dwaroj 44

‫‪》10‬‬

‫ژنانی كرێكار‬

‫كورد‌ه بێ‬

‫ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‬

‫قوربانیانی ‌ه‬

‫ره‌گه‌زنامه‌كانی‬

‫مه‌هاباد‬

‫‪》5‬‬

‫بێده‌نگه‌كانی ‪..‬‬

‫سوریا‬

‫‪》3‬‬

‫سیناریۆیه‌كی رژیم‬

‫》‬

‫‪6‬‬

‫ئێران‪،‬هێزی ناو‌کیی‬ ‫مافی مرۆڤ‬ ‫جه‌لیل ئازادیخواز‬ ‫زیاتر له ده‌یه‌یه‌که که ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫رژیم���ی ئێران به فایل���ی ناو‌کی‌و قاڵ‌و‬ ‫ق���اوی ده‌ستڕاگه‌یش���تن ب���ه چه‌کی‬ ‫ناوکی وه‌ک ستراتێژیه‌کی دیاریکراو‌ی‬ ‫بێگه‌ڕان���ه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬جیه���ان‌و‬ ‫ناوچه‌که‌یان سه‌رقاڵی خۆیان‌و قه‌یرانه‌‬ ‫ی���ه‌ک له دوای یه‌که‌کانی به‌رهاتوو له‌م‬ ‫پرۆسه کردوه‪.‬‬ ‫راس���ته که ب���ه ده‌س���تهێنانی چه‌کی‬ ‫ناوکی‌و ته‌کنولوژیای پوخته‌و پێتاندن‌و‬ ‫س���ازانی ئه‌م جۆره چه‌که س���تراتیژی‬ ‫هه‌ره گرن���گ‌و بێگه‌ڕانه‌وه‌ی رژێمه‌و به‬ ‫هه‌موو توانا‌و ده‌سه‌اڵت‌و په‌یوه‌ندیه‌کانی‬ ‫خۆی���ه‌وه هه‌وڵ���ی داوه‌و هه‌وڵ���ده‌دا‬ ‫ک���ه ئه‌م پرۆس���ه‌یه به س���ه‌ر ئه‌نجام‬ ‫بگه‌یه‌نێ���ت‪ .‬چه‌کی ناوک���ی بۆ رژێمی‬ ‫ئیس�ل�امی ئێران نه‌ک ته‌نیا س���په‌ری‬ ‫پارێ���زگاری‌و س���ڵه‌مانه‌وه‌یه‪ ،‬به‌ڵکوو‬ ‫هێزی خۆس���ه‌پاندن‌و ده‌سته‌به‌ر‌کردنی‬ ‫هەژمۆنی ئایدیۆڵوژی ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌یه‬ ‫به‌الی که‌م���ه‌وه له ناوچ���ه‌ی که‌نداو‌و‬ ‫هه‌رێمی واڵتانی عه‌ره‌بی تا ڕاده‌یه‌کیش‬ ‫له کۆی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌رای ئه‌م راستیه رژیمی ئێران بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌کی زۆر‌و تا ئێستاش توانیویه‌تی‬ ‫به به‌رجه‌س���ته‌ کردنه‌وه‌ی ئه‌م فایل‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌و ڕاکێشانی مه‌کۆی سه‌رنجیی‬ ‫زڵهێزه‌کانی دنیا‌و جیهانی پێشکه‌وتوو‪،‬‬ ‫زۆربه‌ وردی‌و هۆشیاری‌و داپلۆسێنه‌ران‬ ‫پالن‌و نه‌خشه‌و پرۆژه‌ی سه‌رکوتانه‌‌وه‌ی‬ ‫نه‌یاران‌و هێزه‌کانی ئۆپۆزسیونی خۆی‬ ‫به‌رێته پێش���ه‌وه‌و دوور له چاوی ڕای‬ ‫گش���تی جیهانی یا ب���ه‌الی که‌مه‌وه به‬ ‫مه‌یل س���اردی‌و که‌م هه‌ڵویستی یا بێ‬ ‫هه‌ڵویس���تی ئه‌م هێزانه پرۆژه‌ی زبان‬ ‫بڕان‌و سه‌رکوتانه‌وه‌ی هه‌موو نه‌یارانی‬ ‫خۆی به ئه‌نجام بگه‌ێنێت‪.‬‬ ‫ڕه‌هه‌ن���دی مافی مرۆڤ و ڕه‌چاوکردنی‬ ‫س���تانداره‌کانی جیهانی ل���ه‌م بواره‌دا‪،‬‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ی مه‌جال���ێ بۆ گه‌ش���ه‌‌و‬ ‫نه‌ش���ه‌ی کۆمه‌ڵ���گای مه‌ده‌ن���ی‌و‬ ‫هه‌ناسه‌دانی له ژێر سێبه‌ری دێکتاتۆری‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ی رژێمدا ته‌نیا چه‌مکێ بوو‬ ‫که هێزه دیموکراس���یخواز‌و س���ڤیل‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر‌یه‌کان���ی کۆمه‌ڵ���گا‌ی ئێ���ران‬ ‫هیوایان پێی بوو و‌چاویان تێبڕی بوو‪.‬‬ ‫رژێم���ی ئێران به فامکردن‌و ناس���ینی‬ ‫ئه‌م راستیه کۆی هه‌وڵه‌کانی خۆی له‌م‬ ‫بواره‌دا چڕ کردب���ووه‌وه که به پالن‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ک���ی بێرک���راوه‌و دارێژراو ئه‌‌و‬ ‫چه‌مک���ه له چااڵکان خاڵ���ی کات‌و به‬ ‫مانۆردان له سه‌ر فایلی ناوکی‌و له زۆر‬ ‫کاتدا به مامه‌ڵه‌و س���ات‌و سه‌ودا ڕای‬ ‫جیهان‌و هه‌ڵویستی ده‌وڵه‌تانی ده‌ره‌وه‬ ‫که‌م ڕه‌نگ‪ ،‬بێ ره‌نگ یا الواز بکات‪.‬‬ ‫ده‌ی���ان س���اڵ س���ه‌رکوتانه‌وه‌ی ب���ێ‬ ‫پسانه‌وه‌ی ئاقاری گشتی‌و ڕاوه‌دونان‌و‬ ‫ئ���ازار‌و گرت���ن‌و دوورخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫چاالکانی ماف���ی م���رۆڤ‌و بواره‌کانی‬ ‫ژی���ان کۆمه‌اڵیه‌ت���ی ل���ه کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئێران���دا هه‌ر چه‌نده س���ااڵن ریس���وا‬ ‫ک���ردن‌و مه‌حکومکردنی ئ���ه‌م ڕژێمه‌ی‬ ‫به دواوه بوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم تا ڕاده‌یه‌ک ئه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ی گه‌یاندبووه ئه‌م باوه‌ڕه که‬ ‫ده‌توانێ به پێی ره‌وش‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫بۆچوونه‌کان���ی خۆی له هه‌ر س���ات‌و‬ ‫کاتدا و زه‌ماندا‌ س���ه‌ودای خۆی بکات‌و‬ ‫له ژێر سێبه‌ر‌و قه‌یرانی فایلی ناوکیه‌وه‬ ‫درێژه‌ی ب���ێ هاتنه‌ ده‌نگ���ی جیهانی‬ ‫به‌ره‌وشی خۆی بدات‪.‬‬

