De krant die verder kijkt in de stad
SEPTEMBER 2020 | 6E JAARGANG NR. 110 | KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP
DUIC.
Utrecht volgens singersongwriter Julia Zahra pagina 11
Vier vragen over het Utrechtse voetgangersgebied
P. 8
Welk project gaat de Rietveldprijs winnen?
De Utrechtse ‘dame uit Suriname’ wordt zeventig.
P.10
DONEER EEN DUIT AAN DUIC UITVAARTVERZORGING IN GOEDE HANDEN
030-666 75 77 uitvaartverzorgingleidscherijn.nl
KLEIN BERLIJN
WT URBAN
KWESTIE VAN SMAAK
www.zwemschoolmidden.nl 06-274 30203
JACKIE SLEPER 40 JAAR KUNST
LE EN DAAR HET KETELHUIS
donatie.duic.nl
schoonheid in vrijheid
CAMPING GANSPOORT DE HELLING
DE ZAGERIJ
Voor €2,50 donatie of meer informatie:
TAPLOKAAL GIST
expositie: 24 september t/m 16 oktober 2020
Galerie Quintessens Nieuwegracht 53, 3512 LE Utrecht telefoon 06-514 53 501 do. t/m zo. 13 - 17 uur www.galeriequintessens.nl
55 KOOPAPPARTEMENTEN
NOG ENKELE WONINGEN BESCHIKBAAR VORM.NL/PARKAVENUE
TWEEDE DRUK VAN BOEK VERGETEN GEBOUWEN VAN ARJAN DEN BOER NU OVERAL TE KOOP
NU OOK ONLINE TE BESTELLEN!
Advertenties
Toekomstgericht onderwijs op Descart De nieuwe middelbare school in Utrecht
Dit artikel is speciaal voor leerlingen uit groep 8 die dit jaar voor de lastige keuze staan: naar welke middelbare school ga ik volgend jaar? Er is een hoop te kiezen in Utrecht. In dit artikel vertellen we je het een en ander over Descart. Je hebt vast al eens van ons gehoord, maar we zijn nog best nieuw, dus een beetje informatie is misschien wel handig. We doen ons best je vragen zoveel mogelijk te beantwoorden.
D
e naam Descart is een combinatie van de woorden Design, Science en Art (en een kleine hint naar een bekende filosoof). Ons onderwijs is ingericht op basis van die drie pijlers. In de basis zijn we een heel normale middelbare school. Je krijgt gewoon de vakken die je op andere middelbare scholen ook krijgt, zoals Nederlands en biologie.
Maar op Descart dagen we je uit om verder te kijken dan die vakken. Zo krijg je bij ons ook de vakken dans, drama en steam (science, technology, engineering, arts & mathematics). Je gaat bijvoorbeeld aan de slag met het toneelstuk The Great Gatsby, of je kunt ervaren hoe het is om een decor te bouwen.
Wat leer je dan? Door al die verschillende vakken te volgen, leer je op Descart anders te kijken, denken en doen. Misschien ga je wel een robot besturen of een choreografie uitwerken. Wie weet bedenk je het nieuwe Clash of the Titans, of schrijf je een toneelstuk. Dat betekent trouwens niet dat je al die dingen al goed moet kunnen. Ontdekken waar je goed of minder goed in bent, hoort erbij. Dat maakt Descart juist leuk. Wie gaan er naar Descart? Op Descart zitten nieuwsgierige, avontuurlijke leerlingen met een havo- of vwo-advies. Leerlingen die graag verder kijken dan hun neus lang is. En precies die leerlingen hebben we in deze tijd hard nodig. De wereld verandert snel. Kijk maar om je heen, die mondkapjes waren er een jaar geleden nog niet. Op Descart leiden we je op om oplossingen te kunnen bedenken voor de toekomst.
Misschien bedenk je bij ons wel iets wat nog helemaal niet bestaat! Waar vind ik Descart? Descart is onderdeel van het StGregorius College, locatie Van Asch van Wijckskade 20 in Utrecht. Kan ik naar een open dag? We geven je in één avond een indruk hoe het bij ons op school is. Wil je dat meemaken? Schrijf je dan in via onze site! Onze website staat vol informatie, daar is alles makkelijk te vinden. Je ouders kunnen zich ook inschrijven voor onze nieuwsbrief. Dan houden we jullie op de hoogte. Tot ziens op één van onze open avonden. En misschien wel volgend jaar bij ons op school. Be smart, Descart Meer informatie vind je op www.descart.nl
55 KOOPAPPARTEMENTEN
NOG ENKELE APPARTEMENTEN BESCHIKBAAR HOEKAPPARTEMENTEN VANAF: € 595.000,- V.O.N.
Ruime terassen op het zuidoosten van ca. 20,0 m2 met uitzicht op Park Leeuwesteyn Beter dan energieneutraal met EPC -0,1 | Woonoppervlakte ca. 128 m2
TUSSENPENTHOUSES VANAF: € 799.500,- V.O.N.
Ruime terassen op het zuidoosten van ca. 37 m2 met uitzicht op Park Leeuwesteyn Beter dan energieneutraal met EPC -0,1 | Woonoppervlakte ca. 130 m2
BEKIJK HET COMPLETE AANBOD OP VORM.NL/PARKAVENUE PUNT MAKELAARS T 030 - 273 74 64 E nieuwbouw@puntmakelaars.nl
VORM Sales & Finance T 0186 - 618 777 I vorm.nl
3
NR. 110 | SEPTEMBER 2020 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
INHOUD Nieuws
4 DUIC in Beeld King of the Court
7 Voetgangersgebied Vier vragen over...
D
e gemeente Utrecht heeft recent besloten de uitbreiding van het voetgangersgebied in de historische binnenstad – wat dus een fiets- en autoverbod betekent – voor een langere periode in stand te houden. Het is een coronamaatregel, maar het idee voor een groter gebied in het centrum waar voetgangers de baas zijn is er al langer. Een deel van de bewoners en gebruikers voelt zich de dupe, want even overdag met je fiets door de straat fietsen kan niet meer. Al zijn er natuurlijk genoeg fietsers die maling hebben aan het verbod. Boetes worden er toch niet uitgeschreven, laat ook de gemeente weten. Er zijn ook zeker voorstanders van het uitgebreide voetgangersgebied. De gehaaste fietsers die kriskras door de mensenmassa’s rijden dragen niet altijd po-
sitief bij aan de sfeer op straat. En natuurlijk moeten we nog afstand houden tot elkaar. Al droegen de vele omleidingen, door werkzaamheden op de Voorstraat en de Lange Nieuwstraat, ook niet echt bij aan de gemoedsrust van weggebruikers in het centrum. Het is af en toe wel een zooitje. Toch moeten we samen als stad kijken wat het beste uitpakt voor Utrecht, voor de bewoners, ondernemers, dagjesmensen en winkelend publiek. In deze krant lees je er in ieder geval al meer over. Iets anders wat de stad maakt; gebouwen. Dit jaar werkt DUIC samen met de Rietveldprijs om toonaangevende projecten uit te lichten. Er kan ook gestemd worden op de DUIC publiekprijs. Allemaal even doen dus. a Robert Oosterbroek
8 Rietveldprijs
Acht projecten maken kans op deze prijs
10 Cherry Wijdenbosch
Surinaamse dame wordt zeventig
11 Utrecht volgens
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
Cultuur/Uit
LEDIG ERF
Singer-songwriter Julia Zahra
12 Utrechtse kunstenaars
Robbie Cornelissen, virtuoos met potlood en papier
12 Utrecht internationaal
Wat schrijven buitenlandse media over de stad
13 Uittips
Utrecht is constant in beweging. Er wordt
Optredens in museumtuin, literatuurfestival, Bring Your Own Beamer en meer...
Stad / Leven 14 Arjan den Boer
VSB/Fortis-gebouw in Rijnsweerd Noord
15 Puzzel
gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel
1967 2020
anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien. Ga naar DUIC.nl voor
Zoek de verschillen
meer oude en nieuwe foto’s van de stad.
