10 minute read
Te weinig eten thuis
ENERGIEPRIJZEN EN INFLATIE
Meer Utrechtse kinderen in de problemen: 'Een goede thuisbasis is heel belangrijk, maar die staat zwaarder onder druk dan hiervoor'
Advertisement
Verwarming uit, een extra trui aan en tijdens het boodschappen doen op de kleintjes letten. Het zal niemand ontgaan zijn dat het leven de afgelopen tijd een stuk duurder is geworden. Er zijn gezinnen die de klappen met wat aanpassingen nog goed op kunnen vangen, maar steeds vaker komen er schrijnende verhalen naar buiten over mensen die in ernstige nanciële problemen komen. Ook in Utrecht krijgt een toenemend aantal gezinnen de eindjes nog maar nauwelijks aan elkaar geknoopt. En dat is op steeds meer plekken merkbaar. Scholen en sportverenigingen zien de gevolgen van de energiecrisis en in atie voor de kinderen in de stad. “We verwachten eigenlijk dat de pittigste tijd nog moet komen”, zegt Anko van Hoepen, bestuursvoorzitter van scholenkoepel SPO Utrecht.
Tekst: Ilana Noot
De Utrechtse scholen hebben amper de tijd gekregen om de gevolgen van corona te boven te komen, maar de volgende maatschappelijke crisissen dienden zich de afgelopen maanden alweer in rap tempo aan. Bij SPO Utrecht horen 38 scholen, verspreid over alle wijken van de stad. Bestuursvoorzitter Anko van Hoepen legt uit dat de scholen nog bezig zijn om in beeld te krij nen voor de kinderen die bij hen naar school gaan. “Deze problemen staan bij alle scholen op de agenda, maar je merkt dat het in deze fase nog een beetje zoeken is. Het beeld is nog niet helemaal helder”, zegt Van Hoepen. "We verwachten eigenlijk dat de pittigste tijd nog gaat komen, maar dat is nu nog niet met zekerheid te zeggen.”
In 2019 groeiden ongeveer 8.400 kinderen in Utrecht op in een huishouden met een inkomen tot de armoedegrens (125 procent van het Wettelijk Sociaal Minimum). Dat blijkt uit de Volksgezondheidsmonitor van de gemeente Utrecht. Ruim de helft van die kinderen leeft in een huishouden dat moet rondkomen van een inkomen op bijstandsniveau. Uit onderzoek van de Kinderombudsman blijkt dat opgroeien in armoede veel negatieve effecten heeft op de gezondheid, sociale omgeving, woonsituatie en voeding ciële problemen niet altijd genoeg geld voor gezond eten, passende kleding en schoenen, uitjes, sport en verjaardagsfeestjes. Kinderen uit arme gezinnen voelen zich daardoor ook vaker buitengesloten en boos. Ze worden vaker gepest en schaamte komt vaak voor. Het risico op psychische problemen is daardoor groter en de kinderen kampen ook met lichamelijke klachten. Ongeveer een kwart van de kinderen in het onderzoek van de Kinderombudsman zegt last te hebben van klachten als hoofdpijn, buikpijn en vermoeidheid. Tweederde van de kinderen die opgroeien in gezinnen met weinig geld zeggen stress te ervaren. Ze maken zich bijvoorbeeld zorgen over uitgaven als de dagelijkse boodschappen en kosten voor school en kleding. Ook zijn er bij hen thuis vaak spanningen.
Signalen
Scholen in Utrecht krijgen de laatste tijd signalen dat steeds meer kinderen het moeilijk hebben thuis. Een van de scholen van SPO Utrecht heeft bijvoorbeeld een ‘Broodlokaal’. Kinderen kunnen daar ’s ochtends of tussen de middag boterhammen smeren als ze die zelf niet bij zich hebben. “Dat kan ook onder het mom van ‘ik ben mijn brood vergeten’, in plaats van ‘ik heb geen brood.’ De school ziet de laatste tijd een toename van het aantal kinderen dat gebruikmaakt van het broodlokaal”, zegt Van Hoepen, die op meerdere manieren ziet dat ouders andere keuzes maken dan voorheen. “Sommige scholen vragen ouders om hun kinderen gezonde dingen mee te geven voor in de pauzes. Je merkt nu dat ouders denken: ‘Ja, gezonde dingen? Ongezonde dingen zijn goedkoper.’”
De scholen maken zich zorgen over de kansengelijkheid in Utrecht. “Het is een grote zorg van ons dat de kansenongelijkheid in Utrecht door deze crisissen gaat toenemen”, zegt Van Hoepen. “Dit soort klappen vallen harder in wijken met een lage sociaaleconomische status. Dat zijn ook de wijken waar toch al veel gezinnen problemen hebben. Mensen zeggen sportabonnementen op en gebruiken bijvoorbeeld hun U-pas om andere dingen te betalen dan activiteiten als sport.