‫‪...‬بۆ ل‪٢‬‬

‫بە پێی بڕیارێک سوپای پاسداران پاراستنی ئاسایشی‬ ‫ناوخۆی ئێرانی بەدەستەوە گرت‬

‫نمایشی سەربازیی هێزەکانی سوپای پاسداران‬ ‫ش���ۆرای ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی كۆماری‬ ‫ئیس�ل�امی وه‌ك بااڵتری���ن دام���ه‌زراوه‌ی‬ ‫ئه‌منیه‌ت���ی رژیم‪ ،‬له‌دوایی���ن كۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫خۆیدا راده‌ستكردنی سه‌رجه‌م ئه‌ركه‌كانی‬ ‫پاراس���تنی ئاسایش���ی ناوخ���ۆی ئێ���ران‬ ‫ل���ه‌ وه‌زاره‌ت���ی ئیتیالعاته‌وه‌ بۆ س���وپای‬ ‫پاسداران په‌سه‌ندكرد‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ موحس���ین سازگارا كه‌ خۆی‬ ‫یه‌كێك له‌ دامه‌زرێنه‌رانی سوپای پاسدارانه‌‌و‬ ‫ئێستا به‌رپرسی ناوه‌ندی توێژنه‌وه‌ی ئێرانی‬ ‫هاوچه‌رخ ل���ه‌ واش���ینگتۆنی ئه‌مریكایه‌‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ به‌م ش���ێوه‌یه‌ س���وپای پاسداران‬

‫راس���ته‌وخۆ له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵك���دا رووبه‌ڕوو‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌و كۆتایی به‌و كێشمه‌كێش���ه‌ش‬ ‫ده‌هێنێت كه‌ بیس���ت ساڵ ‌ه له‌نێوان سوپا‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی ئیتیالعاتدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ پێی په‌س���ه‌ندكراوی نوێی ش���ۆرای‬ ‫ب���ااڵی ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی رژی���م‪،‬‬ ‫ئه‌ركه‌كان���ی وه‌زاره‌تی ئیتیالع���ات ته‌نیا‬ ‫په‌یوه‌ن���دی ب���ه‌ ئاسایش���ی ده‌ره‌ك���ی‪،‬‬ ‫جاسوس���ی‌و زدی جاسوس���ی ده‌بێ���ت‌و‬ ‫س���ه‌ركوتی خۆپیش���اندانه‌كان‪ ،‬كۆنترۆڵی‬ ‫حیزبه‌كان‪ ،‬گوشارخستنه‌س���ه‌ر چاالكانی‬ ‫سیاسی‪ ،‬تێشكاندنی مانگرتنه‌ كرێكاریی‌و‬

