Zrozumieć autyzm by Dr. Rath

Dr. Rath Health Foundation

Zrozumieć

autyzm Dowody naukowe, naturalne strategie i praktyczne kroki do osiągnięcia zdrowego i pełnego życia

Dystrybucja: Dr. Rath Education Services B.V. Postbus 656, NL-6400 AR Heerlen Tel.: 0031-457-111 222 Fax: 0031-457-111 119 E-Mail: info@rath-eduserv.com Internet: www.drrathbooks.com

Opublikowane przez Dr Rath Health Foundation. Wszelkie prawa zastrzeżone. Poszczególne strony niniejszej broszury mogą być kopiowane do celów prywatnych i niekomercyjnych. Jakiekolwiek bezpośrednie lub pośrednie komercyjne wykorzystanie niniejszej broszury lub jej części w jakiejkolwiek formie jest zabronione bez pisemnej zgody autorów.

Spis treści Wprowadzenie: Zrozumieć autyzm

Od czego zacząć?

Objawy autyzmu (ASD)

Czynniki ryzyka autyzmu nie są ustalone w sposób jednoznaczny

Konwencjonalne leczenie ASD

Naturalne podejście do objawów i przyczyn autyzmu

Ważna rola komórkowych składników odżywczych

Co jeszcze można zrobić?

Załączniki

Instytut Badawczy Dr Ratha

Zrozumieć autyzm Dowody naukowe, naturalne strategie i praktyczne kroki do osiągnięcia zdrowego i pełnego życia Mirja Holtrop i dr Aleksandra Niedzwiecki Niezależnie od tego, czy jesteś rodzicem lub krewnym dziecka autystycznego, czy po prostu osobą zainteresowaną, możesz mieć wiele pytań dotyczących przyczyn, dostępnych sposobów leczenia i zapobiegania temu schorzeniu. Autyzm jest szybko rosnącym problemem społecznym i wymaga poświęcenia mu szczególnej uwagi. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2017 r., 1 na 160 dzieci jest dotknięte autyzmem. Jeśli nic z tym nie zrobimy, to jak szacują niektórzy naukowcy, do 2025 r. autyzmem może zostać dotknięte co drugie dziecko.1 Przedstawione prognozy przerażają. Co więcej, autyzm jest wieloaspektowym schorzeniem bez jasno określonego rozwiązania terapeutycznego. Większość rodziców zmuszonych jest szukać na własną rękę informacji na temat dostępnych alternatyw oraz możliwości ich odpowiedniego ze sobą łącznia. Wiele poczytnych podręczników na temat autyzmu podpowiada rodzicom, w jaki sposób wychowywać dziecko, aby mogło lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Nie precyzuje jednak jak poprawić podstawowe warunki życiowe dziecka.

Rodzicom autystycznych dzieci z pomocą przychodzą najnowsze badania naukowe, potwierdzające skuteczność działania określonych mikroskładników odżywczych, które poprawiają stan zdrowia ich dzieci. Powiedzenie „Niech żywność będzie twoim lekarstwem” znajduje tutaj dokładne zastosowanie! W ramach tej publikacji nie będziemy polecać konkretnych terapii ani pisać, co powinien zrobić lekarz. Te decyzje należą do ciebie i twojego lekarza. Pomożemy ci natomiast zrozumieć złożoność autyzmu i poinformujemy o najnowszych badaniach. Dzięki tej wiedzy będziesz mógł analizować informacje i oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji. Ponadto informacje zawarte w tej broszurze mogą pomóc w przekształceniu obecnej wiedzy na temat autyzmu w szerszym kontekście. Być może spowoduje to pojawienie się nowych pytań lub zakwestionowanie znanych Państwu przekonań, ale może też otworzyć zupełnie nowe możliwości. Jesteśmy przekonani, że ciągły postęp w badaniach naukowych nad składnikami odżywczymi przyniesie jeszcze więcej

możliwości i rozwiązań związanych z autyzmem. Każdego dnia pojawia się coraz więcej publikacji na każdy temat, który omawiamy w tej broszurze, a wyniki te są zgodne z tym, co zamierzamy wyjaśnić. Na wstępie chcielibyśmy przedstawić osoby, które przyczyniły się do powstania tej publikacji na różne sposoby. Specjalistka ds. żywienia, pani Elizabeth Wells, była bardzo pomocna w prowadzeniu profesjonalnej redakcji różnych wersji rękopisu oraz oferowała cenne uwagi i sugestie. Dr Matthias Rath M.D. zapewnił nieocenione wsparcie, wnikliwe komentarze i zachę-

tę podczas procesu pisania. Dziękujemy również Paulowi Anthony’emu Taylorowi za jego nieustające wsparcie dla naszej pracy. Ta broszura da ci impuls do działania, więc bez dalszej zwłoki, zaczynajmy. Wczesna interwencja może mieć ogromny wpływ na rozwój i życie osoby autystycznej.

Od czego zacząć? Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) jest otoczone licznymi kontrowersjami i argumentami wśród pracowników służby zdrowia i rodziców, dlatego nawet postawienie diagnozy może być bardzo trudne. Zaburzenia autystyczne (ASD) obejmują szeroki zakres schorzeń, charakteryzujących się niskim poziomem kompetencji społecznych, powtarzalnymi zachowaniami, zaburzeniami w rozwoju mowy i niepełnosprawnością komunikacji niewerbalnej. Należą do nich dziecięce zaburzenia dezintegracyjne (CDD), całościowe zaburzenia rozwojowe - nieokreślone inaczej (PDD-NOS) oraz zespół Aspergera. Autyzm w dużej mierze pozostaje tajemniczym problemem, ponieważ jego przyczyny nie są dobrze zdefiniowane i jest otoczony kontrowersjami, nie tylko w odniesieniu do leczenia, ale także tego, czy w ogóle powinien być uważany za chorobę. Na początku lat 90. autyzm został sklasyfikowany jako rzadka i ciężka forma schizofrenii. Wcześniej był opisywany jako choroba rozwojowa, a nie psychiczna. W 1994 roku, do podręcznika diagnostyczne-

go dodany został zespół Aspergera i nagle osoby z wysokim IQ i dobrymi zdolnościami werbalnymi zostały zdiagnozowane jako wykazujące „spektrum zaburzeń autystycznych”. Obecnie klasyfikacja osoby z zaburzeniami autystycznymi jest zróżnicowana i obejmuje przykładowo osoby błyskotliwe i zrealizowane, ale również te poważnie zagrożone. Dlatego też, podczas gdy niektórzy uważają autyzm za formę „zróżnicowania neurologicznego”, które może prowadzić do niezwykłych umiejętności, inni uważają go za zaburzenie, które upośledza zdolność do funkcjonowania w społeczeństwie i w związku z tym powinno być leczone - a najlepiej, wyleczone. Aby dodać złożoności, kryteria diagnostyczne autyzmu zmieniły się w ciągu ostatnich 20 lat. Psychiatrzy zazwyczaj stawiają diagnozę za pomocą CARS (Childhood Autism Rating Scale), ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule), lub ADI-R (Autism Diagnostic Interview-Revised). Jednak oceny te opierają się wyłącznie na kwestionariuszach, ponieważ nie ma konkretnego testu biologicznego, który pozwoliłby określić, czy dana osoba jest autystyczna.

Powszechnie przyjmuje się, że autyzm rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i ma tendencję do utrzymywania się w dorosłości. Stan może wahać się od ła-

godnego do ciężkiego: niektórzy pacjenci autystyczni żyją bardziej niezależnie, ale inni są poważnie niepełnosprawni i wymagają opieki przez całe życie.

Objawy autyzmu (ASD) U dzieci do 5 roku życia

• samodzielna zabawa, gry • brak wyrazów twarzy w kontaktach

• opóźniony rozwój mowy lub całkowita

•

• • •

•

• • • •

• •

odmowa zabierania głosu częste powtarzanie ustalonych słów monotonna mowa używanie pojedynczych słów; zdania są krótkie lub nie istnieją niereagowanie na wywołanie imienia dziecka odrzucanie przytulania i uścisków inicjowanych przez rodzica lub rodzeństwo reagowanie gniewnie lub ze smutkiem na prośbę o zrobienie czegoś niezdawanie sobie sprawy z przestrzeni osobistej innych ludzi, ale opiekuńczość wobec ludzi wkraczających w ich własną przestrzeń niewielkie zainteresowanie innymi dziećmi brak radości z sytuacji społecznych, takich jak przyjęcia urodzinowe

•

• • •

społecznych brak bezpośredniego kontaktu wzrokowego powtarzające się, dziwne ruchy (machanie rękami lub kołysanie) zabawa w sposób powtarzalny (np. układania klocków w kolejności według rozmiaru lub koloru, a nieużywanie ich na przykład do budowy domu) wymóg stałej rutyny rodzinnej, zdenerwowanie przy zakłóceniu rutyny silne preferencje dla niektórych rodzajów żywności, w oparciu o teksturę i kolor nietypowe preferencje zmysłowe; wąchanie zabawek, przedmiotów lub osób w niewłaściwy sposób

Objawy autyzmu (ASD) U dzieci powyżej 6 roku życia

• unikanie lub monotonne mówienie • wypowiadanie się w wcześniej wyuczony sposób, a nie łączenie poszczególnych słów

• problemy z dwukierunkowymi rozmowami, tendencja do rozmów „do” ludzi, a nie z ludźmi

• niezdolność zrozumienia sarkazmu lub metafor

• trudności w wykonywaniu zleconych zadań, nie reagują dobrze na polecenia

• małe zainteresowanie kontaktami z ludźmi, niewiele przyjaźni

• brak zrozumienia dla interakcji społecznych, takich jak witanie się z ludźmi czy pożegnanie.

• wolą bawić się przedmiotami niż z ludźmi, bawią się z innymi dziećmi jak z przedmiotami Diagnoza autyzmu niesie ze sobą różne wyzwania, ponieważ zarówno dzieci, jak i dorośli z autyzmem są często napiętnowani lub dyskryminowani.1 Jednakże autyzm nie jest zaburzeniem zaprogramowanym w genach na zawsze, jak to się zwykle brzmi diagnoza.

• brak odpowiedniego tonu i treści w

różnych sytuacjach społecznych: na przykład, bardzo formalnie wypowiadają się na imprezie okolicznościowej, a następnie śmieją się do zupełnie obcych sobie osób w poufały sposób

• unikanie zajęć, którymi cieszą

się rówieśnicy, np. gier w karty, planszowych, zajęć ruchowych zespołowych, takich jak siatkówka czy piłka nożna

• mała mimika twarzy podczas komunikowania się

• zachowanie samostymulujące • mały lub żaden kontakt wzrokowy • agresywne zachowanie wobec innych dzieci, gryzienie, krzyczenie

• bardzo szczególne zainteresowanie konkretnym tematem

Obecnie większość pediatrów skupia się na objawach i opiera się na lekach chemicznych, które raczej tłumią trudne zachowania związane z autyzmem niż leczą jego przyczyny. To również wiąże się z ryzykiem, ponieważ leki farmaceutyczne niosą ze sobą niepożądane skutki ubocz-

ne, w tym poważne zmiany osobowości. Niektóre z tych leków mogą spowodować zmianę biochemii całego mózgu, a nawet wywołać szersze szkody. Szczególnie narażone na toksyny są organy filtrujące, takie jak wątroba i nerki, które mogą zacząć źle funkcjonować, prowadząc do rozwoju wtórnych problemów zdrowotnych. Pod działaniem tego typu leków dzieci często stają się otępiale, niereagujące, wycofując się jeszcze bardziej z życia. To zmienia się w błędne koło.

Twoje własne obserwacje i spostrzeżenia są niezmiernie cenne w poszukiwaniu odpowiedniego rozwiązania. Autyzm jest wieloczynnikowym „stanem całego ciała” i poprzez wypróbowanie wielu różnych metod i podejść możesz dowiedzieć się, co jest najlepsze dla Ciebie i Twojego dziecka. Wyzdrowienie przy użyciu naturalnych metod jest nie tylko możliwe, ale powinno być promowane na całym świecie.

Autyzm musi być zwalczany na poziomie, na którym występuje, czyli w najmniejszych jednostkach biochemicznych organizmu, komórkach. Wiemy, że organizm reaguje na toksyny środowiskowe na różne sposoby, a kiedy toksyczność osiągnie swoją granicę, może spowodować uszkodzenie mózgu i przejawiać się w symptomach, które klasyfikujemy jako autyzm. Również sekret prawdziwego wyzdrowienia tkwi w naszych komórkach. Wszystkie komórki potrzebują odpowiedniego odżywiania (mikroskładników odżywczych), aby optymalnie funkcjonować i bronić się przed narażeniem na działanie toksycznych i sztucznych związków. Przyjmując takie naturalne podejście i eliminując szkodliwe substancje chemiczne z własnego środowiska, wielu pacjentów zaobserwowało drastyczną poprawę symptomów autyzmu.

