Utrecht volgens

from DUIC Krant NR 192 - 30 september

Sport Utrecht

UTRECHT VOLGENS JOS KLOPPENBORG VAN KERNGROEP RING UTRECHT 40 jaar geleden werd een groot deel van Amelisweerd gekapt voor de A27: 'Ik weet dat het lang en taai vechten is'

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

Veertig jaar geleden werd een groot deel van Amelisweerd gekapt voor de aanleg van de A27. Nu is het de vraag of de snelweg verbreed gaat worden. Dat zou betekenen dat er opnieuw een deel van het bestaande groen moet verdwijnen. Daarom was er een actieweekend met onder meer boomklimtrainingen over hoe je een bos kan bezetten. Dat is ook precies wat honderden demonstranten in 1982 deden in zelfgebouwde boomhutten. Een van hen was Jos Kloppenborg. Nog steeds zet hij zich met de Kerngroep Ring Utrecht in voor het behoud van Amelisweerd. We vroegen hem wat hij van de huidige situatie vindt en wat zijn droomhuis is in Utrecht.

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten

Hoe was het actieweekend in Amelisweerd?

“Het was schitterend om oude bekenden tegen te komen en te zien dat er een nieuwe generatie bosbezetters en activisten is. De actiegroep ‘Amelisweerd Niet Geasfalteerd’ organiseerde het weekend. Dat zijn vooral twintigers en dertigers. Je krijgt nu weer een soort nieuwe invulling: de verbinding met Extinction Rebellion en veganisme bijvoorbeeld. Veertig jaar geleden was dat met de kraak-, vrouwen- en anti-kernenergiebeweging. Er is altijd een link met een vorm van protest en tegelijk werken aan een alternatief. Je moet samen ook wat nieuws opbouwen.”

Waarom bezetten jullie veertig jaar geleden het bos?

“Het paste onder meer in de actiesfeer van begin jaren 80. Er was toen al elf jaar voorgeschiedenis: in 1971 lag er een plan om de A27 dwars door het bos heen aan te leggen. Dat ging niet door na verschillende acties. Gedurende die donderdagmiddag in 1982 kregen we door dat ze het bos vrijdag wilden kappen, terwijl de juridische procedure nog liep. Dan ook maar lijfelijk verzet tonen en de bomen in met zo’n 600 mensen. Midden in de nacht speelde er een Chileense muziekgroep die prachtige muziek maakte. Het was heel bijzonder, in die stilte onder de bomen. En dan komt er ineens 500 man Mobiele Eenheid (ME, red.) over je heen.”

Hoe was het om daar veertig jaar geleden bij te zijn?

“Het zou toen een wonder geweest zijn als we de aanleg van de A27 tegen hadden kunnen houden. We hebben met alles wat we konden gewerkt aan dat wonder. Als we het tegen konden houden, wordt er veel meer tegengehouden. Dat is nu ook zo: als de verbreding niet doorgaat, straalt dat af op veel meer in Nederland. Dan gaan we echt andere keuzes maken op het gebied van mobiliteit en bereikbaarheid. Daar gaat het nu vooral om. Hoe snel maken we de afslag naar een gezonde, schone, mooie wereld? Als we anno 2022 iets zouden moeten bedenken om de bereikbaarheid te verbeteren, zou niemand meer zo’n plan als de verbreding verzinnen.”

Wat is de stand van zaken?

“We hebben bezwaar gemaakt tegen de plannen. Bij de Raad van State kregen we in 2019 gelijk. In 2020 kwam er een nieuw Tracébesluit, maar daarin miste een stikstofparagraaf. Vorige maand volgde een nieuw, vierde Tracébesluit. Het plan is nog altijd een wankel verhaal, qua stikstof en klimaatbeleid, maar ook bij nut en noodzaak kan je goede vraagtekens zetten. Minister Harbers zegt de regio een kans te geven om met een alternatief te komen. Zelf hebben we al een heel aardige schets gemaakt, waaruit blijkt dat een oplossing binnen de bak gewoon mogelijk is en die toch voldoet aan alle doorstromings- en veiligheidseisen. Een verbreding is niet nodig. De gemeente en provincie zijn ook bezig met hun ontwerp. Daarbij kijken ze ook naar onze schets. 19 oktober wordt een eerste schets gepresenteerd, 8 november is er een overleg met de provincie, gemeente en minister. Een echte uitwerking van het alternatieve plan volgt volgend jaar. Rijkswaterstaat werkt nog altijd aan het oude plan. We staan op een soort tweesprong. Er lopen twee trajecten parallel gescheiden van elkaar, maar er moet een keer een keuze gemaakt worden.”

Wat vind je van de huidige situatie?

“Ik ben best optimistisch, maar weet ook dat het heel lang en taai vechten is. Dat ben ik wel gewend. Maar het zou complete waanzin zijn als het originele plan er nu nog doorheen wordt gedrukt. Het slaat nergens meer op. Het is heel belangrijk dat de minister dat ook inziet en constructief meedenkt, in plaats van dat het gevecht tussen twee plannen wordt. Waarom kijk je niet gewoon naar wat nu het beste is?”

