dwaroj - 101 by Dwaroj

‫دووهەفتەنامەیەکی سیاسیی گشتییە‪ ،‬کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان دەریدەکات‬

‫‪١٥ -2021/01/04‬ی بەفرانباری ‪١٣٩٨‬ی هەتاوی‪ ،‬ساڵی هەشتەم‪ ،‬ژمارەی ‪101‬‬

‫‪١٠‬‬

‫سەروتار‬ ‫ساڵی ‪٢٠٢٠‬‬ ‫ئێرانلەگەمارۆیسیستەمێکیناکارامە‬ ‫هێمن بایەزیدپوور‬

‫ساڵی ‪ ٢٠٢٠‬زایینی ساڵێکی پڕ لە کارەسات و ڕووداو و‬ ‫ئەزموونی ناخۆش و تاڵ لە ئاستی جیهانی و ناوچەی‬ ‫ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست بوو و ئەنجام و پەیکهاتەکانی ئەو‬ ‫ڕووداوانە ئێرانی بە گشتی و ڕۆژهەاڵتی کوردستانیشی‬ ‫بە تایبەتی گرتەوە‪ .‬دیارە لێرەدا ناکرێ بە وردی‬ ‫باس لە هەموو ڕووداوەکان بکرێ‪ ،‬بەاڵم بە هەنگاونان‬ ‫بەرەو یەکەم ڕۆژەکانی ساڵی ‪ ٢٠٢١‬ئەگەر بمانهەوێ‬ ‫هەڵسەنگاندن و بەراوردێکی گشتیی سەبارەت‬ ‫بە ڕووداوەکان و بارودوخی ساڵی ڕابردوو ئەنجام‬ ‫بدەین پێویستە وەک سەردێڕ ئاماژە بکەینە چەند‬ ‫خاڵ و دیاردەی سەرەکی وەک سەردێڕی باسەکە‪:‬‬ ‫‪-١‬ساڵی ‪ ,٢٠٢٠‬ساڵی باڵوبوونەوەی پەتای کۆرۆنا لە‬ ‫جیهانە و وەک کارەساتێکی سرووشتیی خەسارێکی‬ ‫گەورەی بۆ مرۆڤایەتی بەدواوە بوو‪ .‬سەرەڕای هەوڵ‬ ‫و تێکۆشانی ڕێکخراوەکانی تەندرووستی و پسپۆڕان و‬ ‫زانایان لە ئاستی جیهانیدا و بەرهەمهێنانی ڤاکێسێنەکەی‬ ‫لە چەند واڵتدا ‪ ،‬پێدەچێ ئەو پەتایە و ئاسەوارەکانی‬ ‫تا ماوەیەکی نادیار بەردەوام بن‪ .‬لە ڕاستیدا بە‬ ‫باڵوبوونەوەی پەتای کۆرۆنا جیهان و مرۆڤایەتی تووشی‬ ‫شۆکێکی گەورە بوون و ڕاچڵەکان‪ .‬بارودۆخی ئابووری‬ ‫لە هەموو جیهان و لە واڵتان تا ڕادەیەک تێک چوو‪ .‬ئەو‬ ‫کاریگەریانە بە تایبەت لەو واڵتانەی کە بەرنامەیەکی‬ ‫تۆکمەیان بۆ بەرەنگاربوونەوە لە بەرامبەری دا نەگرتبوە‬ ‫بەر ئاسەوارەکانی زۆر بەرچاورتر و وێرانکەرتر بوو‪.‬‬ ‫‪.٢‬ساڵی ‪ ٢٠٢٠‬بە کوشتنی قاسم سلێمانی لە الیەن‬ ‫ئەمریکاوە و خێرابوونەوەی ڕەوتی داڕمانی ھێژمونی‬ ‫ئێران لە ناوچەکە و کاڵبوونەوەی ھیاللی شیعی دەستی‬ ‫پێ کرد‪ .‬پاش کوشتنی سلێمانی و بەردەوام و بە‬ ‫شێوەی جۆراوجۆر و بە تایبەت لە بواری دارایی و‬ ‫چەکوچۆڵ یارمەتی گرووپە تیرۆریستەکانی ناوچە و‬ ‫زۆرێک لە میلیشیا شیعەکانی دەدا‪ ،‬گورز و زەربەیەکی‬ ‫گەورە وەبەر دەسەاڵتی کۆماری ئیسالمی و پالنەکانی‬ ‫بۆ دەستێوەردانی زیاتر لە ناوچەکە و سیاسەتی‬ ‫هەناردەکردنی شۆڕشی ئیسالمی کەوت‪ .‬پیالنەکانی‬ ‫قاسم سلێمانی لە تێکدان و دەستێوەردان لە ناوچە و‬ ‫نزیکبوونەوە لە گرووپە توندڕۆکان کە پشت ئەستوور‬ ‫بە خامنەیی و ئیمکاناتی ماڵی تەسلیحاتی کۆماری‬ ‫ئیسالمی بوو‪ ،‬پێ ناچێ جێگرەوەکانی بتوانن درێژە‬ ‫بە پالنەکانی ئێران بۆ ناوچەکە بدەن‪ .‬هەلوومەرج‬ ‫وەها بە زیانی کۆماری ئیسالمی لە ناوچەکە گۆڕاوە‬ ‫کە بوونی قاسمی سلێمانیش نەیدەتوانی کۆماری‬ ‫ئیسالمی لەم زلکاوە کە خۆی بۆ خۆی درووستی‬ ‫کردوە رزگار بکات‪ .‬ئەوەی کە پاش کوژرانی سلێمانی‬ ‫تا ئێستا بینراوە جۆرێک بووە لە سەرلێشێواوی لە‬ ‫سیاسەتە ناوچەییەکانی کۆماری ئیسالمیدا‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئێستا لە ئارادایە لە الیەکەوە تێکچوون و ئاڵۆزییە لە‬ ‫سیاسەتەکانی کۆماری ئیسالمیدا و لە الیەکی ترەوە‬ ‫درووستبوونی بوونی بۆشاییەکە لە نێوان کۆماری‬ ‫ئیسالمی و تاقم و گرووپەکانی لە ناوچەکە‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫لە کۆتا هێرش بۆ سەر باڵوێزخانەی ئەمریکا لە زۆنی‬ ‫سەوزی بەغدا کۆماری ئیسالمی زۆر بەپەلە دەستی خۆی‬ ‫لەو ڕووداوە رەت کردەوە و تەنانەت مەحکوومیشی کرد‪،‬‬ ‫‪...‬بۆ ل ‪2‬‬

