00 Leuven mail
r van afgifte: 30
eemaandelijks
114de jaa
april 2010 | tw rgang | maart -
tijdschrift voor
de bewe
sco | Kantoo ging rond Don Bo
| P209042
2
r e m j i ge-m
inhoud
kijk
Een salesiaanse Een
Hoofdredacteur
op de wereld op de salesiaanse wereld
Annemie Vandaele
Adviesraad
R. Burggraeve A. De Cocker A. De Cooman M. Den Haerynck E. De Ridder E. Haelvoet P. Stienaers F. Vanspauwen
Eindredactie en redactieadres
Mark Den Haerynck Lenniksesteenweg 2 1500 Halle dbsocom@donbosco.be
Don Boscogewijs 7
Aan de zijde van Don Bosco
10
Zomerkampen
22 Werk maken van kinderrechten
Adreswijziging
Kruispunt
Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel dedapper.marc@donbosco.be
Jan Schepers 12 Johan Jacquemin 16
Verantwoordelijke uitgever
Jos Claes, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel jos.claes@donbosco.be
Lay-out en druk Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo
Pennenstreken
De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit doorgespeeld en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen. In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be
In Europa: www.donbosco.net
In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org
Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE96 0000 1112 6405 BIC: BPOTBEB1
6
Adriaan De Cooman
Over opvoeden 4
Meer dan een school
8 Opvoedings ondersteuning
14
Met blinde ogen
Een halfje 15 Waar het hart van vol is 19 Ge-mij-mer
24
11 Minimoeders en kakkernestjes
Foto voorpagina: Patrick Vandewalle
Annemie Vandaele Hoofdredacteur
| ingeblikt
Ge-mij-mer
Soms gaat een beeld met je hoofd aan de haal. Ineens duikt het op, geruisloos en onaangekondigd, zet vervolgens je hele handel en wandel in stand-by en verdwijnt daarna, met mate. Zo ook deze coverfoto, binnengevallen tussen zoveel ander dringends in een mailbox. Een beeld waarbij de vragen in een mensenhoofd meteen de degens kruisen. Wat doet zo’n vijfjarig meisje stilvallen op een godvergeten strand? Welk gemijmer speelt in zo’n kleine hersenpan? Waaraan zou ze denken? Aan wie ze is? Of worden kan? Hoe spinnen die kleine gedachten zich af, naar waar, hoe, wat, waarom?
Inspirerend is het wel, zo’n kleine blik die naar binnen wordt gewend, een soort miniatuurvoorbeeld van de vraag naar identiteit die er één is van alle leeftijden en alle tijden, van schijnbaar steeds meer sectoren ook de laatste tijd. Vooral de nonprofit schoot schijnbaar gestaag maar doortastend uit de startblokken.
En dus verschijnt de vraag via publicaties, kapittels en overlegfora ook op de salesiaanse agenda. Naast de rijkdom van de grote verscheidenheid die onze organisatie kent, is er immers steeds meer de vraag naar eenheid en identiteit. Want wie we zijn en waar we voor staan, is voor onszelf belangrijk, maar ook voor derden in hun betrokkenheid bij onze dienstverlening aan jongeren en de kwaliteit die we erin nastreven. Hoe zorgen we, van Kortrijk tot Hechtel, dus voor een duidelijke herkenbaarheid en een consequente vertaling van onze kernopdracht, van de meerwaarde die we nastreven? Vragen die we ons, ook in dit blad, moeten durven stellen … in het belang van de kinderen en jongeren in onze werking, met veel lawaai of in alle stilte op zoek naar wie ze zijn en mogen worden.
3
door de ogen van de opvoeder |
Tekst: Kurt Smeets, namens Don Bosco Vorming & Animatie Foto’s: Etienne Leconte, sxc
Méér dan een school In het opvoedingsproject wordt verwoord hoe we vandaag jongeren in Don Bosco’s geest kunnen opvoeden. Het vertrekpunt is een mensbeeld dat voeling heeft met onze tijd en dat tegelijk de visie van Don Bosco niet uit het oog verliest. In deze reeks artikelen willen we stilstaan bij dat mensbeeld, want hoewel het vaak onverwoord blijft, toch stuurt het ons handelen en kleurt het onze opvoedingsdoelen. Het gaat om een integraal beeld dat de
4
lle oren a eding h te komen. o v p o d In bo n aan aspecte
mens beschouwt vanuit verschillende perspectieven die elkaar aanvullen. In dit artikel willen we jonge mensen duiden als totaalwezens waarin vele aspecten, sterke en zwakke, verweven zijn. Opvoeden in Don Bosco’s geest betekent oog hebben voor al die aspecten.
Voorbij de vakjes Bij kinderen zie je het al: het ene kind zou de hele dag willen voetballen, het andere gaat helemaal op in de vraagstukken die het krijgt voorgeschoteld. Het onderwijs zou op die sterktes kunnen inspelen en kinderen hun vakken steeds vroeger zelf laten kiezen. De voetballer kan dan vaker voetballen, de wiskundige-in-spe meer vraagstukken oplossen. Iets anders is het om het kind in zijn totaliteit te blijven zien. Dat betekent dat het ene kind met wat hulp ook zijn vraagstukken leert op-
lossen en dat het andere kind mits een kleine voorzet tijdens de middagpauze mee gaat voetballen. Als we mensen beschouwen als totaalwezens, delen we hen niet in vakjes in en blijven we openstaan voor het onverwachte. Het is niet omdat een jongere zich interesseert voor literatuur dat hij bij voorbaat als onpraktisch kan worden beschouwd. En het is niet omdat iemand een tijdje genoeg heeft van de school en het allemaal wat laat hangen, dat hij een vogel voor de kat wordt.
Ontwikkeling
Omdat het toekomstbeeld van kinderen en jongeren vaak nog heel veranderlijk is, is het belangrijk dat leerkrachten en opvoeders hen in hun totaliteit blijven zien. Kinderen dromen ervan duizend-enéén beroepen uit te oefenen. Voor heel wat jongeren is het op achttien jaar nog onduidelijk welke weg ze zullen inslaan. Ook als ze ervoor kiezen verder te studeren, kan t ik e r jl het na hun studies nog e sti terend elplaats. is s s a e vele kanten uit, afhansp Een dan de r e d r e kelijk van hun interesses v en de kansen die ze krijgen. Die vrijheid geeft iedere mens de kans om op zoek te gaan naar wat hem of haar interesseert en op termijn een bewuste keuze te maken. Maar die vrijheid vraagt ook, meer nog dan in Don Bosco’s tijd, een integrale ontwikkeling, een mensbeeld dat geen aspect uit het oog verliest en jonge mensen voorbereidt op
›
een toekomst die zowel voor henzelf als voor hun opvoeders nog niet vastligt. Een mensbeeld dat de mens in zijn totaliteit beschouwt, ondersteunt leerkrachten die zich niet enkel toespitsen op de aspecten die binnen hun opdracht vallen. De leerkracht biologie kan iemand zijn die op de speelplaats mee voetbalt, de leerkracht houtbewerking iemand die zich bewust is van de thuissituatie van zijn leerlingen. Dat jonge mensen totaalwezens zijn, houdt bovendien in dat ze niet alleen gestimuleerd worden in hun talenten, maar ook gemotiveerd om te werken aan hun zwakke punten. In de opvoeding horen daarom alle aspecten aan bod te komen: het lichamelijke, het spirituele, het technische, het affectieve, het psychische, het relationele, …
Benadering In het Oratorio trachtte Don Bosco dat totaalbeeld te concretiseren. In de thuis die hij zijn jongeren bood, mochten ze hun gevoelens uiten en waren ze vrij om zichzelf te zijn. Op school scherpten ze hun praktische en intellectuele vermogens aan en leerden ze verantwoordelijkheid opnemen in de taken die ze kregen. Om relaties te leren leggen en zich verbonden te voelen met elkaar, was er de speelplaats. De parochie ten slotte bood
aanwezigheid van de opvoeder in de leefruimte om zich te groep, roepen in één van de ruimten van verdiepen in zingehet oratorio de andere drie ruimten op. ving. Die viervouDie verwevenheid biedt jonge mensen de dige opvoedingskans zich integraal te ontwikkelen. Dat ruimte noemen sluit aan bij een aanpak die het oefenen we het oratoriovan vaardigheden, het opdoen van kenprincipe. Met dat nis, het gevoel zichzelf te mogen zijn, het principe voor ogen, spelen met anderen, en het zoeken naar kunnen jongeren zingeving niet loskoppelt van elkaar. Een uitgroeien tot vrije integrale ontwikkeling vraagt dus een geen verantwoordeïntegreerde benadering. lijke mensen die zich verbonden voelen met elkaar en bewust zin geven aan hun leven. Maar de vier onderdelen van het keling oratorio staan niet ontwik erde le a r g e te los van elkaar. EnEen in een geïntegr vraagt enadering. kel daar waar thuis, b school, speelplaats en parochie met elkaar verweven zijn, krijgen jonge mensen de kans zich in al hun aspecten te ontwikkelen. De assisterende stijl, de ondersteunende en geïnteresseerde aanwezigheid bij jongeren, reikt daarom verder dan de speelplaats, tot in het klaslokaal. De sfeer die het klaslokaal ademt, de gedrevenheid waarmee de leerkracht zijn leerlingen op sleeptouw neemt, de speelse
rden en wo kte Jonger n in hun ster e k o r . p s te aange n hun zwak e
5
een woord waard |
Tekst en Foto’s: Mark Den Haerynck
Adriaan De Cooman 25 jaar corrector-redactielid van DBVlaanderen
6
Hij is een goede zeventiger, grijzende haren die nog de plooi bewaren, salesiaan en gemeenschapsoverste in Don Bosco Boortmeerbeek. Don Bosco Vlaanderen vond het de moeite waard om bij één van haar boegbeelden de microfoon op tafel te zetten. Op een koude winterdag waren we te gast bij Adriaan De Cooman, sinds 1985 redactielid van dit blad, dat tweemaandelijks bij duizenden gezinnen in Vlaanderen terechtkomt.
Motivatie De manier waarop Adriaan betrokken geraakte bij de redactie van Don Bosco Vlaanderen, was een onschuldige vraag van de toenmalige provinciaal, Lucien Desmet. Je kunt van een soort ‘tevens’-benoeming spreken, want het is een werk dat je opneemt bij de rest van je opdracht, zomaar, er bovenop. “Kun jij de ‘Band met Don Bosco’ overnemen?”, was de vraag. En de rest van het verhaal kennen we: hij neemt intussen al vijfentwintig jaar het correctiewerk van het tweemaandelijkse tijdschrift op zich. Wat zijn motivatie is om het zolang te blijven doen, is de trouw aan een gegeven woord. “Je zit erin en je doet voort”, klinkt het dan. Maar tegelijk verwijst Adriaan naar de doelstelling waarmee Don Bosco in 1878 zijn eerste ‘Bollettino Salesiano’ uitgaf. In een circu-
laire zegt Don Bosco zelf dat ‘de verspreiding van het goede boek’ een noodzaak is om jongeren op het goede pad te houden. Don Bosco Vlaanderen wordt nog steeds verspreid als een werkzaam instrument voor de verspreiding van het salesiaanse gedachtegoed.
rerende lectuur. Don Bosco Vlaanderen is zo’n impuls en haalt zijn eigen kracht uit het verder op weg gaan met hen die erin blijven geloven.
