9
MAART 2021 | NR. 120 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Vier vragen over stemmen in tijden van corona
Tekst: Ilana Noot
We hadden het met de aankomst van corona in Nederland waarschijnlijk niet gedacht, maar de pandemie heeft precies een jaar later ook op de Tweede Kamerverkiezing grote invloed. Er was nog even sprake van uitstel, maar we gaan deze maand toch ‘naar de stembus’. Tussen aanhalingstekens, want voor sommige mensen is dat deze verkiezingen slechts figuurlijk. Om te stemmen hoeven zij namelijk niet fysiek naar een stemlokaal. Er zijn allerlei mogelijkheden bedacht om mensen, in het stemlokaal of gewoon vanuit huis, hun stem uit te laten brengen. Vervroegd stemmen, briefstemmen of toch door de stemstraat… We zetten de mogelijkheden in Utrecht op een rijtje in de vorm van vier vragen over de Tweede Kamerverkiezing.
1
Op welke manieren kan ik dit jaar naar de stembus?
Stemstraat In elke Utrechtse wijk zijn, net als andere jaren, tal van stembureaus. Maar deze verkiezingen zijn er ook een paar bijzondere stemlocaties. De stemstraat bij P+R Papendorp is er daar een van. Kiezers kunnen er op 17 maart van 7.30 tot 21.00 uur met de auto of op de fiets doorheen. Een medewerker van het stembureau rijdt het stemhokje naar de auto of fiets van de kiezer. Die vult het stemformulier in en doet het verderop in de tent in de stembus. Kiezers die door de stemstraat gaan, mogen alleen vanuit hun auto stemmen als ze er alleen in zitten. Een passagier moet uitstappen en zijn of haar stem in een apart hokje uitbrengen. De gemeente Utrecht benadrukt dat de stemstraat niet bedoeld is voor mensen die besmet zijn met het coronavirus of mensen die denken dat ze mogelijk besmet zijn. Zij moeten thuisblijven en iemand machtigen om voor ze te stemmen. Besloten stembureaus Voor een aantal Utrechters is er de mogelijkheid om te stemmen in besloten stembureaus. De meeste mensen kunnen hier echter niet terecht: de besloten stembureaus zijn in bijvoorbeeld verzorgingstehuizen en bedoeld voor bewoners en personeel van de tehuizen. Alleen zij mogen daar stemmen. Stembus Dit jaar zijn er niet alleen vaste stemlocaties. Op 17 maart rijdt namelijk voor alle Utrechters een mobiele stembus door de stad. De bus staat die dag van 8.00 tot 12.30 uur bij winkelcentrum Overvecht en van 14.00 tot 20.00 uur bij winkelcentrum Nova in Kanaleneiland.
2
Hoe gaat vervroegd stemmen in zijn werk?
Mensen die bang zijn voor drukte bij stembureaus, bijvoorbeeld omdat ze in de risicogroep vallen, kunnen op twee andere manieren stemmen. Normaal is de Tweede Kamerverkiezing op één dag, maar mensen die in een risicogroep vallen, kunnen dit jaar al eerder dan 17 maart naar de stembus. Op 15 en 16 maart gaan 21 stemlokalen door de hele stad open van 7.30 uur tot 21.00 uur. In elke Utrechtse
wijk zijn die dagen minstens twee stembureaus geopend. Verder rijdt, behalve op 17 maart, ook op 15 en 16 maart de mobiele stembus door stad. Op maandag 15 maart staat de bus van 8.00 tot 12.30 uur bij winkelcentrum Rokade in Zuilen en van 14.00 tot 20.00 uur bij winkelcentrum Nova in Kanaleneiland. Op dinsdag 16 maart begint de stembus de dag opnieuw bij winkelcentrum Rokade in Zuilen: van 8.00 tot 12.30 uur. Daarna rijdt hij door naar winkelcentrum Overvecht, waar kiezers tussen 14.00 en 20.00 uur terechtkunnen.
