lezen.

Ook tijdens privélessen en workshops ervaar ik altijd weer hoe gelukkig mensen worden door hun stem te laten klinken. Ik voel me bevoorrecht om deze processen van zelfontwikkeling mee te maken en er een steentje van geluk en eigenwaarde aan bij te dragen. Mijn eigen leven is, door het toelaten van mijn stem, totaal veranderd.

Ik heb mijn sterke en creatieve kant leren kennen, die daarvoor -net zoals mijn stem-

verstopt lag achter onzekerheid. Ik verheug me al op de volgende les van B., die sinds twee maanden haar stem laat horen. Nooit mocht ze zingen. “Je kunt niet zingen”, zei iedereen en ze geloofde het zelf ook. Toch, na zestig jaar, durft ze de test aan: ’Kan ik echt niet zingen?’ Ze kan het en met wat een sterk en mooi geluid! Haar stralende ogen zijn meer waard dan een loepzuivere toon.

Ik gun het iedereen zijn stem te beleven.

Zangweekend Zin in zingen: Vrijdag 19 t/m zondag 21 april 2019 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1418

Workshops Driedaagse workshop stemexpressie Het verhaal van je stem

Anders kijken, contemplatieve fotografie

Een fascinerende reis naar de ongekende mogelijkheden van de menselijke stem, met tal van werkvormen uit het Roy Hart Theatre.

We brengen ons oog, geest en hart op één lijn, zodat we weer de rijkdom en schoonheid van de alledaagse dingen om ons heen kunnen zien en we leggen dat vast.

Sta je op een kruispunt in je leven en ben je op zoek naar inspiratie? Ontdek waar je hart sneller van gaat kloppen en zet je talenten in voor nieuwe mogelijkheden.

Betty van Engelen, fotograaf Vrijdag 22 maart t/m zondag 24 maart 2019

Henriëtte de Graaf, inspirator en spreker Vrijdag 29 maart t/m zondag 31 maart 2019

Pete Pronk, docent beeldend vertellen en stemexpressie Vrijdag 22 maart t/m zondag 24 maart 2019

6

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Weekendworkshop Talentontwikkeling

Weekend Onze persoonlijke betekenis ontdekken

Workshop Tai Chi, levensvreugde en zelfcompassie

We gaan op zoek naar onze persoonlijke en unieke betekenis in het leven.

Inspiratie vinden we in het gedachtegoed van Victor Frankl.

We beoefenen Tai Chi, krijgen inzicht in de basis van Tao filosofie, yin en yang, 5 elementen en de relatie tot gedeelde vreugde en (zelf)compassie.

Klaas-Jan Pos, psychiater Vrijdag 12 april t/m zondag 14 april 2019

David Dewulf, arts, auteur en trainer in mindfulness Vrijdag 27 t/m zondag 28 april 2019

Driedaagse Ontspannen door bewegen Geef jezelf over aan het ritme van lichaam en geest.

Heel ontspannen oefen je met de kenmerkende, zachte vormen van Tai Chi.

Wilco Kruijswijk, gelukscoach Vrijdag 24 mei t/m zondag 26 mei 2019

Wat zal 2019 brengen?

2

018 was een turbulent jaar voor ons als stichting. De Herberg werd opgeleverd en we werden geconfronteerd met een koerswijziging van

de dominicanen: de nieuwe paters vertrokken naar Rotterdam.

Wat de toekomst zal brengen weten we natuurlijk nooit. Er zijn immers veel factoren die we niet zelf in de hand hebben die de toekomst bepalen.

Prediker zei al dat we vandaag moeten leven en niet in de toekomst, tegenwoordig zouden we dat ‘mindfulness’ noemen. Toch is het goed om plannen te maken, dat geeft een richting, een focus. Wij zijn daarom bezig met onze plannen voor de komende jaren, om onze richting te bepalen.

Ook al weten we zeker dat het toch weer anders zal lopen dan gedacht.

Voor 2019 zijn we bezig met de volgende plannen en ideeën: Toekomstplan

Zalen

Vanwege de steeds kleiner en brozer wordende communiteit bereiden we ons voor op een toekomst zonder vanzelfsprekende en dagelijkse aanwezigheid van dominicaanse broeders in het klooster. Dat heeft niet alleen grote consequenties voor de sfeer in het klooster of voor de vieringen in de kapel, maar heeft ook invloed op bijvoorbeeld het beheer van het gebouw of financiële verantwoordelijkheden voor ons als stichting.