Wat mist Utrecht?

“Utrecht mag minder ambtelijk worden bestuurd en Utrechters mogen minder anoniem worden benaderd. Er mag meer ruimte komen voor uitwisseling en dialoog. Creëer meer gezamenlijkheid en maak mensen geen klantnummer. Samen maak je de stad. Er zit ontzettend veel kennis en kwaliteit in de mensen hier. Dat wordt nog niet genoeg benut.”

Wat was het beste optreden dat je ooit in Utrecht gezien hebt?

“Dat van het Art Ensemble of Chicago in Muziekcentrum Vredenburg in 1980. Hun stijl is freejazz: prachtige, vrije muziek vol improvisatie met een geweldig gevoel voor ritmiek. Vooral de intense saxofoonsolo van Roscoe Mitchell van een kwartier lang herinner ik mij nog heel goed.”

Wat is je droomhuis in Utrecht?

“Het landhuis Nieuw Amelisweerd, ook al is dat net geen Utrecht meer. Ik ken mensen die er wonen. Het huis is in 1971 gekraakt en de huidige bewoners zijn de opvolgers daarvan. Het huis heeft een bijzondere sfeer door de plek waar het staat.”

Dit jaar vieren we uitgebreid dat Utrecht in 1122 stadsrechten kreeg. De historische vereniging Oud-Utrecht organiseert of neemt deel aan veel van de activiteiten, zoals presentaties, excursies, publicaties en natuurlijk de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis op 8 oktober. Het volgende jubileumjaar staat al voor de deur: in 2023 bestaat de vereniging OudUtrecht zèlf een eeuw en dat zal niet onopgemerkt blijven! Een mooi moment om ook lid te worden, zeker omdat je de laatste drie maanden van dit jaar er gratis bij krijgt.

Interesse in de geschiedenis van stad en regio Utrecht? Word dan lid van de historische vereniging Oud-Utrecht. We hebben veel te bieden:

- elke twee maanden het rijk geïllustreerde Tijdschrift Oud-Utrecht

- regelmatig een digitale Nieuwsbrief over de historische actualiteit

- jaarlijks het diepgravende Jaarboek Oud-Utrecht - elk jaar de prestigieuze Van der Monde-lezing - maandelijks het Historisch Café in Bibliotheek Neude - zes keer per jaar een lezing in het Bartholomeus Gasthuis - korting in de webshop van Oud-Utrecht - exclusieve excursies, waaronder de Grote Excursie

- de mogelijkheid om actief te worden in één van de commissies

Wie zich nu aanmeldt als lid betaalt tot 1 januari 2024 slechts € 42,50 (jongeren tot 26 jaar en U-pashouders € 20,-). Als extra's ontvang je dan in 2022 nog twee nummers van het Tijdschrift OudUtrecht en het Jaarboek 2022. Aanmelden kan op: www.oud-utrecht.nl/lid-worden

www.oud-utrecht.nl

Elke tweede vrijdag van de maand is het Historisch Café van Oud-Utrecht in de theaterzaal van Bibliotheek Neude. In een informele sfeer zijn er boeiende presentaties over gevarieerde onderwerpen. Zo komt Jos Stelling op 14 oktober vertellen over de geschie brengt 3D-modelleur Daan Claessen van de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht de geschiedenis virtueel tot leven. De toegang is gratis, maar tijdig reserveren via de website is noodzakelijk.

Maandelijks organiseert Oud-Utrecht ook een lezing in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis. Onderwerpen zijn in oktober en november de historie van de Oud-Katholieke Kerk in Utrecht en het Romeinse schip in het Castellum Hoge Woerd, toegelicht door archeoloog Erik Graafstal. Praktische informatie staat op www.oud-utrecht.nl/agenda. Ook thuis en onderweg biedt Oud-Utrecht boeiende luisterstof. In de podcast spreekt Arjan den Boer met Utrechtse historici over de geschiedenis van de stad en hun fascinatie Paleis Lofen met historicus en archivaris Kaj van Vliet, kenner van de stadsrechtoorkonde die 900 jaar geleden op deze plek werd getekend door de Duitse keizer. Hij vertelt wat we er allemaal wel, maar veel ook niet over weten.

Eerder was de spraakmakende kunsthistorica Sanne Frequin te gast, die een frisse blik gaf op een grafmonument in de Domkerk. Vanuit Paushuize kwam een extra lang gesprek met Twan Geurts, biograaf van de Utrechtse paus Adrianus. De Podcast Oud-Utrecht is te veringen zijn ook eenvoudig af te spelen op www.oud-utrecht.nl. Het tweemaandelijks tijdschrift Oud-Utrecht staat vol interessante verhalen over de geschiedenis van de stad en regio. Het is fris vormgegeven en rijk geïllustreerd. De onderwerpen variëren van de middeleeuwen tot de late 20e eeuw. Het meest recente nummer gaat over kunst in Utrechtse schuilkerken, de Oranjegrutterij aan de Twijnstraat en een verdwenen 'Chinees theehuis' in Huis ter Heide.

