dwaroj 43

‫بۆ یادی رێبه‌ری گیان‬

‫کۆسپه‌کانی‬

‫گه‌اڵڵه‌ی پشتگیری‬

‫به‌ختكردوو‪ ،‬هاوڕێ سدیقی‬

‫پێکنه‌هاتنی‬

‫خێزان یان دژ‌ه‬

‫‪》4‬‬

‫كه‌مانگه‌ر‬

‫‪》5‬‬

‫‪》10‬‬

‫ده‌وڵه‌تی کورد!‬

‫ئه‌و ناوه‌ ‌ی چوو‌ه ریزی‬ ‫ئه‌فسانه‌كانه‌وه‌‬

‫》‬

‫فوئاد ‌ی سۆسیالیست‪ ،‬فوئاد ‌ی‬ ‫خوازیار ‌ی فره‌ ره‌هه‌ندی‌‬ ‫عومه‌ر ئێلخانیزاده‌‬ ‫ی ئه‌و رابه‌ره‌ی ‌ه‬ ‫ی مس����ته‌فا س����وڵتان ‌‬ ‫ كاك فوئاد ‌‬ ‫ی ‪ 31‬س����اڵ‪ ،‬هێش����تا وره‌‌و‬ ‫ك���� ‌ه پ����اش تێپه‌ڕ بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیار‌ه ب ‌ه س����ه‌ر ره‌وت ‌‬ ‫ی ب ‌ه روون ‌‬ ‫وزه‌‌و رێبازه‌ك����ه‌ ‌‬ ‫ی كوردستاندا‪.‬‬ ‫ی پێشكه‌وتنخواز ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌‌و بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و تێكۆشه‌ر‌ه نه‌سره‌وتوه‌ ‌‬ ‫ی مه‌رگ ‌‬ ‫ل ‌ه ساڵوه‌گه‌ڕ ‌‬ ‫زۆرلێكراوان‌و به‌شمه‌ینه‌تاندا‪ ،‬هه‌ر كه‌سه‌‌و ب ‌ه جۆرێك‬ ‫ی لێده‌كات‪ .‬هه‌موان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی لێده‌گرێ‌‌و باس���� ‌‬ ‫رێز ‌‬ ‫نه‌یارانیشی‌‪ ،‬ناتوانن ب ‌ه حورمه‌ته‌و‌ه لێینه‌دوێن‪ .‬كاك‬ ‫ی‬ ‫ی ل ‌ه زیندان‪ ،‬یازد‌ه مانگ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ئازادی ‌‬ ‫فوئاد دوا ‌‬ ‫ی ناس����راو‌و‬ ‫كرد‌و له‌و ماو‌ه كورته‌دا بوو ب ‌ه س����یما ‌‬ ‫ی كوردستان‌و گشت ئێران‪.‬‬ ‫خۆشه‌ویست ‌‬ ‫ی‬ ‫ ل����ه‌و ده‌وره‌یه‌دا كوردس����تان جۆش‌و خرۆش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه خ����ۆو‌ه بینی‌‪ ،‬ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ێ وێنه‌ ‌‬ ‫یب‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری���� ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه تێیدا روویدا ب ‌ه جۆرێك ك ‌ه رۆژان ‌ه‬ ‫سیاس���� ‌‬ ‫ی گش����ت تاكێك‌و‬ ‫ی ده‌ك����رد‌ه س����ه‌ر زه‌ین‌و بیر ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی ب ‌ه لێش����او باڵو ده‌كرده‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی سیاس���� ‌‬ ‫وشیار ‌‬ ‫ی ئێران‬ ‫ی گه‌الن ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین‪ ،‬شۆڕش���� ‌‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫مانگان����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ش ‌‬ ‫به‌ره‌و له‌بارچوون ده‌ڕۆیش����ت‌و ده‌س����ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنه‌په‌ره‌س����تیی‌‌و ئیستیبداد تا ده‌هات زۆرتر خۆ ‌‬ ‫ی ل ‌ه كوردستاندا‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫ده‌سه‌پاند‪ .‬هاوكات كۆرپه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كێش����ا‌و ل ‌ه‬ ‫ی گرتبوو‪ ،‬به‌ڵكوو بااڵ ‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر پێ ‌‬ ‫ی ل���� ‌ه هه‌موو الیه‌ك‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫گه‌ش���� ‌ه ب����وو و‪ ،‬هیوایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫جێگیر ده‌كرد‪ .‬كوردس����تان ل ‌ه الیه‌ك ببو‌ه مه‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫ی دێمۆكراتیك ‌‬ ‫ی ئازادی‌‌و ئاڵترناتیو ‌‬ ‫دڵداران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌و‌ه چقڵ ‌‬ ‫ی تاز‌ه پێگرتوو‪ ،‬ل ‌ه الیه‌ك ‌‬ ‫ئیس��ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌یر ‌‬ ‫ی یاغ ‌‬ ‫ی بوو‌و وه‌ك واڵت ‌‬ ‫ی كۆنه‌په‌ره‌ستی ‌‬ ‫چاو ‌‬ ‫ی ئاماد‌ه‬ ‫ده‌كرا‌و خۆیان بۆ س����ه‌ركوت‌و وێران كردن ‌‬ ‫ده‌كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ فوئادی س����اده‌و س����اكار‌و خۆبه‌خش‌و تامه‌زرۆ ‌‬ ‫ئازادیش ئا له‌م ده‌وران����ه‌دا قاڵ‌و خاراو بوو‌و وه‌ك‬ ‫ی ناس����ی‌‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬ئه‌و دوو ره‌وته‌ ‌‬ ‫رابه‌ر‌و هانده‌ر ‌‬ ‫ی كرد‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی له‌و جۆش‌و خرۆش����ه‌دا گه‌شه‌ ‌‬ ‫خۆیش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌دا ك ‌ه له‌گه‌ڵ هه‌ڵس����وكه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس����تان ژی����ا‌و پڕاوپڕ تێكه‌ڵ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫میلیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫بوو‪ ،‬وێكخه‌ر‌و كۆكه‌ره‌و‌ه بوو‌و بۆ یه‌كجاریش ده‌ور ‌‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫نه‌بوو ل���� ‌ه دووفاق ‌ه كردندا‪ ،‬ب���� ‌ه پێچه‌وان ‌ه به‌ر ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫ی یه‌كگرتووی ‌‬ ‫ی ده‌گرت‪ .‬ئ����ه‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫دووفاقه‌ی ‌‬ ‫ی كوردس����تان بوو‌و زوو فێر بوو‬ ‫كۆمه‌ڵه‌‌و بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ده‌ور‌ه بگێڕێ‌‪.‬‬ ‫ك ‌ه مامۆستایانه‌‌و ب ‌ه لێوه‌شاوه‌ی ‌‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی یه‌كیه‌ت ‌‬ ‫ی مه‌ریوان هه‌وێن ‌‬ ‫ی شار ‌‬ ‫هه‌م ل ‌ه شورا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جوتیاران‌و پێكه‌وه‌نان ‌‬ ‫ی یه‌كیه‌ت ‌‬ ‫هه‌م ل ‌ه پێكهێنان ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی ش����اره‌كان ك ‌ه هه‌م����وو مه‌یلێك ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوینه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌یئه‌ت���� ‌‬ ‫بوون‪ ،‬هه‌م ل���� ‌ه پێكهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد بۆ وتووێژ له‌گ����ه‌ڵ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ده‌ور ‌‬ ‫خه‌ڵك���� ‌‬ ‫ی هه‌بوو‪.‬‬ ‫گرینگ ‌‬ ‫ هه‌مووم����ان ده‌ڵێین‌و ده‌یس����ه‌لمێنین ك ‌ه ئه‌و ب ‌ه‬ ‫ی چه‌وساو‌ه‬ ‫ی چین ‌‬ ‫ی سۆسیالیست‌و الیه‌نگر ‌‬ ‫راشكاوی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی ب ‌ه پارێزه‌ر ‌‬ ‫بوو‌و خۆی‌‌و رێكخراوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كوردس����تاندا ده‌زانی‌‪ .‬ئایا‬ ‫ئ����ه‌وان ل ‌ه بزوتن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌موومان نه‌ماندیت ك ‌ه ئه‌و پڕاوپڕ پێداگر ‌‬ ‫ی كوردستان ده‌كرد؟ هه‌موومان‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ماف ‌‬ ‫ی ده‌دا‬ ‫ی ناده‌ین ك ‌ه چه‌ند دڵس����ۆزان ‌ه حه‌ول ‌‬ ‫ش����ایه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ب����ۆ پێكه‌و‌ه كاركردن‌و پێك����ه‌و‌ه حه‌وانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناكه‌ین ك ‌ه‬ ‫ره‌وت‌و مه‌یل ‌ه سیاسیه‌كان؟ مه‌گه‌ر قبوڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند‌ه به‌رپرس����ان ‌ه تێده‌كۆشا تا ده‌زگا‌و یه‌كه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی ب����ۆ نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سیاس���� ‌‬ ‫یه‌كگرتووی ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه بۆ س����اتێكیش جیاوازیی ‌ه‬ ‫پێك بێ����ت‪ ،‬ب ‌ه ب ‌‬ ‫ی حیزب ‌ه‬ ‫سیاس����ی‌‌و روانگه‌ییه‌كان بشارێته‌وه‌‌و سنور ‌‬ ‫سیاسیه‌كان بش����ێوێندرێ‌؟ مه‌گه‌ر وانه‌بوو ك ‌ه كاك‬ ‫فوئاد له‌گه‌ڵ ناسۆسیالیس����ته‌كانیش دۆس����ت بوو‌و‬ ‫ی نیوانم����ان بڕه‌وێنێته‌وه‌‌و بۆ‬ ‫ی ده‌دا دڕدۆنگ ‌‬ ‫حه‌ول���� ‌‬ ‫ی هاوبه‌ش متمان ‌ه دروس����ت بكات؟ هه‌موو ئه‌و‬ ‫كار ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌ه بوون‌و‬ ‫ی ئه‌و كات ‌‬ ‫ئاكار‌و ره‌وش����تان ‌ه رێباز ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی حه‌ولم����ان ده‌دا‌و هاوڕ ‌‬ ‫هه‌موومان بۆ چه‌س����پان ‌‬ ‫ی ده‌كرد تا ئه‌م بڕوایان ‌ه‬ ‫ی راب����ه‌ر ‌‬ ‫فوئادیش كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ببات���� ‌ه ناو پراتیك‪ .‬ئای����ا هه‌موو ئه‌وان���� ‌ه به‌و مانا‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫نه‌بوون ك ‌ه ئه‌وكات به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی كوردس����تان‪ ،‬مه‌به‌س����ت‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و رزگاریخواز ‌‬ ‫ی رابه‌ر بوو؟‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌‌و كاك فوئاد ‌‬ ‫ی ئێمه‌ ‌‬ ‫مه‌نزور ‌‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫دوو هه‌فته‌نامه‌یه‌كی سیاسی گشتییه‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌كات‬ ‫ژمار‌ه (‪ )4٣‬ساڵی سێهه‌م‪2010/٩/١ ،‬‬ ‫‪١٠‬ی خەرمانانی ‪89‬‬ ‫نرخ‪ 500 :‬دینار‬

‫فوئاد‬

‫‪3‬‬

‫خێزان؟‬

‫"ئێران توانای دروستکردنی دوو بۆمبی ئەتۆمی هەیە"‬ ‫"عێراق قبوڵ ناکات ئێرانێکی خاوەن چەکی ناوەکی دراوسێی بێت"‬

‫وزەخانەی ئەتۆمی بوشێهر فۆتۆ‪‌AFP :‬‬ ‫س���ه‌رۆكی رێكخ���راوی وزه‌ی ئه‌تۆمی‬ ‫ئێران ده‌ڵێت ك��� ‌ه واڵته‌كه‌ی ئاماده‌یی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌ی��� ‌ه ب��� ‌ه دوور ل���ه‌ بابه‌ته‌‬ ‫سیاس���یه‌كان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مری���كا ب���ۆ‬ ‫دامه‌زراندن���ی وه‌زه‌خانه‌یه‌كی ئه‌تۆمی‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی س���وته‌مه‌نی ناوه‌كی‬ ‫موشاركه‌ت بكات‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی ئه‌كب���ه‌ری س���اڵحی رۆژی‬ ‫سێش���ه‌ممه‌ ‪9‬ی خه‌رمان���ان راگه‌یاند‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مری���كا ئاماده‌بێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێ���ران ب���ۆ پێكهێنان���ی كۆمپانی���ای‬ ‫هاوبه‌ش بۆ دروس���تكردنی وزه‌خانه‌ی‬ ‫ئه‌تۆم���ی ه���اوكاری ب���كات‪ ،‬ئێ���ران‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌‌و به‌ش���داری ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دانوستانی سیاس���ی شتێكی دیكه‌یه‌‌و‬ ‫بۆ بڕیارده‌رانی سیاسی ده‌گه‌رێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م وتان���ه‌ی س���ه‌رۆكی ئاژانس���ی‬ ‫ئه‌تۆمی ئێ���ران له‌كاتێكدایه‌ كه‌ چه‌ند‬

‫رۆژ له‌وه‌پێ���ش جێگ���ری پێش���ووی‬ ‫ئاژانس���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی ئه‌تۆم‪ ،‬ئۆلی‬ ‫هاینۆنن راگه‌یاند كه‌ كۆماری ئیسالمی‬ ‫له‌ ئێس���تادا ب���ۆ دروس���تكردنی دوو‬ ‫بۆمبی ئه‌تۆمی ئۆرانیۆمی پێویس���تی‬ ‫له‌به‌رده‌ستدایه‌‌و ئه‌مه‌ی به‌ مه‌ترسییه‌ك‬ ‫بۆ سه‌ر ناوچه‌كه‌‌و جیهان ناولێبرد‪.‬‬ ‫واڵتانی رۆژئ���اوا‌و ئه‌مه‌ریكا به‌رده‌وام‬ ‫به‌ پێش���نیار‌و هه‌ڕه‌ش ‌ه داوا له‌كۆماری‬ ‫ئیسالمی ده‌كه‌ن كه‌ پرۆژه‌ی پیتاندنی‬ ‫ئۆرانی���ۆم رابگرێت‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫ده‌ركردنی چه‌ندین سزای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئه‌نجومه‌ن���ی ئاسایش���ی‬ ‫رێكخ���راوی نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‪،‬‬ ‫تا ئێس���تاش ئێران درێژ‌ه ب ‌ه به‌رنامه‌‬ ‫ناوه‌كییه‌كانی ده‌دات‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌چاودێران���ی سیاس���ی به‌‬ ‫ره‌خنه‌گرت���ن ل ‌ه ده‌وڵه‌تی باراك ئۆباما‬

‫زیندانییه‌كی سیاسی‬ ‫كورد ل ‌ه زیندانی ورمێ‬ ‫گیانی له‌ده‌ستدا‬

‫به‌ندكراوێك���ی سیاس���ی ك���ورد به‌ ن���اوی كاوه‌ كورد‬ ‫موقه‌ده‌م كه‌ تووش���ی نه‌خۆش���ی ژێرپه‌نجه‌ی ڕووده‌ی‬ ‫هاتب���وو‪ ،‬رێكه‌وتنی ‪6‬ی خه‌رمانان ل���ه‌ زیندانی ورمێ‬ ‫گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫كاو‌ه ك���ورد موق���ه‌ده‌م ك ‌ه س���اڵی ‪ 87‬له‌الیه‌ن لقی‬ ‫یه‌ك���ی دادگای ئینقالبی ورمێ ب ‌ه تۆمه‌تی هه‌وڵدان دژی‬ ‫ئه‌منیه‌ت���ه‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی ب ‌ه ‪ 3‬س���اڵ زیندانی ته‌عزیری‬ ‫مه‌حك���ووم كراب���وو‪ ،‬له‌ زینداندا به‌ هۆی ئه‌ش���كه‌نجه‌و‬ ‫ئازاری به‌رپرسانی زیندان تووشی نه‌خۆشی ژێرپه‌نجه‌ی‬ ‫مێعده‌و ڕووده‌ بوو‪.‬‬ ‫شایه‌نی باسه‌ بارودۆخی جه‌سته‌یی ئه‌م هه‌ڵسوراوه‌ ل ‌ه‬ ‫زیندان‌و پێڕانه‌گه‌یش���تنی پزیشكیی بۆ ناوبراو‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌ هۆكاره‌كان���ی ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی مانگه‌كانی ڕابردوو ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن به‌ندكراوانی سیاسی زیندانی ورمێ بووه‌‪.‬‬

‫رایده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه ب ‌ه هۆی كه‌مته‌رخه‌می‬ ‫ئۆبامای س���ه‌رۆك كۆم���اری ئه‌مریكا‌و‬ ‫هیالری كلینتۆن وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫واڵته‌‪ ،‬ئێران توانیویه‌تی ب ‌ه ئاس���انی‬ ‫به‌ره‌و ب���وون ب���ه‌ هێزێك���ی ناوه‌كی‬ ‫به‌ره‌وپێ���ش بچێ���ت‪ .‬روس���ه‌كان له‌م‬ ‫مانگه‌دا وزه‌خانه‌ی ناوه‌كی بوشێهریان‬ ‫خسته‌ڕی‪ ،‬كه‌ به‌ڕای چاودێران ئه‌م ‌ه بۆ‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كان كاره‌ساته‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی ئێران ب���ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵ‬ ‫درێژه‌دان به‌ به‌رنامه‌ ناوه‌كییه‌كانیان‪،‬‬ ‫ب���اس له‌گفتوگۆ‌و دانوس���تان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫عه‌لی ئه‌كبه‌ری ساڵحی له‌كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا راگه‌یاند ئاماده‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتان���ی گروپ���ی وی���ه‌ن (ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫فه‌رانسه‌‪،‬روسیا‌و ئاژانسی نێوه‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫وزه‌ی ئه‌تۆم) بێته‌ سه‌ر مێزی گفتوگۆ‌و‬ ‫ب ‌ه بێ هیچ مه‌رجێك دانوستان بكات‪.‬‬

‫رۆژنام���ه‌ی ده‌یل���ی تێلێگ���راف له‌م‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ ده‌نوس���ێت ئ���ه‌م ج���ۆره‌‬ ‫لێدوانه‌ی به‌رپرسانی ئێران ك ‌ه بووه‌ته‌‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی بۆچوونێكی وا له‌ كۆشكی‬ ‫سپیدا دروست بێت كه‌ره‌نگه‌ ئێرانێكی‬ ‫ناوه‌ك���ی خ���راپ نه‌بێ���ت‌و بتوانێ���ت‬ ‫هاوس���ه‌نگی‌و ئاس���ایش له‌ناوچه‌ك���ه‌‬ ‫دروست بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای لێدوانه‌كانی به‌رپرس���انی‬ ‫ئێ���ران‌و ئه‌مریكا‪ ،‬واڵتانی درواس���ێی‬ ‫ئێ���ران نیگه‌ران���ی به‌ره‌وپێش���چوونی‬ ‫خێ���رای به‌رنامه‌ناوه‌كییه‌كانی ئێرانن‪.‬‬ ‫ئه‌ی���اد ع���ه‌الوی‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫پێشووی عێراق‌و یه‌كێك ل ‌ه كه‌سایه‌تیه‌‬ ‫دیاره‌كان���ی عێ���راق‪ ،‬ب���ه‌ رۆژنامه‌ی‬ ‫ئیش���پیگلی راگه‌یان���د واڵته‌كه‌ی ئه‌وه‌‬ ‫قب���وڵ ناكات ك��� ‌ه ئێرانێك���ی خاوه‌ن‬ ‫چه‌كی ناوه‌كی درواسێی بێت‪ .‬‬

‫ده‌سڕێژی هێزه‌كانی رژیم لەکاسبکاران‬ ‫دوو كوژراوو برینداری لێكه‌وته‌وه‬ ‫له ئەنجامی ده‌‌س���ڕێژی هێزه‌كانی ئینتزامی پاس���گای‬ ‫گوندی "حه‌س���ه‌ن س���ه‌الران" لە ناوچەی سەقز بۆ سه‌ر‬ ‫ئۆتۆمبیلێك���ی ئ���ه‌م ناوچهیە‪ ،‬دوو كاس���بكاری گوندی‬ ‫"سێف ‌ه تاڵ" كوژران‌و بریندار بوون‪.‬‬ ‫رۆژی دووشه‌ممه رێكه‌وتی ‪٨‬ی خه‌رمانان‪ ،‬دوو هاواڵتی‬ ‫ناوچه‌ی س���ه‌قز ب���ه ناوه‌كانی‪ :‬ئه‌ن���وه‌ر خودا‌ڕه‌حمی و‬ ‫محه‌مم���ه‌د خودا‌ڕه‌حمی که ماوه‌ی چه‌ند مانگێك بوو به‬ ‫تویوتایه‌كی ‪ ٣‬ئێف له ش���اخه‌كانی گوندی "س���ێفه‌تاڵ"‬ ‫خه‌ریک���ی گزره و عاڵف هێنانه‌وه بوون‪ ،‬به مه‌به‌س���تی‬ ‫ته‌عمی���رو چاككردن���ه‌وه‌ی ئۆتۆمبیله‌كه‌ی���ان روویان له‬ ‫شاری س���ه‌قز كرد‪ ،‬به‌اڵم له الیه‌ن هێز‌ه ئیتزامییه‌كانی‬ ‫پاس���گای گوندی "حه‌سه‌ن سه‌الران" به بیانووی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه گوایه باری قاچاخ ئه‌گوازنه‌وه درانه به‌ر ده‌س���تڕێژی‬ ‫چه‌ك‌و له ئاكامدا محه‌ممه‌د خوداڕه‌حمی ته‌مه‌ن ‪ ٢٠‬ساڵه‬ ‫ده‌س���تبه‌جێ گیانی له ده‌ستدا و ئه‌نوه‌ر خوداڕ‌ه‌حمیش‬ ‫به توندی بریندار بوو و ئێستا له نه‌خۆشخانه‌ی گشتیی‬

‫شاری سه‌قز له ژێر چاو‌دێری پزشكیدایه‪.‬‬ ‫شایانی باسه كه دوابه‌دوای ئه‌م رووداوه زۆربه‌ی نزیك به‬ ‫ته‌واوی دانیشتوانی گوندی "سیفه تاڵ" و چه‌ن دێهاتێكی‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر رایانگه‌یاندوه كه ئاماده‌ن له به‌رانبه‌ر دادگادا‬ ‫شه‌هاده‌ت بده‌ن که ئه‌م دوو که‌سه له كاتی رووداوه‌كه‌دا‬ ‫ن���ه باری قاچاخیان پێ بووه و نه له‌ژیانیش���یاندا كاری‬ ‫قاچاخیان كردوه‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫كاك فوئاد ئه‌و ناوه‌یه‌ كه‌ چووه‌ ریزی ئه‌فسانه‌كانه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬په‌رویز ره‌حیم زاده‌‬ ‫كاك فوئادی مسته‌فا سوڵتانی یه‌كێك‬ ‫ل ‌ه رێبه‌رانی ناسراوو شۆڕشگێڕی كورد‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر مه‌جال���ی ژیانێكی زۆرتری‬ ‫بوایه‌ت‪ ،‬بێگومان ده‌گه‌یشته‌ ئاستێكی‬ ‫هه‌ر‌ه ب���ه‌رز ل���ه‌ تۆماركردنی مێژووی‬ ‫خه‌بات���ی رزگاریخوازان ‌ه ل ‌ه رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ .‬كاك فوئاد ئه‌گه‌رچی ل ‌ه‬ ‫ده‌ورانی الویه‌تیدا ژیانی سیاسی خۆی‬ ‫ده‌س���پێكرد‪ ،‬به‌اڵم له‌ م���اوه‌ی كه‌متر‬ ‫له‌ یه‌كس���اڵ چاالكی‌و هه‌ڵس���ووڕانی‬ ‫شۆڕش���گێڕانه‌ توانی ببێت به‌ یه‌كێك‬ ‫ل ‌ه رێبه‌رانی مه‌یدانیی خه‌بات دژی بێ‬ ‫عه‌داڵه‌تی‌و چه‌وساندنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بی���ر‌و روانگ���ه‌ی كاك فوئاد هیچكات‬ ‫نه‌یتوان���ی له‌ چوارچێ���وه‌ی حیزبێكدا‬ ‫قه‌تیس بمێنێته‌وه‌و ئه‌م رێبه‌ره‌ مه‌زنه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ردی بناغه‌ی بیرۆكه‌یه‌كی له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌ك دانا ك ‌ه تا ئه‌مڕۆ وه‌كوو یه‌كێك ل ‌ه‬ ‫كه‌سایه‌تی پێشڕه‌وو هه‌ڵسووڕاوه‌كانی‬ ‫ری���زی یه‌كه‌م���ی رێكخس���تنه‌كانی‬ ‫ئازادیخوازان���ه‌ی ناوچ���ه‌ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست خۆی ده‌نوێنێت‪ .‬به‌شداری‬ ‫كاك فوئ���اد له‌ مه‌یدانی خه‌باتی گه‌لی‬ ‫كورد له‌و روانگ���ه‌و ‌ه گرینگی تایبه‌تی‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌‪ ،‬ئاڵ‌وگۆڕی ل ‌ه ره‌وتی فكری‌و‬ ‫كرده‌وه‌ی خه‌باتكارانی رێبه‌رانی كورد‬ ‫پێكهێنا‌و وه‌رزێك���ی نوێی ل ‌ه خه‌باتی‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌ی گه‌لی كورد هه‌ڵدایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خه‌باتی گه‌لی كورد پێشتر ته‌نیا‬ ‫بۆ به‌ده‌س���ت هێنانی مافی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ب���وو‪ ،‬به‌اڵم هاتنه‌ مه‌یدانی كاك فوئاد‬ ‫وه‌ك���وو رێبه‌رێكی عه‌مه‌ڵگ���ه‌را كه‌ ل ‌ه‬ ‫ریزه‌كانی پێش���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م خه‌باته‌دا‬ ‫ب���وو‪ ،‬بوو ب ‌ه چه‌كێك���ی كارامه‌ ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی خه‌بات���ی گه‌لی كورد بۆ‬ ‫چاره‌ی خۆنووس���ین‪ ،‬ببێ���ت ب ‌ه رێگ ‌ه‬ ‫خۆش���كه‌ر ب���ۆ نه‌مانی هه‌ر چه‌ش���ن ‌ه‬ ‫ه���ه‌اڵواردن‌و نابه‌رابه‌ری���ه‌ك‪ .‬كاك‬ ‫فوئاد ماركس���یزم‌و ناسیۆنالیزمی نای ‌ه‬ ‫خزمه‌ت ئ���ازادی‌و عه‌داڵه‌ت‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌و خه‌بات���ه‌ی ك ‌ه كاك فوئاد رێبه‌ری‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬له‌ ماوه‌یه‌ك���ی یه‌كجار كورت‬ ‫په‌ره‌س���ه‌ندنێكی گه‌وره‌ی به‌ خۆیه‌و‌ه‬ ‫بین���ی‪ .‬كاك فوئاد ل ‌ه ژێر ته‌ئس���یرو‬ ‫كاریگه‌ری بیری ماركس‌و لنین‌و مائۆ‌و‬ ‫له‌ الیه‌ك���ی دیكه‌وه‌ هه‌س���تكردن ب ‌ه‬ ‫بارودۆخی ئه‌و كاتی كوردس���تان‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫تێكه‌ڵ���ی ئه‌م دوو مه‌س���ه‌له‌‪ ،‬بیرێكی‬ ‫نوێی دامه‌زراند ك ‌ه هه‌م دژی هه‌ر جۆر‌ه‬ ‫نابه‌رابه‌ریه‌ك رابوه‌ستێ‌و ئه‌م خه‌بات ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی شۆڕش���گێڕانه‌ی‬ ‫كوردستان‌و رزگاری گه‌لی كورد پێكه‌و‌ه‬ ‫گرێبدات‪ .‬هه‌ر بۆی��� ‌ه له‌ ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫مانگ‪ ،‬بزوتنه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌ به‌ پشت‬ ‫به‌س���تن به‌م دوو روانگه‌‪ ،‬كوردستان‬ ‫بوو به‌ شوێنێكی ئیستراتژیك بۆ بیری‬ ‫چه‌پ‌و ئازادیخوازانه‌ له‌ ئێران‪.‬‬ ‫كاك فوئادی مسته‌فا سوڵتانی ساڵی‬ ‫‪1327‬ی هه‌تاوی ل���ه‌ ئاوایی ئاڵمانه‌ی‬ ‫مه‌ری���وان چ���اوی ب���ه‌ ژی���ن هه‌ڵێنا‪.‬‬ ‫ده‌ورانی منداڵی خۆی هه‌تا ‪ 10‬س���اڵی‬ ‫له‌م ئاوایی���ه‌ تێپه‌ڕاند‌و ل ‌ه قوتابخانه‌ی‬ ‫ئاواییه‌كه‌ی���ان ت���ا پۆل���ی چواره‌می‬ ‫سه‌ره‌تایی درێژه‌ی ب ‌ه خوێندندا‪ .‬دواتر‬ ‫بۆ درێ���ژه‌دان به‌ خوێندن‪ ،‬كاك فوئاد‬ ‫ه���اوڕێ له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند ب���رای دیكه‌ی‬ ‫چوون ‌ه شاری س���نه‌‌و له‌ ده‌بیرستانی‬ ‫رازی درێژه‌ی���ان ب��� ‌ه خوێندندا‌و دوای‬ ‫ته‌واوكردن���ی پۆل���ی نۆه���ه‌م چوو‌ه‬ ‫ده‌بیرس���تانی هیدایه‌ت‪ .‬پێش له‌وه‌ی‬ ‫بچێت ‌ه پ���ۆای ‪ 12‬وه‌ك قوتابی نموون ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‌و ب���ۆ ئۆردوویه‌كی هاوینی‬ ‫نێردرایه‌ شاری رامس���ه‌ر له‌ باكووری‬ ‫ئێ���ران‪ .‬دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی ل ‌ه ش���اری‬ ‫رامس���ه‌ر بۆ درێژه‌دان به‌ خوێندن ل ‌ه‬ ‫زانستگ ‌ه به‌شداریی كونكوری كردوو ل ‌ه‬ ‫زۆرتر ل ‌ه ‪ 12‬زانس���تگه‌ی بااڵی ئێران‬ ‫وه‌رگیرا‪.‬‬

‫خه‌بات بۆ پێكهێنانی ریزێكی سه‌ربه‌خۆ ك ‌ه‬ ‫بتوانێ پارێزه‌ری به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی كۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵكی كرێكارو زه‌حمه‌تكێش ل ‌ه نێو دڵی‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌ییدا بێ‪ ،‬یه‌كێك ل ‌ه‬ ‫خسڵه‌ته‌ هه‌ره‌ به‌رچاوه‌كانی كاك فوئاد بوو‬ ‫كاك فوئ���اد ل ‌ه كونكوری هه‌ڵبژاردن‬ ‫ب���ۆ زانس���تگه‌ی نه‌وت���ی ئاب���ادان‬ ‫به‌ش���داریكردوو ل���ه‌م تاقیكاری���ه‌دا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌س���تهێنا ك ‌ه دواتر‬ ‫ناوی ل ‌ه نێ���و رۆژنامه‌كانی ئه‌و كاتی‬ ‫ئێ���ران باڵوكرای���ه‌وه‌‪ .‬كاك فوئاد ل ‌ه‬ ‫واڵم���ی یه‌كێك ل��� ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رانی ئه‌و‬ ‫زانستگ ‌ه ك ‌ه پڕسیاری ئه‌وه‌ی كردبوو‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ببێ���ت ب ‌ه س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫ئێران چ كارێ���ك ده‌كات‪ ،‬كاك فوئاد‬ ‫ل ‌ه واڵمدا ده‌ڵێ���ت‪ ،‬بۆ هه‌موو گه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ژارنش���ینه‌كانی ئێ���ران ئیمكاناتی‬ ‫مه‌دره‌سه‌‪ ،‬زانستگه‌‪ ،‬برق‌و رێگه‌وبان‌و‬ ‫ئ���اوی خاوێن‌و خزمه‌تگ���وزاری دابین‬ ‫ده‌كه‌م‪ .‬ئه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ی كاك فوئاد‬ ‫ل ‌ه واڵمی پرس���یاری به‌رپرس���ی ئه‌م‬ ‫زانك���ۆ بووه‌ ه���ۆی ئه‌وه‌یك ‌ه له‌ الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانی ئه‌م زانستگه‌ وه‌ر نه‌گیرێت‪.‬‬ ‫هاوینی ئه‌و ساڵ ‌ه بۆ خوێندن له‌ زانكۆ‬ ‫چووه‌ تاران‌و ل ‌ه گه‌ڕه‌كی خانی ئابادی‬ ‫تاران نیشته‌جێ بوو‪.‬‬ ‫سه‌رنجام رۆیشت ‌ه زانكۆی ئاریا مێهر‬ ‫له‌ تاران‌و ل���ه‌وێ له‌گه‌ڵ رووناكبیران‌و‬ ‫خوێندكاران���ی زانكۆ‌و تێكۆش���ه‌رانی‬ ‫رادیكاڵ‌و چه‌پ ئاش���نا بوو‪ .‬س���اڵی‬ ‫‪1348‬ی هه‌ت���اوی له‌گ���ه‌ڵ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ل��� ‌ه رووناكبیرانی چه‌پ‌و تێكۆش���ه‌ر‬ ‫ب���ه‌ ش���ێوه‌ی نهێن���ی رێكخراوێكیان‬ ‫دامه‌زراند كه‌ دوات���ر ب ‌ه ناوی كۆمه‌ڵ ‌ه‬

‫ناس���را‪ .‬كاك فوئ���اد‌و هاوڕێیانی له‌م‬ ‫رێكخ���راو‌ه نهێنی���ه‌دا هه‌ڵس���ووڕاوان ‌ه‬ ‫ب���ۆ وش���یاركردنه‌وه‌ی كۆمه‌اڵن���ی‬ ‫خه‌ڵكی زه‌حمه‌تكێش���ی كوردس���تان‬ ‫هه‌ڵده‌سووڕان‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ساڵی ‪1353‬‬ ‫له‌ الیه‌ن ده‌زگای س���اواكی رژیمی شا‬ ‫ده‌سبه‌سه‌رو ره‌وانه‌ی زیندانكرا‪ .‬كاك‬ ‫فوئاد له‌ نێو زیندان رێبه‌ری به‌شێكی‬ ‫زۆر ل���ه‌ خه‌ب���ات‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���ی‬ ‫نێ���و زین���دان دژی رژیمی س���اواكی‬ ‫سازمانده‌هی كرد‌و زیندانی شاری سن ‌ه‬ ‫له‌و س���ااڵنه‌دا بوو به‌ مه‌یدانی خه‌باتی‬ ‫پڕ له‌س���ه‌ره‌وه‌ری‌و ش���انازی‌و ده‌وری‬ ‫پێش���ڕه‌وانه‌ی كاك فوئ���اد‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫كاك فوئ���اد‌و هاوڕێیانی ل���ه‌ زیندانی‬ ‫سن ‌ه ماوه‌ی ‪ 24‬رۆژ مانیان ل ‌ه خواردن‬ ‫گ���رت‪ ،‬مانگرتنێك ‌ه ل ‌ه سه‌رتاس���ه‌ری‬ ‫كوردس���تان‌و ئێرانیش ده‌نگی دایه‌وه‌و‬ ‫كاری كرد‌ه سه‌ر وره‌ی خه‌باتكارانه‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان‪ .‬دواتر‬ ‫كاك فوئاد ل ‌ه ساڵی ‪ 1357‬له‌ زیندان‬ ‫ئازادكرا‪ .‬كاك فوئاد هه‌روه‌ها له‌ خه‌باتی‬ ‫خه‌ڵكی شاره‌كانی سنه‌‌و مه‌ریوان دژی‬ ‫رژیمی ش���ا ده‌ورو نه‌قشێكی تایبه‌تی‬ ‫گێڕا‪ ،‬له‌وان ‌ه دامه‌زراندنی ش���وراكان‪،‬‬ ‫پێكهێنانی یه‌كیه‌تیه‌كانی جووتیاران‌و‬ ‫دامه‌زراندن���ی یه‌كه‌می���ن ده‌س���ته‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی كۆمه‌ڵ���ه‌ چاالكانه‌‌و ب ‌ه‬ ‫وره‌یه‌ك���ی قاییم‌و ب���ێ رارایی چاالكی‬

‫ده‌كرد‪ .‬ئ���ه‌و كات���ه‌ی كاك فوئاد ل ‌ه‬ ‫زیندان ئازاد كرا‪ ،‬رۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫له‌ ئه‌زموون���ی ئاڵ‌وگۆڕێك���ی قووڵی‬ ‫سیاس���یدا بوو‪ .‬له‌ ماوه‌یه‌كی كورتدا‬ ‫كاك فوئاد‌و ئه‌ندامانی دیكه‌ی كۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌ نێو شاره‌كانی كوردستان‪ ،‬بوون ب ‌ه‬ ‫سیمایه‌كی خۆشه‌ویس���ت‌و ل ‌ه ده‌وری‬ ‫ئ���ه‌م رێب���ازه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌یه‌كی به‌رینی‬ ‫سیاس���ی ل ‌ه دایكبوو ك ‌ه پێده‌چوو ب ‌ه‬ ‫بێ كاك فوئاد پای نه‌ده‌گرت‪.‬‬ ‫كاك فوئ���اد ل��� ‌ه ‪ 11‬مانگ���ی دوای‬ ‫ئازادبوون���ی ل��� ‌ه زین���دان‪ ،‬هه‌م���وو‬ ‫تواناكان���ی خ���ۆی ب���ۆ خه‌باتێك���ی‬ ‫لێبڕاوان ‌ه ل��� ‌ه پێناو ماف‌و ئازادیه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی ژێرده‌س���ته‌و چه‌وس���اوه‌دا ل ‌ه‬ ‫كوردس���تان ته‌رخانكرد‪ .‬ل ‌ه ماوه‌ی ‪22‬‬ ‫مانگ واته‌ ل ‌ه ‪23‬ی مانگی پوش���په‌ڕی‬ ‫س���اڵی ‪ 58‬هه‌تا ‪9‬ی خه‌رمانان‌و كاتی‬ ‫گیانبه‌ختكردن‪ ،‬به‌رێبه‌ری كاك فوئاد‬ ‫به‌ناوبانگترین‌و گه‌شترین رووداوه‌كانی‬ ‫مێژووی كۆمه‌ڵه‌و خه‌باتی سیاس���ی ل ‌ه‬ ‫كورس���تان‌و ئێران هات ‌ه ئاراوه‌‪ .‬كۆچی‬ ‫خه‌ڵكی ش���اری مه‌ری���وان‌و رێپێوانی‬ ‫گه‌وره‌ی كچان‌و كوڕانی شۆڕش���گێڕی‬ ‫ش���اره‌كانی س���نه‌‌و بان���ه‌و س���ه‌قز‌و‬ ‫بۆكان‌و مه‌هاباد ب���ه‌ره‌و مه‌ریوان‪ ،‬بۆ‬ ‫پشتیوانی ل ‌ه كۆچی مێژووی مه‌ریوان‪،‬‬ ‫وتووێ���ژی راس���ته‌وخۆ ب ‌ه به‌ش���داری‬ ‫نوێن���ه‌ری ش���وراكانی ش���ار له‌گه‌ڵ‬ ‫دوژمنانی كوردس���تان‌و س���ه‌ركه‌وتنی‬ ‫كۆچی مێژووی مه‌ریوان‌و پاشه‌كشێی‬ ‫كۆنه‌په‌رس���تان ل��� ‌ه كوردس���تان‌و‬ ‫پێكهێنانی ش���ورای مه‌ریوان‌و چه‌ندین‬ ‫الپه‌ڕه‌ی زێڕین���ی دیكه‌‪ ،‬نموونه‌ی ئه‌و‬ ‫خه‌بات��� ‌ه پرش���گندارانه‌ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫شۆڕش���گێڕانه‌ی كوردس���تان ‌ه ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫رێبه‌ری كاك فوئاد گه‌یشت ‌ه به‌رزترین‬ ‫لووتكه‌ی خ���ۆی‪ .‬له‌ م���اوه‌ی كه‌متر‬ ‫ل���ه‌ یه‌كس���اڵ كۆمه‌ڵگای ئ���ه‌و كاتی‬ ‫كوردس���تان ده‌وره‌یه‌ك ل ‌ه دیموكراسی‬ ‫چاره‌نووسسازیان تێپه‌ڕاند‌و ل ‌ه نێو ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا گه‌شه‌یان كرد‪.‬‬ ‫ئێس���تا كوردس���تان ته‌نی���ا ناوچه‌ی‬ ‫ئێران بوو كه‌ ك ‌هش‌و هه‌وایه‌كی ئازاد‌و‬ ‫سیاس���ی تێیدا دامه‌زراب���ووو رژیمی‬ ‫تازه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵت گه‌یشتووی كۆماری‬ ‫ئیسالمیش بڕیاری دابوو ئه‌م بزوتنه‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه هه‌ر شێوه‌یه‌ك سه‌ركوت بكا‪ .‬چه‌ند‬ ‫رۆژ پێش ل ‌ه هێرش���ی رژیم بۆ س���ه‌ر‬ ‫كوردس���تان ب ‌ه مه‌به‌س���تی گرتنه‌وه‌ی‬ ‫ش���اره‌كان‪ ،‬كاك فوئاد نووسراوه‌یه‌كی‬ ‫ل ‌ه ژێر ناوی گه‌لی كورد ل ‌ه نێو بۆسه‌ی‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی نووس���ی‌و داواكاری‬ ‫به‌رنگاریه‌ك���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫هێرش���ی رژیم���ی كۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫بۆس���ه‌ر كوردس���تان بوو‪ ،‬كاك فوئاد‬ ‫خۆی یه‌كه‌مین كه‌س بوو ك ‌ه ل ‌ه مه‌یدانی‬ ‫خه‌بات���ی چه‌كدارانه‌ ل��� ‌ه به‌رانبه‌ر ئه‌م‬ ‫داگیكاریه‌دا راوه‌س���تا‪ .‬ده‌ورو نه‌قشی‬ ‫كاك فوئاد له‌ رۆژهه‌اڵتی كوردس���تانی‬ ‫دوای ‪ 1357‬بێوێن���ه‌ ب���ووه‌و جێگ��� ‌ه‬ ‫په‌نجه‌كانی كاك فوئاد وه‌كوو رێبه‌ری‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی به‌رنگاری ل ‌ه كوردستان ل ‌ه‬ ‫كاتی هێرش���ی رژیم بۆسه‌ر كوردستان‬ ‫دیارو به‌رچاوه‌‪ .‬خه‌بات بۆ پێكهێنانی‬ ‫ریزێكی سه‌ربه‌خۆ ك ‌ه بتوانێ پارێزه‌ری‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی كۆمه‌اڵنی خه‌ڵكی‬ ‫كرێ���كارو زه‌حمه‌تكێش ل��� ‌ه نێو دڵی‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌ییدا بێ‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫ل ‌ه خس���ڵه‌ته‌ هه‌ره‌ به‌رچاوه‌كانی كاك‬ ‫فوئ���اد بوو‪ .‬كاك فوئ���اد هیچكات ل ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بۆ ئاڵ‌وگۆڕك���ردن كه‌ڵكی‬ ‫وه‌رنه‌گرت���ووه‌و ره‌خنه‌گری بارودۆخی‬ ‫ئێس���تا بووه‌ س���ه‌باره‌ت ب ‌ه هه‌وڵدان‬ ‫بۆ بارودۆخێكی باش���ترو له‌وێشه‌و‌ه بۆ‬ ‫بارودۆخێكی تایبه‌تیتر تێكده‌كۆشا‪.‬‬ ‫كاك فوئ���اد ل��� ‌ه هه‌س���تی وروژاوی‬ ‫الیه‌نگ���ران‪ ،‬وره‌و هێزێكی درووس���ت‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ك ‌ه ده‌ب���وو ب��� ‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫هێزی بزوێنه‌ری ئاڵ‌وگۆڕو به‌ كرده‌و‌ه‬ ‫ده‌رهێنان���ی س���ه‌ختترین‌و دژوارترین‬ ‫تێئۆری���ه‌كان‪ .‬هه‌ر بۆی��� ‌ه كاك فوئاد‬