Toekomst
Zonder afbreuk te doen een aan de jarenlange t e h oit is ed van o n a d r o inzet van allen die Kracht erfg Mee m het te geven. o l e d r met een ‘tevens’Adriaan heeft vijfeno mid sco do Don Bo benoeming Don twintig jaargangen Bosco Vlaanderen nauwlettend gecorrihebben verspreid, gaat geerd. Het is een tijdschrift het tijdschrift erop vooruit. Feit naast de zoveel andere bladen is dat de grafische mogelijkheden zoveel die uitgegeven worden. Toch heeft het groter zijn geworden en meer toelaten. een eigen dynamiek en wil het een speler Het blad mag en moet zich fris blijven zijn die op het veld van het verspreiden voorstellen, met een aantrekkelijke layvan het goede nieuws zijn specifieke out en eigentijdse rubrieken die beantplaats inneemt. Bij de vraag woorden aan het uitgeschreven charter. waar de kracht ligt van Dat is een blijvend aandachtspunt. Het is Don Bosco Vlaandeeen goede mix van wat in de colofon geren, duidt onze noteerd staat: een salesiaanse kijk op de gesprekspartner wereld en een kijk op de salesiaanse weerop hoe bereld. Adriaan is er gerust in, want hij ziet langrijk het is ook een positieve evolutie in het schrijfde salesiaanse talent van de redacteurs zelf. “Wie aan zending te het Don Boscotijdschrift meewerkt, hoeft helpen waarniet noodzakelijk de lat van het ‘Groot borgen. Meer Nederlands dictee’ te halen. We moeten dan ooit is dit wel de vrijmoedigheid bewaren”, zegt hij, medium een “om ons te laten zien en te laten horen, middel om het erfom ons voor te stellen. Hij duidt het met goed van Don Bosco, evangelische woorden: ons geloof niet waaraan de salesianen ‘onder de korenmaat plaatsen’, maar het met vele leken trouw zijn geals ‘licht van de wereld’ laten zien.” bleven, door te geven. Het aantal salesianen vermindert en hun rechtstreekse aanwezigheid in scholen en voorzieningen geraakt uitgeput. Daarom is het des te meer nodig dat er vormende impulsen blijven bestaan, en een aanbod van inspi-
Tekst: Wim Collin Foto’s: Eindredactie
| afgestoft
Don Rua
Aan de zijde van Don Bosco Valdocco, één van de laagst gelegen gebieden in die grote industriestad Turijn. Een terrein langzaam afglijdend naar de Dora, een kwakkelriviertje dat tijdens de zomer bijna droog staat. Volgebouwd tot de laatste vierkante meter, centraal de twee groene koepels van de basiliek van Don Bosco, bovenop de koepel pronkend een gouden beeld van Maria Hulp der Christenen. In de verte boven reizen sinds de olympische winterspelen nieuwbouwblokken als paddenstoelen uit de grond. Het is hier dat Michele Rua meer dan 35 jaar aan de zijde van Don Bosco stond. Valdocco, januari 1888, het is stil in het Oratorio. Iedereen, van klein tot groot, weet wat er te gebeuren staat. Don Bosco is ziek, erg ziek, deze keer zal zelfs een wonder hem niet genezen. Jongeren op de speelplaats kijken naar de ramen van de kamers van Don Bosco, hopend om hem nog één keer te zien. Ook binnen bij Don Bosco heerst een angstige stilte. Iedereen beseft dat Don Bosco heel zijn leven lang het beste van zichzelf gegeven heeft om zijn droom waar te maken. Maar nu is hij versleten: hij heeft geen kracht meer in zijn lichaam, zijn stem is weg ... Maar allemaal zijn ze daar, de eerste salesianen, bijeen op de kamer van Don Bosco, hun vader, vriend, leermeester, ... Het is in die eenvoudige kamer dat er op 25 maart 1855 een kleine intieme ceremonie plaatsvond. Don Bosco rechtstaand, Michele Rua op zijn knieën voor het kruis-
nooit s nog Het wa Valdocco. in zó stil
beeld. “Voor U, God, doe ik de gelofte om te leven in armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aan u, Don Bosco, die ik kies als mijn overste.” Er waren van dit moment geen getuigen, des te meer getuigen waren er van de onvermoeibare inzet van deze eerste salesiaan. Hij werd wiskundeleraar, godsdienstleerkracht, assistent in de eetzaal, compagnon om mee te spelen tijdens de speeltijden ... en tussendoor studeerde hij voort, filosofie, theologie. “Vanaf morgen ben je verantwoordelijk voor dit of dat”, zei Don Bosco en de jonge Michele antwoordde zonder aarzelen: “Da’s goed.” Hij werd ook de eerste directeur van het eerste salesiaanse huis buiten Turijn, Mirabello Monferato. Zesentwintig jaar oud was hij toen en de rechterhand van Don Bosco.
Tien jaar later werd Don Rua gekozen als prefect van de salesiaanse congregatie. Er kwamen steeds meer mannen bij die in Don Bosco’s voetsporen wilden treden en Michele kreeg als taak om de ontwikkeling en de organisatie van die groeiende groep op zich te nemen. Hij stond aan de zijde van Don Bosco als dichtste medewerker en trad meer en meer op als zijn plaatsvervanger. Don Bosco was vaak weg, op reis, om mensen te bezoeken of geld in te zamelen om projecten te financieren. En als hij dan eens op zijn kamer in Valdocco was, kwamen er honderden, duizenden mensen op bezoek. Don Bosco had geen tijd meer voor de dagelijkse
werking van zijn Oratorio. Don Rua werd de uitvoerder, trouw en secuur, van de projecten die zijn vader uitdacht. Don Bosco heeft Don Rua bij de hand genomen, hij was voor hem een gids, hij hield van hem, hij was zijn leermeester. Don Rua werd als het ware de handen van Don Bosco. Op het laatst, in januari 1888, toen ze allemaal samen waren in de kamer van Don Bosco, leende Don Rua hem zelfs zijn stem. Ze stonden rond het bed van de stervende Don Bosco. Rua knielde bij het bed neer. “Don Bosco, we zijn hier allemaal samen, jouw oudste kinderen, alle medebroeders. Wij vragen uw zegen, zegen ons en ook hen die ver van ons weg zijn, in de missies, in de wereld. Omdat je je arm niet meer kunt opheffen, zal ik het voor je doen en ik zal ook de woorden zeggen. En jij, jij zegent alle salesianen en alle jongeren.” En met een grote zachtheid nam Rua de arm van Don Bosco ... Het was nog nooit zo stil in Valdocco. Na de dood van Don Bosco schreef Don Rua: “Onze enige bekommernis is om het werk van Don Bosco te versterken en ten gepaste tijde uit te breiden.” En zo gebeurde ...
7
goed-gezin-d |
Tekst: Hilde Pex Foto’s: Eindredactie, sxc
Opvoedings ondersteuning
8
In boekhandels en bibliotheken kun je er niet naast kijken: opvoedingsboeken zijn in! Van ‘ABC van opvoeden’1 over ‘Waarom doet mijn kind zo moeilijk?’2 tot ‘Gids voor succesvol opvoeden’3. Keuze te over. Ook een paar minuten zoeken op het internet levert een hele lijst websites op rond opvoeden, met algemene achtergrondinfo, uitleg over specifieke problematieken, vragen en antwoorden, ervaringsberichten en tips. Deze overvloedige informatie wekt de indruk dat opvoeden een bijna onmogelijke opdracht geworden is. Nochtans verloopt opvoeden doorgaans goed en voelen ouders vaak vanzelf aan hoe ze bepaalde zaken het beste aanpakken. Gelukkig maar.
welomlijnd opvoedingsproject. In deze bijdrage willen we enkele aandachtspunten en mogelijkheden aanreiken om ouders en mensen aan wie de zorg voor kinderen is toevertrouwd te ondersteunen, individueel of in groepsverband.
helpen bij het uitbouwen van een informeel netwerk waar iedereen welkom is en gerespecteerd wordt, zijn daarom erg waardevol. Dat kan bijvoorbeeld een wekelijks koffiemoment Brede netwerken, Wa t d op school zijn, waar wie wil informele we oen ont m o m o een (gratis) kop koffie of ondersteuning te s eting s c k h thee kan drinken, samen Ouders en gezinnen hebben an e oud ppen v sen e met andere (groot)ouders. o bij de opvoeding behoefte gez rs en or inne Een dergelijk laagdrempelig aan informele steun, een n? initiatief maakt het mogelijk breder gedeelde opvoedingsom ook maatschappelijk kwetsaandacht en plaatsen waar men bare en allochtone gezinnen te bereielkaar kan ontmoeten. Ouders voelen ken en een informeel en breder netwerk zich gesteund wanneer ze bij de opvoeuit te bouwen. Deze vorm van opvoeding een beroep kunnen doen op famiOpvoeden: je staat er niet dingsondersteuning bestaat niet zozeer lie, buren en vrienden. Die netwerken alleen voor in het geven van kant-en-klare oplosworden vandaag kleiner. Zo valt Opvoeden doe je als ouders niet singen voor vragen en problemen, maar een stuk van de informele onalleen. Heel wat mensen en veeleer in aanwezig zijn, luisteren en op dersteuning door de familie organisaties zijn erbij betrokdoe Opvoe d elkaar betrokken zijn vanuit een houding en vrienden weg, wanneer ken en dragen op de één of je en niet als ou van respect en partnerschap. Maatschapmen bijvoorbeeld naar een andere manier hun steentje alle ders en. pelijk kwetsbare gezinnen ervaren het andere provincie trekt. Het bij: de school, de jeugdbeals bijzonder deugddoend wanneer zij is dan meestal de profesweging of jongerenwerking, ‘gezien’ en aangesproken worden, wansionele ondersteuning (zoals de na- en buitenschoolse neer zij ‘iemand’ mogen zijn. Zo kunnen babysitdiensten of kinderdagveropvang, de buurtwerking, de een groet aan de schoolpoort of een babblijven) die dat voor een stuk opvangt. sportvereniging, de muziek- en teken bel in de wachtrij bij de bakker of aan de Ouders voelen zich ook gesteund wanacademie, de parochie, ... In vele gebushalte veel betekenen. Het zijn aanzetneer zij hun ervaringen kunnen uitwisvallen gebeurt de ondersteuning door ten om op elkaar betrokken te geraken selen met andere ouders, wanneer ze beroepskrachten in een professionele en geleidelijk aan kunnen ze uitgroeien tijdens ontmoetingsmomenten belangcontext, in andere gevallen door geëntot deugddoende, verrijkende gesprekstelling en betrokkenheid voor hun vergageerde vrijwilligers in hun vrije tijd. ken. Goede en persoonlijke contacten haal ervaren en antwoorden krijgen van Ook heel wat mensen steunen ouders en doen iedereen deugd. Ook het napraten ouders die voor eenzelfde probleem staan gezinnen onbewust door hun aandacht aan de schoolpoort of de kerkdeur, bij de of hetzelfde meemaken. Initiatieven die en betrokkenheid, en niet zozeer doorsportclub of de jeugdbeweging of na een ontmoetingskansen mogelijk maken en dat ze meewerken aan een concreet en
›
verjaardagsfeestje van één van de kinderen dragen bij tot de uitbouw van een netwerk waar men zich door het spontane uitwisselen van ervaringen gesteund weet.
eniging voor kansarme of allochtone jongeren meewerkt in een sorteercentrum van kringloopwinkels.