Het voortzetten van de gebedstijden en de vieringen is voor die toekomst van groot belang. Om een goed en gedegen plan te maken voor onze toekomst zijn we daarover samen met de communiteit en de dominicaanse provincie in gesprek. We hopen dat we in de loop van 2019 een duidelijke richting hebben bepaald en de basis van dit toekomstplan stevig hebben staan.

De huidige inrichting van de zalen is al weer een behoorlijk aantal jaren oud, daarom gaan we de zalen opnieuw inrichten. En als we dan toch bezig zijn zullen we nieuwe apparatuur in de zalen installeren en vanwege de warmer worden de zomers zullen we de grote zalen op de derde verdieping voorzien van koeling.

Kloostertuin De bouw van de Herberg heeft z’n gevolgen gehad voor een groot deel van de kloostertuin. Daarom zijn we met een tuinarchitect een ontwerp voor de tuin aan het ontwikkelen. In de tuin komen mooie stilteplekken, plekken waar je even op jezelf kunt zijn of juist even met een groep een activiteit kan doen. De basisstructuur van de kloostertuin met de oude woerd, de prachtige bomen, de kloostergracht en de karakteristieke kloostermuur blijft natuurlijk gehandhaafd.

Het wordt een meerjarenplan dat gefaseerd zal worden uitgevoerd.

Samenwerkingen en projecten Met name de eerder genoemde projecten voor kwetsbare doelgroepen willen we graag verder uitbouwen. Dit past geheel in de dominicaanse traditie, waarin ook specifiek wordt omgezien naar de kwetsbaren. In de afgelopen jaren hebben we al veel van deze projecten mogen organiseren voor bijvoorbeeld mantelzorgers en vrijwilligers, GGZ-cliënten, mensen met een beperking, mensen die leven in armoede of asielzoekers.

Dankzij giften van verschillende religieuze en niet-religieuze fondsen, bijdragen van individuele gasten en een deel van onze omzet die we maken met het verhuren van onze ruimtes kunnen we deze projecten gratis of tegen een heel laag tarief aanbieden.

In 2019 gaan we met name op zoek naar nieuwe samenwerkingspartners, waarmee we nieuwe en hopelijk ook langer lopende trajecten kunnen opstarten rondom actuele sociale vraagstukken. Daarvoor zijn we in gesprek met een mogelijke partner in het sociale domein, maar we zoeken ook verder naar partners rondom met name zorg, welzijn of het onderwijs.

Programma’s Onze programmering ontwikkelt zich continu en we hebben gelukkig een steeds completer aanbod. De meeste van onze programma’s staan op zichzelf maar in 2019 willen we eens een langer traject uitproberen. We starten daarom met een Filosofische leergang over wijsheidsperspectieven op werk en bestaan. Deze leergang wordt begeleidt door filosofe Welmoed Vlieger en behelst vier etmalen. Zie pagina 5 voor meer informatie over deze leergang.

Duurzaamheid Duurzaamheid staat al langer bij ons op de agenda. We hebben in de afgelopen jaren al grotere en kleinere stapjes ondernomen. Een belangrijke stap is dat we sinds 2018 alleen nog vegetarische maaltijden bereiden. Maar op het gebied van energie is ongetwijfeld veel te winnen in een groot en monumentaal pand als het klooster. Duurzaamheid zal dus ook een speerpunt zijn in 2019.

Refter Dankzij de komst van de Herberg hebben we een grotere capaciteit. Dat is heel fijn, maar heeft ook gevolgen voor de rest van de organisatie. Dit betekent bijvoorbeeld dat we steeds vaker voor een groot aantal gasten een maaltijd serveren in de Refter.

Het keldertje hebben we al omgebouwd tot kleine eetzaal. Én daarom gaan we de Refter opnieuw inrichten, zodat er meer mensen op een prettige manier tegelijk kunnen verblijven.

Website In de afgelopen jaren heeft de ‘klandizie’ van het klooster zich meer en meer toegespitst op de 3 hoofddoelgroepen ‘individuele gasten en deelnemers aan onze programma’s‘, ‘bedrijven en organisaties die zelf hun programma bepalen en onze locatie daarvoor gebruiken’ en onze ‘sociale projecten die we samen met partners organiseren voor bepaalde, met name kwetsbare, doelgroepen’. Deze splitsing willen we ook op onze website duidelijker maken. Deze aanpassing staat gepland voor het voorjaar van 2019.

