Jak to działa Kręgosłup w dobrej formie

Uważany jest za podstawę całego naszego ciała. I słusznie! To niezwykłe rusztowanie, stabilizowane za pomocą wielu mięśni, stanowi bowiem oparcie dla sylwetki. Zaczyna się u podstawy czaszki, kończy zaś w okolicach miednicy, ale jego prawidłowa praca ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu (także kończyn dolnych i górnych). Kręgosłup ma jeszcze jedno istotne zadanie – chroni ukryty w środku rdzeń kręgowy. Jest to najważniejsza część układu nerwowego, za pomocą którego przebiega komunikacja mózgu z resztą naszego ciała – bez niego nie moglibyśmy żyć! Tak więc, jak widać, nie ma żadnej przesady w stwierdzeniu, że zdrowy kręgosłup to podstawa. Zdrowy nie oznacza jednak prosty! Zaskoczona? Zapewne tak, bo niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że nasze rusztowanie ma naturalne krzywizny – część jest wygięta nieco do przodu (nazywa się to lordozą), inny fragment do tyłu (to kifoza) i jest to jak najbardziej prawidłowe. Skąd zatem biorą się bóle pleców oraz inne mniej typowe kłopoty, o których piszemy na następnej stronie? Zwykle są one spowodowane uciskiem lub podrażnieniem nerwów przebiegających wzdłuż kręgosłupa, na przykład przez uwypuklenia dysków (to takie poduszeczki pomiędzy kręgami), stanami zapalnymi lub zmianami zwyrodnieniowymi związanymi z wiekiem, niewłaściwym trybem życia (długie siedzenie, brak aktywności fizycznej) czy też nadwagą. Podpowiadamy zatem, jak szybko poradzić sobie z najczęstszymi dolegliwościami, a także które objawy, pozornie niezwiązane z kręgosłupem, mogą świadczyć o tym, że w jego obrębie dzieje się coś niepokojącego. Na koniec zaproponujemy też kilka najlepszych pozycji, dzięki którym plecy odpoczywają najszybciej i najskuteczniej.

Najczęściej pojawiające się problemy i rady, jak sobie pomóc w domu

Bóle pleców, zwłaszcza po długim siedzeniu, to problem aż 80 proc. dorosłych osób (a coraz częściej także dzieci i młodzieży). W dłuższej perspektywie większości z nich pomoże zmiana trybu życia i regularne ćwiczenia – najlepiej takie, które dobierze lekarz lub fizjoterapeuta. Mają one na celu wzmocnienie mięśni pleców i brzucha, co stabilizuje kręgosłup. Czasem jednak ból pojawia się nagle, a wtedy potrzebujemy prostych i szybkich sposobów na jego złagodzenie.

● Dyskopatia. To zwyrodnienie w obrębie krążków międzykręgowych (nazywanych potocznie dyskami), które prowadzi do ucisku na nerwy i struktury kanału kręgowego. Objawy to silny ból i niemożność wykonywania swobodnych ruchów. Często towarzyszą temu przykurcze mięśni wokół kręgosłupa. W takiej sytuacji pomocne jest zażycie środka przeciwbólowego i przeciwzapalnego lub posmarowanie pleców maścią o takim działaniu. Dodatkowo warto zrobić sobie cie

Za pomocą regularnych treningów wzmacniamy nie tyle sam kręgosłup, co stabilizujące go mięśnie. Jeśli jednak ktoś ma już bóle pleców, powinien w celu dobrania odpowiednich ćwiczeń zwrócić się do lekarza lub fizjoterapeuty.

pły okład i ułożyć się w pozycji relaksującej (patrz następna strona). Jeśli ból nie mija, lekarz może przepisać preparaty rozluźniające mięśnie.

● Rwa kulszowa. Dolegliwość także mająca związek z dyskopatią, jednak ból jest wyjątkowo silny i promieniuje wzdłuż pośladków aż do nogi. Może towarzyszyć mu również osłabienie mięśni kończyny i niemożność wykonania jakiegokolwiek ruchu. Przez pierwsze godziny można próbować tych samych sposobów, co przy dyskopatii, jeśli jednak ból nie mija lub dołączają się inne objawy (opadanie stopy, zaburzenia czucia) konieczna bywa pomoc lekarska. Po ustąpieniu ataku koniecznie trzeba wykonać badania ustalające konkretną przyczynę kłopotów i zacząć rehabilitację, gdyż rwa kulszowa ma tendencję do częstego nawracania.

Objawy kłopotów z kręgosłupem mogą pojawiać się od stóp do głów!

Okazuje się, że zmiany zwyrodnieniowe lub stany zapalne w obrębie kręgosłupa mogą dawać o sobie znać nie tylko bólem pleców. Nawet tak odległe i pozornie niepowiązane ze sobą problemy, jak zaburzenia równowagi czy nietrzymanie moczu, potrafią mieć swoją przyczynę właśnie w tym miejscu. Oto przegląd najczęstszych dolegliwości – niektóre z nich mogą być naprawdę zaskakujące!

