Vlaanderen 117de jaargang | juli - aug. 2013 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042
4
Zomersmaken
Hoofdredacteur
Steven Pinnoo
Adviesraad
R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans
Een salesiaanse Een
kijk
op de wereld op de salesiaanse wereld
inhoud
Ingeblikt
3
Diepte duiden
4
Don Boscovirus in actie (André Vandenbroucke)
6
Lieve papa
8
Speelplaatsanimatie in Don Bosco Groenveld
9
Eindredactie en redactieadres
Mark Den Haerynck Stationsstraat 87 3150 Haacht dbsocom@donbosco.be
Adreswijziging
Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel centrale.propaganda@donbosco.be
Verantwoordelijke uitgever
Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel mark.tips@donbosco.be
Lay-out en druk
Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen. In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB
Citaat
10
Ontmoetingsdag van de Salesiaanse Familie
11
Genegen.be
12
Diversiteitsdenken – verschillen in en buiten onszelf
14
Oma’s aan de top?
16
Honderd jaar père Omer Uyttendaele
17
Geroepen om te léven (Don Pascual Chávez)
18
De Boekenplank
20
In memoriam / Don Pascual Chávez op bezoek
21
Een glimp van hoop te midden van Salvadoraans bendegeweld Ruggespraak
22 24
Foto voorpagina: Jos Caubergh
Tekst: Steven Pinnoo Foto: Sxc
Eindelijk is hij er dan, de langverwachte zomer! En voor velen van ons een periode van vakantie en van watrustiger-aan-doen. De boog mag even wat minder gespannen staan, we mogen na het natte, kille voorjaar hopelijk al eens genieten van een deugddoend zonnetje, en opnieuw ontdekken en proeven van wat ons leven kleur en smaak geeft: een rustige vakantie, gezellig samenzijn met familie en vrienden, een reis vol ontdekkingen, een spannend boek… Wat een héérlijke zomersmaken!
Zo m
| ingeblikt
ken sma er
Vooral onze jongeren hebben reikhalzend uitgekeken naar de zomervakantie. Onze speelpleinen bruisen weer van leven, andere jongeren gaan met Don Bosco op tocht of trekken verder weg, tot zelfs naar Brazilië voor de Wereldjongerendagen! Velen willen zich op talloze manieren inzetten voor anderen, belangeloos en totaal, en mogen zo ervaren dat vreugde en geluk pas echt zijn als je ze deelt met anderen. Om dol enthousiast terug te keren, de batterijen opgeladen om een nieuw jaar van studeren en werken en vooral van groeien aan te vatten. We wensen hun allen dat ze volop van de zomersmaken mogen snoepen… Het doet me denken aan de grote wandelingen die Don Bosco maakte met zijn jongeren – dan wel in de herfst en niet in de zomer, onder een schroeiende Italiaanse zon. Hier kon ongetwijfeld het zaad ontkiemen van heel wat moois dat later in deze jongens zou opbloeien. Ja, Don Bosco kende het geheim van een zinvolle vakantie! Laten we als beweging rond Giovanni Bosco in deze vakantiemaanden ook maar proeven van de zomersmaken, opnieuw zin krijgen in wat onze beweging opfleurt en nieuw leven geeft. Laten we met onze jongeren op weg gaan om samen met hen écht te leren genieten van het leven. En misschien kunnen we op een rustig moment af en toe eens wat tijd maken voor God, en bidden dat jongens en meisjes ook bij ons de smaak te pakken krijgen van een leven in het spoor van Don Bosco. Jazeker, de beste zomersmaken zijn voor fijnproevers…
3
Don Bosco, en nu? | Tekst: Bart Decancq Foto's: Copyright 2004 Lux Vide, sxc Vandaag Don Bosco zijn Boeken en artikels over opvoeding d贸en het in onze tijd. Een snel evoluerende samenleving waarin jonge mensen hun plaats moeten zien te vinden en ouders en opvoeders die zich de vraag stellen of ze het wel goed doen. We beseffen dat we moeten opvoeden voor een samenleving die nog moet komen, waarbij jongeren vaardigheden en kennis opdoen om hun plaats te verwerven in die maatschappij. Sommigen proberen op een systematische manier hun denkbeelden op papier te zetten, zorgvuldig en stelselmatig opgebouwd. Sommigen vragen een stappenplan met concrete aanbevelingen en een houvast. Een aantal uitgaven vertrekt van concrete bevindingen uit kleine en grote, maar heel concrete verhalen van jongeren en ouders. D谩t spreekt aan, je weet waarover het gaat, je kunt je er iets bij voorstellen, je staat er middenin.
Don Bosco schrijft We zijn in het oratorium van Turijn. Giovanni Bosco zet als jonge priester al vlug zijn schouders onder een opkomende beweging om vanuit het geloof lectuur te verschaffen aan de gewone mensen. De bisschoppen die in 1849 in Villanovetta samen waren, lanceerden een oproep om goede en bruikbare boeken op de markt te brengen om het geloof kenbaar te maken. In de kerk
Giovanni is een verteller, hij denkt heel concreet en zet dat op papier.
4
Diepte van die tijd was het zeker een tegenbeweging wegens de vele lectuur die vanuit niet-katholieke hoek werd verspreid. De priester van Valdocco gooit zich in de strijd en zet een hele reeks boeken op de lijst van de Letture Cattoliche. Het wordt een van de speerpunten van zijn opdrachten als priester. In eenvoudige bewoordingen legt hij uit, met de inzichten van zijn tijd, wat het wil zeggen om christen te zijn. Hij schrijft een boekje om zijn overleden vriend en seminarist Comollo als voorbeeld te stellen, hij heeft het over de plichten van een christen, in een vertelling en korte dialogen legt hij uit hoe het nieuwe metriek stelsel in elkaar steekt. Hij brengt een gewijde geschiedenis uit in begrijpbare
Je voelt het in Don Bosco’s geschriften: hij raakt de gevoelige snaar en niemand kan onberoerd blijven bij het verhaal.
duiden taal, een gebedenboek voor zijn jongeren, een kalender voor de mensen die achter hem staan en hem steunen in zijn werk met jongeren. Men vraagt Giovanni Bosco om zijn aanpak, zijn manier van opvoeden neer te schrijven. Giovanni is een verteller, hij denkt heel concreet en zet dat op papier. Geen grote abstracte traktaten over opvoeding, geen studieboeken om systematisch een leer of een visie uiteen te zetten. Door ze in een verhaal te gieten, hebben ze veel meer impact en betrekken ze de lezer in de boodschap achter de woorden. Hij schrijft teksten die aanspreken en die mensen inspireren om de handen uit de mouwen te steken. Zijn kennis, zijn ervaringen giet hij in de vorm van verhalen omdat die duidelijk maken dat ze met het échte leven te maken hebben en geen afstandelijke wetenschap zijn. Zijn lezers herkennen zich erin; je ziet het haast voor je eigen ogen gebeuren, je voelt mee met het wel en wee van de personages. In die heel concrete levensgeschiedenissen zien we hoe jonge mensen op een vindingrijke manier een oplossing vinden voor hun zorgen, hoe ze terug toekomst zien of op een nieuwe manier over hun leven gaan denken.