‫فۆتۆ‪‌AFP :‬‬ ‫خوێندكارییه‌كان‪ ،‬روبه‌ڕووبوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ پاس����داران ب����ه‌ ئیجازه‌ی ش����ۆرای بااڵی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬ره‌گه‌زیی‪ ،‬مه‌زهه‌بی‌و ئه‌منیه‌ت����ی نه‌ته‌وه‌یی‌و رێب����ه‌ری كۆماری‬ ‫پیش����ه‌ییه‌كان‪ ،‬كۆنترۆڵ����ی زیندانه‌كان‪ ،‬ئیس��ل�امی‪ ،‬عه‌لی خامه‌نه‌یی راس����ته‌وخۆ‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ له‌زیندانی����ان‌و وه‌رگرتن����ی دێته‌ مه‌یدان"‪.‬‬ ‫زانیاریی له‌ تۆمه‌تباران راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن موحسین س����ازاگارا له‌م باره‌وه‌ پێیوایه‌‬ ‫كه‌ له‌بیس����ت س����اڵ له‌وه‌ پێشه‌وه‌ به‌شی‬ ‫سوپای پاسدارانه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئاماژه‌یه‌ س����ێ س����اڵ له‌وه‌پێش ئیتیالعات����ی س����وپا هیچكاتێ����ك له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌حیم س����ه‌فه‌وی‪ ،‬فه‌رمانده‌ی پێش����ووی وه‌زاره‌ت����ی ئیتیالعات ه����اوكاری نه‌كرد‌و‬ ‫س����وپای پاس����داران جه‌خت����ی له‌س����ه‌ر خ����ۆی جۆرێ����ك وه‌زاره‌ت����ی هاوته‌ریبی‬ ‫ئه‌وه‌كردب����وه‌ ك����ه‌ "ئه‌گ����ه‌ر كێش����ه‌ دروس����ت كرد‌و ئێس����تاش ده‌كرێت بڵێین‬ ‫ئه‌منییه‌تیی����ه‌كان ل����ه‌ ناوخ����ۆی واڵت له‌ سه‌ره‌نجام وه‌زاره‌تی ئیتیالعات ته‌سلیمی‬ ‫قۆناغێكی دیاریكراو تێپه‌ڕبكات‪ ،‬س����وپای سوپای پاسداران بوو‪.‬‬

‫بێهزاد کوردستانی بۆ نەخۆشخانەی زیندا ‌ن گوازرایه‌وه‌‬

‫«بێهزاد کوردستانی» شاعیر و نووسه‌ری‬ ‫کورد‪ ،‬به‌ هۆی مانگرتنێکی چه‌ند رۆژه‌ ل ‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌رگه‌ی ئیتالعاتی شاری سنه‌‌‪،‬‬ ‫باری له‌شس���اخیی‌ که‌وته‌ مه‌ترسییه‌وه‌ و‬ ‫ره‌وانه‌ی نه‌خۆشخانه‌کرا‪.‬‬ ‫بێهزاد کوردس���تانی شاعیر و نووسه‌ری‬ ‫کورد که‌ ب ‌ه مه‌به‌ستی ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین‬ ‫له‌ ده‌ستبه‌س���ه‌رگه‌ی ئیداره‌ی ئیتالعاتی‬ ‫شاری سن ‌ه ده‌ستی دابوو‌ه مانگرتن‪ ،‬پاش‬

‫چه‌ند رۆژ دۆخی له‌شسا‌خیی تێکده‌چێ و‬ ‫له‌ الیه‌ن هێز‌ه کانی ئیداره‌ی ئیتالعاته‌و‌ه‬ ‫ره‌وانه‌ی نه‌خۆشخانه‌ ده‌کرێ‪.‬‬ ‫ب���ه‌ پێی س���ه‌رچاوه‌کانی ه���ه‌واڵ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ش���اعیر‌ه ک���ورده‌ هه‌ر له‌ یه‌ک���ه‌م رۆژی‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ربوونیه‌وه تاک���وو ئێس���تا‬ ‫ل ‌ه ده‌ستبه‌س���ه‌رگه‌ی تاکه‌که‌س���یی ئه‌و‬ ‫ئی���داره ئه‌منیه‌تییه‌یه‌‌ راگیراوه‌‪ .‬بێهزادی‬ ‫کوردستانی شاعیر و نووسه‌ری کورد‪33 ،‬‬ ‫رۆژ له‌مه‌وپێش‪ ،‬ب ‌ه ب���ێ هیچ تۆمه‌تێکی‬ ‫دیاری کراو ل���ه‌ الیه‌ن هێزه‌کانی ئیداره‌ی‬ ‫ئیتالعات���ی مه‌ریوانه‌وه ده‌ستبه‌س���ه‌ر و‬ ‫ماوه‌ی مانگێک قه‌راری ده‌ستبه‌سه‌رکرانی‬ ‫بۆ دیاری کرا‪ ‌.‬ئه‌و نووسه‌ر‌ه کورد‌ه پاش‬ ‫ته‌واو بوونی ئه‌و ماوه‌ی ‌ه هێش���تا هه‌ر ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی نایاس���ایی له‌ الیه‌ن ئیتالعاته‌و‌ه‬ ‫ده‌ستی به‌س���ه‌ردا گیراوه‌‌‪ .‬شایانی باس ‌ه‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫دوو هه‌فته‌نامه‌یه‌كی سیاسی گشتییه‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌كات‬ ‫ژمار‌ه (‪ )44‬ساڵی سێهه‌م‪2010/10/3 ،‬‬ ‫‪١1‬ی رەزبەری ‪89‬‬ ‫نرخ‪ 500 :‬دینار‬