Czynniki ryzyka autyzmu nie są ustalone w sposób jednoznaczny Większość pacjentów nadal nie zna powodów i przyczyn autyzmu. Przez lata możliwych przyczyn szukano począwszy od proszków przeciw-pchelnych, telefonów komórkowych i telewizji kablowej (promieniowanie), po związek między genetyką a środowiskiem (działanie niektórych leków prenatalnych, metali ciężkich, toksyn środowiskowych przy jednoczesnych niedoborach żywieniowych). Badania naukowe sugerują, że istnieje silny związek między truciznami środowiskowymi a autyzmem, dlatego warto być świadomym możliwych winowajców.

W miarę wzrostu ilości toksyn środowiskowych, nie jest zaskoczeniem szybko rosnąca liczba dzieci z autyzmem. Poniżej znajduje się kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju ASD u dziecka. Niestety, zanieczyszczenia są częścią dzisiejszego życia i można je znaleźć wszędzie.

1. Narażenie na toksyczne metale Związek między autyzmem a narażeniem środowiska na toksyczne metale był przedmiotem wielu badań.

Rtęć Nasze oceany są zanieczyszczone

rtęcią, która dostaje się do morza z toksycznych odpadów. Wieloryby wykazują tak wysoki poziom rtęci, że jeżeli wyrzucone zostają na plaże, to muszą być usuwane jako odpady szczególnie niebezpieczne. Szczególnie wysokie stężenie

10.

Quecksilberkugel auf Cinnabarit

rtęci wykryto w tuńczyku, mieczniku, serioli olbrzymiej, makreli królewskiej i in. Toksyczność ta skłoniła wiele osób do unikania spożywania ryb lub do przestawienia się na spożywanie mniejszych ryb, takich jak śledź, które są mniej skażone rtęcią. Oprócz ryb, rtęć mogą również za-

wierać popularne produkty gospodarstwa domowego i produkty kosmetyczne. Najgorszymi winowajcami w tym obszarze są kremy rozjaśniające skórę.2 Ponadto wiele szczepionek zawiera rtęć, co omówimy bardziej szczegółowo później. Wykazano, że ekspozycja na rtęć podczas ciąży może prowadzić do obniżenia IQ, uszkodzenia nerwów, zaburzeń językowych i rozwoju motorycznego u niemowląt.3

Ołów

jest obecny w różnych powszechnie stosowanych produktach. Ten toksyczny metal ciężki znajduje się w farbach, niektórych rodzajach ceramiki, rurach i narzędziach hydraulicznych. Nawet różne rodzaje lutów, benzyna, baterie i kosmetyki zawierają śladowe ilości ołowiu.

Jest to bardzo niepokojące, ponieważ badanie wykazało, że przy wyższym poziomie ołowiu „dzieci wykazywały wyższy poziom wrogiej nieufności i zachowań opozycyjno-buntowniczych, były bardziej niezadowolone i niepewne swoich emocji oraz miały trudności z komunikacją”.4 Zgodnie z tym, badanie z 2015 r. wykazało, że dzieci z autyzmem mają wyższe poziomy ołowiu, rtęci i aluminium niż ich zdrowi rówieśnicy. Dzieci te miały również niższy poziom IQ w porównaniu z grupą kontrolną. W wyniku badania stwierdzono, że:

„Uszkodzenia biologiczne spowodowane metalami ciężkimi jako substancjami neurotoksycznymi, oprócz podatności genetycznej w postaci zmniejszonej zdolności do wydalania metali ciężkich i/ lub zwiększonej ekspozycji na środowisko w kluczowych momentach rozwoju, mogą odgrywać rolę przyczynową w autyzmie„5. Niestety, ołów można znaleźć nawet w wodzie pochodzącej z wewnętrznych rur wodociągowych lub rur łączących dom z główną rurą wodociągową na ulicy, zwłaszcza jeśli jest to starszy dom. Zwykle pochodzi on z korozji starszych urządzeń lub z lutu łączącego rury. Niektóre osoby mogą mieć genetycznie obniżoną zdolność do wydalania metali ciężkich, takich jak ołów, i są szczególnie zagrożone. Jedno z badań sugeruje, że ekspozycja na toksyczne metale w połączeniu z niektórymi niedoborami niezbędnych składników odżywczych, na przykład manganu, może zaszkodzić rozwojowi mózgu płodu w łonie matki lub we wczesnym dzieciństwie.6 Zostało to potwierdzone w szwedzko-amerykańskim badaniu opublikowanym w 2017 r., które sugeruje, że podwyższony poziom ołowiu i innych metali ciężkich w tym samym czasie, co niedobór manganu i cynku w określonych okresach rozwojowych, może poważnie zwiększyć ryzyko autyzmu.7

Inne metale ciężkie Badanie przeprowadzone w Egipcie na 45 autystycznych i 45 zdrowych dzieciach w wieku 2-10 lat wykazało, że wysoki poziom ołowiu i rtęci wykryty we krwi i włosach może być jedną z głównych przyczyn autyzmu. Detoksykacja za pomocą środka chelatującego (środki chelatujące to związki chemiczne, które reagują z jonami metali, tworząc stabilny, rozpuszczalny w wodzie kompleks) doprowadziła do znacznej poprawy u dzieci autystycznych.8 W innym badaniu opublikowanym w 2011 r. wykazano istot-

nie podwyższony poziom arsenu, kadmu, baru, ceru i ołowiu w próbkach włosów i moczu dzieci z rozpoznanym autyzmem.9 Wielu rodziców doświadczyło znacznej poprawy objawów autystycznych u swoich dzieci dzięki odpowiedniemu programowi detoksykacji metali ciężkich. Zdecydowanie istnieje globalna potrzeba dalszych badań nad detoksykacją metali ciężkich w leczeniu ASD.

Fluor Ten minerał jest obecny w naszym środowisku i żywności. Większość źródeł wody zawiera również fluor, aby zapobiegać próchnicy zębów w masowej populacji. Fluor jest obecny w paście do zębów i wielu produktach dentystycznych i chemicznych. Zarówno fluor, jak i aluminium Fluorki występują w postaci wielu minerałów w przyrodzie i w organizmie człowieka. Najważniejszym przedstawicielem jest fluoryt.

12.

kolidują z wieloma specyficznymi enzymami, co w konsekwencji może znacznie zmniejszyć produkcję energii komórkowej przez komórki i spowodować ich uszkodzenie. Synergiczne oddziaływanie fluoru i aluminium jest wysoce toksyczne, szczególnie dla dzieci.10

Aluminium Metal ten można znaleźć nie tylko w puszkach i folii aluminiowej, ale także w wielu artykułach gospodarstwa domowego i w naszym środowisku. Zaskakujące może być to, że większość spożywanego przez nas aluminium pochodzi z naszej diety. Metal ten jest silną neurotoksyną, a narażenie na aluminium ma związek z chorobami neurologicznymi, w tym z chorobą Alzheimera. Wyższy poziom aluminium w mózgu odnotowano u osób starzejących się. Co ciekawe, badanie z 2018 roku wykazało, że pacjenci z ASD mieli znacznie wyższy poziom aluminium w porównaniu ze zdrowymi grupami kontrolnymi.11

Odkrycia te są zgodne z już istniejącymi obawami dotyczącymi adiuwantów zawierających aluminium stosowanych w wielu szczepionkach (zostanie to omówione później). Aluminium w szczepionkach 1980 i 2013

Źródło: Immunisation Handbook 2002 & 2011 Ministry of Health NZ (Nowa Zelandia)

2. Pestycydy i herbicydy

Jak wszyscy wiemy, poziom zanieczyszczenia środowiska i stosowania pestycydów w rolnictwie, ogrodnictwie, parkach, placach zabaw i innych obszarach uczęszczanych przez nasze dzieci jest znaczny. Badanie z 2017 r. oceniające związek między bliskością zamieszkania kobiet w ciąży z potencjalnie neurotoksycznymi pestycydami rolniczymi a neurorozwojem 7-letnich dzieci wykazało, że dzieci

mieszkające w pobliżu pól uprawnych opryskiwanych pestycydami miały niższy poziom IQ w porównaniu z dziećmi mieszkającymi na innych obszarach.12 Inne badanie przeprowadzone w Korei wykazało, że narażenie na pestycydy w czasie ciąży może być związane ze zwiększonym ryzykiem słabego wzrostu prenatalnego i upośledzonego neurorozwoju u potomstwa. Chemikalia oceniane w tym badaniu obejmowały 4 ftalany, bisfenol A, 3 metale

ciężkie, 19 polichlorowanych bifenyli (PCB), 19 pestycydów chloroorganicznych i 19 polibromowanych eterów difenylowych. Ich poziomy zostały zmierzone w moczu, krwi, surowicy i/lub mleku kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Co niepokojące, pestycydy te są dość powszechnie stosowane w wielu krajach i znajdują się w konwencjonalnych produktach rolnych, na trawnikach traktowanych herbicydami, a także mogą zanieczyszczać różne produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mleko, mięso, jaja i sery.13 Istnieją również wstępne dowody na to, że pestycydy mogą powodować autyzm. Badanie opublikowane w American Journal of Psychiatry w 2018 r. zdecydowanie sugeruje, że narażenie na chemikalia rolnicze w czasie ciąży może być czynnikiem ryzyka autyzmu.14, 15 Przegląd naukowy przeprowadzony przez Centrum Nauk o Zdrowiu Środowiskowym i Departament Nauk o Zdrowiu Publicznym w Kalifornii

powiązał pestycydy fosforoorganiczne z deficytami poznawczymi, behawioralnymi i neurologicznymi u dzieci i wydał zalecenie podjęcia natychmiastowych działań w celu zmniejszenia takiego narażenia.16 Jeśli masz zwierzęta domowe, psy czy koty, nie używaj chemicznych obroży przeciw kleszczom i pchłom, ponieważ są one pełne szkodliwych chemikaliów. Zamiast tego wypróbuj naturalne alternatywy, takie jak neem, lawenda i olejek z drzewa herbacianego, które można znaleźć w wielu sklepach ze zdrową żywnością. Chociaż trudno jest całkowicie wyeliminować zagrożenie pestycydami, pomocne mogą być małe kroki, takie jak stosowanie produktów organicznych lub nawet zdejmowanie butów, aby zapobiec przenoszeniu chemikaliów trawnikowych i innych zanieczyszczeń na podłogi i dywany.

Herbicydy na bazie glifosatu (GBHs) Słynny herbicyd Monsanto - glifosat („Roundup”), który, jak udowodniono, zabija bakterie jelitowe pszczół, został po raz pierwszy sprzedany rolnikom w 1974 roku. Od 1978 r. jego stosowanie wzrosło około stukrotnie. Amerykańskie badanie opublikowane w 2017 r. wykazało, że:

14.

• Glifosat jest obecnie najczęściej stosowanym herbicydem na świecie, a narażenie na jego działanie stale rośnie. • Zanieczyszcza on źródła wody pitnej, glebę i powietrze, zwłaszcza w regionach rolniczych.

• Glifosat i jego metabolity są szeroko obecne w globalnej ofercie soi.

cymi wskaźnikami autyzmu. Ostrzega, że jeśli nic nie zostanie zrobione w celu wyeliminowania narażenia na tę silną toksynę, do 2025 r. jedno na dwoje dzieci będzie autystyczne!”.

• Glifosat jest obecnie autorytatywnie klasyfikowany jako prawdopodobny czynnik rakotwórczy dla człowieka.

Inne badania również wykazały niepokojące dowody na to, że substancja ta jest wysoce szkodliwa dla układu nerwowego i może być powiązana z autyzmem i wieloma innymi chorobami, w tym chorobą Parkinsona i Alzheimera, a nawet rakiem. Badanie - przeprowadzone w Brazylii i opublikowane w 2018 roku - przedstawiło niepokojące dowody na obecność glifosatu i jego metabolitu kwasu amino-metylo-fosfonowego (AMPA) w 10 komercyjnych markach preparatów dla niemowląt analizowanych w latach 2012-2017.18

• Regulacyjne szacunki tolerowanego dziennego spożycia glifosatu w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej opierają się na przestarzałych badaniach naukowych.17 Stephanie Seneff z Massachusetts Institute of Technology, szeroko znana autorka publikacji na różne tematy, od choroby Alzheimera po autyzm i choroby układu krążenia, wskazuje na niezwykle silny związek między zwiększonym stosowaniem Roundupu firmy Monsanto a rosną-

350000 300000 250000

Dzieci z autyzmem

Stosowanie glifosatu w kukurydzy i soi

60 50

300000

150000

100000

50000

Glifosat dla kukurydzy i soi (1000 ton)

Liczba dzieci z autyzmem (6-21 lat) które podlegają przepisom US. IDEA*. (Patrz str. 49)

Związek między dziećmi z autyzmem objętymi amerykańskim prawem. Prawo IDEA* i stosowanie glifosatu w kukurydzy i soi.

0 1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

lata © Dr. Rath Health Foundation 15.