Bas van Setten
Colofon
Social Media
REDACTIE Robert Oosterbroek
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer Charlie van Dijk, Ilana Noot, Marcel Gieling en Ronald Besemer
GEDELEGEERD UITGEVER Sanne Dijkgraaf, sanne@duic.nl
CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl
ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl en redactie DUIC
ADVERTEREN 030 - 740 04 44, Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Sanne Dijkgraaf, sanne@duic.nl, 06 - 28 24 65 66 Laura Peek, laura@duic.nl
UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
JOUW BEDRIJF HIER? We vonden het tijd dat de belangrijkste pagina van de krant óók advertentieplekken kreeg Vanaf nu kun jij dus ook zichtbaar zijn op pagina 3 Een plek reserveren kan al vanaf €250 Neem contact op voor meer informatie of om direct te reserveren adverteren@duic.nl
VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56
Website DUIC.nl
Facebook DUICNL
Twitter @duicnl
Instagram duic.nl
4
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
5
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC IN BEELD
Tekst: Robert Oosterbroek / Fotografie: Bas van Setten
King of the Court
N
iet alles is ineens onmogelijk door de coronamaatregelen. Zo stond het Jaarbeursplein in Utrecht in september vier dagen lang in het teken van een internationaal sportevenement. King of the Court zoals het evenement is gedoopt draait om een snelle variant van beachvolleybal. Natuurlijk waren er wel wat beperkingen, geen mensenmassa’s op de tribunes maar privÊ-skyboxen voor huishoudens. Er waren 83 van dit soort balkons, maar 425 mensen in totaal
konden kijken naar de wedstrijden. In totaal zijn er 4000 bezoekers geweest. Wel kwam ook corona hier even om de hoek kijken, twee teams moesten de competitie verlaten toen een Zwitser en Tsjech positief testten op corona. Maar dat gaf vier Nederlanders weer de ruimte om mee te mogen doen. Deze teams waren dan ook echte lucky losers, zoals directeur van King of the Court, Wilco Nijland, ze noemde. a
Advertenties
THEATER UTRECHT PRESENTEERT:
ZWARTE LENTE
een poëtische theatervoorstelling over liefdesverdriet, afscheid en het einde van de natuur. september & oktober in De Paardenkathedraal
QUAKE
Zwemmen in het weekend Voor een vaste prijs -met diplomagarantie- wordt er door Zwemschool Midden op twee locaties zwemles gegeven. Op zaterdag bij Zwemschool Midden in Helsdingen Vianen en op zondag bij de Mytylschool in Utrecht. De lessen worden gegeven in diep water met een temperatuur van 32 graden. De zwemlessen vinden voornamelijk in het weekend plaats. De ervaring leert dat kinderen in het weekend uitgerust zijn en dat heeft positieve invloed op hun prestaties en welzijn. In Vianen kan er ook op eigen gelegenheid gratis gezwommen worden. In de begingroepen zijn niet meer dan vier kinderen ingedeeld en als de situatie daarom vraagt blijft dat zo.
een energieke, muzikale (dans)voorstelling over hoe het verleden in ons doorleeft. november & december in Stadsschouwburg Utrecht
Voor informatie, check de website. www.zwemschoolmidden.nl
SFEERVOL VERGADEREN OP DE CAMPING
5,AF € 7 AL VAN GDEEL PER DA
• • • • • • • •
4 vergaderruimtes, van 2 tot 60 personen Op een unieke locatie in Utrechts nieuwste hotspot Rotsoord Altijd goed bereikbaar met trein, bus, boot, fiets of auto Flexibele catering, van drankjes tot diners Volledig gefaciliteerd met o.a. led-scherm, supersnelle WiFi en whiteboard Standaard gratis koffie, thee en water Mooi uitzicht op de Vaartsche Rijn 365 dagen per jaar, ook in de avond
DIRECT RESERVEREN? Dat kan eenvoudig online met het contactformulier op onze website of mail je wensen naar vergaderen@ganspoort.nl. Liever bellen? We zijn te bereiken via 06-14415656. Kijk voor een indruk van alle zalen en mogelijkheden op
WWW.CAMPINGGANSPOORT.NL
7
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Vier vragen over de uitbreiding van het voetgangersgebied
Tekst: Ilana Noot / Fotografie: Robert Oosterbroek
De uitbreiding van het voetgangersgebied in de Utrechtse binnenstad is een van de maatregelen tegen het coronavirus die op dit moment nog steeds geldt. Afgelopen maanden was er veel aandacht voor de maatregel. Zo waren er problemen met de bebording en zijn groepen binnenstadsbewoners ontevreden met de maatregel en met de communicatie van de gemeente. Vier vragen over de tijdelijke uitbreiding van het voetgangersgebied in de Utrechtse binnenstad.
1
Hoe ziet de uitbreiding van het voetgangersgebied er precies uit? Omdat de gemeente wil dat iedereen anderhalve meter afstand van elkaar kan houden, is het voetgangersgebied tijdelijk uitgebreid. Eerst was dat alleen op zaterdag en zondag, maar sinds 6 juli geldt de uitbreiding van het voetgangersgebied de hele week, van 10.00 tot 18.00 uur. Dat ging in het begin van de uitbreiding nog weleens mis: de verkeersborden en hekken die duidelijk maken dat fietsers af moesten stappen, stonden er ook na 18.00 uur waardoor het onduidelijk werd dat het verbod op dat moment niet gold. Het voetgangersgebied is in vier gebieden in de binnenstad uitgebreid. Het gaat om de gebieden Schoutenstraat/Neude (oostzijde), Oudkerkhof/Annastraat/Korte Minrebroederstraat (zuidzijde), Zadelstraat/Servetstraat en de Oudegracht tussen de Hamburgerbrug en Smeebrug. De gemeente adviseert mensen die niet in de binnenstad moeten zijn om via de singels te fietsen. Ook bevoorradingsverkeer krijgt tijdelijk te maken met de maatregel: vrijdag tot en met woensdag van 19.00 tot 21.00 uur is het voetgangersgebied toegankelijk voor voertuigen die moeten laden en lossen.
2
Waarom is het voetgangersgebied tijdelijk uitgebreid? De gemeente heeft het voetgangersgebied in de binnenstad sinds 27 juni tijdelijk uitgebreid, vanwege de anderhalvemetermaatregel. Het is in de binnenstad druk en voetgangers delen de schaarse ruimte in het gebied niet alleen met fietsers, maar ook met voertuigen die de bevoorrading van winkels en horeca doen. De gemeente wil dat iedereen vanwege het coronavirus goed anderhalve meter afstand kan houden en besloot daarom het voetgangersgebied uit te breiden. De uitbreiding gold in eerste instantie tot 1 september, maar inmiddels heeft de gemeente de maatregel verlengd tot 25 oktober. Volgens de gemeente blijkt uit het landelijke beeld dat mensen zich minder houden aan de RIVM-maatregelen. Om corona-uitbraken in Utrecht te voorkomen, vond de gemeente het nodig om de tijdelijke uitbreiding te
verlengen. Mogelijk wil de gemeente de uitbreiding van het voetgangersgebied na 25 oktober nog een keer verlengen. Omdat een noodmaatregel maximaal vier maanden geldig is, moet voor een tweede verlenging een zogeheten verkeersbesluit worden opgesteld. Daar wordt nu aan gewerkt, zodat de gemeente de maatregel kan verlengen ‘als de volksgezondheid hierom vraagt’. Bewoners en ondernemers kunnen tegen die tijd reageren op en bezwaar indienen tegen het verkeersbesluit. Als voor de verlenging ook nog andere verkeersbesluiten nodig zijn, kunnen betrokkenen ook daarop reageren.
3
Wat vinden de omwonenden van de uitbreiding van het voetgangersgebied? Op de uitbreiding is kritiek van binnenstadsbewoners. Anke Colijn woont aan de Oudegracht en is niet blij met de uitbreiding van het voetgangersgebied. Ze startte onder meer een petitie om de uitbreiding van het voetgangersgebied tussen de Hamburgerbrug en de Smeebrug terug te draaien. Volgens Colijn is dat deel van de binnenstad geen verblijfsgebied, maar een bewonersgebied. “Wij, de bewoners, willen zo nu en dan met onze auto bij de voordeur kunnen komen, bijvoorbeeld met zware boodschappen of als er mindervaliden op bezoek komen. We willen natuurlijk ook dat klusjesmannen en pakketbezorgers bij ons blijven komen, die moeten vaak met zware dingen sjouwen”, aldus Colijn. “De gemeente gaat wat mij betreft raar met de situatie om. Ze vergeet vaak dat dit een woongebied is.” Colijn zegt het vooral vervelend te vinden dat de gemeente niet in gesprek gaat met de bewoners. “De gemeente zegt dat er een huis-aan-huis-enquête is gedaan, maar ik weet van meer dan tachtig bewoners van de Oudegracht dat ze geen van allen een enquête hebben gehad.” Samen met andere binnenstadsbewoners en -ondernemers heeft Colijn het platform Oudegracht-Zuid opgericht. “We willen met het platform brieven sturen aan de gemeenteraad waarin we vertellen wat er in de dit deel van de stad gebeurt. We hebben de indruk dat raadsleden vaak niet goed weten wat er allemaal precies speelt in de binnenstad.” Colijn hoopt dat de gemeente met haar en andere bewoners in gesprek wil gaan. “We hebben al eens aan de gemeente voorgesteld om een werkgroep op te richten, maar vervolgens
horen we niks. We willen graag een werkgroep met evenredige vertegenwoordiging van ambtenaren en binnenstadsbewoners”, zegt ze. “We hebben de petitie met zeshonderd handtekeningen aangeboden, maar dat is natuurlijk geen overleg.” Zelf denkt Colijn overigens dat het niet moeilijk is om het probleem op te lossen. “Ik heb in genoeg middeleeuwse steden in het buitenland gezien dat er systemen zijn om voertuigen van binnenstadsbewoners wel toe te laten in de binnenstad. Je kunt digitaal registreren welke voertuigen van bewoners zijn en dus de stad in mogen. Ik hoop dat de gemeente zulke opties wil onderzoeken.”