De blogpagina hebben we nu een jaar of 2 in gebruik, met mooie resultaten. De artikelen uit de kloosterkrant komen terug op de blogsite met daarnaast nog mooie aanvullende artikelen. Dit zullen we in 2019 nog verder uitbouwen.

k loos t e r k ra n t voo r j a a r 2 0 1 9

7

PROGRAMMA KLOOSTERHUISSEN.NL Schrijf en Yoga weekend

Workshop Tai Chi, levensvreugde en zelfcompassie

22 t/m 24 maart 2019

26 t/m 27 april 2019

Schrijven wordt leuker èn beter wanneer je het met huid en haar

Met de 5 elementen van Tai Chi verbind je je met de vreugde

doet. Dat is het uitgangspunt van deze geliefde weekendretraite.

van het leven. We leren speelse, symbolische Tai Chi oefeningen

Elke dag beginnen en eindigen we met een diepgaande en

zoals het openen van je hart zoals een bloem zich opent met de

toegankelijke beweging- en ademsessie. De effecten daarvan zijn

ochtendzon. Deze oefeningen vormen de kern van de 2daagse!

voelbaar in je lichaam – en zichtbaar op papier. Begeleiding door

Begeleiding door David Dewulf, arts en vooral bekend op het

auteur Geertje Couwenbergh en yogadocent Jasmijn Koelink.

vlak van mindfulness.

MAART

APRIL

1-3 Workshop Ademend door het leven 6-8 3-daagse workshop Verlaat Verdriet 6 Kloosterwandeling 8 Vrijdagretraite Herademen 10-13 Retraite geestelijk verzorgers Bezielen en verstillen 15-17 Weg Wijzer Weekend, Welke weg heb ik te gaan?

16 Anders lijken dan men werkelijk is, verbiedt

de schaamte 17-21 Retraite: Stilte bevrijdt!

19-20 Etmaal Over God wil ik zwijgen, inleiding in de

christelijke mystiek 22-24 Schrijf en Yoga weekend

22 Benut je adem, ontspan en verfris 22-24 Anders kijken, contemplatieve fotografie 22-24 Driedaagse workshop stemexpressie

Het verhaal van je stem 24-27 Op zoek naar…

29 Vrij uit coachen 29-31 Weekendworkshop Talentontwikkeling

Beweging en Verandering 29-31 Weekend Leven zonder waarom

Paul Triepels Mieke Ankersmid Henk Jongerius Martina Heinrichs Ignace de Haes

2-3 3 3 5-7 5-7 5-7

Bezinningsdag Stilte in je bestaan brengen

Ton Jorna Erna Bakker Welmoed Vlieger Geertje Couwenbergh & Jasmijn Koelink Jasmijn Koelink Betty van Engelen Pete Pronk Theo Menting Erna Bakker Henriëtte de Graaf Welmoed Vlieger

Noveen Leiderschapsretraite Henk Jongerius Workshop stembevrijding en mantra zingen Jan Kortie Kloosterwandeling Retraiteweekend Zen Zien Tekenen Nelleke Metselaar Meerdaagse inzichtmeditatie retraite Riët Aarsse Trialoogweekend voor vrouwen Martina Heinrichs Zaterdag 6 april 2019 van 10.00 - 16.30 uur Ruimte maken om bij jezelf te komen. Dat is wat we allereerst doen deze dag. Daarna kijken we naar mogelijkheden om meer stilte in je bestaan van alledag te brengen. Zo werk je aan leven en werk waarin je opgeladen en geïnspireerd blijft. Begeleiding door coach Joyce Lakwijk.

11 12-14 12-14 12 12-14 17-21 17 19-21 27-28

Inspiratiemiddag en boekpresentatie Je bent al mooi Liesbeth Woertman Weekend Je plek innemen Erna Bakker Meditatieweekend het Compassie kompas Bert van Baar Vrijdagretraite Herademen Henk Jongerius Weekend Onze persoonlijke betekenis ontdekken Klaas Jan Pos Bezinningsdagen Op weg naar Pasen Concert Arnhems Slavisch Koor Weekend Zin in zingen Frohmut Knie Workshop Tai Chi, levensvreugde en zelfcompassie David Dewulf

Kom tot jezelf in verstilling en verbeelding

Weekend Vensters op Leonard Cohen

12 t/m 15 mei 2019

1 t/m 2 juni 2019

Kom tot jezelf tijdens verschillende meditatievormen en

Dichter en zanger Leonard Cohen zocht naar een taal die zijn

schilderworkshops. De ervaringen die je opdoet tijdens de

ervaringen als mens in een gebroken wereld verbond met

meditaties, krijgen een gezicht bij de intuïtieve schilderwork-

religieuze en mystieke wijsheid. Tijdens deze dagen luisteren

shops. Stilte en beelden zullen elkaar aanvullen en versterken.

we naar zijn mooiste liederen en verkennen we de diepere

Begeleiding door kunstenares Gitta en meditatieleider Laurence.

betekenissen in zijn poëzie. Begeleiding door geestelijk verzorger en Leonard Cohen liefhebber Frank Kazenbroot.