3. Substancje chemiczne zaburzające gospodarkę hormonalną Substancje te należą do tej samej niebezpiecznej grupy, co szkodliwe pestycydy. Substancje chemiczne zaburzające gospodarkę hormonalną, są znane również z tego, że powodują raka, wady wrodzone i inne zaburzenia rozwojowe. Wśród tych niebezpiecznych związków na uwagę zasługują bisfenol A (BPA) i ftalany, powszechnie występujące w plastikowych pojemnikach na żywność, w tym w butelkach dla niemowląt i innych rodzajach butelek. Mogą one naśladować lub manipulować działanie naturalnie występujących hormonów, powodując różne problemy rozwojowe. Niedawne japońskie badanie (2018) sugeruje, że prenatalna ekspozycja na ftalany może powodować zmiany behawioralne u dzieci w wieku przedszkolnym.19 Również badania na zwierzętach wykazały, że „prenatalna ekspozycja na BPA może powodować otyłość, nieprawidłowości reprodukcyjne i zaburzenia neurorozwojowe u potomstwa”.20

16.

Wielu konsumentów korzysta z plastikowych pojemników, nie myśląc o potencjalnych zagrożeniach dla zdrowia. Dlatego zawsze upewnij się, że używasz plastikowych pojemników lub butelek niezawierających BPA. Ze względu na presję ze strony konsumentów i ekologów, wiele produktów jest obecnie dostępnych na rynku bez BPA. Szkodliwe substancje chemiczne są stałym towarzyszem w dzisiejszym świecie i stały się niemal normą. Nic więc dziwnego, że wiele szkodliwych substancji wykryto u kobiet w ciąży jeszcze w 2004 roku. Podczas gdy niektóre chemikalia zostały zakazane w latach 70-tych, inne są nadal w użyciu i nadal można je znaleźć w dużych ilościach w wielu produktach gospodarstwa domowego. Według jednego z badań, kobiety w ciąży są obecnie narażone na działanie 163 różnych szkodliwych substancji, które zostały wykryte we krwi, tkankach i mleku matki.21 W tym kontekście trudno się dziwić, że liczba chorych dzieci rośnie.

4. Dodatki do żywności Barwniki spożywcze są stosowane w wielu produktach spożywczych, lekach i kosmetykach pomimo niezliczonych obaw dotyczących zdrowia. Wiele barwników jest dozwolonych, nawet jeśli są zanieczyszczone niewielkimi ilościami ołowiu, rtęci, arsenu, benzydyny i innych toksyn, po prostu dlatego, że te niebezpieczne zanieczyszczenia są zbyt trudne do usunięcia podczas procesu produkcyjnego. Dlatego też, na korzyść interesów biznesowych, dopuszczalne jest, aby dodatki do żywności zawierały „niektóre” szkodliwe składniki. Chociaż te barwniki spożywane w małych ilościach nie mogą natychmiast zabić człowieka, spożywanie wielu produktów zawierających różne barwniki przez długi czas powoduje gromadzenie się tych chemikaliów w organizmie, a poprzez ich wzajemne oddziaływanie zwiększa obciążenie toksyczne. Niemowlęta i dzieci stanowią grupę najbardziej narażoną na działanie tych toksyn, ponieważ ich narządy jeszcze nie w pełni się wykształciły i metabolizują te związki inaczej niż dorośli. Miliony funtów sztucznych barwników zatwierdzonych przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) są używa-

ne w naszej żywności. Ponieważ można je znaleźć we wszystkim, od kosmetyków po płatki śniadaniowe i soft-drinki, stanowi to prawdziwy koszmar dla konsumentów. Barwniki w lekach farmaceutycznych mogą zawierać dwukrotnie więcej ołowiu niż barwniki spożywcze! Ponieważ leki są zwykle przyjmowane przez osoby już chore, może to dodatkowo uszkodzić ich metabolizm. Wyobraźmy sobie konsekwencje dla wielu emerytów, którzy codziennie przyjmują wiele różnych leków! Glutaminian sodu (MSG) jest powszechnie stosowany jako wzmacniacz smaku. Można go znaleźć w większości komercyjnie przygotowanej i pakowanej żywności lub w wielu daniach sieci restauracji, ponieważ sprawia, że nawet słabe jedzenie smakuje świetnie. MSG stymuluje mózg powodując nadprodukcję dopaminy. Ten narkotyczny przypływ zapewnia krótkotrwałe uczucie dobrego samopoczucia i sprawia, że konsumenci pragną go więcej. Jednak w procesie tym niszczone są komórki mózgowe. Chociaż różne badania (wiele finansowanych przez przemysł spożywczy) twierdzą, że glutaminian sodu jest

nieszkodliwy, wiele dowodów wskazuje, że glutaminian sodu jest toksyczny, a oprócz otyłości i uszkodzenia mózgu może również wywoływać astmę i inne stany alergiczne.22 W ostatnich latach konsumenci coraz częściej domagają się produktów spożywczych niezawierających glutaminianu sodu. Dlatego tak ważne jest, aby czytać etykiety na kupowanej żywności i wybierać produkty, które nie zawierają MSG lub które mogą być również ukryte pod nazwami takimi jak „hydrolizowane białko”, „kazeinian wapnia i sodu” itp. Twoje wybory mają moc zmieniania praktyk przemysłowych. Oto dobra książka na temat glutaminianu sodu: Powolne zatruwanie Ameryki autorstwa Edwarda Erba. Aspartam to sztuczny słodzik stosowany w wielu napojach bezcukrowych i produktach o obniżonej kaloryczności. Niestety, jest on tak samo toksyczny jak glutaminian sodu, powodując uszkodzenia podwzgórza mózgu i wywołując stany zapalne. Jego długotrwałe stosowanie może niekorzystnie wpływać na układ hormonalny i nerwowy, i zostało powiązane z wieloma problemami zdrowotnymi, w tym zaburzeniami zachowania, takimi jak schizofrenia, depresja i drgawki. Badanie wykazało, że 700 matek, które spożywały duże ilości aspartamu w czasie ciąży, było bardziej narażonych na urodzenie dziecka z autyzmem.23 Emerytowany neurochi-

18.

rurg Russel Blaylock MD sugeruje, że ekscytotoksyczne dodatki do żywności, takie jak glutaminian sodu i aspartam, aluminium i fluor, są czynnikiem sprzyjającym rozwojowi ASD.24 Sztuczne dodatki do żywności nie przynoszą nic dobrego, więc najlepiej jest ich po prostu unikać. Zwracaj uwagę na informacje zamieszczone na etykietach żywności.

Bezcukrowe napoje bezalkoholowe i produkty niskokaloryczne często zawierają aspartam.

5. Szczepionki Szczepienie dzieci wieloma dawkami szczepionek znalazło się na szczycie listy prawdopodobnych przyczyn autyzmu. Doprowadziło to wielu rodziców do odwlekania lub odmawiania podania szczepionek swoim dzieciom. Szczepionka MMR (świnka, odra, różyczka), a w szczególności jej nieaktywny składnik, tiomersal (środek konserwujący na bazie rtęci), została powiązana z ASD i innymi zaburzeniami neurorozwojowymi, głównie dlatego, że wzrost liczby diagnoz autyzmu można powiązać ze zwiększonym stosowaniem i obecnością tego i innych toksycznych związków w szczepionkach. Odkąd zgromadzono dowody na ten związek, Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC), Amerykańska Akademia Pediatrii i niektóre firmy farmaceutyczne ostatecznie zgodziły się w lipcu 1999 r. na usunięcie rtęci ze wszystkich szczepionek dla dzieci „tak szybko, jak to możliwe”. W rezultacie stosowanie tiomersalu w szczepionkach licencjonowanych przez amerykańską FDA znacznie spadło. W Stanach Zjednoczonych wszystkie szczepionki dla dzieci w wieku 6 lat i młodszych są dostępne w postaci niezawierającej tiomersalu. Składnik ten jest jednak obecny w szczepionkach stosowanych u dzieci w wielu innych krajach. Ponadto tiomersal jest nadal obecny w wielu szczepionkach przeciw grypie i

innych szczepionkach, w tym 5, które są podawane niemowlętom. Odnosząc się do dowodów na zagrożenia dla zdrowia tego preparatu zawierającego rtęć, dalsze jego stosowanie jest skandaliczne. W badaniu „Delayed acquisition of neonatal reflexes in newborn primates receiving a thimerosal-containing hepatitis B vaccine: Influence of gestational age and birth weight” („Opóźnione nabywanie odruchów noworodkowych u noworodków naczelnych otrzymujących szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B zawierającą tiomersal: Wpływ wieku ciążowego i masy urodzeniowej”) porównywało niemowlęta małp makaków zaszczepione szczepionką przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B zawierającą tiomersal z małpami, które otrzymały placebo w postaci soli fizjologicznej oraz tymi, które nie otrzymały żadnych zastrzyków. Wyniki wykazały, że zaszczepione małpy miały znaczne opóźnienia w rozwoju kluczowych reakcji przetrwania, takich jak np. odruchy chwytania, pyska i ssania. Odruchy te są kontrolowane przez pień mózgu, kluczowy obszar szczególnie podatny na uszkodzenia rtęcią. Odruchy noworodkowe u zwierząt nienarażonych i w grupie placebo nie były opóźnione.25

Rodzice zgłaszają, że ich wcześniej normalne dzieci zaczęły zachowywać się nienormalnie po szczepieniu. Ponieważ po określonym czasie nie nastąpiła poprawa, u wielu z tych dzieci zdiagnozowano zaburzenia autystyczne. W 2017 roku naukowcy odkryli, że istnieje zwiększone prawdopodobieństwo diagnozy autyzmu atypowego po ekspozycji na szczepionki zawierające tiomersal. Badanie dostarczyło ważnych dowodów epidemiologicznych istotnie wiążących wyższą zawartość rtęci w szczepionkach dla dzieci zawierających tiomersal z późniejszym ryzykiem diagnozy atypowego autyzmu i sugeruje, że tiomersal powinien zostać wyeliminowany ze szczepionek.26 Stosowanie szczepionek zawierających rtęć i diagnoza „zaburzeń emocjonalnych” zostały ze sobą powiązane. Naukowcy odkryli „znaczący związek między ekspozycją na rtęć ze szczepionek dla dzieci

zawierających tiomersal a późniejszym ryzykiem diagnozy zaburzeń emocjonalnych”. 27 Zaburzenia emocjonalne to choroba neurologiczna podobna do autyzmu. Liczne badania wykazały, że wysoka ekspozycja na rtęć etylową ze szczepionek zawierających tiomersal w pierwszym miesiącu życia zwiększa ryzyko późniejszego rozwoju zaburzeń rozwoju neurologicznego. W oparciu o te ustalenia, inne badania sugerują nadużycia mające na celu dezinformację opinii publicznej, rzekomo wykazując, że tiomersal w szczepionkach jest bezpieczny.28 Ponadto badanie z 2006 roku wykazało „znacznie wyższe ryzyko autyzmu, zaburzeń mowy, upośledzenia umysłowego, skurczów niemowlęcych i zaburzeń myślenia po szczepionkach zawierających tiomersal w porównaniu ze szczepionkami niezawierającymi tiomersalu”.29

HARMONOGRAM SZCZEPIEŃ PSO, czyli Program Szczepień Ochronnych, to schemat bezpłatnych wizyt szczepiennych, który zawiera zarówno szczepienia obowiązkowe, jak i zalecane. Decyzją Ministra Zdrowia od 1 czerwca 2023 r. szczepienie przeciwko wirusowi HPV zostało włączone do puli szczepień zalecanych, bezpłatnych dla dzieci w wieku 12. i 13. lat.

20.

PSO zakłada stosowanie dwóch szczepionek wieloskładnikowych. Pierwsza to DTP – szczepionka 3w1, chroniąca przed błonicą, krztuścem i tężcem. Druga to MMR – szczepionka, która zapobiega zakażeniu wirusami odry, świnki i różyczki. Szczepienia przeprowadzane są z poradniach POZ i na oddziałach neonatologicznych.

Podstawowa immunizacja odbywa się poprzez wielokrotne szczepienia w wieku od 6 tygodni do 23 miesięcy. Liczne szczepienia przypominające są planowane w wieku od 2 do 13 lat. Chociaż badanie z 2013 roku podważyło związek między szczepionkami a autyzmem, obawy i dyskusje dotyczące szczepień dzieci prawdopodobnie nie zakończą się w najbliższym czasie.30 Wielu chorobom można zapobiegać, a wiele z nich udało się wyeliminować dzięki szczepieniom. Odpowiedzią na dzisiejszy problem szczepionek może być opracowanie nowych technologii opartych na bezpieczniejszych konserwantach i adiuwantach, które mogą stymulować zdrowe odpowiedzi immunologiczne przeciwko antygenowi bez generowania szkodliwych skutków Wiek dziecka

ubocznych. Dopóki firmy farmaceutyczne nie zainwestują w badania skoncentrowane na opracowaniu technologii bezpiecznych szczepionek, dyskusja na temat zalet i wad szczepień będzie kontynuowana. Co gorsza, nasze dzieci będą narażone na choroby, którym można łatwo zapobiec dzięki powszechnemu dostępowi do bezpiecznych i skutecznych szczepionek.