‫‪3‬‬

‫بیر‌و روانگه‌ی كاك‬ ‫فوئاد هیچكات‬ ‫نه‌یتوانی ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی حیزبێكدا‬ ‫قه‌تیس بمێنێته‌وه‬ ‫یارمه‌تی ئه‌ندامان���ی حیزبه‌ك ‌ه ده‌كرد‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌رپرس���یاریه‌تیه‌كی زۆرتر‬ ‫بۆ پێش���كه‌وتنی هه‌رچ���ی زیاتر ئه‌و‬ ‫رێكخ���راو‌ه قبووڵ بك���ه‌ن‪ .‬كاك فوئاد‬ ‫پێش له‌وه‌ی كه‌س���ێكی تێئۆریسیه‌ن‬ ‫بێت‪ ،‬رێبه‌رێكی پراگماتیس���ت بوو ك ‌ه‬ ‫هه‌موو نووس���راوه‌كانی ل��� ‌ه كرده‌وه‌دا‬ ‫به‌ڕێو ‌ه ده‌برد‌و شه‌وانه‌ بۆ هاتنی رۆژو‬ ‫ده‌س���پێكردنه‌وه‌ خه‌باتێكی نوێ‪ ،‬بێ‬ ‫ئۆقر‌ه بوو‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م رووه‌و‌ه كاك فوئاد سیمایه‌كی‬ ‫ه���ه‌ر‌ه خۆشه‌ویس���تی نێ���و كۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵك���ی زه‌حمه‌تكێش له‌ كوردس���تان‬ ‫بوو تا ئه‌و جێگه‌ی ك ‌ه كه‌سایه‌تی كاك‬ ‫فوئاد له‌ نێو بزوتنه‌وه‌ی شۆڕشگێڕانه‌ی‬ ‫كوردس���تان ئێعتب���ارو قامه‌تێك���ی‬ ‫راوه‌ستانی نێو ئه‌م بزوتنه‌و‌ه بوو‪ .‬كاك‬ ‫فوئاد ل ‌ه پله‌ی رێبه‌رێكی پێش���ڕه‌و بوو‬ ‫ب���ه‌ یه‌كه‌می���ن گیانبه‌ختكردووانی ئه‌و‬ ‫بیرۆك��� ‌ه حیزبی ‌ه ك ‌ه خۆی پێكیهێنابوو‪.‬‬ ‫كاریگه‌ری قووڵی پێشڕه‌وی كاك فوئاد‬ ‫له‌ نێ���و براكان‌و هاوڕێیان���ی‌و دواتریش‬ ‫ل��� ‌ه نێ���و ریزه‌كانی ئ���ه‌و كۆمه‌ڵه‌ی ك ‌ه‬ ‫بڕیار بوو ل��� ‌ه درێژه‌ی هه‌مان كرده‌وه‌ی‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌ی كاك فوئاد بێته‌ مه‌یدان‬ ‫بۆ خه‌بات‪ ،‬دیارو به‌رچاوه‌ ب ‌ه جۆرێك ‌ه ل ‌ه‬ ‫نێو ریزه‌كانی كۆمه‌ڵه‌دا ل ‌ه خۆبردووی‌و‬ ‫بوێریی‌و گیانبازی بوو هه‌وێنی خه‌باتی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌و بڕگه‌یه‌ك���ی جیانه‌كراوه‌‪ .‬كاك‬ ‫فوئ���اد ل���ه‌و بیرۆكه‌ی ك ‌ه ب���ۆ رزگاری‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان هه‌ڵیبژاردبوو‪ ،‬ل ‌ه نێو‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌ه وه‌كوو رێكخراوی چه‌پ‌و ل ‌ه كاتی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازانه‌ی كوردستان‪،‬‬ ‫له‌ نێ���و جل‌وبه‌رگی پێش���مه‌رگایه‌تی‌و‬ ‫له‌ نێو س���ه‌نگه‌ری خه‌باتیش���دا‪ ،‬كاك‬ ‫فوئاد ل��� ‌ه نێ���و ده‌س���تێكیدا قه‌ڵه‌م‌و‬ ‫ل���ه‌ ده‌س���ته‌كه‌ی دیكه‌ش���یدا چه‌ك بۆ‬ ‫به‌رنگاری ده‌بینرا‪ .‬رۆژی ‪9‬ی خه‌رمانانی‬ ‫س���اڵی ‪1358‬ی هه‌ت���اوی ل��� ‌ه ئاكامی‬ ‫تێكهه‌ڵچوونێك���ی نابه‌راب���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هێزه‌كانی رژیم له‌ رێگه‌ی نێوان مه‌ریوان‬ ‫س���ه‌قز‪ ،‬نزی���ك ئاوایی بس���تام‪ ،‬دوای‬ ‫چه‌ندین كاتژمێر به‌رنگاری‌و موقاومه‌ت‬ ‫ل ‌ه به‌رانبه‌ر هێزه‌كانی رژیم‪ ،‬دڵی یه‌كێك‬ ‫ل ‌ه رێبه‌رانی راس���ته‌قینه‌ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌پ‌و شوڕشگێڕانه‌ی كوردستان‪ ،‬كاك‬ ‫فوئادی مس���ته‌فا س���وڵتانی له‌ لێدان‬ ‫ك���ه‌وت‌و به‌مجۆر‌ه گیانی ئ���ه‌م رێبه‌ر‌ه‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌ی كۆمه‌اڵن���ی خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردستان له‌ پێناو به‌رزترین وشه‌كانی‬ ‫مرۆڤایه‌تیدا به‌ختكرا‪.‬‬ ‫خه‌بات بۆ رزگاری خه‌ڵكی كوردستان‌و‬ ‫پێداگ���ری‌و س���وور ب���وون له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی مافی زحمه‌تكێش���ان‌و‬ ‫چه‌وس���اوه‌كان‌و هه‌ژارانی كوردس���تان‬ ‫به‌ش���ێكی جیانه‌كراو‌ه ب���وون ل ‌ه بیر‌و‬ ‫ك���رده‌وه‌ی كاك فوئ���ادی مس���ته‌فا‬ ‫س���وڵتانی‪ .‬هه‌ر بۆی��� ‌ه كاك فوئاد ئه‌و‬ ‫ناوه‌یه‌ كه‌ چوو‌ه ریزی ئه‌فسانه‌كانه‌وه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫فوئادی‌ سۆسیالیست‪....،‬‬

‫پاشماوە‬

‫ئای����ا ئه‌و مه‌به‌س����ت‌و مه‌نزوره‌ دژایه‌تی‌ ب����وو له‌گه‌ڵ ئاوات‌و‬ ‫ئامانجی‌ یه‌كس����انیخوازیی‌‌و رزگاریی‌ ئینس����ان له‌ كویله‌تی‌‌و‬ ‫چه‌وس����انه‌وه‌؟ مه‌گه‌ر ئه‌و رێبازه‌ نه‌ب����وو كۆمه‌ڵه‌ی‌ گه‌یاند‌ه‬ ‫لوتكه‌و‪ ،‬الدان له‌و خه‌ته‌ نه‌بوو كۆمه‌ڵه‌ی‌ تووش����ی‌ نوشست‬ ‫ی‬ ‫كرد؟ ئایا كۆمه‌ڵه‌‌و ك����رده‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌ورانی‌ نه‌بوو كه‌ دوا ‌‬ ‫به‌دناوییه‌ك ك ‌ه حیزبی‌ تووده‌ بۆ چه‌پی‌ ئێرانی‌ به‌دیهێنابوو‪،‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫ب����ۆ یه‌كه‌مجار چه‌پی‌ ب����رده‌و‌ه نێو جه‌م����اوه‌ر‌و متمانه‌ ‌‬ ‫دروس����ت كرده‌وه‌؟ ئایا ئه‌و كرده‌وانه‌ی‌ ئ����ه‌و كاتی‌ كۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫ی چه‌پ‌و یه‌كس����انیخوازیی‌ ب����ره‌و پێنه‌دا‌و نه‌یكرد‌ه‬ ‫بیر‌و بڕوا ‌‬ ‫ی خه‌ڵكێكی‌ به‌رین؟‬ ‫خۆشه‌ویست ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وكات ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یه‌ بپرس����ین خه‌ت‌و كرده‌وه‌ ‌‬ ‫ئێس����تا كات ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌ ب����ره‌وی‌ زۆرتر ب����وو یان ئ����ه‌وه‌ی‌ دوات����ر حیزب ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمۆنیستمان ل ‌ه سه‌ر دروست كرد؟ دڵنیام هه‌مووان ددان ‌‬ ‫پێ����دا ده‌نێن كه‌ له‌و دوو ده‌وره‌یه‌دا له‌ زۆر بواردا دوو خه‌ت‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌ه ب ‌ه‬ ‫رێبازی‌ جی����اواز هه‌بوون‪ .‬من خه‌تی‌ ئ����ه‌و كات ‌‬ ‫ی بوو‬ ‫ی دیكه‌ به‌ من بڵێ‌ چ ‌‬ ‫ی فوئاد ده‌زانم‪ .‬ده‌نا كه‌سێك ‌‬ ‫رێباز ‌‬ ‫ی جه‌ماوه‌ریی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌؟‬ ‫رێبازی‌ فوئاد جیا له‌ كرده‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌م����وو راس����تیه‌كانی‌ ئاماژه‌یان بۆ ك����را ده‌ریده‌خه‌ن ك ‌ه‬ ‫ك����رده‌وه‌ی‌ كاك فوئ����اد‌و خه‌ت����ی‌ ئه‌وكات����ی‌ كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ره‌هه‌ندیی‌ نه‌بوو‪ .‬له‌گه‌ڵ سۆسیالیسمی‌ ته‌ریكخواز به‌ ته‌واو ‌‬ ‫نامۆ بوو‪ .‬رێزدانان‌و گرینگیدان به‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گشتیی‌‌و فر‌ه‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ره‌هه‌ندی‌‪ ،‬ئامانجی‌ ق����ه‌ت ون نه‌بووی‌ بوون‪ .‬جه‌وهه‌ر ‌‬ ‫بۆچوون����ه‌ له‌وه‌دا بوو كه‌ ب����ه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ خه‌تی‌ ته‌ریكخواز‪،‬‬ ‫ی یه‌كس����انیخوازه‌كانی‌ ده‌زانی‌ ك���� ‌ه رێگا بۆ هه‌موو‬ ‫ب ‌ه ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا ببیننه‌وه‌‌و پێكه‌و‌ه حه‌وانه‌وه‌‌و دێمۆكراس����ی‌‌و بردن ‌‬ ‫سیاس����ه‌ت بۆ ش����ه‌قام‌و كۆاڵن بكرێت ‌ه بنه‌مای‌ كاریان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كرده‌و‌ه‬ ‫ی ببێته‌ ئامانج‪ .‬جه‌خت ‌‬ ‫هێژمۆنیخوازی ‌‬ ‫ی هه‌ر‌ه مه‌زن‬ ‫تا دیالۆگی‌ سیاسی‌‌و قه‌ناعه‌ت پێهێنان به‌ چه‌ك ‌‬ ‫دابن����درێ‌‌و بایه‌خ����ی‌ پێبدرێ‌‪ .‬ب ‌ه داخه‌وه‌م بڵێم كه‌ هێش����تا‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ خۆیان ده‌ناس����ێنن‪،‬‬ ‫ل ‌ه ناو ئه‌وانه‌ی‌دا كه‌ به‌ ره‌وت ‌‬ ‫ی وا كه‌ ته‌نانه‌ت دوره‌په‌رێزی‌ ده‌كه‌ن له‌ دیالۆگ‌و‬ ‫ه����ه‌ن الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ هاوبه‌ش پێك����ه‌وه‌‪ ،‬چ بگا به‌وه‌ی‌ بوێرن له‌گه‌ڵ الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ناكۆمه‌ڵه‌دا هه‌نگاو هه‌ڵبێنن‪ .‬بۆیه‌ پێموایه‌ ده‌بێ‌ له‌ ساڵیاد ‌‬ ‫مه‌رگی‌ كاك فوئ����ادداو ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ی‌ ئێس����تای‌ ئێران‌و‬ ‫كوردس����تاندا ك ‌ه روو له‌ گۆڕان ‌ه به‌ راشكاویی‌‌و بویران ‌ه ده‌نگ‬ ‫ی بكه‌ین له‌س����ه‌ر یه‌كس����انیخوازیی‌‌و‬ ‫به‌رز بكه‌ینه‌وه‌‌و پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌‌و هه‌نگاونان ب����ۆ هاوكار ‌‬ ‫دیالۆگ����ی‌ نیوان ره‌وت���� ‌‬ ‫ی دیكه‌ی‌ كوردستان‪ .‬ئه‌م ‌ه سیاسه‌تی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌‌و‬ ‫ف����ره‌ ره‌هه‌ندییه‌‌و رێ����گای‌ دووباره‌ خۆگرتن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ش����ه‌ی‌ بزاوتی‌ رزگاریخوازی‌ كوردستانه‌‪ .‬كۆمه‌ڵه‌ فرچك ‌‬ ‫ی فره‌ره‌هه‌ندیی‌‌و چه‌ند بزاوتی‌ بێ‌‪ ،‬با‬ ‫به‌وه‌ گرتوو‌ه ك ‌ه حیزب ‌‬ ‫هه‌موومان بۆ بوژاندنه‌وه‌ی‌ زۆرتری‌ ئه‌و رێبازه‌ تێبكۆشین‪.‬‬

‫سپای پاسداران دارستانی كێوه‌كانی شاهۆیان ئاگر تێبه‌ردا‬ ‫هێزه‌كانی س���وپای پاسدارانی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران‪ ،‬ل ‌ه ڕۆژه‌كانی سێش���ه‌ممه‌‌و چوارشه‌ممه‌ی‬ ‫هه‌فت���ه‌ی ڕابردوو‪ ،‬ل��� ‌ه هه‌وڵێكی ن���ا مرۆڤانه‌دا‬ ‫دارستانه‌كانی ناوچه‌ی ڕێوار هه‌ڵكه‌وتوو ل ‌ه نێوان‬ ‫شاره‌كانی مه‌ریوان‌و پاوه‌یان ئاگرتێبه‌ردا‪.‬‬ ‫خه‌ڵك���ی ناوچه‌ك ‌ه ك ‌ه بۆ كۆنترۆكردنی ئاگره‌ك ‌ه‬ ‫ڕۆیش���تبوون ‌ه ئه‌و ناوچه‌یه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن هێزه‌كانی‬ ‫ڕژیمه‌و‌ه ڕووبه‌رووی سووكایه‌تی كردن‌و هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ر كردن بوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫جێگای ئاماژه‌ی ‌ه هێزه‌كانی سپای پاسداران‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫درێژه‌ی مانگه‌كانی ڕابردوودا‪ ،‬ب ‌ه بیانووی بوونی‬ ‫هێزه‌كان���ی حیزبه‌ كوردی���ه‌ نه‌یاره‌كانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬هه‌موو ناوچ ‌ه كوێستانه‌یه‌كانی شاهۆو‬ ‫هه‌وارامانی���ان تۆپب���اران كرد‪ ،‬ك ‌ه ب���ه‌م هۆیه‌و‌ه‬ ‫به‌شێكی زۆر ل ‌ه دارس���تانه‌كانی ئه‌م ناوچان ‌ه ل ‌ه‬ ‫ناوچوون‪.‬‬

‫الدێكانی كوردستان ب ‌ه هۆی‬ ‫تۆپبارانه‌كانی رژیمه‌و‌ه چۆڵده‌كرێن‬

‫پێڕانه‌گه‌یشتنی پزیشكی بۆ‬ ‫به‌ندكراوێكی سیاسی كورد‬

‫ل���ه‌ درێ���ژه‌ی تۆپبارانه‌كانی‬ ‫س���نووریه‌كانی‬ ‫ناوچ��� ‌ه‬ ‫كوردس���تان له‌الی���ه‌ن كۆماری‬ ‫ئیس�ل�امی ئێران���ه‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‬ ‫الدێ نش���ینه‌كانی ناوچ��� ‌ه‬ ‫س���نووریه‌كانی م���اڵ‌و موچه‌و‬ ‫مه‌زراكانیان چۆڵده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ب��� ‌ه پێ���ی س���ه‌رچاوه‌كانی‬ ‫ه���ه‌واڵ خه‌ڵكی گونده‌كانی چۆمان‪ ،‬س���یده‌كان‌و حاج���ی عومران‪ ،‬ناچار‬ ‫ب��� ‌ه چۆڵكردنی ماڵه‌كانیان بوون‪ .‬یه‌كێك ل ‌ه دانیش���تووانی الدێی ڕه‌زگه‌‪،‬‬ ‫ڕایگه‌یاند‪ :‬تۆپبارانه‌كانی ڕۆژی دووشه‌ممه‌ی هه‌فته‌ی ڕابردوو ك ‌ه ڕاسته‌وخۆ‬ ‫الدێكانی گرته‌وه‌‪ ،‬ئه‌منیه‌تی گیانیی الدێنش���ینه‌كانی خس���ته‌ مه‌ترسیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه جۆرێك ك ‌ه ب ‌ه هۆی ئه‌م تۆپباران كردنانه‌وه‌‪3 ،‬كه‌س ل ‌ه دانیش���تووانی‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه ب ‌ه تووندی بریندار بوون‪ .‬ش���ایه‌نی باس ‌ه ل ‌ه ‪3‬ساڵی ڕابردوودا ب ‌ه‬ ‫هۆی ئه‌م تۆپباران كردنانه‌وه‌‪ ،‬زیاتر ل ‌ه ‪ 15‬الدێ چۆل البوون‌و زیاتر ل ‌ه ‪600‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی كوردیش ئاوار‌ه بوون‪.‬‬

‫حه‌م���ز‌ه س���وبحانی تاز‌ه الوی خه‌ڵكی ش���اری جوان���ڕۆ‪ ،‬نزیكه‌ی ‪2‬مانگ‬ ‫ل���ه‌وه‌ه‌ پێش له‌الیه‌ن هێزه‌ ئه‌منیه‌ته‌كان ب ‌ه تۆمه‌تی هاوكاری كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێ���ك ل ‌ه حیزب���ه‌ كوردیه‌كان‪ ،‬هاوڕێ له‌گه‌ڵ چه‌ند ش���ارۆمه‌ندی تر له‌م‬ ‫ش���ار‌ه ده‌ستبه‌سه‌ر كرا‪ .‬ناوبراو دوای ده‌ستبه‌سه‌ر كردن ڕه‌وانه‌ی ئیداره‌ی‬ ‫ئیتالعاتی ش���اری كرماش���ان كرا‪ .‬ده‌وترێت كه‌ بارودۆخی جه‌سته‌یی ئه‌م‬ ‫به‌ندكراوه‌ زۆر ناله‌باره‌و به‌رپرس���انی زیندان ل ‌ه پێڕاگه‌یش���تنی پزشكی بۆ‬ ‫ناوب���راو خۆیان بواردووه‌‪ .‬جێگه‌ی ئاماژه‌ی ‌ه حه‌مزه‌ س���وبحانی به‌ندكراوی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬دوای تێپه‌راندنی مانگێك ب ‌ه بڕیاری ده‌ستبه‌سه‌ركردنی كاتیی‪،‬‬ ‫گوازرایه‌وه‌ بۆ زیندانی دیزڵ ئابادی كرماشان‪.‬‬

‫ره‌حیم ره‌شی چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كه‌ی لێ قه‌ده‌غه‌كرا‬ ‫ره‌حیم ره‌ش���ی به‌ندكراوی سیاسی كورد‬ ‫كه‌ له‌ رۆژی ‪29‬ی پوش���په‌ڕ ل���ه‌ زیندانی‬ ‫مه‌هاباد ده‌ستیداوه‌ته‌ مانگرتن له‌ خواردن‪،‬‬ ‫گوازرایه‌وه‌ بۆ به‌شی قه‌ره‌نتینه‌ی زیندان‌و‬ ‫چاوپێكه‌وت���ن له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كه‌ش���ی لێ‬ ‫قه‌ده‌غه‌كرا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ حاڵێكدایه‌ كه‌ بارودۆخی جه‌سته‌یی‬ ‫ره‌حیم ره‌شی‪ ،‬دوای تێپه‌ڕبوونی ‪ 40‬رۆژ له‌‬ ‫ده‌سپێكردنی مانگرتن له‌ خواردنه‌كه‌ی زۆر‬ ‫ناله‌باره‌و به‌رپرسانی بێهداری زیندانیش تا‬

‫ئێران سێ‌ بنه‌كه‌ی سه‌ربازی له‌ سه‌ر سنوری‬ ‫هه‌رێمی كوردستان دامه‌زراند‬ ‫س���وپای پاس���دارانی ئێران هێزێك���ی به‌رچاوی له‌س���نووره‌كانی نێوان ش���نۆی‬ ‫كوردستانی‌ رۆژهه‌اڵت‌و هه‌رێمی كوردستان جێگیركرد‌و سێ بنكه‌ی سه‌ربازی نوێشی‬ ‫له‌سنووره‌كان دامه‌زراند‪.‬‬ ‫ی ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌ به‌سایتی ده‌ستووری راگه‌یاند هێزێكی زیاتر‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك كوردستان ‌‬ ‫له‌سنووره‌كانی نێوان شنۆ‌و هه‌رێمی كوردستان جێگیركراوه‌‌و هاوكات گه‌ریالكانی پ‬ ‫ك ك‌و پژاك ناوچه‌كه‌یان چۆڵكردووه‌‌و به‌ره‌و قه‌ندیل پاشه‌كشه‌یانكردووه‌‪.‬‬ ‫ێ له‌الیه‌ن‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئه‌وه‌شی ئاش���كراكرد كه‌ هاوكات سێ بنكه‌ی سه‌ربازیی نو ‌‬ ‫س���وپای پاس���داران‌و «جاش»ه‌كانی ناوچه‌ك ‌ه له‌گرده‌س���وور‌و كانی شه‌مس���ه‌دین‬ ‫دامه‌زراوه‌‌و ئێستا ‪ 5‬بنكه‌ی سه‌ربازی له‌سه‌ر سنووری شنۆ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بوونی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ئۆپه‌راس���یۆنه‌ نوێیه‌ی سوپای پاسداران دوای ئه‌وه‌دێ كه‌ له‌ رۆژانی رابوردوو‬ ‫چه‌ندان پێكدادانی چه‌كداری له‌نێوان گه‌ریالكانی پژاك‌و هێزه‌كانی سوپای پاسداران‬ ‫له‌ناوچه‌ جیاجیاكانی كوردستان ڕوویدا‪.‬‬

‫ئێستا هیچ پێڕاگه‌یشتنێكی پزیشكیان بۆ‬ ‫ناوبراو ئه‌نجام نه‌داوه‌‪ .‬ره‌حیك ره‌شی رۆژی‬ ‫‪28‬ی پوشپه‌ڕ له‌ الیه‌ن هێزه‌ئه‌منیه‌تیه‌كانی‬ ‫رژیم���ه‌وه‌ له‌ مه‌هاباد ده‌سبه‌س���ه‌رو رۆژی‬ ‫دواتر له‌ ناڕه‌زایه‌تی به‌م ده‌سبه‌سه‌ركردنه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستیدایه‌ مانگرتن له‌ خواردن‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئاماژه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵسووڕاوه‌ كورده‌‬ ‫له‌ رۆژی ‪4‬ی خه‌رمانانه‌وه‌ گوازراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌شی قه‌رنتینه‌ی زیندانی ناوه‌ندی شاری‬ ‫مه‌هاباد‪.‬‬

‫داخستنی رۆژنامه‌ی رۆژه‌ڤ ل ‌ه‬ ‫باكوری كوردستان‬ ‫ب���ه‌ دوای داخران���ی رۆژنام���ه‌ی ئازادی���ا‬ ‫واڵت‪ ،‬تاك��� ‌ه رۆژنامه‌ی ك���وردی ل ‌ه باكوری‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬رۆژنام���ه‌ی رۆژه‌ڤی���ش دوای‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی چوار ژمار‌ه له‌ الیه‌ن ده‌وڵه‌تی‬ ‫توركیه‌وه‌ داخرا‪ .‬ب ‌ه پێی هه‌واڵه‌كان‪ ،‬رۆژه‌ڤ‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن لقی ‪11‬ی دادگای بااڵی س���زاكانی‬ ‫ئێستامبول‌و ب ‌ه تۆمه‌تی ته‌بلیغات بۆ تیرۆر‬ ‫داخراوه‌‪ .‬كاربه‌ده‌ستانی رۆژنامه‌كه‌ ره‌خنه‌ی‬ ‫خۆیان ئاراسته‌ی حكوومه‌تی توركیه‌ ده‌كه‌ن‌و ئه‌م گوشاران ‌ه ب ‌ه شه‌پۆلێكی‬ ‫نوێ دژی ب ‌ه چاالكی چاپه‌مه‌نی ده‌زانن‪ .‬ئه‌م رۆژنام ‌ه ك ‌ه توانی ته‌نیا چوار‬ ‫ژم���اره‌ی خۆی ب�ڵ�او بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌ دوایین ژماره‌ی خۆی���دا وێنه‌ی عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجاالن‌و ئااڵی پارتی كرێكارانی كوردستانی باڵو كردوته‌وه‌‪ .‬شایانی باسه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م ژماره‌ی رۆژنامه‌ی رۆژه‌ڤ ‪13‬ی ئوتی ساڵی ‪ 2009‬له‌ دیاربه‌كر چاپ‌و‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كات وه‌شانی ئاسایی راگرت تا ‪24‬ی ئوتی ئه‌مساڵ‬ ‫جارێكیتر وه‌شانی خۆی ده‌سپێكرده‌وه‌‪.‬‬

‫موعه‌لیمان ل ‌ه ئێران ل ‌ه ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫ب ‌ه ده‌ركردنی ‪120‬هه‌زار موعه‌لیم‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر مه‌جلس كۆبوونه‌وه‌‬

‫ژماره‌یه‌ك له‌ موعه‌لیمانی پارێزگاكانی س����منان‪ ،‬ڕه‌ش����ت و ئازه‌ر‬ ‫بایه‌جانی ڕۆژئاوا به‌ نوێنه‌ری له‌ ‪ 120‬هه‌زار موعه‌لیمی سه‌رتاسه‌ری‬ ‫ئێران‪ ،‬سه‌رله‌به‌یانی رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردوو له‌ به‌رامبه‌ر بینای‬ ‫مه‌جلس كۆبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌ پێی وته‌ی یه‌كێك له‌ موعه‌لیمانی ناڕازی‪ ،‬وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌ س����اڵه‌كانی ئه‌م دووایان����ه‌دا له‌ هه‌وڵی دامه‌زران����دی ‪120‬هه‌زار‬ ‫مه‌عه‌لی����م بوو‪ ،‬كه‌ به‌دواتر به‌ هه‌موویانی ڕاگه‌یاند كه‌ چیتر ناتوانن‬ ‫درێژه‌ به‌كاركانیان بده‌ن‪.‬‬ ‫ناوب����راو له‌ درێ����ژه‌دا وتی نزیكه‌ی ‪ 50‬كه‌س ب����ه‌ نوێنه‌رایه‌تی له‌‬ ‫‪120‬ه����ه‌زار موعه‌لیمی ده‌ركراوی سه‌رتاس����ه‌ری ئێران‪ ،‬له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫مه‌جلس كۆبووینه‌ته‌وه‌ تا نوێنه‌ران له‌م بواره‌دا یارمه‌تیه‌كمان بده‌ن‪.‬‬

‫دوو هاواڵتی ‌ی سەقزی‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ر كران‬ ‫ی‬ ‫دوو هاواڵتی���ی‌ س���ه‌قز ‌‬ ‫ب���ه‌ ناوه‌كان���ی‌ هی���وا‬ ‫موعته‌م���ه‌دی‌‌و كه‌م���ا ‌ڵ‬ ‫ی له‌ الی���ه‌ن هێز‌ه‬ ‫ئیاله��� ‌‬ ‫ئه‌منییه‌تییه‌كان���ه‌وه‌ له‌و‬ ‫شاره‌دا ده‌ستبه‌سه‌ر كران‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاژانس���ی‌ خه‌به‌ری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وێ���ڕا ‌‬ ‫موكری���ان‪،‬‬ ‫ی ئه‌م هه‌واڵ ‌ه‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫وتی‌‪ :‬ئه‌و دوو كه‌س���ه‌ كه‌ كۆتایی‌یه‌كانی‌ مانگی‌ گه‌الوێژ‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌4‬‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ر كران‪ ،‬رۆژی‌ پێنجش���ه‌ممه‌‪ ،‬رێكه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌رمانان‪ ،‬له‌ ده‌ستبه‌سه‌رگه‌و‌ه بۆ به‌ندیخانه‌ی‌ ناوه‌ندی ‌‬ ‫ێ كران‪.‬‬ ‫سه‌قز به‌ڕ ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‌‬ ‫به‌پێی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌‪ ،‬ناوب���راوان به‌ ه���اوكار ‌‬ ‫گرووپه‌ دژبه‌ره‌كانی‌ رێژیمدا تۆمه‌تبار كراون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ل ‌ه پێوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ بارودۆخ ‌‬ ‫ی دیكه‌دا رایگه‌یاند‪ :‬هه‌روه‌ها لوقمان‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ركراو ‌‬ ‫ی سه‌قزی‌‪ ،‬كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش‬ ‫ئه‌حمه‌دیان‪ ،‬هاوواڵتی ‌‬ ‫ی‌ كۆماری ئیسالمیەوە ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن مه‌ئمووران ‌‬ ‫كرا‪ ،‬به‌ دانانی‌ بارمته‌ له‌ به‌ندیخانه‌ ئازاد كرا‪.‬‬

‫ئەندێشە‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪5‬‬

‫گۆڕان‌و رامان‬ ‫جە‌‌لیل ئازادیخواز‬ ‫هه‌ر چاودێرێکی نه زۆر سیاسیش له‌م‬ ‫رۆژانه‌دا که سه‌رنجی هه‌واڵ‌و ده‌نگوباس‌و‬ ‫رووداوه‌کان بدات‪ ،‬بۆچوون‌و رایه‌کی ال‬ ‫گاڵڵه ده‌بێت که گۆڕان‌و روو له‌گۆڕانبوونی‬ ‫ئێران له چه‌قیدایه‌و ئه‌م بۆچون‌و رایه‬ ‫به راستی‌و ره‌وای له جێگای خۆیدایه‌و‬ ‫ئاماژه‌کان به ته‌واوی ده‌یسه‌لمێنن‪ .‬هۆکار‌و‬ ‫هۆکانی گاڵڵه‌بوونی ئه‌م رایه‌و گه‌یشتنه‬ ‫ئه‌م ده‌رئه‌نجامه زۆرن که من هه‌وڵده‌ده‌م‬ ‫له‌چه‌ند گریمانه‌و بڕگه‌یه‌کدا بێانخه‌مه‌ڕوو‪.‬‬ ‫پاشان ئاوڕێکی خێراش له‌چلۆنایه‌تی رامان‌و‬ ‫خۆئاماده‌کاریه‌کانی هێزه کوردییه‌کان‬ ‫بده‌مه‌وه‌و بۆ هه‌رکام له‌م ئه‌گه‌ر‌و گریمانانه‬ ‫که ره‌نگه رووبده‌ن ‪.‬‬ ‫گریمانه‌ی یه‌که‌م‬ ‫به سه‌رنج‌و رامانێک له بارودۆخی ناوخۆی‬ ‫واڵت له هه موو روبه‌ره‌کانی ژیاندا ده‌گه‌ینه‬ ‫ئه‌م باوه‌ڕه که کاتی گۆڕان‌و دوای هاتن‬ ‫به شێوه‌ی ده‌سه‌اڵتدارێتی رژێم به الی‬ ‫که‌مه‌وه به‌مشێوه‌و میتۆده هاتووه‌و‬ ‫درێژه‌ی نه‌گونجاوه‪ .‬رژێم به هه‌موو‬ ‫ئاماره‌کان له کۆی پێکهاته‌و رووبه‌ره‌کانی‬ ‫ژیاندا دووچاری قه‌یرانی بنه‌ڕه‌تی‌و‬ ‫سه‌ره‌کی بووه که ئیتر به میکانیزمه‬ ‫ئه‌زموونکراو کۆنه‌کانی رژێم چاره‌سه‌ر‬ ‫ناکرێن‪ .‬داڕمانی ئابوری واڵت‌و گه‌شه‌ی‬ ‫بێکار‌و به‌رینبوونه‌وه‌ی رووبه‌ری هه‌ژاری‌و‬ ‫هه‌ڵشکان‌و داخستنی کارگاو کارخانه‌کان‬ ‫یه‌ک له دوای یه‌ک‌و هه‌ڵئاوسانی بێ‬ ‫وێنه‌ی ئابووری واڵت‪ .‬میلیتاریزه‌بوونه‌وه‌ی‬ ‫به ته‌واوی رژێم‌و یه‌کڕه‌نگ‌و یه‌ک ده‌نگ‬ ‫وه‌ستانی له‌بەرامبه‌ر داخوازی‌و داواکانی‬ ‫جه‌ماوه‌ردا‪ .‬هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی هه‌موو‬ ‫پالن‌و گاڵله فه‌رهه‌نگیه‌کانی ده‌سه‌اڵت‬ ‫که ده‌یویست کۆمه‌ڵ‌و کۆمه‌ڵگا به‬ ‫ئاراسته دیاریکراوه‌کانی هزر‌و ئاوه‌زی‬ ‫خۆیدا به‌رێت‪ .‬به‌رێوه‌به‌رایه‌تیه‌کی به‬ ‫خه‌ستی کۆنه‌په‌رست‌و نه‌ریتی که چاوی‬ ‫له رابردووه‌و ماوه‌ی سی‌و یه‌ک ساڵه‬ ‫ده‌خوازی گه‌ل له ده‌ورانێکی زێڕکفتی‬ ‫رابردودا راگرێت که سه‌رتاپا وه‌همه‌و به‬ ‫هیچ جۆرێ تائێستا نه‌یتوانیوه‌و ناتوانێت‬ ‫بیگوێزێته‌وه بۆ ژیانی کۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫که له به‌رامبه‌ریدا کۆ‌مه‌ڵگایه‌کی به چڕی‬ ‫الو که تا سه‌ر ئێسقان رووی له داهاتووه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر بڵێن هه‌موو ئه‌زموونه‌کانی رابردوو‬ ‫به شکاو نه‌زۆک ده‌زانێت زیاده‌ره‌ویمان‬ ‫نه‌کردووه‪ .‬ده‌سه‌اڵتێ که هه‌موو بوون‌و‬ ‫ژیان له چه‌قی نه‌ریته‌وه شرۆڤه‌و ئاراسته‬ ‫ده‌کات له به‌رامبه‌ر جه‌ماوه‌رێکدا که‬ ‫به‌راشکاوی‌و به‌رجه‌سته له زۆرێکی زۆر‬ ‫له ئاراسته‌و شرۆڤه نه‌ریتیه‌کان بڕاوه‪.‬‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی نه‌وه‌کان‌و سه‌ر‌هه‌ڵدانی‬ ‫نه‌وه‌یه‌ک که هه‌موو ئۆبژه‌کانی نه‌وه‌ی‬ ‫خاوه‌ن هێز‌و ده‌سه‌اڵت وه‌ال‌ده‌نێ‌و خۆی‬ ‫بۆ خۆی سه‌رقاڵی ئۆبژه‌سازی خۆیه‌تی‌و‬ ‫له زۆر بواریشدا له‌م ره‌وته‌دا سه‌ر‌که‌وتوو‬ ‫بووه‪ .‬له هه‌موو ئه‌مانش گرنگترو شیاوی‬ ‫سه‌رنجتر خۆهۆشیاریه‌کی به‌ر‌جه‌سته‌و‬ ‫به‌رچاوی تاکی کۆمه‌ڵگاو ده‌ر‌که‌وتنی ئه‌م‬ ‫خۆ‌هۆشیاریه له داواکاریه‌کانی کۆنتروڵ‌و‬ ‫مه‌هارکردنی ده‌سه‌اڵت به گشتی‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫به تایبه‌تی که زۆر روون خۆیان نیشان‬ ‫ده‌ده‌ن‌و داوه‪ .‬هه‌ستانه‌وه‌ی چینی ناوه‌ندی‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی ئه‌م چینه که هێنده قووڵه‬ ‫ته‌نیا به پێچانه‌وه‌ی کۆی پێکهاته‌ی رژێم‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت نه‌بێت ویسته‌کانی نایه‌ته‌دی جا‬ ‫ئه‌م پێچانه‌وه‌یه به کام میکانیزم‌و له کام‬ ‫رێگاوه بێت واده‌زانم که نا‌ره‌زایه‌تیه که‬ ‫هێنده قووڵ‌و کردار په‌سه‌نده که هه‌موو‬ ‫ئه‌گه‌ره‌کان ره‌چاو ده‌کات‌و خۆی ته‌نیا له‬ ‫یه‌ک ئاستدا قه‌تیس‌و ڕاوه‌ستاو ناکات‪.‬‬ ‫کۆی ئه‌م گۆڕانانه‌و ته‌ریکبوونه‌وه‌ی رژێم‬ ‫له کۆی په‌یوه‌ندیه جیهانیه‌کان‌و دیسان‬ ‫تازه‌کردنه‌وه‌ی ئابڵوقه ئابوریه‌کانی‬ ‫سه‌ر ئێران له هه‌ردوو الی رێکخراوی‬ ‫نه‌ته‌وه یه‌کگرتوه‌کا‌ن‌و کیشوه‌ریه‌وه وه‌ک‬ ‫ئابڵوقه‌کانی کیشوه‌ری ئه‌وروپا که تازه‬ ‫به سه‌ر ئێرانیدا سه‌پاندووه‪ .‬به‌ر‌ئه‌نجامی‬ ‫هه‌موو ئه‌مانە ئه‌و راستیه ده‌سه‌لمێنن که‬ ‫رژێم له ناوه‌وەو ده‌ره‌وه‌ی واڵتیشدا هه‌موو‬ ‫ره‌وای‌و په‌سه‌ندی خۆی له ده‌ستداوه‪.‬‬ ‫بۆیه ده‌توانین بڵێین که ئه‌م دۆخه‌و‬ ‫به زیادبوونی فاکته‌رێکی هه‌ره گرنگ‌و‬ ‫ره‌چاونه‌کراوی تری وه‌ک پوکانه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌رینی هێزی چه‌کدار‌و سوپای رژێم‬

‫دۆخی ئێستا دۆخی‬ ‫خوازیاری گۆڕانه بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫رامانێکی ورد‌و شیاو له‬ ‫ئارادا بێت که ئه‌م گۆڕانه‬ ‫ئاراسته‌کانی کام ‌هن‌و به‌ره‌و‬ ‫کام ئاسۆگه ده‌ڕوات‌و هێزه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‌و رامیاریه‌کانی‬ ‫هه‌ناوی ئه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫گۆڕانه تا کوێ‌ توانای‬ ‫گۆڕانیان هه‌یه؟‬ ‫که بێگومان له چر‌که‌ساتی هه‌رچی‬ ‫به‌رینتربوونه‌وه‌ی به‌رخۆدان‌و راپه‌ڕینه‌کاندا‬ ‫گونجاو چاوه‌روانکراوه‌و ئه‌زموونه‌کانیش‬ ‫ئه‌م ره‌وت‌و رووداوه ده‌سه‌لمێنن‪ .‬گه‌شه‌ی‬ ‫ناڕازیبوونه‌که‌و به‌رینبوونی هاوبه‌شی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی راپه‌رین‌و هاوبه‌شی به‌رینتری‬ ‫چین‌و توێژه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان وه‌ک‬ ‫کرێکاران‌و زه‌حمه‌تکێشان که هاوبه‌شی‬ ‫به‌رین‌و فراونیان ده‌توانی ئاخرین کۆڵه‌که‌و‬ ‫پا‌یه‌کانی ده‌سه‌اڵت بێنیته له‌رزین‌و بۆ‬ ‫هه‌میشه کۆتایی به‌م جۆره له ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاسی بێنیت که ئه‌گه‌رێکی گونجاوه‌و‬ ‫هه‌موو ئاماژه‌کان ره‌خسان‌و روودانی ئه‌م‬ ‫گریمانه‌یه ده‌سه‌لمێنن مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی که‬ ‫گریمانه‌یه‌کی دی بێته پێشه‌وه‌و زوتر له‬ ‫ته‌واوبوونی ره‌وتی ئۆرگانیکی ئه‌م ره‌وته‬ ‫که خۆی زه‌مانبه‌ره خۆی بسه‌لمێنێ ‪.‬‬ ‫گریمانه‌ی دووهه‌م‬ ‫سه‌ره‌ڕای هه‌موو باس‌و هۆکاره‌کانی‬ ‫سه‌ره‌وه که باسکران له م ساڵ‌و چه‌ند‬ ‫مانگه‌ی رابردوودا به‌رخۆدانی گه‌ل چووه‌ته‬ ‫ئاست‌و قۆناغێکی دیکه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌ک‬ ‫سه‌ریهه‌ڵداوه که جیا له خواست‌و ئاره‌زوی‬ ‫ئێمه خۆی له کۆمه‌ڵگادا نیشانداوه‌و نا‌وو‌‬ ‫ناوه‌رۆکی دیاریکراوی بۆ خۆی ده‌سته‌به‌ر‬ ‫کردووه‌و به ناوی (بزوتنه‌وه‌ی سه‌وزه‌وه)‬ ‫هه‌م له دنیای ده‌ره‌وه‌و هه‌م له ناوه‌وه‌ش‬ ‫توانیویه‌تی به ئه‌ندازه‌و توانای خۆی‬ ‫ها‌و‌ده‌نگی‌و هاو هه‌ڵوێستی بۆ خۆی‬ ‫ده‌سته‌به‌ر کات‪.‬‬ ‫ڕاسته که ئه‌م جوڵه‌یه له ناوخۆی واڵتدا‬ ‫نه‌یتوانیوه زۆر به‌رین بێته‌وه متمانه‌ی‬ ‫گه‌النی ئێران‌و به‌زۆری‌و راشکاویش ژنان‌و‬ ‫هێزه سیاسیه نه‌یاره گرنگ‌و خاوه‌ن‬ ‫پێشینه‌کان به ده‌ست بێنێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‬ ‫که هه‌ندێک وانیشان ده‌ده‌ن‌و شرۆڤه‬ ‫ده‌که‌ن که پێگه‌ی ئه‌م جواڵنه‌وه چینی‬ ‫ناوه‌ندین‪ ،‬به‌اڵم واده‌زانم ئه‌م رایه هه‌م‬ ‫تۆزێک زیاده‌ره‌وی پێوه‌دیاره‌و هه‌میش له‬ ‫گه‌ڵ واقعی کۆمه‌ڵگاو هه‌ناوی ئه‌و جوڵه‬ ‫نایه‌ته‌وه‪ ،‬چونکه به هه‌موو پێوه‌ره‌کان‬ ‫له‌شکر‌و پێگه‌ی ئه‌م جوڵه زۆرتر الوانن‌و تا‬ ‫ئێستاش نه‌یتوانیوه خۆی بخزێنیته ئامێزی‬ ‫چینه‌کانی خواره‌وه که هۆکاره‌کانیشی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ خه‌ساره‌کانی هه‌ناو‬ ‫ئه‌ندێشه‌ی ئه‌م جوڵه‌که له رووی سیاسی‌و‬