Waardevolle en rijke ervaringen
Eigen mogelijkheden tot ondersteuning
Ouders worden ook daadwerkelijk in de opvoeding ondersteund wanneer hun kinderen rijke en waardevolle ervaringen Voor ouders en gezinkunnen opdoen, die zij niet zelf aan hun nen zijn de warme bekinderen kunnen geven omdat het om trokkenheid en vriendsamenwerkingsverbanden gaat tussen schap van mensen in hun meerdere instanties. Bij wijze van voorwerk- of leefomgeving een beeld vermelden we het Pisté Olé-project steun, ook al zijn ze zich er in Leuven, dat opgezet is tussen een basoms niet van bewust. Bij deugdsisschool, een school voor buitengewoon doende contacten weten ze zich onderwijs, een woon- en zorgcentrum en gemakkelijker uitgenodigd om in Sam e een circusschool. De stad ondersteunt gesprek te gaan over moeilijke ver nwer op bande kings het project financieel. Wekelijks komen aspecten van het gezinsleven vee n zi l een paar groepjes van telkens een tiental of van de opvoeding. Groeien in mog plaats jn elijk en te stimuleren, kunkinderen uit beide scholen samen in de aandacht voor elkaar gaat niet . nen volgende vragen ontspanningsruimte van het rusthuis om vanzelf, maar is voor heel wat helpen: Wat doen we er gedurende een uur, onder begeleiding mensen een haalbare kaart. Hoe reeds om ontmoetingskansen van een leraar van de circusschool, alklein die inbreng ook lijkt, ze is betekete scheppen voor ouders en gezinnen? lerlei kunstjes te leren. De bewoners van nisvol en maakt wel degelijk een verschil. Welk aspect van de opvoeding kunnen het woon- en zorgcentrum kijken geamuAls individu kan men er naargelang van we ondersteunen (cultuur, engagement, seerd toe en weten dit ontspanningsuur de mogelijkheden voor kiezen om een geloofscommunicatie, zingeving, spiritute smaken. De leefwereld van de kinderen sterker engagement aan te gaan ten aanaliteit, burgerzin, gezonde levensstijl, diwordt opengetrokken en verbreed: zij lezien van één of meer gezinnen, zoals hulp versiteit, multiculturele vorming, milieuren op een speelse manier andere bij de opvang van de kinderen, bijbewustzijn, algemene ontwikkeling,…)? kinderen kennen met lichamespringen wanneer een kind ziek Welke troeven en mogelijkheden hebben lijke of mentale beperkingen is, tijd maken voor een verHee we binnen onze vereniging, beweging, en komen in contact met haaltje of gezelschapsspel, ste l wat m une school, geloofsgemeenschap, organisabejaarden bij wie de lichahuistaakbegeleiding bij en n onb gezin sen tie? Wie willen we bereiken? Wie niet? melijke en/of geestelijke kinderen met leermoeilijkewu nen st. Waar bereiken we deze mensen? Wankrachten afgenomen zijn. heden, ... Het zijn stuk voor neer (naar aanleiding van een activiOuders kunnen dergelijke stuk bijzonder waardevolle teit, op uitnodiging, toevallig, overdag, rijke en zinvolle ervaringen vormen van opvoedingsonder’s avonds,…)? Hoe bereiken we deze menniet zelf aan hun kind geven, en steuning. Ook voor wie er als ouder sen (via een folder, affiche, nieuwsbrief, beschouwen ze als een waardevolle onalleen voor staat, is de ondersteuning persoonlijk contact, op activiteiten, via dersteuning in de ontplooiing en opvoevan anderen meer dan welkom. e-mail of via de website, aan de schoolding van hun kind. Het werken aan ontmoetingskansen en poort, in de zondagsviering, thuis,…)? Samenwerkingsverbanden zijn mogelijk het uitwerken van gezamenlijke ‘brede’ Welke samenwerkingsverbanden met op veel plaatsen, ook in contexten waar projecten vragen naast creativiteit en onandere organisaties hebben we al? Wie de activiteiten tot nog toe geen onmiddernemingszin ook energie en bereidheid zijn mogelijke partners in een gezamendellijk raakvlak met kinderen en jongeren tot samenwerking met andere groepen lijk project? Hoeveel tijd, energie en geld hebben. We denken hier bijvoorbeeld en instanties. Om het denkproces en de kunnen we erin investeren? aan een jeugdbeweging die met een veruitwisseling hierover in groepsverband 1 WENDY BOSMANS, ABC van opvoeden, Standaard Uitgeverij, 2008, ISBN: 978-90-022-3180-3. 2 PETER PRINZIE, Waarom doet mijn kind zo moeilijk?, Uitgeverij Lannoo, 2004, ISBN: 978-90-209-5530-9. 3 PETER ADRIAENSSENS, Gids voor succesvol opvoeden, Uitgeverij Lannoo, 2007, ISBN: 978-90-209-7153-8.
Zo krijgt opvoedingsondersteuning verder vorm in kleine gebaren en waardevolle initiatieven.
9
plezierig engagement |
Tekst: Jeugddienst Don Bosco Foto’s: Jeugddienst Don Bosco en Mark Den Haerynck
Jeugddienst Don Bosco
Zomerkampen
10
wezig zijn bij hen, hen onderIn de zomer organiseert Jeugddienst Don steunen en begeleiden tot kritiBosco vzw zomerkampen voor jongeren sche volwassenen. van 6 tot en met 18 jaar. Tijdens deze De kampen worden gekenmerkt door kampen staan plezier, samenwerking en hun aangenaam klimaat. De begeleiders ontspanning centraal, dat alles gekaderd hebben gedurende het jaar al hun voorbinnen de visie van Don Bosco. Het doel bereidende taken al uitgevoerd, zodat zij van Don Bosco is een integrale opvoeding zich tijdens de kampweek volledig kunwaarin vrijheid, verantwoordelijkheid, nen richten op de jongeren. Jeugddienst verbondenheid en zingeving hun volDon Bosco kiest dan ook bewust voor het waardige plaats krijgen. In alle jongeren vindt Don Bosco een pluspunt. Zo verloopt het ook Hunker jij ook al naar de zomervakantie? Naar ravotten op de zomerkampen in de grasgroene velden, spelen met waterballonnen of van Jeugddienst Don genieten van een schitterend kampvuur? Bosco vzw. Eén van Heb je zin om samen met je vrienden dé vakantie van je lede belangrijkste uitven te ervaren? Om de heerlijke kampsfeer op te snuiven? gangspunten voor de Ideaal, bekijk dan zeker het onderstaande kampenaanbod leiding is dan ook de van Jeugddienst Don Bosco vzw. bijzondere aandacht Beleef het meest onvergetelijke zomerkamp beladen met voor de jongeren: op allerlei fantastische activiteiten samen met toffe kamp‘actieve’ wijze aangangers en een ervaren begeleidingsploeg! Tot op kamp?
Cursussen Jeugddienst Don Bosco
samenstellen van kleine groepen (maximum 40 Een basiscursus bereidt je voor op het creatief kinderen per kamp). omgaan met kinderen of jongeren. Gedurende zes Zo zal er een hecht dagen krijg je een ruim vormingspakket aangereikt rond en persoonlijk conthema’s zoals spel en spelen, animatie, expressievormen, tact zijn bij de jonverantwoordelijkheid, leefwereld van kinderen, preventie, enz. geren onderling, Daarbij wordt gekozen voor een sterk praktijkgerichte aanpak en wat maakt dat word je vanaf de eerste dag actief betrokken. zij zich op kamp Onze basiscursussen vinden in de paasvakantie plaats, van 5 tot 10 veilig kunnen april 2010, in Oud-Heverlee, Gent, Kortrijk, Hechtel en Lommel. voelen. Een hoofdmonitorcursus geeft je dan weer de kans om je op je taken Het kamp verals hoofdanimator voor te bereiden. Je leert heel wat rond commuloopt vlot en is nicatie, begeleiding en evaluatie van anderen en jezelf, verantgoed voorbereid. woordelijkheid nemen en geven en inzicht krijgen in groepsNochtans zijn de processen. Inhoudelijk sterk en up-to-date, maar eveneens begeleiders niet verzeer praktijk- en ervaringsgericht. Onze hoofdmonitorknocht aan het vaste cursus vindt eveneens in de paasvakantie plaats, kampschema. Ze stellen van 9 tot 13 april 2010, in Wijnegem. zich steeds flexibel op, zo-
dat de jongeren ook inspraak kunnen hebben en zich medeverantwoordelijk voelen voor de activiteiten. Op die manier ‘groeien’ de jongeren en ontstaat er een sterke verbondenheid bij de kampgangers onderling en hun leiding. Op deze pagina vind je een overzicht van alle kampen die in 2010 plaatsvinden. Iedereen van 6 tot 18 jaar is van harte welkom om deel te nemen aan deze avontuurlijke en fantasierijke zomerkampen. Speciale aandacht verdient het Internationaal Kamp dat Jeugddienst Don Bosco vzw in 2010 in Porcheresse organiseert in samenwerking met de pijler ‘internationaal’. Hierbij zullen jongeren uit verschillende Europese landen, zoals Malta, Nederland en Schotland, samen met jongeren uit België een kamp kunnen beleven in de Ardennen onder leiding van enkele enthousiaste, ervaren instructoren. Zomerkampen Jeugddienst Don Bosco vzw 2010: > 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) Terug in de tijd - 6 tot 8 jaar > 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) Ontrafel het mysterie - 9 tot 12 jaar > 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) Een waanzinnig enthousiaste bende 13 tot 16 jaar > 7 tot 13 augustus 2010 (Farnières) The Sky is the limit - 12 tot 15 jaar > 14 tot 20 augustus 2010 (Farnières) Adventure - 16 tot 18 jaar > 20 tot 27 augustus 2010 (Porcheresse) - Be AdventerEUs - 16 tot 18 jaar
Meer informatie kun je vinden op de website www.jeugddienstdonbosco.be.
Tekst en foto's: Annemie Vandaele
| de bril
Minimoeders en kakkernestjes Een contextuele kijk op opvoeding en onderwijs Dat kinderen volgens de contextuele benadering op de één of de andere manier loyaal blijven aan hun ouders, wisten we al. Dat ze proberen om voor het vele dat ze ontvangen ook iets terug te geven, ook. Maar dat die loyaliteit en dat geven hun op een bepaald moment parten kunnen spelen, niet. In deze bijdrage raken we beknopt twee van de vier vormen aan van wat Nagy parentificatie noemt.