Szczepienie obowiązkowe

0 mies. (po urodzeniu)

WZW B

BCG

2 mies.

WZW B

DTP

Hib

Pneumokoki

Rotawirusy

4 mies.

DTP

IPV (polio)

Hib

Pneumokoki

Rotawirusy

5–6 mies.

DTP

IPV (polio)

Hib

Rotawirusy

7 mies.

WZW B

13–15 mies.

MMR (Odra, Świnka, Różyczka)

Pneumokoki

16–18 mies.

DTP

IPV (polio)

Hib

Źródło: Odzyskane 11.01.2024 z: https://www.doz.pl/lp/kalendarzszczepien

Dlaczego nie wszystkie zaszczepione dzieci mają objawy? Niektóre dane badawcze wskazują, że pojawienie się objawów autyzmu po szczepieniach może być wywołane podatnością genetyczną i ekstremalną wrażliwością na metale ciężkie. Może to być spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem specyficznego białka ważnego w metabolizmie, zwanego białkiem metalotioneiny (MT).31

Niektóre dzieci cierpią również na przewlekłe nagromadzenie fenyloalaniny – tzw. fenyloketonurię (PKU). Ten rzadki defekt genetyczny powoduje opóźnienie umysłowe, napady drgawek, zmieniony rozwój mózgu i objawy autyzmu. Niektóre badania sugerują, że wczesne leczenie PKU z ograniczeniami żywieniowymi może zmniejszyć częstość występowania autyzmu u dotkniętych nim dzieci.32

Konwencjonalne leczenie ASD Risperdal (Risperidone) i Arypiprazol (Abilify) zostały zatwierdzone ponad dziesięć lat temu do leczenia drażliwości związanej z autyzmem. Risperdal wszedł na rynek w 1993 roku jako lek na schizofrenię u dorosłych. Później FDA zatwierdziła go w leczeniu schizofrenii u dzieci i zaburzeń dwubiegunowych u dorosłych. Ponadto został przepisany na zaburzenia zachowania związane z autyzmem. Risperdal był związany z różnymi negatywnymi skutkami ubocznymi, jednym z nich jest przyrost masy ciała ze wzrostem apetytu. Stwierdzono, że dzieci przyjmujące Risperdal przybierają na wadze średnio 2,7 kg w ciągu 8 tygodni od rozpoczęcia przyjmowania leku. Lek może również powodować senność, zmiany hormonalne oraz, w rzadkich przypadkach, drżenia i mimowolne ruchy. Do tej pory Risperdal zarobił dla firmy

22.

Johnson & Johnson ponad 40 mld dolarów, z ponad 3 mld dolarów zysku rocznie. Obecnie wiele osób złożyło pozwy przeciwko firmie Johnson & Johnson, ponieważ Risperdal może być odpowiedzialny za tysiące obrażeń , jak również za ogromne wstrząsy emocjonalne, a nawet może być przyczyną wielu zgonów. Od pewnego czasu obserwuje się, że Arypiprazol (Abilify) powoduje, że pacjenci zachowują się w spo-

sób lekkomyślny, impulsywny. Producenci takich szkodliwych leków na receptę często twierdzą, że korzyści płynące z produktu przewyższają ryzyko. Jednak zazwyczaj twierdzenia te są potwierdzone badaniami naukowymi, które są finansowane przez tego samego producenta. Jednak ostatnie i niezależne badanie, opublikowane w Journal of the American Medical Association (JAMA), sugeruje coś zupełnie przeciwnego: „ Arypiprazol może nawet nie być skuteczny w leczeniu depresji.”33 Oba leki wykazały pewne krótkoterminowe, objawowe korzyści, jak ograniczenie powtarzających się zachowań, w porównaniu z nieleczonymi pacjentami, jednak ze względu na możliwe skutki uboczne, leki te nie powinny być stosowane w ogóle, zwłaszcza przez Leki

Użytkowanie:

długi okres czasu. Zaobserwowano to u dzieci przyjmujących te leki, których zachowania przypominają efekt zombie. W poszukiwaniu skutecznego leczenia łagodzącego objawy autyzmu, wielu lekarzy przepisuje leki, które są stosowane „poza etykietą”, co oznacza, że leki te są zatwierdzone do stosowania w innych, czasami powiązanych schorzeniach, takich jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zaburzenia snu lub depresja, głównie u dorosłych pacjentów. Kilka takich leków jest stosowanych do leczenia określonych objawów u dzieci autystycznych: Skutki uboczne

Leki alfa-adrenolityczne (Guanfacyna i Klonidyna)

Agresja, hiperaktywność, nieuwaga, zaburzenia snu

Niskie ciśnienie krwi (niedociśnienie), sedacja, suchość w ustach, ból głowy, zaparcia

Antagonista opioidów (Naltrekson)

Drażliwość, zachowania powtarzalne/samostymulujące, nadpobudliwość

Bezsenność, ból głowy, zmniejszony apetyt, gorzki smak

Psychostymulanty (np. Metylofenidat, mieszane sole amfetaminy)

Agresja, drażliwość, nieuwaga, impulsywność, hiperaktywność

Utrata apetytu, bezsenność, ból głowy, rozdrażnienie, wycofane zachowanie, nieregularne bicie serca, nadciśnienie tętnicze (leki te nie są zalecane dla dzieci z wcześniejszymi chorobami lub wadami serca), a także - przy długoterminowym stosowaniu - opóźnienie wzrostu

Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) (np. Fluoksetyna, Sertralina)

Agresja, impulsywność, wahania nastroju, drażliwość, zaburzenia snu

Sedacja, suchość w ustach, zaparcia, ryzyko samobójstwa (czarna skrzynka – ostrzeżenie)

W 2007 r. amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) podjęła ważny krok w zakresie przepisywania leków przeciwdepresyjnych (SSRI). Wydała ona ostrzeżenie w postaci czarnej skrzynki dla tej klasy leków antydepresyjnych, podkreślając zwiększone ryzyko myśli i zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży, którym przepisano te leki w ramach leczenia. Ostrzeżenia w czarnych skrzynkach często poprzedzają usunięcie leku z rynku.34 Niebezpieczeństwo związane z tymi lekami jest niepokojące. Ponieważ leki przeciwdepresyjne są nadal szeroko stosowane, przyjmujący je pacjenci powinni być monitorowani pod kątem nietypowych zmian w zachowaniu, takich jak wewnętrzny niepokój lub wycofanie z normalnych sytuacji społecznych.35 Monitorowanie pacjentów jest jednak trudne do przeprowadzenia i nie może zapobiec większości tragedii. Niestety, młodzi dorośli, którzy przyjmowali te leki, popełnili samobójstwo zaledwie kilka godzin po tym, jak ich bliscy lub rówieśnicy myśleli, że wszystko z nimi w porządku.

24.

Ważne jest również, aby mieć świadomość, że wielu pediatrów ogólnych nie ma doświadczenia w przepisywaniu i zarządzaniu lekami psychotropowymi, zwłaszcza u dzieci z ASD. Uzasadnione jest regularne monitorowanie, czasami nawet co tydzień na początkowych etapach rozpoczynania stosowania tej klasy leków. W przypadku niektórych leków ważne jest rejestrowanie masy ciała, wzrostu, ciśnienia krwi i tętna podczas każdej wizyty; w przypadku innych leków (np. atypowych leków przeciwpsychotycznych) zalecane są badania laboratoryjne - takie jak lipidy na czczo, testy czynności wątroby i stężenie glukozy w surowicy. Ponieważ leki te nie są dobrze zbadane w tej grupie ludności, zwłaszcza u dzieci, i niosą ze sobą wysokie ryzyko wystąpienia niepożądanych działań ubocznych, zaleca się konsultację ze specjalistą ds. zdrowia psychicznego. Obecnie wielu lekarzy włączyło inne niefarmakologiczne środki, aby pomóc swoim pacjentom, więc dostępne są alternatywne opcje.

Lista leków antydepresyjnych dostępnych w USA jest bardzo długa, a każdy z nich niesie ze sobą ryzyko dla zdrowia: ANAFRANIL (clomipramine) ASENDIN (amoxapine) AVENTYL (nortriptyline) CELEXA (citalopram hydrobromide) CYMBALTA (duloxetine) DESYREL (trazodon HCl) ELAVIL (amitriptyline) EFFEXOR (venlafaxine HCl) EMSAM (selegiline) ETRAFON (perfenazine/amitriptyline) EXAPRO (escitalopram oxalaat) LIMBITROL (chloordiazepoxide/amitriptyline) LUDIOMIL (maprotiline) MARPLAN (isocarboxazide) NARDIL (fenelzinesulfaat) SERZONE (nefazodon HCl) NORPRAMIN (desipramine HCl) PAMELOR (nortriptyline)

PARNATE (tranylcyprominesulfaat) PAXIL (paroxetine HCl) PEXEVA (paroxetinemesylaat) PROZAC (fluoxetine HCl) REMERON (mirtazapine) SARAFEM (fluoxetine HCl) SEROQUEL (quetiapine) SINEQUAN (doxepine) SURMONTIL (trimipramine) SYMBYAX (olanzapine/fluoxetine) TOFRANIL (imipramine) TOFRANIL-PM (imipraminepamoaat) TRIAVIL (perfenazine/amitriptyline) VIVACTIL (protriptyline) WELLBUTRIN (bupropion HCl) ZOLOFT (sertraline HCl) ZYBAN (bupropion HCl)

Naturalne podejście do objawów i przyczyn autyzmu Wielu rodziców dzieci autystycznych i pacjentów niezadowolonych lub zaniepokojonych konwencjonalnymi metodami leczenia szuka innych opcji, mając nadzieję na poprawę zdrowia lub uniknięcie szkodliwych skutków ubocznych leków na receptę. Dość często przeglądają różne strony internetowe lub popularne publikacje, które są pełne osobistych rekomendacji, świadectw, a nawet cudownych lekarstw, zwykle bez żadnego solidnego dowodu. Często powoduje to większą frustrację i dezorientację. Prawdziwa pomoc przychodzi z wykorzystaniem źródeł naukowych podczas poznawania tego problemu i znalezienia profesjonalnie przetestowanych metod o udowodnionej skuteczności. Jak wskazano wcześniej, ważne jest, aby zacząć od podejścia „nie szkodzić”, unikając w miarę możliwości narażenia na toksyny środowiskowe, trzymając się z dala od przetworzonych produktów typu fast food i soft-drinków, a także usuwając cukier i tłuszcze nasycone z diety pacjenta. Ponadto, w celu zapobiegania autyzmowi lub radzenia sobie z istniejącym stanem autystycznym, niezwykle ważne jest ustalenie optymalnej diety bogatej w mikroelementy, która zapewni naturalne

26.

wsparcie dla funkcjonowania większości krytycznych narządów dotkniętych lub podatnych na proces chorobowy. Wiele badań wykazało, że dzieci i dorośli z ASD często mają znaczne niedobory żywieniowe, zaburzenia równowagi metabolicznej i problemy trawienne, które należy rozwiązać i skorygować. Najnowsze badania wyraźnie pokazują, że kobiety przyjmujące suplementy diety we wczesnych stadiach ciąży mają o około 40% niższe ryzyko urodzenia dziecka ze zdiagnozowanym autyzmem w porównaniu z kobietami, które nie przyjmują suplementów. Zaobserwowano to u osób przyjmujących suplementy multiwitaminowe z dodatkowym żelazem lub kwasem foliowym lub bez nich.36 Liczne badania przetestowały wpływ różnych diet i poszczególnych składników odżywczych na autyzm i większość z nich wykazała, że określone wzorce żywieniowe, a także spożycie kwasu foliowego i wapnia są ważne w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia tego zaburzenia.37 Jednak uzupełnienie jednego związku nie jest dobrym sposobem na skuteczne skorygowanie złożoności metabolicznej ASD. O wiele bardziej skuteczną metodą jest wykorzystanie naukowo dobranej i synergistycznie interaktywnej kompozycji

mikroskładników. Jest to, wraz ze zdrową dietą, podstawowy i najskuteczniejszy środek, ponieważ wspiera własne, efektywne mechanizmy samouzdrawiania organizmu i utrzymuje optymalne funkcjonowanie wszystkich narządów. Celem niniejszej publikacji jest dostarczenie wskazówek, które pomogą w dokonywaniu indywidualnych wyborów żywieniowych i doborze odpowiedniej suplementacji mikroskładnikami odżywczymi, a także w zastosowaniu innych metod w walce o zdrowie. Zdrowie można odzyskać na fundamencie zdrowego odżywiania bogatego w witaminy, przeciwutleniacze i inne naturalne związki aktywne, które mogą poprawić optymalne funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego oraz wyposażyć cały organizm w niezbędne narzędzia wspierania. Badania sugerują, że „dostosowanie specjalnie opracowanej, zbilansowanej diety z odpowiednią suplementacją mikroskładników odżywczych może złagodzić nasilenie objawów autyzmu i związanych z nim nieprawidłowych zachowań”.38 Mikrobiota w jelitach może wpływać na funkcjonowanie naszego mózgu Chociaż większość ludzi rzadko myśli o tym, że nasze jelita mają coś wspólnego ze zdrowiem psychicznym, stale rosnąca