4
Wat doet de gemeente om de gedachten over de maatregel te peilen? De gemeente heeft tussen 5 en 8 augustus in de binnenstad een onderzoek laten doen naar hoe tevreden mensen zijn met de tijdelijke uitbreiding van het voetgangersgebied. De enquête werd ingevuld door 100 bezoekers, 50 bewoners en 28 ondernemers. Het merendeel van de respondenten, 59 procent, blijkt tevreden over het instellen van een tijdelijk voetgangersgebied. 67 procent van de bewoners zegt (zeer) tevreden te zijn met het voetgangersgebied, terwijl dat onder bezoekers 57 procent is en onder ondernemers 54 procent. De respondenten die positief zijn vinden dat de maatregel rust en ruimte biedt en dat het tijdelijke voetgangersgebied mogelijk helpt bij het onder controle houden van het coronavirus. Respondenten die niet blij zijn met de maatregel geven aan dat ze het vervelend vinden dat ze om moeten fietsen of verder moeten lopen om te parkeren. Enkele ondernemers geven aan dat ze klandizie mislopen en dat de maatregel zorgt voor problemen met laden en lossen. Ook uit het onderzoek blijkt dat sommige bewoners ontevreden zijn omdat ze niet bij de besluitvorming zoudenworden betrokken. Volgens een woordvoerder van de gemeente Utrecht worden de resultaten van de enquête, twee schouwen en ook de petitie van Anke Colijn meegenomen in de afweging over een eventuele verlenging van de maatregel. a
8
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Deze acht Utrechtse projecten maken kans op de Rietveldprijs In 2020 wordt voor de 16e keer de Rietveldprijs uitgereikt. De prijs die is vernoemd naar architect en meubelmaker Gerrit Rietveld wordt tweejaarlijks toegekend aan een architectonisch, stedenbouwkundig of landschappelijk project in Utrecht. Daarbij telt de kwaliteit van het ontwerp, maar ook de bijdrage die het project levert aan de stad. Wat wordt de opvolger van de Werkspoorkathedraal, de laatste prijswinnaar in 2017? Er zijn acht genomineerden, er is een juryprijs en een DUIC publieksprijs.
1
Hof van Cartesius, Vlampijpstraat
Charlotte Ernst i.s.m. RHAW architecture, Dynamo, Flux, Uitvindersgilde en Archifré
I
n het Werkspoorkwartier biedt het Hof van Cartesius werkplekken aan creatieve en duurzame ondernemers. De circulair gebouwde paviljoens liggen als een hofje rondom een publieke binnentuin. Bij circulair bouwen met restmaterialen is vooraf minder duidelijk hoe het eindresultaat eruit zal zien. Ook is de rol van de architect anders. De gebruikers zijn zelf verantwoordelijk voor de gevelinvulling, onder regie van de architect: “Het is een lappendeken van vormen en materialen, maar die heeft wel structuur en de vlakverdeling klopt met de ruimte ernaast. Als een soort quilt.” Ondanks het diverse materiaalgebruik — van bamboe tot moutzakken — vormen de paviljoens een eenheid. Zo hebben alle ruimtes een transparante gevel aan de zijde van de binnentuin. Het Hof van Cartesius dient als proeftuin voor de circulaire economie en voor een andere manier van gebiedsontwikkeling.
2
Patiowoning, Ridderhofstad
Marcel Martensen Architect BNA BNI
I
n het historische centrum van Utrecht staat een bouwwerk waaraan door de eeuwen heen veel is verbouwd. Zo was een reeks met elkaar vergroeide ruimtes ontstaan zonder duidelijke samenhang. Het historisch erfgoed was ondergesneeuwd en de binnentuin overdekt, waardoor daglicht ontbrak. Bij de transformatie tot patiowoning is een substantieel deel gesloopt. De historische onderdelen zijn vrijgemaakt en waar mogelijk gerestaureerd. Na verwijdering van de overkapping beschikt het gebouw weer over een binnentuin. Zo konden veel ruimtes glazen gevels krijgen en is het een lichte woning geworden. Door het terughoudende karakter schikt de patiowoning zich op natuurlijke wijze in het historische weefsel van de stad.
3
Fietsenstalling, Stationsplein
Ector Hoogstad Architecten
D
e grootste fietsenstalling ter wereld maakt deel uit van de herontwikkeling van het stationsgebied. Ector Hoogstad Architecten ontwierp ook het bollendak dat het vernieuwde Utrecht Centraal verbindt met het stadscentrum. Onder het verhoogde plein draagt de drie verdiepingen tellende fietsenstalling bij aan de toekomst van duurzame mobiliteit. De stalling voor 12.500 fietsen heeft directe ondergrondse verbindingen met de treinperrons en zorgt bovendien voor een bijzondere fietservaring.
4
Superlofts Blok Y Veemarkt, Sartreweg
Marc Koehler Architects
H
et gebouw herbergt dertig ‘Superlofts’ in vijf formaten en prijsklassen, met als resultaat een grote diversiteit aan woningen en bewoners. Het ‘open’ gebouw van vijf verdiepingen bestaat uit een vast betonskelet met daarbinnen lofts die de bewoners zelfstandig konden invullen. Geen twee appartementen zijn hetzelfde, want de eigenaren kregen niet alleen de vrijheid om de ruimte zelf in te delen of een bestaande plattegrond aan te passen, maar ook om de buitengevel te bepalen. Het samenspel van het vaste betonskelet met de maatwerkgevels levert een stoer maar dynamisch gebouw op. De verschillende entrees, balkons en raampartijen geven het geheel een levendig aanzien.
9
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
5
Anatomiegebouw, Bekkerstraat
Marcel Martensen Architect BNA BNI
H
et imposante Anatomiegebouw uit 1921 maakte deel uit van de faculteit Diergeneeskunde. Architect Joseph Crouwel ontwierp het gebouw tegelijk met het postkantoor aan de Neude in de stijl van de Amsterdamse School. Na vertrek van Diergeneeskunde raakte het gebouw in mindere staat. Een nieuwe eigenaar heeft het laten renoveren en restaureren met gevoel voor het oorspronkelijke ontwerp. Het Anatomiegebouw heeft deels z’n oorspronkelijke functie terug voor nascholing en workshops. De centrale hal is weer een kloppend hart en het Anatomisch Theater en de Snijzaal zijn met moderne middelen hersteld. In de zijvleugels zijn appartementen gerealiseerd zonder het gebouw noemenswaardig te belasten.
6
Kubuseiland Terwijde, Sigmund Rombergstraat
BFAS/Stefan Bödecker
H
et iconische Rietveld Schröderhuis vormde de inspiratiebron voor Kubuseiland. De architectuur van de huizen is zo vrij mogelijk gehouden met slechts enkele spelregels, zoals een vierkant hoofdvolume van 10 x 10 x 10 meter of een variant daarvan (met 9 of 7 meter). De kubusvorm heeft in de meeste gevallen geleid tot interne ruimtelijke oplossingen in de vorm van vides, split-levels of dubbelhoge ruimtes. Belangrijk is ook het landschapsontwerp. Zorgvuldig gekozen boomsoorten, heesters en bloemen geven het eiland een bijzondere sfeer. Centraal ligt een grote gemeenschappelijke ruimte die wordt beheerd door de eilanders.