In de gezinnen waar het echt snijdt, moeten keuzes gemaakt worden. De verschillen tussen mensen worden daardoor alleen maar groter.”
Sport
SportUtrecht - de organisatie die in Utrecht sportaanbod en -vraag samenbrengt - herkent dat, maar heeft momenteel ook geen goed beeld van wat er precies speelt in Utrecht. In coronatijd zagen ze al dat mensen minder geld uitgaven aan sport. Dat is sindsdien ook niet meer hersteld. “Het is duidelijk dat mensen keuzes zijn gaan maken, omdat je geld maar één keer kunt uitgeven. Alles wordt duurder, dus kies je waar je je geld aan besteedt”, zegt Sylke Haverkorn, beweegmakelaar onderwijs & sport bij SportUtrecht. “De kosten zijn ook voor sportaanbieders soms hoger geworden dan de opbrengsten. Als een trainer een paar jaar geleden een bepaald bedrag per uur verdiende en dat niet is veranderd, terwijl de zaalhuur wel drie keer zo hoog is geworden, dan houd je dat niet vol. Mensen kunnen die stijgende prijzen niet meer betalen.”
Alert zijn
Maar wie precies de huishoudens zijn die de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen, is volgens Haverkorn niet duidelijk. “De mensen die nu in de problemen komen, hebben we slecht in beeld. Het gaat dan bijvoorbeeld niet om mensen met een U-pas. Zij krijgen al op veel manieren hulp aangeboden en het is bekend wie zo’n U-pas hebben. Juist degenen die net buiten die groep vallen hebben het nu verschrikkelijk zwaar.”
Ook op de scholen is aandacht voor wie de hulp nu het hardst nodig heeft. Leraren in wijken met een lage sociaaleconomische status zijn volgens Van Hoepen gewend om problemen bij kinderen vroeg te signaleren. Dat is natuurlijk goed, maar de nadruk op wijken met veel problemen brengt ook gevaren met zich mee, legt hij uit. “We zijn erg gefocust op scholen in wijken als Overvecht en Kanaleneiland, omdat dit soort problemen daar al veel langer spelen. Maar we moeten nu vooral ook goed kijken naar de situaties van leerlingen op scholen in andere wijken. Leraren die lesgeven op scholen waar veel ouders problemen hebben, zijn alerter, terwijl schoolteams in wijken waar minder problemen spelen misschien iets minder gewend zijn om te letten op dit soort signalen. Die worden dan misschien pas later opgepikt.”
Op scholen is dan ook veel aandacht voor hoe die signalen wel op tijd opgepikt kunnen worden. “Buurtteams zouden hier een belangrijke rol kunnen vervullen en op sommige scholen heb je ouderconsulenten. Die hebben laagdrempelig contact met ouders. Ouders kunnen naar hen toestappen, maar je kunt ook andersom ‘stappen’. Zelf aan ouders vragen hoe het met ze gaat”, zegt Van Hoepen. “Verder helpen collega’s op scholen elkaar, bijvoorbeeld met hoe je het beste met ouders in gesprek kunt gaan over dit soort problemen. We houden ook de vinger aan de
- Anko van Hoepen, bestuursvoorzitter SPO Utrecht
pols bij schoolmedewerkers. Ook zij kunnen kampen met problemen die we nu nog niet goed in beeld hebben. Tot slot kijken we als scholen naar drempels die we misschien zelf opwerpen. De vrijwillige ouderbijdrage op onze scholen is laag en kinderen mogen altijd meedoen, ook als ouders de bijdrage niet kunnen betalen. Maar die ouderbijdrage kan alsnog wel als een druk voelen voor ouders. Als scholen moeten we kijken of daar geen extra belemmeringen liggen.”
Afwegen wat nodig is
De vraag is hoe kinderen in Utrecht deze moeilijke periode door kunnen komen. Uit het eerdergenoemde onderzoek van de Kinderombudsman bleek al dat kinderen die opgroeien in gezinnen met weinig geld vaak stress ervaren. Ook Van Hoepen denkt dat dit een rol gaat spelen. “In sommige gezinnen zullen de spanningen toenemen. Grote geldzorgen zorgen voor stress. School is om te leren, maar om goed te kunnen leren moet de basis voor een kind goed zijn. Je moet goed in je vel zitten, genoeg voeding krijgen, gezond zijn en het warm genoeg hebben. Een goede thuisbasis is heel belangrijk, maar staat zwaarder onder druk dan hiervoor”, zegt hij.