‫ک���ه‌ پێش ل��� ‌ه ده‌سبه‌س���ه‌رکرانی بێهزاد‬ ‫کوردس���تانی‪« ،‬موختاری هووش���مه‌ند»‬ ‫ش���ێوه‌کار و ده‌رهێن���ه‌ری کوردی���ش ل ‌ه‬ ‫الی���ه‌ن هێ���زه ئه‌منیاتییه‌کان���ی کۆماری‬ ‫ئیسالمییه‌و‌ه قۆڵبه‌ست کرابوو‪ .‬موختاری‬ ‫هووش���مه‌ند ماویه‌ک له‌مه‌وپێش ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫دادگای ئینقالب���ی مه‌ریوان���ه‌وه‌ ب��� ‌ه ‪16‬‬ ‫س���اڵ زیندانی ته‌عزیری حوکم درا‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌ درێژه‌ی ش���ه‌پۆلی نوێی ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫کردنی هه‌ڵسووڕاوانی مه‌ده‌نی و چاالکانی‬ ‫فه‌رهه‌نگی���ی کورد و به‌ پێی هه‌واڵێک ک ‌ه‬ ‫ڕێنێس���انس نیوز باڵوی کرده‌و‌ه ‪ 20‬رۆژی‬ ‫له‌مه‌وپێش���یش عه‌زیزی ناسری شاعیر و‬ ‫نووس���ه‌ری دیکه‌ی کورد ل��� ‌ه الیه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزانه‌وه‌ ده‌ستبه‌س���ه‌ر کرا و ئێس���تاش‬ ‫له‌ ده‌ستبه‌س���ه‌رگه‌ی ئیتالعاتی س���نه‌دا‬ ‫زیندانییه‌‌‪.‬‬

‫پێنج خوێندکاری‬ ‫کورد به‌ ‪ 10‬ساڵ‬ ‫زیندان مه‌حکووم کران‬ ‫پێنج خوێن���دکاری زانک���ۆی" یه‌زدان‬ ‫په‌نا"ی شاری سنه‌‪ ،‬ب ‌ه تاوانی به‌شداری‬ ‫له‌ رێوڕه‌س���می ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین ل ‌ه‬ ‫هه‌مب���ه‌ر ئیعدام���ی له‌س���ێداره‌دراوانی‬ ‫‪19‬ی گ���واڵن ب��� ‌ه ‪ 10‬س���اڵ زیندان���ی‬ ‫هه‌ڵپه‌س���ێردراو مه‌حکووم ک���ران‪ .‬ب ‌ه‬ ‫پێی سه‌رچاوه‌ی هه‌واڵی "هرانا"‪ ،‬پێنج‬ ‫خوێندکاری کوردی کامیارانی که‌ پێشتر‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن هێز‌ه ئه‌منیه‌تییه‌کانی کۆماری‬ ‫ئیسالمییه‌وه‌ ده‌ستبه‌س���ه‌ر و دواتر ب ‌ه‬ ‫دانانی بارمت ‌ه ئازاد کرابوون ‪ -‬له‌ الیه‌ن‬ ‫دادگای ئینقالب���ه‌وه‌‪ -‬ه���ه‌ر یه‌که‌و ب ‌ه ‪2‬‬ ‫س���اڵ زیندانی هه‌ڵپه‌سێردرا‌و بۆ ماوه‌ی‬ ‫‪ 5‬ساڵ‪ ،‬مه‌حکووم کران‪.‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪3‬‬