liczba dowodów naukowych wskazuje na kluczową rolę populacji bakterii jelitowych w wielu aspektach naszego zdrowia, w tym w ASD. Jelita wchodzą w interakcję z mózgiem poprzez nasz najdłuższy nerw nerw błędny - który zaczyna się w mózgu i przechodzi przez szyję i klatkę piersiową do brzucha. Nerw ten wyczuwa stan narządów ciała i za jego pośrednictwem mikrobiota może biochemicznie „komunikować się” z neuronami w mózgu. Dlatego toksyny wytwarzane przez niektóre bakterie jelitowe mają bezpośredni wpływ na nastrój i zachowanie. Normalna mikrobiota jelitowa zawiera środowisko dziesiątek bilionów bakterii jelitowych i może tworzyć biomasę o masie 2 kg. Jest niezbędna do ochrony przed patogenami, ekstrakcji składników żywności, a nawet produkcji niektórych mikroelementów, ale odgrywa również rolę w naszym zdrowiu psychicznym. Badania naukowe sugerują, że pacjenci z autyzmem mają wyraźne różnice w mikrobiocie w porównaniu z grupą kontrolną i odkryto, że brak równowagi lub zmiany w mikrobiocie mogą wpływać na rozwój i funkcjonowanie mózgu.39,40 Wiele dowodów podkreślających znaczenie mikrobioty w funkcjonowaniu układu nerwowego i zachowaniu pochodzi z badań na zwierzętach. Jedno z badań prze-

prowadzonych na myszach wykazało, że jeden szczep bakterii probiotycznych - Lactobacillus reuteri - może zmniejszyć niektóre zachowania autystyczne u tych zwierząt.41 W oparciu o te odkrycia, główny badacz i neurobiolog Mauro Costa-Mattioli, dyrektor Centrum Badań nad Pamięcią i Mózgiem w Baylor College of Medicine, wyraził wielką nadzieję na przeprowadzenie przyszłych badań klinicznych z wykorzystaniem tej konkretnej bakterii u pacjentów z autyzmem. Bakteria Lactobacillus reuteri występuje naturalnie w mleku matki i jest obecna w zdrowym przewodzie pokarmowym. Wydaje się, że ta korzystna bakteria jest powiązana z wyższą produkcją oksytocyny (hormonu związanego z życzliwością i zachowaniami społecznymi) w zdrowym systemie. Ponadto może również poprawiać oznaki plastyczności mózgu, czyli zdolność mózgu do tworzenia nowych połą-

28.

czeń, które wspierają uczenie się.42 W innym badaniu zaobserwowano, że karmienie myszy inną korzystną bakterią jelitową Bacteroides fragilis znacznie poprawiło ich towarzyskość.43 W oparciu o różne ustalenia, hiszpańskie badanie opublikowane w 2018 r. sugerowało, że „manipulacja mikrobiotą może być pozytywną interwencją w celu poprawy objawów ASD”.44

Brak równowagi mikrobiologicznej może zwiększyć zawartość kwasu propionowego w jelitach Niektóre składniki mikrobioty mogą również przyczyniać się do negatywnych skutków zdrowotnych. W tym względzie kanadyjska grupa badawcza zajmująca się autyzmem na University of Western Ontario pod kierownictwem Derricka MacFabe wykazała, że niektóre odporne na antybiotyki bakterie jelitowe mogą zakłócać rozwój mózgu. W szczególności Clostridia i inne podobne gatunki, które

wytwarzają kwas propionowy, mają tendencję do nadmiernego wzrostu w jelitach po kuracji antybiotykowej.45 Być może nie jesteś zaznajomiony ze znaczeniem kwasu propionowego. Ten krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy jest naturalnie obecny w produktach mlecznych i powstaje w wyniku fermentacji bakteryjnej. Jest on również stosowany w chlebie i innych produktach spożywczych w celu zahamowania rozwoju pleśni. Kwas propionowy wykazał pewne korzy-

ści w cukrzycy typu 2 i zapobieganiu otyłości, ale może również mieć niekorzystny wpływ na organizm w zależności od jego stężenia, długości ekspozycji i innych czynników. Ponieważ dzieci z autyzmem wykazują wysoki poziom bakterii jelitowych wytwarzających kwas propionowy, został on uznany za możliwy czynnik w ASD. Co więcej, jedno z badań na zwierzętach wykazało, że gdy ciężarne szczury i ich potomstwo są karmione dietą bogatą w kwas propionowy, młode zwierzęta wykazują wiele zmian w mózgu podobnych do autyzmu, oprócz zapalenia jelit.46 W badaniu przeprowadzonym w 2013 r. u dzieci, u których autyzm mógł być związany z mikrobiotą wytwarzającą kwas propionowy, naukowcy znaleźli we krwi wzór nieprawidłowych produktów utleniania kwasów tłuszczowych zwanych acylokarnitynami. Wzorzec ten był podobny do tego znalezionego w szczurzym modelu autyzmu wywołanego kwasem propionowym.47 Chociaż badania w tym kierunku nie są jeszcze ostateczne, to jednak rozsądnie jest utrzymać naturalną równowagę produkcji kwasu propionowego w jelitach. Na tę równowagę mogą wpływać antybiotyki, ale także pestycydy, takie jak glifosat (Roundup). We wszystkich przypadkach zaleca się stosowanie suplementu probiotycznego w celu przywrócenia optymalnego środowiska bakteryjnego.

30.

Związane ze stresem zmiany w mikrobiocie mogą wpływać na nasze zachowanie Badania na zwierzętach wykazały, że stres podczas ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia objawów autyzmu u potomstwa. Naukowcy z University of Pennsylvania Medical School sugerują, że proces przenikania stresu matki do mózgu dziecka odbywa się za pośrednictwem mikrobiomu jelitowego 48. Przy porodzie, w trakcie przechodzenia przez kanał rodny, noworodek otrzymuje mikrobiom pochwy matki. Jeśli matka doświadcza nadmiernego stresu podczas ciąży, powoduje to wysoki poziom kortyzolu we krwi, co może znacząco zmienić jej mikrobiom pochwy. W konsekwencji zmienia to mikrobiom jelitowy dziecka i powoduje długoterminowe konsekwencje dla rozwoju mózgu niemowlęcia. W badaniu na myszach naukowcy stresowali ciężarne myszy przez pierwsze 7 dni ciąży, poddając je stresowi psychologicznemu poprzez ekspozycję na zapach kota, nocny hałas i migające światła. Przeanalizowali oni bakterie pochwowe u tych myszy przed porodem. Wyniki wykazały, że zestresowane myszy miały znacznie mniej „dobrych” bakterii w porównaniu z niestresowanymi osobnikami kontrolnymi. To samo stwierdzono w mikrobiocie jelitowej zwierząt kilka dni po urodzeniu.

W konsekwencji mniej korzystnych bakterii prowadzi do słabego wchłaniania składników odżywczych i słabego rozwoju mózgu. Naukowcy zaobserwowali również nieprawidłowe zmiany w podwzgórzu, które jest częścią mózgu zaangażowaną w reakcję organizmu na stres. Zmiany w mikrobiocie mogą sprzyjać stanom zapalnym Zdrowa mikroflora uwalnia substancje chemiczne, które wpływają na komórki w jelitach, odgrywające ważną rolę w regulowaniu stanu zapalnego w organizmie. Jednak w procesie znanym jako dysbioza, szkodliwe bakterie i grzyby w jelitach nadmiernie wzrastają i mogą pokonać pożyteczne bakterie. W rezultacie toksyny wydzielane przez te szkodliwe organizmy mogą promować stan zapalny. Niektóre dane wskazują na związek między autyzmem a infekcjami prenatalnymi. Podobne obserwacje poczyniono w badaniach na zwierzętach, takich jak te przeprowadzone na specjalnym mysim modelu autyzmu - zwanym MIA (matczyna aktywacja immunologiczna). Myszy wykazujące objawy autyzmu pochodzą od matek, które doświadczyły infekcji wirusowej w czasie ciąży. Naukowcy wykazali, że myszy MIA mają zmienioną mikrobiotę, nieprawidłowości w jelitach i uszkodzenie bariery między jelitami a krwioobiegiem:

32.

stan, który świat medyczny określa jako „zespół nieszczelnego jelita”. Stan ten wywołuje rozległy stan zapalny, ponieważ bakterie lub inne treści jelitowe mogą przedostać się do krwiobiegu. Ponadto myszy z MIA wykazywały również wysoki poziom mikrobiologicznych produktów wydalania, a kiedy naukowcy podali te same toksyczne produkty normalnym myszom, myszy te nagle zaczęły wykazywać zachowania podobne do autyzmu. Co ciekawe, po podaniu im Bacteroides fragilis, która żyje w zdrowych ludzkich jelitach, zachowanie autystyczne u myszy dotkniętych chorobą zostało znacznie zmniejszone, a ich „nieszczelne” jelita i poziomy stanu zapalnego uległy poprawie.49 PRZYWRÓĆ SWOJĄ MIKROBIOTĘ: Naturalnie sfermentowana żywność, taka jak jogurt na bazie mleka kokosowego i kefir (kokos jest bardzo korzystny dla mózgu i układu nerwowego) jest dobrym źródłem pożytecznych bakterii, podobnie jak kombucha, sfermentowany napój z czarnej lub zielonej herbaty, a także tradycyjne potrawy, jak kimchi i kiszona kapusta, które powstają w procesie fermentacji. Możesz także zacząć przygotowywać zielone koktajle przy użyciu blendera o dużej mocy. Przygotowanie koktajlu może pomóc dzieciom zaakceptować surowe warzywa, takie jak jarmuż i szpinak. Jeśli dodasz te warzywa do owoców i mleka

kokosowego, nie wpłynie to na ich smak. Cała rodzina skorzysta na tych zdrowych posiłkach i są one idealnym dodatkiem do śniadania. Stosowanie dobrego suplementu probiotycznego w celu wsparcia flory jelitowej jest bardzo ważne. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele produktów probiotycznych zawierających różnorodne szczepy bakterii w różnych kombinacjach i o różnej sile działania, więc wybór

odpowiedniego dla swoich potrzeb może być trudny. Nasza wcześniejsza publikacja na temat mikrobioty zawiera proste wskazówki, jak wybrać najskuteczniejszy probiotyk dla różnych problemów zdrowotnych. Przywrócenie zdrowia jelitom i usprawnienie układu odpornościowego jest pierwszym ważnym krokiem w kierunku przywracania równowagi w autyzmie.

Polecamy broszurę „Microbiota - The key to health!“ (w języku angielskim) autorstwa M. Holtrop i dr A. Niedźwieckiego. Ten prosty przewodnik pomaga wybrać najskuteczniejszy probiotyk dla różnych problemów zdrowotnych.

Wybory żywieniowe dla pacjentów z autyzmem Na sposób, w jaki nasz metabolizm efektywnie wykorzystuje żywność, wpływają chemikalia i metale ciężkie, a także gluten i kazeina, które mogą uszkodzić błonę śluzową jelit i uniemożliwić organizmowi trawienie i wchłanianie niezbędnych mikroskładników odżywczych. Skupienie

się na dostarczaniu organizmowi pełnowartościowych, odżywczych pokarmów przynosi korzyści zarówno jelitom, jak i mózgowi. Dieta Paleo - oparta na założeniu, że spożywamy to, co jedli nasi przodkowie łowcy-zbieracze, czyli żywność bogatą w błonnik i ubogą w mięso, i produkty pochodzenia

zwierzęcego - jest zdrowym wyborem. Stosując tę dietę, pacjenci z uszkodzoną błoną śluzową jelit mogą naturalnie i skutecznie eliminować przewlekłe stany zapalne przewodu pokarmowego. Dieta opiera się na dużej różnorodności organicznych warzyw i owoców, a także na soczewicy, komosie ryżowej, fasoli, orzechach, nasionach i kiełkach. Pokarmy szczególnie korzystne w leczeniu autyzmu obejmują awokado, buraki, jagody, brokuły, seler, olej kokosowy, żółtka jaj, szpinak, jarmuż, boćwinę, rozmaryn, kurkumę, imbir i orzechy włoskie. Oto kilka innych ważnych czynników dietetycznych, na które należy zwrócić uwagę: UNIKAJ CUKRU Jednym z najważniejszych winowajców, których należy wyeliminować, są wszystkie formy rafinowanego cukru; obejmuje to również syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy. Cukier nie tylko karmi niebezpieczne grzyby jelitowe i powoduje dysbiozę jelit, ale także podnosi poziom cukru we krwi, wywołuje stany zapalne i karmi raka. Badanie przeprowadzone w 2010 roku na szczurach wykazało, że zaledwie 3 dni diety bogatej w cukier spowo-

34.