3
Welke maatregelen zijn er genomen om stemmen coronaproof te laten verlopen?
Niet alle veranderingen tijdens deze verkiezingen zullen voor iedereen even merkbaar zijn, maar iedereen die in een stembureau gaat stemmen krijgt in elk geval te maken met de gezondheidscheck. Iedere kiesgerechtigde krijgt tegelijk met de stempas namelijk ook een formulier met vragen over het coronavirus. Die vragen moeten stemmers op de dag dat ze gaan stemmen beantwoorden. Is het antwoord op een van de vragen ‘ja’, dan vraagt de Rijksoverheid om niet naar de stembus te gaan maar iemand te machtigen. Het stembureau zelf is zo ingericht dat iedereen anderhalve meter afstand kan houden van andere kiezers en stembureauleden. Ook zijn er looproutes en staat er handdesinfectie bij de in- en uitgang. De stemhokjes (en contactpunten zoals deurklinken en deurposten) worden elk half uur schoongemaakt en tussen de kiezers en de leden van het stembureau staat straks een kuchscherm. Niet alleen kiezers, maar ook stembureauleden moeten een gezondsheidscheck doen. Alle stembureauleden die aanwezig zijn, hebben op de vragen van de check dus ‘nee’ geantwoord. Stembureauleden die stempassen controleren en stembiljetten en potloden uitreiken, hebben wegwerphandschoenen aan.
4
Wat zijn de mogelijkheden als ik niet zelf naar het stemlokaal wil?
Mensen die in de risicogroepen van het coronavirus vallen, hebben verschillende mogelijkheden
om drukte op stembureaus te vermijden. Naast vervroegd stemmen op 15 en 16 maart, zijn er ook opties om vanuit huis te stemmen of iemand anders te laten stemmen. Briefstemmen Utrechters van 70 jaar of ouder hebben dit jaar de mogelijkheid om per brief te stemmen. Zij krijgen namelijk per post een ‘stempluspas’ en een briefstempakket met uitleg over het briefstemmen. Het komt er in het kort op neer dat mensen het ingevulde briefstembiljet samen met de ondertekende stempas opsturen naar een antwoordnummer van de gemeente Utrecht. Briefstemmers kunnen hun stempas het best opsturen voor vrijdag 12 maart 17.00 uur. Dan is zeker dat de briefstem voor 17 maart 21.00 uur aankomt. Ook zijn in de week voorafgaand aan de verkiezingen verschillende locaties in Utrecht geopend voor het in ontvangst nemen van briefstemmen. Dat kan bijvoorbeeld bij wijkbureaus, het stadskantoor of het stadhuis. Volmacht Een andere mogelijkheid om te stemmen zonder naar een stembureau te gaan, is door iemand te machtigen. Dat kan op twee manieren: met een volmacht op de stempas of met een schriftelijke volmacht. Voor de volmacht op de stempas moeten zowel degene die iemand machtigt als degene die gemachtigd wordt de stempas tekenen. Degene die iemand machtigt, moet daarnaast een kopie van het identiteitsbewijs meegeven aan degene die gaat stemmen. Een volmachtstem uitbrengen, mag alleen tegelijk met het uitbrengen van de eigen stem en de gemachtigde moet in dezelfde gemeente wonen als degene die machtigt. Een schriftelijke volmacht kan worden gegeven als iemand bijvoorbeeld in het buitenland is. De persoon die voor diegene gaat stemmen hoeft dus niet in dezelfde gemeente te wonen en krijgt het volmachtbewijs thuisgestuurd. Ook hoeft de gemachtigde geen kopie van het identiteitsbewijs mee te nemen. Het aanvragen van de schriftelijke volmacht bij de gemeente Utrecht moet voor 12 maart. Tot zover is er niks anders dan andere jaren. Wel nieuw is dat een persoon vanwege corona dit jaar maximaal drie volmachtsstemmen mag uitbrengen. Andere jaren was dat maximaal twee.