‫ته‌قینه‌وه‌كه‌ی مه‌هاباد سیناریۆیه‌كی رژیم بۆ نانه‌وه‌ی ئاژاواو‌ه دووبه‌ره‌كی‬ ‫ئا‪ :‬په‌رویز ره‌حیم زاده‌‬ ‫ب ‌ه پێی دوایی���ن هه‌واڵ ‌ه فه‌رمیه‌كان‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫درێژه‌ی ته‌قین���ه‌وه‌ی ئه‌و بۆمبه‌ی ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫كاتی رژه‌ی هێ���ز‌ه چه‌كداره‌كانی رژیمی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی ل ‌ه ش���اری مه‌هاباد‬ ‫النیك���ه‌م ‪ 12‬كه‌س كوژران‌و ‪ 81‬كه‌س���ی‬ ‫دیكه‌ش برینداربوون‪ .‬ئه‌م رێ‌وره‌سمه‌ ب ‌ه‬ ‫بۆنه‌ی ده‌سپێكردنی ساڵوه‌گه‌ڕی شه‌ڕی‬ ‫ئێ���ران‌و عێراق به‌ڕێوه‌چ���وو‪ ،‬ك ‌ه هه‌موو‬ ‫ساڵێك ل ‌ه رۆژی ‪31‬ی خه‌رمانان‌و هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سپێكردنی ش���ه‌ڕی نێوان دوو‬ ‫واڵت ل ‌ه الیه‌ن هێز‌ه چه‌كداره‌كانی رژیمی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امیه‌و‌ه رژه‌یه‌كی نیزامی‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئۆس���تانداری ئازه‌ربایجان���ی رۆژئ���اوا‬ ‫ل��� ‌ه وتوووێژێ���ك له‌گ���ه‌ڵ راگه‌یاندن��� ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كان وت���ی‪ ،‬حیزبه‌كانی نه‌یاری‬ ‫رژیم‌و ده‌س���ت‌و پێوه‌ندیه‌كانی ئه‌مریكا‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانی رۆژئاوایی هۆكاری س���ه‌ره‌كی‬ ‫ئه‌م كاره‌س���اته‌ن‪ .‬به‌اڵم هیالری كلینتۆن‬ ‫وه‌زیری كاروب���اری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا ل ‌ه‬ ‫به‌یانییه‌یه‌ك���دا له‌ په‌ڕاوێزی كۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫گشتی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان ل ‌ه‬ ‫نیۆیۆرك رایگه‌یاند‪ ،‬ته‌قینه‌وه‌ی بۆمب ل ‌ه‬ ‫رێ‌و ره‌سمی رژه‌ی هێزه‌نیزامیه‌كانی رژیم‬ ‫ل ‌ه شاری مه‌هاباد كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی‬ ‫ش���ارۆمه‌ندانی ئه‌م ش���ار‌ه كرده‌وه‌یه‌كی‬ ‫نامرۆڤانه‌و دوور ل ‌ه بنه‌ماكانی ئینسانیه‌‌و‬ ‫ئێم ‌ه سه‌ره‌خۆش���ی خۆمان ب��� ‌ه بۆنه‌ی‬ ‫گیانله‌ده‌س���تدانی قوربانیان���ی ئ���ه‌م‬ ‫كاره‌س���اته‌و برینداران���ی ئ���ه‌م رووداو‌ه‬ ‫دڵته‌زێن ‌ه ده‌رده‌بڕین‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م پێوه‌نده‌دا حیزب ‌ه سیاسیه‌كانی‬ ‫كوردس���تان ب ‌ه ده‌ركردن���ی راگه‌یاندنێك‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای مه‌حكووم كردنی ئه‌م كرده‌و‌ه‬ ‫تیرۆریس���تیه‌‪ ،‬بكه‌رانی ئه‌م جینایه‌ته‌یان‬ ‫س���ه‌ركۆن ‌ه كردوو جه‌ختیان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ك���رده‌وه‌‪ ،‬رژیم���ی كۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ل���ه‌م ك ‌هش‌و ه���ه‌وادا كه‌ڵكی‬ ‫نابه‌ج���ێ ل��� ‌ه بی���رو روانگ���ه‌ی خه‌ڵك‬ ‫وه‌ربگرێت‌و ئه‌م ته‌قینه‌وه‌ بخاته‌ ئه‌ستۆی‬ ‫حیزبه‌كوردیه‌كانی نه‌ی���اری رژیم‪ .‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌رجه‌م حیزبه‌كانی كوردس���تان ئه‌م‬ ‫تۆمه‌ته‌ی���ان به‌ توندی ره‌تك���رده‌وه‌و ل ‌ه‬ ‫دژكرده‌و‌ه ب���ه‌م پڕوپاگه‌ندان���ه‌‪ ،‬رژیمی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امیان ب ‌ه هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫درووستكردنی كه‌ش‌و هه‌وای ئه‌منیه‌تی‌و‬