● Odcinek szyjny. Zwyrodnienie w tej części kręgosłupa może być przyczyną nawracającego bólu głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej (z tyłu), który nasila się przy jej odwracaniu i towarzyszy mu sztywność karku. Inny charakterystyczny objaw to zawroty głowy – uczucie falowania podłogi, wirowania otoczenia, chwilowe zataczanie się, szczególnie jeśli

zdarza się to przy odchylaniu głowy do tyłu i obracaniu jej, jak np. podczas wieszania firanek. Mogą temu towarzyszyć także zaburzenia słuchu – szum lub pisk w uszach. Przyczyną takich problemów jest ucisk na tętnice kręgowe, co pogarsza przepływ krwi i powoduje chwilowe niedotlenienie. Czasem przy kłopotach z odcinkiem szyjnym pojawiają się także zaburzenia widzenia (rozmycie obrazu lub uczucie bolesnego ucisku na gałki oczne). Uwaga! Bardzo niepokojące symptomy to osłabienie, drżenie i skurcze nóg. Mogą one sugerować poważne schorzenie, jakim jest mielopatia szyjna, które pojawia się wtedy, gdy przesunięty krążek międzykręgowy uciska rdzeń kręgosłupa. Choroba zaczyna się podstępnie od osłabienia, drżeń lub skurczów w nogach (zdarza się, choć rzadko, że również w rękach). Niepokojące objawy to także utykanie, zaczepianie stopami o nierówności na drodze. W takim wypadku niezbędna jest szybka operacja i usunięcie przyczyny ucisku. ● Odcinek piersiowy. Narażony jest na działanie dużych sił ściskających, szczególnie kiedy nadmiernie wygina się ku tyłowi, np. gdy się garbisz. Typowe objawy to bóle między łopatkami i trudności w wykonywaniu głębokiego wdechu. O problemach z tym odcinkiem kręgosłupa mogą też świadczyć ucisk lub ból w klatce piersiowej. Bywa to mylnie kojarzone z sercem (tzw. pseudozawał). Jak

warto wiedzieć!

UKŁADANKA Z 33 LUB 34 KRĘGÓW

SZYJNY Ten odcinek tworzy 7 kręgów od góry. Są one najbardziej ruchome – umożliwiają np. kręcenie głową. Na opisach badań oznaczane symbolami C1–C7.

PIERSIOWY Jest najdłuższy – składa się aż z dwunastu kręgów TH1–TH12. Każdy z nich łączy się z parą żeber, tworząc klatkę piersiową.

LĘDŹWIOWY Ma największe kręgi, gdyż w dużej mierze dźwigają ciężar całego ciała. Właśnie ten odcinek sprawia spore kłopoty. Oznaczany jako L1–L5.

KRZYŻOWY To 5 zrośniętych ze sobą kręgów, opisywanych jako S1–S5.

KRĘGI GUZICZNE Szczątkowe (CO1–CO4/5).

2

LITRY WODY dziennie to... cudowny lek dla kręgosłupa! Dzięki niemu dyski są prawidłowo nawodnione. Gdy tak nie jest, kości trą o siebie i męczą nas bóle pleców, zwłaszcza rano, zaraz po wstaniu z łóżka.

odróżnić te objawy od prawdziwego zawału? Jeśli ból jest ostry, przeszywający i pojawia się nagle, wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Jeśli jednak jest tępy, narasta stopniowo, zanika przy zmianie pozycji (np. po położeniu się na wznak), możesz podejrzewać, że jego przyczyną są zmiany w kręgosłupie. ● Odcinek lędźwiowy. Powodem problemów są najczęściej zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego (tzw. dysku). Zwykle mają one charakter przewlekły (nagły atak to najczęściej wspomniana wcześniej rwa kulszowa). O problemach z kręgosłupem lędźwiowym mogą świadczyć również pro

blemy z oddawaniem moczu i drętwienie nogi

(rzadko obu nóg).

Jak dać plecom odpocząć – wybierz najlepszą pozycję

Niezależnie od tego, który odcinek twojego kręgosłupa przysparza aktualnie problemów, jeśli chcesz dać mu chwilę wytchnienia, najlepiej będzie, gdy się położysz. Najczęściej polecana jest pozycja na plecach (na wznak), ale tylko wówczas, gdy wsuniesz pod kolana zrolowany koc. Możesz też ułożyć się na podłodze, a stopy i łydki oprzeć na krześle tak, żeby odcinek lędźwiowy zawisł nieco nad powierzchnią. W pozycji na boku odciążenie dysków międzykręgowych nie jest tak skuteczne, możesz to jednak zmienić, wyprostowując dolną nogę i przesuwając ją do tyłu, a górną zginając w taki sposób, by dotykała brzucha. W ten sposób dobrze odciążysz lędźwiową partię kręgosłupa. Odcinek piersiowy odwdzięczy się dobrą kondycją, gdy będziesz spać na poduszce ortopedycznej.