dowały upośledzenie funkcji hipokampu, który jest częścią mózgu odpowiedzialną za uczenie się i pamięć. Szczury karmione cukrem miały trudności ze znalezieniem pożywienia w labiryncie.50 Diety wysokocukrowe mogą również stymulować wzrost Candida albicans: oportunistycznego patogenu grzybiczego, który naturalnie żyje w niewielkich ilościach w mikrobiocie jelitowej. Jego przerost powoduje uszkodzenia błony śluzowej jelit, co skutkuje wyciekiem niektórych składników jelitowych, zapobiega wchłanianiu korzystnych składników odżywczych, a rezultatem jest wiele różnych dolegliwości fizycznych i emocjonalnych. Pacjenci z autyzmem zwykle wykazują oznaki dysbiozy jelitowej. Co więcej, populacja złych bakterii wydziela toksyny, które uszkadzają mózg.51

Diety zawierające duże ilości cukru mogą również prowadzić do zmian w ekspresji genów. Ma to wpływ na neuroprzekaźniki i receptory oraz uszkadza podstawowe funkcje komórek. Diety o wysokiej zawartości cukru zmniejszają neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF), który jest odpowiedzialny za rozwój, różnicowanie i ochronę istniejących neuronów oraz budowę nowych synaps.52 Zamiast ciastek i cukierków przyzwyczajaj swoje dziecko do winogron, bananów, ananasów, jagód goji, orzechów lub nasion - smakują dobrze i są zdrowe dla mózgu! GLUTEN I KAZEINA Wielu rodziców dzieci autystycznych zaobserwowało radykalną poprawę objawów po wprowadzeniu diety bezglutenowej i bezkazeinowej wraz z eliminacją fast foodów, soft-drinków i przetworzonej żywności. Opisali oni bardziej pozytywne zachowanie swoich dzieci i zauważyli poprawę koncentracji, spokojniejszy umysł i lepszy sen. Wyeliminowanie mleka i soi jest łatwe i w wielu przypadkach poprawia objawy ASD. Dieta bezglutenowa jest nieco bardziej skomplikowana niż zwykłe wyeliminowanie białego chleba i może być droższa, ale naprawdę robi różnicę! Gluten jest białkiem występującym w pszenicy, ale znajduje się również w jęczmieniu, orkiszu, durum, kaszach i w życie. Może być ukryty w produktach, których nigdy byśmy o to nie podejrzewali, dlatego waż-

ne jest, aby czytać etykiety każdego kupowanego produktu. Wydaje się, że związek między glutenem a funkcjonowaniem mózgu ma białko - zonulina, które znajduje się w połączeniach komórek wyściełających nasze jelita. Zonulina, która została powiązana z upośledzoną przepuszczalnością jelit i zaburzeniem szczelnej bariery krew-mózg, może być wyzwalana przez gluten. Obserwacja ta może wyjaśnić, w jaki sposób gluten może przyczyniać się do rozwoju chorób neurozapalnych i wpływać na funkcjonowanie mózgu. Innym problemem związanym z glutenem i kazeiną jest to, że gdy są one przetwarzane w układzie pokarmowym, uwalniane są substancje zwane „egzomorfinami”, które naśladują endorfiny. Te egzomorfiny mają taki sam wpływ na organizm jak opiaty i wywołują objawy, które sprawiają, że dana osoba czuje się euforycznie. Egzomorfiny są silnie uzależniające, dlatego zmiana diety na „bez chleba” może na początku stanowić wyzwanie. „Rozkojarzony” wygląd, który często można zaobserwować u osób autystycznych, może być wynikiem działania tych substancji chemicznych w ich organizmie.

36.

Ważna rola komórkowych składników odżywczych Suplementy diety są bardzo ważne, ponieważ mogą dostarczać kluczowych składników wspierających określone szlaki metaboliczne w komórkach naszego ciała i są przyjmowane w dawkach, które rzadko można osiągnąć za pomocą samej diety. Mikroskładniki odżywcze mają ogromny wpływ na objawy autyzmu.53

Większość badań dotyczących mikroskładników w autyzmie przeprowadzono z wykorzystaniem poszczególnych substancji odżywczych, a niektóre z nich wskazano poniżej. Jednak najbardziej wyraźne i kompleksowe efekty zdrowotne można uzyskać dzięki suplementacji wieloskładnikowej, zawierającej wstępnie wyselekcjonowane i synergistycznie oddziałujące naturalne składniki. WITAMINA D: Niedobór witaminy D u matki może powodować autyzm u noworodków.54 Wykazano, że zachowania autystyczne ustąpiły po terapii wysokimi dawkami witaminy D.55 Również wysoki poziom witaminy D we krwi osiągnięty u dzieci z jej poważnym niedoborem był związany z odwróceniem zachowań autystycznych. Wykazano, że niedobór witaminy D w czasie ciąży może predysponować dzieci do autyzmu.56,58 WITAMINA A: Autyzm może być również związany z uszkodzeniem białka G-alfa, białka receptorowego w siatkówce. Białko to ma kluczowe znaczenie dla procesów językowych i uwagi. Prace naukowe sugerują, że „naturalna witamina A naprawia ten defekt białka u pacjentów z autyzmem”.59,60 GLUTAMINA: Poziom tego aminokwasu w surowicy jest szczególnie niski u pacjentów z autyzmem. Glutamina działa jako

prekursor neuroprzekaźników (glutaminianu i GABA). Wykazano, że pomaga ona również zapobiegać zespołowi nieszczelnego jelita.61,62

GLUTAMINIAN jest nieistotnym aminokwasem, który nie może przekroczyć bariery krew-mózg i musi być syntetyzowany w komórkach neuronalnych z lokalnych prekursorów. Jest to najważniejszy neuroprzekaźnik dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i bierze udział w uczeniu się i zapamiętywaniu. Glutaminian musi być zrównoważony z GABA (innym neuroprzekaźnikiem) i glutaminą - ich prekursorem. Podwyższony poziom glutaminianu uwalnianego podczas uszkodzenia neuronów jest dla nich toksyczny. Nieprawidłowości w poziomie glutaminianu są uważane za główny mechanizm autyzmu. Pacjenci z autyzmem mają wysoki poziom glutaminianu, co może prowadzić do zachowań samostymulujących, drgawek i podobnych objawów.63,64

FOLIANY: Wiele badań wskazuje na niski poziom folianów u pacjentów z autyzmem. Suplementacja folianami może w niektórych przypadkach złagodzić objawy autyzmu, szczególnie u pacjentów ze zmianami genetycznymi, które wpływają na funkcjonowanie enzymów zależnych od folianów.65-69 WITAMINA C zmniejsza nasilenie objawów i poprawia wyniki motoryczne u pacjentów z autyzmem, prawdopodobnie ze względu na jej interakcję z syntezą dopaminy. Ma ona również silny wpływ na poziom glutationu - ważnego przeciwutleniacza. Wystarczające spożycie witaminy C może skutkować zmniejszeniem stresu oksydacyjnego, poprawą procesów sulfatacji komórkowej i zwiększoną produkcją bioenergii (ATP, NADH i NADPH) w komórkach. 70,71 GLUTATION I CYSTEINA: Dowody wskazują, że pacjenci z autyzmem mają znacznie niższy poziom aminokwasów glutationu i cysteiny w porównaniu do osób zdrowych. Niski poziom przeciwutleniaczy upośledza detoksykację i powoduje oksydacyjne uszkodzenia komórek. Zostało to powiązane z objawami autyzmu, który jest często uważany za zaburzenie stresu oksydacyjnego.72,73 Niedobór glutationu i cysteiny upośledza procesy metylacji w

38.

komórce, ważne dla skutecznej detoksykacji i został powiązany z objawami neurologicznymi w autyzmie.74-77

C Witamina B1: Niedobór tej witaminy jest powiązany z opóźnionym rozwojem mowy. Suplementacja przynosi znaczne korzyści pacjentom z autyzmem.78,79 Witamina B12: Niski poziom witaminy B12 upośledza proces metylacji (ważny dla detoksykacji w komórce). Niewystarczające spożycie witaminy B12 może powodować uszkodzenia neurologiczne. Niedobór witaminy B12 może powodować neuropatię nerwu wzrokowego i

utratę wzroku u pacjentów z autyzmem. Witamina B12 jest ważna w podnoszeniu poziomu cysteiny i glutationu.80-82 Poziom witaminy B6 jest niski u wielu pacjentów ze zdiagnozowanym autyzmem. Gdy pacjenci otrzymują suplementy B6, mają lepszy kontakt wzrokowy, lepszą mowę i mniej zachowań samostymulujących. Witamina B6 w połączeniu z magnezem jest skuteczną terapią dla pacjentów z autyzmem.83-85

energii. „Niski poziom karnityny jest częstą cechą autyzmu i upośledza zdolność wykorzystywania kwasów tłuszczowych do uczenia się i rozwoju społecznego”.91,92

MAGNEZ: Ten minerał jest ważny dla neuroprzekaźników odpowiedzialnych za reakcje społeczne i emocje. Pacjenci z autyzmem mają zazwyczaj niski poziom magnezu. Magnez poprawia skuteczność terapii witaminą B6 i te składniki odżywcze powinny być przyjmowane razem.86 Cynk wiąże rtęć i usuwa ją z tkanki mózgowej. Zazwyczaj poziom cynku i miedzi jest szczególnie obniżony u dzieci z autyzmem. Niski poziom cynku upośledza metalotioneinę, białko, które pomaga wydalać metale ciężkie z tkanek.87-90 Karnityna transportuje kwasy tłuszczowe do komórek, dzięki czemu mogą one zostać spalone w celu uzyskania bio-

KWASY OMEGA-3/DHA: Badania naukowe sugerują, że dzieci z autyzmem mają bardzo niski poziom kwasów tłuszczowych omega-3. Niezbędne kwasy tłuszczowe są obecne w każdej błonie komórkowej. Głównym składnikiem każdej komórki mózgowej jest DHA (kwas dokozaheksaenowy). Omega-3/DHA mają silne właściwości przeciwzapalne.93 Sprawdź wegańskie kapsułki bogate w DHA lub kapsułki z olejem rybim. Najwyższej jakości kwasy tłuszczowe omega są „destylowane molekularnie”, co oznacza, że nie zawierają rtęci. Tyrozyna wspomaga produkcję dopaminy w komórkach mózgowych. Niski poziom tyrozyny może prowadzić do niedoborów

dopaminy w mózgu, co może skutkować zaburzeniami nastroju i zachowaniami autystycznymi.94 Tryptofan jest naturalnym aminokwasem (występującym w bananach i orzechach), który pomaga organizmowi produkować serotoninę, która jest neuroprzekaźnikiem działającym uspokajająco. Badania naukowe wyraźnie wskazują, że osoby z autyzmem mogą mieć uszkodzony metabolizm tryptofanu z obniżonym poziomem tego aminokwasu, co może zmieniać rozwój mózgu, aktywność neuroimmunologiczną i funkcję mitochondriów.95

Co jeszcze można zrobić? Oto kilka sugestii, które mogą pomóc złagodzić objawy autyzmu: • Rozważ regularne stosowanie soli Epsom (siarczanu magnezu) w kąpieli. Skóra wchłania magnez, który ma działanie uspokajające i pomaga w zasypianiu, podczas gdy siarka wspomaga detoksykację. • Weź pod uwagę wpływ toksyn i niezdrowej żywności na dorosłych i pomnóż ten wpływ na dzieci, które nie

40.

mają jeszcze w pełni rozwiniętego systemu detoksykacji. Wybieraj żywność mądrze. • Utrzymuj swój umysł i ciało w doskonałej formie. Zadbaj o czas na relaks. • Pokarmy wspomagające pracę mózgu, bogate w przeciwutleniacze i inne mikroskładniki, takie jak witaminy, minerały, aminokwasy i kwasy tłuszczowe, dostarczają energii i pomagają chronić przed chorobami neurologicznymi.

• Duża ilość świeżej wody źródlanej nawodni organizm i przyczyni się do efektu leczniczego. • Detoksykacja domu. Sprawdź wszystkie komercyjne środki czyszczące i zastąp je nietoksycznymi alternatywami ze sklepu ze zdrową żywnością. Możesz także zacząć tworzyć własny organiczny „uniwersalny” środek czyszczący, mieszając filiżankę octu i pół filiżanki sody oczyszczonej w 4 litrach wody (dodaj skórkę z cytryny lub pomarańczy, aby uzyskać piękny zapach i dodatkową moc czyszczenia). • Poprawa wykorzystania spożywanych pokarmów. Suplementy diety ze specjalnymi peptydami, naturalnym błonnikiem pokarmowym i ekstraktami z karczocha są wysoce zalecane, ponieważ ułatwiają wchłanianie składników odżywczych przez komórki błony śluzowej organizmu. Takie preparaty poprawiają również wydalanie metali ciężkich przez żółć i jelita.

Wiemy, że kiedy jesteś rodzicem dziecka z autyzmem, ciąży na Tobie ogromna presja. Wspieraj więcej badań i dziel się z nami swoimi doświadczeniami. Zrób to dla siebie, swojego dziecka, swojej społeczności i swojej przyszłości i wszyscy bądźmy częścią rozwiązania. Twoje dziecko i Twoja droga do lepszego zdrowia są dla nas cenne.