Verhalen voor de diepte Don Bosco wordt geraakt door de verhalen van de jonge mensen op het oratorium. Het zijn kleine geschiedenissen die zich voor zijn ogen afspelen op de speelplaats, in de werkhuizen, op het internaat, in de kerk en vooral in het leven van jongeren. Soms schrijft hij in de inleiding van zijn verhaal dat het gaat om echte gebeurtenissen en dat hij de personen waarop het verhaal
betrekking heeft, allemaal kent. Later blijkt dat boekje een vertaling te zijn van een uitgave uit het Frans. Hier geeft hij de boodschap door in woorden en omstandigheden van zijn concrete stad, van zijn jongeren. Want met tientallen percipieert hij deze gebeurtenissen en vormt hij ze om tot een nieuw verhaal dat vol zit met levensechte taferelen. Die verhalen moeten een steun zijn voor iedere jongere die deze weg moet gaan of voor hen die jonge mensen daarin begeleiden. Hij formuleert zijn ideeën eenvoudig en toch hebben ze ook een diepe betekenis. In korte biografieën, doorspekt met kleine dialogen, brengt hij in een begrijpbare taal de realisatie van zijn opvoedingsideaal. Onmiskenbaar schetst hij via deze menselijke geschiedenissen ook het ideaalbeeld van de dagelijkse realiteit van het oratorium. Je voelt het in zijn geschriften: hij raakt de gevoelige snaar en niemand kan onberoerd blijven bij het concrete verhaal. Met veel details verrijkt hij zijn vertelling. Geen abstracte denkbeelden, maar visuele stimulansen en onverwachte wendingen. Hij weet soms handig gebruik te maken van een schokeffect, waardoor de lezer zijn eigen opinie in vraag gaat stellen of denkt: het gaat ook over mij, deze boodschap is ook voor mij bestemd! Hij bindt soms de strijd aan tegen nieuwe trends die, in zijn ogen, mensen willen vervreemden van zichzelf. Hij toont aan dat zijn boodschap geloofwaardig is en haalbaar voor iedereen. In zijn zienswijze moet opvoeding zich tot doel stellen om inzicht te verschaffen in wat men leert. Dat inzicht wil hij bekomen met deze verhalen, en ten slotte probeert hij te bereiken dat men zich daarmee wil identificeren. De verhalen zelf dragen natuurlijk de sporen van de tijd en van de opvattingen die leefden in de kerk van de jaren 1800. De gebruikte vorm blijft meer dan ooit actueel: tonen hoe God met zijn mensen optrekt, niet alleen in de grote verhalen van de Bijbel, maar ook in de concrete verhalen van een mensenleven. Herkennen we in onze tijd de inspirerende figuren waarin God zich in zijn menslievendheid laat kennen? Vinden we de juiste woorden om de diepte te duiden, om jonge mensen mee te nemen op de zoektocht naar sporen van God? Don Bosco blijft uitdagen… 5
te gast | Tekst: Fons Ceustermans Foto's: Eindredactie DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht
André Vandenbroucke is zonder twijfel een van de bekendste Kortrijkzanen. Hij werd geboren in Bissegem in 1935 in een vlassersgezin. Niemand kon toen vermoeden in hoeveel activiteiten hij ooit verzeild zou raken om de medemens te helpen…
rus is André nooit genezen. De lijst van activiteiten en evenementen die hij tot op vandaag op touw zette, is haast eindeloos. En… altijd voor het goede doel, want André heeft een hart dat slaat voor de mens in nood, hier te lande of in het verre India.
Een hart voor de mens in nood
Het Vlastreffen
Als kind groeide André op midden in het gewoel van de soldaten in de oorlogstijd van 1940-’45. Hij liep school in Moeskroen, om Frans te leren, en daarna in Don Bosco te Kortrijk, waar hij de Grieks-Latijnse studierichting volgde. Toen al kriebelde in zijn onrustig bloed het virus om allerlei evenementen te organiseren: toneelopvoeringen in het college, een sterrenstoet, KSA-activiteiten, allerlei spektakels en shows en zoveel meer. Van dit vi-
Al 23 jaar organiseert André op de laatste zondag van augustus een treffen voor motards, voor het goede doel uiteraard. Sommigen lijken ruige kerels en dragen jassen en attributen die wel even de wenkbrauwen kunnen doen fronsen, maar vaak zijn het kerels met een ruwe bolster en een zacht hart. Daarom rijden ze dan ook om de actie van André te sponsoren. Aanvankelijk ging de opbrengst naar de Link, een opvangcentrum voor
Don Boscovirus in actie André Vandenbroucke, organisator van evenementen voor Don Bosco India
André heeft een hart dat slaat voor de mens in nood, hier te lande of in het verre India.
6
Vanuit een evangelische bewogenheid en vanuit zijn overtuiging dat elke mens belangrijk is, zet André zich in met grote creativiteit en onblusbaar enthousiasme.
jongeren met problemen, vandaag naar andere sociale projecten. Honderden motards uit heel België komen dan naar Kortrijk afgezakt met hun zwaar grommende machines en betalen een bijdrage voor het project dat hiervoor aangeduid werd. André geeft als een echte koersdirecteur – in een wagen met open dak, getooid in de gepaste fluo-outfit – het verlossende fluitsignaal op de Grote Markt van Kortrijk en daar stuiven de eerste motards weg voor de uitgestippelde route. De tocht gaat langs landelijke wegen door de heuvelende velden van de omgeving om weer te eindigen in Kortrijk, voor de apotheose op de markt. Elk jaar een attractie waar vele sympathisanten op af komen. De horeca van de Grote Markt beleeft er trouwens ook deugd aan.
een nieuw gebouw voor straatkinderen in New Delhi. Zij proberen in erbarmelijke omstandigheden in de zengende hitte, zonder schoenen of deftige kleren, aan de kost te komen door te werken in een steenfabriek. De salesianen geven hun onderricht en ook opvang voor wie geen thuis meer hebben. Een nieuw project is ook ‘Don Bosco Development India’. Hiermee worden kinderen als ‘adoptiefkinderen’ ter plaatse opgevangen door de salesianen, en gesteund en geholpen waar nodig. Voor € 150 per jaar kun je een kind ‘adopteren’; je krijgt jaarlijks een verslag, enkele foto’s, soms zelfs brieven van die kinderen… en een fiscaal attest.
Aanstekelijk evangelisch enthousiasme
André is dankzij zijn ouders, zijn opvoeding en zijn temperament een gelovig man, in hart en nieren. Vanuit een evangelische bewogenheid en vanuit zijn overtuiging dat elke mens belangrijk is en de armen en de kleinen niet aan hun bittere lot mogen overgelaten worden, zet hij zich in met grote creativiteit, met onblusbaar enthousiasme, met aanstekelijke initiatieven. Op deze manier DAAV heeft hij een team van bekwame en onbaatzuchtige vrijDAAV is een organisatie onder leiding van André en willigers rond zich verzameld, die zich even enthousiast een bekwaam team vrijwilligers voor ontwikkelingsals hij inzetten voor de organisatie van de vele initiatiehulp in India (Developing Association for Active Volunven. Zoals het hoort heeft hij ook een illuster beschermteers). DAAV ontstond onder impuls van een Indische comité, waartoe o.m. behoren: Mgr. Luc Van Looy, actrice student in Leuven met medewerking van vele familieChris Lomme, gouverneur van West-Vlaanderen Carl Deleden die dezelfde familienaam dragen. Reeds in 1993 caluwé, de burgemeester van Kortrijk Vincent Van Quicsteunde André op die manier een kenborne, Henk Gekiere (notaris en Health Centre in Calcutta. Hij reisde voorzitter van DAAV), schepen van de toen voor het eerst naar India, met een Wie wenst een straatstad Kortrijk Bert Herrewyn en enkele gift van 297.135 BEF. Een reusachtig kind in India te steunen Vlaamse salesianen. via het genoemde probedrag in die jaren, dat hij persoonject of een storting te Kijken naar lijk aan de aartsbisschop van Calcutta, een nieuwe dageraad doen voor DAAV neme Mgr. D’Souza, mocht overhandigen. contact op met André: André denkt er nog lang niet aan op In de loop van de volgende jaren is hij vdb.andre@skynet.be zijn lauweren te gaan rusten. “Er is nog meer en meer gaan samenwerken met of 0478/31 66 79. Je gift zoveel te doen in onze wereld, op de de salesianen in India. Zij zijn talrijk is wel besteed! Wees plaatsen waar armoede en onrecht nog aanwezig in bepaalde streken van dit zovele mensen, vooral dan kinderen, reusachtige land en zetten zich in voor daar zeker van. Fiscaal klein en arm houden. Dit kan niet, daar de armsten van de armen. Hij vertelt attest wordt gestuurd, moeten we als christen iets aan doen!”, met trots en overtuiging dat hij vorig indien je een seintje zegt André. En hij kijkt voor zich uit, als jaar in 2012 een nieuw prachtig project hiervoor geeft. naar een morgen, die komen moet… heeft mogen meefinancieren, namelijk 7