Duo We hadden ze gemakshalve naast elkaar geplaatst, pal voor onze lessenaar. Links: Karen, pracht van een meid, oudste in een huishouden met vijf kinderen, altijd bereid een helpende hand te reiken wanneer het nodig was. Nieuwelingen in de klas, notities van zieke leerlingen, de schoolagenda, invulstrookjes voor een schooluitstap, alles werd met de grootste zorg en vanzelfsprekendheid opgevolgd en doorgespeeld. Rechts: Stijn, een onvoorzien maar welgekomen achterkomertje in een gezin met twee kinderen, brave jongen, maar onzeker, afwachtend en een tikkeltje slordig ook. Het leek ons in eerste instantie het perfecte duo, maar gaandeweg bleek vanuit contextuele hoek dat we met deze opstelling alleen onszelf en geen van beide leerlingen een dienst bewezen.
Groot of klein
Constructief
Met het begrip parentificatie wilde Nagy, Hoewel die indruk zou kunnen ontstaan, de grondlegger van het contextuele dentoch hoeft parentificatie niet negatief te ken, aantonen dat kinderen zich van nazijn. Het is goed dat kinderen leren zorture, vanuit hun loyaliteit en hun geven, gen en oog hebben voor de noden van richten naar een behoefte of nood die anderen. Wanneer de rollen in de tijd een ouder te kennen geeft. Zo wordt Kaafgebakend zijn, wanneer ze redelijkerren bijvoorbeeld, als oudste in een groot wijze aangepast zijn aan het ontwikkegezin, het typische zorgende kind, de lingsniveau van kinderen of jongeren en plaatsvervangende ouder, de minimoewanneer ze de nodige , ts h c e r der die bijspringt waar erkenning voor hun s, hij Zij link ek ons nodig. En dat zorgen geven krijgen, dan het le te duo. c fe r e p neemt ze mee, tot op de draagt dat vooral veel het schoolbanken. Ze geeft en kansen in zich. Maar blijft geven, in alles wat ze wanneer die afbakening er niet is, wandoet en in elke keuze die ze maakt. Het is neer veel meer van jongeren gevraagd niet ondenkbaar dat ze later ook in een wordt dan ze kunnen geven en wanneer ‘zorgend’ beroep stapt. Het is nog minze er bovendien niet in gezien worden, der ondenkbaar dat ze op een dag moe er geen erkenning voor krijgen, doen gegeven geraakt. we hun onterecht onrecht. Dat had Don Stijn daarentegen is de typische jongBosco in zijn tijd al begrepen. ste telg, het kakkernestje dat net iets te lang aan moeUiteen ders rokken hangt, Door Karen en Stijn een schooljaar lang maar inspeelt op naast elkaar te plaatsen, betonneerden haar nood om te we hen in een rol die weinig ademruimte kunnen zorgen en groeikansen gaf. Dus waren ze gebaat en van betekebij een reorganisatie … Maar zij niet alnis te zijn, en zo leen. In de volgende bijdrage focussen verwordt tot wat we op twee andere vormen van parentifiNagy een kind catie die Nagy onderscheidt: het perfecte noemt dat kind kind en de zondebok, een duo dat op veel moet blijven. ‘Hotel schoolbanken en in veel huisgezinnen mama’ is iets wat maopduikt. ma’s soms zelf koesteren en dus is het voor Stijn een heuse opdracht om er, loyaal als hij is, van los te komen en zelfstandigheid op Een artikel gemist? Surf dan naar te bouwen. http://dbv-de-bril.blogspot.com/.
11
te gast |
Tekst: Frans Leën Foto's: Don Bosco Hechtel
Een radertje in een goed draaiend team Jan Schepers, leerkracht in Don Bosco Hechtel
12
Onze gast ziet zichzelf niet langer als Als enige nieuweling van het korps begon Godsdienstleraar jonge leerkracht, want de laatste jaren Jan 11 jaar geleden als leraar godsdienst Als godsdienstleraar is het soms opbokwas er een grote instroom van nieuwe en Nederlands in het Don Boscocollege sen tegen vooroordelen van de omgecollega’s. “Nu zit ik in de middengroep en van Hechtel. Naast zijn schoolloopbaan is ving. “Sommigen uiten daar hun bewonomdat een aantal toonaangevende colhij echtgenoot van Els en papa van twee dering voor en anderen vinden dat je lega’s stilaan vertrekken, groeit het besef lieve dochtertjes van 8 en 5 jaar. “Als goed zot moet zijn om dat vak te geven dat wij uit de schaduw moeten komen leerkracht ben ik veranderd door papa te aan pubers. Ik heb dat zelf nooit zo ervaen moeten gaan ‘trekken’. Niet eenvouworden. Je bekijkt de dingen vanuit een ren. Ik vind pubers een dankbare groep, dig, maar ik zie de uitdaging wel zitten, breder perspectief, omdat je je plotseling waarmee je veel kunt bereiken, maar je vooral omdat de kinderziektes van in de positie van ouder kunt plaatmoet wel opgewassen zijn tegen hun kride beginnende leerkracht er sen. Vooral in mijn deeltaak tische ingesteldheid en inzien dat die ook wat uit zijn en ik nu de als leerlingenbegeleimogelijkheden biedt. Ik geef dat vak nog Als we onze schouders kan zetten der komt dat dikwijls altijd met hart en ziel, zeker met een leergast uitnodigen op de onder veel dingen, goed van pas.” plan dat veel openheid biedt en ruimte praatstoel van deze rubriek, die de job alleen In zijn schaarse laat om in te spelen op de noden van een reageert hij met wat schroom. maar boeiender vrije tijd doet specifieke klasgroep. Zo krijg je de kans je Hij vindt van zichzelf dat hij niet maken.” Jan aan muziek les niet af te dreunen als een bandrecorverdient als individu ‘in the picture’ te en sport. der en dat zorgt voor veel afwisseling.” komen, maar wel als een radertje in een Jan is er ook niet bang voor zich in zijn lesgoed draaiend team. Voor ons zit Jan sen kwetsbaar op te stellen en persoonSchepers, lijk te getuigen een levenslustige 34-jarige jongeman, in de hoop dat de die als enthousiaste leraar graag bij zijn om t o z t leerlingen ‘oppikde jongeren van het 3de en 4de t nie n. Je moe ienst te geve ken’ dat je ook op jaar secundair onderwijs godsd moeilijke momenstaat. ten zonder masker door het leven kunt gaan, eruit kunt leren en gelukkiger kunt worden. Vragen van leerlingen neemt hij altijd zeer ernstig en probeert hij vooral te benaderen vanuit de beleving, eerder dan vanuit de feitelijkheid. Daarbij zijn er voor hem geen taboes. “Dikwijls staan jongeren vandaag onder druk van vele, vaak onuitgesproken, maar hoge verwachtingen. Ik probeer die bespreekbaar te maken. Gekwetste jongeren verdienen daarbij bijzondere aandacht.”
›
Leerlingenbegeleider en gangmaker Via nascholing legde Jan zich ook toe op leerlingenbegeleiding, wat nu naast het lesgeven ‘zijn ding’ geworden is. “In de lessen godsdienst haal je dingen aan die de leerlingen raken, waarin zij zich herkennen of nét niet en dat leidt dikwijls tot dialoog, als de leerling daartoe de eerste stap zet. In overleg met de andere leden van het begeleidingsteam volg ik die leerlingen dan op.” Het schoolleven bij Don Bosco nodigt ook uit om je in te zetten op vele andere vlakken. Jan is een bezige bij en o.a. actief als gangmaker van het opvoedingsproject, als lid van de pastorale animatiegroep en begeleider van een fietskamp.
Don Bosco Aanvankelijk kende onze gast Don Bosco helemaal niet. Hij is hem eerder toevallig op het spoor gekomen door de uitbundige verhalen van zijn zus bij een interim-opdracht in een Don Boscoschool. Blijkbaar hebben die een speciaal effect gehad bij zijn sollicitatie voor de opdracht in het college van Hechtel, want hij kon er na een jaar lesgeven in een andere school aan de slag. “Van bij het begin heb ik mij er goed thuis gevoeld. Het enthousiasme van en de verbondenheid met collega’s en directie werkte aanstekelijk. Later heb ik via een cursus van Don Bosco Vorming & Animatie de kans gekregen mij in de figuur van Don Bosco en het opvoedingsproject te verdiepen. Daar heb ik niet alleen veel deugd aan gehad, maar geleidelijk groeide ook heel sterk het besef dat het van leken moet komen als wij een Don Boscoschool willen blijven met minder of zelfs geen salesianen meer. Ja, die zorg neem ik wel mee naar de klas.”