ZASTRZEŻENIE: Niniejsze informacje służą wyłącznie celom edukacyjnym, a nie poradom medycznym. Nie zastępują one opieki sprawowanej przez wykwalifikowanych lekarzy. Fundacja Zdrowia dr. Ratha nie jest zaangażowana w praktykę opieki zdrowotnej ani świadczenie porad lub usług w zakresie opieki zdrowotnej.

Więcej informacji: Bardzo pomocna i inspirująca okazała się również strona internetowa Karen Thomas, naturallyrecoveringautism.com

Bibiografia [1] World Health Organization. Autism spectrum disorders. Accessed May 13th, 2019, published April 2018. [2] Washam, C. Beastly beauty products: exposure to inorganic mercury in skin-lightening creams. Environ Health Perspect. 2011;119(2). Accessed May 13th, 2019 [3] Bose-O’Reilly S, McCarty K, Steckling N, Lettmeier B. Mercury exposure and children’s health. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2010;40(8):186-215. Accessed May 13th, 2019 [4] Gump BB, Dykas MJ, MacKenzie JA, et al. Background lead and mercury exposures: Psychological and behavioral problems in children. Environ Res. 2017;158:576-582. Accessed May 13th, 2019 [5] El Baz Mohamed F, Ahmed Zaky E, Bassuoni El-Sayed A, et al. Assessment of hair aluminium, lead, and mercury in a sample of autistic Egyptian children: Environmental risk factors of heavy metals in autism. Behav Neurol. 2015. Accessed May 13th, 2019 [6] Chen P, Rahman Miah M, Aschner M. Metals and neurodegeneration. F1000 Research. March 2016;5. Accessed May 13th, 2019 [7] Arora M, Reichenberg A, Willfors C et al., Fetal and postnatal metal dysregulation in autism. Nature Communications. June 2017;8. Accessed May 13th, 2019

42.

[8] Yassa HA. Autism: a form of lead and mercury toxicity. Environ Toxicol Pharmacology, November 2014;38(3). Accessed May 13th, 2019 [9] Blaurock-Busch E, Amin OR, Rabah T. Heavy metals and trace elements in hair and urine of a sample of Arab children with autistic spectrum disorder. Maedica (Buchar), October 2011;6(4). Accessed May 13th, 2019 [10] Strunecka A, Blaylock R, Strunecky O. Fluoride, aluminum, and aluminofluoride complexes in pathogenesis of the autism spectrum disorders: A possible role of immunoexcitotoxicity. Journal of Applied Biomedicine, August 2016;14(3):171-176. Accessed May 13th, 2019 [11] Mold M, Umar D, King A, Exley C. Aluminium in brain tissue in autism. Trace Elem Med Biology, March 2018;46:76-82. Accessed May 13th, 2019 [12] Gunier RB, Bradman A, Harley KG, Kogut K, Eskenazi B. Prenatal residential proximity to agricultural pesticide use and IQ in 7-yearold children. Environ Health Perspect. May 2017; 125(5). Accessed May 13th, 2019 [13] Kim S, Eom S Kim HJ, et al. Association between maternal exposure to major phthalates, heavy metals, and persistent organic pollutants, and the neurodevelopmental performances of their children at 1 to 2 years of age- CHECK cohort study. Sci Total Environ., May 2018;624:377-384. Accessed May 13th, 2019

[14] Roberts EM, English PB, Grether JK, Windham GC, Somberg L, Wolff C. Maternal residence near agricultural pesticide applications and autism spectrum disorders among children in the California Central Valley. Environ Health Perspect., October 2007;115(10):1482-9. Accessed May 13th, 2019 [15] Brown A, Cheslack-Postava K, Rantakokko P, et al. Association of maternal insecticide levels with autism in offspring from a national birth cohort. American Journal of Psychiatry, August 2018. Accessed May 13th, 2019 [16] Hertz-Picciotto I, Sass JB, Engel S, et al. Organophosphate exposures during pregnancy and child neurodevelopment: Recommendations for essential policy reforms. PLoS Med. October 2018;15(10). Accessed May 13th, 2019 [17] Myers JP, Antoniou MN, Blumberg B, et al. Concerns over use of glyphosate-based herbicides and risks associated with exposures: a consensus statement. Environ Health., February 2016;15:19. Accessed May 13th, 2019 [18] Rodrigues NR, de Souza APF. Occurrence of glyphosate and AMPA residues in soy-based infant formula sold in Brazil. Food Addit Contam Part A Chem Anal Control Expo Risk Assess, April 2018;35(4):723-730. Accessed May 13th, 2019 [19] Minatoya M, Itoh S, Yamazaki K, et al. Prenatal exposure to bisphenol A and phthalates and behavioral problems in children at preschool age: the Hokkaido study on environment and children’s health. Environ Health Prev Med., September 2018;23:43. Accessed May 13th, 2019

[20] Tran N, Miyake K. Neurodevelopmental disorders and environmental toxicants: epigenetics as an underlying mechanism. Int J Genomics. May 2017. Accessed May 13th, 2019 [21] Woodruff T, Zota A, J Schwartz. Environmental chemicals in pregnant women in the United States: NHANES 2003–2004. Environmental Health Perspectives, June 2011. Accessed May 13th, 2019 [22] Allen DH, Delohery J, Baker G. Monosodium L-glutamate-induced asthma. J Allergy Clin Immunol., October 1987;80(4):530-7. Accessed May 13th, 2019 [23] Walton R, Monte, W. Dietary methanol and autism Science Direct, June 2015;85(4):441446. Accessed May 13th, 2019 [24] Blaylock, R. A possible central mechanism in autism spectrum disorders, Part 3: The role of excitotoxin food additives and the synergistic effects of other environmental toxins. Alternative Health, April 2009. Accessed May 13th, 2019 [25] Hewitson L, Houser LA, Stott C, et al. Delayed acquisition of neonatal reflexes in newborn primates receiving a thimerosal-containing hepatitis B vaccine: influence of gestational age and birth weight. J Toxicol Environ Health A. 2010;73(19):1298-313. Accessed May 13th, 2019

[26] Geier DA, Kern JK, Geier MR. Increased risk for an atypical autism diagnosis following Thimerosal-containing vaccine exposure in the United States: A prospective longitudinal case-control study in the Vaccine Safety Datalink. J Trace Elem Med Biol. July 2017;42:18-24. Accessed May 3th, 2019 [27] Geier DA, Kern JK, Homme KG, Geier MR. Thimerosal exposure and disturbance of emotions specific to childhood and adolescence: A case-control study in the Vaccine Safety Datalink (VSD) database. Brain Inj. 2017;31(2):272-278. Accessed May 13th, 2019 [28] Hooker B, Kern J, Geier D, Haley B, Sykes L, King P, Geier M. Methodological Issues and Evidence of Malfeasance in Research Purporting to Show Thimerosal in Vaccines Is Safe. BioMed Research International, June 2014. Accessed May 13th, 2019 [29] Geier DA, Geier MR. An evaluation of the effects of thimerosal on neurodevelopmental disorders reported following DTP and Hib vaccines in comparison to DTPH vaccine in the United States. Journal of Toxicology and Environmental Health Part A, September 2006;69(15):1481-95. Accessed May 13th, 2019 [30] DeStefano F, Price C, Weintraub E. Increasing exposure to antibody-stimulating proteins and polysaccharides in vaccines is not associated with risk of autism. Journal of Pediatrics, August 2013. Accessed May 13th, 2019

44.

[31] Russo, AJ. Anti-metallothionein IgG and levels of metallothionein in autistic children ith GI disease. Drug, Healthcare and Patient Safety, January 2009;1:1-8. Accessed May 13th, 2019 [32] Hafid N, Christodoulou J. Phenylketonuria: a review of current and future treatments. Transl Pediatr. 2015 Oct; 4(4):304-317. Accessed May 13th, 2019 [33] Antidepressant Use in Children, Adolescents, and Adults. US Food and Drug Administration (FDA). February 2007. Accessed May 13th, 2019 [34] Mohamed S, Johnson GR, Chen P, et al. Effect of antidepressant switching vs augmentation on remission among patients with major depressive disorder unresponsive to antidepressant treatment: The VAST-D randomized clinical trial. JAMA, July 2017;318(2):132145. Accessed May 13th, 2019 [35] US FDA to update black box warnings for young adults taking antidepressants. The Pharma Letter. May 2007. Accessed May 13th, 2019 [36] DeVilbiss E, Magnusson C, Gardner R, et al. Antenatal nutritional supplementation and autism spectrum disorders in the Stockholm youth cohort: population based cohort study. BMJ. 2017;359:j4273. Accessed May 13th, 2019

[37] Li YM, Shen YD, Li YJ, et al. Maternal dietary patterns, supplements intake and autism spectrum disorders: A preliminary case-control study. Medicine (Baltimore). December 2018;97(52). Accessed May 13th, 2019 [38] Wang M, Li K, Zhao D, Li L. The association between maternal use of folic acid supplements during pregnancy and risk of autism spectrum disorders in children: a meta-analysis. Mol Autism, October 2017;8:51. Accessed May 13th, 2019 [39] Meguid N, Anwar M, Zaki S, Kandeel W, Ahmed N, Tewfik I. Dietary patterns of children with autism spectrum disorder: A study based in Egypt. Open Access Macedonian Journal of Medical Sciences, June 2015;3(2):262-267. Accessed May 13th, 2019 [40] Heijtz R, Wang S, Anuar F, et al. Normal gut microbiota modulates brain development and behavior. PNAS, February 2011;108(7):30473052. Accessed May 13th, 2019 [41] Yang I, Corwin E, Brennan P, Jordan S, Murphy J, Dunlop A. The infant microbiome: implications for infant health and neurocognitive development Nurs Res., January/ February 2016;65(1):76-88. Accessed May 13th, 2019 [42] Buffington S, Di Prisco G, Auchtung T, Ajami N, Petrosino J, Costa-Mattioli M. Microbial reconstitution reverses maternal diet-induced social and synaptic deficits in offspring. Cell, June 2016;165(7):1762-1775. Accessed May 13th, 2019

[43] Sgritta M, Dooling SW, Buffington SA, et al. Mechanisms underlying microbial-mediated changes in social behavior in mouse models of autism spectrum disorder. Neuron. January 2019;101(2):246-259. Accessed May 13th, 2019 [44] Hsiao E, McBride S, Hsien S, et al. The microbiota modulates gut physiology and behavioral abnormalities associated with autism. Cell. December 2013;155(7):1451-1463. Accessed May 13th, 2019 [45] Roman P, Rueda-Ruzafa L, Cardona D, Cortes-Rodriguez A. Gut-brain axis in the executive function of autism spectrum disorder. Behav Pharmacol., October 2018;29(7):654663. Accessed May 13th, 2019 [46] MacFabe, D. Short-chain fatty acid fermentation products of the gut microbiome: implications in autism spectrum disorders. Microbial Ecology in Health and Disease. August 2012;23:10. Accessed May 13th, 2019 [47] Choi J, Lee S, Won J. Pathophysiological and neurobehavioral characteristics of a propionic acid-mediated autism-like rat model. PLOS One, February 2018;13(2). Accessed May 13th, 2019 [48] Frye RE, Meinyk S, Macfabe DF. Unique acyl-carnitine profiles are potential biomarkers for acquired mitochondrial disease in autism spectrum disorder. Transl Psychiatry. January 2013;3:e220. Accessed May 13th, 2019

[49] Jasarevic E, Howerton CL, Howard CD, Bale TL. Alterations in the vaginal microbiome by maternal stress are associated with metabolic reprogramming of the offspring gut and brain. Endocrinology. September 2015;156(9):3265-76. Accessed May 13th, 2019 [50] Madore C, Leyrolle Q, Lacabanne C. Neuroinflammation in autism: Plausible role of maternal inflammation, dietary omega 3, and microbiota. Neural Plast. October 2016. Accessed May 13th, 2019 [51] Kanoski SE, Zhang Y, Zheng W, Davidson TL. The effects of a high-energy diet on hippocampal function and blood-brain barrier integrity in the rat. Journal of Alzheimers Disease, 2010;21(1):207-19. Accessed May 13th, 2019 [52] Rogers GB, Keating DJ, Young RL, Wong ML, Licinio J, Wesselingh S. From gut dysbiosis to altered brain function and mental illness: mechanisms and pathways. Molecular Psychiatry, June 2016;21(6):738-748. Accessed May 13th, 2019 [53] Krabbe KS, Nielsen AR, Krogh-Madsen R, et al. Brain-derived neurotrophic factor (BDNF) and type 2 diabetes. Diabetologia, February 2007;50(2):431-8. Accessed May 13th, 2019 [54] Grant WB, Soles CM. Epidemiologic evidence supporting the role of maternal vitamin D deficiency as a risk factor for the development of infantile autism. Dermatoendocrinology, July 2009;1(4):223-8. Accessed May 13th, 2019

46.