Uitgelezen | Tekst: Eric Haelvoet Foto: Sxc Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd worden, laat uw koninkrijk komen en uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel. Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben. Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets schuldig was. En breng ons niet in beproeving, maar red ons uit de greep van het kwaad. (Mt 6,9b-13)
Lieve papa
Vakantietijd is bij uitstek de tijd van kinderen en jongeren. Geen school meer, dat geeft de ruimte om te spelen en tal van boeiende activiteiten te ondernemen. Vakantietijd: kindertijd! Met een rijke waaier verschillende zomersmaken. Een uitgelezen periode om het kind in ons naar boven te laten komen, ongeacht onze leeftijd. En ja, we hebben in ons geloof een grote voorganger op dat punt… Jezus was ongetwijfeld iemand, die het kind in zich tot het einde fris heeft gehouden. Dat merken we op een zeer diepe manier tot in het modelgebed van iedere christen. We zouden ons blijvend mogen verbazen over twee elementen van het Onzevader. Het is niet evident dat Jezus zijn leerlingen een inkijk geeft in zijn intieme relatie met God, ja, in zijn gesprek met God. Het gaat zelfs over méér dan een inkijk: Hij nodigt ons uit om in diezelfde relatie en in datzelfde gesprek te gaan staan. Om tot God te spreken zoals Hij. 8
De tweede verrassing is het woord dat Jezus gebruikt om God aan te spreken: ‘Abba’, ‘Lieve Papa’. Zo spreekt een kindje zijn vader aan, met de handjes vriendschappelijk rond de nek. Dit roept de uitspraak van Jezus op, dat het koninkrijk der hemelen is voor mensen die als kinderen zijn (Mt 19,14; deze evangelist heeft nog meer frisse uitspraken over kinderen: Mt 5,9.45; 11,16.25; 18,2-3 en 21,16). Hier verschijnt dus een God die zeer dicht bij de mensen staat, zo dicht dat je Hem innig mag omhelzen en vol overgave zoete woordjes tot Hem fluisteren mag. In het Onzevader wordt de nabijheid van God ook in andere woorden duidelijk. Zijn koninkrijk mag bij ons komen, zijn wil mag onder ons gebeuren, ons dagelijks brood komt van Hem, Hij vergeeft ons, Hij beschermt ons tegen het kwade en zijn zuigkracht. God sluit zich niet op in zijn hemel, maar Hij brengt die hemel zeer dicht bij ons. Een liefdevolle Vader, met wie je in een heel warme relatie kan leven. Toch is er ook de andere kant van deze aantrekkelijke medaille. Want God is ook in de hemelen en dus ver weg, oneindig, niet te begrijpen en ongrijpbaar. En Hij is heilig: helemaal anders dan wij zijn, apart. Natuurlijk is God de geheel Andere, in positieve zin. God kan ook alleen door zichzelf geheiligd worden, niet door ons. Je bent niet geboren als volwassene, maar als een kind. Dát is onze meest oorspronkelijke zijnswijze. Tieners trachten hun kind-zijn als een kleed van zich af te werpen, om zo snel mogelijk volwassen te zijn. Later ontdekken we dat dit niet mogelijk is, en evenmin wenselijk. Door Jezus worden we juist aangevuurd om het oorspronkelijke kind in ons altijd weer te laten leven. Want zoals Hij Kind en Zoon is van de Vader, zo mogen wij dat ook zijn: kinderen van onze Lieve Papa.
Tekst: Dorien Dreesen Foto: Eindredactie
| Plezierig engagement
Vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland
Speelplaatsanimatie in Don Bosco Groenveld Annemie Vermaelen, een leerkracht van Don Bosco Groenveld te Heverlee, is erg enthousiast wanneer het gaat om speelplaatsanimatie op school. Ze wil dan ook graag haar motivatie met ons delen. Waarom koos je ervoor om deel uit te maken van de werkgroep Speelplaatsanimatie? Zelf vind ik het erg fijn om de middag eens op een andere manier in te vullen dan gewoon aan tafel te zitten in het leraarslokaal. Ik vond het vroeger ook plezierig om activiteiten te doen en wil onze jongeren dat ook laten ervaren. Het is ook super om de leerlingen van de derde graad te zien omgaan met de leerlingen van de eerste graad. Het is fijn om hen te zien groeien in hun begeleiding en het contact met de eerstegraadsleerlingen. Ook het omgaan met de leerlingen van de eerste graad zelf is erg leuk. Tijdens de speelplaatsanimatie kun je hen op een andere manier leren kennen, waardoor de band wat sterker wordt tussen leerkracht en leerling. Hoe werkt jullie speelplaatsanimatie? De leerlingen van de derde graad mogen zich vrijwillig aanmelden in het begin van het schooljaar voor SPAT (het SpeelPlaatsAnimatieTeam). Elke donderdagmiddag vindt er een activiteit plaats voor de leerlingen van de eerste graad. Er bestaat een beurtrol voor de derde graad, ze hoeven dus niet elke donderdag aanwezig te zijn. De activiteiten worden via Facebook en donderdagmiddag even besproken. De activiteit zelf gaat door van 12.25 u tot 12.55 u. Eenmaal per trimester is er een grotere activiteit. De leerlingen van de eerste graad worden dan ook verplicht om mee te doen. Deze activiteiten hebben het meeste succes! Wat betekent speelplaatsanimatie voor jou? Een fijne manier om met jongeren om te gaan! Het leert de leerlingen van de derde graad ook erg veel in verband met verantwoordelijkheid, vrijwillige inzet, uitzoeken van activiteiten… Ik vind het ook fijn om de
eerste graad echt te zien spelen en hun enthousiasme te zien. Het is een fijne invulling van de middag. Wat is jou het meest bijgebleven van jullie speelplaatsanimatie tot nu ? De estafette van deze week! Een activiteit klas tegen klas. De leerlingen hebben zich enorm ingezet. Het was fijn om hen helemaal te zien opgaan in het spel. Ook het mooie weer was een pluspunt! Zijn er ervaringen die er voor jou bovenuit steken? De Spagadderdagen voor speelplaatsanimatoren van Jeugddienst Don Bosco zijn steeds erg leuk om te doen. Het is fijn om andere teams te leren kennen. Op zulke dagen mogen onze begeleidende leerlingen zich ook eens helemaal erin ‘smijten’ – super om hen er helemaal te zien in opgaan! Stel dat alles mogelijk zou zijn, wat zou je dan zeker eens willen proberen op jullie speelplaats? Het zou fijn zijn om een activiteit te mogen doen die wat langer kan duren. Ik denk bijvoorbeeld aan een spel met teams tegen elkaar waarbij er geknutseld, gelopen, getikt… mag worden. 9
“Doe wat je moet doen en doe het vooral met vreugde.� Wanneer je met een (glim)lach door het leven gaat, brengt dat niet alleen voor jezelf maar ook voor anderen vreugde. Het helpt om met de moeilijkheden van het leven om te gaan. Don Bosco heeft jongeren heel bewust kansen aangereikt om in blijheid en vreugde op te groeien. Hij bood hun ontspanning en vermaak, zodat ze zich konden uitleven en plezier maken. Hij vierde met hen het leven. Op die manier konden ze hun zorgen opzijzetten. Een glimlach kan wonderen doen! Wij wensen jou zomermaanden vol vreugde. Wie schenk jij vandaag een glimlach?
10
Een woord waard
e s n a a i Sales etingsdag ontmo on Chรกvez met d
11
Genegen.be | Tekst: Wouter Goolaerts Foto’s: Julie Nevejan, eindredactie Al surfend bezinnen bij de noveen van Don Bosco Don Bosco begrijpt dat de jongen een jongen is, en hij laat hem toe jongen te zijn. Hij weet dat de vreugde een diep verlangen is van elke jongere. Het is voor hem geen pedagogisch hulpmiddel, maar een levensvorm. Het is een wet van de jeugd, die per definitie een leeftijd in blije en vrije expansie is. Hij geeft er zelfs een expliciet religieuze betekenis aan: Servite Domino in laetitia, dien de Heer in blijheid. Een simpele glimlach – het hoeft geen uitbundige bulderlach te zijn – is een spontaan bewijs van vrolijkheid. Je ziet hem verschijnen op gezichten als je rondloopt op de speelplaats of op het speelplein waar naar hartenlust gespeeld wordt. Maar eveneens in de klas of in de leefgroep waar betrokkenheid en welbevinden hoog zijn. Je ontwaart hem na een beklijvende bezinning of eucharistieviering.