‫کلتوری‌و روانگه‌ی ماف‌و دیموکراسیه‌وه‬ ‫دادوه‌ری کۆ‌مه‌اڵیه‌تیه‌وه به‌خه‌ستی‬ ‫ناها‌وزه‌مانییه‌کی به‌رجه‌سته‌ی پێوه‬ ‫دیاره که من له وتارێکی دیکه‌دا به ناوی‬ ‫(ده‌قگرتوی له زه‌مه‌ندا) به درێژی باسی‬ ‫ئه‌و بابەته‌م کردووه‌و لێره نا‌چمه‌وه سه‌ری‪.‬‬ ‫ئه‌م جوڵه له کۆ‌هۆکارو که‌ره‌سه‌یه‌ک سود‬ ‫ده‌گرێت که هێزه‌کانی گریمانه‌ی یه‌که‌م‬ ‫ده‌ستیان پێی راناگات‌و زۆر به ئه‌سته‌م‬ ‫ده‌توانن وه‌ک ئه‌م جوڵه‌له که‌ڵک گرتن‬ ‫له‌و ئامڕازانه سه‌رکه‌و‌توبن‪ .‬ئه‌م به‌ریانه‬ ‫بۆخۆی زه‌مانێ به‌شێک له ده‌سه‌اڵت‬ ‫بوون‌و ئێستاش له ئاخێزگه فکریه‌کانی‬ ‫ده‌سه‌اڵت نه‌بڕاون‌و تائه‌م چرکه ساته‌ش‬ ‫ناخوازن له‌م ئاخێزگه ببڕێن‪ .‬هه ر به‌م‬ ‫هۆیه‌ش ئه‌م جوڵه پشتیوانی به‌شێک له‬ ‫که‌سان‌و هێزه سه‌ربازی‌و ناوه‌نده‌کانی‬ ‫پێکهاته‌ی ئه‌م رژێمه‌ی له پشته‌و ده‌کرێت‬ ‫له ده‌رفه‌تی گونجاوی خۆیدا سودیان‬ ‫لێبگرێت‪ .‬ئه‌م هێزه لۆبی‌و پێشینه‌یه‌کی‬ ‫په‌یوه‌ندی‌و هه‌ڵسوکه‌وتی دیپلۆماسی باشی‬ ‫له پشته‌وه‌یه له گ ‌هڵ‌ واڵتانی ده‌ره‌وه که‬ ‫ده توانێ‌و توانیویه‌تی ئه‌مانه بکاته مه‌کۆی‬ ‫سه‌رنجی هێزو زلهێزه‌کانی جیهان‪ .‬راشکاوتر‬ ‫ده‌توانین بڵێن که ئه‌م هێزه تا ئێستاش‬ ‫په‌سه‌ند‌ترین هێزه که له راڕه‌وه‌کانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی جیهانیدا متمانه‌ی پێده‌که‌ن‌و‬ ‫ده‌خوازن له کۆی گۆڕانکاری‌و رووداوه‌کانی‬ ‫ئێراندا ئاماده بێت‌و به مانایه‌کی تر به‬ ‫هێزێکی ده‌زانن که ده‌کرێت جڵه‌وكێشی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی داهاتووبێت‌و به سانای مامه‌ڵه‬ ‫ده‌کات‌و ده‌توانێ به‌ر‌ژه‌وه‌ندییه‌کانی ئه‌و‬ ‫هێز‌و زلهێزانه بپارێزێت‪.‬‬ ‫مه‌ترسی گه‌وره ئه‌وه‌یه که هێزه‬ ‫جیهانیه‌کان مه‌کۆی سه‌رنجیان زۆرتر‬ ‫دابینکردنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیانه‌و‬ ‫که‌متر واژه‌و ده‌سته‌واژه‌کان‌و هه‌ناوو‬ ‫ناوه‌رۆکی دیموکراسی‌و مافی مرۆڤ‬ ‫ده‌چێته بازنه‌ی ئه‌م روانینانه‌وه‌یانەوە‪.‬‬ ‫گۆڕان‌و کۆنترۆڵکردنی ئێران له چوارچێوه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‬ ‫مه‌ترسی‬ ‫نه‌که‌وتنه‬ ‫بااڵکانیانه‌وه به که‌مترین ئه‌ر‌ک‌و‬ ‫ماندووبوون‌و خه‌رج ئه‌وپه‌ڕی خواست‌و‬ ‫داخوازیه‌کانی ئه‌م هێزانه دابینده‌کات‌و‬ ‫کۆتایی به دژایه‌تیه‌کانی ئێران‌و ده‌ره‌وه‌‬ ‫دێنیت‪ ،‬که ره‌وتی به‌ناو سه‌وزو سه‌رکرده‬ ‫دیاره‌کانی باشترین هه‌ڵبژارده‌ن بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌و‪ ،‬خۆشیان راشکاو ئاماده‌ی ئه‌م‬ ‫ئه‌رکه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م ره‌وته بتوانێ خۆی‬ ‫به‌رین بکاته‌وه‌و گوشاره‌کانی هێنده له‬ ‫سه‌ر ده‌سه‌اڵت چڕکاته‌وه که ده‌سه‌اڵتی‬ ‫جێبه‌جێکردن‌و په‌رله‌مان به‌ده‌ست بێنیته‌وه‬ ‫دانوسان‌و مامه‌ڵه له گه‌ڵ جیهانی ده‌ره‌وه‌و‬ ‫به ئاکامێکی هاوبه‌ش گه‌شتن هه‌تا له‬ ‫چۆنیه‌تی رێکخستنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و ئه‌رک‌و‬ ‫مافه دیموکراسیه‌کان له واڵتدا یه‌قین‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ملدان بۆ گۆڕانی هه‌راو بنه‌ره‌تی‌و‬ ‫ده‌سته‌به‌رکردنی کۆی ئه‌ر‌ک‌و ئازادیه‌کان‬ ‫به‌دواده‌که‌وێت‌و جه‌ماوه‌ر‌و ‌هێزه ره‌سه‌ن‌و‬ ‫سکۆالرو هه‌ناو دیموکراته‌کان بۆ ماوه‌یه‌کی‬ ‫دیکه‌ش ده‌چنه په‌راوێزه‌وه‪ .‬لێره‌دایه که‬ ‫دیسان بازنه‌ی داخراوی کرانه‌وه‌و ئازادی‌و‬ ‫دیموکراسی‌و ده‌سته‌به‌رکردنی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تێکی سکۆالر وه‌ک خۆی ده‌مێنێته‌وه‌و‬ ‫ئه‌م خوالنه‌وه درێژه‌ی ده‌بێت‪ .‬ئه‌م پروژه‬ ‫به کۆیه‌ک به‌ڵگه‌و هندێ رووداوی یه‌کجار‬ ‫به‌رجه‌سته‌وه ئه‌گه‌ر‌و گریمانه‌یه‌کی گونجاوه‬ ‫که روودان‌و بوونی شیاوه‪.‬‬ ‫گریمانه‌ی سێهه‌م‬ ‫ڕه‌نگه هه‌ردوو گریمانه‌ی باسکراوی‬ ‫سه‌ره‌وه له‌ره‌وتی گه‌شه‌و سه‌رهه‌ڵدان‌و‬ ‫چوونه‌پێشه‌وه‌ی خۆیاندا که په‌یڕه‌وی‬ ‫یاساو رێسای گه‌شه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تین‌و‬ ‫ده‌خوازی که گه‌شه‌ی ئۆرگانیک بکه‌ن له‬ ‫هه‌ڵکشانی خۆیاندا له زه‌ماندا که‌مبێنن‌و‬ ‫که‌وتنه مه‌ترسی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی زلهێزان‬ ‫پێش به ئه‌نجام گه‌شتنی ئه‌مان بکه‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌و ساته ئیتر چرکه ساتی بڕیاری‬ ‫بێگه‌ڕانه‌وه‌یه بۆ رای گشتی‌و ره‌چاوکردنی‬ ‫یاساو دسپلینه نێونه‌ته‌وه‌یه‌کان‪ .‬واده‌زانم‬ ‫له‌م دۆخه‌دا هه‌موو ئه‌گه‌رو گریمانه‌کانی‬ ‫تر هه‌ڵده‌وه‌شێنه‌وه‌و بڕیاری راسته‌و‌خۆی‬ ‫سه‌ربازی‌و هێرشی سه‌ربازیه‌که کێشه‌کان‬ ‫یه‌کالیده‌کاته‌وه‌و براوه‌ی پرۆسه‌که‌ش‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌یه که تواناو ده‌سه‌اڵتی هه‌یه‌و‬ ‫ده‌توانێ گورزی به زه‌بر‌و گورچکبڕی‬ ‫خۆی بوه‌شێنێ‪ .‬نایه‌وێت بچینه به‌ستێنی‬

‫شیکاری ئه‌وه‌ی که ئه‌وه کام ال‌و الیه‌نه‬ ‫که ئه‌م ده‌سه‌اڵت‌و توانای هه‌یه‪ ،‬چونکه‬ ‫الیه‌نه‌کانی کێشه‌که دیارن‌و به‌ڵگه‌نه‌ویست‬ ‫که ئه‌وه کام الیه که به هه‌موو پێوه‌ره‌کان‬ ‫له‌م بواره‌دا به توانایه‌و ده‌توانێ به‬ ‫رێگاچاره‌ی سه‌ربازیی خۆی بسه‌پێنیت‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌م دۆخه‌شدا هێزی به‌توانا‌و‬ ‫یه‌کال‌که‌ره‌وه نا‌توانێ ته‌نیا بێت‌و‬ ‫کۆتایی به هه‌موو کێشه‌کان بێنێت‌و‬ ‫به‌رێکخستنه‌وه‌یه‌کی دڵخوازانه‌ی پێکهاته‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت له ئێراندا به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆی‬ ‫زامن‌و ده‌سته‌به‌ری به‌رده‌وام بکات‪ .‬بۆ‌یه بۆ‬ ‫رێکخستنه‌وه‌و دامه‌زراندنه‌وه دابه‌شکردنی‬ ‫ئه‌رکه‌کانی ده‌سه‌اڵتی داهاتوو نیازی‬ ‫هه‌ر پێویست‌و بێ ئه‌م الو ئه‌والی هه‌یه‬ ‫به هێز‌و الیه‌ن‌و بوونێک که توانای رۆڵی‬ ‫سه‌ره‌کی بینینی هه‌بێت له هه‌ردوو الیه‌نی‬ ‫رێکخستنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و زامنکردنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی هێزی سه‌رکه‌و‌تووه‬ ‫توانایی دابه‌شکردنه‌وه‌ی ئه‌رک‌و کرده‌کان‬ ‫له واڵتدا‪ .‬له‌م کات‌و دۆخه‌شدا ئه‌وه‌ی روونه‬ ‫هێزه پێشکه‌وتوو خوازو سکۆالرو چه‌پ‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ریه‌کانی واڵت نا‌چنه بازنه‌ی ئه‌م‬ ‫کایەیه‌وه‌و کایه‌شیان ناده‌ن‪ .‬دو‌و هه‌ل‌و‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی دیکه ئاماده‌ن‌و به پێشینه‌و‬ ‫پێکهاته‌و هه‌ناوو روانگه‌و پتانسێڵه‌وه‬ ‫ئه‌توانن که ئه‌م رۆڵه ببینن‪ .‬ئه‌و دوو‬ ‫هێزه‌ش هێزه‌کانی ناسوێنالیستی ئێرانی‌و‬ ‫سه‌وزه‌کانن که ده‌توانن ئه‌م ئه‌رکه به‬ ‫ئه‌نجام بگه‌یه‌نن‌و ناکرێ بڵێین ئاماده‌ی‬ ‫ئه‌نجامی ئه‌م ئه‌رکه‌ش نین‪.‬‬ ‫ئه‌نجام‌و رامان‬ ‫دیاره که گریمانه‌و ئه‌گه‌ری تریش بۆ‬ ‫گۆڕانکاری زۆرن‌و ده‌کرێت له رووبه‌رو‬ ‫الیه‌کی تره‌وه بخرێنه‌به‌ر باس‌و ئاماژه یان‬ ‫بدرێتێ‪.‬‬ ‫به پێی هه‌ر سێ گریمانه‌ی سه‌ره‌وه که به‬ ‫کورتی ئاماژه‌مان پێدان‪ .‬نا‌ره‌وا نانوێنیت‬ ‫ئه‌گه‌ر بڵێن له هه‌ردوو گریمانه‌ی یه‌که‌م‌و‬ ‫دووهه‌مدا غایبی سه‌ره‌کی‌و بێ ئه‌مال‌و‬ ‫ئه‌والمان هه‌یه‪ ،‬که ئه‌ویش بریتییه له‬ ‫هێزه پێشکه‌وتوخوازه‌کان‌و چ ‌هپ‌و سکۆ‌الرو‬ ‫دیموکراته‌کان که له چه‌قیاندا هێزی‬ ‫گه‌النی ئێران‌و گه‌لی کورد جێگه ده‌گرن‪.‬‬ ‫واته له ساته‌وه‌ختی روودانی هه‌رکام له‌م‬ ‫گریمانانه دیسان بازنه‌ی نه‌کراوه‌ی ئازادی‌و‬ ‫دیموکراسی به داخراوی ده‌مێنێته‌وه‌و‬ ‫هه‌موو هێزه ره‌سه‌ن‌و ئازاد‌و جه‌ماوه‌ریه‌کان‬ ‫ده‌که‌ونه په‌راوێزو له داڕشتنه‌وه‌ی هه‌یکه‌لی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و ده‌وڵه‌تدا یا رۆڵیان نابیت یا زۆر‬ ‫که‌م‌و الوه‌کی ده‌توانن رۆڵ ببینن‪.‬‬ ‫هه‌وڵ‌و هه‌موو لێکدانه‌وه‌و گۆڕانکاریه‌کانی‬ ‫ئه‌م چه‌ند هه‌فته‌ی دوای له ئاستی جیهاندا‬ ‫به روونی‌و راشکاوی ئه‌گه‌ر له رواڵه‌ت‌و‬ ‫بۆ دڵه‌راوکه‌نانه‌وەو خۆنواندنیش بێت‬ ‫ئاماژه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی که گریمانه‌ی سێهه‌م‬ ‫ئاماده‌ی ئه‌نجامه یان ئه‌گه‌ر ساته‌وه‌ختی‬ ‫بێت هیچ گه‌ڕانه‌وەو دوودڵییه‌ک له ئارادا‬ ‫نیه‌و بڕیاری سه‌ربازی جێبهجێ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫له ئه‌گه‌ری روودانی ئه‌م رووداوه‌دا‬ ‫هه‌ر وه‌ک ئاماژه کرا هێزه ره‌سه‌نه‌کان‬ ‫په‌راوێزن‌و بۆ خۆشیان له ئه‌گه‌ری ئه‌م‬ ‫رووداوه‌دا هیچ روونکردنه‌وه‌یه‌کیان بۆ‬ ‫خۆشیان‌و جه‌ماوه‌ریش نیه‌و تا ئێستا‬ ‫نه‌بووه‪ .‬هێزه ئه‌ندێشه چه‌قبه‌ستوو تا‬ ‫بینه‌قاقا ئایدۆلۆژیه‌کان له بواره‌دا هه‌نگاوێ‬ ‫له پێشن‌و سه‌ره‌ڕای نه‌بوونی شیکاری‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی رئالی کۆمه‌ڵگاو سه‌رده‌م‌و‬ ‫فامنه‌کردنی ره‌وای دینامیکێتی کێشه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌و گوتاری زاڵی نا‌و کۆمه‌ڵ‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر هه‌ڵوێستی خۆیان دیارو سنور‌به‌ند‬ ‫کردووه‪ .‬هێزه‌کانی کورد له دووال‌یه‌نه‌وه له‬ ‫ژێر گوشاری ره‌وانی‌و وه‌همی ئه‌و هێزانه‬ ‫که به راستی نه‌ک ئێستا له داهاتوویشدا‬ ‫ناتوانن پارسه‌نگ بن بۆ هیچ گۆڕانێکی‬ ‫هه‌راوی کۆمه‌اڵیه‌تی‪ .‬له الیه‌کی تریشه‌وه‬ ‫له ژێر هه‌مان کاریگه‌ری هێزه ده‌م هه‌راش‌و‬ ‫ناسێونالیسته‌کانی ئێراندا له هه‌ڵوێستی‬ ‫روون خۆیان بواردووه‌و ده‌بوێرن‪ .‬ئه‌م جۆره‬ ‫خۆ‌بواردنانه ئه‌گه‌ر ئاوڕی لێنه‌درێته‌وه‌و‬ ‫به‌ڕاشکاوی روون نه‌کرێته‌وه هه‌م جه‌ماوه‌ر‬ ‫هه‌م خۆشیان دوچاری په‌رێشانی کردارو‬ ‫سه‌رلێشێواوی سیاسی ده‌کات‪ .‬هێشتا‬ ‫نازانرێت ئه‌گه‌ر ئاوه‌ها ئه‌گه‌رێک روویدا‬ ‫ئه‌م هێزانه‌ی کورد له کوێنه‌ی ئه‌م‬ ‫وه‌ر‌چه‌رخانه‌دان‌و چۆن ده‌توانن داخوازی‌و‬ ‫مافه‌کانی گه‌ل ده‌سته‌به‌رکه‌ن‪ .‬ئایا له‌م‬

‫چرکه‌ساته‌دا هه‌ڵوێستی ره‌واکامه‌یە؟‌و‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌یه‌ک له گه‌ڵ هێزه‌ کاریگه‌رو‬ ‫جیهانییه‌کان ده‌توانێ گه‌ل‌و ویسته‌کانی‬ ‫نه‌خاته په‌راوێز‌و زامنی دابینکردنی الی که‌می‬ ‫داخوازییه‌کانیان بێت؟ سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش‬ ‫ماڵی کورد‌و هێزه سیاسییه‌کانی کورد له‬ ‫دۆخیکی وه‌ها لێکترازاو‌و په‌ر‌ێشاندا ده‌ژین‪،‬‬ ‫که پارچه پارچه بوون‌و جیابوونه‌وه‌یه‌ک‬ ‫له دوای یه‌که‌کان وایلێکردون که بڕست‌و‬ ‫هازی پێشه‌وه‌بردنی پرۆژه‌یه‌کی تۆکمه‌و‬ ‫گونجاویان نیه که زۆرینه له سه‌ری‬ ‫ها‌و‌هه‌ڵوێستبن‌و داخوازییه‌کانی گه‌لی کورد‬ ‫پۆلێنکراو‌و به یه‌کێتی به‌رێته‌پێشه‌وه‪.‬‬ ‫دۆخی ئێستا دۆخی خوازیاری گۆڕانه بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی رامانێکی ورد‌و شیاو له ئارادا بێت‬ ‫که ئه‌م گۆڕانه ئاراسته‌کانی کامه‌ن‌و به‌ره‌و‬ ‫کام ئاسۆگه ده‌ڕوات‌و هێزه کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫رامیاریه‌کانی هه‌ناوی ئه‌م پرۆسه‌ی گۆڕانه‬ ‫تا کوێ‌ توانای گۆڕانیان هه‌یه؟ مه‌یلی‬ ‫گۆڕان مه‌یلی ده‌سته‌به‌ر‌کردنی دیموکراسی‌و‬ ‫ده‌سته‌به‌ر‌کردنی ئازادیه‪ ،‬به‌اڵم هێزه به‬ ‫زه‌برو هێزه‌کانی ئه‌م گۆڕانه کامانه‌ن که‬ ‫ئه‌م ئاراسته‌یان کردووه‌ته مه‌کۆی سه‌رنجی‬ ‫خۆیان؟ گۆڕان گه‌رانه‌وه‌یه بۆ ئه‌قاڵنی ‌هت‌و‬ ‫متمانه‌کردن به ئه‌قڵی تاکی کۆمه‌ڵگای‬ ‫ئێمه که هه‌رگیز ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ی بۆ‬ ‫نه‌ره‌خساوه‪ .‬ئایا هێزه‌کانی سه‌روی ئه‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌و سه‌پاو به سه‌ر پرۆسه‌ی گۆڕاندا‬ ‫له ئه‌گه‌ری گریمانه‌ی دووه ‌هم‌و سێهه‌مدا‬ ‫چه‌نده باوه‌ڕیان به پرۆسه‌ی ره‌های گۆڕان‬ ‫هه‌یه‌و چه‌نده دێنه گۆڕه‌پانی باوه‌ڕ‌و متمانه‬ ‫به‌م ئه‌قاڵنیه‌ته؟ ئه‌وه‌ی روونه هێزه‌کانی‬ ‫جیهانی ئایدۆلۆژی‌و ئیماندارانی باوه‌ری‬ ‫پێشاوپێش ئه‌م جۆره گۆڕانه نا سه‌لمێنن‪،‬‬ ‫نه‌ک هه‌ر باوه‌ڕیان به ئه‌قاڵنیه‌ت‌و ئه‌قڵی‬ ‫تاکی کۆمه‌ڵگا نیه‪ ،‬به‌ڵکو هه‌موو پرۆسه‌که‌و‬ ‫کۆ‌ی دینامیکیتی ره‌وت‌و ره‌وه‌ند‌و پرۆسه‌ی‬ ‫گۆڕانیان به‌ستوته‌وه به ئیراده‌ی ئایدۆلۆژی‬ ‫خۆیانه‌وه‪.‬‬ ‫کۆی ئه‌م ئه‌گه‌رانه چه‌نده گۆڕان گونجاو‬ ‫شیرین ده‌کات هێنده‌ش مه‌ترسی‌و‬ ‫کاره‌ساتی به‌دواوه ده‌بێت ئه‌گه‌ر پێشتر‬ ‫چاره نه‌کرێن ‪.‬‬ ‫کۆده‌نگی هێزه‌کانی کوردستان‌و یه‌کێتی‬ ‫داخوازی‌و هه‌ڵوێستی بابه‌تیانه که بتوانن‬ ‫گۆڕان‌و کۆی پرۆسه که په‌یوه‌ستی ئیراده‌ی‬ ‫هاو‌به‌شی‌و هه‌ڵویستی گه‌ل بکه‌ن‪ ،‬ئه‌و پالن‌و‬ ‫نه‌خشه‌ن که ده‌توانن له مه‌ترسیه‌کانی‬ ‫گۆڕانی بێ رامان که‌م که‌نه‌وه‌و ئاسۆیه‌کی‬ ‫روون بۆ جه‌ماوه‌ر بنوێنن ‪.‬‬ ‫گریمانه‌ی یه‌که‌م گریمانه‌یه‌کی درێژخایه‌ن‌و‬ ‫ته‌ندروسته که له ره‌وتی ئۆرگانیکی خۆیدا‬ ‫ئاراسته‌و مه‌یلی‪ ،‬ئاراسته‌و مه‌یلی باوه‌ر‬ ‫به ئه‌قالنیه‌ت وفره‌چه‌شنی‌و فره ره‌هه‌ندی‬ ‫گۆڕان خۆیه‌تی‌‪ ،‬بۆیه له ئه‌نجامگیری‌و‬ ‫به مه‌به‌ست گه‌شتنیدا گه‌شبینی زۆرتره‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده نابێ کاریگه‌رێتی هێزه ده‌ره‌کی‌و‬ ‫الوه‌کییه‌کانمان له‌بیر‌چێت‪ ،‬که ده‌توانن‬ ‫له خێرایی‌و ئارامی‌و ئاراسته‌و مه‌به‌ستدا‬ ‫هۆکار بن‌و جێده‌ستی خۆیان جێبێڵن‪.‬‬ ‫له‌م گریمانه‌یه‌شدا ئاماده‌بوونی هێزه‬ ‫کوردییه‌کان هه‌ر گرنگی خۆی هه‌یه‌و هیچ‬ ‫له زه‌روره‌ته‌کانی ئامادبوونی تۆکمه یان‬ ‫که‌م ناکاته‌وه‪.‬‬

‫به‌رینبوونی هاوبه‌شیی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی راپه‌رین‌و‬ ‫هاوبه‌شی به‌رینتری چین‌و‬ ‫توێژه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان وه‌ک‬ ‫کرێکاران‌و زه‌حمه‌تکێشان‪،‬‬ ‫ده‌توانێ ئاخرین کۆڵه‌که‌و‬ ‫پا‌یه‌کانی ده‌سه‌اڵت بێنیته‬ ‫له‌رزین‌و بۆ هه‌میشه کۆتایی‬ ‫به‌م جۆره له ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاسی بێنیت‬

‫‪4‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬

‫تایبەت‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫بۆ یادی رێبه‌ری گیان به‌ختكردوو‪ ،‬هاوڕێ سدیقی كه‌مانگه‌ر‬

‫ئا‪ :‬دواڕۆژ‬ ‫رۆژی ‪13‬ی خه‌رمانان له‌ مێژووی خه‌باتی‬ ‫رزگاریخوازی گه‌ل����ی كورد له‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان یه‌كێك له‌و رۆژانه‌یه‌ كه‌ ریزی‬ ‫شۆڕشی حه‌قخوازانه‌ی كوردستان تێیدا‬ ‫تووش����ی خه‌س����ارێكی گه‌وره‌ ب����وو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی هه‌تا ئێستاش كارێكی‬ ‫ئه‌سته‌م ده‌نوێنێت‪.‬‬ ‫ساڵی ‪1368‬ی هه‌تاوی‪ ،‬له‌وه‌ها رۆژێكدا‬ ‫ده‌ستی ره‌شی داگیركه‌رانی كوردستان‪،‬‬ ‫دڵی یه‌كێ����ك له‌ دڵس����ۆزترین رێبه‌رانی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازانه‌ی كوردس����تانی‬ ‫بۆ هه‌میش����ه‌ له‌ لێدان خست‪ .‬رێبه‌رێك‬ ‫ك ‌ه هه‌موو ش����انازییه‌كانی‪ ،‬پشتیوانی ل ‌ه‬ ‫خه‌ڵك‌و فی����داكاری بۆ چه‌وس����اوه‌كان‌و‬ ‫به‌گژدوژمن‌و داگیركه‌ردا چوونه‌وه‌ بوو‪.‬‬ ‫هاوڕێ سدیقی كه‌مانگه‌ر‪ ،‬رێبه‌ری ناوداری‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی كوردس����تان‌و له‌دامه‌زرێنه‌ری‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ به‌ده‌ستی به‌كرێگیراوانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی شه‌هیدكرا‌و دڵی پڕ له‌هیوای بۆ‬ ‫هه‌میشه‌ له‌ لێدان كه‌وت‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ باڵوبوون����ه‌وه‌ی هه‌واڵ����ی‬ ‫شه‌هیدبوونی كاك سدیق په‌ژاره‌و ماته‌م‬ ‫سه‌راسه‌ری كوردستانی داگرت‪،‬‬ ‫خه‌می ئه‌م خه‌س����اره‌ به‌س����ه‌ر ش����انی‬ ‫یه‌ك����ه‌ یه‌ك����ه‌ی دای����ك‌و ب����اوك‌و الوانی‬ ‫ئه‌م كه‌ردس����تانه‌وه‌ قورس����ایی ده‌كرد‪.‬‬ ‫خه‌می له‌ ده‌س����ت دانی پاڵپشت‪ ،‬خه‌می‬ ‫ل ‌ه ده‌س����ت دان����ی رێبه‌ر‌و دڵس����ۆز‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫روخساری هه‌موانه‌وه‌ دیار بوو‪ .‬چی وای‬ ‫كردبوو مه‌رگی كه‌س����ێك ئا به‌و چه‌شن ‌ه‬ ‫كاریگ����ه‌ر بێت له‌س����ه‌ر خه‌ڵك‌و خه‌بات‌و‬ ‫هیواكانیان؟‬ ‫شۆڕش����ی حه‌قخوازان����ه‌ی كوردس����تان‬ ‫ب����ه‌ درێژایی مێ����ژووی خوێناویی خۆی‪،‬‬

‫گه‌لێ����ك رۆڵ����ه‌ی فیداكارو شۆڕش����گێڕ‌و‬ ‫له‌خوب����وردووی له‌ ده‌س����ت دابوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆچی خه‌می له‌ ده‌ست دانی كاك سدیق‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌موو ئ����ه‌و كۆس����تانه‌ی دیك ‌ه‬ ‫جی����اوازی بوو؟ وه‌اڵمی ئه‌م پرس����یاران ‌ه‬ ‫ئاش����كرایه‌‪ .‬كاك سدیق له‌ خه‌ڵك‌و پشت‬ ‫ئه‌س����توور به‌ خه‌ڵك بوو و تا دواهه‌ناس ‌ه‬ ‫ب ‌ه خه‌می خه‌ڵكه‌كه‌یه‌وه‌ بوو‪.‬‬ ‫كاك سدیق هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای الوێتیه‌و‌ه‬ ‫تێك����ه‌ڵ له‌گ����ه‌ڵ خه‌ڵ����ك‌و ئ����اگاداری‬ ‫خه‌مه‌كانیان ب����وو و به‌ هه‌موو توانایه‌و‌ه‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا خه‌مێك له‌س����ه‌ر ش����انیان‬ ‫ك����ه‌م بكاته‌وه‌ ل���� ‌ه به‌رامب����ه‌ر ملهوڕیی‬ ‫داگیركه‌راندا تا پاڵپشتیان بێ‌و داكۆكی‬ ‫له‌ مافه‌كانیان بكات‪ .‬دوای چوونیشی بۆ‬ ‫زانك����ۆ ئه‌و په‌یوه‌ندی����ه‌ له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ر‬ ‫پته‌وتر‌و به‌رینتر بوو و پاش ته‌واوكردنی‬

‫قۆناغه‌كان����ی خوێندنی بااڵ‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان‬ ‫س����وورتر‌و كارامه‌تر‌و ب���� ‌ه ئه‌زموونتر ل ‌ه‬ ‫هه‌میش����ه‌‪ ،‬وه‌ك مافناس����ێكی لێهاتوو و‬ ‫پارێزرێكی تێكۆشه‌ر‪ ،‬خۆی بۆ داكوكی‌و‬ ‫پش����تیوانی له‌ مافه‌كان����ی خه‌ڵك‌و به‌ش‬ ‫مه‌ینه‌تان‌و چه‌وس����اوه‌كان ته‌رخان كرد‌و‬ ‫له‌م رێگایه‌دا درێغی ل ‌ه هیچ شتێك نه‌كرد‌و‬ ‫ب ‌ه هه‌موو توانایه‌و‌ه ل ‌ه پێناو سه‌ركه‌وتن‌و‬ ‫به‌خته‌وه‌ری����ی خه‌ڵكه‌كه‌یدا تێده‌كۆش����ا‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌ش����ه‌ ك����ردن‌و په‌ره‌س����ه‌ندنی‬ ‫خه‌بات����ی جه‌م����اوه‌ری له‌ س����اڵی ‪،57‬‬ ‫كاك س����دیق وه‌ك هه‌میشه‌ چووه‌ ریزی‬ ‫پێش����ه‌وه‌ی خه‌لك‌و به‌ پش����ت ئه‌ستوور‬ ‫بوون به‌ خه‌ڵك‪ ،‬بوو ب ‌ه رێبه‌ر‌و رێكخه‌ری‬ ‫خه‌ب����ات‌و تێكۆش����انی رزگاریخوازانه‌ی‬ ‫كوردستان له‌ دژی حكومه‌تی پاشایه‌تی‪.‬‬ ‫‌وتار‌ه ئاگرینه‌كانی كاك سدیق له‌ دیفاع‬

‫له‌ ئ����ازادی‌و عه‌داڵه‌ت‌و ماف����ه‌ ره‌واكانی‬ ‫خه‌ڵك����ی كوردس����تان‪ ،‬بوو ب���� ‌ه‌ویردی‬ ‫س����ه‌ر زمانی هه‌م����وو ك����ه‌س‌و هه‌موان‬ ‫كاك س����دیقیان وه‌ك ده‌نگ����ی دلێ����ر‌و‬ ‫بوێ����ری حه‌قخوازیی خۆیان ده‌ناس����ی‌و‬ ‫ل���� ‌ه هه‌ر جێیه‌ك س����ته‌مێك ل���� ‌ه خه‌ڵك‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬كاك س����دیق ده‌ب����وو به‌ ده‌نگی‬ ‫مافخورا‌وی����ی چه‌وس����اوه‌كان‌و به‌مجۆر‌ه‬ ‫هه‌ر له‌ س����ه‌ره‌تای الویه‌تی����ه‌و‌ه بوو ب ‌ه‬ ‫رێبه‌ری خوشه‌ویس����ت‌و ج����ێ متمانه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان‪ .‬له‌ رۆژانی سه‌ختی‬ ‫رێبه‌ندانی س����اڵی ‪‌57‬و دوای ئه‌و‪ ،‬كاك‬ ‫س����دیق ئیتر ببوو ب ‌ه رێبه‌رێكی ناس����یاو‬ ‫و وته‌بێژی جه‌سوور‌و فیداكاری خه‌بات‌و‬ ‫تێكۆش����انی جه‌ماوه‌ری كوردس����تان‪ .‬ل ‌ه‬ ‫ڕشه‌ممه‌ی هه‌مان ساڵدا ب ‌ه پشت به‌ستن‬ ‫ب ‌ه جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردس����تان‪ ،‬بوو‬ ‫به‌ ئه‌ندامی كارا‌و لێهاتووی شورای شاری‬ ‫س����نه‌‌و خه‌بات‌و به‌رخۆدانی قاره‌مانانه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی ش����اری س����نه‌و له‌ دژی پادگانی‬ ‫گه‌وره‌ی ش����ار گرته‌ ئه‌ستۆ‌و له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫سه‌ركوتی پادگانیه‌كاندا خه‌ڵكی یه‌كڕیز‬ ‫كرد‌و له‌ دژیان وه‌ستایه‌وه‌‪ .‬خوشه‌ویستی‬ ‫كاك س����دیق ل ‌ه ناو خه‌ڵك����ی ب ‌ه تایبه‌ت‬ ‫ناوچه‌ی ئه‌رده‌اڵن‪ ،‬وای كرد ك ‌ه كۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌ ناوچه‌یه‌ زۆر ب����ه‌ خێرای ببێت ‌ه هێزی‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌و خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌ ل ‌ه رێگای‬ ‫كاك س����دیقه‌وه‌ متمان����ه‌ی خۆی����ان ب ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ ببه‌خشن‪.‬‬ ‫كاك س����دیق ئه‌مجاره‌ش����یان ل ‌ه به‌رگی‬ ‫رێبه‌ری����ی بزووتن����ه‌وه‌ی حه‌قخوازان����ه‌ی‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬زیات����ر له‌ جاران پش����تی‬ ‫به‌ خه‌ڵك به‌س����ت‌و هه‌موو هێز‌و توانای‬ ‫له‌ ج����اران زیات����ر بۆ خه‌ڵ����ك ته‌رخان‬ ‫ك����رد‌و ل����ه‌ ریزه‌كان����ی كۆمه‌ڵه‌ش����دا ب ‌ه‬ ‫س����یمای رێبه‌رێكی كه‌م وێنه‌‌و دڵس����وز‌و‬

‫فیداكاری بزووتنه‌و‌ه ده‌ناس����راوه‌ بوو ب ‌ه‬ ‫ئۆلگووی كار‌و خه‌بات‌و به‌رپرس����یارێتی‬ ‫وه‌ ئس����تۆگرتن‌و نمونه‌ی فیداكاری‌و له‌‬ ‫خۆبوردوویی‪.‬‬ ‫كۆم����اری داگیركه‌ری ئیس��ل�امی‪ ،‬باش‬ ‫ده‌یزانی كه‌ كاك سدیق ده‌وری كاریگه‌ری‬ ‫له‌ خه‌بات‌و به‌رخۆدانی شۆڕش����گێرانه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تاندا هه‌یه‌‌و هه‌میش����ه‌‬ ‫له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دا ب����وو به‌ جۆریك ئه‌م‬ ‫رێبه‌ره‌ خۆشه‌ویس����ت‌و جه‌ماوه‌ریه‌ له‌ناو‬ ‫به‌رێ����ت‌و ل����ه‌م رێگای����ه‌وه‌ بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫كوردس����تان تووشی شكستێكی گه‌وره‌‌و‬ ‫خه‌س����ارێكی قه‌ره‌بوو نه‌ك����راوه‌ بكات‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ به‌رده‌وام له‌ بیری پیالنێكدا بوو‬ ‫بۆ تیرۆر كردنی كاك سدیق‪ ،‬تا ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رئه‌نجام نیوه‌شه‌وی ‪13‬ی خه‌رمانانی‬ ‫‪ ،1368‬ئه‌م پیالنه‌ نرگیس����ه‌ی له‌ الیه‌ن‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌ به‌كرێگیراوه‌كانی����ه‌وه‌ به‌‬ ‫ئه‌نجام گه‌یاندو یه‌كێك له‌ كه‌م وێنه‌ترین‬ ‫رێبه‌رانی خه‌ڵكی كوردس����تانی شه‌هید‬ ‫كرد‌و به‌مج����ۆره‌ گورزێكی كاریگه‌ری له‌‬ ‫جه‌س����ته‌ی بزووتنه‌وه‌كه‌مان وه‌شاند كه‌‬ ‫هه‌تا ئێس����تاش ئاسه‌واری به‌ جه‌سته‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌‌و خه‌باتی گه‌لی كورده‌وه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫كاك سدیق به‌ پشت به‌ستن به‌ خه‌ڵك‬ ‫پێگه‌یش����ت‌و هه‌میش����ه‌ له‌ س����ه‌نگه‌ری‬ ‫خه‌ڵك����دا مایه‌وه‌‌و تا دوایین هه‌ناس����ه‌‬ ‫ته‌نیا به‌ هیزی خه‌ڵك پش����ت ئه‌ستوور‬ ‫ب����وو‪ .‬بۆیه‌ بۆ هه‌تاهه‌تای����ه‌ له‌ ناو دڵی‬ ‫پیر‌و الوی ئه‌م نیشتمانه‌دا ده‌ژی‌و یادی‬ ‫ئازیزی‪ ،‬وه‌ربه‌خشی خه‌باتی نه‌پساومانه‌‬ ‫بۆ گه‌یش����تن به‌ ئازادی‌و مافه‌ ره‌واكانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌مان‌و رزگاریی چه‌وس����اوه‌كانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫یادی به‌رز‌و به‌رێز‌و رێگای پڕ رێبوار‬

‫كومه‌ڵکوژی قاڕنێ‪ ،‬په‌ڵه‌یه‌كی ره‌شی له‌ مێژووی ده‌سه‌اڵتی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئا‪ :‬دواڕۆژ‬ ‫له‌ ‪28‬ی‌ گه‌الوێژی‌ ‪19( 1358‬ی‌ ئاگوس���ت ‌ی‬ ‫‪ ،)1979‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتبه‌ده‌س���تانی‌‬ ‫ڕێژیم���ی‌ ئێران بۆی���ان ده‌رک���ه‌وت خه‌ڵکی‌‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی‌ کوردس���تان ئاماده‌ نین ده‌س���ت‬ ‫له‌ داخوازیی���ه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و دێموکراتییه‌کانیان‬ ‫هه‌ڵبگ���رن‪ ،‬خومه‌ین���ی‌ ڕێب���ه‌ری‌ کۆم���اری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ فه‌رمان���ی‌ جیهادی‌ ل���ه‌ دژی‌ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵکه‌ ڕاگه‌یاند‪.‬‬ ‫خومه‌ین���ی‌ هه‌موو هێزه‌کان���ی‌ ڕێژیمه‌که‌ی‌‬ ‫بۆ هێرش���بردنه‌ سه‌ر کوردس���تان ده‌نگ دا‌و‬ ‫ش���ار‌و گونده‌کان���ی‌ کوردس���تان ل���ه‌ هه‌وا‌و‬ ‫زه‌ویی���ه‌وه‌ که‌وتنه‌ به‌ر په‌الماری‌ ش���ه‌ڕێکی‌‬ ‫نابه‌رامبه‌ر‪ .‬به‌اڵم هێرشی‌ هێزه‌كانی ڕێژیمی‌‬ ‫تازه به‌ده‌س���ه‌اڵت گه‌یش���توو‌ له‌گه‌ڵ زه‌بره‌‬ ‫حه‌ماسییه‌کانی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‌و خۆڕاگریی‌‬

‫خه‌ڵکی‌ ئازادیخوازی‌ کوردس���تان به‌ره‌و ڕوو‬ ‫بوو‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ تازه‌ ب���ه‌ یارمه‌تیی‌ جاش‌و‬ ‫خۆفرۆش���ه‌كانی ناوچه‌كه‌‌ هه‌ر له‌ خاکه‌لێوه‌ی‌‬ ‫‪1358‬ه‌وه‌ که‌وتب���ووه‌ هه‌وڵی‌ وه‌ڕێخس���تنی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ نه‌ته‌وه‌یی له‌نێ���وان دوو گه‌لی‌ برا‬ ‫کورد‌و ئازه‌ری‌ له‌م ناوچه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫«قاڕن���ێ‌« له‌ چه‌ن���د کیلۆمیتریی‌ ش���اری‌‬ ‫نه‌غه‌ده‌‌و له‌س���ه‌ر ڕێگای‌ سه‌ره‌کیی‌ پیرانشارـ‬ ‫نه‌غه‌ده‌ هه‌ڵکه‌وت���ووه‌‪ .‬خه‌ڵکی‌ ئه‌م دێیه‌ تا‬ ‫ئێس���تاش بۆ دابینکردنی‌ پێویستییه‌کانیان‌و‬ ‫بۆ کاروباری‌ ئیداری‌ هاتوچۆی‌ شاری‌ نه‌غه‌ده‌‬ ‫ده‌ک���ه‌ن‌و ه���ه‌ر ل���ه‌ کۆن���ه‌وه‌ پێوه‌ندییه‌کی‌‬ ‫گه‌رمیان له‌گه‌ڵ دانیش���تووانی‌ ئازه‌ری‌ زمانی‌‬ ‫شاری‌ نه‌غه‌ده‌‌و ناوچه‌کانی‌ سندوس هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ کاتێک ڕۆژی‌ ‪11‬ی‌ خه‌رمانان‪ ،‬به‌ سه‌دان‬ ‫چه‌کداری‌ ژـ‪ 3‬له‌ش���ان‌و ته‌ور به‌ده‌ست له‌ژێر‬ ‫پش���تیوانیی‌ چه‌ند تانک‌و ماش���ێنی‌ نیزامی‌‬

‫ڕوویان له‌م دێیه‌ کرد‪ ،‬باوه‌ڕیان نه‌ده‌کرد به‌م‬ ‫بێ‌ڕه‌حمییه‌ بێ‌وێنه‌یه‌‌و ته‌نیا به‌ تاوانی‌ کورد‬ ‫بوون‪ ،‬به‌ کۆمه‌ڵ له‌نێو ببرێن‪.‬‬ ‫تاوانێ���ک که‌ دوانی���وه‌ڕۆی‌ ‪11‬ی‌ خه‌رمانانی‌‬ ‫‪2( 1358‬ی‌ س���یپتامبری‌ ‪ )1979‬به‌ده‌ستی‌‬ ‫به‌کرێگیراوانی‌ کۆماری‌ ئیسالمی‌‌و به‌ هاندان‌و‬ ‫پشتیوانی‌ کاربه‌ده‌ستانی‌ ئه‌و ڕێژیمه‌ له‌ قاڕنێ‌‬ ‫ڕووی‌دا‪ ،‬له‌گێڕانه‌وه‌ نایه‌‪ .‬له‌و ڕۆژه‌دا قاڕنێ‌ بوو‬ ‫به‌ تاقیگه‌ی‌ جێبه‌جێکردنی‌ فه‌رمانی‌ جیهادی‌‬ ‫خومه‌ین���ی‌‪ .‬هێزی‌ په‌المارده‌ر هه‌رکه‌س���ێک‬ ‫ده‌ستیان که‌وت‪ ،‬هه‌ر له‌ منداڵی‌ گاوان‌و شوان‬ ‫تا ژن وپیاوی‌ سه‌ر موچه‌ ومه‌زرا و پیر‌و په‌ک‬ ‫که‌وته‌ی‌ نێو ئاوایی‌‪ ،‬دایاننه‌ به‌ر ده‌س���ڕێژی‌‬ ‫گولله‌‌ یا به‌ بی���ور‌و قه‌مه‌ له‌ت له‌تیان کردن‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت مامۆس���تای‌ ئاوای���ی‌‪ ،‬مه‌المه‌حموود‌‬ ‫که‌ قورئان له‌سه‌ر ده‌س���ت چووه‌ تکایان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چیدی‌ خه‌ڵک���ی‌ قاڕنێ‌ نه‌کوژن‪ ،‬نه‌ک‬

‫هه‌ر خاتری‌ نه‌گیرا‪ ،‬به‌ڵکو کوشتیان‌و سه‌ریان‬ ‫له‌ له‌شی‌ جیا کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫قاڕنێ‌ ل���ه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند کاتژمێ���ردا بوو به‌‬ ‫کوش���تارگه‌ی‌ ‪ 68‬که‌س له‌ دانیشتوانی‌‌و به‌م‬ ‫تاوان���ه‌ی‌ ده‌رحه‌قی‌ کرا‪ ،‬بوو به‌ ناس���نامه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌کی‌ مافخ���ورا‌و زۆرلێکرا‌و که‌ بانگ‌و‬ ‫هاواری‌ حه‌قخوازانه‌ی‌ به‌ دڵڕه‌قییه‌کی‌ بێوێنه‌‬ ‫وه‌اڵم ده‌درێت���ه‌وه‌‪ .‬کوش���تاری‌ به‌کۆمه‌ڵی‌‬ ‫دانیش���تووانی‌ ئاوای���ی‌ «قاڕن���ێ‌« به‌ خاڵی‌‬ ‫ده‌س���تپێکی‌ ئه‌م پیالنه‌ به‌رباڵوه‌ ده‌ژمێردرێ‌‬ ‫که‌ دواتر له‌ قه‌اڵتان‪ ،‬س���ۆفیان‪ ،‬سه‌رووکانی‌‪،‬‬ ‫ئیندرقاش‪ ،‬قه‌ره‌گۆل‪ ،‬س���ه‌وزی‌‌و سه‌رچنار‪،‬‬ ‫حه‌سه‌ن لوالن ‪ ،‬چه‌قه‌ڵمسته‌فا‪ ،‬خه‌ڵیفه‌لیان‌و‬ ‫زۆر شوێنی‌ دیکه‌ دووپات بۆوه‌‪.‬‬ ‫قاڕنێ‌ وه‌ک ده‌یان گون���دی‌ هاوچاره‌نووس‪،‬‬ ‫وه‌ک دایکه‌ زامداره‌که‌ی‌ نیشتمان‪ ،‬ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬هه‌تا ئێس���تاش له‌نێ���و یادی‌‬