‫نیزام���ی ل ‌ه كوردس���تان مه‌حكووم كرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م��� ‌ه هه‌وڵێكی كۆماری‬ ‫ئیسالمیه‌ بۆ خه‌وشداركردنی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌ی كوردس���تان ك ‌ه زیاتر ل ‌ه‬ ‫س���ێ ده‌هه‌یه‌ ب ‌ه بێ كه‌ڵ���ك وه‌رگرتن ل ‌ه‬ ‫هیچ جۆر‌ه ئامرازێك���ی نامرۆڤانه‌و ته‌نیا‬ ‫ب ‌ه پش���ت به‌س���تن ب ‌ه وره‌ی جه‌ماوه‌ری‬ ‫ئازادیخ���وازی كوردس���تان‌و الوان���ی‬ ‫شۆڕشگێڕی ئه‌م واڵته‌‪ ،‬بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ئازادی‌و عه‌داڵه‌ت���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و مافی‬ ‫چاره‌ی خۆنووس���ین خه‌بات ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬ ‫بۆمبه‌ ل ‌ه ش���وێنێكدا دانرابوو كه‌ جێگه‌ی‬ ‫راوه‌س���تانی ژنانێ���ك بوو ك��� ‌ه ته‌نیا بۆ‬ ‫چاولێكردن���ی رژه‌ی هێزه‌كانی رژیم له‌م‬ ‫ش���وێنه‌ راوه‌س���تابوون‌و دواتر ب ‌ه هۆی‬ ‫ئه‌وه‌یك��� ‌ه ئه‌و بۆمب ‌ه ب ‌ه ق���ه‌د دارێكه‌و‌ه‬ ‫به‌س���ترابوو‪ 10 ،‬ژن ل ‌ه به‌شی سه‌ریانه‌و‌ه‬ ‫به‌ توندی برینداربوون‌و به‌خێرایی گیانیان‬ ‫له‌ده‌س���تدا‪ .‬یه‌كێك ل���ه‌و ئه‌گه‌رانه‌ی ك ‌ه‬ ‫باس���ی لێده‌كرێ���ت‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ی دانانی‬ ‫ئ���ه‌م بۆمب ‌ه ل ‌ه الی���ه‌ن گروپی توندڕه‌وی‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌و‌ه بووه‌‪ .‬ئ���ه‌م ئه‌گه‌ر‌ه زۆر ب ‌ه‬ ‫هێز نیه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی س���ه‌له‌فیه‌كان ب ‌ه‬ ‫گشتی ل ‌ه شاره‌كانی باشوری كوردستان‬ ‫وه‌كوو سنه‌‪ ،‬مه‌ریوان‌و جوانڕۆ چاالكیه‌كی‬ ‫زیاتریان هه‌یه‌‌و ل ‌ه س���اڵه‌كانی رابردوودا‬ ‫مه‌هاباد یه‌كێك له‌و ش���ارانه‌ی بوو‌ه ك ‌ه‬ ‫گروپی تون���دڕه‌وی س���ه‌له‌فی كه‌مترین‬ ‫پێگ���ه‌ی ل���ه‌م ش���ار‌ه ب���ووه‌و هیچكات‬ ‫مه‌ترس���یه‌كی جیددی نه‌بوو‌ه بۆ س���ه‌ر‬ ‫بواری ئاسایشی شارۆمه‌ندانی مه‌هابادی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌رێكی دیك ‌ه ئه‌وه‌یك ‌ه پێده‌چێت‬ ‫قبووڵكردنه‌ك���ه‌ی ب���ۆ خه‌ڵكی ئاس���ایی‬ ‫هه‌ندێ���ك دژوار بێ���ت‪ ،‬ئه‌ویش پیالنێكی‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمی بۆ ئه‌م ته‌قینه‌و‌ه‬ ‫ل ‌ه شاری مه‌هاباد وه‌كوو یه‌كێك له‌ شار‌ه‬ ‫هه‌ر‌ه گرینگ‌و سیاس���یه‌كانی كوردستانی‬ ‫ئێران‪.‬‬ ‫ش���اری مه‌هاباد له‌ روانگه‌ی مێژوویی‌و‬ ‫سیاسیه‌وه‌ خاوه‌نی گرینگیه‌كی تایبه‌تیه‌‪.‬‬ ‫هه‌م كۆماری مه‌هاب���اد ب ‌ه رێبه‌ری قازی‬ ‫محه‌م���ه‌د له‌م ناوچه‌دا پ���ای گرت‌و هه‌م‬ ‫زۆرتری���ن بزوتن���ه‌وه‌كان‪ ،‬ناڕه‌زایه‌ت���ی‌و‬ ‫دژك���رده‌وه‌ی خه‌ڵك���ی كوردس���تان ل ‌ه‬ ‫به‌رانبه‌ر زوڵم‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌ی رژیمی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی‪ ،‬له‌ش���اری مه‌هاباد‬ ‫رێب���ه‌ری ده‌ك���را‪ .‬وات��� ‌ه كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫ش���اری مه‌هاباد ب ‌ه جۆرێ كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫سه‌رجه‌م كوردستانه‌‪ .‬هه‌ستانی خه‌ڵكی‬