Lachen
12
Lachen schept een expressieve waarde waardoor een sociale band ontstaat of wordt bekrachtigd. Bij het doorworstelen van een moeilijke ervaring kan een eenvoudige glimlach de verbondenheid tussen familie en vrienden tonen. Zo ook in de opvoeding, zegt Don Bosco. De strenge blik geeft uiting aan de rechtvaardigheid, de glimlach nadien aan de barmhartigheid.
n je ngen va e r b r e v o glaat dan we nken en e ik d t it a u d t e kiezen ie. De maar h nt uit te overal inspirat en zelf, e n m e k le e e t t et én over de d je ech en er é t altijd is niet h a in s ie a v t n g , a t o t u k o e it t ij h aan car ngrijk, ar een s d rondk renten.” eilijkste ijken na t. En als je goe asie. Maar bela en geen spotp k o e m t t d e e o n. Niet “H s nt go lesgeve ft de fa itvergro cartoon robeer e t u r p k e f t a r h o Ik a e s . v m n p o de chtig . Ik gra jkheid enen tij een kra k ersonen l e p t fe werkeli e ij e t d w t t neer er oon en nie en wan is zond en cart k e r e o s r n situatie b m e u g e t de in .H ook al ontaan zing leg e spann p ij d s w n r t a a h “Ik durf k a c t e m ing. He ook een een ter atisch, opvoed chen is system slag na k e la d in het n e w in k l m de en kkelijkt g. Sa a a r m d e e g hulpmid eit in de klas. E g r t ndense . Het ve ro it en he of de Lo denheid p het fe er iets b s n o n o la g b k r u r e n v e e e lesgeve or ht t reld: in toch is ator vo e aandac s , w n ly t r e a e t k is t a k e ok tre ver e ele k kelijke , waar o ellen te r a ll univers a z a a r d a lk o p e o t met geen n eel wat contac er wel h ig zijn is tiveren wel.” p n p ij a z r l G A . la g iets metro. comedy nnen re udieda p u t u k s vol. lf n d e e n z e a de dag . Als , zich n t p a h geen st v le c k a e t r a d k in n leer ijn uitla rheid.” p het e voor ee de waa nen is m at mijn blad o r e a k e n t e s d n a vertelt “Cartoo nt is, st teressa lachend l in eesten A r . e n d e min ar. De m teken ja t 7 e 1 o d n da in Don tie Frustra hijnen g meer c a s a r d e v n a v ld t ASO, gerege ns, die o Haach o c s o t o r B a c n o o. hij zijn de in D on Bosc igneert wiskun D s t t s e h n c e a ie m r r d ie erk Jeugd ntiel. H aes is le nist van o r als Ve Kürt M o e t t r e a c b is hem o.a. hu kennen Zo is hij . n e g rin Boscok
Een project van Don Bosco Vorming & Animatie in de kijker
Lijden op zich is nooit zinvol. Het is niet zoiets als te kleine schoenen dragen om achteraf het genot van het uitdoen te ervaren. Het is iets negatiefs dat je overkomt en roept in eerste instantie verzet en protest op. Het is pas achteraf dat sommige mensen erin slagen om toch een betekenis te geven aan dat lijden. Op een zinvolle manier proberen zij het lijden te dragen. Het is je overgeven aan én je verzetten tegen; het is aanvaarden én protesteren te-
gelijkertijd. “Tegen alles in ‘en toch’ durven uitspreken, behoedt de lijdende mens voor de wanhoop.” (www. kuleuven.be/thomas). Don Bosco is één van die mensen. Het lijden, in de vorm van verschillende ongemakken, ziektes en kwalen, is een onlosmakelijk deel van zijn leven. Maar het heeft hem nooit verlamd of tegengehouden om grootse dingen te realiseren. Geworteld in zijn geloof vindt hij steeds weer de wilskracht, hoop en sterkte om voort te doen. Vaak tegen het advies van zijn lichaam in. “Tot mijn laatste levensadem zal ik mij geven voor jullie, jongens”, besluit hij nadat een longontsteking hem bijna fataal geworden is. Een belofte die hij ook zal nakomen.
Lijden
“Als ik kijk werk, naar onze p denk ik in e leegkinder kinde en of e r r s e te ins n die naar doe ta s “Als ik n met de m pelen, huil ntie niet aa de cliënten en… o n lijde van e ogelij op he de p e k f men n. Ik z t sen d behoe leegkinder n afstand k heden die i e w e i z l e i e d j e k n e d , h n. Ma oen w gebeu dan to e telken ar o at ze rde ont de bben.” s wee kwets r span ok vandaag n allerlei z en we b a n a ken w breng ing te er afw aarvo arheid zich t weeg ac van a or je e : afwa het weerz . f. Hetz hten. Ze n ien va en kin Met chten oeme elfde handi n , d s nd ma me am wil cap to ch me rk ik bij de at niet ‘lijde en zijn, afs ma of papa waar c cliënt er inh n je nie h ’, e maar en op oudt d t uit zien e id nemen doet h het w an ve un we raakt… Of e r r w k wan r soms we acht, ze dit l iets. veran l neer e e l V n i der jden n aa en oeme er problem het en en. Wat ov k kun je hi n e er, als n opd , weet erblijf e u t, i op ik nie “En to niet lukt, h t, maa iken et and s samen ee voeder, w ch, ik r e e n m i h n re pro et krijge uitwe ig aan b n, lere ag er ook g g zoe doen ken e etuige eren.” n omg o is dat f n, wa aan van z pa nneer ijn ho hopen s na jaren – met hun s e onz ituatie . Vaak z e ple en ge gebeu ie ik zaken denk woon egkinderen je dat rt het gebeu ki g het lo niet v ren di niema an ute e we v nd zijn. Bij roeien en m nd all de cli roege eer ve een la r een kwes de ene op ënten r wel de an erkra ten.” tie va – d d n r e e o t n r o ijd is. e dag Katrie mden voor s cht Al gel , maa , n Kut omm m aar no r oof ik i is sa igen werkt oit du voora met heel k men m als or rfden leine l hieri et San thope sonen te s n tapjes : in de dr dagog met e . Som kwets e voo a pleegma en ve s baarh r De B ma va rstand eid osuil v n twe elijke e kind zw. D beper it is ee jes, re king. n woo specti e n- en onder velijk 2 en steun 3 jaar ingsce ntrum oud. Zij voor p er-
13
Groeistoot | Tekst: Dirk Schoofs Foto's: Dirk Schoofs, eindredactie Praten over opgroeien en de perikelen daarbij
Diversiteitsdenken Verschillen in en buiten onszelf Waarom is de aandacht voor diversiteit zo belangrijk? PK: Diversiteit gaat eigenlijk over waarin mensen van elkaar verschillen. Het slaat op de identiteit van mensen, hoe mensen zichzelf zien en hoe ze door anderen worden gezien. Dus identiteit heeft, in de brede zin, te maken met de manier waarop wij betekenis geven aan de werkelijkheid. Omdat er verschillende manieren bestaan om dat te doen, zijn er dus ook diverse identiteiten, zoals er ook verschillende talen voorkomen.
ge mensen hebben daar een aangeboren feeling voor en anderen moeten die diversiteitscompetentie opbouwen. En dan heb ik het niet alleen over de leerlingen, maar ook over het personeel en de directie, het beleid.