7
Overkapping busstation Leidsche Rijn Centrum
Annebregje Snijders
B
ovenop de tunnelbak van de A2 bij Leidsche Rijn Centrum moest een busstation komen. Ondanks de beperking van de maximale belasting is er toch een overkapping ontworpen die past in de stedelijke context. Op de kop van het Berlijnplein dient het busstation als afsluiting van de grote open ruimte. De overkapping staat aan de diagonale as van de Parijsboulevard. In de constructie van staal en doek komen schoonheid en techniek samen. Aan tien kolommen van 15 meter hoog hangt een samengesteld driehoekig stalen frame, waartussen het doek is gespannen. Het effect doet denken aan een kathedraal. De kabels, stangen, goten en lijsten verrijken het beeld en fungeren zo als ornamenten.
8
CPO Kavel A Veemarkt, Sartreweg/Livarstraat
CC-STUDIO
C
PO staat voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Op het Veemarktterrein zijn verschillende kavels ingevuld door groepen bewoners die samen met architecten de eigen woonomgeving hebben ontworpen. Het project Kavel A is een verzameling van veertien energiezuinige huizen rondom een gezamenlijke binnentuin, met daaronder een parkeergarage. Achter een witgepleisterde gevel komen verschillende woondromen samen in een complex dat groei, verandering en eigen indeling als uitgangspunt heeft.
Wil je graag stemmen op een van de projecten? Maak dan gebruik van de QR-code. Het project met de meeste stemmen wint de DUIC Publieksprijs, die in november tegelijk met de juryprijs zal worden uitgereikt.
10
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
De Utrechtse ‘dame uit Suriname’ wordt zeventig Het is 1983 en Nederlandstalige popmuziek begint aan een opmars. De Utrechtse Cherry maakt met ‘Dame uit Suriname’ een klassieker. “Dat liedje was als een grapje bedoeld”, zegt Cherry nu. Toch vlogen er kort daarna stenen door haar ramen, en op straat kreeg ze verwensingen te horen. Cherry Wijdenbosch (1951) wordt volgend jaar zeventig en is nog steeds actief in Utrecht. Haar muzikale betekenis wordt binnenkort geboekstaafd. Tekst: Ronald Besemer / Fotografie: Renate Beense
C
herry Wijdenbosch en de band Braak, waar zij deel van uitmaakte, waren belangrijk voor de ontwikkeling van het Nederlandstalige protestlied. In november publiceert de Utrechtse onderzoeker Laurens Ham een boek over deze protestliederen en de rol van Cherry en Braak. Popgroep Braak deed ertoe in die jaren. “Misschien waren wij wel de eerste Nederlandstalige rockband,” denkt Cherry. De elpee ‘Suite voor een hypochonder’ uit 1980 geldt als hun meesterstuk. In het boek van Ham lees je over die wilde jaren in Utrecht waarin het tijdelijke Tivoli-gebouw aan het Lepelenburg af brandde en Braak optrad bij manifestaties in Amsterdam en Utrecht. Dame uit Suriname Eind 1981 stapten Cherry en componist en haar levenspartner Simon Been uit Braak. Ze gooiden het over een andere boeg. Met synthesizers en lichtvoetige liedjes die Cherry jazzy en een tikje uitdagend zong. ‘Vang me’ werd een hit in 1982 en een jaar later kwam
de single ‘Dame uit Suriname’ uit. Geschreven door Simon en licht flirtend door Cherry gezongen tegen een blanke man ‘met zwart geld op de bank’. Cherry: “Het woord blank neem ik nu niet meer in de mond. Ik zeg: wit. Blank suggereert iets edels, dat is not done.” Maar verder heeft de kwieke dame geen spijt. Sommige tijdgenoten konden niet lachen om de plagerige ironie van het liedje. “Ik woonde toen op de Springweg en er waren al keien door mijn raam gegaan. Zie ik een paar jongens aan komen lopen. Ze hadden het over mij. Vlak bij mij zegt de dichtstbijzijnde ineens: kutwijf! Later beet iemand me toe: ‘ik heb helemaal geen zwart geld op de bank!’ Zo ging dat, mensen namen het liedje nogal serieus.” Politiek Is Cherry #blacklivesmatter avant la lettre? “O mijn hemel nee,” zegt ze, “ben ik een voorloper?” Ze komt uit een andere tijd, benadrukt ze. Zie de humor in het liedje (‘Nee dank u, ik houd niet van bananen’). Zoals Ham
uitlegt in zijn boek waren Braak en Cherry tegelijkertijd maatschappijkritisch en ironisch, zodat je nooit precies weet met wie er de draak wordt gestoken. Die houding bevalt Cherry nog steeds. Toch heeft ze het later wel echt in de lokale politiek geprobeerd. “Niet bij de SP hoor, wat blijkbaar op internet staat. Maar bij de partij Luis in de Pels van Kees van Oosten. De vrouw van Kees is een vriendin van Simon. Toen Kees meedeed aan de gemeenteraadsverkiezingen vroeg hij mij als lijstduwer. Als ik jou kan helpen doe ik het, zei ik. Maar we hebben het net niet gehaald.” Koningin Cherry is familie van oud-president Jules Wijdenbosch uit Suriname maar ze zag hem nooit. De dame uit Suriname bekende al vroeg dat ze nooit in dat land is geweest. “Dit werd als verraad gezien. Ik zei destijds maar sorry toen ik het bekendmaakte”. Cherry is in Jakarta geboren uit een Indische moeder en een Surinaamse vader. Haar moeder was niet zo’n liefhebber van Surinamers, op haar charmante vader na, dus dat land speelde helemaal geen grote rol in Cherry’s leven. Maar door haar klassieke liedje wordt ze er nog regelmatig aan herinnerd. “Waar ik ook kom in Utrecht, alle Surinamers kennen mij. Dan loop ik over de Amsterdamsestraatweg en roept iemand: ‘Sjerrie, DAME UIT SURINAME’”. Grinnikend: “Dan voel ik me echt de koningin.” Oudaen Na Braak en haar vroege hits heeft Cherry haar carrière vervolgd. Dat leidde uiteindelijk tot de fraaie cd ‘Niet ik’ uit 1999 en een samenwerking met Stef Bos. Cherry: “Stef zingt twee nummers op de plaat en heeft er ook een geschreven. We hebben een tournee door Nederland en België gedaan. Stef, Simon en ik. Twee stemmen één piano, zo heette die tour. Dat was heel leuk maar daarna is ons contact met Stef verwaterd, hij ging naar Zuid -Afrika.” Cherry nam nadien muziek op met gitarist en producer Matthijs Spek. Wat niet leidde tot nieuw plaatwerk. Want Cherry was en is kritisch en legt de lat hoog. “We speelden in 2008 een paar keer in dat mooie zaaltje in Kasteel Oudaen. Na de zomer heeft Matthijs zelfstandig onze opnamen gemixt. Zonder mijn toestemming. Ik vond niet alles oké. Dan haak ik af. Jaren later heeft hij de tracks die ik wel goed vond op YouTube gezet en inmiddels is onze relatie genormaliseerd.” Midsomer Murders Dat streven naar perfectie huldigt Cherry tot op de dag van vandaag. En omdat muziek maken voor haar uiteindelijk een serieuze zaak is, doet ze daar niet meer aan. “Met een orkest zingen zoals ik deed met het Metropole Orkest zou ik nog wel kunnen. Maar ik wil niet meer repeteren en helemaal niet met een band rondsjouwen door het land.” Het zijn niet volwassenen maar kinderen die, na Cherry’s pensioen, kunnen genieten van haar zangkunst. Tegenwoordig is zij schoolbegeleider op de Ludgerschool in Zuilen en zingt ze met en voor de kinderen in de onderbouw. “Toen corona uitbrak en de school sloot,
heb ik thuis een liedje opgenomen naar een deuntje uit de tv-serie Midsomer Murders. Ik heb er een Nederlandse tekst op gemaakt. Ik heb het thuis opgenomen en online met de kinderen gedeeld. Ze waren er weg van.” Schrijven Tegenwoordig schrijft Cherry korte teksten over dingen die ze meemaakt. Deze miniatuurtjes stuurt ze naar een kleine groep volgers. “Ik heb ontdekt dat ik schrijven echt leuk vind. Dat wist ik eigenlijk al door mijn liedjes. Eerst schreef ik over wat ik meemaakte in de klas. Van lieverlee ging ik opschrijven wat ik buiten de klas meemaakte. Gewoon op straat. Allerlei rare dingen die mij overkomen. Maar over school en de kinderen mag ik niet schrijven. Daarvoor moet je namelijk alle ouders en betrokkenen om toestemming vragen. Daar heb ik geen zin in. Jammer, want er was wel belangstelling. Ik ben gevraagd om columns over school te schrijven. Ik houd het nu klein bij mijn dierbare groep van vaste lezers.” a Een andere versie van dit artikel verschijnt in het magazine Zuilen Deelt. Het boek ‘Op de vuist’ over Nederlandstalige protestliedjes van Laurens Ham verschijnt in november bij uitgeverij Ambo|Anthos.