‫شاری مه‌هاباد له‌ ناڕه‌زایه‌تی به‌ كوشتنی‬ ‫شوانه‌ی س���ه‌ی قادری له‌م شار‌ه ساڵی‬ ‫‪ 1384‬بووه‌ هۆی ده‌سپێكی زنجیره‌یه‌ك‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی به‌رباڵو ك ‌ه س���ه‌رجه‌م هه‌موو‬ ‫ش���اره‌كانی كوردس���تانه‌ی گرت���ه‌وه‌و‬ ‫كۆتای���ی ئ���ه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌ گه‌یش���ت ‌ه‬ ‫شاری كرماش���ان‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ش���اری مه‌هاباد بۆ ئه‌م ك���رده‌و‌ه دزێو‌ه‬ ‫گرینگیه‌كی تایبه‌تی هه‌ی ‌ه بۆ پیالنگێڕی‬ ‫رژیمی كۆماری ئیس�ل�امی له‌ كوردستان‪.‬‬ ‫له‌م ته‌قینه‌وه‌ی شاری مه‌هاباد به‌پێی ئه‌و‬ ‫زانیاریانه‌ی كه‌ باڵو بوونه‌و‌ه به‌شی هه‌ر‌ه‬ ‫زۆری قوربانیان���ی ئ���ه‌م رووداو‌ه ژنان‌و‬ ‫مندااڵن بوون‪ .‬ئێستا ئه‌و پرسیار‌ه دێت ‌ه‬ ‫ئاراو‌ه ك��� ‌ه بۆچی ل���ه‌م رووداوه‌دا ته‌نیا‬ ‫ژنان‌و من���دااڵن یان باش���تر وایه‌ بڵێین‬ ‫خه‌ڵك���ی مه‌ده‌ن���ی بوون���ه‌ قوربانی ئه‌م‬ ‫كاره‌ساته‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه ئێمه‌ پێمانوابێت ك ‌ه ده‌ست‌و‬ ‫پێوه‌ندیه‌كان���ی رژی���م ل���ه‌م ته‌قینه‌وه‌دا‬ ‫ده‌ستیان هه‌بووه‌‪ ،‬هه‌ندێك روانگه‌ی دێت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪_1‬رژیمی كۆماری ئیس�ل�امی هه‌میش��� ‌ه‬ ‫نیگه‌ران���ی ئه‌وه‌ بوو‌ه كه‌ خێڵی مه‌نگوور‬ ‫كه‌ س���اڵه‌های ‌ه ه���اوكاری‌و یارمه‌تی ئه‌م‬ ‫رژیمه‌ی���ان داوه‌‪ ،‬ده‌س���ت ل ‌ه ه���اوكاری‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌م رژیم ‌ه هه‌ڵبگ���رن‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌م ته‌قینه‌و‌ه خێڵه‌كان مه‌نگور هانده‌دات‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی جارێك���ی دیك ‌ه ه���اوكاری‬ ‫نیزام���ی خۆیان به‌ قازانج���ی رژیم‌و دژی‬ ‫هێزه‌سیاس���یه‌كان‌و ره‌وتی كوردیه‌كانی‬ ‫نه‌یاری رژیم نوێ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪_2‬قوربانیكرانی ژن���ان‌و مندااڵن له‌گه‌ڵ‬ ‫دژكرده‌وه‌یه‌كی مه‌نفی‌و نیگه‌رانی خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تان به‌ره‌وڕوو بووه‌و له‌م نێوه‌دا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی رژیم هه‌وڵی ئ���ه‌و‌ه ده‌دا ك ‌ه‬ ‫حی���زب كوردیه‌كانی نه‌ی���اری رژیم به‌م‬ ‫كاره‌سات ‌ه تاوانبار بكات‌و هه‌ستی خه‌ڵك‬ ‫دژی حیزه‌كانی كوردستان هه‌ڵبخڕێنێت‪.‬‬ ‫‪_3‬رژیم���ی كۆم���اری ئیس�ل�امی زۆر‬ ‫نیگه‌ران���ی پێوه‌ن���دی حیزبه‌ سیاس���ی ‌ه‬ ‫كوردیه‌كان���ی رۆژهه‌اڵت���ی كوردس���تان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مریكایه‌‪ .‬ب ‌ه تایب���ه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕیار بێت ش���ه‌ڕێك له‌ ناوچه‌كه‌دا بێـت ‌ه‬ ‫ئ���اراوه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ئه‌مری���كا ئاماد‌ه نی ‌ه‬ ‫كه‌ له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و گروپ‌و الیه‌نان ‌ه هاوكاری‬ ‫بكات ك ‌ه كرده‌وه‌ی تیرۆریس���تی ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت كات���ی رووبه‌ڕوو بوون ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ رژیمی ئێ���ران‪ .‬ئه‌م ‌ه له‌حاڵێكدای ‌ه‬ ‫ك ‌ه چه‌ند كاتژمێ���ر دوای ئه‌م ته‌قینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا ئه‌م كرده‌وه‌ی تیرۆریستیه‌ی ب ‌ه‬ ‫توندی مه‌حكووم كرد‪.‬‬