De aandacht voor diversiteit verhoogt dus de sociale competenties, maar is er ook een minwaarde aan verbonden? Bestaat het gevaar dat je de eigen waarden uit het oog verliest? PK: Een minwaarde, hoezo? Nee, is het een waarde of is het geen waarde? Het is een gegeven. Diversiteit is Waarom is het belangrijk dat we binnen het er. Je zou misschien een kunstmatige situatie kunnen onderwijs veel aandacht creëren waarbij de diversibesteden aan diversiteit? teit niet merkbaar is, er geen PK: Hoe we denken en hoe we zichtbare identiteit bestaat, Als we door te werken aan kijken naar de wereld noemaar de vraag is of zo’n situdiversiteitscompetenties men we ons ‘referentiekader’. atie wel wenselijk en ethisch bereiken dat groepen Wanneer je in contact komt verantwoord is. jongeren elkaar als ‘diverse met iemand, moet je omwille mens’ bekijken, dan hebben van de goede communicatie Wanneer je diversiteit we veel bereikt. het referentiekader van de uitsmeert over andere kunnen inschatten. persoonlijke, individuele Ik heb het niet alleen over het cognitief leren kennen, verschillen kom je vanzelf bij een theoretische beschouwing. Terwijl het soms net andersom maar over werkelijk in de huid van de andere kunnen is en in grootsteden de harde realiteit ontstaat kruipen om zijn leef- en denkwereld te ervaren. Sommi14
Voor Peter Keersmaekers begon het onderwijsverhaal als godsdienstleraar, daarnaast is hij nog actief als diaken in de parochiepastoraal. Momenteel heeft Peter het schoolbord achter zich gelaten en werkt hij als stafmedewerker bij het VSKO. Mieke Van Hecke engageerde hem oorspronkelijk in haar staf om de wenselijkheid van diversiteit te onderzoeken binnen het personeelsbeleid van het katholiek onderwijs. Intussen heeft Peter zich ontpopt als deskundige inzake levensbeschouwelijke diversiteit.
van etnische, culturele mastodonten die met elkaar in de clinch gaan, waarbij mensen voor elkaar bang worden, waarbij racisme groeit, gaybashing ontstaat… PK: Je bedoelt de ‘clash of cultures’. Als we door te werken aan diversiteitscompetenties bereiken dat groepen jongeren elkaar als ‘diverse mens’ bekijken, dan hebben we veel bereikt. Niet alle moslims zijn homohaters, dat is slechts een kleine groep. Waarom worden die toestanden dan altijd in de kijker gezet? Scholen worden willens nillens al twintig jaar met allerhande problematieken geconfronteerd die te maken hebben met migratie en die ‘clash of cultures’. Ze hebben daarin zelfstandig zonder substantiële hulp hun weg moeten vinden. Achteraf komt het beleid met de waarde van diversiteit op de proppen. Is dat geen doekje voor het bloeden? PK: De wereld is totaal veranderd. Alles en iedereen is mobieler geworden. We worden overal met verschillen tussen mensen geconfronteerd: andere culturen, andere godsdiensten, andere standpunten, andere waardeschalen. We komen ze tegen in onze stad, in ons dorp, zelfs in onze huiskamer via televisie en dergelijke… Of we dat nu willen of niet. Onderwijs geven aan sociaaleconomisch zwakkere jongeren is altijd moeilijker geweest dan aan de beter gegoeden. Denk maar hoe de beweging rond Jozef Cardijn daarop heeft gehamerd. In het verleden is er volgens mij te weinig geïnvesteerd in migranten die zelfs in de tweede of derde generatie sociaaleconomisch nog altijd zwakker staan. De knoop van het probleem ligt niet in hun herkomst maar in het feit dat ze vastzitten in een bepaalde laag van onze maatschappij waar zij moeilijk uit geraken. Beleidsvoering gaat in op de vragen en problemen die komen. Tenzij je proactief naar idealen toewerkt, en dat ge-
beurt, denk ik, inderdaad te weinig – terwijl we dat in het katholiek onderwijs wel proberen te doen. Hoe scherp je de interculturele competentie aan bij leerlingen en leerkrachten? PK: De basis van de diversiteitscompetentie is het leren omgaan met mensen met een ander referentiekader. Dat houdt in dat je moet weten vanuit welk referentiekader je zelf praat, denkt en handelt en oordeelt. Hoe zou bijvoorbeeld iemand die in Allah gelooft, over bepaalde kwesties denken? Dat betekent ook dat je de invloed van het eigen referentiekader moet kunnen inschatten. Onze eigen visie is gebouwd op wat we zelf hebben meegemaakt, ons verleden, onze opleiding, de culturele achtergrond die we zelf hebben. Wanneer je je eigen referentiekader goed kent, kun je de communicatie met de andere verdiepen en verrijken.
De knoop van het probleem ligt niet in de herkomst van migranten maar in het feit dat ze vastzitten in een bepaalde laag van onze maatschappij waar zij moeilijk uit geraken. En hoe gaat dat bij een katholieke school waar de helft of driekwart van de leerlingen uit moslims bestaat? PK: Zelfs wanneer 95 of 98% van de leerlingen moslims zijn, is er diversiteit. Ik ben in een katholieke school in een deelgemeente van Genk geweest waar de leerlingpopulatie uit quasi 100% Turkse moslims bestaat. Er zijn verschillende strekkingen en verschillende meningen over alles en nog wat. Wegens de specifieke situatie had de school in de jaren ’80 van de bisschop toestemming gekregen om lessen islamitische godsdienst in te richten. Op een bepaald moment is daar de vraag gekomen om opnieuw af en toe eens een kerkbezoek te houden, want die ouders vonden dat hun kinderen vertrouwd moesten worden met de gebedsruimte en de gewoontes van de katholieken. Trouwens, voor veel islamieten is de kerk een aanvaardbare plaats van gebed. Ze hebben respect voor een godshuis – ook voor een synagoge. 15
Broodje cursief | Tekst: Annemie Vandaele Foto: Sxc Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven Je vindt ze in boekhandels bij hopen: boeken, prentenboeken veelal, over oma’s en opa’s en hoe die hun kleinste oogappels weten te beroeren. Mijn oma is een superster haalden de mijnen ondanks uit de rekken. En ’s avonds voor het slapengaan kregen we een heldhaftig verhaal voorgeschoteld over een oma die zich als een geheim agent in kasten verstopte, als een raket door de winkel sjeesde of op twee handen door het huis liep. De kleinste aanschouwde nog vol verwondering de leuke tekeningen, maar zoonlief fronste toch bij zoveel vertoon. “Die oma is mijn oma niet, en toch is mijn oma de liefste van de hele wereld.” We konden niet anders dan hem gelijk geven. Hij heeft geen oma die op handen en voeten het huis doorkruipt met twee, laat staan zes kleinkinderen op haar rug, geen oma die nog pretparken afdweilt op zoek naar een laatste sprankel vertier, geen oma die metershoge taarten bakt waaraan ze zich ziek kunnen eten, geen oma die pittige logeerpartijtjes organiseert of diabolo speelt of mee ‘skylanders’ neerknalt op de iPad. Nee, de oma van onze kinderen is gewoon oma, zonder meer. Geen flitsende vijftiger meer, nee, maar een oma die een beetje vertraagt en bij wie de kleinkinderen in alle rust kunnen neerstrijken. Met oma kunnen ze samen tijd verliezen voor de televisie. Naast oma kunnen ze boekjes lezen tot ze duizelig worden van de letters in hun hoofd. Oma is er om het ijsje even op te warmen als ze opgeschrikt worden door de
16
koude. Oma is er als ze ziek zijn. Oma is het die elke keer weer zegt hoe mooi ze wel zijn of die, stiekem trots, even komt kijken naar de zwemles. Bij oma krijgen ze een groot verband voor schrammen die enkel voor het geoefende oog zichtbaar zijn. En oma, die geeft hun twee stukjes chocolade, “da’s wel superveel hé, mama?” Oma is er, als een constante, zekere aanwezigheid, op de achtergrond soms, op de voorgrond als het nodig is. Ze moet een beetje aan veerkracht inboeten misschien, maar na zoveel jaar meedraaien in de mallemolen van het leven heeft ze zichtbaar deugd van het ‘niet moeten’. Daardoor alleen al weet ze die kleine leventjes een bijzondere tijd te bezorgen. Waarom zouden we de lat hoog leggen voor de grootouders in onze samenleving? Als we onze kinderen vooral inzet voor het haalbare willen bijbrengen, dan kunnen ze dat ook leren van de verwachtingen die we van oma’s en opa’s hebben. Dat ze er zijn, op hun manier, met wat kan en niet kan, bij voorkeur vele jaren, is wellicht meer dan voldoende. “Mijn oma is een zon: als ze dicht bij mij staat, heb ik het nooit koud”, vertelde hetzelfde prentenboek. Als dat mag volstaan, dan zijn oma’s werkelijk ‘top’!
Oma’s aan de top?