hij vanuit zijn pastorale bekommernis bij letterlijk door de gangen. Ik doe zoveel groots opgezette vieringen altijd de klemdingen graag, dat ik echt tijd tekortkom. toon probeerde te leggen op de kern van Tegenwoordig stopt de school ook niet de zaak en niet in de val trapte van te veel meer met het belsignaal. Dat is aan de tijd en energie te steken in spectaculaire ene kant positief, maar anderzijds ook randactiviteiten.” een valkuil: sommigen verwachten dat ‘Het positieve benoemen’ je altijd bereikbaar nt uit lo e d vindt hij ook een belangbent. Vooral het hankan Humor uitvat halen. r rijke attitude. Leerlingen delen in crisissituaties een k reageren wel eens ongedie om onmiddellijke, woon, als hun leraar - uit gewoonte, zonsoms confronterende ingrepen vragen, der bijbedoelingen - goedendag zegt, een en weerstanden van de omgeving hebcompliment geeft of een les afsluit met ben mij leren aanvaarden dat sommige ‘bedankt voor de medewerking!’ problemen niet op te lossen zijn en dat Humor vindt Jan heel waardevol. “Humor je jongeren alleen kunt proberen te leren relativeert, een kwinkslag kan soms de hoe ermee om te gaan.” lont uit een kruitvat halen of helpen de dingen in de juiste proporties te zien.” Gezin De vooraanstaande plaats van teamwork De salesiaanse betrokkenheid drukt ook kwam reeds eerder aan bod. “Je bent zijn stempel op zijn gezinsleven. “Eigenlijk slechts een klein onderdeel in een groter betrap ik mij er op dat ik de opvoeding van geheel en als je tandwielen niet ingrijpen mijn kinderen vaak toets aan de idealen in die van anderen, zal de machine niet van Don Bosco. Ik hoop dat ons gezinslesoepel blijven draaien. Ik ben blij en dankven voor hen ook een thuis, speelplaats, baar dat ik deel mag uitmaken van zo’n parochie en school mag zijn. De onderlinfijn team als dat van Don Bosco Hechtel.” ge verhoudingen liggen natuurlijk anders dan op school. Een gezonde ‘competitie’ met de school van Els - ook een degelijke Arbeidsvreugde school met andere accenten - brengt gereHet contact met jongeren, met hen op geld de nodige ambiance met zich. Het is zoek gaan naar zingeving in hun leven, fijn dat we die zaken kunnen delen en van door vanzelfsprekendheden te doorprikelkaar kunnen leren.” ken en dialoog op gang te brengen, de uitdaging om samen met hen in vaak Een blik op de klok… “Oei, al zo laat! Ik complexe situaties en emotionele proben ermee weg, want de kindjes zijn al blemen naar uitwegen te zoeken, blijin de naschoolse opvang en wachten tot ven een belangrijke bron van motivatie. papa hen komt afhalen.” Bedankt, Jan, Natuurlijk zijn er ook de beperktheden, succes nog met de job bij Don Bosco! zoals tijdsdruk. “Bij momenten hol ik
n Don we ee jven, n le il W bli school Bosco oet het van dan m komen. leken
Opvoedingsproject In de realisatie van het opvoedingsproject spiegelde Jan zich vooral aan een collegasalesiaan. “In al zijn eenvoud benaderde hij voor mij de kern van het opvoedingsproject. Die man ‘was er’, gewoon beschikbaar voor de leerlingen, hij stelde zich voor hen open en had zichtbaar plezier in wat rondom hem gebeurde. Vooral zijn glimlach is mij altijd bijgebleven. Het was een man die veel vertrouwen en rust uitstraalde en zijn accenten juist legde. Ik herinner mij bijvoorbeeld dat
13
uitgelezen |
Tekst: Eric Haelvoet Foto’s: Eric Haelvoet, sxc
Met blinde ogen
14
Ze kwamen in Jericho. Toen hij (…) weer uit Jericho vertrok, zat een blinde bedelaar langs de weg, een zekere Bartimeüs. Toen hij hoorde dat Jezus voorbijkwam, begon hij te schreeuwen: ‘Zoon van David, Jezus, heb medelijden met mij!’ De omstanders snauwden hem toe dat hij zijn mond moest houden, maar hij schreeuwde des te harder: ‘Zoon van David, heb medelijden met mij!’ Jezus bleef staan en zei: ‘Roep hem.’ Ze riepen de blinde en zeiden: ‘Houd moed, sta op, hij roept u.’ Hij gooide zijn mantel af, sprong op en ging naar Jezus. Jezus vroeg: ‘Wat wil je dat ik voor je doe?’ De blinde antwoordde: ‘Rabboeni, zorg dat ik weer kan zien.’ Jezus zei: ‘Ga heen, uw geloof heeft u gered.’ En meteen kon hij weer zien en hij volgde hem op zijn weg. (Mc 10, 46-52) Het verhaal van de blinde Bartimeüs is een opvallend verhaal. Alleen al omdat hij en niet Jezus het meest actief is. Tel de werkwoorden bij beiden maar: elf – zeven. Bartimeüs komt er eerst niet goed uit. Tot tweemaal toe horen we dat hij ‘zoon van onreinheid’ is: Bar-timeüs. Hij is blind, bedelt, is letterlijk klein, want hij zit neer en hij zit langs de weg, terwijl de eerste christenen de ‘mensen van de weg’ waren.
Leer het project ‘Bartmeüs’ kennen, dat jongvolwassenen samenbrengt die willen bouwen aan hun christelijk geloof. Alle info op www.bartimeus.be
Maar dan begint het verhaal ons te verrassen. Hij hoort iets over Jezus. Hij hoort dat het ‘Jezus de Nazarener’ is, de historische figuur. En wat schreeuwt hij? “Zoon van David, Jezus” en even later volstaat “Zoon van David”. Ook Jezus’ naam horen we dus tweemaal, maar nu geschreeuwd. Wie is die ‘Zoon van David’? Noch min noch meer: de Messias, Christus. Die blinde bedelaar en kleine zoon van onreinheid, die naast de weg zit, hij ziet wie Jezus werkelijk is. Dit zien beweegt hem tot roepen naar die Christus, tot schreeuwen, heel hard schreeuwen. Als Jezus hem roept, doet Bartimeüs iets onlogisch: hij gooit zijn mantel af. Het heeft niets met het gebeuren te maken, tenminste niet op het eerste gezicht, maar het toont juist hoe goed die blinde gemarginaliseerde ‘ziet’. ‘De mantel afgooien’ is het middelste van die elf werkwoorden. Het is hét keerpunt, niet toevallig na een woord van Jezus. De bedelaarsmantel is alles wat hij heeft, zijn bescherming, zijn identiteit, de plaats waar hij een korst brood en wat muntjes opbergt. Al die materie gooit hij af, resoluut. Niet uit afkeer van het materiële, maar omdat hij de spirituele man gezien heeft, met blinde ogen nog wel. Dan springt hij op. Sommigen hebben hem gevraagd ‘op te staan’. Dat is natuurlijk verrijzenistaal. Maar hij ‘staat’ niet op, hij ‘springt’ op! Wat een verrijzenis. Wat een dynamiek. Dan komt hij bij Jezus. Hoe moet dat? Die blinde man met zoveel volk rond zich. En hij vindt zomaar Jezus. Zie je wel dat hij ziet, maar op een dieper niveau. Natuurlijk verrast Jezus hem dan: “Wat wil jij dat Ik voor je doe?” Wie heeft hem die vraag het laatst gesteld? Heeft iemand hem die vraag ooit gesteld?
Open, empathisch, vol respect voor zijn vrijheid, waardigheid, zelfstandigheid? Op dit punt van het verhaal kan Bartimeüs zoveel vragen. Een job? Een vast inkomen? Zoveel materiële zaken? Wat erkenning van de omgeving? Demarginalisering? Aanzien? Neen, Bartimeüs vraagt ‘weer te mogen zien’. Door die vraag te stellen, bewijst hij dat hij al ziet, nog voordat zijn ogen genezen zijn. Dat hij al inziet waar het allemaal om draait. Het echte inzicht, de wijsheid, het spiritueel begrijpen. En hij ziet in waar het allerbelangrijkste vandaan komt. Hij weet dat Jezus hem dat wezenlijke kan geven. Jezus geeft de juiste leesbril. Hij zegt: “Je geloof heeft je gered.” Die zoon van onreinheid heeft een rein en sterk geloof, een geloof dat hem redt. Hij heeft geroepen om erbarming, om genade. Ook dát horen we tweemaal: “Erbarm u over mij!” Vanaf het begin was dit een gelovige, geen zoon van onreinheid. Jezus heeft het erkend. In al die drukte heeft hij die ene geloofsstem gehoord. Daarom staat Jezus stil. Is dit niet het diepste roepen van Jezus zelf? Zijn roepen tot God om erbarming? Hij die zich vereenzelvigt met alle mensen in de marge? Hoe vaak heeft Jezus in zijn gebed niet geschreeuwd tot zijn Vader om erbarming voor die ‘zonen van onreinheid’? Ja, boven het lawaai van de menigte erkent Jezus die schreeuw. In het laatste vers zegt Jezus hem: “Ga heen.” En wat doet Bartimeüs? Hij volgt Hem op zijn weg. Uit zichzelf doet hij dat. Voor Marcus is Bartimeüs een christen, een mens van de weg van Jezus. En zie, één vers verder is Jezus – en dus ook Bartimeüs – in Betfage aan de voet van Jeruzalem. Betfage, de plaats waar Jezus op een ezel gaat zitten en onder hosannazangen Jeruzalem binnen trekt. Opmerkelijk: ‘Hosanna’ betekent ‘Red ons’. Precies wat Bartimeüs tweemaal riep.
Tekst: Loes Foto’s: Eindredactie, sxc
| broodje cursief
Een halfje Lieve lezer, kom binnen en schuif aan. Bent u in een milde bui? Hopelijk wel, want ik reken op uw vergevensgezindheid. Misschien zult u het dit keer namelijk met een half broodje cursief moeten doen … Niet dat ik u een dieet zou willen opdringen of dat ik het besparingsvirus in deze rubriek probeer binnen te smokkelen, maar wel omdat ik zelf onlangs gehalveerd ben. Mijn rechterhand is geamputeerd. Ja, die hulpvaardige hand die al mijn schrijfsels onder de loep nam en steeds deskundig de vinger wist te leggen op slordige slippertjes, te krullerige kronkels, de wel erg scherpe bochten, doodlopende straatjes, de versnelling die een tikje hoger of lager mocht, een te bruuske stop. Als ik nu de pen ter hand neem, is het alsof ik links moet leren schrijven en bovendien in spiegelschrift. Wat ooit vanzelf leek te gaan, kost nu een flinke inspanning. En er is meer om aan te wennen. Bij elk memorabel moment in mijn leven toverde zij uit haar persoonlijke schrijfstok een vers waarin de sterren fonkelden. Elke grote mijlpaal werd met een spetterende speech bedacht. En ik deed mijn best om even kleurige pijlen terug te schieten. Het tijdperk van dat verbale vuurwerk is nu voorgoed afgesloten. Mijn babbelgrage mond is erbij verstomd. Nu de betere helft van ons hecht geheel niet meer glimlacht om mijn verhalen, doe ik er vaker het zwijgen toe.
Alle verbale schouderklopjes, opbeuring en troost waarmee zij me zo gul heeft bedeeld, bewaar ik in een mooie doos. De stapel blijft van nu af aan altijd even hoog.
de onuitgesproken vraag op een gezicht. Zij wees je op herfstschoon en lentegroen, de vogels in een tuin, het kleinste diertje in het bos, het grote raadsel van de kosmos.
Op mijn beste oor kan ik niet meer rekenen. De muziek waarvan we samen geno-
Nu ik mijn maatje mis, rest mij nog maar een half hart. De toetssteen van mijn doen en laten is verdwenen. We hadden zo veel te delen, te plannen en overleggen, woordeloos te zeggen. Vorig najaar lagen we samen in de lappenmand. Zo allebei tegelijk gehavend zijn, versterkte nog de band. “Twee halven maken samen een sterk geheel,” zeiden we dapper tegen mekaar. Oh, het zal best wel kloppen dat de tijd wonden heelt, maar ook dat littekens diep kunnen gaan en levenslang kunnen blijven.
ten, heeft zijn glans verloren. De kleinste trilling van vreugde of verdriet die in de lucht hing, ving zij op en speelde zij door; nu moet ik in mijn eentje met mijn gehavend gehoor leren interpreteren. Eén van mijn ogen ben ik kwijt. Mijn soulmate kon als geen ander tussen de regels lezen, groef diep in boek en gedicht, las
Een hand, een oog, een oor, een deel van mond en hart … Ik ben vast nog wel meer onderdelen kwijt, maar daar wil ik hier liever niet verder over uitweiden. Per slot van rekening is dit geen abattoir maar wel een broodjeszaak. En u heeft recht op voldoende voedzaams om op te overleven tot de verschijningsdatum van het volgende nummer. Misschien blijft u dit keer wat op uw honger. Maar het zou ook kunnen dat dit een dubbel broodje cursief geworden is … niet alleen belegd met de hersenkronkels van uw dienares maar daarbovenop verrijkt met een warm laagje genegenheid van en voor mijn zusje dat veel te vroeg vanuit dit aardse naar het eeuwige is gehaald.