‫خه‌مینی‌ ڕۆڵه‌ به‌ناحه‌ق کوژراوه‌کانی‌دا ش ‌هو‌و‬ ‫ڕۆژی‌ ده‌خاته‌وه‌ سه‌ر یه‌ک‪ .‬ئه‌گه‌رچی‌ تا ئێستا‬ ‫هیچ ناوه‌ندێک���ی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌ دادی‌ خه‌ڵکی‌‬ ‫قاڕنێ‌‌و هه‌موو خه‌ڵکی‌ زۆرلێکراوی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫کوردس���تانی‌ نه‌پرس���یوه‌ ب���ه‌اڵم خه‌بات���ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌م���ان له‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ کوردس���تان بۆ‬ ‫ڕزگاری‌ له‌ بنده‌ستیی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و دیکتاتۆری‌‌و‬ ‫ب���ۆ به‌دیهێنانی‌ ئامانجی‌ ش���ه‌هیده‌کانی‌ هه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌‌و ڕۆژ به‌ ڕۆژ به‌گوڕت���ر ده‌چێته‌‬ ‫پێش‪.‬‬ ‫حه‌قوایه‌ ل���ه‌م رۆژه‌دا داوای ئه‌وه‌ بكه‌ین كه‌‬ ‫هه‌موو ڕێکخراوه‌کانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوه‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌کانی جیهانی و کوردس���تان و ئیران‬ ‫ک���ه‌ ده‌نگ���ی ناڕه‌زایه‌تی ب���ه‌رز بکه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫ڕیس���واکردنی ئه‌و کاره‌ساته‌ نامرۆیانه‌ی که‌م‬ ‫وێن���ه‌ بوون له‌ جیهاندا که‌ ک���را به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫گه‌لی کوردی سته‌مدیده‌ی کوردستانی ئێران‪.‬‬

‫هاوینی ‪،٦٧‬کۆمەڵکوژی زیندانیانی سیاسی بە فەرمانی خومەینی‬

‫ئا‪ :‬دواڕۆژ‬

‫بیست و دوو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ل ‌ه ‪6‬ی گه‌الوێژی ‪1367‬ی‬ ‫هه‌تاوی���دا خومه‌ینی فه‌رمانی قه‌تڵی هه‌زاران که‌س‬ ‫له‌ زیندانیانی سیاس���یی ئێران���ی ده‌رکرد و فتوای‬ ‫ده‌رکردکه‌ «ئه‌و که‌س���انه‌ی که‌ ل ‌ه زیندانه‌کاندان و‬ ‫له‌س���ه‌ر بیر وباوه‌ری خۆیان سوورن کافرن و ده‌بێ‬ ‫ل ‌ه ناو بچن»‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی ئه‌و زیندانییانه‌ ل ‌ه س���ه‌ره‌تاکانی ده‌یه‌ی‬ ‫‪60‬ی هه‌تاویی���ه‌و‌ه و ته‌نیا ب ‌ه تاوانی به‌ش���داری ل ‌ه‬ ‫خۆپیشاندان یان به‌شداری ل ‌ه کۆبوونه‌وه‌ی سیاسی‬ ‫یان نووس���ینی دروش���می سیاسێ ل ‌ه س���ه‌ردیوار‪،‬‬ ‫زیندان���ی کراب���وون‪ .‬ته‌نانه‌ت هێندێکی���ان ماوه‌ی‬ ‫زیندانییه‌که‌ش���یان ته‌واو ببوو‪ .‬ئ���ه‌وان نه‌یانده‌زانی‬ ‫م���ه‌رگ یان درێژه‌ی ژیانیان پێوه‌ندی‌ به‌و واڵمه‌و‌ه‬ ‫ده‌ب���ێ ک��� ‌ه ده‌یده‌نه‌و‌ه ب���ه‌ پرس���یاری هه‌یئه‌تی‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی خومه‌ینی‪.‬‬ ‫کوشتاره‌ک ‌ه ب ‌ه فتوای خومه‌ینی ل ‌ه ‪6‬ی گه‌الوێژه‌و‌ه‬ ‫له‌ زیندان���ی ئێوینەوە ده‌س���تی پێک���رد‪ .‬ب ‌ه پێی‬ ‫نووس���راو‌ه و بیره‌وه‌ریی زۆر ل ‌ه زیندانیانی پێشوو‬ ‫ک��� ‌ه به‌ جۆرێک ل��� ‌ه جۆره‌کان ل ‌ه م���ه‌رگ رزگاریان‬

‫‌وته کوشتار و فشار دژی‬ ‫بووه‌‪ ،‬زۆر زووتر له‌و رێکه ‌‌‬ ‫زیندانییه‌ سیاسییه‌کان ده‌ستی پێ کردبوو‪.‬‬ ‫زیندانییه‌كانی���ان قه‌اڵچۆ كرد‪ ،‬ده‌س���ت ‌ه ده‌س���ت ‌ه‬ ‫الوان‌و جیابیرانی���ان ل ‌ه به‌نده‌كانی���ان دێنایه‌ده‌رێ‌‌و‬ ‫له‌ دادگاییه‌كی‌ س���ێ چوا‌ر خوله‌كی‌دا مه‌حكووم ب ‌ه‬ ‫مه‌رگ ده‌كران‌و چه‌ند خوله‌كێ���ك دوایی‌ حوكمه‌ك ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چوو‪ .‬ئه‌و کۆمه‌ڵ کۆمه‌ڵ ئێعدامییانه‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌ چه‌ند كه‌س���ێكیان ك ‌ه پێشتر حوكمی‌ ئێعدامیان‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬زۆربه‌ی���ان‌ ماوه‌ی مه‌حکوومه‌ته‌که‌یان تێپه‌ڕ‬ ‫کردبوو‌‪ ،‬قه‌رار بوو هێندێکیش���یان هه‌ر ئه‌و رۆژان ‌ه‬ ‫ی جه‌ه���ل‌و جینایه‌ت بۆ‬ ‫ئ���ازاد بكرێن‪ .‬به‌ڵێ رێژیم ‌‬ ‫ی هه‌زاران كه‌سی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی موخالیفان ‌‬ ‫چاوترسێن كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ ژن و پیاوی الوی ئێرانی ئێعدام كردن بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بێده‌نگ بكا‌و ببێت ‌ه‬ ‫ی ئازادیخ���وازی‌‌و جیابیر ‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫ده‌رسی عیبره‌ت بۆ خه‌ڵكانی‌تریش‪ .‬پاشان ب ‌ه شه‌و‬ ‫ب ‌ه كۆمه‌ ‌ڵ ته‌رمه‌كانیان ل ‌ه گۆڕه‌ بێ‌ناو‌ونیشانه‌كاندا‬ ‫ده‌خس���تن ‌ه بن گڵ���ه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ئاس���ه‌واری ئه‌و‬ ‫جینایه‌ت ‌ه سامناکه‌ بشاردرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تا ئێس���تاش ژماره‌ی ئه‌و ئێعدامکراوانه‌ روون نییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم بۆ گه‌وره‌یی کاره‌س���اته‌که‌ وا باشه‌ دێرێک ل ‌ه‬ ‫قس���ه‌کانی مونته‌زیری ک ‌ه بۆ خومه‌ینی نووس���یو‌ه‬

‫وه‌بیربێنینه‌وه‌‪ :‬ل��� ‌ه ‪9‬ی گه‌الوێژدا ک ‌ه ‪ 4‬رۆژ دوای‬ ‫فتواک���ه‌ی خومه‌ینی و ‪ 3‬رۆژ دوای ده‌س���تپێکردنی‬ ‫ئێعدامه‌کانه‌ مونته‌زیری بۆ خومه‌ینیی نووس���یوه‌‪:‬‬ ‫«به‌هه‌ر حاڵ ئێعدامی چه‌ند هه‌زار که‌س ل ‌ه ماوه‌ی‬ ‫چه‌ن���د رۆژدا کاردانه‌وه‌یه‌کی باش���ی نابێ و به‌دوور‬ ‫ل��� ‌ه هه‌ڵ ‌ه نابێ»‪ .‬ئه‌و دێر‌ه ئه‌وه‌ نیش���ان ده‌دا ک ‌ه‬ ‫مونته‌زی���ری هه‌م ئاگای ل��� ‌ه حوکمه‌که‌ی خومه‌ینی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌میش ل��� ‌ه گه‌وره‌یی کاره‌س���اته‌که‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫مونته‌زیری ده‌ی���ه‌وێ خومه‌ینی له‌و هه‌ڵه‌ی ‌ه ئاگادار‬ ‫بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ 10‬س���اڵ دوای روودانی ئ���ه‌و جینایه‌ت ‌ه بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫قوربانییه‌کان نامه‌یه‌کی سه‌رئاوه‌ڵه‌یان بۆ خامه‌نه‌یی‬ ‫و س���ه‌رانی رژیم نارد خوازی���اری ئەوە بوون ناوو‬ ‫کات‌و شوێنی رۆڵە کوژراوەکانیان پێبدەن‪.‬‬

‫به‌اڵم تا ئه‌مڕۆش���ی له‌گه‌ڵ بێ هیچ���کات ئه‌و داوا‬ ‫ساده‌ و ئینسانییانه‌ له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی کۆماری‬ ‫ئیسالمییه‌و‌ه وەاڵم نه‌درایه‌وه‌‪.‬‬ ‫هەموو س���اڵێک لەم ڕۆژەدا بنەماڵەی قوربانیان لە‬ ‫گۆڕستانی خاوەران‪ ،‬لەس���ەر مەزاری ژمارەیەک لە‬ ‫قوربانیان کۆدەبنەوە و یادیان رێز لێدەگرن‪.‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )٤3‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫سه‌ماش بۆ حیزبی نامه‌سئوول ناكه‌ن»‬ ‫لێ هاتووه‌ زۆر به‌ ده‌گمه‌ن وه‌ک تاکێکی ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگا بیر بکه‌نه‌وه‌‪ .‬من ده‌مه‌وی بڵیم بۆ‬ ‫نمونه‌ ئه‌گه‌ر زۆرینه‌ی ئه‌ندامانی کۆمه‌له‌ی‬ ‫حیزبی کمونیستی ئیران له‌ کۆبوونه‌وه‌یه‌ک‬ ‫هه‌ستابان‌و وتبایان که‌ باشه‌ ئاخر بۆ‬ ‫ناسیونالیزم نه‌نگی به‌شه‌رییه‌ته‌؟ یانی چی‬ ‫که‌ ئێمه‌ ده‌بێ ئه‌و نه‌نگه‌ له‌ داوێنی خۆمان‬ ‫پاک که‌ینه‌وه‌؟ ئه‌گه‌ر ئه‌ندامانی حدکا له‌‬ ‫رابه‌ری خۆیان بپرسن باشه‌ ئاخر یانی چی‬ ‫که‌ ئێمه‌ له‌ هه‌ر ئێرانیه‌یه‌ک ئێرانی‌ترین‬ ‫له‌ حالێک دا بوون‌و ژیان له‌ بن ده‌ستی‬ ‫حاکمانی ره‌نگاوره‌نگی ئێران دا هه‌تا بووه‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ بێجگه‌ له‌ نه‌گبه‌ت‌و فه‌قر‌و مه‌رگ‌و‬ ‫زیندان‌و ئاواره‌گی‌و هه‌زاران به‌دبه‌ختی‌تر‬ ‫قه‌ت هیچ خۆشی‌و ئارامی‌و حه‌سانه‌وه‌‌و‬ ‫ئازادییه‌کی پێوه‌ نه‌بووه‌‪ .‬باشه‌ ئاخر بۆ‬ ‫راست ئێستا ده‌بێ ئێمه‌ له‌ هه‌ر ئێرانیه‌ک‬ ‫ئێرانی‌تر بین؟ گه‌رای ئه‌و فکره‌ دژ به‌ کورده‌‬ ‫له‌ کوێ‌را دێ؟ ئه‌گه‌ر ئه‌ندامانی حیزبه‌که‌ی‬ ‫کاک عبدالله‌ رۆژێک هاتبان‌و وتبایان باشه‌‬ ‫ئه‌و بووکه‌ شووشه‌ چیه‌ له‌ رۆژهه‌الت ‪TV‬‬ ‫هه‌ڵی‌ده‌په‌رێنی؟ ئه‌وه‌ بۆ ئه‌مرۆ دوستی‬ ‫نزیکی ئێمه‌ سه‌ڵته‌نه‌ت ته‌له‌به‌کان‌و دوژمنی‬ ‫ئه‌سلی ئێمه‌ هاورێ کۆنه‌کانی خۆمانن؟‬ ‫ئه‌گه‌ر شتێکی وا رووی دابا ئه‌و کات رابه‌رانی‬ ‫حیزبی پشتیان بۆ مزاکره‌‌و دانیشتن‌و سازان‬ ‫له‌ گه‌ڵ یه‌کتر نه‌رم‌تر ده‌بوو‌‪ .‬به‌اڵم به‌‬ ‫داخه‌وه‌ من تا هاتووه‌ به‌ پێچه‌وانه‌که‌یم‬ ‫دیتووه‌‪ .‬مه‌سه‌له‌ن دیومه که‌ وتوویان‪:‬‬ ‫«به‌راستی ئاغای نوریزاده‌ قسه‌ی خۆشن‪.‬‬ ‫بابه‌ ئه‌وه‌یه‌ قسه‌‪ .‬زۆر باشه که‌ له‌ تی‌فی‌‬ ‫ئێمه‌وه‌ قسه‌ ده‌کات» ئه‌و چاپلوسی‌یه‌ راگره‌‬ ‫دێمه‌وه‌ سه‌ری‪ .‬نموونه‌ی‌تر‪ ،‬من دیــومه‌‌ که‌‬ ‫ئه‌ندامێکی کۆمه‌له‌ی حیزبی کۆمه‌نیستی‬ ‫ئیران زۆر به‌ ئازایی‌و فه‌خر‌و له‌ خۆرادی‌وێه‌وه‌‬ ‫وتوویه‌‪« :‬من کورد نیم‪ .‬شه‌رم ده‌که‌م‬ ‫که‌سێک پێم بڵی کوردم‪ ».‬پرسیار ده‌که‌م‬ ‫باوکێک که‌ مناڵی خۆی ئاوا رابێنێ‌و رابه‌رێک‬ ‫که‌ ئه‌ندامی خۆی ئاوا پره‌وه‌رده‌ بکات ئیتر‬ ‫تۆ چاوه‌روانی چی لێ ده‌که‌ی؟ ئه‌وه‌ی‬ ‫کۆڵه‌ی ئێمه‌ی کوتاوه‌ شونیزمی میلله‌تی‬ ‫باال ده‌سته که‌ ئه‌مرۆ هه‌ر له بیر‌و هه‌زری‬ ‫خۆمان‌و له‌‌ چنگ‌و نینۆکی خۆمان دێته‌ده‌ر‌و‬ ‫ده‌رژێ‌ته‌ کۆشی خۆمانه‌وه‌‪ .‬شونیزم میکرۆبی‬ ‫ئیدزه‪ ‌،‬ده‌میکه‌ هاتوه‌ته‌ ناوه‌‌راستی بربره‌ی‬ ‫پشتی ئێمه‌وه‌‪ .‬چوه‌ته‌ ناو خرۆکه‌کانی‬ ‫خوێنمانه‌وه‌‌و خۆی له‌ ناو هێزی به‌ره‌نگاری‬ ‫ئێمه‌دا حه‌شارداوه‌‪ .‬هه‌ر که‌س حاشا له‌‬ ‫میلله‌ت‌و نه‌ته‌وه‌ی خۆی بکا‌و له‌ هه‌مان کات‬ ‫دا فه‌خر‌و شانازی به‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کی دیکه‌وه‌‬ ‫بکات‪ ،‬بێگومان درۆزنه‌‪ .‬بێگومان ئه‌و له‌‬ ‫ده‌روونی خۆی‌شی‌دا ناراسته‌‪ .‬تۆ ئه‌مرۆ‬ ‫سه‌رتاسه‌ر‌ی ئورووپا لێک ده‌یه‌وه‌ تووشی‬ ‫یه‌ک تاقه‌ به‌شه‌ری ئاوا نابی که‌ نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫خۆی پێ سووک‌و چرووک‌و هیچ‌و پووچ بێت‪.‬‬ ‫جا که‌سێک که‌ راهاتووه‌ یان رایان هێناوه‌ وا‬ ‫بیر بکاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و تازه‌ کوا ده‌توانێ عه‌داله‌ت‬ ‫خواز‌و ماف په‌روه‌ر بێ‪ ،‬وه‌ها که‌سێک‌‬ ‫له‌ نه‌هایه‌ت دا دژ به‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫خه‌لک‌و نه‌ته‌وه‌‌که‌ی خۆی بریار ده‌دات‌‪.‬‬ ‫هه‌موو بیر‌و کرده‌وه‌کانی ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫چاپلوسی‌و ناراستی‌و ریاکاری‌یه‌‪ .‬له‌ باری‬ ‫ده‌روونناسی‌یه‌وه‌ ده‌ڵین که‌سی وا تووشی‬ ‫نه‌خۆشی خۆ لێ ون بوون «له‌ ده‌س دانی‬ ‫که‌سایه‌تی» بووه‌‌‪ .‬نه‌خۆشێکی ئاوا لێره‌‬ ‫ده‌یبنه‌ الی دوکتوری‌تایبه‌ت‌و پرۆسه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ی تایبه‌تی بۆ دیاری ده‌که‌ن‪ .‬له‌‬ ‫باسه‌که‌ دوور که‌وتمه‌وه‌‪ ،‬به‌الم من ویستم‬ ‫کاکلی حه‌قیقه‌ته‌که‌ باس بکه‌م‪ .‬کورت‌و‬ ‫کرمانجی کابرا ئاوا بیر ده‌کاته‌وه‌ که‌ نزیک‬ ‫بوونه‌وه‌‌و دانیشتن ل ‌ه گه‌ڵ علیرضا پهله‌وی‬ ‫هه‌ر نه‌بێ شتیکی تیدایه‌‪ ،‬به‌الم له‌ گه‌ڵ‬ ‫فالنه‌ حیزبی کوردی چی تیدایه‌ ئه‌گه‌ر کۆ‬ ‫بێته‌وه‌؟ هیچ ‪ .‬بگره‌ له‌ قه‌در‌و قوتبیشی‬ ‫الی الیه‌نه‌ فارسه‌کان که‌م ده‌کاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وا بیر ده‌کاته‌وه‌ چۆن ره‌وتی رووداوه‌کان له‌‬ ‫کوردستانی باشوور سه‌لماندی که‌ عیراقی‬ ‫بوون پوول‌و پاره‌‌و جێ‌و مقامی تیدایه‌ هه‌ر‬ ‫واش خۆ به‌ ئێرانی هه‌ڵکێشان پرپره‌ له‌‬ ‫زیر‌و جه‌واهێرات‪ .‬شونیزمیش پیاوی خۆی‬ ‫ده‌ناسێ‌و له‌ که‌ڵینی ته‌ماح خوازی‌و بێ‬ ‫عیزه‌تی ئێمه‌وه‌ دێته‌ ناو ده‌روونمانه‌وه‌‪.‬‬

‫بوون دژ به‌ یه‌کتر دوو رووی یه‌ک سککه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌سته‌مۆی شونیزم ده‌بێ بێگومان‬ ‫ده‌رحه‌ق به‌ خۆی‌و بنه‌ماله‌ی خۆی نامۆ‌و‬ ‫نارێک‌و بێگانه‌ده‌بێ‪ .‬حیزبه‌کانی ئێمه‌ هه‌تا‬ ‫ئێستاش والمی داخوازیی گه‌له‌که‌ی خۆیان‬ ‫له‌مه‌ر یه‌کگرتوویی ناده‌نه‌وه‌ به‌اڵم به‌ په‌له‌‌و‬ ‫به‌ هه‌ڵه‌داوان به‌ره‌و هه‌ر حیزب‌و الیه‌نێک‬ ‫ده‌چن که‌ غه‌یری ئی خۆیان بێت‪ .‬کوسپی‬ ‫ریگای یه‌کگرتووی‌و هۆی ناته‌بایی حیزبه‌کانی‬ ‫رۆژهه‌الت به‌ بروای من له‌ یه‌ک که‌الم دا‬ ‫دخاله‌تی زیره‌کانه‌‌و یه‌کجار موزیانه‌ی‬ ‫شونیزمی میلله‌تی باال ده‌سته‌‪ .‬ئه‌وان بۆ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ سه‌ر لێشیواندنه‌ی ئێمه‌‌و بۆ «سخن‬ ‫چینی»‌و ئه‌و چه‌شنه‌ دووبهمزنی‌یه‌ کلتوریان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌و کلتوره‌ی ئه‌وانه‌ له‌ ناو ئێمه‌‬ ‫دا چه‌شنێک له‌ کلتوری دژی به‌ یه‌کتر بوون‌و‬ ‫شه‌ر‌و نارێکی‌و نامۆیی‌و ناته‌بایی به‌رهه‌م‬ ‫دێنێ‌و له‌ په‌سا نوێ ده‌بێته‌وه‌‬

‫که‌س ل ‌ه بیری‬ ‫نه‌چوه‌ته‌و‌ه که‌ له‌زه‌مانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداریه‌تی‬ ‫موسه‌وی‌‌‌و به‌ فه‌رمانی‬ ‫ئه‌و زیندانیانی سیاسی‌و‌‬ ‫به‌تایبه‌‌ت چه‌په‌‌کان‬ ‫کوشتار ده‌کرین‌و کچانی‬ ‫شۆڕشگێڕ به‌ر له‌ئێعدام‌و‬ ‫له‌‌سێداره‌دانیان‬ ‫ته‌جاوزیان پێ ده‌کرێ‬

‫ده‌نگۆی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ هه‌ندێک له‌‬ ‫حیزبه‌کان ئیستا سیاسه‌تیان کردوه‌ته‌‬ ‫بازرگانی‪ ،‬باسی شه‌ریکه‌ی ئابووری‬ ‫هه‌ندێک له‌ سه‌رۆک حیزبه‌کان ده‌کرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م دیارده‌یه‌ تا چه‌ند راسته‌‌و ئه‌گه‌ر وایه‌‬ ‫هۆکاری ئه‌م گه‌نده‌ڵیه‌ به‌ چی ده‌زانن؟‬ ‫و‪ /‬سیاسه‌ت‌و بازرگانی قه‌ت لێک دوور‬ ‫نه‌بوون تا ئێستا ئیمه‌ ئه‌و دوو شته‌‌ لیک‬ ‫دوور که‌ینه‌وه‌‌و که‌ین‌و به‌ینیان بخه‌ینه‌ ژێر‬ ‫پرسیار‌و وه‌ک دیارده‌یه‌کی نگاتیو چاوی‬ ‫لێ بکه‌ین‪ .‬بێگومان حیزبه‌کانی ئێمه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆژێک ده‌سه‌الت به‌ده‌سته‌وه‌ بگرن ده‌بنه‌‬ ‫گه‌وره‌ترین سه‌رمایه‌دارانی کوردستان‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ره‌وتێکی کامیله‌ن ته‌بیعی‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫که‌ ته‌بیعی نیه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌وان ئه‌مرۆ خۆیان‬ ‫له‌ ژێر تابۆ‌و ته‌قه‌دوساتی ئیدئۆلۆژیک‌و‬ ‫شتی‌وا ده‌شارنه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی که‌ ده‌بێ لیره‌دا‬ ‫ره‌خنه‌ی لێ بگیرێ‌و به‌رخوردی پێ‌بکرێ‬ ‫ریاکاری‌و خۆ مقه‌دده‌س نیشان دانی ئه‌وانه‌‌‬ ‫نه‌ك ده‌وله‌مه‌ند بوون‌و سه‌رمایه‌دار بوونیان‪.‬‬ ‫خۆزگه‌ هه‌موویان ئه‌وه‌نده‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫ده‌بوون که‌ ئیتر پێویستی نه‌کردبا بۆ خۆ‬ ‫ره‌پێش خستن‌و هاوپه‌یمان بوون له‌ گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م‌و ئه‌و حیزبی‌تری ئێرانی خه‌باتی گه‌لێکی‬ ‫ستمدیده‌ ئاوا هه‌رزانفرۆش بکه‌ن‪ .‬سه‌رمایه‌دار‬ ‫سه‌ره‌رای هه‌ر ره‌خنه‌یه‌ک که‌ ئیمه‌ لێی‬ ‫ده‌گرین‪ ،‬خۆی له‌ جێ‌و مه‌کان‌و والتی خۆی‬ ‫عیزه‌تی نه‌فسێک‌و پرنسیپ‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬سه‌رمایه‌دار‌و سه‌رمایه‌داربوون کلتورێ‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ .‬سه‌رمایه‌داری هه‌ر والتێک‬ ‫ته‌نانه‌ت بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ مادییه‌کانی‬ ‫خۆیشی بێ‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی بیر ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫تێ‌ناکۆشی نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی‌و خه‌باتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی هه‌رزانفرۆش بکات‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫کلتور‌و پرنسیپێکه‌ که‌ ته‌نانه‌ت هێندیک له‌‬ ‫حیزبه‌کانی ئێمه‌ که‌ ده‌م له‌ سوسیالیزم‌و‬ ‫مافی کریکاریش ده‌ده‌ن به‌ داخه‌وه‌ نیانه‌‪.‬‬ ‫سمایل بێشکچی به‌ حه‌ق له‌ جێیه‌ک که‌ باس‬ ‫له‌ سه‌ر ده‌وله‌مه‌ندان‌و سه‌رمایه‌دارانی کورد‬ ‫ده‌کا‌ له‌ باکووری کوردستان ده‌ڵێ‪« :‬کورد‬ ‫خۆفرۆشی هه‌یه‌ سه‌رمایه‌داری نیه‌‪».‬‬ ‫به‌الی ئێوه‌وه‌ کوسپی رێگای ئه‌م وه‌زعه‌ی‬ ‫به‌ بروای من ئه‌وه‌ هیچ نامه‌شروع نیه‌‬ ‫حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵت چیه‌؟‬ ‫و‪ /‬الم وایه‌ له‌ والم به‌و پرسیاره‌ی سه‌ره‌وه‌دا که‌ حیزبێک بۆ به‌رێ چوونی خۆی کاری‬ ‫به‌شێکی ئه‌و پرسیاره‌شم جواب داوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئینتفاعی بکات‪ .‬به‌شیک له‌و شه‌ره‌ی‬ ‫نه‌رم بوون له‌ به‌ر ده‌ستی ده‌ره‌کی‌و ره‌ق حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ یه‌کتری ده‌فرۆشن له‌‬

‫بێ‌ده‌سه‌التی‌و بێ ئیمکانی ماڵی‌یه‌‪ .‬بۆی ‌ه تێبکۆشین‪ .‬حیزبه‌ کوردیه‌کان به‌ هه‌مو‌و‬ ‫ئه‌وه‌ راسته‌ ئه‌گه‌ر بگوتری ئه‌وه‌ی ئه‌وان چاکه‌‌و خراپه‌کانیانه‌وه‌ حیزبی ئێمه‌ن‪ .‬ئیمه‌‬ ‫له‌ گه‌ڵ یه‌کتر ده‌یکه‌ن شه‌ری ده‌سه‌الت نیه‌ نامانه‌وی‌و نابێ بیان شکێنین‌و سوکایه‌تیان‬ ‫به‌ڵکوو شه‌ری بێ‌ئیمکانی‌و بێ‌ده‌سه‌التی‌یه‌‪ .‬پێبکه‌ین‪ .‬که‌س ناتوانی حیزبی دیموکرات‬ ‫یان کۆمه‌له‌ له‌ مێژووی خه‌باتی رۆژهه‌التی‬ ‫کوردستان پاکاته‌وه‌‪ .‬ده‌س بردن بۆ‬ ‫وه‌ک ده‌زانن هه‌ندێك له‌ رێبه‌رانی حیزبه‌‬ ‫كوردیه‌كان ناوبه‌ناو له‌گه‌ل چه‌ند رێکخراوی وه‌ها کاریک خۆی له‌ خۆی دا گه‌وره‌ترین‬ ‫هه‌له‌یه‌‌و به‌ خه‌ساردانی هیز‌و وزه‌ی خه‌لک‌و‬ ‫ئێرانی ئاماده‌ی دانیشتن ده‌بن‌و به‌یانییه‌ی‬ ‫خه‌باته‌‪ .‬به‌الم ئه‌وه‌ هونه‌رێکی گه‌وه‌ره‌یه‌‬ ‫هاوبه‌ش ده‌ده‌ن به‌اڵم حازر نین له‌ گه‌ل‬ ‫هاوخه‌باتکاره‌کانی پێشوی خۆیان دابنیشن‪ ،‬ئه‌گه‌ر بتوانین یارمه‌تیان بده‌ین تا ئه‌و‬ ‫میمۆری‌و حافزه‌ کۆنانه‌یان بگۆرن‌و شتێکی‬ ‫بۆچی وایه‌؟‬ ‫و‪ /‬کاکه‌ ئه‌وه‌ به‌دبه‌ختی‌یه‌ به‌ سه‌ر شان‌و باشتر‪ ،‬بیر‌و باوه‌ریکی خه‌لکی‌و ئه‌مرۆیی‪،‬‬ ‫پیلی گه‌لی کورد دا هاتووه‌‪ .‬من دیسانیش عقلییه‌تێکی نه‌ته‌وه‌یی‌و به‌راستی دیموکراسی‬ ‫دووپاتی ده‌که‌مه‌وه‌ دینامیسمی ئه‌و جۆره‌ خوازانه‌ بخه‌نه‌ جێگای‪.‬‬ ‫بیر کردنه‌وه‌‌و پراکتیک کردنی له‌ الیه‌ن‬ ‫حیزبه‌کانی خۆمانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌که‌ی هه‌ر پێگه‌و هه‌ڵوێستی رووناکبیرانی کوردی‬ ‫هه‌مان شونیزمی میلله‌تی باال ده‌ست ‌ه که‌ ئه‌مرۆ رۆژهه‌اڵت چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌و له‌ ناخی ئیمه‌‌وه‌ سیستماتیک و‪ /‬روناکبیری ژیری ئه‌مرۆی کو‌رد ئه‌و‬ ‫دیته‌ ده‌ر‌و عه‌مه‌ل ده‌کا‪ .‬ئه‌وه‌ شتێکه‌ که‌ به‌ که‌سه‌یه‌ که‌ ئه‌و فێڵه‌ گه‌وره‌ی ئه‌مرۆ‌و دوێنی‬ ‫حه‌ق ده‌بێ ببێته‌ جێی تیر‌و توانج‌و ره‌خنه‌ی لێمان ده‌کری‌و کراوه‌ به‌ روونی بــبـیـنێ‪.‬‬ ‫تووند‌و تیژی ئازادیخوازان‌و روناکبیرانی واته‌ ببینێ که‌ بیر‌و باوه‌ری حیزب‌و کۆمه‌له‌‬ ‫خه‌لکی کورد‪ .‬هه‌ر ئه‌ندازه‌ روناکبیران به‌ هه‌موو لق‌و الیه‌نه‌کانیانه‌وه‌ به‌ شونیزم‬ ‫هاورێ له‌ گه‌ڵ کۆمه‌النی خه‌ڵکی کورد ژه‌هراوی کراوه‌‌‪ .‬بـبـیـنـێ خه‌ته‌کان خوار‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ی سه‌ربه‌خۆیی‌خوازی‌و خه‌بات بۆ ریگاکان لێڵ‌و خه‌لک له‌ بیرکراو‌و خه‌بات‬ ‫ده‌سته‌به‌ر کردنی سه‌ربه‌خۆ بوون بورووژێنن وه‌ها تاپۆ‌و چوارچیوه‌دراو کراوه‌ که‌ هه‌ر‬ ‫به‌ هه‌مان راده‌ له‌ ده‌روونی حیزبه‌کانی ئێمه‌ هه‌نگاوێک خوێن‌و قوربانی زۆر‌و نسکۆ‌و‬ ‫دا پاشه‌کشه‌ به‌ میکرۆبی شونیزم‌ ده‌کرێ‌و نوشستی تاڵ‌و شه‌ر‌و ئاژاوه‌ی نه‌خوازراوی‬ ‫که‌م که‌م حیزبه‌کانیش سالمه‌تی فکریان بۆ به‌ دواوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌گه‌رێته‌وه‌‪ .‬دروست له‌ وه‌ها ره‌وتێک دایه‌ روناکبیری ئه‌مرۆی کورد ئه‌رکێکی مێژووی‬ ‫ئه‌وان تێده‌گه‌ن که‌ باشتره‌ خزمه‌تی گه‌ل‌و گه‌وره‌ی که‌وتوه‌ته‌ ئه‌ستۆ‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‬ ‫مالی خۆیان بکه‌ن‪ .‬تێده‌گه‌ن له‌ گه‌ڵ یه‌کتر به‌سه‌ که‌ بڵێن حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ هۆی‬ ‫به‌ ئیحترام‌و هاورێ بن‪ .‬تێده‌گه‌ن که‌ شه‌ری دوور که‌وتنه‌وه‌ له‌ سه‌رچاوه‌ی هێز‌و خه‌باتی‬ ‫نێوخۆیی ده‌ستی دوژمنه‌ له‌ ئاستینی خۆمان خۆیان‪ ،‬بوونه‌ته‌ پاشکۆ‌و ده‌سکایه‌ی‬ ‫دێته‌ده‌ر‪ .‬تیده‌گه‌ن که‌ هاوپشتی نه‌ته‌وه‌یی‌و خه‌لکانی‌و الیه‌نی‌تر‪ .‬مێژوو وه‌بیری نایه‌ که‌‬ ‫پالتفۆرمی هاوبه‌شی حیزبه‌ کوردییه‌کان زۆر خه‌باتی خه‌لک‌و نه‌ته‌وه‌کانی‌تری سه‌ر زه‌وی‬ ‫زۆر واقعبینانه‌تر‌و کاریگه‌رتر‌و به‌ نرخ‌تره‌ له‌و بۆ ره‌هایی خۆیان هێنده‌ خوێنبار‌و سه‌خت‌و‬ ‫پر پێچ‌و په‌نا‌و پر برین‌و کاره‌سات بووبێ‪.‬‬ ‫چلکاوچڵپـێنه‌ی که‌ ئێستا ده‌یکه‌ن‪.‬‬ ‫باشه‌ ئێمه‌ بۆ ئاوامان لێ هاتووه‌؟ خه‌تی‬ ‫خوار له‌ بن سه‌ری کێ‌دا؟ روناکبیری کورد‬ ‫هه‌موو حیزبه‌کانی رۆژهه‌الت‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت به‌‬ ‫ده‌بێ به‌وپه‌ری راستگۆیی‌و شه‌فافییه‌وه‌‬ ‫جیاواز‪ ،‬داوایان له‌ کوردانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستانیان کرد که‌ یکگرتوانه‌ رۆژی ‪23‬ی والمی ئه‌و پرسیاران ببێنێته‌وه‌‌و خه‌ڵکی‬ ‫بانه‌مه‌ڕ مان بگرن‪ .‬ئایا ئه‌مه‌ به‌ هه‌نگاوێک نیشان داته‌وه‌‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی که‌ نووکی‬ ‫تیژی حه‌مله‌ی بکاته‌ خودی حیزبه‌کان‪.‬‬ ‫له‌ نزیک بوونه‌وه‌ی حیزبه‌کان ده‌زانیت‬ ‫نا‪ ،‬روناکبیری کورد روو به‌ حیزبه‌کان‬ ‫یان دژکرده‌وه‌یک که‌ ته‌نیا له‌ ژێر زه‌خت‌و‬ ‫نابێ رووخێنه‌ر‌و تێک‌شکێنه‌ر بێت‪ .‬به‌لکوو‬ ‫داخوازی خه‌لکیدا ئه‌و کاره‌یان کرد؟‬ ‫و‪ /‬هه‌م خه‌لک پێی کردین‌و هه‌م خۆشمان زۆر باشتره‌ دۆستی ژیر‌و وشیاری خه‌لک‌و‬ ‫کردمان‪ ،‬به‌الم له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ش دا حیزبه‌کان حیزبه‌کان‌و دوژمنی شونیزم‌و داگیرکاری‬ ‫هه‌ر وه‌کوو جاران سنوره‌کانی خۆتان به‌ بێت‪ .‬روناکبیری ئه‌مرۆی کورد زۆر گرینگه‌‬ ‫خه‌تی سووری پڕره‌نگ کێشایه‌وه‌‌و نیشانیان که‌ دڵسۆز‌و ورد‌و جه‌سوور‌و له‌خۆرادیو‬ ‫دا خه‌به‌رێک له‌ کاری به‌راستی یه‌کگرتوانه‌ بێت‪ .‬موبه‌للغ‌و موبه‌شری فه‌رهه‌نگی‬ ‫له‌ پێناو ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کانی گه‌لی سه‌ربه‌خۆیی‌خوازی بێت‪ .‬به‌ هه‌موو‬ ‫کورد دا له‌ ئارادانیه‌‪ .‬خه‌ڵک مانیان گرت‌و وجوودییه‌وه‌ دیفاع له‌ مافی تاک بکات‪ .‬هه‌وڵ‬ ‫خه‌مبار‌و تازییه‌‌بار بوون‪ .‬حیزبه‌کان به‌ هۆی بدا حیزبه‌کان له‌ ئێرانچیه‌تی دوور خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫مانگرتنه‌وه‌ خه‌ریکی پیرۆزبایی له‌ خۆیان‌و ماندوو نه‌بێ‪ ،‬بڵێ‪ ،‬بنووسێ‪ ،‬دوکومێنت کۆ‬ ‫سه‌رمه‌ستی سه‌مای سه‌رکه‌‌وتن بوون‪ .‬هه‌ر کاته‌وه‌‪ .‬رێکار‌و ئه‌وله‌ویه‌ته‌کان نیشان بدات‪.‬‬ ‫خودی ئه‌و حه‌ره‌که‌ته‌ی ئه‌وان نیشان ده‌دات گرتنی ده‌ستی شونیزم له‌ هه‌ر کوێ‌و له‌‬ ‫بۆ زۆربه‌یان ئامانجه‌ حیزبیه‌کان که‌ماکان له‌ هه‌ر قالب‌و قسه‌یه‌ک دا ئه‌رکی سه‌ره‌کی‬ ‫ئه‌وله‌ویه‌ت دا نه‌ک هه‌ڵگرتنی خه‌می خه‌لک‌و روناکبیری ئه‌مرۆی کورده‌‪ .‬له‌ بیرمان‬ ‫خه‌باته‌که‌ی‪ .‬به‌راستی بۆ حیزبه‌کانی ئیمه‌ نه‌چێته‌وه‌ که‌ شونیزمی فارس له‌ راده‌به‌ده‌ر‬ ‫یه‌کجار سه‌خته‌ بیر له‌وه‌ بکه‌نه‌وه‌ که‌ خه‌لک خۆرێکخه‌ر‌و فریوده‌ره‌‪ .‬زوو ده‌توانێ خۆی‬ ‫گرینگتره‌ له‌ ئامانجه‌کانی ئه‌وان‪ .‬جاری وایه‌ به‌ دۆست قاڵب بکا‌و چاک ده‌توانێ حیزب‌و‬ ‫پرسیار ل ‌ه خۆم ده‌که‌م باشه‌ ئه‌گه‌ر رۆژیک تاکی کورد له‌ خشته‌به‌رێ‪ .‬ئێمه‌ گه‌لێکی‬ ‫له‌ رۆژان خه‌لک نه‌بووبان‪ ،‬ئه‌و‌ان چیان له‌ ساده‌‌و دڵپاکین‌و پێمان وایه‌ خه‌لکی‌تریش‬ ‫ئامانجه‌کانیان ده‌کرد؟ من به‌وه‌ش رازیم هه‌ر وان‪ .‬له‌ الیه‌کی‌ دیکه‌شه‌وه‌ موزیگه‌ری‌و‬ ‫که‌ ئه‌وان عاشقی ئامانجه‌کانی خۆیان بن‪ .‬دوبهمزنی شونیزمی فارس له‌ دنیا دا به‌‬ ‫ئه‌وه‌ خۆی له‌ خۆی‌دا زه‌ره‌رێکی وای نیه‌‪،‬‬ ‫به‌الم کاتێک حیزب‌و الیه‌نێک ئیسراری‬ ‫هه‌یه‌ که‌ خه‌لکیش ده‌بێ ده‌قیقه‌ن وه‌ک‬ ‫ئه‌و بکا‌و وه‌ک ئه‌و بیر بکاته‌وه‌ ده‌نا خراپ‌و‬ ‫فریوخواردوو‌و کۆنه‌په‌ره‌ست‌و ته‌نانه‌ت زۆر ئاڵوگۆڕی باش‌و‬ ‫دوژمنیشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ئیتر قه‌باعه‌ته‌‪ .‬ئه‌وه‌ ئیتر‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫هه‌ر هه‌مان ئیسالمی‬ ‫دیکه‌دا‪.‬سیاسی‌یه‌ به‌الم ل چاره‌نووسساز به‌ڕێوه‌ی ‌ه‬ ‫قالب‌و عیباراتێکی‬ ‫پێشنیارێکی تایبه‌تیتان هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئاڵووگۆرێک له‌و‌ وه‌زعه‌ پێش بێت؟‬ ‫و‪ /‬به‌ڵی من له‌ مێژ ساڵه‌ یه‌ک پێشنیاری‬ ‫ساده‌م هه‌یه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ که‌ وه‌رن با‬ ‫به‌‌ کاری ئاگاگه‌رانه‌‪ ،‬به‌ ره‌خنه‌ی سالم بۆ‬ ‫گۆرینی کلتوری سیاسی حیزبه‌کانی خۆمان‬ ‫تێبکۆشین‪ .‬ئ ‌هو‌ کلتوره‌ زاله‌ سیاسیه‌ی‬ ‫ئێستا له‌ چه‌په‌وه‌ هه‌تا راست‌ ئالووده‌ی‬ ‫شونیزمه‌‪ .‬شونیزم دوژمنی سه‌ره‌کی‬ ‫ئازادیخوازی‌و هۆی سه‌ره‌کی کۆیله‌تی‌و‬ ‫له‌ به‌نددا هێشتنه‌وه‌ی گه‌لی کورد‌و باقی‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانی ناو زیندانی ئێرانه‌‪ .‬با بۆ‬ ‫شیکردنه‌وه‌‌و ناساندن‌و ده‌رپه‌راندنی شونیزم‬ ‫له‌ نێو دڵ‌و مێشکی حیزبه‌کانی خۆمان‬

‫که‌ هه‌م ئازادیخوازانی‬ ‫ئێران‌و هه‌م کۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان‬

‫ده‌ور‌ونه‌قشی گه‌وره‌ی‬ ‫تێدا ده‌گێڕن‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪7‬‬