Zowel Van Hoepen als Haverkorn denkt
dat goed moet worden afgewogen wat er nodig is in de stad. “Er moet goed gekeken worden naar de besteding van het geld uit het Nationaal Programma Onderwijs (dat in het leven is geroepen voor herstel na de coronapandemie, red.) en de subsidie van de gemeente om de negatieve effecten van de coronabeperkingen bij kinderen tegen te gaan”, zegt Van Hoepen. “De wereld is sinds corona alweer veranderd en er moet gekeken worden naar wat er nu speelt. Misschien kan een deel van het geld gebruikt worden om kinderen een basis te geven waarmee ze goed kunnen leren.”
Haverkorn hoopt dat gekeken wordt naar de besteding van subsidies. “Er moet goed gekeken worden hoe we zorgen dat mensen gelijke kansen krijgen. Daarvoor moeten we weten welke gezinnen de hulp, bijvoorbeeld in de vorm van subsidies, het hardst nodig hebben.”
Volgens Anko van Hoepen kijken de scholen ook zelf naar wat ze kunnen doen voor de kinderen. Er zijn al allerlei initiatieven, zoals het Broodlokaal, maar scholen denken bijvoorbeeld ook na of ze ontbijt en lunches kunnen of gaan aanbieden of hun activiteiten moeten aanpassen. “We moeten kijken of de activiteiten die we buiten het reguliere programma op scholen aanbieden passen bij de tijd waarin we nu leven. Misschien moeten er met de subsidie in het kader van de Rijke Schooldag (bedoeld voor het verkleinen van kansenongelijkheid in het onderwijs, red.) wel andere typen activiteiten worden aangeboden. Je kunt dan denken aan sportactiviteiten, maar het kan ook een moment zijn om kinderen op een laagdrempelige manier eten aan te bieden”, aldus Van Hoepen. De subsidieaanvraag voor de Rijke Schooldag voor Utrecht gaat binnenkort de deur uit. Meerdere wijken in de stad moeten van de subsi
Eerste stappen
Ook SportUtrecht heeft de eerste stappen om de situatie te verbeteren gezet. Samen met een aantal andere organisaties heeft SportUtrecht het platform in-utrecht.nl ontwikkeld. Mensen die op zoek zijn naar activiteiten in Utrecht kunnen daar zien wat er allemaal te doen is. “Voor veel mensen is de drempel om naar een sportclub te gaan hoog, zeker als ze daar aankomen en blijkt dat er ook nog een wachtlijst is. Op in-utrecht.nl kunnen mensen meteen zien of er wachtlijsten zijn en ook gelijk een sportactiviteit boeken. De drempel wordt dan lager.”
Op in-utrecht.nl zijn inmiddels 600 sportclubs te vinden en dat aantal gaat de komende tijd toenemen. Het platform leidt er ook toe dat duidelijker wordt wat de situatie precies is. “Als de website door clubs en aanbieders gebruikt wordt, krijgen we veel meer inzicht in bijvoorbeeld de ledenaantallen bij de clubs. Dat helpt om een duidelijker beeld te krijgen.”
'De nood is erg hoog'
De gevolgen van de stijgende prijzen zijn onlangs ook besproken in de Utrechtse gemeenteraad. Tijdens het vragenuur vroegen de partijen DENK, D66, Volt, Partij voor de Dieren, GroenLinks, BIJ1, Utrecht Solidair, PvdA en Student & Starter de wethouder vorige week om op korte termijn iets te doen. “De nood is erg hoog. Het kan wat ons betreft niet snel genoeg”, zeiden de partijen. Ze pleitten onder meer voor het aanbieden van schoollunches of -ontbijt.
Wethouder Eelco Eerenberg gaf in antwoord op de vragen aan dat op een aantal scholen al initiatieven zijn, zoals Lunchmatjes, Groentjessoep en het eerdergenoemde Broodlokaal. Op de korte termijn wordt verder gedacht aan een Broodkar, die langs scholen gaat met lunch voor kinderen. Wat er verder gedaan zal worden om Utrechtse kinderen te helpen, moet in de komende weken duidelijk worden. Er wordt gewerkt aan een actieplan dat binnenkort bekend wordt.
- Anko van Hoepen, bestuursvoorzitter SPO Utrecht
Advertentie
Besparen op uw energierekening?
Doe mee met de inkoopactie!
Doe mee met de inkoopactie en kies voor:
Isolatiemaat regelen Hybride warmtepomp Zonnepanelen
Ga naar www.jouwhuisslimmer.nl/utrecht/inkoopactie voor meer informatie en de voorwaarden.
Slim! Ik doe het.
jouwhuisslimmer.nl /utrecht/inkoopactie
Utrecht in woord en beeld woord en beeld
21
Prijs €24,95 *gratis verzonden