15
de spreekstoel |
Tekst: Annemie Vandaele Foto's: CLW Wilrijk, sxc
Een stoel voor wie spreekt vanuit een salesiaanse verantwoordelijkheid
Van leren naar werken Johan Jacquemin, coördinator van Don Bosco Wilrijk
16
Johan Jacquemin, gehuwd, vader van drie kinderen, industrieel ingenieur van opleiding, ruilde een loopbaan in de industrie na twee jaar voor het onderwijs. Hij verstuurde vijf sollicitatiebrieven, alle vijf naar Don Boscoscholen, een intuïtieve keuze, want hij kende Don Boscoscholen louter als scholen ‘die ergens voor staan’. In Don Bosco Wilrijk, een Centrum voor Deeltijds Onderwijs, startte hij zijn onderwijsloopbaan, eerst 10 jaar
als leerkracht, daarna als leerkracht en tewerkstellingsbegeleider, sinds januari 2005 als coördinator. Dat het een verantwoordelijke functie is die hem boeit en uitdaagt, wordt je van meet af aan duidelijk.
ning in Voldoe stijgt een job te de a naarm rheid aa regelb tijgt. ervan s
Tweepoot
Johans opdracht bestaat uit twee grote luiken. Allereerst is er de organisatie van het centrum in het algemeen: de zorg voor personeelsleden, lokalen, machines, enz. Een voortdurende vraag is welke opleidingen al dan niet te organiseren. Johan: “Wat voor ons telt in de keuze van ons aanbod, is of een jongere ermee aan werk geraakt. Tewerkstelling is onze corebusiness. Als een opleiding dus tot tewerkstelling leidt, is ze zinvol.” Een tweede luik is dan weer de contacten met verschillende, n is Werke onte, externe partners: de VDAB, wo een ge osheid bedrijven, de stad, de lo werke k. oo verschillende instanties die leerlingen in nood opvangen. “Veel scholen kijken nog naar binnen”, vertelt Johan, “maar een muur rond een school optrekken, is niet meer van deze tijd. In een Centrum voor Werken en Leren moet je die oogkleppen afzetten en samenwerken met velen, net dat maakt deze job ook zo
boeiend.” Het CLW van Wilrijk staat dankzij een sterke personeelsbezetting ook bekend om zijn vernieuwende opleidingen. “Het vraagt de nodige creativiteit om een aantal opleidingen binnen het wettelijk kader aan te bieden”, geeft Johan toe, “maar het loont, alle leerlingen zijn aan het werk. Eigenlijk zou dat de uiteindelijke toetssteen moeten zijn voor het aanbieden van een opleiding.”
Plus De leerlingen van Don Bosco Wilrijk gaan één week werken en één week naar school, zo hebben de grote bedrijven waarmee het CLW werkt het hele jaar door een even aantal ‘tewerkgestelden’. De helft van het leerlingenaantal is bovendien ouder dan 18 jaar, een uitbreiding die een natuurlijk proces is geweest en een verrijking voor de school. Johan: “Veel jongeren zijn op 18 jaar niet klaar om te gaan werken. Voor hen is deeltijds onderwijs vaak de ideale overgangsvorm van leren naar werken. We kiezen in elke klas ook bewust voor een mix van leeftijden. Dat maakt het voor een leerkracht moeilijk, want hij moet voortdurend differentiëren, maar het biedt vooral veel
›
voordelen. Voor een 18-jarige, die hier doorgaans met een negatieve motivatie terechtkomt, is het goed de hele dag naast iemand te zitten die in theorie in zijn bed zou kunnen blijven liggen en er toch voor kiest een opleiding te volgen.”
len We wil via n e r e g jon leiding n een op ats late een pla in de vinden appij. ch maats
Min Maar toch blijft de kerntaak van een CLW het organiseren van onderwijs voor leerplichtige leerlingen die niet langer gemotiveerd zijn voor het onderwijs. Dat is dus de helft van de schoolpopulatie in Don Bosco Wilrijk. Johan: “Door allerlei evoluties wordt het steeds moeilijker jobs te vinden voor 18-jarigen. Het is bijvoorbeeld – ook juridisch – moeilijker geworden om een 16-jarige verantwoordelijk te maken voor een machine. Het ministerie heeft dat ingezien en de nodige structuren voorzien voor leerlingen die nog niet rijp genoeg zijn om te gaan werken. Zo brachten de gesubsidieerde brugprojecten soelaas. Er zijn geen vereisten, jongeren worden niet geselecteerd en moeten geen testen afleggen bij de sollicitatie, de wil om te werken is voldoende. Zulke functies werden bijvoorbeeld gecreëerd bij het OCMW, de stad of een vzw als de Kringloopwinkel. Die brugprojecten bleken voor een aantal leerlingen echter al gauw ontoereikend, want ook in een Kringloopwinkel moet je op zijn minst op tijd komen. Dus werd een extra tussenstap voorzien, een voortraject waarin men vooral focust op werkattitudes. Het is aan de school om de leerlingen de juiste plaats te geven, hen goed te screenen, niet te hoog in te schatten en tegelijk uit te dagen, zodat ze naast een opleiding
ook een zo interessant mogelijke, alterTeam nerende werkplekervaring kunnen opJohan kan rekenen op een solide en goed doen.” En wanneer een leerling het echt functionerend team, dat anders dan in zo moeilijk krijgt dat zelfs werken niet andere scholen steeds een hele dag op aan de orde is, is er ook nog een persoonschool aanwezig is. Op die manier kan lijk ontwikkelingstraject, waarbij samen er heel wat opgevangen worden, kunmet de leerling, vormingsinstellingen nen leerkrachten samen, projectmatig en CLB een programma opgesteld wordt werken en blijven streven naar innovatie. met punten waarin een leerling tijdens En tegelijk zijn personeelsproblemen zijn een afgebakende periode, deeltijds of volgrootste zorg: “Het is soms een uitdaging tijds, begeleid wordt om terug in een om mensen te blijven motiveren en ze arbeidsmarktgericht project dankzij de grote regelbaarheid te kunnen stappen. “Eigenin onze sector telkens iets te lasco o B n lijk”, merkt Johan op, “zou o ten doen wat ze graag doen. D er uitvind s e d d a elk beroepsonderwijs op Voldoening in een job stijgt h ijd t deelt van he s kunnen die manier georganiseerd naarmate de regelbaarij onderw ijn. moeten zijn.” heid ervan stijgt.” Een z creatief centrum, dat wil de school in de toekomst alvast Gewoonte blijven: “En ik wil onze school verder “Onze uiteindelijke doelsteluitbouwen, nog verder aanpassen aan ling is jongeren via een opleide noden van de arbeidsmarkt en de inding met werk een plaats laten vinden in dividuele jongere.” De inzet en de gedrede maatschappij en op te voeden tot vervenheid waarmee Johan spreekt, lijken er antwoordelijke jonge mensen”, vervolgt alvast garant voor te staan dat hij in dat Johan. “Werken is een gewoonte, werkeopzet zal slagen. loosheid ook. Die gewoonte van het werken willen wij jongeren bijbrengen. EiMeer info op genlijk is dat ook wat www.donboscowilrijk.be. Don Bosco deed in Turijn: jongeren zin in het leven geven door ze onder andere een job te geven. Hij had de uitvinder van het deeltijds onderwijs kunnen zijn. Onze onderwijsvorm is in die zin misschien de meest natuurlijke weg om het opvoedingsproject ingang te laten vinden.” Het CLW kan dan ook niet anders dan veel aandacht schenken aan trajectbegeleiding, aan een individuele, niet-schoolse aanpak van leerlingen in kleine groepen, “en veel kansen geven, telkens opnieuw, binnen vriendelijke grenzen”, voegt Johan er aan toe. “Al onze werkgevers zijn bovendien sociale werkgevers, geen uitbuiters van goedkope werkkrachten. Als het met een leerling op het werk niet gaat, weet ik ook dat het écht niet meer gaat, zetten we het contract stop en zoeken we samen met de leerling naar een oplossing.”
17
in het spoor van Don Bosco
Wouter Derijck Wie Ik ben Wouter Derijck, 28 jaar en woon sinds kort opnieuw in Brussel. Inderdaad, opnieuw. Een jaar lang was ik niet te bespeuren in Brussel, België of zelfs Europa. Samen met mijn vriendin reisde ik de we-
18
reld rond, op zoek naar zon, avontuur en lekker eten.
De band met Eens terug in België ben ik aan de slag gegaan bij DMOS-COMIDE, de ontwikkelings-ngo van Don Bosco. DMOS-COMIDE doet vooral aan armoedebestrijding bij kansarme jongeren in het Zuiden. Het zal je niet verbazen dat vorming en onderwijs centraal staan in onze werking. Sinds april 2009 verzorg ik als communicatieverantwoordelijke ons maandelijks e-zine Qué Pasa en het driemaandelijkse tijdschrift Samen Op Weg. Daarnaast sta ik mijn collega Lut Van Daele bij als educatief medewerker. DMOS-COMIDE is immers niet alleen actief in het Zuiden, maar ook in België. In samenwerking met Broederlijk Delen organiseren we bijvoorbeeld jaarlijks een vastencampagne in vele Vlaamse Don Boscoscholen.
Dit was echter niet mijn eerste kennismaking met de wereld van Don Bosco. Vroeger organiseerde ik ook bezinningsweekends in het Oasecentrum, en gidste ik meermaals tijdens de paasvakantie jongeren door Turijn, waar ik nadien ook enkele keren per fiets naartoe ben getrokken. Mooie landschappen, lastige Alpen, fantastische herinneringen!
Geboeid Wat me zo boeit aan Don Bosco, is hoe internationaal en wijdverspreid het gedachtegoed van Don Bosco wel is. En dat is volgens mij te danken aan het tijdloze en unieke karakter ervan. Met de voeten in de realiteit staan om zo kansarme jongeren een tweede kans te geven, een uitweg te bieden. Niet alleen in Vlaanderen, maar ook in Afrika, Azië en LatijnsAmerika!
in het spoor van
Pizza met suiker Voor wie met lagere schoolkinderen, in deze vastenperiode bijvoorbeeld, graag rond multiculturaliteit werkt, kan het boek ‘Pizza met suiker’ een handige inrijpoort zijn. In dit spannende en toegankelijke verhaal word je op sleeptouw genomen door Annefien, die nieuwe onderburen krijgt, het gezin van Ramir, dat uit Afghanistan is weggevlucht. Annefien kan het goed met Ramir vinden, hij leert haar nieuwe woorden en gebruiken. Zo begroet hij haar met ‘salam’, wat vrede betekent, en ze mag binnenkomen, maar ze moet net
als de bewoners haar schoenen uitdoen. Dat Annefien vriendschap sluit met Ramir vindt haar vriendin Saar echter helemaal niet leuk. Saar vindt buitenlanders eng en dat laat ze duidelijk merken. Toch raakt Annefien intussen steeds meer geboeid door die ‘andere’ wereld, zeker wanneer haar oom op de koop toe naar Afghanistan trekt, op zoek naar Ramirs kleine broer. In dit boek van Lijda Hammenga worden twee werelden, die van christenen en moslims, op een eenvoudige en respectvolle manier naast elkaar geplaatst. Een aanrader.