In het Jaarboek 2022, dat eind november verschijnt, staan achtergrondartikelen over diverse onderwerpen. Zoals de voormalige buitenplaats Het Park aan de Maliesingel, hertenschilderingen aan de Nieuwegracht 67 en de ontwikkeling van het Utrechtse tolrecht. Het Jaarboek besluit met een fotoverslag van de viering van 900 jaar stad. Leden krijgen tijdschrift en Jaarboek gratis thuis, maar ze zijn ook los verkrijgbaar bij boekhandels en in de webwinkel. De Commissie Cultureel Erfgoed (CCE) van Oud-Utrecht houdt de vinger aan de pols wat betreft monumentwaardige gebouwen. Zo is de monumentenstatus aangevraagd voor de Musketon in Lunetten, een Post65-gebouw waarvan elementen als de zitkuil dreigden te sneuvelen bij een verbouwing. Soms komt zo'n monumentenstatus te laat. Daarom denkt de commissie na over zogenoemde voorbescherming. Een korte erfgoedtoets, media-aandacht of een prijs zijn hier opties voor.

De commissie kijkt ook naar de zichtbaarheid van erfgoed. Soms zijn monumenten slecht te zien of worden ze ontsierd door borden, bouwsels of straatmeubilair. Komend jaar gaan de commissieleden alle wijken door om zulke situaties te vinden. En bij behandeling van de 'kerkenvisie' door de gemeenteraad zullen ze aandacht vragen voor de directe omgeving van kerken, zoals pastorieën en binnentuinen.

Ter gelegenheid van 900 jaar stad verscheen De spoken van het stadhuis en andere Utrechtse verhalen. Dit prachtig geïllustreerde kinderboek bewijst dat geschiedenis niet saai is, maar soms zelfs heel leuk. Twintig verhalen van twintig bekende Utrechtse schrijvers gaan over evenzovele bekende plekken in de stad, van de Dom tot Amelisweerd en van Kanaleneiland tot het Rietveld Schröderhuis. De hoofdrolspelers zijn jonge en oudere Utrechters: dappere, maar ook heel gewone stadsgenoten.

Het kinderboek is een project van Stichting Kinderfonds Kiwanis Utrecht met de historische vereniging Oud-Utrecht als een van de hoofdpartners. Er is ook een leesproject op Utrechtse scholen aan gekoppeld. Het boek is onder andere verkrijgbaar op oud-utrecht. nl/webwinkel. Daar is trouwens ook het stripboek 1122: Een Utrechtse familiekroniek te vinden. In 2023 viert de historische vereniging OudUtrecht het honderdjarig bestaan. Dat eeuwfeest laten we niet ongemerkt voorbijgaan! Doel van de lustrumviering is nieuwe verhalen ontdekken, jongere doelgroepen bereiken en de wijken intrekken. Zo komen er lespakketten en een doe-boek voor basisschoolleerlingen over de periode 1923-2023.

Er zijn het hele jaar door activiteiten. Op 12 maart zullen we de verjaardag van OudUtrecht feestelijk vieren in het Stadhuis met lezingen en een expositie. In het najaar volgen een historisch symposium en de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. Er verschijnen speciale edities van het tijdschrift OudUtrecht en het Jaarboek. Het programma van de jubileumviering is uiteraard in ontwikkeling. Nieuwe leden kunnen nog meedenken en -helpen en blijven natuurlijk automatisch op de hoogte van het programma. Wie is de meest aansprekende histori van Utrecht? Wordt het bijvoorbeeld Anton Geesink of Belle van Zuylen? Hij of zij zal op 8 oktober worden verkozen door de bezoekers van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis bij de stand van Oud-Utrecht. Vooraf maken we een 'shortlist' van tien historische personen aan de hand van inzendingen op de website van Oud-Utrecht.

Op www.oud-utrecht.nl/historisch-persoon guur van Utrecht zou moeten worden, en vooral ook: waarom. Het hoeft geen persoon uit een ver verleden te zijn, maar wel iemand die veel voor de stad betekend heeft. Tijdens de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis kunnen de bezoekers stemmen en vervolgens wordt de meest aansprekende historische persoon bekendgemaakt. Zaterdag 8 oktober is de vijfde Nacht van de Utrechtse Geschiedenis, een initiatief van Oud-Utrecht samen met alle Utrechtse erfgoedorganisaties. Op acht locaties zijn presentaties, rondleidingen en doe-activiteiten rond het thema 'De Gezichten van Utrecht'. Beatrice de Graaf vertelt uit Crisis!, haar essay voor de Maand van de Geschiedenis. Kaj van Vliet en Bettina van Santen lichten hun boek Gekomen om te blijven toe.

Ga op stadstour met gidsen van Gilde Utrecht en bezoek de Dom met een zaklamp. Test je verdraagzaamheid in de 'tolerantiecarrousel' of doe mee met de Oud-Uterechse Pubquiz. Bezoek tentoonstellingen in Museum Catharijneconvent of daal af in DOMunder en Paleis gebouw en lezingen in Bibliotheek Neude, het Stadhuis en Het Utrechts Archief. Info: www.nachtvandeutrechtsegeschiedenis.nl.