‫مافی مرۆڤ لە ئێران‬

‫لە ئێران‬

‫‪٥‬‬

‫‪٣‬‬

‫ساڵی ‪ ،٢٠٢٠‬ساڵی ناوبانگی‪:‬‬

‫زەاللەت و زەبوونی جیهانی کۆماری ئیسالمی‬

‫کارنامەیەکی ناسەرکەوتووی بۆخۆی تۆمار‬ ‫کرد و تا ھەنووکەش دیار نییە چ پالنیکی بۆ‬ ‫بەرێوەبردنی باروودۆخەکە و کرین ڤاکیسین ھەیە‪.‬‬ ‫یەکێک لە کۆتا رووداوەکانی ساڵی ڕابردوو کە‬ ‫گرنگییەکی زۆری بۆ کۆماری ئیسالمی و تەنانەت‬ ‫لە داھاتووی ناوچەکە ھەیە کوژرانی موحسین‬ ‫فەخریزادە لە بەڕێوەبەرانی سەرەکی بەرنامە‬ ‫ئەتۆمی ئێران بوو ئەویش پاش ساڵێک لە کوژرانی‬ ‫سلێمانی و ھاوار و ھەرەشەی زۆری کۆماری‬ ‫ئیسالمییە‪ ،‬ئەوەی کە دەبیندرێ ناکارامەیی و‬