‫نێو بانگه‌‌و هیچی له‌ سیاسه‌ته‌ شوێنیه‌کانی‬ ‫ده‌وله‌تی ئینگلیس له‌ سه‌ده‌کانی ‪‌19‬و‬ ‫‪20‬ی زاینی که‌متر نیه‌‪ ،‬بگره‌ ئه‌مرۆ ئه‌و‬ ‫پوخته‌تر‌و کارامه‌تریش خۆی نیشان ده‌دات‌‪.‬‬ ‫به‌ بروای من روناکبیری کورد پێویستی به‌‬ ‫کۆمه‌ڵناسی‌و مێژووناسی‌و تیژی‌و وریاییه‌کی‬ ‫به‌ته‌واوی سه‌رده‌میانه‌ هه‌یه‌ تا بتوانێ پاک‌و‬ ‫پیس‌و چاک‌و خراپ لێک جیا کاته‌وه‌‌و ئه‌رکی‬ ‫مێژوویی خۆی به‌ ئه‌نجام بگه‌یه‌نێ‪.‬‬ ‫چۆن ده‌کرێت ک ‌ه دیالۆگی رووناکبیران‬ ‫گه‌شه‌ پێبدرێت؟‬ ‫و‪ /‬دیالۆگی روناکبیران وه‌ک هه‌ر‬ ‫دیارده‌یه‌کی‌تری کۆمه‌الیه‌تی دیکه‌‪ ،‬گه‌شه‌‬ ‫کردنی له‌ گره‌وی نیاز‌و زه‌رووره‌ته‌کانی‬ ‫خۆی دایه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌ندازه‌ بارودۆخه‌کان‬ ‫حه‌ساس‌تر ببنه‌وه‌‌و خه‌لک وردتر به‌ شوێن‬ ‫رێکار‌و ده‌رفه‌ته‌کان دا بگه‌رێن‌و حیزبه‌کان‬ ‫هه‌ڵه‌‌و په‌ڵه‌ی زیاتر له‌ خۆیان نیشان‬ ‫بده‌ن به‌ هه‌مان راده‌ تاکی روناکبیری‬ ‫کورد ناچار ده‌بێ زیاتر هه‌نگاو بنێته‌‬ ‫پێشێ‌و ‌زیاتر به‌ ئه‌رکه‌ هه‌نووکه‌یه‌کانی‬ ‫خۆی هه‌‌ستێ‌و پێداگرتر‌و رژدتـــر ‌بێ‬ ‫له‌ به‌ره‌وپێش بردنی ئه‌رکه‌ ئینسانی‌و‬ ‫سیاسیه‌‌‌کانی خۆی‪ .‬به‌ خۆشییه‌وه‌ ئه‌مرۆ‬ ‫سه‌رمایه‌یه‌کی باشی ئینسانی‌و سامانه‌یه‌کی‬ ‫باشی فکری‌و وشیارییه‌کی چاکی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫بۆ گه‌شه‌ دان به‌‌و زه‌رووه‌ته‌ له‌ ئارا دایه‌‪.‬‬ ‫روناکبیری کورد ئه‌مرۆ له‌ چاو جاران به‌‬ ‫ته‌نیا‌و ده‌س به‌تاڵ نیه‌و له‌ کونجی ئینزوا دا‬ ‫نیه‌‌‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ی له‌ جه‌نگه‌ی خه‌بات‌و‬ ‫به‌ربه‌ره‌کانی له‌ دژی فاشیسمی ئیسالمی‌و‬ ‫له‌ گه‌رمه‌ی وه‌خه‌به‌ر هێنانه‌وه‌ی حیزبه‌کانی‬ ‫خۆماندا له‌ ریزی پێشه‌وه‌یه‌‌و به‌ میلیۆنان‬ ‫خه‌لکی تینوی ئازادی‌و دیموکراسی‌و مافی‬ ‫مرۆف پشتیوانی لێ ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌وانه‌ هه‌مووی‌‬ ‫ماتریالی ئه‌سلی دیالۆگ‌و بزواندن‌و گه‌شه‌‬ ‫دان به‌ ورد بوونه‌وه‌‌و لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ رێکاری‬ ‫دروست‌و راست کردنه‌وه‌ی خه‌ته‌ خوار‌و‬ ‫خێچه‌کانه‪.‬‬ ‫چ بابه‌تگه‌لێک به‌الی ئێوه‌وه‌ گرنگه‌ که‌‬ ‫بکرێته‌ بابه‌تی دیالۆگی رووناکبیران؟‬ ‫و‪ /‬دژی شونیزم بوون‪ ،‬سه‌ربه‌خۆیی خواز‬ ‫بوون‪ ،‬خه‌بات بۆ گۆرینی کلتوری سیاسی‬ ‫کورد‪ ،‬کارکردن بۆ دارشتنی بنه‌ماکانی‬ ‫قانوونی ئه‌ساسی رۆژهه‌التی کوردستان‪،‬‬ ‫روون کردنه‌وه‌ی مافه‌کانی تاک به‌ جۆرێک‬ ‫که‌ سبه‌ی دوای رزگاربوون پشتی تاکی‬ ‫کورد له ژیر زولم‌و زۆری پاوان خوازی حیزبه‌‬ ‫کوردییه‌ ده‌سه‌التداره‌کان دانه‌یه‌ته‌وه‌‌و وای‬ ‫لێ نه‌یه‌ته‌وه‌ که‌ ئاش هه‌مان ئاش‌و کاسه‌‬ ‫هه‌ر هه‌مان کاسه‌ بێت‪.‬‬ ‫چ شیوازێک به‌ گونجاو ده‌زانن بۆ‬ ‫په‌ره‌پێدان به‌و دیالۆگه‌؟‬ ‫و‪ /‬ئیجازه‌ بده‌ن با ئه‌و پرسیاره‌ ئاوا لێ‬ ‫بکه‌ین‪ :‬چ کارگه‌لێک پێویسته‌‌و خزمه‌ت ده‌کا‬ ‫هه‌م به‌ گه‌شه‌‌و نه‌شه‌ی دیالۆگی روناکبیران‌و‬ ‫حیزبه‌کان‌و هه‌م به‌ روونکردنه‌وه‌ی رێکاره‌کانی‬ ‫خه‌باتی ئه‌مرۆی کورد له‌ رۆژهه‌الت؟‬ ‫من ده‌ڵێم نووسین‪ ،‬ره‌خنه‌ گرتن‪ ،‬شی‬ ‫کردنه‌وه‌‪ ،‬پێک هێنانی کونفرانس‪ ،‬سمینار‌و‬ ‫کۆبوونه‌وه‌‪ ،‬دروست کردنی ناوه‌ند‌و کانوونی‬ ‫جۆراوجۆر‪ ،‬بایەخدان به‌ کاری پــڕ به‌‬ ‫پــڕی هونه‌ری‪ ،‬کار کردن بۆ خولقانی کاری‬ ‫هونه‌ری هاوبه‌شی هونه‌رمه‌ندانی شۆرشگێر‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی خواز‪ ،‬هاورێ‌و هارمۆنیک‬ ‫بوون له‌ گه‌ڵ خه‌لک‌و خواست‌و خه‌باتی‪،‬‬ ‫دروست کردنی پردێکی جوانی کلتوری‬ ‫هه‌ر له‌ ئوروپاوه‌ بگره‌ هه‌تا ده‌گاته‌وه‌ شار‌و‬ ‫دیهاته‌کانی والتی خۆمان‪ .‬که‌ڵک وه‌رگرتنی‬ ‫باش‌‌و دۆستانه‌‌و زۆۆ به‌ زۆۆ له‌ سایت‌و سات‌و‬ ‫کاناله‌ ئاسمانیه‌کان‪ .‬چاپ‌و چاک کردنی‬ ‫کتێبی سپی‌و فیلم‌و ‪‌CD‬و ‪ DVD‬به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫ناردنه‌وه‌ بۆ رۆژهه‌الت‪ .‬وه‌نه‌بێ ئه‌وه‌ی من‬ ‫ده‌یڵیم دیتنه‌وه‌‌و که‌شفی تازه‌ بێ‪ ،‬هه‌مووی‬ ‫ئاوانه‌ خۆرسک‌و سیستماتیک ساله‌هایه‌‬ ‫کراون‌و ده‌کرێن‪ .‬ده‌مه‌وێ بڵێم ده‌کری ئه‌وانه‌‬ ‫سیستماتیک‌تر‌و خیراتر که‌ینه‌وه‌‌و بیری له‌‬ ‫شتی کاریگه‌رتر‌و ئه‌مرۆیی‌تریش بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ خۆتان ئاماده‌ن که‌ به‌شداری چاالکانه‌‬ ‫له‌و بواره‌دا بکه‌ن؟‬ ‫و‪ /‬من هه‌موو توانا‌و هێز‌و وزه‌م بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ ته‌رخان کردووه‌و ده‌یکه‌م‌‪ .‬به‌ڵێ به‌‬ ‫دلنیاییه‌وه‌ هه‌رچی له‌و بواره‌دا له‌ ده‌ستم بێ‬ ‫دریغی لێ ناکه‌م‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )٤3‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫«‌خه‌ڵكی كورد نابنه‌ پێاوی موسه‌وی‌و‬

‫به‌ مه‌به‌ستی هه‌ڵسه‌نگاندنی بارودۆخی‬ ‫ئه‌مڕۆی ئێران‌و کوردستان‌و هه‌روه‌ها ب ‌ه‬ ‫مه‌به‌ستی تیشکخستنه‌سه‌ر ئه‌رکی ئه‌مڕۆی‬ ‫دڵسۆزانی کورد‪ ،‬ماڵپه‌ڕی كوردیش‬ ‫پرسپكتیڤ وتووێژێکی له‌ گەڵ حسەین‬ ‫شه‌به‌ق‪ ،‬ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی کۆمەڵە‬ ‫زەحمەتکێشانی کوردستان سازداوە کە‬ ‫لێرەدا دەقی ئەو چاوپێکەتنە دەخوێننەوە‪:‬‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی ئێوه‌ له‌ یه‌ک ساڵی ته‌مه‌نی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز له‌ ئێران چیه‌؟‬ ‫و‪ /‬ره‌وتی یه‌ک ساله‌ی رووداوه‌کانی دوای‬ ‫شانۆی هه‌ڵبژاردن نیشانی دا که‌ ده‌سه‌التی‬ ‫فاشیستی ئێران راستگۆ بوون له‌ به‌ره‌وپێش‬ ‫بردنی پرۆژه‌‌و پیالنه‌کانی خۆیان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫سه‌لماندی که‌ موسه‌وی‌و هاورێیانی ناراست‌و‬ ‫رارا بوون ل ‌ه ئاست ئامانجه‌کانی خه‌ڵک‪.‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌موومان به‌ چاوی خۆمان دیمان که‌‬ ‫قوربانی سه‌رکی ئه‌م رارابوون‌و ناراستیه‌‌ی‬ ‫موسه‌وی‌و هاورێیانی‪ ،‬ئه‌شکه‌نجه‌‌و زیندان‌و‬ ‫ئێعدام‌و کوشت‌و بر‌و هه‌التن‌و ئاواره‌ بوونی‬ ‫هه‌زاران الو‌و گه‌نجی تێکۆشه‌ر‌و ئازادیخوازی‬ ‫لێ که‌وته‌وه‌‪ .‬ئه‌و راستیانه‌ پێمان ده‌ڵێن‬ ‫که‌ ‪ .1‬خه‌ڵک بوونه‌‌ قوربانی بۆ ئامانجێک‬ ‫که‌ ئامانجی ئه‌وان نه‌بوو‪ .‬هیچ که‌س شکی‬ ‫له‌وه‌ دانیه‌ که‌ ئه‌و میلیۆنان خه‌ڵکه‌ی‬ ‫هاتنه‌ شه‌قامه‌کان‌ بۆ ئه‌وه‌ نه‌هاتبوون که‌‬ ‫قانوونی ئه‌ساسی حکومه‌تی فاشیستی‬ ‫ئێران چاکتر به‌رێوه‌ بچێ‪ ،‬ئامانجێک که‌‬ ‫ئێستاشی له‌ گه‌ڵ بێ‪ ،‬ئامانجێ سه‌ره‌کی‬ ‫موسه‌وی‌و هاورێیانیه‌تی‌و به‌ ته‌ما نین که‌‬ ‫نه‌ وه‌الی بنێن‌و نه‌ له‌وه‌ واوه‌تر بچن‪ .2 .‬به‌‬ ‫ئاشکرا دیاره‌ که‌ فاشیسته‌کان بێ محابا‌و‬ ‫به‌و په‌ری توانا‌و به‌ په‌له‌ به‌ره‌و ئاخرین‬ ‫پله‌ی که‌لک وه‌رگرتن له‌ هێز‌و ده‌سه‌التی‬ ‫خۆیان ده‌چن‌و بێ گومان له‌و پرۆسه‌یه‌ دا‬ ‫له‌ هیچ شتێک سڵ ناکه‌نه‌وه‌‪ .‬به‌ڵگه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ رووداوه‌کانی «کهریزه‌ک»‌و شبیخون‌و‬ ‫کوشتاری دانیشگای تاران‌و ئێعدامه‬ ‫سیاسیه‌‌کانی یه‌ک ساڵی رابردووه‌‪.3 .‬‬ ‫خه‌ڵک به‌ ده‌رد‌و ئازارێکی زۆره‌وه‌‌و به‌ قین‌و‬ ‫توره‌یه‌کی بێ ئه‌وپه‌ڕ‌و به‌ بێ رابه‌رییه‌کی‬ ‫واحید‌و سترایژیه‌کی روون‌و دریژ ماوه‌ هه‌ر‬ ‫وا له‌ مه‌یدان دان‌و هه‌ر وا خوین‌و قوربانی‬ ‫پێشکه‌ش ده‌که‌ن‪ .4 .‬غه‌رب نیشانی دا به‌‬ ‫ئاسانی ده‌توانێ پشت له‌ ئیدعاکانی خۆی له‌‬ ‫مه‌ر دیموکراسی‌و مافی مرۆف بکا‌و هاورای‬ ‫دیموکراسی خوازی وه‌ک پشته‌وانه‌یه‌ک‌ بۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌ سیاسی‌و ئابوورییه‌کانی‬ ‫خۆی به‌ کار بێنێ‪.‬‬ ‫گرنگترین ده‌سکه‌وته‌کانی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌‬ ‫چۆن پێناسه‌ ده‌که‌ن؟‬ ‫و‪ /‬ئیجازه‌م بده‌ن له‌ پێشدا ئه‌وه‌ بڵێم که‌‬ ‫له‌ مێژووی ده‌سه‌التی ‪ 30‬ساله‌ی حکومه‌تی‬ ‫ئیسالمی ئێراندا ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫که‌لێن‌و که‌له‌به‌ری خسته‌ جه‌سته‌ی رژیمی‬ ‫مه‌الکان‌و ئه‌وه‌ی که‌ ساله‌ها بوو له‌ خه‌لکیان‬ ‫شاردبۆوه‌ لێیان ئاشکرا بوو‪ .‬ئاشکرا بوو‬ ‫که‌ سه‌ره‌رای درنده‌گی‌و خوێنخۆریان ئه‌وان‬ ‫یه‌کده‌ست‌و هاو داهاتوو نین‌و هه‌ر کامه‌یان‬ ‫به‌ره‌و جه‌مسه‌رێک ده‌رۆن‌و به‌ خێرایی‬ ‫لێک دوور ده‌که‌ونه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ که‌م نیه‌ که‌‬ ‫شه‌قلی دیکتاتۆری شه‌قی برد‌و کۆله‌که‌ی‬ ‫ده‌سته‌التیان له‌ ناوقه‌دی خۆی دا دوو له‌ت‬ ‫بوو‪ .‬ئه‌وه‌ خۆی له‌ خۆی دا ده‌سکه‌وتێکی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ .‬ده‌سکه‌وتێکی‌تر ئه‌وه‌ بوو که‌‬ ‫سه‌ره‌رای پرش‌و باڵوی به‌اڵم هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫خه‌ڵک به‌ دروشم‌و داخوازی خۆیانه‌وه‌ هاتنه‌‬ ‫مه‌یدان‪ .‬یه‌کێک له‌ به‌رچاوترین شیعاره‌کان‬ ‫«مرگ بر دیکتاتۆر» بوو که‌ ئێستاش‬ ‫هه‌ر هه‌یه‌‪ .‬هه‌رچی موسه‌وی‌و هاورێیانی‬ ‫بوون ده‌یانه‌ویست جه‌واڵی له‌ سه‌د الوه‌‬ ‫دڕاوی حکومه‌تی نگریس‌و شومی ئیسالمی‬ ‫بدرونه‌وه‌‌و پینه‌ی بکه‌ن‪ .‬هه‌رچی خه‌لکیش‬ ‫بوون هه‌وڵیان ده‌دا هه‌ڵکوتنه‌ سه‌ر بنه‌ما‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی حکومه‌تی ئیسالمی‌و مه‌رگ‌و‬ ‫نه‌مانی ئه‌و حکومه‌ته‌یان کردبووه‌ نیشانه‌ی‬ ‫خه‌باتی خۆیان‌و ئیستاش هه‌ر وایه‌‪.‬‬ ‫ده‌سه‌که‌وتێکی‌تر ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌ میلیۆنان له‌‬ ‫خه‌لکی ئیران له‌ جه‌نگه‌ی ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌دا‬ ‫باوه‌ریان به‌ ده‌سه‌التی ئیسالمی نه‌ما یان به‌‬ ‫ته‌واوی له‌ق بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ میلیۆنانیش‬ ‫ته‌وه‌هومی ‪ 30 ،20‬ساله‌یان به‌ عادڵ بوون‌و‬ ‫خه‌ڵکی بوونی ئه‌و رژیمه‌ وه‌ک بلقی سه‌ر‬ ‫ئاوی لێهات‪ .‬ئیسالمی سیاسی له‌ ئێران‬ ‫قه‌در‌و قوتبی نه‌ما‌و ره‌وتی رووداوه‌کان به‌ره‌و‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫و‪ /‬شته‌که‌ زۆر ئاشکرایه‌‪ .‬موسه‌وی‌و‬ ‫مه‌الکانی داروده‌سته‌ی ئه‌و هه‌تا سه‌ر‬ ‫ئێسکان کۆنه‌په‌ره‌ست‌و دژ به‌ ئازادی گه‌الن‌و‬ ‫دژ به‌ ئازادی ژنان‌و دژ به‌ مافی کریکارانن‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ان نه‌ ده‌یانه‌وێ‌و نه‌ له‌ ماهییه‌تیان دایه‌‬ ‫که‌ خۆیان له‌ گه‌ڵ خواست‌و ویسته‌کانی‬ ‫گه‌النی ناو زیندانی ئێران‌و مافی ژنان‌و‬ ‫ره‌وتی دێموکراسی خوازی روو له‌ گه‌شه‌ی‬ ‫روناکبیران‌و به‌ره‌ی سکوالری خوێندکارانی‬ ‫ئیران رێک خه‌ن‪ .‬بۆ ئه‌وان ته‌نانه‌ت‬ ‫گه‌یشتن به‌ راده‌ی باوه‌ره‌کانی دکتور علی‬ ‫شه‌ریعتی‌یش بفه‌‌و به‌زاندنی هێلی سووره‌‪.‬‬ ‫ئه‌وان پیاوی ریفورم له‌ قانوونی ئه‌ساسی‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چێ که‌ نفره‌ت‌و بێزاری خه‌لک له‌و‬ ‫ره‌وته‌ له‌ داهاتوویه‌کی نزیک دا چاکترخۆی‬ ‫نیشان ده‌دات‪ .‬ده‌سکه‌وتێکی‌تر به‌ بروای‬ ‫من ئه‌وه‌ بوو که‌ ده‌رکه‌و‌ت خه‌ڵکی کورد‬ ‫یه‌ک ده‌نگ‌و یه‌ک را بێ ته‌وه‌هووم بوون‬ ‫به‪ ‌،‬یه‌که‌م هیچ‌له‌‌ده‌س نه‌هاتوویی موسه‌وی‌و‬ ‫هاورێیانی‌و دووهه‌م به‌ درنده‌گی‌و فاشیست‬ ‫بوونی حکومه‌تی مه‌الکان‪ .‬له‌وه‌ش گرینگتر‬ ‫توانیان داهێنانێکی تازه‌ بێننه‌ ناو ساحه‌ی‬ ‫خه‌باتی مه‌دنی‌و به‌وه‌ش سه‌لماندیان که‌ له‌‬ ‫ئاست خۆێنی رۆڵه‌کانی خۆیان‌و له‌ ئاست‬ ‫مافی ره‌وای خۆیان بێده‌نگ نابن‌و نین‪.‬‬ ‫خه‌لکی کورد نیشانیان دا نه‌ ده‌یانه‌وی‬ ‫ببنه‌ قوربانی بۆ هاتنه‌ سه‌رکاری رژیمێکی‬ ‫ئیسالمی دیکه‌‌و نه‌ مه‌جالی سه‌رکوتی‬ ‫وه‌حشیانه‌ش به‌ خامنه‌یی‌و احمدی نژاد‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌ به‌الم له‌ هه‌مان حاڵدا هاورێ‌و‬ ‫هاو خه‌باتی باقی تێکۆشه‌ران‌و ئازادیخوازانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ بنه‌ده‌سته‌کانی ناو زیندانی گه‌وره‌ی‬ ‫ئێرانن‪.‬‬ ‫خاڵه‌ الوازه‌کانی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ به‌ چی‬ ‫ده‌زانن؟‬ ‫و‪ /‬وجوودی ویشکه‌ مه‌الیه‌کی وه‌کوو‬ ‫موسه‌وی به‌و‌ بیر‌و باوه‌ره‌ کۆنه‌په‌ره‌ستانه‌وه‌‬ ‫له‌ سه‌فه‌ی پێشه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی سه‌وز‬ ‫مانای هه‌وڵدانه‌ بۆ پاراستن‌و هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫حکومه‌تی ئیسالمی شیعه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ یه‌که‌م‬ ‫خاڵی الوازی ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ بووه‌ تا‬ ‫ئێستا‪ .‬فه‌رقی موسه‌وی‌و کشیش گابۆن‬ ‫له‌وه‌ دایه‌ که‌ گابۆن به‌ عادڵ بوونی تزار‬ ‫موته‌وه‌هم بوو‌و ده‌یوت که تزار خۆی باشه‌‬ ‫به‌الم‌ پیاوه‌کانی خراپن‌و راستی رووداوه‌کانی‬ ‫پێ ناڵێن‪ ،‬ئه‌مما موسه‌وی ده‌ڵێ که‌ ئیسالم‬ ‫عه‌ینی عداڵه‌ته‌ به‌الم ولی فقیه‌ پیاوێکی‬ ‫خراپه‌‌و سه‌رۆک کۆمار درۆزنه‌‪ ،‬تازه‌ ئه‌وش‬ ‫به‌ روونی‌و ئاشکرایی ناڵێ‪ .‬به‌ بروای من‬ ‫موسه‌وی له‌ جینایه‌تکارانی ریزی پێشه‌وه‌ی‬ ‫کۆماری ئیسالمی شیعه‌دایه‌‌و نه‌هایه‌ته‌ن‬ ‫خۆی له‌وه‌ جیا ناکاته‌وه‌‪ .‬بێجگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫من وه‌ک خه‌لکی‌تر پێم وانیه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌ سکۆالره‌‪ .‬هه‌تا ئێستاش سه‌ری‬ ‫ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ به‌ ده‌س مه‌الکانه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫نابێ تووشی خۆشباوه‌ری بین‪ .‬له‌ کوللیه‌تی‬ ‫خۆی‌دا ئه‌و بزووتنه‌وه‌ بێجگه‌ له‌ کوردستان‬ ‫هێشتا به‌ رۆشنی نیشانی نه‌داوه‌ که‌ دژ‬ ‫به‌ هاتنه‌ سه‌رکاری دووباره‌ی حکومه‌تێکی‬ ‫ئیسالمی‌یه تازه‌یه‌‌‪ .‬ئه‌وه‌ خاڵیکی الوازی‌تر‌و‬ ‫نیشانه‌‌ی نارۆشن بوون‌و نا یه‌کده‌ست بوونی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی سه‌وزه‌‌‪.‬‬ ‫پ‪ /‬چۆن ده‌رواننه‌ پالتفۆرم‪،‬رێبه‌رایه‌تی‌و‬ ‫شکل‌و شێوازی خه‌باتی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌؟‬ ‫و‪ /‬به‌شێکی به‌رچاوی بزووتنه‌وی سه‌وز‬ ‫جڵه‌وه‌که‌‌ی به‌ ده‌س موسه‌وییه‪ ،‬که‌سایه‌تی‬ ‫موسه‌وی‌‌و عه‌ینی کشیش گابۆن‌ه غایه‌تی به‌‬ ‫الیه‌کی دیکه‌دا‪ .‬ئه‌و به‌شه‌ له‌و بزووتنه‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌هایه‌ته‌ن مه‌حکووم به‌ شکسته‌‪ .‬به‌الم‬ ‫ئه‌وه‌ به‌و مانایه‌ نیه‌ که‌ بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ئازادیخوازی‌و ماف خوازی‌و دیموکراسی‬ ‫خوازی له‌ ئێران‌و له‌ کوردستان مه‌حکووم‬ ‫به‌ شکسته‌‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌تا موسه‌وی‌و‬ ‫هاورێیانی زیاتر ملیان بۆ ته‌وری حکومه‌ت‬ ‫داده‌نه‌وێنن‪ ،‬تێکۆشه‌ران‌و ئازادیخوازانی‬ ‫ئیران‌و کوردستان زیاتر له‌ دورشم‌و ره‌وت‌و‬ ‫رێبازی شۆرشگێرانه‌‌و عداله‌تخوازانه‌ی‬ ‫داهاتووی خۆیان نزیک ده‌بنه‌وه‪ .‬گه‌شه‌‌و‬ ‫په‌ره‌ساندنی ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه له‌ گره‌وی‬ ‫رادیکاڵ بوونه‌وه‌ی‌و دۆزینه‌وه‌ی شکل‌و‬ ‫شێوازی نوێی خه‌باتی مه‌ده‌نی‌و سه‌راسه‌ری‌و‬ ‫به‌ تایبه‌ت که‌لک وه‌رگرتن له‌ میدیا‌و ئامرازه‌‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یه‌کانه‌ ‪.‬‬ ‫پێوه‌ندی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ له‌ گه‌ل‬ ‫بزوتنه‌وه‌کانی گه‌النی بنده‌ستی ئێران‬ ‫چۆنه‌‌و بۆچی وایه‌؟‬

‫بزوتنه‌وه‌کانی گه‌النی بنده‌ست چۆن‬ ‫ده‌رواننه‌ ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌؟‬ ‫و‪ /‬ئه‌وه‌ شتێکه‌ که‌ ده‌بێ له‌ خۆیانی بپرسین‪.‬‬ ‫تا ئه‌و جێگه‌ی ده‌گه‌رێته‌وه‌ سه‌ر خه‌لکی‬ ‫کورد‪ ،‬ئه‌وان به‌ حه‌ره‌که‌تی خۆیان نیشانیان‬ ‫دا که‌ له‌گه‌ڵ ئازادیخوازان‌و تێکۆشه‌رانی‬ ‫بواری دیموکرسی خوازی له‌ ئێران هاورێ‌و‬ ‫هاو خه‌باتن‪ ،‬به‌اڵم فه‌رق‌و ته‌فاوه‌تێکی وا له‌‬ ‫به‌ینی موسه‌وی‌و ده‌سه‌التی زاڵ دا نابینن‪.‬‬ ‫موسه‌ویش پاسدار بووه‌‌و له‌ کوردستان‬ ‫ئه‌حمدی‌نژادیش‪.‬‬ ‫کردووه‌‌و‬ ‫جیهادی‬ ‫موسه‌ویش ‪ 8‬ساالن ده‌سه‌التی هه‌موو‬ ‫ئیرانی به‌ ده‌ست بووه‌‌و له‌ هیج جنایه‌تێک‬ ‫دریغی نه‌کردووه‌‌و احمدی‌نژادیش‪ .‬موسه‌وی‬ ‫ته‌نانه‌ت وه‌ختی خۆی له‌ ئه‌حمدی‌نژادی‬ ‫خراپتر کردووه‌‪ .‬که‌س له‌ بیری نه‌چوه‌ته‌وه‌‬ ‫که‌ له‌ زه‌مانی ده‌سه‌التداریه‌تی موسه‌وی‌‌‌و‬ ‫به‌ فه‌رمانی ئه‌و زیندانیانی سیاسی وه‌ به‌‬ ‫تایبه‌‌ت چه‌په‌‌کان کوشتار ده‌کرین‌و کچانی‬ ‫شۆرشگیر به‌ر له‌ ئێعدام‌و له‌ سێداره‌دانیان‬ ‫ته‌جاوزیان پێ ده‌کرێ‪ .‬ئایا گه‌النی ئێران‌و‬ ‫ئازادیخوازان ده‌کرێ ئه‌وه‌ فرامۆش بکه‌ن‪.‬‬ ‫بێگومان خه‌ڵکی کورد ئه‌وه‌ی فه‌رامۆش‬ ‫نه‌کردووه‌‌و ناشی‌کا‪ .‬بزووتنه‌وه‌ی سه‌وز‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌کی یه‌کده‌ست‌و یه‌ک شیعار‌و‬ ‫هاوئامانج نیه‌‪ .‬سه‌رانی سه‌وزیش هه‌ر شتێک‬ ‫بۆنی ئازادیخوازی راسته‌قینه‌ی لێ بێ سڵی‬ ‫لێ ده‌که‌نه‌وه‌‌و به‌ بفه‌‌و خه‌ته‌ری ده‌زانن‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ش سه‌ره‌رای ئه‌و هه‌مووه‌ فشاره‌ی له‌‬ ‫سه‌ریانه‌ تا ئێستاش حازر نه‌بوونه‌ به‌ ئاشکرا‬ ‫باس له‌ مافی ره‌وای نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی‬ ‫ئێران بکه‌ن‪ .‬مادام وایه‪ ،‬باشه‌‌ ده‌بێ گه‌النی‬ ‫بن ده‌ست چۆن برواننه‌ ئه‌وان؟‬ ‫ئایا تێکه‌اڵوی یان هاوکاری زیاتری ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وانه‌ به‌ پێویست ده‌زانن؟ ئه‌گه‌ر وایه‌‬ ‫چۆنده‌کرێت ئه‌وانه‌ زیاتر پێکه‌وه‌ هاوکاری‬ ‫بکه‌ن؟‬ ‫و‪ /‬من به‌ش به‌ حالێ خۆم هیچ هیوایه‌که‌م به‌‬ ‫موسه‌وی‌و مه‌الکانی هاورێ‌و هاوفکری نیه‌‪ .‬تا‬ ‫ئه‌وان سه‌ری ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ بن شتێکی وا‬ ‫ناکرێ‪ .‬ئه‌و‌ان خۆیان ماک‌و ده‌س په‌روه‌رده‌ی‬ ‫ئیسالمی سیاسین‪ .‬ئیسالمی سیاسی له‌‬ ‫بنه‌ره‌تی خۆی دا دژ به‌ ئازادی‌و دیموکرسی‬ ‫خوازی‪ ،‬دژ به‌ مافی گه‌الن‌و به‌ تایبه‌ت دژ به‌‬ ‫مافی ژنان‌و کریکارانه‌‪ .‬من پێم وایه‌ به‌ هه‌ر‬ ‫راده‌یه‌ک بزووتنه‌وه‌ی سه‌راسه‌ری دروشمی‬ ‫دیموکرسی‌خوازی‌و سکۆالریسم به‌رز کاته‌وه‌‌و‬ ‫دیفاع له‌ مافی میلله‌تان بکات به‌ هه‌مان راده‌‬ ‫سۆز‌و هاوپشتی گه‌النی ئیران ده‌خاته‌ پشت‬ ‫سه‌ری خۆی‪ .‬به‌ پیچه‌وانه‌که‌شی هه‌ر وایه‌‪.‬‬

‫دیــومه ک ‌ه ئه‌ندامێکی‬ ‫‌‌‬ ‫من‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی حیزبی‬ ‫کۆمه‌نیستی ئێران زۆر‬ ‫ب ‌ه ئازایی‌و فه‌خر‌ه‌و‌ه‬ ‫وتوویه‌‪« :‬من کورد نیم‪.‬‬ ‫شه‌رم ده‌که‌م که‌سێک پێم‬ ‫بڵی کوردم»‪.‬‬

‫هه‌تا ئه‌وان راراتر‌و بێده‌نگتر بن له‌ ئاست‬ ‫مافی ژنان‪ ،‬مافی کریکاران‌و مافی گه‌الن به‌‬ ‫هه‌مان راده‌ ده‌که‌ونه‌ به‌ر گومان‌و که‌م که‌م‬ ‫خه‌لک پشتان تێده‌کا‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ کوردستان‪:‬‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی گشتیتان له‌ سه‌ر وه‌زعی‬ ‫تایبه‌تی ئه‌مرۆی رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫چێه‌؟‬ ‫و‪ /‬خه‌لکی رۆژهه‌التی کوردستان ئه‌مرۆ‬ ‫زیاتر له هه‌میشه‌‌ له‌ ژیر فشار‌و زه‌خت‌و زۆر‬ ‫و‪ ،‬سه‌رکوت‌و بگر‌و به‌ند‌و بێ مافی دان‪.‬‬ ‫فاشیسته‌کان به‌ هه‌موو توانای سه‌ربازی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ خۆیان بۆ کوشتار‌و سه‌رکوتی‬ ‫نه‌هایی ئێمه‌ ئاماده‌ کردووه‌‪ .‬به‌ تایبه‌ت‬ ‫ئێستا که‌ ده‌بینن ‪ 30‬سال زال کردن‌و‬ ‫په‌ره‌دان به‌ فه‌رهه‌نگی ئیسالم سیاسی هیچ‬ ‫ده‌سکه‌وتێکی بۆ ئه‌وان له‌ کوردستان نه‌بووه‌‌و‬ ‫گه‌لی کورد وه‌ک رۆژانی یه‌که‌می هاتنه‌ سه‌ر‬ ‫کاری مه‌الکان پێیان بێ ته‌وه‌هوم‌و بێ باوه‌ر‌و‬ ‫دژ‌و نامۆن‪ .‬ئه‌وه‪ ،‬ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌ ره‌ق‌و تاڵه‌‌‬ ‫هه‌ر به‌ ته‌واوه‌تی ده‌هری کردوون‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ئیستا خه‌نجه‌ری تۆڵه‌‌مان لێ ده‌سوون‌و‬ ‫له‌ ده‌رفه‌تێک ده‌گه‌رێن که‌ پشم‌و غه‌زه‌بی‬ ‫پوونگ خواردووی خۆیان به‌ ئێمه‌ دابرێژن‪.‬‬ ‫ئه‌وان به‌ ته‌مان ئه‌وه‌ی که‌ له‌ تاران‌و قوم‌و‬ ‫اصفهان‌و شیراز پێیان ناکرێ له‌ کوردستان‬ ‫عه‌مه‌لی بکه‌ن‌و به ‌وه‌ش هه‌م تۆڵه‌ له‌‬ ‫خه‌لکی کورد بستێننه‌وه‌‌و هه‌م ئازادیخوازان‌و‬ ‫تێکۆشه‌رانی بواری دیموکرسی خوازی له‌‬ ‫سه‌راسه‌ری ئێران چاوترسێن‌و کپ‌و بێ‬ ‫ده‌نگ که‌نه‌وه‌‪ .‬ئایا ئه‌وه‌یان بۆ ده‌چێته‌‬ ‫سه‌ر؟ ئه‌م ‌ه شتێکه‌ که‌ ناکرێ ئێستا والم‬ ‫بدرێته‌وه‌‪ .‬راده‌ی سیاسی بوون‌و وشیاری‬ ‫گه‌لی کورد‌ له‌و قۆناخه‌ دا ده‌ری ده‌خا‬ ‫که‌ فاشیسته‌کان له‌ کوردستان تا چه‌ند‬ ‫له‌ مه‌رامی گالوی خۆیان نزیک ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی کورد نیشانیان داوه‌ که‌ به‌خه‌به‌ر‌و‬ ‫وشیار‌و ئاماده‌ن‪ .‬دوژمنی خۆیان ناسیوه‌‪.‬‬ ‫ئامانجی خویان تا راده‌یه‌کی به‌رچاو گه‌الله‌‬ ‫کردووه‌‪ .‬نابنه‌ پیاوی موسه‌وی‌و سه‌ما بۆ‬ ‫حیزبی نامه‌سئولیش ناکه‌ن‪ .‬به‌الم ئه‌وان‬ ‫له‌ ئاره‌زووکانی شونیزمی فارس‌و له‌ بێ‬ ‫دۆستی گه‌ڵی کورد‌و له‌ سه‌رلێ شێواوی‬ ‫حیزبه‌ کوردییه‌کان‌و له‌ داهاتووی لێل‌و پر‬ ‫کاره‌ساتی ناوچه‌که‌ به‌ ته‌واوی نیگه‌ران‌و به‌‬ ‫خه‌من‪.‬‬

‫هه‌ر ئه‌نداز‌ه روناکبیران‬ ‫هاوڕێ ل ‌ه گه‌ڵ کۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵکی کورد مه‌سه‌له‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیخوازی‌و خه‌بات‬ ‫بۆ ده‌سته‌به‌رکردنی‬ ‫سه‌ربه‌خۆبوون بورووژێنن‬ ‫ب ‌ه هه‌مان راده‌ ل ‌ه ده‌روونی‬ ‫حیزبه‌کانی ئێمه‌دا‬ ‫پاشه‌کش ‌ه ب ‌ه میکرۆبی‬ ‫شوڤینیز‌م ده‌کرێ‬

‫ئێمه‌ کاروانمان ون کردووه‌‪ .‬بنه‌مای فکری‬ ‫هه‌ر کام له‌و نمونانه‌ له‌ سه‌ره‌وه‌ باسم کردن‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی فه‌رهه‌نگی حاکم‌و ستراتیژییه‌‬ ‫نه‌گۆر‌و درێژماوه‌که‌ی شونیزمی فارسه‌ که‌‬ ‫له‌ هه‌ناسه‌‌و ودمی خۆمان دێته‌ده‌رێ‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫کۆتایییه‌ به‌ بروای من‪ .‬ئه‌وه‌ رازی بوون‬ ‫به کۆیله‌تی‌و زه‌الله‌ته‌‪ .‬ئه‌ویش دروست‬ ‫له‌ کاتێک دا که‌ مێژوو هه‌لی زۆر له‌باری‬ ‫خستوه‌ته‌ به‌رده‌می کۆرد بۆ ئه‌وه‌ی پشتی‬ ‫خۆی له‌ ژیر باری کۆیله‌تی چه‌ندین هه‌زار‬ ‫ساله‌دا راست کاته‌وه‌‪ .‬حیزبه‌ کوردییه‌کان به‌‬ ‫بوون به‌ ده‌م راستی نه‌ته‌وه‌ی باال ده‌ست‪،‬‬ ‫له‌و هه‌ل‌و هه‌نگامه‌یه‌ دا تێده‌کۆشن تا دیسان‬ ‫نیری دیلی له‌ سه‌ر شان‌و ملی خۆمان تووندتر‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪ .‬پرسیاری گرینگ بۆ الوی وشیاری‬ ‫کورد ئه‌مرۆ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئایا به‌راستی کام‬ ‫هێز‌و ده‌ستی شوم‌و نادیار له‌ پشت گه‌الله‌‬ ‫کردنی ئه‌و بیره‌یه‌ که‌ سیستماتیک هه‌ر به‌‬ ‫هۆی خۆمانه‌وه‌ به‌رێوه‌ ده‌چێ؟ ئه‌مرۆ الوی‬ ‫کورد هه‌رچی ده‌گه‌رێ نازانێ له‌ نێوان حیزبه‌‬ ‫کوردییه‌کانی رۆژهه‌الت کامه‌یان هه‌ڵبژێرێ؟‬ ‫کامه‌یان ته‌عبیر له‌ خواست‌و نیازه‌کانی ئه‌و‬ ‫ده‌کات؟ ئه‌و سه‌ری له‌وه‌ سوور ده‌مێنێ‬ ‫که‌ بۆچی مافی ره‌وای گه‌لێ کورد که‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌ له‌ ژیر تیف تیفه‌دانی فدرالیسم‬ ‫وه‌زعی حیزبه‌کانی کوردی رۆژهه‌اڵت چۆن‬ ‫دا ده‌شاردرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و هه‌ر وا بیر ده‌کاته‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگه‌نن؟‬ ‫که‌ باشه‌ تۆوی ئه‌و فدرالیسمه‌ له‌ کوێ‌وه‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫سال‬ ‫‌ندین‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫کاراکتری‬ ‫و‪ /‬به‌ داخه‌وه‌‬ ‫هات‪ .‬الوی کورد ئه‌مرۆ له‌ خۆی ده‌پرسێ‬ ‫هێنانێکی‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێم‬ ‫حیزبه‌کانی‬ ‫که‌ ئایا‌ ئاسۆ ئه‌وه‌نده‌ تاریکه‌ که‌ ئه‌وان‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫راد‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ب‬ ‫‌دات‪.‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫نیشان‬ ‫ترسناکمان‬ ‫(حیزبه‌ کوردیه‌کانی رۆژهه‌الت) ئاوا خۆیان‬ ‫که‌ گه‌لی کورد له‌م چه‌ندین ساله‌ی دوایی ون کردووه‌؟‬ ‫دا به‌ره‌و لووتکه‌ی ئامانجه‌کانی خۆی زۆر ئاڵ‌و گۆری باش‌و چاره‌نووس ساز‬ ‫هه‌ڵکشاوه‌‌و شێوه‌‌و شێوازی نوێی له‌ خه‌باتی به‌ریوه‌یه‌ که‌ هه‌م ئازادیخوازانی ئیران‌و‬ ‫خۆی دژ به‌ داگیرکه‌رانی فاشیست هیناوه‌ته‌ هه‌م کۆمه‌النی خه‌لکی کوردستان ده‌ور‌و‬ ‫ئاراوه‌‌و به‌ره‌وپێش چوونی به‌ خۆیه‌وه‌ دیوه‌‪ ،‬نه‌قشی گه‌وره‌ی تێدا ده‌گێرن‪ .‬خۆشبه‌ختی‬ ‫حیزبه‌کوردیه‌کان به‌ هه‌مان راده‌ له‌ باوه‌ر‌ه گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ کورد وه‌ک نه‌ته‌وه‌ خۆی‬ ‫خه‌لکیه‌کانی خۆیان‌و له‌ ئه‌رزی واقعی ناسیوه‌ته‌وه‌‌و وشیار بۆته‌وه‌‪ .‬حیزبه‌کان هه‌ر‬ ‫کوردستان دوور‌و دوورتر که‌وتوونه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌ نێو پێشره‌ون ئه‌گینا ئه‌وه‌تا ده‌بینن‬ ‫تووشی رارایی‌و بێ هیوایی‌و معامه‌له‌گه‌ری‌و خه‌لک به‌ کاراکتری دیار‌و به‌رچاوی خۆیه‌وه‪،‬‬ ‫دووچاری نه‌خۆشی له‌ ده‌س دانی به‌ها به‌ دروشم‌‌و ئاالی خۆیه‌وه‌ له‌ پێشه‌وه‌ی‬ ‫سیاسی‌و مه‌عنه‌وییه‌کانی خۆیان بوونه‌ته‌وه‌ه‌‌‪ .‬خه‌باته‌‌که‌ی‌ دایه‌‌و حیزبه‌کان ناچارن‌و‬ ‫باوه‌ر به‌ خه‌لک‌و باوه‌ر به‌ خۆیان له‌ ده‌س ده‌بێ به‌ شه‌ل‌و کوت‪ ،‬مه‌رۆ ئه‌منیش دێم‪،‬‬ ‫داوه‌‌و چاوه‌روانی رووداوه‌کانن که‌ ده‌رگایان وه‌دوویان که‌ون‪.‬‬ ‫بۆ بخاته‌ سه‌ر پشت‌و ده‌راوێکی روونیان‬ ‫بۆ بکاته‌وه‌‪ .‬خۆ سه‌د بریا شته‌که‌ هه‌ر وه‌ک ده‌زانن حیزبه‌کانی رۆژهه‌الت ئاماده‌ی‬ ‫ئه‌وه‌نده‌‌‌ بوایه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌م دوایانه‌دا شتی دانیشتنی گشتی حیزبه‌کان یان دیالۆگ‬ ‫وا ده‌بینین‌و ده‌بیسین که‌ پیاو هه‌ر به‌ له‌ گه‌ل یه‌کتر نین‪ ،‬هۆکاری ئه‌م رکه‌برکێ‬ ‫ته‌واوی تووشی دلساردی‌و خه‌مناکی ده‌بێ‪ .‬ناشارستانیه‌ به‌ چی ده‌زانن؟ پێتان‬ ‫بۆ نمونه‌ به‌رێز کاک عبدالله‌ موهته‌ده‌ی وانییه‌ که‌ ئه‌م دیارده‌یه‌ زه‌ره‌ری زۆری به‌‬ ‫فێرمان ده‌کا تا چاو‌و گوێمان له‌ ده‌م‌و دۆی بزوتنه‌وه‌ی کورد گه‌یاندووه‌؟‬ ‫علیرضا نوری‌زاده‌ بێت که‌ فێر ئازادیخوازی‌و و‪ /‬من مه‌سه‌له‌‌که هه‌ر وا ده‌بینم که‌ له‌‬ ‫دیموکراسی خوازیمان بکات‪ .‬علیرزایه‌ک که‌ سه‌ره‌وه‌ باسم کرد‪ .‬شتێک له‌ نێو ئێمه‌دا‬ ‫هه‌ر به‌ که‌لیمه‌ی سه‌ربه‌خۆیی خوازی گه‌لی دێ‌و ده‌چێ‪ .‬رێک‌و راست دژی به‌ ئێمه‌‌و‬ ‫کورد هێلنجی دێ‌و ده‌رشێته‌وه‌‪ .‬حیزبی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی باالی گه‌لی کورده‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫دیموکراتی کوردستانی ئیران فێرمان ده‌کات شته‌ رێگه‌ نادا تا گرژی‌و ئاڵۆزییه‌کانی‬ ‫تا له‌ هه‌موو ئیرانییه‌ک ئێرانی‌تر بین ئه‌ویش نێوانمان هێور ببنه‌وه‌‌و گرێ پووچکه‌کان‬ ‫راست له‌ جه‌نگه‌یه‌ک دا که‌ ئێران خۆی وه‌ک بکرێنه‌وه‌‪ .‬به‌راستی ئه‌و شته‌ چیه‌؟‬ ‫پاشماوه‌ی کۆنترین ئیمپراتورییه‌تی شه‌رق دیتن‌و پێناسه‌ کردنی «ئه‌و نادیاره» بۆ‬ ‫خه‌ریکی ئیزمحالل‌و له‌به‌ریه‌ک ترازانه‌‌‪ .‬ئه‌ندامانی حیزبه‌کانی ئێمه‌ ئاسان نیه‌‪ .‬زۆر‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی حیزبی کمونیستی ئێران پێمان که‌من ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی که‌ ئازاد له‌ سکتی‬ ‫ده‌ڵێ که‌ ناسیونالیزم نه‌نگی به‌شه‌رییه‌ته‌‌و سازمانی‌و ئازاد له‌ کیشی ره‌هبه‌ری بیر‬ ‫ئه‌رکی کورد‌‌ ئه‌وه‌ی ‌ه که‌ ئه‌و نه‌نگه‌ له‌ داوێنی بکه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و شته‌ نه‌ناسراوه‌ش دروست له‌‬ ‫خۆی پاک کاته‌وه‌‪ .‬ئایا ئه‌وه‌ سه‌ر لێ جێیه‌ک دا خۆی حه‌شار ده‌دات که‌ نوقته‌‬ ‫شێواوی‌و هه‌ره‌س هێنان له‌ به‌ها خه‌لکی‌و زه‌عفی ئه‌ندامانی حیزبی‌یه‌‪ .‬نوقته‌ زه‌عفی‬ ‫نه‌یه‌وه‌یه‌کان نیه‌ ئه‌دی چییه‌؟ به‌ داخه‌وه‌ ئه‌ندامانی حیزبیش ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌وان وایان‬

‫چاوپێکەوتن‌‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪9‬‬

‫گێڕانەوەی ئەشکەنجە‌و ئازاری هەڵسوڕاوانی سیاسی لەسیاچاڵەکانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫(‪)2- 2‬‬

‫دوارۆژ‪ :‬ئێوه‌ی له‌و ماوه‌ی كه‌ ل ‌ه نێو‬ ‫زیندانه‌كانی رژیمدابوون هه‌ستتان‬ ‫به‌وه‌ده‌كرد كه‌ پێوه‌ندیه‌ك له‌ نێوان‬ ‫ئیداره‌ی ئیتالعاتی رژیم‌و ده‌زگا‬ ‫قه‌زاییه‌كه‌یدا بوو بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ئاكامی‬ ‫رێككه‌وتنێكی دوو الیه‌نه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌یكه‌ هیچ جۆره‌ دانپێدانانێكت به‌و‬ ‫تۆمه‌تانه‌ی كه‌ خراونه‌ته‌ پاڵت نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئێوه‌ مه‌حكووم بكه‌ن؟‬ ‫دیاره‌ ئیداره‌ی ئیتالعات كاتێكه‌ كه‌سێ‬ ‫ده‌سبه‌سه‌رده‌كا‪ ،‬دوای ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫ده‌یباته‌ دادگاو په‌نجه‌مۆری پێده‌كاو‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪ .‬منیش كه‌ رۆژی پێنج‬ ‫شه‌مه‌ ده‌سبه‌سه‌ركرابووم‪ ،‬هه‌تا رۆژی‬ ‫شه‌مه‌ نه‌برامه‌ دادگا بۆ ئه‌وه‌ی تا كاتی‬ ‫كردنه‌وه‌ی دادگا له‌م دوو رۆژه‌دا بتوانن‬ ‫گوشار بهێننه‌ سه‌رم ئێعترافم لێوه‌ر بگرن‪.‬‬ ‫رۆژی شه‌مه‌ كه‌ برامه‌ دادگا راستیه‌كه‌ی‬ ‫له‌و رۆژه‌دا ته‌نیا ته‌رمێك بووم‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ هه‌موو خه‌ڵكی رابگه‌یه‌نن‪ ،‬هه‌ر كه‌سێك‬ ‫بیه‌وێت له‌ به‌رانبه‌ر رژیمی كۆماری‬ ‫ئیسالمیدا رابوه‌ستێت‪ ،‬وه‌كو ئه‌حمه‌دی‬ ‫بابی به‌سه‌ر دێت‪ .‬له‌ بیرمه‌ كاتژمێر‬ ‫‪ 10.30‬سه‌ر له‌به‌یانی بوو‪ ،‬دادگا زۆر‬ ‫قه‌ره‌باڵغ بوو‪ ،‬منیش هه‌موو جل‌وبه‌رگم‬ ‫خوێناویو له‌ بارودۆخێكی زۆر ناله‌باردا‬ ‫بوومو ددانی پێشه‌وه‌شیان كێشابووم‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ نیشاندانی من به‌و خه‌ڵكه‌ی‬ ‫كه‌ له‌ دادگادا بوون ته‌نیا نمایشێك بوو‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌ خه‌ڵك بڵێن ئاكامی دژایه‌تی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م رژیمه‌ به‌مشێوه‌ دبێت‪.‬‬ ‫دواتر كه‌ برامه‌ ژووری قازی‪ ،‬ئه‌سڵه‌ن‬ ‫پرسیاری ئه‌وه‌ی له‌ من نه‌كرد كه‌ ناوم‬ ‫چیه‌؟ بۆچی ده‌سبه‌سه‌ركراوی؟ كه‌ی‬ ‫ده‌سبه‌سه‌ركراوی؟ ته‌نیا ئه‌و دۆسیه‌ی‬ ‫كه‌ له‌به‌رده‌میدا بوو به‌ منیان مۆر كردوو‬ ‫دووباره‌ منیان گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ژووری‬ ‫تاكه‌كه‌سی‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ئه‌م بێده‌نگی قازی‬ ‫دۆسیه‌كه‌ی من‌و هه‌زاران زیندانی سیاسی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬راستی ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنێ كه‌‪ ،‬قازی‬ ‫دادگا به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك نه‌ ده‌توانێ‬ ‫له‌سه‌ر قسه‌ی ئیداره‌ی ئیتالعات‌و ده‌زگای‬ ‫ئه‌منیه‌تی رژیم قسه‌یه‌ك بكات‪ ،‬له‌ الیه‌كی‬ ‫دیكه‌شه‌وه‌ ئه‌مه‌ رێككه‌وتنێكی نێوان‬ ‫ده‌زگای قه‌زایی‌و ئیداره‌ی ئیتالعاته‌‬ ‫دژی زیندانیانی سیاسی‪ .‬ماوه‌ی پێنج‬ ‫مانگ‌و پێنج رۆژ من نه‌متوانی چاوم به‌‬ ‫قازی دۆسیه‌كه‌م بكه‌وێت‪ ،‬هیچ ده‌نگێكم‬ ‫نه‌نێردرایه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌ چاوپێكه‌وتنی‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌م بێبه‌شكرام‪ .‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫هه‌ڵیبژاردوه‌‌و که‌ڵکی چاکی لێوه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ نه‌خوێنده‌واری‪ ،‬وه‌ک نه‌خوشینێکی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی چاو لێده‌کریت‌و فاکتۆرێکی‬ ‫نه‌‌شیاو بۆ پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی کورد بوه‌‪.‬‬

‫ئیداره‌ی ئیتالعاتی رژیم ئۆرگانێكی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیه‌ كه‌ ده‌توانێ بڕیار بدات‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت بنه‌ماڵه‌كه‌م هه‌وڵیاندا بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانن پارێزه‌رێك بخه‌نه‌ سه‌ر دۆسیه‌كه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ پارێزه‌رێكیش نه‌یتوانی ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ ئیداره‌ی ئیتعات سه‌ردانێكی من بكات‪.‬‬ ‫له‌ هه‌ر حاڵ من توانیم دوای پێنج مانگ‬ ‫چاوم به‌ پارێزه‌ره‌كه‌م بكه‌وێ‌و قسه‌كانی‬ ‫خۆمی بۆ بكه‌م‪.‬‬

‫دوارۆژ‪ :‬ده‌سبه‌سه‌ركردنی ئێوه‌‬ ‫هاوكات بوو له‌گه‌ڵ ده‌سپێكردنی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی خه‌ڵكی ئێران دژی‬ ‫ئاكامی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬ئایا ئیداره‌ی‬ ‫ئیتالعات هه‌وڵی ئه‌وه‌یدا كه‌ دۆسیه‌كه‌ی‬ ‫ئێوه‌ ببه‌ستێته‌وه‌ به‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌؟‬ ‫دیاره‌ زیندانی سیاسی كورد به‌ بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك به‌ده‌سته‌وه‌ بێت‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫تاوان ده‌خه‌نه‌ پاڵیی‪ .‬یه‌كه‌م‪ ،‬كورد بوون‬ ‫كه‌ ماوه‌ی زیاتر له‌ سی ساڵه‌ ئه‌و تاوانه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ هه‌موو كوردێك ده‌درێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ له‌ ئه‌گه‌ری ده‌سبه‌سه‌ركردنی هه‌ر‬ ‫كه‌سێك سه‌ره‌تای تاوانه‌كه‌ی كوردبوونه‌‪.‬‬ ‫دووهه‌م‪ ،‬دیاره‌ ره‌وتی سه‌وز به‌ جۆرێكی‬ ‫دیكه‌ رژیمی كۆماری ئیسالمیان تووشی‬ ‫هه‌راسان كردبوو‪ .‬هه‌ر چه‌ند هه‌ستانی‬ ‫خه‌ڵكی ئێران‌و به‌ تایبه‌ت شاره‌ گه‌وره‌كان‬ ‫له‌ راستیدا خه‌باتێكی ره‌وایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫روانگه‌ی منه‌وه‌ رێبه‌رانی ئه‌م ره‌وته‌‬ ‫پێوه‌ندیه‌كی ئه‌وتۆیان به‌م خه‌باته‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریه‌ رادیكاڵه‌وه‌ نیه‌‪ .‬دیاره‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌نانه‌ت كه‌سێك بێت‌و له‌ نێو ئه‌م‬ ‫سیستمه‌دا بێ‌و سه‌رێكیشی به‌ ره‌وتی‬ ‫سه‌وزه‌وه‌ گرێدرابێ‪ ،‬له‌ راستیدا هیچ ئاڵ‌و‬ ‫گۆڕێك به‌ حاڵی كورد‌و زیندانی سیاسی‬ ‫كورد ناكا‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌وان سااڵنێك‬ ‫له‌وه‌پێش ده‌ستیان دایه‌ ئه‌شكه‌نجه‌و هه‌ر‬ ‫له‌ كاتی ده‌سه‌اڵتی ئه‌م كه‌سانه‌(مه‌به‌ست‬ ‫رێبه‌رانی بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز) بوو كه‌‬ ‫رووداوی كوی زانكۆو قه‌تڵه‌ زنجیره‌ییه‌كان‌و‬ ‫چه‌ندین رووداوی دیكه‌ هاته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫من وه‌كوو خۆم هیچ دڵخۆشیه‌ك‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانیه‌كم له‌وه‌ نیه‌ كه‌ بازجوویه‌كی‬ ‫ئیداره‌ی ئیتالعات‪ ،‬روانگه‌یه‌كی بێت كه‌‬ ‫سه‌ر به‌ ره‌وتی سه‌وزو ئه‌م شتانه‌ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ده‌زگای ئیتالعاتی رژیم هیچ‬ ‫كه‌سێكی ره‌خنه‌گری خۆی له‌ نێو ئه‌م‬ ‫سیستمه‌دا قبووڵ ناكات‪.‬‬ ‫دوارۆژ‪ :‬ئه‌سڵی ‪48‬ی یاسای بنه‌ڕه‌تی‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمی ئه‌شكه‌نجه‌كردنی‬ ‫زیندانی ره‌تده‌كاته‌وه‌و ئه‌گه‌ر كه‌سی‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌گه‌ر بیه‌وێت دانپێدانانی‬ ‫زۆری ژنانی فینالند‪ ،‬خشڵ‌و ئاڵتون‌و زێڕی‬ ‫خۆیان وه‌ک دیاری به‌ ده‌وڵه‌ت ده‌به‌خشن‌و‪،‬‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ «ده‌سه‌اڵتی کڕێنی» ده‌وڵه‌تی‬ ‫فینالند‪ ،‬ده‌سته‌به‌ر ده‌که‌ن‪ .‬له‌ ئێواره‌یه‌کی‬ ‫سارد‌و شه‌ڕێکی نابه‌رانبه‌ر دوو پارتیزانی‬ ‫فینالندی‪ ،‬ده‌که‌ونه‌ که‌مین‌و به‌ره‌وڕوی‬ ‫په‌لێک سه‌ربازی رووسی ده‌بنه‌وه‌‪ .‬یه‌کێک له‬ ‫پارتیزانه‌کان هه‌ر بیر ده‌کاته‌وه‌‌و براده‌ره‌که‌ی‬ ‫پرسیاری لێده‌کات‪ .‬بۆچی وا ئه‌وه‌نده‌ بیر‬ ‫ده‌که‌یته‌وه‌‪ ،‬ئایا ده‌ترسی؟ له‌ وەاڵمدا ده‌ڵێت‬ ‫نا ناترسم‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ده‌بێت شه‌ڕی سه‌ر‌و‬ ‫ماڵ‌و قورس بکه‌ین‪ .‬ئه‌مما به‌یانیش کاری‬ ‫زۆرمان ده‌بێ‌و زۆریش ماندوو ده‌بین‪ .‬هاوڕێ‬ ‫که‌ی ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر شه‌ڕی چاک بکه‌ین‪ ،‬که‌‬ ‫شه‌و تاریک داهات‪ ،‬قه‌اڵی مه‌ردانه‌‌و کارمان‬ ‫ته‌واوه‌‪ .‬دیسان پرسیار ده‌کات‪ .‬پێم ناڵێت‬ ‫بۆچی به‌یانی کارمان زۆره؟ هاوڕێکه‌ی وەاڵم‬ ‫ده‌داته‌وه‌و ده‌ڵێت‪ :‬به‌یانی ده‌بێ بۆ ئه‌م‬ ‫رووسانه‌‌و هه‌موویان قه‌برهه‌ڵکه‌نین‌و پێتوایه‌‬ ‫هه‌ڵکه‌ندنی ئه‌و گۆڕانه‌ ئێمه‌ ماندوو ناکات؟‬ ‫جا بزانه‌ هه‌ڵویست‌و پێوه‌ری فیداکاری ژنان‌و‬ ‫پارتیزانه‌کانی فینالند سه‌باره‌ت به‌ ڕاماڵینی‬ ‫سه‌ربازی رووسی له‌ چ ئاستێکی به‌رزدا بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی فیداکاری پێشمه‌رگه‌ی کوردستان‬ ‫به‌رزترین ئاستی هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌مما هه‌ستی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی فینالندیه‌کان‪ ،‬له‌ هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫گه‌لی کورد یه‌کجاربه‌رزتر بووه‌‪.‬‬

‫‪- 10‬هه‌موو شکسته‌کان پیالنی ‌زلهێزه‌کان‌و‬ ‫داگیرکه‌ران نیه!‬ ‫هه‌رگیز مه‌نتیقی نیه‌‪ ،‬وا بزانین هه‌موو‬ ‫جه‌نایه‌ته‌کان پیالنی داگیرکه‌ران‌و واڵتانی‬ ‫زلهێزی جیهانیه‌‪ .‬مه‌نتیقیه‌ که‌ ده‌وری خراپی‬ ‫ڕێکخراوه‌ کوردییه‌کان‌و یه‌ک نه‌گرتنیان‪،‬‬ ‫پێکدادانی خوێناویان‪ ،‬نه‌بوونی پالتفورمی‬ ‫هاوبه‌شیان‪ ،‬نه‌زانینی «ده‌وڵه‌تداری»‌و به‌‬ ‫تایبه‌ت فاکتۆرێکی ڕووخێنه‌ر‪ ،‬نه‌ک که‌م هاوتا‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو بێ وێنه‌ی شه‌ڕی ناوخۆیی(خۆکوژی)‬ ‫له‌ ئه‌ستۆ بگرین‪ .‬شه‌ڕی خۆکوژی ڕاسته‌خۆ‬ ‫ڕیکخراوه‌ کوردیه‌کانی‪ ،‬ناچار به‌ هه‌ڵکشان‌و‬ ‫داکشان کردووه‌‌و بار‌ودۆخی وه‌ستاو‌ ڕه‌شبینی‬ ‫له‌ ناو جه‌ماوەردا‪ ،‬داسه‌پاندووه‌‪ .‬دیارده‌ی‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆیی‪ ،‬له‌ ناوحیزب‌و ڕیکخراوه‌‬ ‫کوردیه‌کان‪ ،‬هه‌رگیز ئاوارته‌ (استپنا)‬ ‫نه‌‌بووه‌‌و گشتگیر بووه‌‪ .‬هه‌موو خه‌تاکان‬ ‫بۆ نه‌یاران‪ ،‬دا نه‌نێین‪ ،‬به‌ڵکوو ڕێکخراوه‌‬ ‫سیاسیه‌ کوردیه‌کانیش له‌و شکستانه‌ به‌شی‬ ‫زۆریان‪ ،‬له‌ بواره‌ پڕ له‌هه‌ڵسوکه‌وته‌کانی‬ ‫مێژووییدا بۆ خۆیان تۆمار کردووه‌‪ .‬رووسیا‌و‬ ‫فینالند جار‌و بار شه‌ڕیان بوه‌و هه‌ڵویست‌و‬ ‫فیداکاری شارۆمه‌ندانی فینالند‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ڕزگارکردنی واڵته‌که‌یان له‌ ده‌ست هێڕشه‌کانی ‪ -11‬ده‌سه‌اڵتی ستالین!‬ ‫رووسیا نموونه‌ی به‌ نرخ‌و گرانبه‌های مێژوویین‪ .‬پاش شۆڕشی ئوکتوبر‪ ،‬دیکتاتوری بێ‬ ‫کاتێک ده‌وڵه‌تی فینالند پاره‌ی بۆ کڕێنی ڕه‌زای ژنڕاڵ ستالین‪ ،‬مه‌سیری مێژووی به‌ره‌و‬ ‫چه‌ک‌و ته‌قه‌مه‌نی نامێنێت‪ ،‬زۆربه‌ی هه‌ره‌ هه‌ڵدیر برد‪ .‬به‌ زه‌قی یه‌ک حیزبی‌و ئابوری‬

‫زۆره‌ملی له‌ زیندانی وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫رووی یاسا ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئایا ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌تیه‌كانی رژیم تا ئێستا ملكه‌چی‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ی خۆیان بوون؟ یان ته‌نیا‬ ‫رووكه‌شێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی روو به‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خۆیان نیشانی بده‌ن كه‌ مافی زیندانی‬ ‫ده‌پارێزن؟‬ ‫ئه‌سڵه‌ن ته‌نیا شتێكه‌ بڕوایان پێی نیه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌سڵه‌یه‌‪ .‬رژیمی كۆماری ئیسالمی‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای كوشتن‌و ئه‌شكه‌نجه‌‬ ‫نه‌یاران بۆ مانه‌وه‌ی خۆی دامه‌زراوه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ته‌نیا له‌ نووسیندا نه‌بێ ئه‌ویش به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌ رای جیهانی‪ ،‬ئه‌وه‌یكه‌ نایپارێزێ‪،‬‬ ‫رێزدانان بۆ زیندانیه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمی‪ ،‬به‌ ئه‌شكه‌نجه‌و‬ ‫ئازارو گوشار نه‌بێت‪ ،‬نه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ده‌مێنێ‌و نه‌ مه‌شرووعیه‌ت‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئیداره‌ی ئیتالعات له‌ یه‌كه‌مین كاتی‬ ‫ده‌سبه‌سه‌ركردنی زیندانیه‌كی سیاسی‪،‬‬ ‫په‌نابردن بۆ ئه‌شكه‌نجه‌كردن به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫ئێعترافی خێرایه‌‪ ،‬هه‌ر چه‌ند ئه‌م پڕۆژه‌‬ ‫له‌ كوردستان شكستی خواردووه‌‪ .‬به‌‬ ‫تایبه‌ت ده‌زگا ئه‌منیه‌تیه‌كانی رژیمی‬ ‫كۆماری ئیسالمی له‌ كوردستان‪،‬‬ ‫زیندانیانی‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌ی‬ ‫ره‌وتێكی‬ ‫سیاسی ده‌سپێكردووه‌ كه‌ سه‌ره‌تاكه‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵه‌كانی یه‌كه‌می به‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت گه‌یشتنی ئه‌م رژیمه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ئێستاكه‌ له‌‬ ‫ئه‌فسه‌ران‌و فه‌رمانده‌هانی پایه‌به‌رزی ئه‌م‬ ‫رژیمه‌ن پێشتر له‌ كوردستان ده‌وره‌یه‌ك له‌‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌كردنی نه‌یارانی سیاسی خۆیان‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌ تا گه‌یشتوون به‌م پۆسته‌‪.‬‬

‫له‌ كوردستان به‌ كۆمه‌ڵ ئێعدام كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ده‌زانن كه‌ له‌ شاری مه‌هاباد ‪ 59‬الوی‬ ‫تێكۆشه‌رو رووناكبیر به‌ كۆمه‌ڵ تیرباران‬ ‫كران‪ ،‬له‌ مه‌ریوان‌و پاوه‌و سنه‌‪ .‬ئه‌م رژیمه‌‬ ‫سی ساڵه‌ خه‌ریكی ئه‌م كوشتاره‌یه‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای جیهانیش ئاگاداره‌‪ .‬ئێستاش‬ ‫كه‌ راگه‌یاندنه‌ گشتیه‌كان بوونیان هه‌یه‌ له‌‬ ‫هه‌میشه‌ زیاتر ئاگاداری ئه‌م پێشێلكاری‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمین‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫دوودڵییه‌كیان پێوه‌دیاره‌‪ .‬به‌اڵم له‌وه‌ زیاتر‬ ‫بێده‌نگی له‌ به‌رانبه‌ر ئه‌م بێ مافیه‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی كه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێمانوابێ‬ ‫ئه‌وانیش الیه‌نگری مافی مرۆڤ نین‪.‬‬ ‫دوارۆژ‪ :‬ئێوه‌ به‌ گشتی له‌ نێو زینداندا له‌‬ ‫باری جه‌سته‌ییه‌وه‌ زۆر ئه‌شكه‌نجه‌ كرای‬ ‫یان له‌ بواری ده‌روونی؟‬ ‫دیار هه‌ردوو ئه‌م شێوازه‌ ئازاری تایبه‌ت‬ ‫به‌ خۆی هه‌یه‌و ئێستاكه‌ش ئاسه‌واری ئه‌و‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌ جه‌سته‌ییانه‌ هێشتاكه‌ له‌ سه‌ر‬ ‫جه‌سته‌ی من دیاره‌‪ .‬بۆ نموونه‌ ئێستا‬ ‫جۆرێك له‌ تووڕه‌ی‌و بێ تاقه‌تی له‌ خۆمدا‬ ‫ده‌بینم‪ .‬به‌شی دووهه‌میش ئه‌شكه‌نجه‌ی‬ ‫ده‌روونیه‌‪ ،‬ئێستاكه‌ش له‌ خه‌و هه‌ڵده‌ستم‬ ‫واده‌زانم له‌ نێو ژووری تاكه‌كه‌سیدام‪.‬‬ ‫ده‌روونی زیندانی به‌شێوه‌یه‌ك ئازار‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬كه‌ ئه‌شكه‌نجه‌ی جه‌سته‌ییت‬ ‫له‌ بیر ده‌چێته‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وی مرۆڤێك‬ ‫چه‌نده‌ ده‌توانێت ئه‌و هه‌موو سووكایه‌تیه‌‬ ‫قبووڵ بكات كه‌ له‌الیه‌ن بازجووه‌كانه‌وه‌‬ ‫لێی ده‌كرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر بمه‌وێت ئه‌و ئازارانه‌‬ ‫بگێڕمه‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ كاتی زۆری پێویست‬ ‫بێت‪ .‬به‌اڵم سووكایه‌تیكردن به‌ بیروباوه‌ڕ‪،‬‬ ‫به‌ خۆشه‌ویسترین‌و ئازیزترین ئه‌ندامانی‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ت‪ ،‬ده‌روونی هه‌ر ئینسانێك‬ ‫بریندار ده‌كات‪.‬‬

‫دوارۆژ‪ :‬بۆچی كۆمه‌ڵگای جیهانی له‌‬ ‫به‌رانبه‌ر ئه‌م پێشێلكاری‌و ئه‌شكه‌نجه‌‌و‬ ‫ئێعدام‌و گوشار بۆ سه‌ر چاالكانی‬ ‫سیاسی‌و مه‌ده‌نی له‌ كوردستان‌و ئێران‪،‬‬ ‫له‌ الیه‌ن رژیمه‌وه‌ كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێرانه‌وه‌‪ ،‬بێده‌نگیان راگرتووه‌؟‬ ‫ئه‌و ته‌وه‌هومه‌ی كه‌ كۆمه‌ڵگای جیهانی‬ ‫روو به‌ رژیمی كۆماری ئیسالمی هه‌یه‌تی‬ ‫هێشتا نه‌شكاوه‌‪ .‬سی ساڵه‌ ئه‌وان‬ ‫ناوه‌رۆكی رژیمی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ده‌ناسن‪ .‬كۆمه‌ڵگای جیهانی ته‌نانه‌ت‬ ‫پاش تیرۆری رێبه‌رانی كورد له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵتیش هه‌مان بێده‌نگیان راگرت‪ ،‬له‌‬ ‫به‌رئه‌وه‌ی كه‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ ئابووریه‌كانی‬ ‫خۆیان ده‌كه‌وته‌ مه‌ترسیه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ نان به‌‬ ‫قه‌رزدانی ده‌وڵه‌تانی جیهان‌و به‌ تایبه‌ت‬ ‫ئه‌وانه‌ی پشتگیری له‌ مافی مرۆڤ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تان ده‌زانن رژیمی كۆماری ئیسالمی‪ ،‬دوارۆژ‪ :‬ماده‌ی پێنجی جاڕنامه‌ی مافی‬ ‫چاالكانی سیاسی‌و مه‌ده‌نی‌و رووناكبیرانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‪ ،‬به‌رجسته‌ کرایه‌وه‌‌و په‌سه‌ند کرا‪.‬‬ ‫دانانی کۆپی حیزبی کۆمۆنیستی رووسیا ل ‌ه‬ ‫ئوروپای ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬ته‌نیا هه‌ژاریی‌و نه‌داریی‬ ‫گه‌یانده‌ چله‌پۆپه‌ی خۆی‌و واڵتانی ڕۆژئاوایش‪،‬‬ ‫هه‌موو واڵتانی به‌ ناو سوسیالیستیان بۆ‬ ‫کێبڕکێیه‌کی نه‌خوازراو‌و دروستکردنی چه‌کی‬ ‫کوشه‌نده‌‌و ماڵ وێرانکه‌ر‪ ،‬پاڵ پێوه‌نا‪.‬‬ ‫به‌و جۆره‌ واڵتانی ئوروپای رۆژهه‌اڵت‪ ،‬له‌‬ ‫گێژی گێژاو که‌وتن‪ .‬ئێستاش په‌نابه‌رانی‬ ‫جمهوری سوشیالیستی ڕۆمانی له‌ واڵتانی‬ ‫ئیسکاندیناوی به‌ شه‌رمه‌وه‌ سواڵ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌لومه‌رج‌و بارودۆخی له‌ دایکبوونی نازیسم‌و‬ ‫فاشیزم‪ ،‬دوای شکستی شۆڕشی ئوکتۆبر‬ ‫ئاماده‌‌و ده‌سته‌به‌ر کرا‌و‪ ،‬له‌ هه‌ندی واڵت بۆ‬ ‫نموونه‌ له‪ :‬ئێران‪ ،‬تورکیا‪ ،‬ئاڵمان‪ ،‬ئسپانیاو‬ ‫ئیتالیا ناسیونالیزم به‌ سه‌رکه‌وتن گه‌یشت‪.‬‬ ‫سه‌رکه‌وتنی ناسیونالیزم‌و شوڤینیسم له‌‬ ‫سه‌ر پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی کورد‪ ،‬کاردانه‌وه‌ی‬ ‫نیگه‌تیڤی هه‌بوو‪ .‬سیماو که‌سایه‌تی ناسراوی‬ ‫ئه‌و ده‌وریه‌ بریتین له‌‪ :‬هیتلر‪ ،‬موسولینی‪،‬‬ ‫ئاتاتورک‪ ،‬ڕه‌زا شا‪ ،‬فرانکۆ که‌ دوو دیکتاتوری‬ ‫هه‌ره‌ به‌ ناو بانگی دژ به‌ کورد یان تێدا‬ ‫هه‌ڵکه‌وت‪ .‬ئاتاتورک‌و ڕه‌زا شا به‌ ڕاستی‬ ‫له‌ کاناڵی سه‌رکوت‌و قه‌اڵچۆی بیڕه‌حمانه‌ی‬ ‫گه‌لی کورد‪ ،‬خزمه‌تی چاکیان به‌ نه‌ته‌وه‌کانی‬ ‫خۆیان کرد‌و له‌پێناو‌و له‌و بواره‌دا‪ ،‬کۆمه‌ڵگای‬ ‫کورده‌واریان‪ ،‬توشی دواکه‌وتویی که‌موێنه‌‬ ‫کرد‪ .‬دوو زلهێزی جیهانی یانی رووسیا‌و‬ ‫ئامریکا‪ ،‬پرسی کوردیان به‌ هه‌ند نه‌گرتوه‌‌و‬ ‫له‌ پێناو به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆیان‪ ،‬زه‌ره‌ریان‬ ‫له‌ کورد داوه‌و‪ ،‬له‌ ڕۆژهه‌اڵتی ناوەڕاست له‌‬ ‫حکومه‌ته‌ دیکتاتوره‌کان دیفاعیان کردووه‌‪.‬‬

‫به‌اڵم پێده‌چێت ئێراده‌ی لیبڕاو‌و گه‌شه‌ی‬ ‫سیاسی خه‌ڵکی کورد‪ ،‬مێژوو‌و شۆڕشی نوێ‬ ‫تیکنۆلۆژی به‌ر به‌ پالنه‌ خراپه‌کانی ئه‌وان‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫* خواستی خه‌ڵکی کورد چییه‌؟‬ ‫کوردستان له‌ الیه‌ن چوار ده‌وڵه‌ته‌وه‌ گه‌مارۆ‬ ‫دراوه‌‌و زیندانێکی گه‌وره‌یه‌‪ .‬مه‌یل‌و ئیراده‌‌و‬ ‫ڕاسپارده‌کانی بیر‌و ڕای گشتی خه‌ڵکی کورد‪،‬‬ ‫پێکهێنانی سێ ده‌وڵه‌تی دیموکراتیکه‌ که‌‬ ‫په‌یوندییه‌کی به‌رفراوانی ئابوری‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‌و ‌نه‌مانی سنووره‌ ده‌ستکرده‌کان‬ ‫قه‌واره‌که‌ی ده‌بێت‌و دیموکراسی‪ ،‬ئاشتی‌و‬ ‫سوڵح له‌ ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ده‌کات‪ .‬ئه‌و مه‌یل‌و ئاره‌زوه‌ یه‌کجار په‌ره‌ی‬ ‫سه‌ندووه‌‪ .‬خه‌ڵکی کورد ده‌یه‌وێت سنووری‬ ‫ده‌ستکرد‪ ،‬به‌ شێوه‌ی واڵتانی ئوروپایی‬ ‫نه‌مێنی‌و شه‌رایه‌تی پێکه‌وه‌ ژیانی سێ‬ ‫حکومه‌تی کوردی له‌ گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌کانی تری‬ ‫ناوچه‌که‌ فه‌راهه‌م بێت‪ .‬ناکۆکی ڕیکخراوه‌کانی‬ ‫کوردستان له‌ گه‌ڵ یه‌کتر‪ ،‬قه‌یران‪ ،‬له‌ت بوون‌و‬ ‫دابڕان له‌ یه‌کتر‪ ،‬شه‌ڕی خۆکوژی ناو به‌ ناو‌و‬ ‫بی سه‌مه‌ر‪ ،‬توانیان ئاستی هه‌ستی نه‌ته‌ویی‬ ‫گه‌لی کورد دابه‌زێنن‌و سه‌رجه‌م فاکتۆرێکی‬ ‫زۆر خراپ‌و زه‌ره‌رمه‌ند بۆ گه‌لی کورد بووه‌‪.‬‬

‫مرۆڤ ده‌ڵێت هیچ كه‌سێك نابێ تووشی‬ ‫ئازارو ئه‌شكه‌نجه‌و بێ حورمه‌تی بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا كه‌ ئێوه‌ باشتر ده‌نگت ده‌گا به‌‬ ‫گوێی رێكخراوه‌كانی پارێزه‌ری مافی‬ ‫مرۆڤ له‌ جیهان‪ ،‬ده‌ته‌وێت راپۆرتێك‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م ئه‌شكه‌نجانه‌ پێشكه‌شی‬ ‫شه‌م رێكخراوانه‌ی بكه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌دواداچوونێكی بۆ بكه‌ن؟‬ ‫من ئێستاكه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵتی ده‌ژیم‌و‬ ‫حه‌ز ده‌كه‌م ئه‌و رێكخراوه‌ مرۆڤدۆستانه‌‬ ‫كوردستان‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‬ ‫سه‌ردانێكی‬ ‫بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی بزانن كه‌ به‌ندكراوانی‬ ‫سیاسی له‌ كوردستان چه‌نده‌ له‌ ژێر‬ ‫گوشارو ئازاری هێزه‌كانی رژیمدان‪ .‬من‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌م كه‌ چاالكیه‌ك له‌مباره‌وه‌‬ ‫بكه‌م بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگی ئه‌وان به‌ گوێی‬ ‫كۆمه‌ڵگای جیهانی بگه‌یه‌نم‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وان واته‌ به‌ندكراوانی سیاسی له‌‬ ‫كوردستان سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌یكه‌ خه‌باتێكی‬ ‫دژوار به‌ره‌وپێش ده‌به‌ن‪ ،‬هه‌ر ئێستا له‌‬ ‫ژێر سه‌ختترین‌و دژوارترین ئه‌شكه‌نجه‌و‬ ‫ئازاره‌كانی ئه‌م رژیمه‌دان‌و ته‌نیا پشتیوانی‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬بیروبڕوا به‌ رێبازه‌كه‌یان‌و ئه‌و‬ ‫رێكخراوه‌ مرۆڤدۆستانه‌یه‌ كه‌ هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫بۆ رزگاربوونیان له‌ چنگ یه‌كێك له‌‬ ‫هارترین رژیمه‌كانی سه‌رده‌م‪.‬‬ ‫دوارۆژ‪ :‬كاك ئه‌حمه‌د دوا وته‌تان‬ ‫له‌مباره‌وه‌ چیه‌؟‬ ‫من هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ده‌ڵێم‪ ،‬زیندانی سیاسی‬ ‫رێز‌و حورمه‌ت‌و جێگه‌یه‌كی تایبه‌تی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ لێره‌وه‌ ساڵوێكی تایبه‌تیان بۆ‬ ‫ده‌نێرم‪ ،‬هیوادارم زۆر سه‌ركه‌وتووانه‌‪،‬‬ ‫به‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و بێ عه‌داڵه‌تیانه‌دا له‌‬ ‫الیه‌ن رژیمی دژه‌ مرۆیی كۆماری ئیسالمی‬ ‫له‌ سیاچاڵه‌كاندا به‌سه‌ریاندا ده‌سه‌پێت‪،‬‬ ‫زاڵبن‪ .‬ئاسۆی سه‌ركه‌وتن نزیكه‌‪.‬‬ ‫‪minorities of the ottoman empire‬‬ ‫‪should be assured of an ,unmo‬‬‫‪lested opportunity of autonomous‬‬ ‫‪.development‬‬ ‫‪, The Age of extremes 3‬‬‫‪A History of the world by: Eric‬‬ ‫‪Hobsbawm 1914- 1991‬‬ ‫‪Noam Chomsky , interviewed 4‬‬‫‪by: Farid Adib 27 february 2010 ,‬‬ ‫‪rahesabz.net‬‬

‫‪ -5‬به‌ره‌ی سه‌رمایه‌داری پرسی کوردیان‪ ،‬بۆ‬ ‫سات‌و سودای خۆیان له‌ بواره‌کانی مێژوودا‬ ‫به‌ کار هێناوه‌‪ ،‬ته‌نیا ئاوارته‌ی(استثنا) ئه‌م‬ ‫بازنه‌ ئیستعماریه دوو که‌س بوه‌‪.‬یه‌که‌م‌‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیرانی بریتانیا‪ ،‬چرچیل بوه‌ که‌له‌‬ ‫مافی کورد له‌ شیوازی ده‌وله‌ت یا قاڵبێکی‬ ‫فیدڕالیدا پشتیوانی کردووه‌‪ .‬دووهه‌م سه‌رۆک‬ ‫کۆماری ئامریکا ڤیدرۆ ویلسۆن له‌ پالتفورمی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی کوردی‬ ‫ڕاسپاردوه‌‌و ڕچاو کردووه‌‪.‬‬

‫‪ -6‬تاریخ روسیه‌ شوروی ای‪ .‬اچ‪ .‬کار ترجمه‌‬ ‫ی نجف دریابندری تهران جلد سوم ‪1371‬‬ ‫‪ -7‬پشکۆیه‌ک له‌ خۆڵه‌مێشدا ! نه‌وزاد عه‌لی‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬بیر‌و ئه‌ندیشه‌‌و دیکۆمینته‌کانی‬ ‫بۆ زانیاری تر‪:‬‬ ‫‪ Kurdistan. During the first world 1‬ڕێزدار «عومه‌ر شێخ موس»ی له‌م کتێبه‌دا‬‫‪ .war , by: Kamal Madhar Ahmad‬کۆ کردوه‌ته‌وه‌‪ .‬ساڵی ‪ 2010‬له‌ سوید‬ ‫‪ Platform by :President Wood� 2-‬کتێبخانه‌ی هه‌رزان چاپی کردوه‌‪.‬‬‫‪, row Wilson‬‬ ‫‪Programmed of the worlds peace‬‬ ‫‪,of 1918 said that the non-Turkish‬‬

‫*‪NEP : Ny Ekonomisk Politik‬‬ ‫** ‪! No friends, but Mountains‬‬

‫‪8‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫ئه‌ندێشه‌‬

‫کۆسپه‌کانی پێکنه‌هاتنی ده‌وڵه‌تی کورد!‬

‫ڕه‌شاد مسته‌فا سوڵتانی‬ ‫ئاگۆستی ‪ -2010‬سوید‬ ‫کۆسپه‌کان چیبوون‌و‪ ،‬بۆ تائێستا‬ ‫کوردستان قه‌واره‌یه‌کی سیاسی –‬ ‫جیوگرافیایی نێو ده‌وڵه‌تی وه‌رنه‌گرتوه‌؟‬ ‫بۆ هێشتا سنوره‌کانی واڵتی کوردستان‬ ‫دیارینه‌کراوه‪ .‬ئاماژ‌ه به پڕ به‌هاترین‬ ‫فاکتوره‌کان‌و دیارده‌کان به‌ گرینگ‌و‬ ‫پێویست ده‌زانم‪.‬‬ ‫‪-1‬شۆڕشی ئوکتوبر!‬ ‫شۆڕشی ‪ 1917‬کاردانه‌وه‌ی زۆر‬ ‫نیگه‌تیڤی له‌ سه‌ر ڕه‌وتی مێژووی کورد‬ ‫دانا‪ .‬ئه‌م شۆڕشه‌ مه‌زن‌و گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫سه‌ر بناغه‌ی کۆمه‌ڵگایه‌کی فیئودالی‪،‬‬ ‫جووتیاری(موژیکی)‌و دواکه‌وتوو دامه‌زرا‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگای ئه‌و کاته‌ی رووسیا ب ‌ه نیسبه‌ت‬ ‫کۆمه‌ڵگاکانی بریتانیا‪ ،‬ئاڵمان‌و فه‌ره‌نسا‬ ‫دواکه‌وتوتر بوو‪ .‬پاش شۆڕشی ئوکتوبر‬ ‫قاتی‌و قڕی باڵی ب ‌ه سه‌ر روسیادا کێشا‌و‬ ‫ڕێبه‌ری مه‌زنی کرێکاران ‪-‬والیدیمیرئیلیچ‬ ‫لنین‪ -‬ته‌رجومه‌یه‌کی لۆژیک‪ ،‬مه‌نتیقی‌و‬ ‫چاکتری ل ‌ه هه‌لومه‌رج ‌ه تازه‌ک ‌ه هه‌بوو‪.‬‬ ‫خێرا تێگه‌یشت که‌ ده‌بێ ده‌رگاکان‬ ‫بکاته‌وه‌ تا کارتیل‌و کومپانیه‌ زله‌کانی‬ ‫سه‌رمایه‌داری‪ ،‬له‌ واڵتی شوراکان‬ ‫ده‌وریان هه‌بێت‪ .‬چه‌پ ‌ه توندئاژووکان‬ ‫له‌ لنین قه‌ڵس بوون‌و دایانه‌به‌ر تانه‌‌و‬ ‫ته‌شه‌ر‪ .‬پێوه‌ره‌کان‌و لیکدانه‌وه‌کانی‬ ‫لنین‪ ،‬سه‌باره‌ت ب ‌ه ژێنگه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫رووسیا زۆر مه‌نتیقی بوو وردبینان ‌ه‬ ‫هه‌ڵیده‌سه‌نگاند‌و به‌ ڕاشکاوی ڕایگه‌یاند‬ ‫که‌ «بیگومان سوسیالیزم ل ‌ه سه‌رمایه‌داری‬ ‫باشتره‌‪ ،‬ئه‌مما کاتێک کۆمه‌ڵگای رووسیا‬ ‫هێشتا قۆناغی فیئودالی تینه‌په‌ڕاندووه‌‌و‬ ‫ئاسه‌واری قۆناغی ده‌ره‌به‌گایه‌تی ل ‌ه‬ ‫واڵتی رووسیا هه‌ر ماوه‌و‪ ،‬سه‌رمایه‌داری‬ ‫قۆناغێکی پێشکه‌وتووتره‌ له‌ فیئودالی‌و‬ ‫تاز‌ه له‌م کۆمه‌ڵگایه‌ خۆی نیشان ده‌دا‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫وایه‌ ستراکتوری سه‌رمایه‌داری بۆ ئێستای‬ ‫رووسیا خراپ نیه‌«‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌ شۆرشی‬ ‫ئوکتوبر په‌ژیوان بوه‌وه‌‌و وتی‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌مان کرد! گه‌وره‌ترین هه‌ڵ ‌ه بوو ک ‌ه‬ ‫کردم‪ ،‬نه‌ده‌بوو به‌ په‌له‌ له‌ سه‌ر ژێرخانی‬ ‫جووتیاری ئه‌و شۆڕش ‌ه ڕێبه‌ری که‌م! ب ‌ه‬ ‫خێرایی سیاسه‌تی گونجاوی* «نیپ»ی‬ ‫هه‌ڵبژارد‌و ده‌رگای واڵتی پان‌و به‌رینی‬ ‫رووسیای بۆ کارتیل‌و شیرکه‌ت ‌ه چه‌ند‬ ‫میللیه‌تیه‌کان ئاوه‌ڵ ‌ه کرد تا خه‌ڵکی برسی‬ ‫رووسیا له‌و شکست ‌ه ڕزگار بکات‪.‬‬ ‫مارکس‌و ئێنگڵس له‌ هێچ نوسراوه‌یه‌کیان‬ ‫نه‌یاننوسیو‌ه که‌ شۆڕشی سوسیالیستی ل ‌ه‬ ‫رووسیای دواکه‌وتوو‪ ،‬رووده‌دا‪ .‬ئه‌گه‌ر لنین‬ ‫بمابایه‌ بیگومان‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه زانا‌و کاریزمابوو‬ ‫ک ‌ه ده‌یتوانی چاره‌ی ده‌رده‌کان بکات‌و‬ ‫به‌داخه‌و‌ه ساڵی ‪ 1924‬وه‌ک شه‌خسیه‌تێکی‬ ‫هه‌ره‌ به‌ توانا‌و که‌م وێنه‌ی مێژوو‪ ،‬گیانی‬ ‫له‌ ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ژوزیف ستالین قسه‌کانی لنینی سانسۆر‬ ‫کرد‌و له‌ په‌رده‌ی نهێنیدا هێشتیه‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫ته‌نیا بژارده‌ی وته‌کانی لنینی باڵوکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حزابی براده‌ر یانی‪ :‬حیزبی شیوعی‬ ‫عێراق‪ ،‬حیزبی شێوعی یه‌مه‌ن‪ ،‬حیزبی‬ ‫کۆمۆنیستی ئێریته‌ره‌‪ ،‬حیزبی توده‌ی‬ ‫ئێران‪ ،‬حیزبی شیوعی لوبنان‌و حیزبی‬ ‫کۆمۆنیستی هیند ک ‌ه له‌ ده‌زگای سامناکی‬ ‫(کا‪ ،‬گێ‪ ،‬بێ) دیکته‌یان پێ ده‌کرا‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش هه‌موو قسه‌کانی لنینیان بۆ‬ ‫ئامانجه‌کانی خۆیان ته‌رجوم ‌ه ده‌کرده‌وه‌و‬ ‫سانسۆریان ده‌کرد‪.‬‬ ‫دژایه‌تی‌و شه‌ڕ له‌ نیوان دوو ئوردووگای‬ ‫سوسیالیزمی جووتیاری‌و سه‌رمایه‌داری‬ ‫ڕۆژئاوا هاته‌ئاراوه‌‪ .‬ئه‌و دوو ئوردووگایه‌‪،‬‬ ‫به‌ هێچ شێوه‌یه‌ک حازر نه‌‌بوون به‌ خاتری‬ ‫پرسی کورد به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیان الی‬ ‫حکومه‌ته‌کانی ئێران‪ ،‬تورکیا‌و عێراق که‌م‬ ‫بێته‌وه‌‌و ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیانه‌‪ ،‬تا ئاستێکی‬ ‫سه‌رسوڕهێنه‌ر‪ ،‬بان تر له‌ پرس‌و کێشه‌ی‬ ‫کورد بوو‪ .‬شۆڕشی ئوکتۆبر له‌ پڕوسه‌ی‬ ‫مێژووی هاوچه‌رخدا‪ ،‬تا ئاست‌و راده‌یه‌کی‬ ‫به‌رز‪ ،‬کوردی له‌ پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی خۆی‬ ‫مه‌حروم کردو‪ ،‬ئه‌و ڕوداوه‌ مێژووییه‌ ب ‌ه‬ ‫زه‌ره‌ری کورد شکایه‌وه‌‪ .‬شۆڕشێکی مه‌زن‌و‬ ‫گرانبه‌ها بۆ هه‌ژارانی دونیا بوو‪ ،‬ئه‌مما‬ ‫سه‌رکه‌وتنی بولشویزم پرسی کوردی‬ ‫توشی وه‌ستان کرد‌‪ .‬بوڵشویکه‌کان ب ‌ه‬