Tekst: Caroline Standaert Foto’s: Etienne Leconte
| Don Bosco inspireert
Reflecties bij de dagelijkse praktijk van een salesiaanse godsdienstleerkracht
Waar het hart van vol is De vastenperiode is andermaal een uitgelezen tijd om als christen in eigen hart te kijken, een tijd ook om stil te staan bij onze manier van lesgeven, over onze wijze van voor-leven: durven we het gesprek rond geloof nog op een positief-kritische wijze aangaan?
Curieuzeneuze Dat onze jongeren maar een paar favoriete gespreksonderwerpen zouden hebben, zoals muziek, games, geld, seks, uitgaan, … moeten we tegenspreken. Die indruk kan ontstaan als je hen in groep observeert. Groepsdruk en stoerdoenerij zijn nooit ver weg, maar bij velen is het slechts pose. Als we hun verhalen aanhoren en bereid zijn tussen de regels door te lezen, dan zien we de kwetsbare mens voor ons. Op school hebben we leerlingen die geloven, net als leerlingen die niet geloven. Desondanks, of net daarom, levert de vraag of er tussen hemel en aarde ‘iets’ is, vaak boeiende gesprekken op in de klas. Hun de kans geven om er in een hartelijke en veilige omgeving over in dialoog te gaan, is een deel van
de weg. De kans grijpen om echt te luisteren, is het andere deel van de weg. De figuur Don Bosco kan ons helpen om het evangelie ter sprake te brengen en de nieuwsgierigheid te prikkelen.
De bokser en de Bijbel Niet alles valt te plannen, en zeker geen klasgesprek met diepgang. Om het Freddy De Kerpel gaf feilgeloof en de Bijbel Het klopt niet dat loos alle antwoorden. Was ter sprake te brengen onze jongeren niet het zijn boksersverleden komt er soms hulp zouden openstaan dat de mensen ervan weervanuit een onvervoor Bijbelverhalen. hield om hem te bespotten? wachte hoek. Neen, het was zijn authentiIn ‘de Pappenheimers’, citeit. Freddy De Kerpel heeft een tv-programma waar daar perfect geïllustreerd waar spitse humor en spot nooit godsdienstleerkrachten elke dag voor ver weg zijn, dook een tijd gelewillen gaan. Want waar het hart van vol den zo’n aanleiding op. Eén van de drie is, loopt de mond van over … gasten bleek ex-bokser Freddy De Kerpel te zijn. De rubriek ‘Oneliners uit de Bijbel’ werd aan hem toevertrouwd. QuizVolheid van hart master Tom Lenaerts vroeg op plagerige Het klopt niet dat onze jongeren niet toon of hij dan wel zo’n bijbelkenner was. zouden openstaan voor Bijbelverhalen of Zijn oprecht antwoord verstomde de lavoor de figuur van Don Bosco. Alles hangt chers. “Ik lees daar veel in”, zei hij, “en af van de manier waarop we het brengen. ik vind daar heel veel in Ze zijn wél vatbaar voor wie vol vuur en terug.” Freddy De Kerpel met de ‘volheid van het hart’ vertelt. Het benoemde meteen tal van is het enthousiasme van de godsdienstonderwerpen uit de Bijbel: leerkracht dat het doet, daarbij gesterkt liefde, haat, jaloezie, goeden versterkt door authenticiteit. Leerlinheid, opoffering, … die vangen voelen aan of het écht is wat je verdaag nog steeds diepmensetelt. Dit betekent niet dat men zijn hele lijke attitudes zijn. Voor hem privé-leven in de groep moet gooien. ‘Getonen de verhalen in de Bijbel tuigen’ en ‘écht zijn’ blijven een voortduaan dat de mens in al die eeurende evenwichtsoefening. De uitdaging wen niets is veranderd. Er viel ligt erin om het niet op te geven. Troost een kleine stilte, net iets te lang daarbij is dat geen enkel kwaad tegen voor zo’n flitsend programma. goedheid opkan. Zonder dat die goedZelfs medespeler Kamagurka, heid synoniem mag worden van naïviteit: meester van het absurde, kreeg goedheid kan best ook gestrengheid ingeen gevatte opmerking verzonhouden. Het salesiaanse opvoedingspronen om Freddy in zijn hemd te zetject blijft in 2010 brandend actueel. Net ten. De presentator ging snel over als Don Bosco zaaien we, soms met kleine naar de eerste vraag: “Vul aan: men beetjes. Of het zaad tot wasdom komt, ziet de splinter in andermans oog …”. ligt niet in onze handen.
19
sprokkel |
Tekst en foto’s: Mark Den Haerynck
Dieter Verpoest spreekt eeuwige geloften uit
20
Het jaar 2009 kreeg in de salesiaanse wereld veel aandacht. De salesiaanse congregatie vierde haar 150ste verjaardag en elk land had wel de één of andere gelegenheid om het jubileum onder de aandacht te brengen. In Hechtel was 19 december 2009 zo’n feestelijke dag. Alle salesianen van de provincie België-Noord en Nederland waren uitgenodigd op deze salesiaanse ontmoetingsdag, een jaarlijkse traditie om de warmtegraad van broederlijkheid en salesianiteit op peil te houden. Maar er was nog meer. Familie, jongeren en vrienden van Dieter Verpoest vergrootten de groep, om erbij te zijn wanneer hij als jonge salesiaan zijn eeuwige geloften uitsprak. Het heeft getuigeniskracht wanneer een jonge man, bijna als teken van tegenspraak in deze wereld, met overtuiging en met
een groot hart, een bomvolle kerk als getuige neemt om zijn levenskeuze aan te bieden. Het engagement van deze jonge man is een schitterend symbool van het lentegevoel en de levenskracht van de salesiaanse congregatie. Midden in de kerk stond Dieter, zelfzeker en overtuigd achter de micro, en hij ontroerde niet alleen zijn vader en moeder, maar nog heel wat anderen. Wie zal de liefde becijferen waarmee hij zich solo en moeizaam wil los wriemelen van heel veel bindingen, om zijn leven voor altijd af te staan aan God en aan Don Bosco?
Gedragen In concelebratie met Mgr Ad van Luyn, bisschop van Rotterdam, samen met de provinciaal van onze salesiaanse provincie, Jos Claes, en de priesters van de
gemeenschappen van Hechtel en Heverlee, ging Mgr Luc Van Looy, bisschop van Gent, voor in een sterk gedragen en intens doorleefde eucharistieviering. Jos Claes herhaalde in zijn homilie de vraag die Jezus tot driemaal toe aan Simon Petrus stelde: “Heb je Me lief?” Maar de zelfzekere stem waarmee Dieter daarop antwoord gaf bij het uitspreken van zijn geloften, was een driedubbel antwoord op die vraag aan zijn adres. Zijn beslissing was geen eendagsbesluit. Hij gaat ervoor.
Getuigenis In diezelfde viering hebben alle aanwezige confraters het voorbeeld van Dieter gevolgd, en hun salesiaanse keuze bestendigd. Eensgezind en volmondig herhaalde elke salesiaan de gelofteformule en hernieuwde zo zijn keuze als deel van het geheel. Het had iets van een visitekaartje dat ze overhandigden als ruggengraat voor de toekomst. Het was een oproep geweest van de Algemeen Overste van de salesiaanse congregatie, don Pascual Chávez, om het mooiste cadeau aan te bieden dat een salesiaan kan geven bij het jubileum van 150 jaar congregatie. Over de hele wereld heeft elke salesiaan hetzelfde gedaan: zijn geloften hernieuwd en gezegd dat hij gelooft in de toekomst. Wat daar in Hechtel gebeurde, had getuigeniskracht. Meer dan 200 salesianen van de provincie België-Noord en Nederland die herhalen wat ze al jaren beleven: zich als salesiaan inzetten om voor jonge mensen in deze tijd teken en aanreiker te zijn van Gods liefde. Het geeft de wereld veel hoop in een tijd waar zoveel onzekerheid heerst.
in memoriam Jaak LENAERTS ° 02.12.1928 + 23.11.2009 Als jonge priester, gewijd op 5 mei 1957 in Oud-Heverlee, trok Jaak in augustus van dat jaar voor de eerste keer als missionaris naar Rwanda. Meer dan vijftig jaar leefde hij er, naar het woord van Paulus, op de Rwandese heuvels. Hij werd er zwak met de zwakken om de zwakken te redden. Tijdens zijn stagejaren als jonge salesiaan en assistent in het werkhuis van de afdeling mechanica in St.Denijs-Westrem, kon hij zijn technische en praktische kennis over motoren, lasposten en draaien bijspijkeren, ook al behaalde hij er geen diploma. Het zou hem later in Rwanda goed van pas komen. En dat is waar gebleken op de enkele plaatsen waar Jaak, gedu-
rende al die jaren, werkzaam is geweest, vooral in de technische school en het sociaal atelier. Via die salesiaanse inzet heeft hij heel wat jongeren, volwassenen en gezinnen betere levenskansen gegeven. Als priester ging hij voor in de dagelijkse eucharistie. In zijn thuis, zijn Kimihurura, had hij zijn parochie. En op zondag reed hij 50 km verder naar het jeugdcentrum Umudugudu om er eucharistie te vieren. ‘Wie zou er gaan als hij niet ging?’, heeft hij tot zijn laatste levensperiode volgehouden. Op het feest van Allerheiligen (1 november 2009) werd hij geveld door een hersenbloeding. Na de ziekenzalving heeft hij in stilte wel gepreveld: “Alles komt goed.” Op 23 november is Jaak naar de Heer vertrokken, daar waar alles goed komt in de gloed en het licht van de Verrijzenis. Twee dagen later namen velen dankbaar afscheid van deze jarenlange missionaris. De viering gebeurde in de volkstaal. Met Rwandese gezangen op de duizend heuvels werd hij naar zijn woning bij de Heer begeleid.
sprokkels |
Tekst en foto’s: Mark Den Haerynck
Salesianen houden Provinciaal Kapittel Van 14 tot 17 februari 2010 organiseerden de salesianen hun 17de Provinciaal Kapittel (17 PK). Een kapittel is een bijeenkomst van salesianen, aanwezig vanuit hun functie als verantwoordelijken van de salesiaanse provincie, of als gemeenschapsoverste en verkozene van een salesiaanse gemeenschap. Daarbovenop komen nog een aantal medebroeders die verkozen worden op provinciaal vlak.
Opvolging 26 AK Na het 26ste Algemeen Kapittel (26 AK) in 2008 nodigde de Alge-
meen Overste de congregatie uit tot een spirituele wedergeboorte. De maatschappelijke evolutie vraagt immers bezinning en reflectie. Er stonden ook een paar belangrijke feestjaren voor de deur: 150 jaar salesiaanse congregatie in 2009, 100ste sterfdag van don Rua in 2010, en in 2015 gedenkt de congregatie de 200ste verjaardag van de geboorte van Jan Bosco. In het kader van die oproep ontwikkelden de provinciaal en zijn raad van België-Noord en Nederland een beleidsplan om die wedergeboorte uit te werken. Het 17 PK moest een belangrijk element worden in dat beleidsplan.