‫یەکەم ڕۆژەکانی ساڵی ‪ ٢٠٢٠‬زایینی بە کوشتنی‬ ‫قاسم سولەیمانی دەستی پێکرد و بە کوشتنی‬ ‫ئەو سیاسەتی ھەناردەکردنی شۆرشی ئیسالمی و‬ ‫ھەوەھا ڕێژەیەکی زۆری سەرمایەی مادی و ئینسانی‬ ‫کە سااڵنێکی زۆرە کۆماری ئیسالمی لە ناوچەکە‬ ‫تەرخانی دەکات بوو بە دووکەڵ و با بردی‪ .‬گەرانەوە‬ ‫بۆ دۆخی جاران و دەسەالتی ھێژموونیکی ئێران‬ ‫لە واڵتانی دەورووبەری واقعێکی بێگەرانەوەیە‪.‬‬ ‫به باڵوبوونەوەی پەتای کۆڕۆنا کە وەک پاندمییەکی‬ ‫جیهانی ھەموو واڵتانی دەرگیری خۆی کردوە و‬ ‫تا ئەوڕۆشی لەگەڵ بێت جیھان گیرۆدەیەتی‪ ،‬دوودەستەیی و بۆشاییەکی ئەمنی گەورە لە‬ ‫کۆماری ئیسالمی بە دارشتنی سیاسەتی تێکەاڵو‬ ‫ناو ھێزە ئەمنییەتییەکانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫لە پۆپۆلیسم و بێ بایخی ژیانی خەڵەک لە الیەن‬ ‫دەسەالتی ئیدئۆلۆژیکی خۆیەوە و ھەروەھا بێ و بێ دەسەاڵتی لە واڵم دانەوە و ڕووخانی‬ ‫سداقەتی و درۆ‪ ،‬دیسان لەالیەن گەالنی ئێرانەوە کاریزما و ڕەوایی ئەو دەسەاڵتەیە تەنانەت‬ ‫سیاسەت‬

‫مێژوو‬

‫کۆمەاڵیەتی‬ ‫سیاسەتی نیونەتەوەیی و مافەکانی مرۆڤ‬

‫ڕەشبینی‬

‫د‪ .‬محەممەد حسەین زادە‬

‫شەهرام وەحدانی‬

‫مافەکانی مرۆڤ بریتیین لە کۆمەڵە مافیك کە‬ ‫پێویستە مرۆڤەکان بە پێی پێگە و کەرامەتی‬ ‫مرۆیی و بە حوکمی مرۆڤبوونیان و بە بێ‬ ‫لەبەرچاوگرتنی پێگە و بارودوخ و هەلومەرج و‬ ‫پلەوپایە و تایبەتەمەندییە کۆمەاڵیەتییەکانی تر‬ ‫لێیان بەهرەمەند بن‪ .‬ئەو مافانە مافی ژیان‪ ،‬ئازادی‬ ‫و هەموو فاکتەرە پێویستەکان بۆ ژیانی مرۆڤایەتی‬ ‫لەخۆ دەگرن‪ .‬نۆرمەکانی (‪ )Norms‬مافی مرۆڤ‪،‬‬ ‫پەیوەندییەک لە نیوان تاکەکان و بوارەکانی تر و‬ ‫بە تایبەت لە نیوان تاک و دەوڵەت پێک دێنن و‬ ‫هەندێ ئەرک و بەرپرسیارییەتی دێننە ئاراوە‪ .‬لە‬ ‫جیهانی ئیستادا سەرەڕای ئەوەی بە هۆی جیاوازی‬ ‫بنەما فەلسەفییەکان و جیاوازی ئایینی و کلتوری و‬ ‫هەروەها جیاوازی ڕوانگە سیاسییەکان پێناسەیەکی‬ ‫گشتگیر و جیهانیی سەبارەت بە مافەکانی مرۆڤ‬ ‫بوونی نییە‪ ،‬بەاڵم کۆدەنگییەکی گشتیی هەیە‬ ‫سەبارەت بەوەی کە مرۆڤەکان خاوەن مافن‪.‬‬ ‫‪...‬بۆ ل ‪12‬‬

‫لەناو ھەوادار و الیەنگرەکانی خۆیدا‪.‬‬ ‫لە دوا مانگەکانی ساڵ کۆماری ئیسالمی چەندین‬ ‫کردەوەی رفاندنی چاالکانی سیاسی‬ ‫به کارنامەی ڕەش و جەنایەتی خۆیی‬ ‫زیاد کرد که هەمو میدیای جیهانی‬ ‫داگرت و ناو و ناوبانگی مرۆڤ کوژی و‬ ‫مافیایی رژیمی خستە سەر زاری هەموان‬ ‫بۆ ساڵی داهاتووش ئەوەی پێشبینی دەکرێت‪،‬‬ ‫مونزەوی بوونی زیاتری جیهانی و باروودۆخێکی‬ ‫ئابووری وێرانتر ە و ئەگەری درووست بوونی‬ ‫بزووتنەوەیەکیتری جەماوەری بە دژی ئەو‬ ‫دەسەاڵتە نەگریسە ئەگەرێکی چاوەڕوانکراوە‪.‬‬