‫ئاشکرا ژنڕاڵ ئاتاتورک‌و که‌مالیزمیان‬ ‫یارمه‌تی ده‌دا‌و بار‌ودۆخێکیان خولقاندبوو‬ ‫که‌ کورد قه‌اڵچۆکرا‌و بزووتنه‌وه‌کانی‬ ‫شکستی هێنا‪ .‬وه‌ک بزووتنه‌وه‌ی شێخ‬ ‫سه‌عیدی پیران ‪ ،1925‬بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیحسان نوری پاشا ‪ ،1930‬بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫شێخ ڕه‌زای ده‌رسیم ‪ ،1937‬کۆماری‬ ‫کوردستان ‪(1924‬مه‌هاباد)‪ ،‬حکومه‌تی‬ ‫شێخ مه‌حمود ‪ ،1925‬بزووتنه‌وه‌ی سمکۆی‬ ‫شکاک ‪.1926‬‬ ‫پاش لنین‪ ،‬ژنڕال ژوزێف ستالین بوو‬ ‫به‌ گه‌میه‌وانی ئه‌و کشتی ‌ه داغانه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫تۆفانی مێژوودا‪ .‬ستالین نابودی فیزیکی‬ ‫نه‌یارانی وه‌ک سیاسه‌تی ڕه‌سمی حیزب‬ ‫به‌ ده‌سته‌و‌ه گرت‌و له‌و بواره‌دا‪ ،‬ئه‌ندامانی‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسی‌و ناوه‌ندی حیزبی‪،‬‬ ‫ک ‌ه سه‌رمایه‌ی چینی کرێکار‌و خاوه‌ن‬ ‫ئوتوریته‌ی جیهانی بوون‪ ،‬دان ‌ه دانه‌‌و ب ‌ه‬ ‫خشکه‌یی ملیانی په‌ڕاند‌و ل ‌ه ناو برد‪ .‬ل ‌ه‬ ‫ده‌ورانی ستالین کورد جگ ‌ه له‌ زه‌ره‌ر‬ ‫هیچی تری ده‌ست نه‌که‌وت‪ .‬پرسی‬ ‫کورد بوو ب ‌ه قوربانی‪ ،‬ئامانج ‌ه رووناک‌و‬ ‫لێڵه‌کانی بولشویزم‪ .‬مارکسیزم عیلمه‌و‬ ‫عیلمی خه‌باتی چینه‌کانه‌‪ .‬یانی شه‌ڕی‬ ‫هه‌ژاران دژی ده‌سه‌اڵتداران‌و چه‌وسینه‌ران‪.‬‬ ‫مارکس‌و لنین به‌ هێچ شێوه‌یه‌ک دووگم‬ ‫نه‌بوون‌و ده‌روازه‌ی مارکسیزمیان ئاوه‌ڵ ‌ه‬ ‫هێشتوه‌ته‌و‌ه تا له‌ سه‌ری زیادو ل ‌ه قۆناغ ‌ه‬ ‫پڕ ل ‌ه هه‌ڵسوکه‌وته‌کانی مێژودا بژار‬ ‫کرێت‌و‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵ زانست‌و پێشکه‌وتندا‪،‬‬ ‫هاوئاهه‌نگ‌و هاوڕه‌وت کرێت‪ .‬چونکو‬ ‫مارکسیزم زانستێکی وشک نیه‌‪ ،‬ک ‌ه وایه‌‪،‬‬ ‫پێداچونه‌وه‌‌و زیادکردن له‌ سه‌ر مارکسیزم‬ ‫هه‌رگیز تاوان نیه‌‌و بگر‌ه زۆرێش پێویسته‌‪.‬‬ ‫ئه‌و عیلم ‌ه ئێستا وه‌ک شتێکی به‌ردینی‬ ‫لێهاتوه‌‪ ،‬له‌ حاڵیکدا ده‌بێ مارکسیزم‬ ‫زیندوو‌و له‌ چه‌شنی ئاو ڕه‌وان‪ ،‬دڵگیر‌و ب ‌ه‬ ‫ئاسانی ل ‌ه ناو چینی هه‌ژاردا ئاژین بێت‪.‬‬ ‫شۆڕشی ئوکتۆبر فاکتۆرێکی نیگه‌تیڤ‌و‬ ‫کاردانه‌وه‌ی خراپی له‌ سه‌ر پێکهێنانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی کورد هه‌بوو‪.‬‬

‫ته‌رخان کراوه‌‪ .‬ل ‌ه په‌یمانی ساڵی ‪1923‬‬ ‫شاری لۆزانی فه‌ره‌نسا‪ ،‬وه‌رچه‌رخانێکی‬ ‫سامناک هاته‌ئاراو‌ه که‌‪ ،‬چاره‌نوسی‬ ‫کوردی به‌ره‌و تاریکی‌و ملشکان برد‪.‬‬ ‫که‌مال ئاتاتورک ده‌سه‌اڵت‌و هیژمونی‬ ‫سیاسی تورکیا ب ‌ه ده‌سته‌و‌ه ده‌گرێت‪ .‬ڕه‌زا‬ ‫شای ئێران‪ ،‬حکومه‌تی قاجاره‌کان شکست‬ ‫ده‌دا‪ .‬دوو دیکتاتوری دژ ب ‌ه کورد‪ ،‬یانی‬ ‫ڕه‌زا شا‌و که‌ماڵ ئاتاتورک ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫هێژمونی سیاسی ب ‌ه ده‌سته‌وه‌ ده‌گرن‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه هه‌وه‌ڵین ڕۆژه‌کانی حکومه‌تیان‬ ‫زمانی کوردیان قه‌ده‌غ ‌ه کرد‪ .‬ب ‌ه داخه‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕووناکبیری کورد له‌ هه‌ر به‌شێک ک ‌ه‬ ‫لکاوه‌ به‌ حکومه‌تی داگیرکه‌رانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕاسته‌وخۆ خزمه‌تی به‌الش‌و خۆڕایی‬ ‫ب ‌ه زمانه‌کانی عه‌ره‌بی‪ ،‬فارسی‌و تورکی‬ ‫کردووه‌‪ .‬زمانی کوردی ب ‌ه باشی ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن ڕووناکبیری کورده‌وه‌ نه‌پارێزراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو مرفۆلۆژی‌و قه‌واره‌ی جیوگرافی‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئه‌و زبانه‌ ناسکه‌یان پاراستوه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه کوردستانی باشوور‪ ،‬ڕه‌ش بینی‌و‬ ‫نائۆمێدی گه‌یشت ‌ه ئاستێک که‌ ده‌یانگوت‪:‬‬ ‫جگه‌ ل ‌ه کوێستانه‌کان‪ ،‬هێچ دۆستێکمان‬ ‫نیه‌**! ل ‌ه لۆزان که‌مالیسته‌کان حازر‌و‬ ‫ل ‌ه که‌میندا بوون‌و دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫کوردیان له‌ باربرد‌و نایانه‌گۆڕ‪ .‬په‌یمانی‬ ‫سیڤه‌ڕ فاکتۆرێکی نیگه‌تیڤ بۆ پێکهێنانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی کورد بوو‪.‬‬ ‫‪ -4‬قۆناغی ته‌مه‌ن درێژی فیئودالیزم ل ‌ه‬ ‫کوردستان‬ ‫عومری یه‌کجار زۆره‌‌و ته‌مه‌ن درێژه‌‪.‬‬ ‫ماڵی ئاوه‌دان بێت سیزد‌ه سه‌د‌ه‬ ‫عومری کردووه‌و کولتور‪ ،‬زمان‪،‬هونه‌رو‬ ‫ئه‌ده‌بیات‌و کۆمه‌ڵگایه‌کی داخراوی ب ‌ه‬ ‫سه‌ر کوردستاندا‪ ،‬داسه‌پاندووه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫کوردستان هێواش هێواش‌و نه‌رم نه‌رم‬ ‫خۆی له‌م قۆناغ ‌ه ده‌رباز کردووه‌و ده‌کا‬ ‫ئه‌مما‪ ،‬داگیرکه‌رانیش ب ‌ه ته‌واوی هێزیانه‌و‌ه‬ ‫یارمه‌تی ده‌ورانی فیئودالی ده‌ده‌ن تا هه‌ر‬ ‫باوێشک بدات‌و سێب ‌هر‌و ئاسه‌واری ب ‌ه‬ ‫سه‌ر کۆمه‌ڵگای کوردستاندا بمێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێستا داگیرکه‌ران‪ ،‬ل ‌ه کوردستان وه‌ک‬ ‫تاکتیک خێڵ‌و عه‌شیر‌هت‌و تایفه‌‌یان زیندوو‬ ‫کردوه‌ته‌وه‌‌و بۆ مه‌به‌ست ‌ه گاڵوه‌کانی‬ ‫خۆیان که‌ڵکی لێوه‌رده‌گرن‪ .‬فیئودالیزم‌و‬ ‫جووتیاری‪،‬‬ ‫داخراوی‬ ‫کۆمه‌ڵگای‬ ‫کاردانه‌وه‌ی خراپی له‌ سه‌ر پێکهێنانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی کورد هه‌بوه‌‪.‬‬

‫‪ -5‬حکومه‌تی سوننی عوسمانی‌و حکومه‌تی‬ ‫تۆخی شیعه‌ی سه‌فه‌وی!‬ ‫چوار حکومه‌تی سوپڕ شوڤینیستی‬ ‫داگیرکه‌ر‪ ،‬که‌ ب ‌ه هه‌زاران هه‌زار کیلومیتر‪،‬‬ ‫سنووری ده‌ستکردیان دروست کردووه‌‪،‬‬ ‫تۆڕی په‌یوه‌ندی کۆمه‌اڵیه‌تی ل ‌ه نێوان به‌ش ‌ه‬ ‫جۆراجۆره‌کانی کوردستانیان زۆر الواز‌و‬ ‫‪ -2‬پالتفورم‌و به‌یانیه‌ی چوارده‌ مادده‌یی کز کردوه‌‪ .‬سه‌ره‌نجامی ڕێککه‌وتنه‌کانیان‬ ‫ڤیدرۆ ویلسون‬ ‫گه‌وره‌ترین زه‌ره‌ری له‌ قه‌واره‌ی یه‌کگرتوی‬ ‫کۆماری‬ ‫‌رۆک‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‪1918‬ی‬ ‫ساڵی‬ ‫پالتفورمی‬ ‫جیوگرافی‌و زمانی کوردی داوه‌ به‌ جۆرێک‬ ‫دونیای‬ ‫گشتی‬ ‫ڕای‬ ‫‌و‬ ‫ر‬ ‫بی‬ ‫‌وخۆ‬ ‫ه‬ ‫ڕاست‬ ‫ئامریکا‬ ‫ک ‌ه کوردستان چوار له‌ت کراوه‌‌و زمانی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاماد‬ ‫کورد‪،‬‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫حکوم‬ ‫پێکهێنانی‬ ‫بۆ‬ ‫کوردی بوو به‌ خاوه‌نی دوو زاراوه‌ی‬ ‫باکووری‬ ‫‌ریمی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌کانی‬ ‫ه‬ ‫کورد‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫تایب‬ ‫به‌‬ ‫سه‌ره‌کی کرمانجی سه‌رو‌و کرمانجی‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫‌وڵ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫تا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫هانداو‬ ‫کوردستانی(تورکیا)ی‬ ‫خواروو(سۆرانی)‪ ،‬ک ‌ه ڕه‌وتی گه‌شه‌ی»‬ ‫خۆیان دروست که‌ن‪ .‬هه‌ڵویستی نیلسون زمانی ستانداردی کوردی» تووشی بارگرژی‬ ‫ب ‌ه نسبه‌ت داهاتوی کورده‌وه‌‪ ،‬ب ‌ه هادار‌و کردوه‌‪ .‬بنیادنانی ئه‌م دوو حکومه‌ت ‌ه ب ‌ه‬ ‫ب ‌ه نرخه‌‪ .‬لیئون تروتسکی ک ‌ه داهێنه‌ری مه‌یل‌و بۆچونی ئێسالمییه‌وه‌‪ ،‬فاکتورێکی‬ ‫ئه‌رته‌شی سوور بوه‌‌و ماوه‌یه‌ک ل ‌ه الیه‌ن نیگه‌تیڤ بووه‌و هه‌مێش ‌ه کوردستان‪،‬‬ ‫ستالینه‌وه‌ بۆ تورکیا دوور خراوه‌ته‌وه‌و‪ ،‬مه‌یدانی ملمالنێ‌و شه‌ڕی ئه‌و حکومه‌تان ‌ه‬ ‫شاهیدی کوشتاری گه‌لی کورد بوه‌‪ ،‬هیچ بوه‌‌و له‌ ئاکامدا‪ ،‬وێران‌و خاپوور کراوه‌‌و ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێستیکی نیشان نه‌داوه‌‌و سکوتی گه‌شه‌ی ڕامیاری‌و کۆمه‌اڵیه‌تی هاوچه‌رخ‪،‬‬ ‫کردوه‌‪ .‬ئه‌رته‌شی سوور بۆدیفاع له‌ نه‌ته‌و‌ه جێماوه‌‪ .‬شوڤینیسته‌کانی ئه‌مڕۆ ب ‌ه ته‌واوی‬ ‫هه‌ژار‌و زۆڵم لێکراوه‌کانی دونیا پێکهات‌و هێزیانه‌و‌ه یارمه‌تی کۆمه‌ڵگای کوردستانیان‬ ‫قه‌رار بوو دژی دیکتاتوره‌کان بێت‪ .‬ژنڕاڵ نه‌داو‌ه تا ل ‌ه گه‌ڵ ڕه‌وڕه‌وی مێژوودا‪،‬‬ ‫ستالینیش ئه‌وه‌ی بیره‌حمی‌و تاوان‌و هاوسه‌ف ‌هر‌و ل ‌ه دواکه‌وتوویی ده‌رباز بێت‪.‬‬ ‫جه‌نایه‌ت بوو به‌ نسبه‌ت کورده‌و‌ه کردی‌و ته‌نانه‌ت نه‌یانهێشتو‌ه گه‌شه‌ی ئابوری‪-‬‬ ‫ب ‌ه زۆره‌ملی هه‌موو کورده‌کانی به‌ره‌و کۆمه‌اڵیه‌تی پێویست بکات‪ .‬داگیرکه‌ران‬ ‫ئاسیای ناوه‌ڕاست کۆچ دا‪ .‬پالتفورمی هه‌رگیز به‌ شێوه‌ی جیددی پاڵ پێوه‌نه‌ری‬ ‫ویلسۆن فاکتۆرێکی چاک‌و پۆزیتیف بۆ کۆمه‌ڵگاکه‌ به‌ره‌و قۆناغی پێشکه‌وتوی‬ ‫پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی کورد بوو‪.‬‬ ‫سه‌رمایه‌داری نه‌بوون‪ .‬ئێستا ئاسه‌واری‬ ‫فه‌رهه‌نگی نوێ‌و شارستانی لیره‌‌و له‌وێ‌و‬ ‫‪ -3‬ڕێکه‌وتننامه‌‌و په‌یمانی شاری سیڤه‌ری ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه شاره‌کان زاڵه‌‌و ده‌بێنرێ‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫فه‌ره‌نسا!‬ ‫پاڵ پێوه‌نه‌ری کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌ تا ل ‌ه‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌کا‬ ‫ه‬ ‫عوسمانی‬ ‫‪1920‬‬ ‫ساڵی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫په‌یمانه‌ک‬ ‫سه‌ر ڕه‌وه‌ندی گه‌شه‌ی مودێڕن‪ ،‬گلوبال‌و‬ ‫ئیعترافیان‬ ‫کرد‪،‬‬ ‫ئیمزایان‬ ‫‌کان‬ ‫ه‬ ‫‌یمان‬ ‫هاوپه‬ ‫هاوچه‌رخ بڕوات‪ .‬دواکه‌وتوویی‪ ،‬ک ‌ه دوژمن‬ ‫کوردستان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫‌تێک‬ ‫ه‬ ‫‌وڵ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌زراندنی‬ ‫ه‬ ‫دام‬ ‫ب ‌ه‬ ‫دایسه‌پاندوو‌ه فاکتۆرێکی نیگه‌تیڤ بۆ‬ ‫‌و‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2،63‬‬ ‫‌کانی‬ ‫ه‬ ‫‌ند‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌دا‬ ‫ه‬ ‫‌یمان‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫کردوو‬ ‫دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی کورد بوه‌‪.‬‬ ‫‪ 64‬بۆ دامه‌زراندنی کوردستانی سه‌ربه‌خۆ‬

‫‪ -6‬شێوه‌ی بیر کردنه‌وه‌ی ڕێبه‌رانی کورد!‬ ‫شێوه‌ی بیر کردنه‌وه‌ی ڕێبه‌رانی‬ ‫کورد(کالسیک‌و کۆن‌و باڵی چه‌پ‬ ‫ئاژوو‌و ڕادیکاڵی کورد ) کۆسپێکی تره‌‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌کی زۆر وه‌رگێڕان‌و ته‌رجومه‌ی‬ ‫بیر‌و ئه‌ندیشه‌ی ده‌قه‌کانی مارکسیزمی‬ ‫هاورده‌‪ ،‬ب ‌ه سه‌ر باڵی چه‌پدا زال‌و سێبه‌ری‬ ‫خستبوو‪ .‬ده‌قه‌کانی مارکسیزمی چینی‪،‬‬ ‫رووسی ب ‌ه زمانی ئینگلیزی ته‌رجوم ‌ه‬ ‫ده‌کرایه‌وه‌‌و پاشان چه‌پی میلله‌ته‌کانی‬ ‫خاوه‌ن حکومه‌ت بۆ سه‌ر زمانی عه‌ره‌بی‪،‬‬ ‫فارسی‌و تورکی‌و له‌ پله‌ی ئاخردا بۆ‬ ‫سه‌ر زمانی کوردی ته‌رجومه‌ ده‌کرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایا ده‌قه ته‌رجومه‌کراوه‌کان جێگای‬ ‫متمانه‌‌و باوه‌ڕ بوون؟ ئایا له‌ ته‌رجومه‌ی‬ ‫وتاره‌کانی مارکس‌و لنین سه‌باره‌ت ب ‌ه‬ ‫مافی چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌کان ئه‌مانه‌تداری‬ ‫کراوه‌؟ بۆچی دامه‌زراندنی حیزبی‬ ‫کومونیستی کوردستان بڤه‌یه‌؟ ل ‌ه هه‌موو‬ ‫ده‌قی ته‌رجومه‌کاندا‪ ،‬به‌ نه‌ته‌و‌ه زۆڵم‬ ‫لێکراوه‌کان‌و ب ‌ه تایبه‌ت نه‌ته‌وه‌ی کورد‬ ‫ڕاسپێردراو‌ه ک ‌ه قازانجی چینی کرێکار‬ ‫له‌وه‌دایه‌‪ ،‬کورد له‌ گه‌ڵ واڵتانی داگیرکه‌ر‬ ‫بمێنیته‌وه‌! له‌م سه‌ده‌یه‌دا‪ ،‬کورد داوای‬ ‫جیابونه‌و‌ه بکات‪ ،‬هه‌رگیز به‌ زه‌ره‌ری‬ ‫چینی کرێکار نیه‌‪ .‬نموونه‌ی جیابونه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رکه‌وتومان زۆره‌‪ .‬سلڤاکیا له‌ کاناڵی‬ ‫دیالۆگه‌و‌ه ل ‌ه چێک جیا بوه‌وه‌‪ .‬دووڕگه‌ی‬ ‫تیموور له‌ فیلیپین جیا بوه‌وه‌‪ .‬ل ‌ه کانادا‬ ‫ده‌ڤه‌ری فه‌رانسه‌وی زمانی «که‌بیک»‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫ته‌واوی سه‌ربه‌خۆیه‌‪ ،‬له‌ ئاڵمان ده‌ڤه‌ری‬ ‫بای ‌هر‌و له‌ سوید ده‌ڤه‌ری سکۆن ‌ه ب ‌ه‬ ‫ته‌واوی سه‌ربه‌خۆن‌و چینی کرێکار ب ‌ه‬ ‫هێچ شێوه‌یه‌ک زه‌ره‌ری نه‌کرد‪ .‬به‌ داخه‌و‌ه‬ ‫تاقمێک له‌ چاالکان‌و شۆڕشگیڕانی کورد‬ ‫که خێرا هاتن‌و تیژ تێپه‌ڕین‌‪ ،‬بێ به‌ڵگ ‌ه‬ ‫هێنانه‌و‌ه ڕێبه‌ر‪ ،‬دیموکرات‪ ،‬هه‌م ‌ه الیه‌نه‌‌و‬ ‫کاریزما بوون‪ ،‬گیانیان ل ‌ه پێناو ئازادی‌و‬ ‫دیموکراسی به‌خت کردو مه‌رگی ئه‌وان‬ ‫خه‌ساره‌تێکی مه‌زن‌و گه‌وره‌ی له‌ ڕزگاری‬ ‫کوردستان دا‪ .‬ئێستا وه‌رچه‌رخانێکی تا‬ ‫راده‌یه‌ک لۆژیک‌و مه‌نتیقی ل ‌ه هه‌ڵویست‪،‬‬ ‫بیر‌و بۆچون‌و پراکتیکی ڕێبه‌ران‌و‬ ‫ڕیکخراوه‌ کوردیه‌کان هه‌ست ده‌کرێت‪.‬‬ ‫هیوادارم بیزاری جه‌ماوه‌ری به‌رینی خه‌ڵک‬ ‫ل ‌ه یه‌ک نه‌گرتنی حیزبه‌کان‪ ،‬ئه‌زمونی‬ ‫تاڵی شکسته‌کان‪ ،‬کاردانه‌وه‌ی خراپی‬ ‫نه‌پاراستنی سه‌رمایه‌‌و سامانی خه‌ڵک‪،‬‬ ‫شه‌ڕی پڕ زامی خۆکوژی‌و نرخدانان بۆ‬ ‫خواست‌و ئاره‌زوی سه‌دان ساڵه‌ی گه‌لی‬ ‫کورد‪ ،‬حیزبه‌کانی به‌و قه‌ناعه‌ت ‌ه گه‌یاندبێت‬ ‫ک ‌ه بۆ ڕزگاری‌و هه‌موارکردنی هه‌لومه‌رجی‬ ‫پێکهێنانی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬پالتفۆرمێکی هاوبه‌ش‬ ‫واژووکه‌ن‌و یه‌کگرن‪ .‬شێو‌ه بیرکردنه‌وه‌ی‬ ‫تۆخی چه‌پ‌و ته‌رجومه‌ی ده‌قه‌کانی‬ ‫مارکسیزمی هاورده‌‌و ناسیونالیزمی‬ ‫به‌رچاو ته‌نگ‪ ،‬فاکتۆرگه‌لێکی نه‌شیاو بۆ‬ ‫پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی کوردین‪.‬‬ ‫‪ -7‬خه‌باتێکی نوێ‌و پڕ به‌ها‪ ،‬تازه‌ ل ‌ه دایک‬ ‫بووه!‬ ‫وت ‌ه ب ‌ه ناوبانگه‌که‌ی مائوتس ‌ه تونگ ک ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬هێژمونی‌و ده‌سه‌اڵتی سیاسی ل ‌ه‬ ‫لوله‌ی تفه‌نگه‌و‌ه ده‌ردێت»‪ ،‬ماوه‌یه‌کی زۆر‬ ‫له‌ سه‌ر خه‌بات‌و به‌ره‌نگاری پێشمه‌رگانه‌دا‬ ‫ده‌وری نیگه‌تیڤی نواند‪ .‬خه‌باتی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫شارستانی‌و مودێڕن تازه‌ ل ‌ه دایک بوه‌‌و‬ ‫کاردانه‌وه‌ی هه‌یه‌‪ .‬له‌م بواره‌دا کوردستانی‬ ‫باکوور‌و تا ئاستێکی نه‌زۆر به‌رز‪ ،‬کوردستانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت سه‌رکه‌وتنی به‌رچاویان ب ‌ه‬ ‫ده‌سهێناوه‌‪ .‬خه‌باتی مه‌ده‌نی‌و شارستانی‌و‬ ‫دیالۆگ تاز‌ه پێیگرتوه‌‌و له‌ فه‌رهه‌نگی‬ ‫ئێمه‌دا جێی خۆی کردوه‌ته‌وه‌‌و به‌کاردێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه کوردستانی باکوور ت ‌هر‌جومه‌یه‌کی‬ ‫گونجاو ل ‌ه خه‌باتی پێشمه‌رگانه‌‌و نافرمانی‬ ‫مه‌ده‌نی – نه‌ته‌ویی قه‌واره‌‌ی گرتوه‌‌و ل ‌ه‬ ‫گه‌ل بارودۆخه‌که‌دا گونجاوه‌‌و به‌ ئاشکرا‬ ‫ده‌سکه‌وتی مێژوویی هه‌بوه‌‌و ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫بیر‌وڕای گشتی جیهانیه‌و‌ه وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫خه‌باتی مودێڕن‌و شارستانی فاکتۆرێکی‬ ‫شیاو بۆ پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی کورده‌‌و ده‌بی‬ ‫نرخی زۆرتری بۆ دانێن‪.‬‬ ‫‪ -8‬به‌ره‌نگاری‌و خه‌باتی سه‌ربه‌رزانه‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌!‬ ‫ئەمە فاکتورێکی هه‌ره‌ مه‌زن‌و گرینگ ‌ه‬

‫ک ‌ه یارمه‌تی خه‌باتی کوردی داوه‌و الی‬ ‫بیر‌وڕای گشتی جیهانه‌وه‌ وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ڕێکخراو‌ه کوردییه‌کان‌و پارتیزانه‌کانی‪،‬‬ ‫ب ‌ه دریژایی خه‌باتی پێشمه‌رگان ‌ه هه‌رگیز‬ ‫بۆ تاکتێکی خۆکۆژی‌و خۆته‌قاندنه‌و‌ه‬ ‫په‌نایان نه‌‌بردووه‌‌و‪ ،‬ڕاسته‌وخۆ‌و سه‌د‬ ‫ل ‌ه سه‌د‪ ،‬له‌و ئاکاره‌ دژه‌ مرۆڤایه‌تی‌و‬ ‫ئینسانی ‌ه پارێزیان کردووه‌‪ .‬له‌ مێژوویی‬ ‫خه‌باتی پێشمه‌رگایه‌تی‪ ،‬کاری تیرۆریستی‬ ‫ناجوامێرانه‌یه‌‌و نرخی هه‌رگیز نه‌‌بووه‌‪.‬‬ ‫دووره‌په‌رێزی ل ‌ه تاکتێکی تیرۆریستی‬ ‫ئێستا ستاتوس‌و حورمه‌تی باشی بۆ‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و گه‌لی کورد ده‌سته‌‌به‌ر‬ ‫کردووه‌‌و سه‌ری به‌رزی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫به‌رزتر کردوه‌ته‌وه‌‪ .‬یه‌که‌مجار باڵی‬ ‫ئیسالمی فه‌له‌ستینیه‌کان‪ ،‬دژی ئیسراییل‬ ‫ئه‌م شێوه‌ خه‌بات‌و تاکتیکه‌یان هه‌ڵبژارد‌و‬ ‫هێواش هێواش گروپی توندئاژوو‌و تاقمی‬ ‫تری ئیسالمی ب ‌ه ده‌ستیانه‌وه‌ گرت‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫راستیدا نه‌فرت‌و بیزاری زۆریان ده‌رحه‌ق ب ‌ه‬ ‫خه‌ڵکی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست خولقاندووه‌‌و‬ ‫هه‌روا پێکهێنانی»ده‌وڵه‌تی فه‌له‌ستین»ی‬ ‫زۆر خست ‌ه دواوه‌‪( .‬ل ‌ه فڕۆکه‌خانه‌کان‬ ‫هه‌رک ‌ه زانیان خه‌ڵکی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاستی پشکنین‌و کونتڕۆڵ دوو قات‬ ‫ده‌بێته‌وه‌)‪ .‬ئه‌م تاکتێک ‌ه ترس‌و سام‪ ،‬په‌ر‌ه‬ ‫پێده‌دات‌و گه‌وره‌ترین ڕێژه‌ی قوربانیانی‪،‬‬ ‫ته‌نیا ژنان‌و مندااڵنی بی تاوان‌و مه‌عسومن‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بستان‪ ،‬سوریا‪ ،‬ئێران‪ ،‬پاکستان‪،‬‬ ‫دراوی زۆر‌و ئیمکاناتی واڵته‌که‌یان بۆ‬ ‫رێکخستن‌و یارمه‌تی ئه‌و گروپان ‌ه ته‌رخان‬ ‫کردووه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬جمهوری سێداره‌ی‬ ‫ئێسالمی‪ ،‬کار ئاسانی‌و یارمه‌تی چه‌ند‬ ‫«گه‌نجی توند ئاژووی سه‌قزی»‪ ،‬دا تا‬ ‫ل ‌ه سنووری خۆراسان ده‌رباز بن‌و خۆیان‬ ‫ب ‌ه هێزه‌کانی تاڵیبان گه‌یاند‪‌.‬و زۆری پێی‬ ‫نه‌‌چوو ل ‌ه الیه‌ن هێزه‌کانی ناتۆو‌ه کوژران‪.‬‬ ‫کردنه‌وه‌ی کتێبخانه‌ی جمهوری سێداره‌ی‬ ‫ئێسالمی ل ‌ه شاری هه‌ولێر‪ ،‬هه‌ر ل ‌ه پاڵ‬ ‫سیاسه‌تی ڕووخاندنی هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تی‬ ‫گه‌نجانی کورد شرۆڤ ‌ه ده‌کرێت‪ .‬پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫هێچ کات له‌ شیو‌ه خه‌باتی «بێزهێن ‌هر‌و‬ ‫ناجوامێرانه‌ی تیروریستی» که‌ڵکی‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی هه‌میشه‌ ده‌یتوانی‬ ‫به‌ ئاسانی تاکتێکی تۆقێنه‌ر‌و وه‌حشیانه‌ی‬ ‫تیرۆریستی ب ‌ه ده‌سته‌و‌ه بگرێت‪ .‬خه‌باتی‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ هه‌میش ‌ه له‌ که‌رامه‌تی‬ ‫میلله‌تی کورد دیفاعی کردووه‌‌و فاکتۆرێکی‬ ‫شیاو بووه‌‌و له‌ ژنۆ‌سایدی گه‌لی کورد‬ ‫به‌رگریی ڕاسته‌وخۆی کردووه‌‪ .‬حوزوری‬ ‫هه‌میشه‌یی پێشمه‌رگه‌ ل ‌ه گوندکان‪،‬‬ ‫ناوچه‌ شاخاویه‌کان‌و دوور ل ‌ه شاره‌کان‪،‬‬ ‫به‌ قازانجی دوژمن بوه‌‪ .‬شاره‌کان کانونی‬ ‫بزووتنه‌وه‌و‌ سه‌نگه‌ری خه‌باتی مه‌ده‌نی‬ ‫بۆ ڕزگاری‌و چاره‌نوسی میلله‌تی کورده‌‌و‬ ‫ده‌وری دیاریکه‌ریان هه‌یه‪ .‬هێزی سه‌ربه‌رزی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ده‌وڵه‌تی کورد گارانتی ده‌کات‌و‬ ‫ده‌پارێزیت‪.‬‬ ‫‪ - 9‬مێشک شوردنه‌وه‌‌و ته‌شه‌سه‌ندنی‬ ‫نه‌خوێنده‌واریی!‬ ‫نه‌خوێنده‌واریی ده‌ردی بی ده‌رمانه‌‪.‬‬ ‫شوڤینیزمی زاڵ له‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫هه‌موو واڵتی کوردستانیان ل ‌ه عیلم‪،‬‬ ‫زانست‌و پێشکه‌وتن مه‌حرووم کردوه‌‪.‬‬ ‫ڕێژه‌ی نه‌خوێنده‌واری ل ‌ه گونده‌کانی‬ ‫کوردستان حه‌شر ده‌کات‌و ئاسته‌که‌ی‬ ‫مرۆڤ ده‌ترسێنێت‌و له‌ شاره‌کانیش‬ ‫ئاستی نه‌خوێنده‌واری نزم نیه‌‪ .‬دانانی‬ ‫زانکۆ‪ ،‬مه‌دره‌سه‌ی هاوچه‌رخ‪ ،‬ئه‌نستیتۆی‌و‬ ‫زانستگا وه‌ک پێویست بۆ کورد نه‌‌کراوه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه باتی زانکۆو ئه‌نستیتۆ‪ ،‬سه‌ربازگه‌کان‪،‬‬ ‫تۆڕی جاسوسی به‌ر فراوان‪ ،‬مکانیزمی‬ ‫تااڵن‪ ،‬بردن‌و هه‌ڵلوشێنی داهاتی‬ ‫کوردستان ل ‌ه ئاستی باوه‌ڕ پێنه‌کراودا‪،‬‬ ‫گه‌شه‌ی سه‌ندووه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی هه‌میش ‌ه بۆ‬ ‫حکومه‌ت ‌ه ناوه‌ندیه‌کان نرخی هه‌‌بو‌ه‬ ‫دانانی جاسوس خانه‌ی ئاشکرا‌و نهێنی‪،‬‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌ی مادده‌ هوشبه‌ره‌کان‪،‬‬ ‫ئاودانکردنه‌وه‌ی گۆڕستانه‌کان‪ ،‬سازکردنی‬ ‫زیندانی تاک ‌ه که‌سی‌و گشتی‪ .‬سوکایه‌تی‬ ‫سیستماتیک به‌ شارۆمه‌ندانی کورد‌و‬ ‫په‌ره‌پێدانی خورافات‌و میلیتاریزه‌کردنی‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان بوه‌‪ .‬نه‌خوێنده‌واریی‬ ‫ئامێریک بوه‌‌و ئوتۆماتیک دوژمن بۆ‬ ‫چه‌وساندنه‌وه‌‪ ،‬تااڵن‌و مێشک هه‌ڵکۆڵێن‌و‬ ‫مێشک شوردنه‌وه‌ی خه‌ڵکی کورد‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬

‫ئەدەب‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪11‬‬

‫فرمێسکی خۆر! فرمێسکی خۆر! فرمێسکی خۆر! فرمێسکی خۆر!‬ ‫په‌خشانه‌ شیعرێک‪ ،‬بۆ کاک فوئادی مسته‌فاسوڵتانی‬ ‫ئێوارێیه‪،‬‬ ‫ئێوارێیه‌خۆر وه‌ک تابڵۆیه‌کی سووری‌نیگار کراو‪،‬‬ ‫وه‌ک وێنه‌ی سه‌نگه‌ر و هه‌ڵمه‌ت‪،‬‬ ‫وه‌ک وێنه‌ی ئازادی و ڕاوه‌ستان‪،‬‬ ‫به‌سه‌ر ئاسۆ و که‌لی "هه‌یبه‌ته"‌وه‌ راوه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫چما گونده‌که‌ی"به‌سام" ئه‌وها تێکچڕژاوه‌؟‬ ‫تۆزی که‌سه‌ری پێوه‌ر بووه‌؟‬ ‫ده‌زانم‪ ،‬شۆڕه‌ سواری شۆڕش‪،‬‬ ‫له‌و دۆڵه‌دا پێکراوه‌!‬ ‫بۆیه ئاسمانیش ده‌ڵێی شکۆفه‌ی هه‌ناره‪،‬‬ ‫‌خه‌نده‌ی خۆر خۆی لێ‌بوواردوه!‬ ‫ئێوارێیه‌‪ ،‬خۆر بێ که‌یفه‌‪،‬‬ ‫مات مات ده‌ڕوانێته‌ زه‌وی‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‪ ‌،‬خۆر نابزوێ‪،‬‬ ‫زه‌ویش له‌ حه‌جمین که‌وتووه‌‌!‬ ‫هه‌ردووک له‌ سووچێک ڕاماون‪،‬‬ ‫ه سه‌نگه‌رێک‪،‬‬ ‫ل‌‬ ‫ده‌شریخێنێ به‌ڕووی کونده‌بووان‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‪ ،‬خۆر زۆر کزه‌‪،‬‬ ‫گرمۆڵه‌یه‌ و هه‌ڵکوڕماوه‌‬ ‫دڵۆپ دڵۆپ ئه‌سرینی گه‌ش‪،‬‬ ‫قه‌فه‌سی چاو جێ ناهێڵێ‪.‬‬ ‫***‬ ‫زه‌وی سه‌ری هه‌ڵبڕی و به‌ خۆری گوت‪:‬‬ ‫ده‌ترسم ببزووم و تۆش بڕۆێ؟‬ ‫ئه‌وجار دێوه‌زمه‌ی تاریکایی‪،‬‬ ‫ره‌شانگی خۆی به‌ سه‌نگه‌ری چۆڵ و کپدا ده‌پڕژێنێ!‬ ‫ئیدی تا هه‌تایه‌‪ ،‬مه‌له‌کانی ئه‌م مه‌ڵبه‌‌نده‌ش‬ ‫لێم ده‌تۆرێن‪.‬‬ ‫****‬ ‫ئێوارێیه‪ ،‬ئاسمان تاساوه‌و کڕو کاس؟‬ ‫ده‌نگی مه‌له‌ ئاسنینه‌کان بوونه‌‬ ‫شمشاڵی شوانی ئه‌م‌ ناوه‌‪.‬‬ ‫له‌پڕ تفه‌نگێک گوتی‪:‬‬ ‫خۆر تۆ مه‌ڕۆ‬ ‫پرشه‌نگی بزه‌ت بێنه‌‪،‬‬ ‫مه‌ڕۆ و تۆش شاهیدبه‌‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‌ خۆر له‌گه‌ڵ دونده‌کان ده‌دوێ‪،‬‬ ‫شانی کێوێکی له ئامێزگرتوه‌‪،‬‬ ‫فرمێسکه‌کانی ده‌وه‌رینه‌ سه‌ر پڕژی داره‌به‌نه‌کان‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‪ ،‬فڕک‌و هووڕی فڕۆکه‌یه‌‪،‬‬ ‫دێن و ده‌چن‌!‬ ‫بۆنی باڕوت و هه‌نگاوی نامۆ له‌ سه‌ر‬ ‫کۆڵی عه‌رزی داگیر کراو!‪.‬‬ ‫****‬ ‫"گونده‌‌‌که‌ی به‌سام" ده‌زانی نۆی مانگ‪ ،‬کوردستان‬ ‫چ ڕازێکی الی تۆ دانا بوو؟‬

‫ئێوارێیه‌کی حه‌په‌ساو! ئاسمانێکی‬ ‫قۆرخکراو به‌ په‌له‌وه‌ری ئاسنین؟‬ ‫مانگێکی شووم‪ ،‬دااڵشی جه‌ماران!‬ ‫هاتنه‌ سه‌ر جه‌سته‌ی زیندووی کورد؟‬ ‫ئیترله‌م ساته‌دا‬ ‫خۆر مه‌ته‌رێزی ماچ کردو تێری‬ ‫له‌ئامێزگرت‪.‬‬ ‫ئینجا زه‌وی و خۆر به‌جووته‌‪ ،‬قه‌ڵه‌موو تفه‌نگیان‬ ‫به‌ئه‌ستێره‌کانی به‌ره‌‌و ده‌م که‌ل سپارد‪.‬‬ ‫هه‌موو له‌ده‌وری کۆبوونه‌وه‌‪،‬‬ ‫خاکیان ماچ کردو‬ ‫له‌سه‌ر به‌ردیان نووسی‪،‬‬ ‫به‌ره‌نگاری‪.‬‬ ‫****‬ ‫ئێوارێیه‌ ئه‌سرینی خۆر‬ ‫ئامێزی له‌زه‌وی داوه‌‪.‬‬ ‫ڕواڵه‌تی ئاسمان کاڵتر ده‌نوێنێ و‬ ‫خونچه‌ی خه‌نده‌ی لێوی له‌عه‌زره‌تا‪،‬‬ ‫په‌ڕه‌کانی هه‌ڵوه‌راندووه!‬ ‫ئێوارێیه‪ ‌،‬ته‌نیا خۆر و تاقه‌ تفه‌نگێک‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند ده‌راغی به‌تاڵه‌وه‌بوودا‪،‬‬ ‫په‌یمانیانداو ڕاوه‌ستان‪.‬‬ ‫بااڵیه‌کی به‌رزو به‌هه‌یبه‌ت‪،‬‬ ‫لێره! فه‌رمانی شۆڕشی داوه‌‌‌‌‪.‬‬ ‫ناو شان به‌ ئاره‌قه‌ی فیشه‌کدان و گه‌رمی تفه‌نگ‪،‬‬ ‫نیشانه‌ دراو‌‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‪ ‌،‬سه‌نگه‌ر ئامێزی خۆی کرد‌ه‌وه‪،‬‬ ‫دوور دوور له هاوڕێیانی‪.‬‬ ‫"به‌سام" بااڵیه‌کی خه‌مڵیو‪ ،‬له‌ کڵی‌شۆڕشدا‪،‬‬ ‫ته‌نیا و له‌ ژێر توێی جامانه‌که‌یدا!‬ ‫ئه‌وه‌تا لێره‌ "گونده‌که‌ی به‌سام" له‌به‌ر ماڵی تۆدا!!‬ ‫‌ شێی گه‌الوێژ بۆته‌ گواڵوی هه‌ناسه‌و هاوڕێی‪.‬‬ ‫ئێوارێیه‌ سه‌نگه‌ر سه‌ر حیسابی خۆی بووه‌وه‌!‬ ‫دوژمن دایه‌قاقا و کوردیش گوتی نا‪.‬‬ ‫خۆرو سه‌نگه‌ر‪،‬‬ ‫خۆرو زه‌وی‪،‬‬ ‫خۆر و قه‌ڵه‌م‪،‬‬ ‫مندااڵنی زه‌حمه‌تکێشان به‌ کۆمه‌ڵ ئامێزیان لێکدا و‬ ‫تاریکایی خۆی بۆ نه‌گیرا‪.‬‬ ‫شه‌ونم بووه‌ بانگه‌واز و‬ ‫خوێن بووه گه‌رده‌لول‪،‬‬ ‫فوئادیش بووه ڕه‌مزی به‌رخۆدان‪.‬‬ ‫***‬ ‫تۆ شنه بای ده‌ربه‌ندی‪،‬‬ ‫كێوان له ئامێزت ده‌گرن‪،‬‬ ‫نه‌غمه‌ی ناو به‌ندیخانه‌و شێعری پێشمه‌رگه‌ی‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ڕازی‪.‬‬