Tekst: Jos Gregoire Foto's: Steven Pinnoo
| Sprokkel
Honderd jaar père Omer Uyttendaele Honderd jaar: dat word je maar één keer in je leven, als alles meevalt… Samen met zijn broer (96 jaar) en omringd door zijn familie ontving père Omer Uyttendaele op vrijdag 26 april glunderend zijn vele vrienden. Medebroeders salesianen (van Oostende tot Hechtel) zetten hem, de eerste medebroeder in Vlaanderen die honderd werd, in de bloemetjes. Het was een gezellige ontmoeting in de ruime lokalen van het vroegere Eigentijdse Jeugd. Zoals het hoort waren er de nodige toespraken. Jos Gregoire, directeur van het huis, wees erop dat de talrijke aanwezigen een getuigenis waren van de betekenis die père Omer voor hen had. Hij gaf aan dat de salesiaanse gemeenschap goed voor hem zorgt, ja, hem vertroetelt; met een zinspeling op zijn goede gezondheid verzekerde hij dit ook voor de toekomst: “Op voorwaarde dat hij ons allen niet overleeft.” Père Omer ontving een elektrische scooter die zijn verplaatsingen in huis gemakkelijker maakt. Daarna kwam schepen Rita Dedobbeleer aan het woord. Zij gaf een kort curriculum vitae van de gevierde – een
indrukwekkend overzicht van een leven in dienstbaarheid. Zij besloot haar toespraak met: “Hier wordt hij prima in de watten gelegd, zodat hij met een glimlach honderd jaar werd.” Schepen Diane Van Hove, belast met de senioren van Dilbeek, overhandigde père Omer een brief en een geschenkje van koning Albert. Een Brabants provincieraadslid overhandigde hem een eremedaille en ook ereburgemeester van Dilbeek Stefaan Platteau sprak kort zijn lof uit. Tot slot van het ‘officiële gedeelte’ bezorgde schepen Rita père Omer een mooie foto van het Wivinaklooster en sprak de hoop uit hem binnen vijf jaar opnieuw te mogen gelukwensen. Heel het feestelijke gebeuren werd door de ‘hoffotograaf van de gemeente’ vastgelegd, maar hij was duidelijk niet de enige, want veel vrienden van père Omer wilden dit jubileum digitaal vastleggen. Later dan het slotuur van de receptie vertrouwden familie en vrienden een glunderende père Omer toe aan de goede zorgen van zijn medebroeders van Groot-Bijgaarden… 17
de spreekstoel | Tekst: Steven Pinnoo Foto's: Steven Pinnoo, ANS Voor wie spreekt van uit salesiaanse verantwoordelijkheid ‘Salesiaanse verantwoordelijkheid…’ Het begrip is op niemand beter van toepassing dan op de Algemeen Overste van de salesiaanse congregatie. Tijdens zijn bezoek aan onze provincie wilde don Pascual Chávez even in de Spreekstoel plaatsnemen.
Een heel bijzondere droom
Don Bosco zag in dat hij moest inspelen op de diepste verlangens van zijn jongens, en geen voorgekauwde antwoorden geven op vragen die ze niet eens gesteld hebben.
Ook de huidige don Chávez is ooit een ‘kleine Pascual’ geweest… Hij werd geboren in een groot, eenvoudig gezin met twaalf kinderen in Real de Catorce, een klein stadje in het noordoosten van Mexico. Vooral zijn ouders drukten een onuitwisbare stempel en gaven hun Pascual een gezond en diepgeworteld geloof mee – en de droom om priester te worden. Enkele dagen na het overlijden van zijn moeder ging hij zich kandidaat stellen voor het noviciaat bij Don Bosco. Na de opleidingsjaren en de wijdingen werd Pascual Chávez ver van huis gezonden voor verdere vorming: aan het Pauselijk Bijbelinstituut in Rome en Jeruzalem mocht hij zich verder bekwamen in de Bijbelexegese. Hierop volgden jaren van intensieve inzet en groei in verantwoordelijkheid in zijn vaderland. In 1996 werd hij regionaal raadslid voor het grootste deel van het Amerikaanse continent, van Canada tot Bolivië, en op 3 april 2002 werd hij verkozen tot Algemeen Overste en negende opvolger van Don Bosco.
Geroepen om te léven Bronnen van levend water Waar haalt don Chávez zijn inspiratie vandaan? Hij wijst op enkele belangrijke bronnen… Zijn verhaal met Don Bosco begon al tijdens zijn kinderjaren, op school. Hij werd op het aspirantaat door de microbe van Don Bosco gebeten, waar hij als het ware een tweede thuis vond. Sindsdien heeft hij er altijd naar gestreefd Don Bosco steeds beter te leren kennen, steeds meer volgens zijn stijl te leven en keuzes in zijn spoor te maken. Vanaf 1968 kwam er in Latijns-Amerika een enorme stroming van kerkvernieuwing op gang die ook don Chávez een zeer diepe kerkgevoeligheid heeft geschonken: we moeten het salesiaanse charisma zien als een 18
Het werk voor de meest kansarme jongeren brengt een herinterpretatie van het preventief systeem met zich.
deel van de zending van de kerk. Kerk-zijn betekent concreet de taak op zich nemen om samen te werken aan de humanisering van deze wereld. In de kerk mag het niet in de eerste plaats gaan om structuren en de manier waarop mensen daarin functioneren. De Bijbelstudie doordrong don Chávez van het besef dat Christus in het midden staat van alles. Het is juist het geloof in Christus dat ons opent voor de diepere zin van het menselijke bestaan. Het doet ons beseffen dat we in de eerste plaats geroepen zijn om te léven. Maar echt leven betekent in de eerste plaats leven geven aan de anderen.
Ontwikkelingen in het salesiaanse landschap Gevraagd naar de grote ontwikkelingen in de beweging rond Don Bosco wijst don Chávez eerst op een verschuiving in de statistieken: qua aantal salesianen is het zwaartepunt verschoven van het ‘centrum’ naar de ‘rand’. Vandaag zijn de grootste groeipolen al een tijdje niet meer te vinden in Europa, maar in Latijns-Amerika en in India en omstreken. Een verschuiving die enorme mogelijkheden in zich draagt! Maar voor de toekomst kijkt don Chávez ook met bijzonder veel belangstelling naar Afrika, waar de salesiaanse werking in korte tijd sterk gegroeid is. Cijfers zeggen echter niet alles, een betekenisvolle aanwezigheid is minstens even belangrijk. Ook hierin wordt een aantal nieuwe accenten gelegd. Zo zijn de salesianen tegenwoordig duidelijk aanwezig in de universitaire wereld, met meer dan zeventig universiteiten – een grote vernieuwing. Een andere klemtoon ligt op het werk met straatkinderen. Dit werk voor de meest kansarme jongeren brengt onder meer een herinterpretatie van het preventief systeem met zich: we moeten niet meer alleen voorkomen dat jongeren negatieve ervaringen opdoen, maar ook leren werken met jongeren die al heel wat negatieve ervaringen hebben. Een interessante ontwikkeling zien we ook op het terrein
van de jongerenbewegingen, vaak voortrekkers in vernieuwing. Een steeds belangrijkere uitdaging vormt de sociale communicatie. Al in Don Bosco’s tijd was die belangrijk, en vandaag vormen de sociale media als het ware een ‘digitaal continent’ waarin voor ons een grote zending is weggelegd. Er is nood aan lokale centra die op hun domein een zinvolle aanwezigheid creëren, als een ‘digitaal oratorium’. Ten slotte ziet don Chávez een grote rol weggelegd voor de Salesiaanse Familie. Die is door de tijd heen enorm gegroeid, ook op het gebied van spiritualiteit. Van deze groepen valt voor de toekomst nog heel wat te verwachten!