11
NR. 110 | SEPTEMBER 2020
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UTRECHT VOLGENS SINGER-SONGWRITER JULIA ZAHRA
Julia Zahra (25) won op haar achttiende het vierde seizoen van The Voice of Holland. Daarna deed ze mee aan het programma Beste Zangers. Daar maakte ze grote indruk met haar versie van Just an illusion van BZN. Niet alleen in Nederland werd het nummer populair, maar onder meer ook in Fiji, Australië en Nieuw-Zeeland, waar ze uiteindelijk ook twee maanden tourde. Daarna bracht ze een paar EP’s uit en deed twee succesvolle clubtours door Nederland. Op dit moment worden de puntjes op de i gezet van haar album Remedy. Ook bracht ze een nieuwe single uit: Tired. We vroegen Julia hoe ze ooit begon met muziek maken en wat haar mooiste herinnering is aan Utrecht. Tekst: Bo Steehouwer Waar gaat Tired over? “Ik schreef het ongeveer een jaar geleden. Het was een schoolopdracht: sinds vorig jaar ga ik weer naar school. Ik schreef over persoonlijke struggles die me moe maakten. Het zijn van die patronen die je herkent en je ontzettend kunnen tegenwerken. Toen kwam de Black Lives Matter-beweging (BLM) echt op gang. We zaten midden in de opnames van mijn nieuwe album en ik was ook nog met Tired bezig. Het werd me duidelijk dat een van die struggles mijn huidskleur is. Ook in mijn dagelijks leven heb ik daar negatieve ervaringen mee.”
“Sinds corona let ik braaf op de pijlen die op de grond aangeven waar je de winkel mag betreden, dan wel verlaten. Het gros van de klanten houdt zich daar niet aan en ik moet me enorm inhouden om niet als een soort politievrouw met m’n vinger naar beneden te wijzen inclusief corrigerende tik. Toen ik de AH verliet en van 20 graden (vanwege de airco) tegen de muur van 30 graden hitte aanliep, zag ik uit m’n ooghoek een zwarte jongen die er overduidelijk niet goed aan toe was. Hij was uitsluitend gefixeerd op te stelen objecten en niet op andere stoepgebruikers. Triest eigenlijk, de staat waarin hij verkeerde. Toen zag hij een fiets, tegelijkertijd met mij, en ik constateerde meteen dat die fiets op slot stond. Niettemin begon hij aan ’t slot te rukken om ’t even later op te geven. Met open mond zat ik een en ander te bekijken. Een jong stel passeerde me; zij hadden ’t ook gezien. Zagen jullie dat? vroeg ik overbodig. Jaa natuurlijk, zei de jongen met een scheve glimlach, en hij schokschouderde zo van, ach ja, wat doe je d’r aan...? Niets natuurlijk, totdat de dief een ander beroep kiest. Thuisgekomen zat poes Sofie me op te wachten. Eén minuut voor vertrek had ze droge brokjes gehad, desalniettemin leidde ze me naar haar etensbakje en keek me charmant aan: doe ’t daar maar in, dan weet je waar ’t de volgende keer weer in moet... Sommige dingen veranderen nooit.” Cherry Wijdenbosch
Afgelopen zomer zat je voor het eerst aan een talkshowtafel, bij Margriet van der Linden. Het ging toen over BLM. Waarom wilde je dat graag doen? “Het was enorm spannend: ik ben voor tv nog nooit zo zenuwachtig geweest. Het is belangrijk om aan te geven waar je staat in plaats van je stilletjes vooruit te bewegen, helemaal bij zo’n beladen onderwerp. En je moet in ieder geval openstaan voor gesprekken en discussies. Ik wil graag laten zien dat ik er mee bezig ben en mijn perspectief delen. Iedereen mag mij vragen stellen. Het is belangrijk om hierover te praten, ook met andere getinte mensen. Ik ben zelf opgegroeid in een witte omgeving. Het is heel fijn om nu ervaringen te delen.” Begin september trad je voor het eerst sinds lange tijd weer op. Hoe was dat? “Dat was even wennen, maar vooral echt heel erg leuk. Ik haal er veel uit om met mensen te connecten als ik speel en hun reacties op de muziek te zien. Het had me niet uitgemaakt als er maar twee mensen stonden. Het was te gek. En het was op een bijzondere plek: in het Vondelpark Openluchttheater.” Hoe ben je begonnen met muziek maken? “Samen met mijn broer en de buurjongen hadden we een bandje. Ik was een jaar of negen. Na een jaar of vijf stopten we ermee. Ik wilde wel graag muziek blijven maken en pakte de gitaar uit de hoek van onze woonkamer. Niemand gebruikte die ooit. Via YouTube leerde ik mezelf akkoordjes. Elke dag speelde ik uren. Zo bouwde ik een repertoire op en ging ik in kleine kroegjes spelen. Ik keek niet ver vooruit, maar wist
wel al dat ik graag naar het Conservatorium wilde.” Wat kunnen we van je nieuwe album verwachten? “Het zijn eerlijke en persoonlijke songs. Ik ben bezig geweest met persoonlijke ontwikkeling. Dat hoor je ook wel terug. Dit is het eerste grote project dat als helemaal van mij voelt. Dat voelt erg goed. Begin volgend jaar komt het uit.” Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht? “Ik kom hier sinds het einde van de middelbare school, sinds mijn zestiende ongeveer. Ik heb hier nieuwe ervaringen opgedaan, herinneringen en heel veel vrienden gemaakt. Ik heb hier al mijn ‘firsts’ gehad. Mijn eerste vriendinnetje woonde in Utrecht en ik ging bijvoorbeeld voor het eerst naar een gayfeest in Utrecht. PANN was erg populair voor alle zestienjarigen die net om het hoekje van de kast kwamen kijken. Mijn eerste keer bij een PANN-feest was in de Stairway. Dat was helemaal hot en happening voor de jonge gays. Waar kom je tot rust in Utrecht? “Bij de Maarsseveense Plassen net buiten de stad. Daar ben ik vaak met vrienden te vinden om lekker te hangen. Het is er stil en je kan er lekker niks doen. Ik zwem er ook vaak of fiets er een rondje omheen.” Wat is je lievelingsplek in Utrecht? “Ik ben de afgelopen tijd veel met mijn vriendin gaan fietsen, longboarden of een stukje gaan lopen. Ik heb de singel ontdekt: het hele rondje maken en weer uitkomen bij ons huis. Ik ben de singel meer gaan waarderen. Je kunt er ook rustig aan het water zitten.” En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht? “Ik kom er nu wat minder, maar dat is bij Café Voortuin. Daar kom ik altijd wel bekende tegen. Ook bij Café de Zaak kan je goed neerploffen en lekker je eigen eten meenemen.” Utrecht is… “… heel veel herinneringen.”
a
12
NR. 110 | SEPTEMBER 2020 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Robbie Cornelissen, virtuoos met potlood en papier Utrecht kent vele kunstenaars. Kunstkenner en auteur Marcel Gieling heeft jarenlang een kunsthandel gehad in Utrecht en schrijft voor DUIC-portretten over deze makers.
De tekeningen van deze Utrechtse kunstenaar zijn jammer genoeg niet vaak in Utrecht te bewonderen. Veel vaker wordt hij, door onder andere, buitenlandse musea gevraagd zijn werk daar te exposeren. Dat is geen wonder, want zijn tekenwerk heeft een internationale allure.