‫تاران پایەتەختی سێدارە و مەرگ‬

‫زۆر جار لە وتار‪ ،‬لێدوان یان لە لێکۆڵینەوەکاندا‬ ‫ڕەستەیەک بەر گوێ دەکەوەت کە کۆمەڵگەی ئێران‬ ‫بە گشتی لە چاو چوار دەیەی ڕابردوو زۆر گۆراوەو‬ ‫ئاستی تێگەیشتنی خەڵک بە گشتی زۆر بەرز‬ ‫بووەتەوە‪ .‬بێ گۆمان بەشی یەکەمی رەستەکە لە‬ ‫چێگەی خۆیدایە و کۆمەڵگەی ئێران زۆر گۆرانکاری‬ ‫بەسەردا هاتووە‪ ،‬بەاڵم لە بەشی دووهەمدا مرۆڤ‬ ‫ناتوانێت بە دڵنیایی وەها بڕیاڕێک بدات‪ .‬ڕاستە شێوەی‬ ‫ژیان‪ ،‬پەیوەندییەکان و نەریتەکان لە هەموو دنیادا و‬ ‫لە ئێرانیشدا زۆر گۆراون‪ ،‬تێکنۆلۆژیا و ئینتێرنێت‬ ‫رۆخسارێکی تایبەتیان بە ژیانی مرۆڤی ئەم سەردەمە‬ ‫بەخشیوە کە لەگەل هیچ قۆناغێکی مێژووی مرۆڤدا‬ ‫نایەتەوەو پڕجیاوازە‪ ،‬بەاڵم ئایا دەکرێت ئەمانە ئاماژە‬ ‫بن بۆ بەرزبوونەی تێگەیشتن و گەشەی کۆمەاڵیەتی؟‬ ‫سەبارەت بەم شک و گۆمانە دانەوینەوە بەسەر‬ ‫هەندێک فاکت و هەندێک ئاماژە لە پەیوەندی‬ ‫لەگەڵ کۆمەڵگەی ئێران رەنگە یارمەتیدەر بێت‬

‫‪...‬بۆ ل ‪6‬‬

‫عەزیز ئاجیکەند‬

‫كاتێك باس ل ‌ه سپای پاسداران ده‌كرێ خەیاڵەکان‬ ‫یەکسەر بەرەو ئاژاو‌ه نانه‌و‌ه و ناسه‌قامگیرییه‌ک‬ ‫ده‌چێت ك ‌ه ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا لە ئارا دایە‬ ‫‪ .‬ناسەقامگیرییەک کە بێ گومان لە اڵیەن هێزەو‬ ‫گروپەکانی سەر بەم هێزە دێنە ئاراوەو رێکدەخرێ‪.‬‬ ‫‪ ٤١‬ساڵ لەوەپێش و لە رۆژی دووی مانگی گواڵنی‬ ‫ساڵی ‪١٣٥٨‬هەتاوی ‪ ،‬خومەینی لە فەرمانێکیدا‬ ‫بە ڕەسمی دامەزراندنی سپایەکی ڕاگەیاند کە تا بە‬ ‫ئەمرۆش وەک مۆتەکەیەک بە سەر سەری کۆمەڵگای‬ ‫ئێران و ناوچەکەدا دەسورێتەوە‪ .‬سپایەک کە وەک‬ ‫ڕێکخراوێکی سەربازیی و باسکی چەکداریی کۆماری‬ ‫ئیسالمیی و بربرەی پشتی کۆماری ئیساڵمی دێتە‬ ‫ئەژمار‪ .‬هاوکات لەگەڵ دامەزراندنی سپای پاسداران‪،‬‬ ‫هەندێک هێزی چەکداری دیکەش بە شێوەی خۆڕسک‬ ‫بۆ پاراستنی کۆماری ئیساڵمی و بە دەستوری هەندێک‬ ‫لە بەرپرسانی بااڵی کۆماری ئیساڵمی سەریانهەڵدا ‪...‬‬

‫‪...‬بۆ ل ‪15‬‬

‫‪dwaroj.net‬‬

‫ژنان لە ژێر دەسەاڵتی ئیسالمیدا‬

‫راپۆرتی سااڵنەی پێشێلکارییەکانی‬

‫هیوای ئاخێزێکی جەماوەری دیکە‬