‫نووسینی‪ :‬ئه‌حمه‌د به‌هرامی‬ ‫گه‌الوێژی ‪١٣٨٦‬‬

‫تۆ ده‌زانی ئێستا کاروانه‌که‌ت‪،‬‬ ‫وه‌ره‌قه‌ تۆزگرتووه‌کان هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌!‬ ‫فوو له‌ گه‌ردو غوباری نسکۆیه‌ک ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫پاڵ به‌ قه‌ڵه‌می چه‌موشه‌وه‌ ده‌نێن‪.‬‬ ‫شۆڕشه و زایه‌ڵه‌ی گه‌لێکی هه‌ژاره‌‌‪،‬‬ ‫به‌رز به‌رز ده‌فڕێ‪.‬‬ ‫داخه‌که‌م کاروانت لێک دابڕاوه !؟‬ ‫پرینگ پرینگ!!‬ ‫له‌ئاستی یه‌کدا مرچ و مۆن‪،‬‬ ‫نامۆ بوون به‌یه‌ک؟‬ ‫*****‬ ‫وا‌ ئه‌مڕۆکه‌‌ بوده‌ڵه‌ بوونه‌ ژێی که‌وان و‬ ‫تیر به‌‌ مێژووه‌ ‌‌ده‌نێن‌!‬ ‫سه‌یره‪ ‌،‬سه‌یر!‬ ‫مێژوو خۆ تۆ ده‌زانی؟‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌سته‌مۆی سه‌رده‌من‪،‬‬ ‫دایم چینه‌که‌ری ناو کۆته‌ڵن‪،‬‬ ‫تازه به‌تازه؟!‬ ‫بۆ خۆ دزینه‌وه‪،‬‬ ‫هه‌ڵتداوێرن و لۆمه‌ت ده‌که‌ن؟‬ ‫سه‌یره‌ یه‌گجار سه‌یر!!‬ ‫***‬ ‫ئێوارێیه‌ ئاسمان کاڵ ده‌نوێنێ‪،‬‬ ‫دڵۆپ دڵۆپ خوێن له‌ سه‌نگه‌رێکی‬ ‫ته‌نیادا! بۆ‌و ‌ه هه‌ڵمی شۆڕش‪،‬‬ ‫بووه‌ چه‌خماخه‌ی هه‌‌ور و‬ ‫لێزمه‌ باران بۆ زه‌وی‪.‬‬ ‫ئه‌و خاكه‌‌ی تۆ له‌ ئامێزیدا‪،‬‬ ‫ئارام چاوه‌كانت تیا لێك ناوه‌‪،‬‬ ‫به‌ په‌نجه‌ی به‌سته‌كانت‪ ،‬ده‌كاته‌وه‌ به‌ ئاهه‌نگی‬ ‫مۆسیقا‪،‬‬ ‫‌ده‌بنه‌وه‌ سروودی ماڕش و دێنه‌وه‌ سه‌ر سه‌كۆی‬ ‫ته‌ماش‌ا‪‌.‬‬ ‫ناوی تۆ هه‌ستانه‌وه‌یه‌‪ ،‬راسانی دوای هه‌ره‌سه‪،‬‬ ‫‌ ڕچه‌‌‌ی به‌ره‌و ترۆپكه‪.‬‬ ‫گه‌وره‌م هه‌سته‌وه‌ رێچكه‌ی هه‌نگاوه‌كانت‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی بیرت‪ ،‬سه‌رهه‌ڵدانی نوێیه‪،‬‬ ‫ناوت هێمایه‌‪.‬‬ ‫وێنه‌ت‪ ،‬دوانت‪ ،‬داهێنانت‪،‬‬ ‫پاشه‌كه‌وتی توێشه‌به‌ره‌‌‌ی كۆڵت‪،‬‬ ‫ره‌شیشه‌ی سه‌ر هه‌ڵدانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫سه‌وزه‌اڵنی دوای خه‌زانه‪.‬‬ ‫هه‌سته‌وه‌ تۆ;‬ ‫هێزی بزوێنه‌ری ڕه‌نجده‌رانی ‪،‬‬ ‫فرمێسک و به‌سته‌ی هه‌ژارانی‪،‬‬ ‫زنه‌‌‌ و کانی؛‬ ‫ئاوه‌دانی واڵتێکی دێمه‌کاری‪،‬‬ ‫ڕابه‌ر و ڕێ‪ ،‬نیشانده‌ری‪،‬‬ ‫هێز و هێمای سه‌ر که‌وتنی‪.‬‬ ‫وەرگیراو لە سایتی کاک فواد‬

‫‪10‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )43‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/1 ،‬‬

‫کۆمەڵگا‌‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫ناڕه‌زایی ب ‌ه‬ ‫حوكمی سه‌نگسار‌و‬ ‫له‌سێداره‌دان‬ ‫فدراسیۆن نێوده‌وڵه‌تی كۆمه‌ڵه‌كانی مافی‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵه‌ی به‌رگری ل ‌ه مافی مرۆڤ‬ ‫ل ‌ه ئێران‪ ،‬حوكمی به‌ردبارانكردنی سه‌كین ‌ه‬ ‫محه‌مه‌دی ئاشتیانی‌و ئێعدام ‌ه به‌كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫نهێنییه‌كانی زیندانی وه‌كیل ئابادی مه‌شهه‌د‬ ‫ب ‌ه توندی مه‌حكوم ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌م دوو‬ ‫دامه‌زراوه‌ی داكۆكیكاری مافی مرۆڤ داوا‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدارانی كۆماری ئیسالمی ده‌كه‌ن‬ ‫به‌كارهێنانی سزای ئێعدام وه‌ك ئامرازی‬ ‫سه‌ركوتی نه‌یارانی حكومه‌ت‌و نانه‌وه‌ی ترس‬ ‫له‌نێو خه‌ڵك كۆتایی بێنن‪.‬‬ ‫فدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تی كۆمه‌ڵه‌كانی مافی‬ ‫مرۆڤ‌و داكۆكیاری مافی مرۆڤ ل ‌ه ئێران‪،‬‬ ‫داوا ل ‌ه بزوتنه‌و‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی مافی‬ ‫مر‌وڤ‌و هه‌روه‌ها به‌رپرسانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی ده‌كه‌ن كه‌ له‌سێداره‌دانی سه‌كین ‌ه‬ ‫محه‌مه‌دی ئاشتیانی رابگرن‪.‬‬ ‫ده‌ركردنی حوكمی ئێعدام بۆ سه‌كینه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌ دڕندانه‌ترینی ئه‌و كارانه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌و‌ه مه‌حكوم‬ ‫ده‌كرێت‌و كۆماری ئیسالمی به‌م سیاسه‌ت ‌ه‬ ‫په‌یمانه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان پێشێلده‌كات‪.‬‬ ‫په‌یمانی مافه‌ مه‌ده‌نی‌و سیاسیه‌كان ك ‌ه‬ ‫ئێران ل ‌ه كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌ڵێنی‬ ‫داوه‌ ره‌چاویان بكات‪ ،‬حوكمی ئێعدام ب ‌ه‬ ‫تاوانی زینا ب ‌ه ره‌وا نازانێت (ماده‌ی ‪،)6‬‬ ‫هه‌رچه‌شن ‌ه ئه‌شكه‌نج ‌ه له‌وان ‌ه وه‌حشیانه‌ترین‬ ‫جۆره‌كانی‪ ،‬وات ‌ه سه‌نگسار ره‌تده‌كاته‌و‌ه‬ ‫(ماده‌ی ‪‌)7‬و هه‌رچه‌شن ‌ه سزادانێك‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای دانپێدانانی ئیجباری له‌ژێر‬ ‫ئه‌شكه‌نج ‌ه به‌سه‌ر تۆمه‌تباردا ده‌سه‌پێت‪،‬‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫فدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تی كۆمه‌اڵنی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵه‌ی داكۆكیاری مافی مرۆڤ‬ ‫ل ‌ه ئێران رونیده‌كه‌نه‌و‌ه كه‌ چه‌ندین جار‬ ‫ل ‌ه رێگه‌ی كۆمیته‌ی مافه‌كانی مرۆڤی سه‌ر‬ ‫ب ‌ه رێكخراوی نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان داوایان‬ ‫له‌كۆماری ئیسالمی كردو‌ه تا یاساكانی‬ ‫په‌یوه‌ند به‌سه‌نگسار هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌‪ ،‬چه‌ندین راپۆرت ك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن داكۆكیكارانی مافه‌كانی مرۆڤ‌و‬ ‫زیندانیانی پێشووی وه‌كیل ئاباد ئاماد‌ه‬ ‫كراوه‌‪ ،‬نیشانی ده‌دات ك ‌ه به‌رپرسانی‬ ‫قه‌زایی كۆماری ئیسالمی فه‌رمانی‬ ‫ئێعدامی سه‌دان زیندانییان ده‌ركردوه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی زیندان رۆژی چوارشه‌مم ‌ه ‪18‬ی‬ ‫ئه‌گۆست‪ 68 ،‬كه‌سیان له‌سێداره‌دا‪ .‬ب ‌ه‬ ‫پێی زانیارییه‌كان زیاتر له‌ سه‌د كه‌س ك ‌ه‬ ‫جێبه‌جێكردنی حوكمی ئێعدامیان بۆ رۆژانی‬ ‫داهاتوو دانراوه‌‪ ،‬تا ئێستاش ل ‌ه به‌شی‬ ‫ئێعدامییه‌كان به‌سه‌ر ده‌به‌ن‪ .‬جه‌وهه‌ری‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ ئێعدامكردنی ئه‌م كه‌سان ‌ه ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی نهێنی له‌سێداره‌ده‌درێن‪ ،‬ب ‌ه ئاشكرا‬ ‫پێشێلكردنی یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ی حوكمی له‌سێداره‌دان ل ‌ه ئێران‬ ‫هه‌روا رووله‌زیادبوونه‌‪ .‬به‌شێوه‌ی فه‌رمی‬ ‫‪ 317‬كه‌س ل ‌ه ساڵی ‪ 2007‬له‌سێداره‌دراون‪.‬‬ ‫ئه‌م ژماره‌ی ‌ه له‌ساڵی ‪ 2008‬گه‌یشت ‌ه ‪‌346‬و‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2009‬ب ‌ه ‪ 338‬كه‌س گه‌یشت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ئه‌م ژماران ‌ه ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫بوه‌ستین‪.‬‬ ‫كۆماری ئیسالمی ب ‌ه درێژه‌دان به‌ ئێعدام ‌ه‬ ‫نهێنییه‌كان ب ‌ه ئاشكرا به‌رامبه‌ر ب ‌ه‬ ‫بڕیارنامه‌كانی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می نیشانده‌دا‪ ،‬به‌جۆرێك ك ‌ه‬ ‫ته‌نیا ژماره‌یه‌كی كه‌م له‌م له‌سێداره‌دراوان ‌ه‬ ‫له‌ئامار‌ه ره‌سمییه‌كاندا ناویان هاتووه‌‪.‬‬ ‫رێكه‌وت‌و شوێنی ئێعدامه‌كان به‌رده‌وام‬ ‫له‌ بنه‌ماڵه‌ی زیندانیان‌و پارێزه‌ره‌كانیان‬ ‫ده‌شاردرێته‌وه‌‪ .‬فدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫كۆمه‌اڵنی مافی مرۆڤ ك ‌ه له‌هه‌ر بارودۆخێكدا‬ ‫دژ به‌ حوكمی ئێعدامه‌‪ ،‬پێیوای ‌ه ك ‌ه‬ ‫چاره‌نوسی مه‌حكومانی به‌مه‌رگ ل ‌ه زیندانی‬ ‫مه‌شهه‌د زۆر كاره‌ساتباره‌‪.‬‬

‫گه‌اڵڵه‌ی پشتگیری خێزان یان دژه‌ خێزان؟‬ ‫ئا‪ :‬سنور‬ ‫چاالكانی مافه‌كانی ژنان پێیانوای ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌م پرۆژه‌ قانونیه‌‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئامانجه‌كانی خۆی دابین‬ ‫ناكات‪ .‬ئه‌وان پێیان وایه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی ‌ه نه‌ك ته‌نیا پشتگیری خێزان‬ ‫ناكات‌و نابێته‌ هۆی به‌هێزكردنی‬ ‫بنه‌مای خێزان‪ ،‬به‌ڵكو كاریگه‌ریی‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی ده‌بێت‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل ‌ه چاالكانی بواری ژنان له‌م‬ ‫باره‌ی ئه‌م گه‌اڵڵه‌وه‌ ده‌ڵێت "ب ‌ه‬ ‫هۆی به‌یاساییكردنی بێ وه‌فایی‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ته‌واوی دینه‌كان دیارده‌یه‌كی‬ ‫قیزه‌ونه‌‌و مه‌حكومه‌‪ ،‬هیچ یارمه‌تییه‌ك‬ ‫به‌ خێزان‌و ب ‌ه تایبه‌ت ب ‌ه به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫ك ‌ه مندااڵن‌و نه‌وه‌ی دواڕۆژن ناكات‪.‬‬ ‫ل ‌ه خێزانێكی وا كه‌ به‌م چه‌شن ‌ه‬ ‫قانونان ‌ه پشتگیری ده‌كرێت ره‌نگ ‌ه‬ ‫نه‌وه‌یه‌كی سه‌رلێشێواو دروست بێت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئێم ‌ه وه‌ك چاالكانی بواری‬ ‫ژنان ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و پرۆژ‌ه یاسایه‌دا‬ ‫نین"‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا بۆچوونه‌كان‬ ‫ل ‌ه نێو ئه‌ندامانی مه‌جلیسی شۆرای‬ ‫ئیسالمی جیاوازن‪ ،‬هه‌ندێكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌دان‌و هه‌ندێكیشان‬ ‫بۆچونی جیاوازیان هه‌یه‌‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌م بۆچوونانه‌ پێیوای ‌ه مافێك ك ‌ه‬ ‫شه‌رع ب ‌ه پیاوانی به‌خشیوه‌ ناكرێت‬ ‫به‌ دانانی مه‌رج وه‌ربگیرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆچوونه‌كه‌ی دیك ‌ه پێیوای ‌ه ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫پێی شه‌رع ده‌بێت مه‌رجی دادگه‌ری‬ ‫له‌به‌رچاو بگیرێت‪ ،‬ك ‌ه مه‌به‌ستی‬ ‫ئه‌م ئه‌م ته‌رز‌ه بۆچوونه‌ ئاماژه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ ئایه‌كانی قورئان كه‌ باس ل ‌ه‬ ‫ره‌چاوكردنی عه‌داڵه‌ت له‌ نێو خیزان‌و‬ ‫هاوسه‌ره‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫نه‌سرین ستوده‌‪ ،‬پارێزه‌ری دادگا‌و‬ ‫یه‌كێك له‌ چاالكانی مافه‌كانی ژنان‬ ‫ل ‌ه ئێران پێیوایه‌‪ ،‬هه‌ندێك كه‌س‬ ‫گه‌شبینن‌و ده‌ڵێن ب ‌ه هۆی چاالكی‬ ‫هه‌ڵسوڕاوانی ژنان ل ‌ه ئێران‪،‬‬ ‫بارودۆخی هاوسه‌رگیری پیاوان ب ‌ه‬ ‫ته‌واوی گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه بڕوای ئه‌و راستییه‌كه‌ی شتێكی‬ ‫دیكه‌ی ‌ه "ل ‌ه بارودۆخێكدا ك ‌ه زۆرێك‬ ‫له‌ هه‌ڵسوڕاوانی بزوتنه‌وه‌ی ژنانی‬ ‫ئێران له‌زیندانه‌كاندا به‌سه‌ر ده‌به‌ن‬ ‫یان مه‌جبور ده‌بن واڵت به‌جێبهێڵن‪،‬‬ ‫به‌ بارودۆخێكی پڕهه‌ڕه‌شه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یاسای ‌ه بۆ په‌سه‌ندكردن‬ ‫ئاراسته‌ی مه‌جلیس كراوه‌"‪.‬‬ ‫ستوده‌ ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫بگرێن كه‌ جێبه‌جێكردنی هه‌ر‬ ‫یاسایه‌ك به‌ ئیراده‌ی ئه‌و كه‌سانه‌و‌ه‬ ‫گرێدراوه‌كه‌ ئه‌و قانونه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئاسایی ‌ه كۆمه‌ڵگایه‌ك ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه وه‌ئاگاهاتبێت كه‌ له‌سه‌دا‬

‫حه‌فتای كورسییه‌كانی زانكۆكانی‬ ‫ژنان داگیری كردبێت‪ ،‬هه‌رگیز ناچن ‌ه‬ ‫ژێر باری دۆخێكی خێزانییه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫تێیدا شوناس‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌و كه‌رامه‌تی‬ ‫مرۆییان له‌به‌رچاو نه‌گیرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌حاڵێكدای ‌ه دووشه‌ممه‌ی‬ ‫رابردوو (‪8‬ی خه‌رمانان) پێش‬ ‫له‌ درێژه‌دان به‌ گفتوگۆ له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یاسای پشتگیری له‌خێزان‪،‬‬ ‫عه‌لی الریجانی سه‌رۆكی مه‌جلیس‬ ‫وتی ب ‌ه هۆی هه‌ندێك روونكردنه‌وه‌‌و‬ ‫ژماریه‌ك تێبینی شه‌رعی له‌ ماده‌كانی‬ ‫‪‌23 ،22‬و ‪24‬ی ئه‌م گه‌اڵڵه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫وردبوونه‌وه‌ی زیاتر‌و پسپۆڕانه‌‌و بۆ‬ ‫نه‌هێشتنی كێشه‌كانی‪ ،‬جارێكی دیك ‌ه‬ ‫ل ‌ه كۆمسیۆنی قه‌زایی پێداچوونه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ده‌كرێت‪ .‬به‌ پێی ماده‌ی ‪22‬ی‬ ‫ئه‌م یاسایه‌‪ ،‬تۆماركردنی گرێبه‌ستی‬ ‫هاوسه‌ری كاتی (سیغه‌) له‌ كاتێكدا‬ ‫ژنه‌ك ‌ه سكپڕبوو‪ ،‬پێویسته‌‌و ده‌بێت ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی یاسایی تۆمار بكرێت‪ .‬ماده‌ی‬ ‫‪ 23‬ده‌رباره‌ی پشتگیری ل ‌ه خێزان‬ ‫ده‌رباره‌ی هاوسه‌رگیری دووباره‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌ پێی ئه‌و ماده‌ی ‌ه پیاو‬ ‫هه‌ركاتێك توانی‌و باری دارایی باش‬ ‫بوو ده‌توانێت به‌ بێ به‌ڵگه‌هێنانه‌و‌ه‬ ‫ژنی دووهه‌م‌و سێهه‌م بێنێت‪ ،‬ماده‌ی‬ ‫‪24‬یش سه‌باره‌ت به‌ ماره‌یی ئاسایی‌و‬ ‫نائاساییه‌‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی گفتوگۆ له‌سه‌ر "پرۆژه‌یاسای‬ ‫پشتگیری خێزان" له‌سێ ساڵ له‌و‌ه‬ ‫پێش ل ‌ه ئێران له‌ئارادایه‌‌و هه‌ر‬

‫له‌وكاته‌وه‌ به‌ره‌وڕووی ره‌خنه‌ی توند‬ ‫بووه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌م گه‌اڵڵه‌ی ‌ه پێشنیاری‬ ‫ده‌زگای قه‌زایی ئێران بوو كه‌ پاش‬ ‫په‌سه‌ندكردنی ل ‌ه كۆبوونه‌وه‌ی رۆژی‬ ‫سێی پوشپه‌ڕی ‪1386‬ی ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫بۆ مه‌جلیسی هه‌شته‌م نێردرا‌و بڕیار‌ه‬ ‫ل ‌ه كۆبوونه‌وه‌ی ره‌سمی مه‌جلیسدا‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫گه‌اڵڵه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م‬ ‫ره‌خنه‌گرانی‬ ‫په‌سه‌ندكردنه‌كه‌ی به‌ مانای قانونی‬ ‫كردنی هاوسه‌رگیری كاتیی (سیغه‌)‬ ‫ده‌زانن‌و له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ن ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆی بره‌ودان ب ‌ه فه‌رهه‌نگی‬ ‫هاوسه‌رگیریی كاتیی‌و لێكترازانی‬ ‫بنه‌ماكانی خێزان‪.‬‬ ‫ئه‌كێك له‌ ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی ژنانی‬ ‫ئیساڵحخواز سه‌باره‌ت به‌م گه‌اڵڵه‌ی ‌ه‬ ‫وتی "ژن ماشینی لیباسشۆردن یان‬ ‫ئۆتۆمبیل نی ‌ه هه‌ركات پیاو بیه‌وێت‬ ‫بیگۆڕێت"‪ .‬وتیشی "بنه‌مای یاسای‬ ‫مه‌ده‌نی له‌سه‌ر تاك هاوسه‌رییه‌‌و‬ ‫هاوسه‌رگیری دووبار‌ه ب ‌ه پێچ‌و په‌نا‬ ‫باسكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ پرۆژه‌یاسای‬ ‫پشتگیری له‌ خێزان‪ ،‬جۆرێك كار‬ ‫كراو‌ه ك ‌ه ئه‌ڵێی بنه‌ماك ‌ه له‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫هاوسه‌ریی بووه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر بۆچوونی ره‌خنه‌گران‪،‬‬ ‫كه‌سانێك وه‌ك الل ‌ه ئیفتخاری‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری خه‌ڵكی تاران‪ ،‬ئه‌م گه‌اڵڵه‌ی ‌ه‬ ‫ب ‌ه چاره‌سه‌رێك بۆ په‌ره‌ئه‌ستاندنی‬ ‫فه‌سادی ئه‌خالقی‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌كانی هاوسه‌رگیریی كاتییه‌‌و‬

‫له‌سه‌ر ئه‌و ئه‌و بڕوایه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یاسای ‌ه پشتگیری ل ‌ه ژنان ده‌كات‬ ‫ب ‌ه هۆی كێشه‌ی ئابورییه‌وه‌ ده‌ست‬ ‫ده‌ده‌نه‌ هاوسه‌رگیری كاتی‌و ده‌بێت‬ ‫قانونیش پشتگیری ئه‌و مندااڵن ‌ه‬ ‫بكات ك ‌ه له‌و هاوسه‌رگیرییانه‌دا‬ ‫له‌دایك ده‌بن‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌گرانی ئه‌م گه‌اڵڵه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ن ك ‌ه مافه‌كانی ژنان له‌به‌رچاو‬ ‫نه‌گیراوه‌‪ ،‬فائیز‌ه هاشمی ب ‌ه ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ی ك ‌ه "‪%60‬ی ژنان به‌ هۆی‬ ‫چه‌ك‌و سه‌فته‌ی هاوسه‌ره‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫له‌زینداندان"‌و ده‌ڵێت "ئه‌م ‌ه ره‌وا نی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ژن بچێته‌ زیندان‌و پیاو له‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫هاوسه‌ری دوهه‌می بێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "كاتێك دادگا‬ ‫رێگ ‌ه ب ‌ه پیاو ده‌دات هاوسه‌رگیری‬ ‫دوباره‌ بكات ده‌بێت رێگ ‌ه ب ‌ه ژنیش‬ ‫بدات ته‌اڵق وه‌رگرێت‌و ته‌واوی‬ ‫مافه‌كانی خۆی وه‌رگرێت"‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی بۆچوونی نه‌یارانی ئه‌م‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی ‌ه ده‌وڵه‌ت ده‌بێت كێش ‌ه‬ ‫ئابورییه‌كانی ژنان چاره‌سه‌ر بكه‌ن تا‬ ‫مه‌جبور نه‌بن ل ‌ه گه‌ڵ پیاوێك دا ك ‌ه‬ ‫ژنی هه‌یه‌‪ ،‬هاوسه‌رگیری بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئێستاش ئه‌م پرۆژه‌ یاسای ‌ه ل ‌ه‬ ‫مه‌جلیسی شۆرای ئیسالمیدایه‌‪ .‬زۆرێك‬ ‫له‌چاودێرانی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ئێران پێیانوای ‌ه ك ‌ه په‌سه‌ند كردنی‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی خێزان ده‌توانێت ببێت ‌ه‬ ‫خاڵێكی له‌ په‌روه‌نده‌ی ن ‌ه زۆر سپی‬ ‫مه‌جلیسی هه‌شته‌م‪.‬‬

‫دایكی ندا داواده‌كات كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی بۆ ئاشكراكردنی بكوژی كچه‌كه‌ی هه‌وڵبدات‬

‫هاجه‌ری رۆسته‌می‪ ،‬دایكی ندا‬ ‫ئاغاسوڵتان‪ ،‬ئه‌و كچه‌ الوه‌ی ل ‌ه‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كانی پاش شانۆگه‌ری‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆك كۆماری‬ ‫ئێران له‌ ساڵی ‪ 88‬كوژرا‪ ،‬داوای له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی كرد هه‌وڵه‌كانی‬

‫خۆیان بخه‌نه‌گه‌ڕ تا بكوژی كچه‌كه‌ی‬ ‫ئاشكرا بكرێت‪.‬‬ ‫ندا ئاغا سوڵتان له‌ یه‌كێك‬ ‫‪30‬‬ ‫رۆژی‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫جۆزه‌ردانی ‪ 88‬له‌ تاران كوژرا‪ ،‬له‌و‬ ‫رۆژه‌دا ئه‌گه‌رچی كه‌سانێكی زۆر‬ ‫كوژران‪ ،‬به‌اڵم باڵوبوونه‌وه‌ی فیلمی‬ ‫گولله‌خواردن‌و مردنی ندا له‌ ئینترنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وی وه‌ك كرده‌ ناڕه‌زاییه‌كانی خه‌ڵك‬ ‫دژ به‌ شانۆگه‌ری هه‌ڵبژاردنه‌كان‪.‬‬ ‫دایكی ندا له‌ لێدوانێكدا بۆ كه‌مپینی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی مافه‌كانی مرۆڤ له‌‬ ‫ئێران ده‌ڵێت "هیچ قسه‌یه‌كم نییه‌ بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی بكه‌م‪ ،‬ته‌واوی ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫بێده‌نگ بوو‪ ،‬ته‌نها داوا له‌دنیا ده‌كه‌م‬ ‫به‌ هاوارم بگه‌ن‌و قاتڵی ندا بدۆزنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "رۆڵه‌كه‌م له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫ژیانم تێكچووه‌‪ .‬هه‌رجار دێمه‌سه‌ر‬ ‫گۆڕی ندا‪ ،‬هه‌ست ده‌كه‌م هه‌ر ئێستا‬

‫مردوه‌‌و تازه‌ به‌خاكم سپاردوه‌"‪.‬‬ ‫پاش كوشتنی ندا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك له‌شاهید‬ ‫حاڵه‌كان‪ ،‬به‌سیجییه‌ك وه‌ك بكوژی ندا‬ ‫ناولێده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی رۆژئاوا‌و نه‌یارانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫به‌ داڕشتنی پیالنێك بۆ كوشتنی ندا‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی كۆماری ئیسالمی تا‬ ‫ئێستا چه‌ندین فیلمی له‌سه‌ر ندا‬ ‫باڵوكردوه‌ته‌وه‌‌و رایده‌گه‌یه‌نێـت كه‌‬ ‫ئه‌و فیلمه‌ی له‌سه‌ر كوشتنی ندا‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌ دروستكراوه‌و ئه‌سڵ‌و‬ ‫ئه‌ساسی نیه‌‪ .‬دایكی ندا له‌مباره‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت ده‌زگا ده‌وڵه‌تییه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی ئێران سه‌باره‌ت به‌ شێوه‌ی‬ ‫كوژرانی كچه‌كه‌ی درۆ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی "پرس تیڤی" كه‌بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئێران باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك له‌وه‌پێش‬ ‫فیلمێكی له‌سه‌ر ندائاغاسوڵتان‬

‫باڵوكرده‌وه‌ كه‌ تێدا ئه‌و شوێنه‌ نیشان‬ ‫ده‌دات كه‌ گۆیا كوشتنی ندا به‌رنام ‌ه‬ ‫بۆ دارێژراو بووه‌‌و بۆ كه‌ڵك وه‌رگرتن‬ ‫له‌ الیه‌ن نه‌یارانی ده‌وڵه‌تی ئه‌حمه‌دی‬ ‫نژاد دروست كراوه‌‪.‬‬ ‫دایكی ندا له‌باره‌ ئه‌و راپۆرتانه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"هیچ كه‌س ئه‌م درۆیانه‌ باوه‌ڕناكات‪،‬‬ ‫نه‌خه‌ڵكی ئێران‪ ،‬نه‌خه‌ڵكی جیهان‪.‬‬ ‫وتیان قاتڵه‌كه‌ی ژنێكه‌‪ .‬مه‌گه‌ر ندا‬ ‫چی كردبوو كه‌ ژنێك ده‌بێ بیكوژێت‪.‬‬ ‫من ده‌زانم قاتڵ كێیه‌‪ ،‬به‌اڵم چی بكه‌م‬ ‫كه‌ به‌رپرسانی ده‌وڵه‌ت ئه‌مه‌ قبوڵ‬ ‫ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫پاش زیاتر له‌ساڵێك به‌سه‌ر كوژرانی‬ ‫ندا ئاغا سوڵتان‪ ،‬تا ئێستاش راستی‬ ‫رووداوه‌كه‌‌و بكوژه‌كه‌ی به‌ نهێنی‬ ‫ماوه‌نه‌ته‌وه‌‌و ده‌سه‌اڵتدارانی رژیم به‌‬ ‫شێوازی جیاجیا نكۆڵی له‌ كوشتنی‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫‪HOTBIRD11604 MHZ Horizontal Symbol 27500‬‬

‫‪FES: 5\6‬‬

‫په‌یوه‌ندی‪:‬‬ ‫‪radio@komala.eu‬‬

‫‪contact:‬‬ ‫‪info@asosat.tv - nwes@asosat.tv‬‬

‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی دواڕۆژ له‌سه‌ر تۆڕی ئینتێرنێت سه‌ردانی‬

‫‪www.komala.net‬‬

‫بک ‌ه‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ‬

‫که‌ناڵی ئاسمانی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪:‬‬

‫عه‌تا ناسرسه‌قزی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین‪:‬‬

‫فه‌ریبا محه‌مـــــه‌دی‬

‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬

‫هه‌ژیر‬

‫کاک فوئاد موستەفا سوڵتانی‬ ‫یەکێک لەدامەزرێنەرانی کۆمەڵە‬ ‫کاک فوئاد ساڵی ‪ 1327‬ی هه‌تاوی‬ ‫ل ‌ه ‌ ئاوایی ”ئاڵمانه‌“ ی مه‌ریوان ل ‌ه‬ ‫دایک بوو‪ .‬ده‌وره‌ی منداڵیی تا ته‌مه‌نی‬ ‫نزیک ده‌ساڵی ل ‌ه وێ تێپه‌ڕ کرد‌و ل ‌ه‬ ‫خوێندنگه‌ی گونده‌ک ‌ه تا پۆلی چواره‌می‬ ‫سه‌ره‌تایی خوێند‪ .‬بۆ درێژه‌دان ب ‌ه‬ ‫خویندن‪ ،‬کاک فوئاد‌و چه‌ند که‌س ل ‌ه‬ ‫براکانی چوونه‌ شاری سنه‌‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1348‬ی هه‌تاوی ل ‌ه گه‌ڵ ژماره‌یه‌ک‬ ‫ل ‌ه ڕووناکبیرانی چه‌پ‌و تێکۆشه‌ر‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫نهێنی ڕێکخراوێکیان دامه‌زراند ک ‌ه دواتر‬ ‫ب ‌ه «کۆمه‌ڵه» ناسرا‪ .‬به‌شێکی گه‌وره‌ی‬ ‫کاتی خۆی بۆ خوێندنه‌وه‌ی کتێبی‬ ‫مارکسیستی‌و به‌شداری ل ‌ه کۆبوونه‌و‌ه‬ ‫نهێنییه‌کانی کۆمه‌ڵه‌دا ته‌رخان کردبوو‪.‬‬ ‫دوای ده‌وره‌ی سه‌ربازی ل ‌ه ئه‌نستیتو‌و‬ ‫هونه‌رستانی شاری سن ‌ه وه‌ک‬ ‫ده‌بیری فه‌ننی وه‌رگیرا‪ .‬ل ‌ه گه‌ڕه‌کی‬ ‫«ئاغه‌زه‌مان» ماڵێکی ب ‌ه کرێ گرتبوو‪.‬‬ ‫که‌متر ل ‌ه مانگێک ل ‌ه هونه‌رستان‬ ‫کاری کرد‪ .‬ساواک ل ‌ه که‌میندا بوو‪.‬‬ ‫گرتیان‌و هه‌ر ئه‌و ڕۆژ‌ه بردیان ‌ه زیندانی‬ ‫«کومیته‌ی هاوبه‌ش» ل ‌ه تاران‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫سێ ده‌زگای ساواک‪ ،‬پۆلیس‌و ژاندارمه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌یان ده‌برد‪ .‬ماوه‌یه‌ک ل ‌ه زیندانی‬ ‫کومیت ‌ه ‌شکه‌نج ‌ه کرا‪ ،‬به‌اڵم ساواک‬ ‫نه‌یتوانی وه‌ره‌ی بشکێنێت‌و قاره‌مانان ‌ه‬ ‫نهێنییه‌کانی کۆمه‌ڵه‌ی پاراست‌‪ .‬بۆ‬ ‫زیندانی «قه‌سر»ی تاران گوازرایه‌وه‌‌و‬ ‫زیاتر ل ‌ه سێ سال له‌وێ به‌ند کرا‪.‬‬ ‫ل ‌ه زیندانی «قه‌سر» بۆ ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫ده‌ربڕین به‌رانب ‌ه‌ر بارودۆخی زیندان‬ ‫مانی ل ‌ه خواردن گرت وبۆ شکاندنی‬ ‫وره‌ی‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌ک ل ‌ه به‌ندی زیندانیانی‬ ‫سیاسییه‌و‌ه گوازرایه‌و‌ه بۆ ناو‬ ‫زیندانییانی ئاسایی‪.‬‬ ‫ل ‌ه ساڵی کۆتایی زینداندا‪ ،‬کاک فوئاد‬ ‫داوای کرد ک ‌ه بهێنرێته‌و‌ه بۆ زیندانی‬ ‫شاری سنه‌‌و حکوومه‌ت قه‌بووڵی کرد‪.‬‬ ‫زیندانی سن ‌ه مه‌یدانێکی خه‌باتی‬ ‫پڕ ل ‌ه سه‌روه‌ری‌و شانازی‌و ده‌وری‬ ‫پێشڕه‌وانه‌ی کاک فوئاده‪ .‬ل ‌ه زیندانی‬ ‫سن ‌ه ماوه‌ی ‪ 24‬ڕۆژی ته‌واو کاک‬ ‫فوئاد‌و هاوڕێیانی مانیان ل ‌ه خواردن‬ ‫گرت‪ .‬مانگرتنه‌ک ‌ه ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی زیندان‬ ‫ده‌نگی دایه‌و‌ه و‪ ،‬کاری کرد‌ه سه‌ر‬ ‫وره‌ی خه‌باتکارانه‌ی جه‌ماوه‌ری خه‌ڵک‪.‬‬ ‫یارمه‌تیی ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌‌و هاوڕێیانی‬ ‫کۆمه‌ڵه‌‌و تێکۆشه‌رانی شاره‌ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و خه‌باته‌ی ناو زیندان‬ ‫ل ‌ه شاری سنه‌ به‌رچاو بوو‪.‬‬ ‫پاش ته‌واوبونی ده‌وره‌ی چوار ساڵه‌ی ‌‬ ‫زیندان‪ ،‬پاییزی ساڵی ‪1357‬ی هه‌تاوی‬ ‫کاک فوئاد ئازاد کرا‪ .‬ل ‌ه ناو ڕێز‌و‬ ‫پێشوازییه‌کی گه‌رم‌و که‌موێنه‌د‌ا کاک‬ ‫فوئاد گه‌ڕایه‌و‌ه «ئاڵمانه»‌‪ .‬گونده‌ک ‌ه‬ ‫بۆ ماوه‌ی د‌ه رۆژ بوو ب ‌ه ناوه‌ندی‬ ‫کۆبوونه‌وه‌ی ژماره‌یه‌کی به‌رچاوی‬ ‫دۆست‌و ناسیاو ک ‌ه ل ‌ه دوور‌و نزیکه‌و‌ه‬ ‫هاتبوون بۆ به‌خێرهێنانه‌وه‌ی کاک‬ ‫فوئاد‪.‬‬

‫ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی ژێرده‌سته‌‌و‬ ‫چه‌وساوه‌دا ل ‌ه کوردستان ته‌رخان‬ ‫کردبوو‪ .‬ل ‌ه ماوه‌ی نزیکه‌ی دوو مانگدا‪،‬‬ ‫یانی ل ‌ه بیست‌و سێهه‌می مانگی‬ ‫پووشپه‌ڕه‌و‌ه هه‌تا نۆی خه‌رمانانی‬ ‫ساڵی ‪ ،1358‬ب ‌ه ڕێبه‌ریی کاک‬ ‫فوئاد ژماره‌یه‌ک ل ‌ه هه‌ستیارترین‪،‬‬ ‫به‌ناوبانگترین‌و گه‌شترین ڕووداوه‌کانی‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫مێژووی کۆمه‌ڵه‌‌و خه‌بات ‌‬ ‫کوردستان‌و ئێران هاتن ‌ه ئاراوه‌‪ .‬کۆچی‬ ‫خه‌ڵکی مه‌ریوان‪ ،‬ڕێپێوانی حه‌ماسی‬ ‫وگه‌وره‌ی گه‌نجانی کچ‌و کوڕی سن ‌ه‬ ‫به‌ره‌و مه‌ریوان‪ ،‬گفتوگۆی ڕاسته‌خۆ ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ دوژمن‪ ،‬سه‌رکه‌وتنی کۆچ‪ ،‬ڕێپێوانی‬ ‫گه‌نجانی سه‌قز‪ ،‬بانه‪ ،‬بۆکان‌و ساباڵغ‬ ‫به‌ره‌و مه‌ریوان‌و پاشه‌کشه‌ی سیاسیی‬ ‫‌هێزی کۆنه‌په‌رستی ل ‌ه کوردستان‪،‬‬ ‫پێکهاتنی شوورای مه‌ریوان‌و ‪ ...‬چه‌ند‬ ‫نموونه‌ی خه‌بات‌و ڕووداو‌ه سیاسییه‌کان‬ ‫به‌ ڕێبه‌ریی کاک فوئاد بوون‪.‬‬ ‫ب ‌ه ڕاگه‌یاندنی فتوای جیهاد ل ‌ه دژی‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان‪ ،‬قۆناغێکی دیکه‌ی‬ ‫خه‌بات‌و خۆڕاگری ل ‌ه کوردستان ده‌ستی‬ ‫پێکرد‪ .‬ل ‌ه به‌رانبه‌ر له‌شکرهێنانی‬ ‫حکوومه‌ت‌و بۆمبارانکردنی شاره‌کان‌و‬ ‫گولله‌بارانکردنی به‌کۆمه‌ڵی تێکۆشه‌راندا‪،‬‬ ‫شه‌پۆلێکی به‌رینی خۆڕاگریی چه‌کداران ‌ه‬ ‫ل ‌ه کوردستان که‌وته‌ڕێ‪ .‬کاک فوئاد ل ‌ه‬ ‫ڕابه‌ریکردنی ئه‌و خۆڕاگرییه‌دا ده‌ورێکی‬ ‫گه‌وره‌ی بوو‪.‬‬ ‫کاک فوئاد پێش بیستنی هه‌واڵی‬ ‫تیر‌بارانکردنی نۆ گیانبه‌ختکردووی‬ ‫مه‌ریوان‪ ،‬ک ‌ه دووانیان کاک حسین‌و‬ ‫کاک ئه‌مین برای بوون‪ ،‬ل ‌ه شاری‬ ‫بان ‌ه بوو‪ .‬ل ‌ه بان ‌ه ل ‌ه گه‌ڵ هاوڕێیانی‬ ‫کۆمه‌له ل ‌ه چه‌ند کۆبوونه‌وه‌‌و دیدار ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ به‌ڕێزان مامۆستا شێخ عیزه‌ددینی‬ ‫حوسێنی‪ ،‬دوکتور عه‌بدولڕه‌حمانی‬ ‫قاسملوو‪ ،‬مام جه‌الل‪ ،‬شێخ جه‌الل‬ ‫سازمانی‬ ‫نوێنه‌رانی‬ ‫حوسێنی‪،‬‬ ‫چریکه‌کان‌و نوێنه‌رانی په‌یکار به‌شداریی‬ ‫کرد‌و پاشان بۆ ڕێکخستنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫به‌ره‌و مه‌ریوان گه‌ڕایه‌وه‪ .‬پاش وتووێژ‌و‬ ‫رێکخستنه‌وه‌ی کۆمه‌ل ‌ه ل ‌ه مه‌ریوان‪،‬‬ ‫دیسانه‌وه‌ به‌ره‌و بانه‌ گه‌ڕایه‌و‌ه ‪.‬‬ ‫ل ‌ه گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ بانه‪ ،‬ل ‌ه شه‌ڕێکدا‬ ‫ک ‌ه له‌وه‌ده‌چوو ب ‌ه پیالنێک ل ‌ه دژی‬ ‫کاک فوئاد داڕێژرابێ‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵ به‌ڕیز‬ ‫«ته‌هموورس ئه‌کبه‌ری» نوێنه‌ری‬ ‫سازمانی چریک ‌ه فیداییه‌کانی خه‌ڵکی‬ ‫ئیران ڕۆژی نۆی خه‌رمانانی ساڵی‬ ‫‪1358‬ی هه‌تاوی (هاوینی ‪ )1979‬ل ‌ه‬ ‫نزیک ئاوایی «به‌سام» گیانی به‌خت‬ ‫کرد‪.‬‬

‫خه‌ڵکی ناوچه‌که‌‌‪ ،‬ته‌رمی کاک فوئادیان‬ ‫بۆ مزگه‌وتی «جامیعه»ی مه‌ریوان‪،‬‬ ‫هێنایه‌وه‪ .‬خه‌ڵکی مه‌ریوان خێرا به‌ره‌و‬ ‫مزگه‌وت ڕێ که‌وتن‌و دوایین مااڵوییان‬ ‫ل ‌ه کاک فوئاد کرد‪ .‬هه‌ر شه‌ش ڕۆژ‬ ‫ل ‌ه گیانبه‌ختکردنی کاک ئه‌مین‌و کاک‬ ‫ی دوای حسین تێپه‌ڕ بووبوو ک ‌ه ته‌رمی کاک‬ ‫کاک فوئاد له‌و یازد‌ه مانگ ‌ه ‌‬ ‫زینداندا‪ ،‬هه‌موو توانا‌و کاتی خۆی بۆ فوئادیش ل ‌ه گۆڕستانی «تاڵه‌سوار» ل ‌ه‬ ‫خه‌باتێکی لێبڕاوان ‌ه ل ‌ه پێناو ماف‌و ئاوایی «ئاڵمانه»‌ ئه‌سپه‌رده‌ کرا‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ له‌ سلێمانی‌‬ ‫‪✉ peiwendiekan@komala.eu‬‬ ‫‪✆ 0533193729-07701363295-07701559457‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬گه‌ڕه‌کی به‌ختیاری‪ ،‬به‌رامبه‌ر کۆمیته‌ی ‪8‬ی ریکخستنی یه‌کێتی‬

‫په‌یوه‌ندیگرتن به‌ كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‌‬ ‫كۆمیت ‌هی‌ ناوه‌ندیی‌ ‬

‫ ‪ komite.nawendi@komala.eu‬‬

‫ده‌بیرخانه‌‬

‫‪debirxane@komala.eu‬‬

‫ناوه‌ندی راگه‌یاندنی کۆمه‌ڵه‬

‫✉ ‌‪rageiandn@komala.eu‬‬

‫✆‬

‫‪07708663340 - 07480113948‬‬

‫ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ له‌ هه‌ولێر‬ ‫‪✉ peiwendiekan2@komala.eu‬‬ ‫ ‪✆ 7504206999-07703606460-0662562916‬‬ ‫ ناونیشان‪ :‬گه‌ڕه‌کی ئازادی‪ ،‬به‌رامبه‌ر یاریگا‬