R
obbie Cornelissen wordt in 1954 in Utrecht geboren. Hij is het derde kind in een gezin met zes kinderen. Zijn vader is zakenman. Kunst is geen gespreksonderwerp in huize Cornelissen. Waar zijn onmiskenbaar artistieke talenten een oorsprong vinden is onduidelijk. Na zijn middelbare schoolopleiding verloopt zijn carrière aanvankelijk nogal grillig. Die begint met een studie biologie-ecologie waarna hij een aanstelling krijgt als docent aan een school in Zoetermeer. In diezelfde periode (1982-1984) neemt hij les aan de Vrije Academie in Den Haag waar modeltekenen zijn hoofdvak is. Hij weet dan zeker dat hij zich verder als kunstenaar wil ontwikkelen. Hij neemt ontslag bij de school om een studie aan de Rietveld Academie in Amsterdam te gaan volgen die hij in 1987 met succes afrondt. Op de academie valt zijn tekenwerk op. Zijn tekeningen zijn vernieuwend, niet alleen door onderwerp, maar ook omdat hij op zeer groot papierformaat durft te teke-
nen. Hij krijgt de eerste uitnodigingen om te exposeren. Zijn ontwikkeling als kunstenaar raakt in een stroomversnelling, maar blijkbaar gaat het allemaal iets te snel. Min of meer gedwongen door onbehagen neemt hij een jaar rust waarin nieuwe perspectieven zich openen. Het brengt hem in contact met zijn innerlijk. Hij voelt dat hij zijn hart en (teken) hand moet volgen. Langzaam vindt hij zijn energie terug en gaat weer tekenen. Eerst op klein formaat, maar al snel worden zijn tekeningen weer groter. Galeries staan in de rij om zijn werk te exposeren en hij ontvangt subsidies om zich als kunstenaar verder te ontwikkelen. Hij zegt daar zelf over: “Ik heb geluk gehad, ik heb subsidies gekregen en de juiste mensen ontmoet die mijn kunst waardeerden. Dat is niet iedere kunstenaar gegeven.” Robbie Cornelissen is nu in 2020 een internationaal bekende kunstenaar. Zijn werk is getoond in veel musea. Tentoonstel-
INTERNATIONAAL UTRECHT
lingen, niet alleen in Nederland maar ook buiten onze grenzen. Onder andere in Canada, Frankrijk, Italië, New York en in 2018 in zijn geboortestad, het Centraal Museum in Utrecht. Bij deze tentoonstelling werden zijn tekeningen aangevuld met door hem gemaakte animaties. Tussen al zijn activiteiten door heeft Cornelissen zich ook ontwikkeld tot filmer. Hij maakt animaties van zijn eigen tekeningen waarin ruimte een grote rol speelt. Cornelissen: “De toeschouwer moet het gevoel krijgen dat men erin kan stappen. Dat gevoel wordt gevoed door minutieus getekende details, hoe meer je kijkt hoe meer je ziet. Of, zoals Johan Cruyff het zei, ‘Je ziet het pas als je het door hebt’.” In 2019 maakt hij op uitnodiging van Galerie Ayumi in Tokio een reis naar Japan waar hij zijn werk exposeert. Vervolgens verblijft hij daar drie maanden als artist in recidence. Al voor zijn vertrek naar Japan experimenteert hij met grafietpoeder als medium. Dit experiment zet Cornelissen in Tokio door.
KENNER TIPT
Utrechts wiskunde-onderzoek maakt de tongen los in Duitsland Utrecht komt regelmatig in het nieuws in het buitenland. Natuurlijk vanwege onze fietscultuur maar dat is niet de enige reden In deze rubriek kijken we over de grenzen naar Utrecht.
Op A4 en A3 papier wrijft hij het poeder in waardoor er abstracte vlakken ontstaan met talloze tinten grijs en zwart. Met de ontstane tekeningen stelt hij rechthoekige composities samen. De tekeningen plaatst hij horizontaal of verticaal, waarbij het verschil in beleving verrast. Het bijna spiegelende grafiet toont vooral bij daglicht een boeket aan wisselende kleurnuances. Als Cornelissen terugkomt in Nederland is het land in lockdown. Van exposeren is geen sprake. Hij maakt van deze periode gebruik om een kunstenaarsboek in eigen beheer te maken. Nu de lockdown is versoepeld, is er ook weer ruimte op te exposeren en dat doet hij op dit moment bij Kunstruimte Kuub in de Pieterstraat 3 in Utrecht. Tot en met 11 oktober zijn daar zijn fabelachtige tekeningen te bewonderen. Robbie Cornelissen laat in alle toonaarden zien wat er met een simpel potlood kan ontstaan. a
Jolanda Schouten (beeldend kunstenaar, docent HKU)
Movement Exposed/ Safe Piece Movement Exposed Gallery Space is een jonge galerie op het snijvlak van performing arts en media. In december, kort voor de lockdown, opende zij haar deuren. Een aanwinst voor de stad waar de interdisciplinaire verbinding tussen performance, dans en beeldende kunst een plek heeft. Marcelle Schots, schrijver/criticus met een achtergrond in de (internationale)danswereld en Rosa Lommen, verantwoordelijk voor de productie, koppelen in de galerie dans en interdisciplinaire media aan elkaar. En daar is veel belangstelling voor vanuit (jonge) kunstenaars en studenten. Safe Piece is de film van kunstenaar Isabelle Vigier die een nieuwe stap in het werk van danseres/ choreograaf Valentina Campora na de geboorte
E
en onderzoek van hoogleraar Paul Drijvers van het Utrechtse Freudenthal Instituut heeft in Duitsland geleid tot discussie. Het onderzoek is nog niet officieel gepubliceerd, maar het Duitse weekblad Die Zeit besloot er toch al aandacht aan te besteden. In de studie wordt gekeken hoe middelbare scholen in Nederland, Vlaanderen en Duitsland om zijn gegaan met lesgeven toen de scholen vanwege het coronavirus gesloten waren. Het Duitse wiskundeonderwijs komt er niet goed vanaf en dat vond Die Zeit reden om de bevindingen onder de loep te nemen. 31 procent van de Duitse wiskundedocenten zegt namelijk tijdens de sluiting van de scholen nooit een programma voor videobellen te hebben gebruikt, terwijl dat
van haar eerste kind op een zeer aandachtige
in Nederland en Vlaanderen slechts 7 procent is. Die Zeit schrijft dan ook dat het Duitse wiskundeonderwijs ‘ver achterloopt op andere landen’ De Utrechtse hoofdonderzoeker Paul Drijvers is verrast door de buitenlandse media-aandacht. Zo is te lezen op we de website van de Universiteit Utrecht:. “Het is natuurlijk mooi als onderzoek direct impact heeft. Maar in dit geval had ik het niet verwacht”, vertelt hij. “De pandemie haalde wiskundedocenten noodgedwongen uit hun comfortzone en ik vond het interessant om te kijken hoe ze daar mee om gingen. Ik had helemaal niet nagedacht over verschillen tussen landen. Gemakshalve ga je er vanuit dat het overal hetzelfde is.”
manier vastgelegde op film en in foto’s. De installatie in de galerie neemt ons mee naar de intieme setting van de studio. Samen met het geluid van vader en gitarist Andy Ex en de camera van Isabelle ontrolt zich een ontroerend en beeldschoon spel waarin het kindje de leidraad is van de bewegingen van de danseres. Het lichaam van een vrouw die een kind heeft gebaard ondergaat een transformatie. Het lichaam is in dans het basismateriaal. Het moederschap is een moment van transformatie waarin één ineens twee is geworden tot de dood hen zal scheiden. Dat moment is universeel. En het kaart tegelijk iets wezenlijks aan over de schoonheid én de frictie van het kunstenaar-en moederschap in de kunstwereld van onze maatschappij. Een aanrader in deze voor mij laatste kennerstip. Voor uw aandacht wil ik u hartelijk danken. En nu voor mij húp naar het atelier!
Wat? Waar? Wanneer? Web?
Safe Piece, Movement Exposed Gallery Space, Buurkerkhof 7, Utrecht t/m 31 okt woe-za 14 – 18 uur movementexposed.com/gallery-space
13
NR. 110 | SEPTEMBER 2020 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Bring Your Own Beamer
Tussen je oren Tekst en fotografie: Charlie van Dijk
Waar: Verschillende plaatsen in Utrecht Wanneer: 26 september Prijs: Gratis
Bring Your Own Beamer (of in het kort: BYOB) bestaat 10 jaar. Om die reden pakt de organisatie het dit jaar extra groot aan. Verschillende projecties, installaties en performances zijn verspreid door Utrecht te vinden. Ze zijn allemaal te bezoeken als onderdeel van een looproute. Zoals de naam al aangeeft: Als jij kunstenaar bent met visuele content, of je in het bezit bent van een gebouw dat als projectiescherm kan worden ingezet, dan kan jij ook meedoen aan BYOB. Aanmelden kan via de website.
Pluk de Nacht Waar: Peron-E. Wanneer: 30 september – 2 oktober Prijs: Stoelen kosten 6 euro
WIE BEN JE? Erik van Dongen (47) – Grafisch ontwerper WAT LUISTER JE? Solitary Daze van Maceo Plex “Dit is lekker dansbare muziek. Ik houd van techno, met dit zonnige weer. In mijn ideale zomer ga ik regelmatig op de zondagmiddag lekker in het park dansen met vrienden en vriendinnen. Of met een biertje op een festival staan. Een nacht doorhalen of op maandag brak aan het werk gaan, kan dan wel eens voorkomen. Dat doen ook mensen van mijn leeftijd.”