Uitdagingen voor onze provincie Don Chávez is zeer blij en dankbaar dat ons land al zo lang een vruchtbare bodem vormt voor Don Bosco. Als hij één grote droom mag koesteren voor onze provincie, dan is het dat wij allen – en de salesianen in de eerste plaats – de moed nooit zouden opgeven en ervan doordrongen en overtuigd zouden zijn dat Don Bosco zoveel te bieden heeft, dat zijn charisma blijvend waardevol is. In die overtuiging staan we dan voor de uitdaging om ons opnieuw tot de jongeren te richten – tot degenen die het ‘vaderland’ van onze beweging moeten zijn. We moeten hun verlangens en hun cultuur leren kennen en zo wegen zoeken om hun Gods liefde te brengen en die in het centrum van hun leven te planten. Wanneer we aan de zijlijn blijven staan, kan dit nooit lukken. We mogen ons laten inspireren door het voorbeeld van Don Bosco, die hierin heel praktisch was: hij zag in dat hij moest inspelen op de diepste verlangens van zijn jongens, en geen voorgekauwde antwoorden geven op vragen die ze niet eens gesteld hebben. Een zeer moeilijke en soms frustrerende opdracht, waarbij je de verwachting van een grote oogst wellicht moet leren loslaten. Maar juist daarom is het zo belangrijk het vuur van het charisma nieuw leven in te blazen! Al met al koestert don Chávez veel vertrouwen: er zullen hier misschien minder salesianen zijn, maar hun aanwezigheid zal des te meer betekenis hebben – op voorwaarde dat we ervoor blijven kiezen om midden onder de jongeren te staan. 19
De boekenplank | Tekst: Michel Ruyters Foto’s: Centrale Propaganda
Kalenders Bij aankoop van vijf gelijke kalenders een zesde gratis!
Ook voor het jaar 2014 heeft ‘Don Bosco’ een reeks prachtige kalenders in aanbieding. Voor in eigen gezin, maar zeker ook ideaal als geschenk!
DBK: Gezinskalender 2014
2014 Don Bosco
DBK € 4,00
(port inbegr.)
kalender
Dé huiskalender bij uitstek voor de vrienden van Don Bosco. Mooi en nuttig! 32 pagina’s (21 x 30 cm) Kostprijs 1ste kalender: € 4,00
Je kunt die uitgaven met de juiste referenties bestellen via de Dienst Centrale Propaganda, Fr. Gaystraat 129, 1150 Brussel, telefoon 02/771 21 00, fax 02/772 66 86 of via e-mail: centrale.propaganda@donbosco.be Bij het gezamenlijk aankopen van meerdere kalenders kun je besparen op de verzendingskosten! Je mag bij je bestelling zeker vragen hoeveel je korting zal bedragen.
Formaat: 21 x 30 cm; 32 pagina’s. mijn verjaardagskalender
VJD: Verjaardagskalender Deze tijdloze uitgave bevat op alle bladzijden tekeningen van Jaklien. Ruimte voor adres en e-mail, telefoon en/of gsm-nummer. Ook voor kinderen en jongeren een must om de verjaardagen van hun vriendjes en vriendinnetjes bij te houden!
NJ: Wenskaartkalender
Deze verjaardagskalender behoort toe aan: Naam: Adres:
Telefoon:
GSM:
Fax:
E-mail:
Een uitgave van Don Bosco Centrale VZW - 1150 Brussel D/2007/3995-9 Illustraties: Jaklien © Uitgeverij Lannoo nv, Tielt
verj kalender jaklien.indd 1
ISBN: 978-9070956-36-3
9 789070 956363
VJD € 4,00 19-04-2007 15:37:45
(port inbegr.)
Formaat: 21 x 12 cm; 28 pagina’s.
€19,50
20
Bij uitgeverij Halewijn verscheen recent het boek Paus Franciscus. Leven en denken van Jorge Bergoglio. Het is hét boek over de persoonlijkheid en de manier van denken van de huidige paus. Het bevat indringende gesprekken met de toenmalige kardinaal van Buenos Aires, die op 13 maart 2013 tot paus werd verkozen. Jorge Bergoglio, nu paus Franciscus, vertelt hoe zijn familie vanuit Italië in Argentinië terechtkwam, neemt de lezer mee naar het moment van zijn priesterroeping en
Een kleinood voor verzamelaars! Met twaalf onovertroffen tekeningen van Jaklien! Op de keerzijde bedrukt als prentbriefkaart, los te versturen. Formaat: 33,5 x 10 cm.
NJ € 5,00
(port inbegr.)
vertelt over zijn ervaringen in onderwijs en pastoraat en zijn jaren als kardinaal-aartsbisschop van Buenos Aires. Verder geeft hij zijn visie op allerlei actuele kwesties. Paus Franciscus brengt de lezer op een toegankelijke manier in contact met het gedachtegoed van een inspirerende en scherpzinnige man die inmiddels vele harten heeft veroverd. Een man ook die tijdens zijn leven op diverse manieren heel nauwe banden heeft opgebouwd met de salesiaanse spiritualiteit en met de beweging rond Don Bosco! Een echte aanrader voor iedereen! Te verkrijgen bij de betere boekhandel.
In memoriam Marcel Lanneer ° 29-11-1926 + 25-05-2013 Het levenswerk van Marcel Lanneer was de oprichting van de Hogeschool voor Industrieel Ingenieurs in Hoboken. Gedurende 27 jaar was hij de directeur maar vooral de bezieler van deze school. Hij kende er iedereen, zowel leerkrachten als leerlingen. Hij kende niet alleen de naam van zijn studenten, maar ook hun moeilijkheden als opgroeiende jonge mensen. Hij volgde nauwgezet hun studieresultaten op en greep in waar hij kon om hen toch maar te laten slagen. Tijdens onderbrekingen was hij altijd bij zijn studenten. Wanneer hij later gevraagd werd om de verantwoordelijkheid van een salesiaanse gemeenschap op te nemen, dan bleef zijn interesse uitgaan naar de wer-
ken, aan de gemeenschap verbonden. Leerlingen en leerkrachten bleven hem boeien en hij was zo veel mogelijk bij hen. Don Bosco Halle zal hem blijven gedenken als de vriendelijke oude man die ’s morgens en ’s avonds bij de ‘dikke boom’ aan de ingang van de school stond, iedereen vriendelijk begroette en een goed woordje voor hen had. Tot aan zijn ziekte mochten de parochies uit de omgeving altijd een beroep op hem doen voor de zondagsviering. Hij was voor hen een warme en enthousiaste priester. Marcel, het is goed geweest, rust nu maar zacht in Gods vrede.
Tekst: Steven Pinnoo Foto's: Eindredactie
sprokkel
Don Pascual Chávez op bezoek Tijdens het Hemelvaartweekend bezocht don Pascual Chávez, Algemeen Overste van de salesianen van Don Bosco, Vlaanderen en Nederland. Op Hemelvaartsdag was hij aanwezig bij de opening van een nieuwe internationale gemeenschap in Amsterdam. Don Chávez ziet dit als een gebaar van geloofsvertrouwen en van moed, een teken dat we ons engageren om jongeren in onze provincie de rijkdom van Don Bosco te blijven aanbieden. Vrijdag bezocht don Chávez het Jongenstehuis in Vremde. Hij sprak er met medewerkers uit heel de Jeugdzorg Don Bosco Vlaanderen. ’s Namiddags ontmoette hij de verantwoordelijken en pastoraal geëngageerden van de scholen van de salesianen in Vlaanderen. Hij spoorde leerkrachten aan om zich niet te laten ontmoedigen en herinnerde hen aan de kerntaak van de zending van de salesianen: “Goed en kwalitatief onderwijs en verkondiging is de beste dienst die wij jongeren kunnen bieden.” Tijdens een ontmoeting met jongeren van de Jeugddienst Don Bosco in Heverlee bemerkte de Algemeen Overste nog dat er in Europa voor het eerst jongeren
zijn die niet van Jezus hebben gehoord. Toch blijft hij vertrouwen in de toekomst van de kerk en voelt hij zich hierin ook gesteund door de komst van de nieuwe paus. Op zaterdag 11 mei 2013 was de brede beweging rond Don Bosco uitgenodigd om deel te nemen aan een feestelijke salesiaanse ontmoetingsdag in SintDenijs-Westrem. Hierbij was don Chávez getuige van de eeuwige geloften die Simon en Toni voor het leven aan de salesiaanse congregatie verbonden. Het werd een deugddoend, enthousiast en indringend ontmoetingsfeest dat nog lang bleef nazinderen. Eerder in dit nummer vind je een fotomontage die je nog even van de sfeer laat nagenieten! 21
Verbonden | Tekst: Eric Joris Foto: Eindredactie De link tussen Noord- en Zuidwerking
De salesiaanse school voor technisch en beroepsonderwijs Poligono Industrial ligt in La Iberia, een wijk met 50.000 inwoners. De wijk ligt geklemd tussen het territorium “Buen Provecho – Smakelijk”, zeg ik wanneer van de Mara Salvatrucha en het ik langs een groep jongeren loop in het Pogebied dat onder controle staat ligono Industrial Don Bosco in San Salvador, van M-18. Deze laatste ontleent de hoofdstad van El Salvador. José Fernando haar naam aan 18th Street in kijkt op van zijn lunchpakket. Hij studeert auLos Angeles, waar de bende tomechanica in de school voor beroeps- en opgericht werd. MS-13 en M-18 technisch onderwijs. Een jongen van zevenzijn de twee grootste jongetien, breed glimlachend. Op het eerste gerenbendes die de samenleving zicht een doodgewone jongen. Maar schijn in El Salvador, Honduras en bedriegt, want net als zijn medeleerlingen Guatemala teisteren. Tot voor was José Fernando tot voor kort ‘Marero’, lid kort vielen er per dag veertien van de uiterst gewelddadige bende Mara Saldoden door bendegeweld. Dat vatrucha, ook bekend als MS-13. zijn er meer dan tijdens de burgeroorlog!