MEI 1 2

3-5 3-5 10 10 10-11 10-12 10-12 11 12-15 17-19 19-23 21-22 24-26 25 25-26

JUNI

Kloosterwandeling Inspiratiedag Hoe zorg je?... zonder jezelf uit het oog te verliezen!

Weekendpelgrimage in beeld, stilte en gesprek Weekend Leven zonder waarom Dagworkshop Je plek innemen Vrijdagretraite Herademen Leergang Vrijheid en het Goede leven Weekend Natuurtekenen en de kunst van het zien Autobiografisch schrijven Workshop stemexpressie De passie van je stem Kom tot jezelf in verstilling en verbeelding Weekend In de voetsporen van een kloosterling Retraite: Stilte bevrijdt!

Leren van vergeten bronnen: filosofie als levenskunst Driedaagse Ontspannen door bewegen Lieddag Tweedaagse Geweldloos communiceren met “met mindfulness en compassie”

Pete Pronk & Marlies Kieft Wilco Kruijswijk-Terlouw Welmoed Vlieger Erna Bakker Henk Jongerius Welmoed Vlieger Eveline de Kock Hugo Klapmuts Pete Pronk Laurence en Gitta Laurence Mol Erna Bakker Welmoed Vlieger Wilco Kruijswijk-Terlouw Theo Menting

1-2 2-5 5 7-10 8 10-14 14-16 14-16 16-19 17-21 18-19 21-23 21-22 21-23 22 28-30 28-30 28-1

Weekend Vensters op Leonard Cohen Frank Kazenbroot Op zoek naar …

Theo Menting Kloosterwandeling Weekend Mandala vanuit de bron van Liefde en Licht Danka Hüsken-Smit Retraitedag Emoties: Bron van vitaliteit Ton Roumen Midweek Iconen schilderen Martin Mandaliev Weekend Leven zonder waarom Welmoed Vlieger Weekendworkshop storytelling - Stel je voor Henriëtte de Graaf Onderweg zijn: een Individuele retraite Theo Menting Vijfdaagse schrijfretraite De papieren pleisterplaats Hanny Kuijer Noveen leiderschapsretraite Henk Jongerius Meditatieweekend het Compassie kompas Bert van Baar Leergang Vrijheid en het Goede leven Welmoed Vlieger Weekend De edele kunst van het niet weten Ignace de Haes Dagworkshop Je plek innemen Erna Bakker Weekend Persoonlijk verlies in perspectief Jakob van Wielink Weekend Liefde begint met mij Klaas Jan & Sandra Pos Creatieve voorjaarsretraite Conny Brouwer

David Dewulf

Bedankt voor de fijne ontvangst. De bijzondere samenzang in de kapel en de Eucharistie hebben mijn hart geraakt. Het schrijven en zijn in stilte hebben het geopend. Tot weerziens.

Lieve groeten, Deborah

Dank voor de dagen die het duister doen verdwijnen. Zoveel rust, liefde en vrede moet je met een kaarsje zoeken. Hier brandde het kaarsje.

Dank.

Janne Bakkenes

Dank dat jullie al decennia lang jullie deuren openen voor mensen van allerlei pluimage en overtuigingen. Ik heb bij jullie een hele mooie reis mogen maken. Bij jullie voel ik me veilig.

Ik kijk uit naar wat mijn reis gaat brengen.

Liefs en veel goeds in 2019 Ruth Pannekoek

Het ZIJN hier is altijd als een thuis komen. Zó fijn hoe deze plek LEEFT en blijft leven! Dank voor de enorme inzet van iedereen die hier wát dan ook doet. Dank voor de prachtige bijzondere programma’s waar ik deel aan heb mogen nemen.

Ga zo door!

Elcke

Uitgave

Uit ons gastenboek

Dominicanenklooster Huissen, Stadsdam 1 6851 AH Huissen T 026 326 44 22 www.kloosterhuissen.nl Ontwerp en realisatie Avancé Communicatie, Zutphen © Dominicanenklooster Huissen 2019

8

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n