International Literature Festival Utrecht Waar: TivoliVredenburg Wanneer: 25 september – 3 oktober Prijs: Wisselend
Pluk de Nacht laat ook deze zomer in Utrecht een mooie selectie films zien, van nog niet eerder vertoonde arthouse tot animatie. Anders dan normaal, want dit jaar is er geen openluchtfestival. De filmvertoningen verplaatsen zich deze zomer naar Peron-E., een oude treinloods aan de Concordiastraat. Voor het programma en meer informatie kan je terecht op de website.
It’s a jungle Waar: Moving Gallery Wanneer: Zaterdagen en zondagen tot en met 4 oktober Prijs: Gratis
Hét festival voor iedereen die zichzelf een lezer noemt komt naar Utrecht. Twee weken lang organiseert het festival een hoeveelheid aan verschillende evenementen op meerdere plekken in de stad. Deze evenementen brengen nieuwe en oude poëzie en literatuur samen. Natuurlijk komen er bekende namen voorbij, maar het podium is vooral voor de jonge en nieuwe schrijftalenten.
Centraal Live! – Muziek in de museumtuin Waar: Tuin van Centraal Museum Wanneer: 19 en 26 september en 3 oktober Prijs: 20 euro In de tuin van het museum vindt een driedelige reeks zaterdagavondconcerten plaats. Intiem maar op anderhalve meter afstand genieten van jazz, zang en poëzie. Zo komt Ingmar Heytze zijn gedichten voordragen, komt Shirma Rouse met haar soulvolle en rijke stemgeluid zingen en speelt Henk Kraaijeveld Band prachtige jazz.
KENNER TIPT WIE ZIJN JULLIE? Sandrine Holbecq (20) & Roelof ter Poorten (24) – Beiden Student Docent Muziek WAT LUISTEREN JULLIE? Blue Skies van Ella Fitzgerald Sandrine: “Ik vind jazz erg mooi om naar te luisteren, dus Ella, maar ook Billie Holiday vind ik erg mooi. Blue Skies vind ik mooi omdat er lekker veel improvisatie in zit en het heeft een goed akkoordenschema.” Roelof: “Eens! Ik vind jazz ook erg mooi, maar ik luister echt van alles wat, eigenlijk. Sinds kort speel ik basgitaar in een bandje. Daarvoor luister ik ook veel, bijvoorbeeld Doe Maar.
Filmdeskundige Vincent Brons
Un Fils Een familieweekend in het zuiden van Tunesië verandert in een complex familiedrama in Un Fils, het veelbelovende debuut van de Tunesische regisseur Mehdi M. Barsaoui. Een vader, moeder en hun 11-jarige zoon vormen een modern en rijk gezin. Onderweg naar hun vakantiebestemming worden zij in de woestijn overvallen door een groep rebellen die hun auto onder vuur neemt. Ze lijken te ontkomen, maar snel blijkt hun zoon geraakt te zijn door een kogel. Als in het ziekenhuis blijkt dat hij een levertransplantatie nodig heeft om te overleven, komt er een schokkend geheim boven water dat de hele familie ontregelt. Hoofdrolspeler Sami Bouajila, winnaar Beste Acteur Cannes 2006, levert wederom een prachtige acteerprestatie af als vader die zich verhoudt tot kwetsbare vragen over vaderschap, mannelijkheid en ego. Barsaoui weet treffend complexe emoties in dit drama vast te leggen bovenop een boeiende sociale en politieke context. Deze subtiele gelaagdheid smaakt naar meer. Wat? Wanneer? Waar? Web:
Un Fils Vanaf 17 september te zien Louis Hartlooper Complex & Springhaver www.hartlooper.nl
Zeven kunstenaars hebben zich laten inspireren door de wildernis in de stad en creëren een letterlijke urban jungle, naar een idee van Jolanda Schouten, en verder met Melanie Bosboom, Reinier Lagendijk, Shirley Welten, Solar Infusion, Wild Ei en Anke Roder.
14
NR. 110 | SEPTEMBER 2020 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
NIEUWE MONUMENTEN: 1970 – 2020
VSB/Fortis-gebouw in Rijnsweerd Noord Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Het Utrechts Archief / Provincie Utrecht team media
Als symbool voor de deregulering van de financiële sector in de jaren negentig, verrees het nieuwe hoofdkantoor van de VSB-bank aan de Archimedeslaan. Met 85 meter hoogte domineert het de skyline van Utrecht-Oost. Net als bij de Toren van Babel kwam hoogmoed voor de val. Fortis (zoals de bankgroep inmiddels heette) ging ten onder tijdens de financiële crisis van 2008. Het gebouw bleef echter stevig staan en werd omgevormd tot Provinciehuis.
I
n 1990 wilde verzekeringsmaatschappij AMEV fuseren met de VSB-bank (Verenigde Spaarbank, “de spaarbank met de S”). Zo”n fusie tussen bank en verzekeraar was niet toegestaan, maar minister Gerrit Zalm paste daartoe graag de wet aan. Deregulering was destijds het devies. Omdat er op het terrein van het AMEV-huis in Rijnsweerd (het tegenwoordige hoofdkantoor van a.s.r verzekeringen) nog veel ruimte beschikbaar was, besloot men het nieuwe VSB-hoofdkantoor naast dat van AMEV te bouwen. Vier architectenbureaus kregen de opdracht om een ontwerp te maken. Het plan van Van Mourik Vermeulen architecten werd gekozen omdat het een geheel ondergrondse parkeeroplossing omvatte. Toen echter de bouwkosten hoger uitvielen dan verwacht, werd de parkeergarage uiteindelijk maar één laag diep met aanvullende parkeerruimte op de dakplaat. De bouw van het complex startte in 1993 en het kwam in 1995 gereed. Projectarchitect was Peter
Vermeulen (1948), de compagnon van Dick van Mourik (1921-2018), oprichter van het architectenbureau. Van Mourik staat officieel niet vermeld als architect van het VSB-gebouw. “Hij was daar echt wel bij betrokken hoor”, volgens zijn opvolger Jasper Spigt. “Hij gaf anderen de ruimte en stond daar zelf als een soort dirigent boven”. Andere gebouwen van Van Mourik en compagnons waren het IBM-complex in Uithoorn (1959), het CBS in Voorburg (1974), het AMC in Amsterdam (1981) en de dr. Anton Philipszaal (1987) in Den Haag. Driedelig Het VSB-hoofdkantoor bestaat uit drie bouwdelen, die duidelijk van elkaar zijn onderscheiden. Het meest opvallend is natuurlijk de 19 verdiepingen hoge kantoorflat. Maar er is ook een horizontaal, transparant gedeelte van twee verdiepingen met entreehal, restaurant en vergadercentrum. Daaruit steekt een apart auditorium in wigvorm oftewel een taartpunt.
Dat heeft een schuin oplopend dak en een gebogen voorgevel. Niet alleen de vormen en afmetingen verschillen, ook de materialen. De hoogbouw is bekleed met wit graniet, de laagbouw met rookglas en het auditorium met witte aluminium platen. De hoofdingang, bereikbaar via het dek van de parkeergarage, heeft een opvallende transparante luifel. Het is een constructie van stalen buizen met gebogen meerlaagse glasplaten. De rechthoekige hoogbouw wekt een platte, slanke indruk en is helemaal vlak afgewerkt. Er is een centrale kern met zeven liften, waarvan er vier als panoramalift zijn uitgevoerd. De gevelbekleding bestaat uit platen “cotton white” graniet uit Brazilië. De grote openingen in de dragende gevelelementen zijn elk 2.70 meter hoog en breed. Daarin zijn glazen puien met aluminium kozijnen geplaatst. Ze hebben een dubbele beglazing aan de buitenzijde, met daarachter een spouw (tussenruimte) en een derde glaslaag. In de ruimte ertussen zijn “venetian blinds”
aangebracht als zonwering. Hoewel het glas van vloer tot plafond loopt, zijn in de kantoren de binnenruiten onderaan van melkglas. De technische installaties bovenop het dak worden aan het oog onttrokken doordat de witte gevel nog twee “verdiepingen” doorloopt. Daar zijn de gevelopeningen zonder glas gelaten. Provinciehuis Na de gedeeltelijke nationalisatie en opsplitsing van Fortis tijdens de financiële crisis ging het gebouw in de verkoop. De Provincie Utrecht besloot het in 2010 te kopen ter vervanging van het verouderde nabijgelegen provinciehuis, ook al vonden sommigen de aanschaf van 80 miljoen euro megalomaan. ABN Amro — als gedeeltelijke voortzetting van Fortis — bleef op vijf verdiepingen aanwezig als huurder. Naar ontwerp van Van Mourik architecten werd de rest van het pand tot Provinciehuis verbouwd. Het Fortis-logo was van de gevel verdwenen, maar de provincie moest het enige tijd
zonder eigen wapen aan de muur doen omdat een broedend paartje slechtvalken de plaatsing verhinderde. Na een tijdelijke inrichting van het voormalige auditorium tot Statenzaal, werd in 2017 als sluitstuk van de transformatie het interieur heringericht met bamboe en textiel. Bettina van Santen maakt bij de gemeente Utrecht een inventarisatie van mogelijk nieuwe monumenten. Volgens haar heeft het gebouw zeker architectonische kwaliteiten. “Het samenspel van het opgetilde kantoorgebouw met aan weerszijden de twee losse volumes, waaronder die aparte taartvorm, is zeker geslaagd. De hoge toren heeft een slanke en elegante vormgeving. Toch blijft de oriëntering van het gebouw nog steeds een punt van discussie, omdat het zich als een schijf manifesteert aan de oostrand van de stad. Het had eigenlijk 180 graden gedraaid moeten staan.” a
15
NR. 110 | SEPTEMBER 2020 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC PUZZEL
Fotografie: Robert Oosterbroek
ZOEKPLAAT Zoek de zeven verschillen Kan je niet alle 7 verschillen vinden? Laat gratis je ogen meten bij Van den Bergh Optiek. Als DUIC-lezer ontvang je in 2020 een gratis brillendoekje.