Van de regen in de drop De Maras vinden hun oorsprong in het Los Angeles van de jaren 1980. In een poging om te ontsnappen aan de gruwel van de burgeroorlog en de alomtegenwoordige werkloosheid verlieten miljoenen mensen hun thuisland in Centraal-Amerika. Ze trokken massaal naar de Verenigde Staten in de hoop daar een nieuw bestaan te kunnen opbouwen. In werkelijkheid kwamen ze echter terecht in het illegale arbeidscircuit. In deze uitzichtloze situatie begonnen de ingeweken jongeren in de Amerikaanse steden zich steeds meer te groeperen. De Salvadoraanse jongeren verenigden zich oorspronkelijk enkel als verdediging tegen de al bestaande Mexicaanse bendes. Maar al snel werden de Salvadoraanse bendes geduchte criminele organisaties: de Mara Salvatrucha en de M-18 waren geboren. De Amerikaanse regering wilde kordaat komaf maken met deze jongerenbendes. Elke jongere die werd gearresteerd, kreeg prompt een enkel ticket naar het thuisland. Daardoor werden El Salvador, Honduras en Guatemala in het midden van de jaren negentig overspoeld door jongeren die zich slechts lieten leiden door twee principes: gehoorzaamheid aan de bende en de harde wet van de straat. Met deze realiteit werd ook pater José María Moratalla, 22
Een glimp van ho
Salvadoraans Padre Pépé voor de vrienden, geconfronteerd. In 1985 kwam Padre Pépé aan in La Iberia. Om de talloze straatkinderen van ‘zijn’ wijk een toekomst te geven, richtte hij niet veel later een beroeps- en technische school op: de Poligono Industrial Don Bosco. Vanaf de jaren 1990 zag Padre Pépé de nefaste invloed van de ingeweken bendes op de gemeenschap. De sfeer in de wijk werd steeds grimmiger en gewelddadiger. Padre Pépé realiseerde zich dat hij en de jongeren in de wijk in een heuse oorlogszone terecht waren gekomen: de wereld van de georganiseerde misdaad. Straatkinderen vormen een gemakkelijke rekruteringsbasis voor de Maras. Kinderen vanaf zes jaar worden door oudere bendeleden aangesproken om klusjes op te knappen zoals het smokkelen van drugs of wapens. Voor deze kinderen betekent dit niet alleen gemakkelijk verdiend zakgeld, maar ook hun eerste stappen op het pad van de misdaad.
De Poligono Industrial moest een plaats worden die een toekomst bood voor wie aan de spiraal van geweld wilden ontsnappen.
op te midden van
bendegeweld Oase van geweldloosheid Padre Pépé stelde al snel vast dat hij de confrontatie met de Maras moest aangaan. Zijn Poligono Industrial moest een plaats worden die een toekomst bood voor diegenen die aan de spiraal van het bendegeweld wilden ontsnappen. Padre Pépé maakte duidelijke afspraken met de lokale bendeleiders: op zijn school zou iedereen welkom zijn, ongeacht tot welke bende hij behoorde. Wapens waren absoluut verboden op het schoolterrein. En de bendes moesten de scholieren met rust laten. Zijn school werd gaandeweg een vrijhaven, een oase van geweldloosheid. In het begin was de rust binnen de ‘oase’ geenszins gegarandeerd. De school en Padré Pépé werden meermaals het slachtoffer van bendegeweld. Maar de priester krabbelde telkens weer overeind en verwierf respect van de lokale bendeleiders.
Momenteel volgen ongeveer vierhonderd jongeren een opleiding op de Poligono Industrial. En ook in andere gewelddadige wijken in Salvadoraanse steden heeft Padre Pépé scholen opgericht. De torenhoge werkloosheid in El Salvador blijft een grote hinderpaal op weg naar een nieuwe toekomst. Padre Pépé heeft daarom een hele omkadering in het leven geroepen die jongeren helpt hun eerste stappen te zetten als zelfstandige of bij het oprichten van een micro-onderneming. Zo kunnen ze de lokale economie mee helpen opbouwen en zijn ze niet meer gedwongen om te emigreren. Emigratie kan leiden tot ontwrichting van gezinnen en vormt een voedingsbodem voor bendegeweld. Padre Pépé zocht de voorbije jaren dan ook samen met andere actoren naar antwoorden voor grote structurele sociale problemen zoals werkloosheid, ontwrichte gezinnen, geweld binnen het gezin, alcohol- en drugsmisbruik. Voor deze inspanningen en voor zijn werk onder de Marajongeren ontving hij in 2012 een officiële prijs van het parlement van El Salvador.
Een lange maar beloftevolle weg De weg naar een toekomst voor alle jongeren van El Salvador is nog lang. Naar schatting 60.000 jongeren in het land zijn nog steeds lid van een jongerenbende. Toch zijn er ook tekenen van hoop. In 2012 kwamen de leiders van MS-13 en M-18 tot een bestand en in de daaropvolgende maanden zakte het aantal doden van gemiddeld veertien per dag naar acht. Dit is een verbetering, maar de lawine van geweld en dood blijft niettemin prominent aanwezig in het straatbeeld van El Salvador. Ondertussen heeft Padre Pépé alweer een nieuwe droom. Hij wil het geweld niet alleen een halt toeroepen door onderwijs en lobbywerk, maar wil ook kunst inschakelen. “Zonder verbeelding, zonder creativiteit is er geen ontwikkeling”, zegt Padre Pépé. Daarom heeft hij een orkest opgericht. Jongeren uit zestig scholen, allemaal gelegen in uiterst gewelddadige bendewijken, spelen samen in zijn orkest. De taal van de muziek moet volgens Padre Pépé dringend luider weerklinken. Ook dat is een manier om het geschreeuw van het geweld en de dood een weerwoord te bieden. 23
Ruggespraak | Tekst en foto: Firmin Vanspauwen
In vrije tijd verwennen we graag onze zintuigen. Daaruit putten we energie om nadien, met vernieuwde kracht, de dagelijkse taken weer op te nemen. De zomervakantie biedt tal van mogelijkheden. Idyllische stranden en baaien, azuurblauwe zeeën, imposante bergketens, eindeloze vergezichten, betoverende zonsondergangen… verwonderen de ogen. Kabbelende bergbeekjes, de ruisende branding, het gefluister van de wind in de bomen, de stilte ver weg van alle drukte… animeren het oor. Een frisse duik in het water, de streling van een zeebries, de gloed van de zon, ochtenddauw op je blote voeten… kietelen de tastzin. De geur van het bos, welriekende jasmijn, kamperfoelie en rozen, geurwolken van tijm en rozemarijn… bezwangeren de reukzin.
Zomersmaken
Een fris wijntje op een terras, de streling van bubbels op de tong, barbecues, frisse zomerse slaatjes, smaakvolle exotische gerechtjes… kruiden de smaakzin. De zomer smaakt lekker, schenkt zalig genot. Het gebiedt tot dankbaarheid! Niet iedereen wordt evengoed bedeeld.
Gedeelde vreugde is dubbele vreugde! De vakantie geeft ons ook tijd om samen de zintuigen te verwennen, om meer aandacht te hebben voor mensen in onze nabijheid, om ons belangeloos in te zetten voor anderen, om meer zorg te dragen voor elkaar. Ook dat laadt de batterijen weer op. Geniet ervan! 24