DOUKAS_2019_001_168 12/14/18 11:48 AM Page 61
11 Από πού ξεκινούν τα ανθρώπινα δικαιώματα; Kerry Kennedy Πρόεδρος Ιδρύματος «Robert F. Kennedy για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα».
«Τελικά, από πού ξεκινούν τα ανθρώπινα δικαιώματα; Από μικρά μέρη, κοντά στο σπίτι μας – τόσο κοντά και τόσο μικρά που δεν είναι ορατά σε κανένα χάρτη στον κόσμο. Ωστόσο, είναι ο κόσμος του καθενός, η γειτονιά που ζει, το σχολείο που φοιτά, το εργοστάσιο, η φάρμα ή το γραφείο που εργάζεται. Σε τέτοια μέρη, ο κάθε άνθρωπος, άντρας, γυναίκα ή παιδί, αναζητά ισότητα στηΔικαιοσύνη, σε ευκαιρίες, στην αξιοπρέπεια, χωρίς διακρίσεις. Αν αυτά τα δικαιώματα δεν έχουν νόημα σε αυτά τα μέρη, δεν έχουν νόημα πουθενά. Αν οι πολίτες δεν δράσουν συντονισμένα ώστε να γίνονται σεβαστά παντού, σε οποιοδήποτε μέρος, μάταια θα αναζητούμε την πρόοδο σε ολόκληρο τον κόσμο». Έλινορ Ρούζβελτ, δέκατη επέτειος της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ομιλία στα Ηνωμένα Έθνη, «Από πού ξεκινούν τα ανθρώπινα δικαιώματα;» 61
DOUKAS_2019_001_168 12/14/18 11:48 AM Page 62
ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ
2019
62
Εβδομήντα χρόνια πριν, με την ισχυρή καθοδήγηση της Έλινορ Ρούζβελτ, τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών υποσχέθηκαν να προωθήσουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για την υλοποίηση αυτού του σκοπού, ο ΟΗΕ θέσπισε μία Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της ανέθεσε το έργο να συντάξει ένα έγγραφο που θα διευκρινίζει τη σημασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών που διακηρύσσονται στον Χάρτη. Η Επιτροπή προσείλκυσε την προσοχή όλου του κόσμου. και στις 10 Δεκεμβρίου 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΟΔΔΑ). υιοθετήθηκε από τα 56 μέλη των Ηνωμένων Εθνών. Η Διακήρυξη αυτή, που συνήθως αποκαλείται Παγκόσμια Magna Carta, έδωσε το έναυσμα για μια γενικότερη επανάσταση στο Διεθνές Δίκαιο που ξεκίνησε με τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών. Ειδικά ο τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν τους πολίτες τους αποτέλεσε νομικό διεθνές ζήτημα και όχι απλό εγχώριο θέμα. Αναφέρει ότι όλα τα δικαιώματα είναι αλληλοεξαρτώμενα και αδιαίρετα, ενώ στο προοίμιο δηλώνεται σαφώς ότι: «Η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο». Η επίδραση της ΟΔΔΑ υπήρξε ουσιαστική. Οι αρχές της έχουν ενσωματωθεί στο Σύνταγμα περισσότερων από 185 κρατών που σήμερα υπάγονται στα Ηνωμένα Έθνη. Αν και δεν αποτελεί νομικά δεσμευτικό έγγραφο, η Οικουμενική Διακήρυξη έχει κατορθώσει να ενταχθεί στο καθεστώς του εθιμικού Διεθνούς Δικαίου επειδή «αποτελεί το κοινό ιδανικό στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη». Η πρωτοβουλία «Λέμε την Αλήθεια στην Εξουσία» του Ιδρύματος «Robert F. Kennedy για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», που βασίζεται στα άρθρα της Διακήρυξης, ευαισθητοποιεί τους μαθη-
DOUKAS_2019_001_168 12/14/18 11:48 AM Page 63
ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ
τές μέσα από ιστορίες ηρώων που παλεύουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κεντρίζει την περιέργειά τους, ενθαρρύνει την ανεξάρτητη, πειθαρχημένη σκέψη, καλλιεργεί την κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη και εκπαιδεύει την επόμενη γενιά για το τι είναι σωστό και τι λάθος στα σχολεία, την κοινωνία, τις χώρες, παντού. Στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Εκπαίδευση αποτελεί το πιο ισχυρό μέσο. Το πρόγραμμα «Λέμε την Αλήθεια στην Εξουσία» ξεχωρίζει γιατί έχει τη δύναμη να παρακινεί σε δράση. Δίνοντας στους μαθητές τη δυνατότητα να αναλάβουν ρόλο υπερασπιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δείχνοντάς τους πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν την κοινωνία τους, καταλήγουν να αναλαμβάνουν δράση ως υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι κοινωνίες και τα κράτη καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα διότι ο πληθυσμός είτε αγνοεί τα δικαιώματά του ή δε γνωρίζει το διεθνές νομικό σύστημα που υποτίθεται ότι τα προστατεύει ή/και δε διαθέτει τα μέσα για να αντισταθεί στις δυνάμεις που υποκινούν την αδικία. Εκείνο που καθιστά μοναδικό το πρόγραμμα αυτό είναι ότι χρησιμοποιεί το πλαίσιο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δίνοντας, παράλληλα, έμφαση στην ανθρώπινη εμπειρία του υπερασπιστή τους. Ζούμε σε μια εποχή όπου πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι νέοι θα έχουν τα απαραίτητα μέσα για να Πουν την Αλήθεια στην Εξουσία σε ένα όλο και πιο αμφισβητούμενο κλίμα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η Εκπαίδευση πρέπει να ξεκινήσει από τις μικρές ηλικίες, έτσι ώστε στις παιδικές χαρές όλου του κόσμου, τα παιδιά να έχουν τα κατάλληλα για την ηλικία τους μέσα για να γίνουν υπερασπιστές των δικαιωμάτων των άλλων. Ο Νέλσον Μαντέλα είχε πει ότι «η Εκπαίδευση είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο». Μέσα από το «Λέμε την Αλήθεια στην Εξουσία», η επόμενη γενιά θα μάθει πώς θα
2019
63
DOUKAS_2019_001_168 12/14/18 11:48 AM Page 64
ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ
2019
64
αποκτήσει συνείδηση υπεύθυνου πολίτη, συναισθηματικά ώριμου ενήλικα, με σεβασμό και αποδοχή των άλλων, για να μπορεί να υπερασπίζεται τις πιο ιερές μας αξίες.