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN
Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie: Robert Oosterbroek
ONDER DE MENSEN
Buurt helpt BijBram tijdens corona Bram is een echte Utrechter, geboren en getogen in Oog in Al. Sinds twee jaar is hij de eigenaar van het eetcafé BijBram. Een goedlopende tent aan het H.J. Schimmelplein in de wijk Nieuw-Engeland. Ook bij Bram sloeg de coronacrisis in als een bom. Maar ook tijdens de lockdown kwamen buurtgenoten bij hem langs voor afhaalmaaltijden en koffietjes to go, later ook weer voor een borrel op het terras. “We zijn nu eigenlijk dichter tot elkaar gekomen dan we ooit waren.”
B
ijBram liep goed voor de lockdown. Maar, zoals veel horecaondernemers zullen herkennen, moest Bram ook toen op de centen letten. “Je moet echt scherp zijn op de inkoop en het personeel. In de horeca zijn de marges gewoon klein.” Toen in maart de totale lockdown werd afgekondigd, sloeg Bram de schrik om het hart. Op zondag 15 maart, de dag voor de sluiting van de horeca, ging Bram met zijn team om de tafel. Hoe nu verder? Bij het overleg opperde een van de aanwezigen haar idee: ze woonde in de buurt en wilde wel flyeren voor BijBram. En zo kwamen er overal in de buurt posters te hangen van BijBram, met een instructie voor het plaatsen van een bestelling. Ook de investeerders van de crowdfunding matsten BijBram tijdens de sluiting. Zij bevroren gedurende drie maanden de terugbetalingen van het geld dat Bram van ze kreeg om open te gaan. De huur betaalde Bram wel gewoon door. “Dat leek ons een beter idee.
Ruzie met de huurbaas krijgen in deze periode, dat wilden we hoe dan ook voorkomen.” De NOW-regeling bood het eetcafé nog extra ademruimte. “Ik moest eerst aangeven hoeveel procent verlies ik dacht te gaan maken. Dat was moeilijk, want ik had al plannen voor de afhaal- en thuisbezorgmaaltijden.” Uiteindelijk kwam de ondernemer uit op een verlies van rond de 70 procent gedurende drie maanden. Dit verschil kreeg hij vergoed door de NOW. “Ik kon gewoon mijn mensen in de keuken aan het werk houden.” 1 juni kwam en het terras mocht eindelijk open. Voor de komst van het coronavirus had BijBram acht tafels, dicht bij elkaar op de hoek van de straat. “Ik ben met de gemeente in overleg gegaan over het uitbreiden van het terras. Maar dat was nog lastiger dan gedacht.” Bram kon geen tafels kwijt aan de overkant van de straat, op het H.J. Schimmelplein, of op de parkeerplaatsen voor zijn deur. “Ik kon alleen verder de stoep op, uitbreiden
naar de zijkanten. Opnieuw schoot de hechte buurt BijBram te hulp. “Een paar buren, die hier vaak hun auto parkeren, wilden hun auto’s voorlopig wel wat verder weg parkeren. Zo kon ik mijn terras ook op de parkeerplaatsen neerzetten en meer gasten op een veilige afstand bedienen.” Bram geeft toe dat het niet volgens de afspraken was. “Er kwam wel een handhaver langs, maar hij heeft er niets over gezegd uiteindelijk.” Bram kijkt terug op een bewogen, maar
ook mooie lente en zomer. “Dit jaar hadden we willen knallen. Het was de tweede zomer dat we open waren. Maar toen kwam corona. Door de lockdown en de andere gevolgen ben ik eigenlijk alleen maar zichtbaarder geworden in de wijk. Veel mensen moeten hebben gedacht: ik wil iets doen voor de ondernemers in de buurt. Dat heeft ons alleen maar dichter bij elkaar gebracht.” a
Onder de Mensen is een serie verhalen van DUIC in samenwerking met de gemeente Utrecht waarin we zoeken naar voorbeelden van hulp, ondersteuning en initiatieven in de stad. Bij wie kun je terecht voor een steuntje in de rug om je leven weer op de rit krijgen? Hoe ondersteunen en helpen mensen elkaar om een stapje verder te komen? Wie zijn de enthousiaste initiatiefnemers die opstaan voor hun buurt? Hoe ondervinden Utrechters de gevolgen van de coronamaatregelen? Kan jij een handje hulp gebruiken of heb jij een handje over om te helpen? Bel 030 - 263 29 50 of mail info@handjehelpen.nl. Meer weten? Kijk dan op https://www.handjehelpen.nl/
Advertenties
Wij zoeken vrijwilligers met een groot hart Bij het Stadshospice Utrecht zijn de mensen die sterven en hun naasten het uitgangspunt. En dan is (bijna) alles mogelijk. Praten of stil zijn. Een harinkje eten, een blokje om, muziek luisteren of gewoon een beetje liggen. Het is allemaal goed. Bij het Stadshospice kunnen Utrechters hun laatste levensfase doorbrengen op een manier die bij hen past. Thuis of in ons huis. Er is geen medische kennis nodig om dit werk te kunnen doen. Voor medische zorg is de huisarts verantwoordelijk en is er dagelijks een verpleegkundige in huis. Interesse? Meer informatie vindt u via www.stadshospiceutrecht.nl of neem contact op via info@stadshospiceutrecht.nl of via telefoonnummer 030 2916040. Stadshospice Utrecht, Kanaalstraat 200A in Utrecht.
Alles van A tot Z goed geregeld! Waar vindt u persoonlijk advies voor een nieuwe wasmachine? Wat moet u doen als er een inbouwapparaat in uw keuken defect is? Wie kunt u bellen voor reparatie of vervanging? Het antwoord op deze vragen is simpel: Vink Witgoed. Op onze website en in onze showroom vindt u een uitgebreid assortiment aan vrijstaande en inbouwapparatuur. Onze deskundige medewerkers adviseren u graag. (On)mogelijkheden Bij Vink Witgoed denken we niet in onmogelijkheden maar in mogelijkheden. Onder het genot van een kop koffie of thee denken we met u mee en zoeken we naar hoe het wél kan. Zo komen we tot een oplossing waar u en wij tevreden mee zijn. Indien dit nodig is komen wij bij u thuis om een compleet advies te geven, aangepast aan de wensen en maten die het beste bij u en uw woning passen. Blijvende service “Vriendelijke prijzen, voortreffelijke service” is niet voor niets onze slogan. Als u met een defect apparaat in uw keuken staat, wilt u snel vervanging. Vink Witgoed levert
en plaatst de nieuwe aankoop snel en op een tijd die u het beste schikt. Daarbij bieden wij service die verder gaat dan het leveren van uw apparatuur. Mocht u na de levering een vraag of storing hebben, dan kunt u ook een beroep op ons doen. Ook nu Ook in tijden van de Coronacrisis kunt u een beroep op ons doen. Via de telefoon en mail (info@vinkwitgoed.nl) zijn wij bereikbaar en is onze showroom geopend. Zolang het verantwoord is en wij gezond zijn, gaan wij door met leveren, installeren en inbouwen. Natuurlijk houden wij hierbij rekening met de richtlijnen van het RIVM en de overheid. Wij blijven er ook in deze tijd alles aan doen om u te helpen!