Boscobeweging echter gewijzigd. Hun aantal vermindert. Hun aanwezigheid is minder zichtbaar. Steeds meer goed gevormde en geestdriftige leken nemen in deze beweging een verantwoordelijke plaats in en nemen taken over. De salesianen zelf kunnen ook niet meer doen wat ze in het verleden deden. Daarom was de centrale vraag die de salesianen zichzelf tijdens het Kapittel stelden: Welke specifieke plaats hebben wij als salesianen in deze beweging? Welke rol kunnen/moeten wij op ons nemen om ons steentje bij te dragen in het levend houden van het charisma van Don Bosco?
Thema
Het antwoord op die vragen is werk van de jaren die nu voor ons liggen. Het proces dat op het provinciaal kapittel is ontwikkeld, moet morgen en overmorgen geïmplementeerd worden. Het is een werk van jaren, maar de moeite waard en uitdagend omdat Don Bosco zelf de moeite waard is. Via onze website, www.donbosco.be, kunt u alvast de resultaten van het Kapittel volgen.
Inhoudelijk behandelde het 17 PK als centraal thema ‘de verhouding tot de zending’. Don Bosco leeft in onze provincie. Met velen – salesianen en leken – dragen we zijn charisma uit tot welzijn van vele jongeren in Vlaanderen en in Nederland. Don Bosco spreekt nog altijd mensen aan. In de loop van de laatste decennia is het aandeel van de salesianen in deze Don
21
verbonden |
Tekst: Omer Bossuyt Foto’s: Eindredactie, sxc
Werk maken van kinderrechten
22
Een dubbele achtergrond
Strategische keuze als ngo
Wanneer we het globaal bekijken, steunt de werking van DMOS op een dubbele basis. In haar werking vertrekt ze vanuit een tweevoudige fundamentele keuze: een strategische keuze als ngo en een thematische keuze als salesiaanse ngo. Wanneer DMOS zich in de dagelijkse praktijk onder meer focust op de realisatie van kinderrechten, is de tweevoudige keuze daar niet vreemd aan. Meer nog, het is haar vertrekpunt.
Als ngo is DMOS gespecialiseerd in vorming. Ons werk berust op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (art. 26), op het Internationale Pact over economische, sociale en culturele rechten (art. 13) en de Conventie over kinderrechten (art. 28 en 29) die elk vanuit hun invalshoek het onvervreemdbare recht van elkeen op opvoeding erkennen. DMOS onderschrijft ondermeer de Conventie van de Kinderrechten, die concludeert dat “elke mens moet kunnen genieten van een opvoeding die beantwoordt aan zijn fundamentele vormingsbehoeften, in de meest brede en meest rijke betekenis van het woord, van een vorming waarbij men wil leren om te weten, om te doen, om samen te leven en samen te zijn. Een vorming die eraan hecht de talenten en het potentieel van elkeen vruchtbaar te maken en de persoonlijkheid van de leerlingen te bevorderen om hen ertoe in staat te stellen een beter leven te leiden en de maatschappij waarin ze leven te verbeteren.” Daarom kiest DMOS in zijn programma’s met de partners in het Zuiden voor de creatie en de ontwikkeling van beroepsonderwijs als één van de machtigste instrumenten om armoede en ongelijkheid te reduceren en aan kinderen te geven waar ze recht op hebben. DMOS en zijn partners vullen, betreffende het beroepsonderwijs voor arme en achtergestelde bevolkingsgroepen, duidelijk een leemte in, die gelaten werd door zowel internati-
én ijs is é onderw tigste s p e o r Be mach de van de n om armoe te n e instrum reduceren. te
van arisma Het ch verlangt dat sco Don Bo weg van de elen. d ij w e n bewand nrechte s men e onale donoren als door de overheden van ontwikkelingslanden.
DMOS als salesiaanse ngo Veertig jaar geleden werd DMOS gesticht door salesianen die ‘Cité des Jeunes’ in Lubumbashi uit de grond gestampt hadden. Vanaf het prille begin was DMOS een salesiaanse ngo. De zorg voor de ontwikkeling en opvoeding van de straatkinderen, van jongeren zonder rechten, was haar vertrekbasis. De aandacht voor kinderrechten blijft haar werking stuwen. Haar uitgangspunt werd dit jaar nog bevestigd op het internationale congres van de salesiaanse congregatie ‘Het preventieve Systeem en de Mensenrechten’, van 2 tot 6 januari 2009 in Rome. Op het congres werd de onverbrekelijke band tussen het preventief systeem van Don Bosco en de promotie van de mensenrechten bestudeerd en uitgediept. Het congres beklemtoonde dat wie de pastorale en pedagogische visie van Don Bosco onderschrijft, niet anders kan dan de mensenrechten, en de kinderrechten in het bijzonder, promoten. De salesiaanse opvoedingsmethode bevordert op
ngeren n dat jo orden le il w w We e onisten protag tschappelijk a a m . n van eringe verand de realisatie van de lopende programma’s en hun deelprojecten in het Zuiden. Hier voelen we de polsslag van de verwezenlijking van de kinderrechten door opvoeding en onderwijs heen. Maar ook de educatiedienst draagt in Vlaanderen een wezenlijk steentje bij in de bewustmaking van jongeren voor de situatie van de kinderrechten. beslissende wijze de vorming van de jonAanpak van de kinderrechten in gere generatie overal in de wereld. DMOS de Zuidprogramma’s is een klein radertje in dat grote geheel. Waar we in het Zuiden de salesianen of Onder inspiratie van het evangelie en gede zusters van Don Bosco bezoeken, bedragen door het charisma van Don Bosco, merken en ontdekken we overal de links wil zij haar bijdrage leveren om de maatmet de verdediging van de kinderrechschappij te veranderen, de diepe oorzaten. Telkens staan opvoeding en onderken van onrechtvaardigheid, armoede en wijs centraal als de uitgelezen weg om de discriminatie te elimineren en ons inzetkinderrechten waar te maken. We denten om de groei van de menselijke perken aan de jongeren van het Heilig-Hartsoon in zijn waardigheid te bevorderen, instituut in Yellagiri Hills, in de deelstaat om de jongeren en vooral de armste jonTamil Nadu in India. Hier krijgen jongens geren evangelische levenskansen te geen meisjes uit de laagste sociale kaste ven. Hiermee ligt haar opdracht duidelijk gratis informatica-onderricht dankzij uitgetekend. Het het programma n charisma van Don dat DMOS in san va rojecte n die p m o Bosco verlangt menwerking met re at Het ga tie van jonge chten e a r r van ons vandaag het salesiaanse reïnteg ndamentele n. fu e d n r u dat wij voor de ontwikkelingsbuin h d we misken integrale redding reau SURABI uit van de jeugd, ook Chennai opgezet de weg van de mensenrechten bewandeheeft. In Kuarmunda (Orissa) richt het len. Via onze programma’s en de vorming Don Bosco Vocational Training Institute van de partners in het Zuiden willen wij zich tot gemarginaliseerde werkloze jonalles in het werk stellen om de elemengeren door hun een korte opleiding aan taire rechten van de kinderen te bevordete bieden. In de grootstad Mumbai in ren. Als salesiaanse ngo zijn wij erfgenaIndia zetten wij de straatkinderen men en dragers van een opvoedkundig van Shelter Don Bosco in de spotsysteem dat streeft naar een cultuur van lights. Hier wil men de kinderen het leven en de verandering van structuweghalen uit een overlevingsstraren. Daarom blijven wij de kinderrechten tegie door hen aangepaste vorop de agenda plaatsen. ming te geven. Ook in Afrika of Zuid-Amerika kunnen we verschillende voorbeelden Vertaald op het terrein van programma’s aanduiden waarin De fundamentele strategische keuzes in DMOS kinderrechten promoot. We de missie van DMOS worden maar condenken aan het werk voor straatkincreet wanneer we ons op het terrein deren van Eric Meert en zijn team in begeven en ‘te velde’ gaan kijken naar
Lubumbashi. In Togo richt één van onze acties zich tegen de kinderarbeid, zoals ook in Cotonou in Benin, waar zusters van Don Bosco de strijd aanbinden ter bescherming van de slachtoffers van huiselijke slavernij door meisjes vorming en onderwijs aan te bieden. Het gaat telkens om projecten van reïntegratie van jongeren die in hun fundamentele kinderrechten miskend werden.
Bijdrage van de cel ontwikkelingseducatie van DMOS DMOS richt zijn Noordwerking op het stimuleren van actief burgerschap onder de schooljongeren in België. De medewerkers van de educatiedienst begeleiden de scholen in het opbouwen en hanteren van een langetermijnvisie op een geïntegreerde aanpak van mondiale vorming. Op die manier willen zij bijdragen tot de vorming van verantwoorde wereldburgers. Dat zijn kinderen, jongeren en volwassenen die er zich bewust van zijn dat wat ze doen en hoe ze leven, verbonden is met het leven van mensen in het Zuiden. Vormingsactiviteiten spelen ook hier een zeer belangrijke rol. Door de vele activiteiten heen komt de problematiek van de kinderrechten op verschillende domeinen ter sprake: kindsoldaten, uitsluiting van basisonderwijs, elementaire hygiëne en verzorging, gender, hiv en aids, enz. Zo helpt de educatiedienst jongeren om protagonisten te worden van maatschappelijke veranderingen. Op deze wijze wil DMOS jongeren van hier de kans geven om te groeien in vrijheid, verbondenheid, verantwoordelijkheid en zingeving, die volgens onze mening fundamentele kinderrechten zijn. Surf ook naar www.dmos-comide.org.
Wie meer wil lezen over de programma’s en projecten van DMOS, kan zich gratis abonneren op het tijdschrift ‘Samen op weg’ dat driemaandelijks verschijnt en veel informatie geeft over de werking ervan in het Zuiden en het Noorden.
23
ruggespraak |
Tekst: Firmin Vanspauwen Foto’s: Eindredactie
Don Bosco zag het dikwijls groot, maar groot was hij vooral in het kleine, in zijn aanhoudende aandacht voor jongeren in nood. De manier waarop hij contact zocht met zijn jongens, was meestal verbazend eenvoudig. Hoe maakte hij dan het verschil? In wat was hij anders?
24
Die vraag is hem vaker gesteld. In zijn antwoord was ‘liefde’ telkens het sleutelwoord, ‘geloof’ de hoeksteen. In onze zoektocht naar ‘identiteit’ en ‘anders-zijn’ kunnen we niet omheen de kernwoorden ‘liefde’ en ‘geloof’. Daar moeten we het verschil maken. ‘Houden van’ en ‘geloven’ zijn fulltime bezigheden. Als opvoeder kan je Don Bosco niet achterlaten aan de poort van het huis waar je werkt. Je moet hem mee naar huis nemen. Opvoeden bij Don Bosco moet een soort van liefdevolle lifestyle zijn, dan pas maken we met ons hart het verschil, met jongeren, voor jongeren.
Ge-mij-mer