[55] Megson MN. Is autism a G-alpha protein defect reversible with natural vitamin A? Med Hypotheses, June 2000;54(6):979-83. Accessed May 13th, 2019 [56] Aldred S, Moore KM, Fitzgerald M, Waring RH. Plasma amino acid levels in children with autism and their families. J Autism Dev Disorders; February 2003;33(1):93-7. Accessed May 13th, 2019 [57] Li N, Neu J. Glutamine deprivation alters intestinal tight junctions via a PI3-K/Akt mediated pathway in Caco-2 cells. Journal of Nutrition, April 2009;139(4):710-714. Accessed May 13th, 2019 [58] Adams JB, Holloway C. Pilot study of a moderate dose multivitamin/mineral supplement for children with autistic spectrum disorder. J Altern Complement Med., December 2004;10(6):1033-9. Accessed May 13th, 2019 [59] Magnusson C, Lundberg M, Lee B, et al. Maternal vitamin D deficiency and the risk of autism spectrum disorders: population-based study. BJPsych Open, March 2016;2(2):170172. Accessed May 13th, 2019 [60] Jia F, Wang B, Shan L, Xu Z, Staal W, Du L. Core symptoms of autism improved after vitamin D supplementation. Pediatrics. January 2015. Accessed May 13th, 2019 [61] Cannell JJ. Vitamin D and autism, what’s new? Rev Endocrine Metab Disorders, June 2017;18(2):183-193. Accessed May 13th, 2019

[62] Meguid NA, Hashish AF, Anwar M, Sidhom G. Reduced serum levels of 25-hydroxy and 1,25-dihydroxy vitamin D in Egyptian children with autism. J Altern Complement Medicine, June 2010;16(6):641-5. Accessed May 13th, 2019

[68] Ramaekers VT, Blau N, Sequeira JM, Nassogne MC, Quadros EV. Folate receptor autoimmunity and cerebral folate deficiency in low-functioning autism with neurological deficits. Neuropedriatrics, December 2007; 38(6):276-81. Accessed May 13th, 2019

[63] Riebold M, Mankuta D, Lerer E, et al. Alltrans retinoic acid upregulates reduced CD38 transcription in lymphoblastoid cell lines from autism spectrum disorder. Mol Med, July 2011;17(7-8):799-806. Accessed May 13th, 2019

[69] Adams J, Audhya T, McDonough-Means S. Effect of a vitamin/mineral supplement on children and adults with autism. BMC Pediatrics, December 2011;11:111. Accessed May 13th, 2019

[64] Al-Otaish H, Al-Ayadhi L, Bjorklund G, Chirumbolo S, Urbina M, El-Ansary A. Relationship between absolute and relative ratios of glutamate, glutamine and GABA and severity of autism spectrum disorder. Metab Brain Disorders, June 2018;33(3):843-854. Accessed May 13th, 2019 [65] Ghianzadeh A. Increased glutamate and homocysteine and decreased glutamine levels in autism: A review and strategies for future studies of amino acids in autism. Disease Markers, September 2013;35(5):281-286. Accessed May 13th, 2019 [66] Moretti P, Sahoo T, Hyland K et al. Cerebral folate deficiency with developmental delay, autism, and response to folinic acid. Neurology, March 2005;64(6):1088-90. Accessed May 13th, 2019 [67] Adams M, Lucock M, Stuart J, Fardell S, Baker K, Ng X. Preliminary evidence for involvement of the folate gene polymorphism 19bp deletion-DHFR in occurrence of autism. Neuroscience Lett. July 2007;422(1):24-9. Accessed May 13th, 2019

[70] James SJ, Melnyk S, Fuchs G, et al. Efficacy of methylcobalamin and folinic acid treatment on glutathione redox status in children with autism. American Journal of Clinical Nutrition, January 2009;89(1):425-30. Accessed May 13th, 2019 [71] Dolske MC, Spollen J, McKay S, Lancashire E, Tolbert L. A preliminary trial of ascorbic acid as supplemental therapy for autism. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. September 1993;17(5):765-74. Accessed May 13th, 2019 [72] Lenton KJ, Sané AT, Therriault H, Cantin AM, Payette H, Wagner JR. Vitamin C augments lymphocyte glutathione in subjects with ascorbate deficiency. Am J Clin Nutr, January 2003;77(1):189-95. Accessed May 13th, 2019 [73] Kern J, Geier D, Adams J, Garver C, Audhya T, Geier M. A clinical trial of glutathione supplementation in autism spectrum disorders. Medical Science Monitor, December 2011;17(2). Accessed May 13th, 2019 [74] Chauhan A, Chauhan V. Oxidative stress

in autism. Pathophysiology. August 2006; 13(3):171-81. Accessed May 13th, 2019 [75] Vojdani A, Mumper E, Granpeesheh D. Low natural killer cell cytotoxic activity in autism: the role of glutathione, IL-2 and IL-15. Journal of Neuroimmunology, December 2008;205(1-2):148-54. Accessed May 13th, 2019 [76] Geier DA, Geier MR. A clinical and laboratory evaluation of methionine cycle-transsulfuration and androgen pathway markers in children with autistic disorders. Horm Res, July 2006;66(4):182-8. Accessed May 13th, 2019 [77] James SJ, Melnyk S, Jernigan S, et al. Metabolic endophenotype and related genotypes are associated with oxidative stress in children with autism. Am J Med Genet B Neuropsychiatry Genet, December 2006;141B(8):94756. Accessed May 13th, 2019 [78] Yorbik O, Sayal A, Akay C, Akbiyik D, Sohmen T. Investigation of antioxidant enzymes in children with autistic disorder. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, November 2002;67(5):341-3. Accessed May 13th, 2019 [79] Lonsdale D, Shamberger RJ, Audhya T. Treatment of autism spectrum children with thiamine tetrahydrofurfuryl disulfide: a pilot study. Neuro Endocrinology Letter, August 2002;23(4):303-8. Accessed May 13th, 2019

48.

[80] Fattal-Valevski A, Azouri-Fattal I, Greenstein YJ, Guindy M, Blau A, Zelnik N. Delayed language development due to infantile thiamine deficiency. Dev Med Child Neurol, August 2009; 51(8):629-34. Accessed May 13th, 2019 [81] Zhang Y, Hodgson N, Trivedi M, et al. Decreased Brain Levels of Vitamin B12 in Aging, Autism and Schizophrenia. PLOS One, January 2016;11(1). Accessed May 13th, 2019 [82] Pineles SL, Avery RA, Liu GT. Vitamin B12 optic neuropathy in autism. Pediatrics, October 2010;126(4):e967-70. Accessed May 13th, 2019 [83] Deth R, Muratore C, Benzecry J, Power-Charnitsky VA, Waly M. How environmental and genetic factors combine to cause autism: A redox/methylation hypothesis. Neurotoxicology, January 2008;29(1):190-201. Accessed May 13th, 2019 [84] Nye C, Brice A. Combined vitamin B6-magnesium treatment in autism spectrum disorder. Cochrane Database Syst Rev, October 2005;19(4). Accessed May 13th, 2019 [85] Adams JB, George F, Audhya T. Abnormally high plasma levels of vitamin B6 in children with autism not taking supplements compared to controls not taking supplements. Journal of Alternative Complementary Medicine, January/February 2006;12(1). Accessed May 13th, 2019

[86] Nye C, Brice A. Combined vitamin B6-magnesium treatment in autism spectrum disorder. Cochrane Database Syst Rev, 2002;4. Accessed May 13th, 2019 [87] Mousain-Bosc M, Roche M, Polge A, PradalPrat D, Rapin J, Bali JP. Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. I. Attention deficit hyperactivity disorders. Magnes Res, March 2006;19(1):46-52. Accessed May 13th, 2019

[92] Filipek PA, Juranek J, Nguyen MT, Cummings C, Gargus JJ. Relative carnitine deficiency in autism. J Autism Dev Disorders, December 2004;34(6):615-23. Accessed May 13th, 2019 [93] Geier DA, Kern JK, Davis G, et al. A prospective double-blind, randomized clinical trial of levocarnitine to treat autism spectrum disorders. Med Sci Monit, June 2011;17(6). Accessed May 13th, 2019

[88] Bjorklund G. The role of zinc and copper in autism spectrum disorders. Acta Neurobiol Exp (Wars), 2013;73(2):225-36. Accessed May 13th, 2019

[94] Bent S, Bertoglio K, Hendren R. Omega-3 fatty acids for autistic spectrum disorder: A systematic review. J Autism Dev Disorders, August 2009;39(8):1145- 1154. Accessed May 13th, 2019

[89] Dufault R, Schnoll R, Lukiw WJ. Mercury exposure, nutritional deficiencies and metabolic disruptions may affect learning in children. Behav Brain Funct. 2009;5:44. Accessed May 13th, 2019

[95] Judson M, Eagleson K, Levitt P. A new synaptic player leading to autism risk: Met receptor tyrosine kinase. J Neurodev Disorders, September 2011;3(3):282-292. Accessed May 13th, 2019

[90] Faber S, Zinn GM, Kern JC 2nd, Kingston HM. The plasma zinc/serum copper ratio as a biomarker in children with autism spectrum disorders. Biomarkers. May 2009;14(3):17180. Accessed May 13th, 2019

[*] Individuals with Disabilities Education Act (IDEA), ein amerikanisches Gesetz, das sicherstellt, dass Schüler mit einer Behinderung eine kostenlose, angemessene öffentliche Bildung erhalten, die auf ihre individuellen Bedürfnisse zugeschnitten ist.

[91] Kidd PM. Autism, an extreme challenge to integrative medicine. Part 2: medical management. Alternative Medicine Rev, December 2002;7(6):472-99. Accessed May 13th, 2019

AUTORZY NINIEJSZEJ BROSZURY Mirja Holtrop Autorka książek dla dzieci studiowała informatykę i public relations. Po kilku latach pracy jako asystentka ds. marketingu dołączyła do Dr. Rath Health Foundation. Na początku XXI wieku przeniosła się do RPA, aby studiować edukację na Uniwersytecie w Kapsztadzie. Do dziś pisze łatwe do zrozumienia teksty do książek dla dzieci Fundacji Zdrowia Dr Ratha. Jej pierwsza książka, „Tajemnica komórek”, została opublikowana w 2004 roku. Dr. Aleksandra Niedzwiecki Jako szef Instytutu Badawczego dr. Ratha, dr Niedzwiecki i jej zespół badają i rozwijają unikalne synergie mikroskładników odżywczych, które mogą być stosowane w szerokim zakresie problemów zdrowotnych. Jej badania nad chorobami układu krążenia, nowotworami, infekcjami i innymi chorobami przyczyniły się do lepszego zrozumienia związku między synergią mikroelementów a zapobieganiem chorobom.

Dalsze materiały informacyjne Zachęcamy do zamawiania kolejnych broszur z tej serii telefonicznie pod numerem 0031-457-111 222 lub e-mailem: dr.rath@dr-rath-foundation.org Wszystkie publikacje są również dostępne online pod adresem

Dr. Rath Health Foundation

Błonnik

Dr. Rath Health Foundation

PROBIOTYKI

50.

BŁONNIK Chociaż błonnik pokarmowy jest niestrawny dla ludzkiego organizmu, ma on pozytywny wpływ na zdrowie. Poprzez bezpośredni i pośredni wpływ na różne procesy metaboliczne, może on chronić przed rozwojem niektórych chorób lub przyczyniać się do ich leczenia. W związku z tym błonnik pokarmowy powinien być zawsze uwzględniany w zdrowej, pełnowartościowej i zbilansowanej diecie.

PROBIOTYKI Niniejsza broszura pokazuje ogromne znaczenie mikrobioty i jej wpływ na liczne procesy zachodzące w organizmie. Bez bakterii ludzie nie byliby w stanie wytrzymać różnych wpływów środowiska, diety, patogenów, leków itp.

INSTYTUT BADAWCZY DR. RATHA Instytut Badawczy Medycyny Komórkowej dr. Ratha ma swoją siedzibę w Dolinie Krzemowej w Kalifornii. Pracują w nim wybrani eksperci w dziedzinie medycyny, biochemii i żywienia, prowadzący innowacyjne badania bazujące na zasadzie synergii mikroskładników odżywczych. To właśnie tutaj prowadzi się badania nad rolą substancji naturalnych w zapobieganiu i leczeniu wielu chorób.

Zespół badawczy Instytutu rozwija nowe, naukowe koncepcje, bazujące na odkryciach dr. Ratha z obszaru choroby sercowo-naczyniowej, raka, chorób infekcyjnych i in. Publikacje naukowe zespołu są dostępne w wielu światowych mediach.

www.drrathresearch.org

Tesla 1 6422 RG Heerlen Holandia Tel.: 0031-457-111 222 Faks: 0031-457-111 119 E-mail: info@dr-rath-foundation.org Internet: www.dr-rath-foundation.org

Czytaj nas na Issuu

#1714/01-310124-PL

Dr. Rath Health Foundation