‫‪_4‬ل ‌ه الیه‌كی دیكه‌شه‌و‌ه رژیمی ئێران ب ‌ه‬ ‫بیانووی ئه‌م ته‌قینه‌وه‌‪ ،‬گوشاره‌كانی خۆی‬ ‫بۆ سه‌ر خه‌ڵكی كوردس���تان‌و چاالكانی‬ ‫سیاسی‌و مه‌ده‌نی‌و رۆژنامه‌نووسان زیاتر‬ ‫ده‌كا بۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌وڵبدات ك ‌ه رێبه‌رانی‬ ‫حیزب��� ‌ه سیاس���ی كوردیه‌كان ل���ه‌ به‌ر‬ ‫چاوی خه‌ڵكی خه‌وش���دار بكات‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ جێگ���ه‌ی تێڕامانه‌‪ ،‬ناكۆك���ی نێوان‬ ‫وه‌زاره‌تی ئیتالعات‌و س���پا له‌ كوردستان‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه مه‌س���ه‌له‌ی ئه‌منیه‌تی ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌‪ .‬ب ‌ه پێچه‌وان���ه‌ی بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫گش���تی‪ ،‬س���پا‌و وه‌زاره‌تی ئیتالعات ل ‌ه‬ ‫زۆر مه‌س���ه‌له‌دا‪ ،‬ش���ێوه‌گه‌لی جیاواز ب ‌ه‬ ‫كارده‌هێن���ن‌و جاروب���اری دژایه‌تی یه‌كتر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ب��� ‌ه تایبه‌ت له‌م ك���ه‌ش‌و هه‌وا‬ ‫سیاسیه‌ی كوردس���تان‪ .‬سپا له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ی���ه‌ ك ‌ه ده‌بێ ب ‌ه توندترین ش���ێو‌ه‬ ‫ناڕازی���ان س���ه‌ركوت بكه‌ن‪ .‬ب���ه‌اڵم ل ‌ه‬ ‫پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌م كاره‌س���اته‌ی شاری‬ ‫مه‌هاباد‌و گیان له‌ده‌س���تدانی كۆمه‌ڵێك‬ ‫مرۆڤی بێتاوان‪ ،‬ئه‌وه‌یك ‌ه روون‌و ئاشكرای ‌ه‬ ‫ل���ه‌ ئاكامی ئ���ه‌م رووداوه‌دا ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫نیزامی‌و ئه‌منیه‌تی س���پا له‌ كوردس���تان‬ ‫به‌هێزتر ده‌بێ‌و له‌مه‌ودوا ده‌ستی سپا بۆ‬ ‫سه‌ركوتێكی خوێناویتر‌و به‌رباڵو ئاوه‌اڵتر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌تی ئه‌مه‌ریكا هه‌شت به‌رپرسی بااڵی كۆماری ئیسالمی سزادا‬

‫به‌ فه‌رمانێكی باراك ئۆباما‪ ،‬هه‌شت به‌رپرسی بااڵی‬ ‫كۆماری ئیسالمی ده‌چنه‌ ریزی ئه‌و سزا‌و ئابلۆقانه‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌ به‌سه‌ر ئێراندا سه‌پاوه‌‪.‬‬ ‫به‌ پێی راپۆرتێكی ئاژانس���ی رۆیت���ه‌رز‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫خه‌زانه‌داری ئه‌مه‌ری���كا رایگه‌یاند له‌م فه‌رمانه‌دا كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن باراك ئۆباما س���ه‌رۆك كۆماری ئه‌و واڵته‌وه‌‬ ‫ئیمزاكراوه‌ ئه‌م هه‌ش���ت كه‌سه‌ ده‌خرێنه‌ ریزی ئه‌وه‌‬ ‫س���زا‌و ئابلۆقان���ه‌و ت���ه‌واوی په‌یوه‌ندییه‌كانی ئه‌م‬ ‫كه‌س���انه‌ له‌گه‌ڵ دامه‌زراوه‌‌و رێكخراوه‌كانی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫قه‌ده‌غ���ه‌ ده‌كرێ���ت‌و س���ه‌رجه‌م داراییه‌كانی���ان له‌‬

‫ئه‌مه‌ریكا ده‌ستی به‌سه‌ردا ده‌گیرێت‪.‬‬ ‫له‌ به‌یاننامه‌كه‌ی وه‌زاره‌تی خه‌زانه‌داری ئه‌مه‌ریكادا‬ ‫هاتووه‌ «ئه‌م هه‌ش���ت كه‌س���ه‌ به‌ هۆی پێشلكردنی‬ ‫ئاش���كرای مافه‌كانی م���رۆڤ له‌ كاتی س���ه‌ركوتی‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كانی پاش هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆك كۆماری‬ ‫ئێران‪ ،‬ته‌واوی سه‌روه‌ت‌و داراییه‌كانیان له‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌ستی به‌سه‌ردا ده‌گیرێت»‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌ش���ت كه‌س���ه‌ بریتی���ن له‌‪ :‬محه‌م���ه‌د عه‌لی‬ ‫جه‌عفه‌ری فه‌رمانده‌ی س���وپای پاس���داران‪ ،‬سادق‬ ‫محس���ولی وه‌زیری رفاه‌‌و وه‌زیر پیش���ووی ناوخۆی‬

‫ئێران‪ ،‬غواڵمحسێن ئێژه‌یی داواكاری گشتی‌و وته‌بێژی‬ ‫ده‌زگای قه‌زایی‌و وه‌زیری پیشووی ئیتالعات‪ ،‬سه‌عید‬ ‫مورت���ه‌زه‌وی‪ ،‬داواكاری گش���تی پێش���وو‪ ،‬حه‌یده‌ر‬ ‫موسڵحی وه‌زیری ئیتالعات‪ ،‬مسته‌فا محه‌مه‌د نه‌جاڕ‪،‬‬ ‫وه‌زیری به‌رگری پێش���وو و وه‌زیری ناوخۆی ئێستا‪،‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ره‌زا رادان فه‌رمانده‌ی هێزه‌ ئینتیزامییه‌كانی‬ ‫تاران‪ ،‬حس���ێن تائیب جێگری ئیتالعاتی س���وپای‬ ‫پاسداران‌و فه‌رمانده‌ی هێزه‌كانی به‌سیج‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ كۆشكی سپی رایگه‌یاند‪ :‬مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ له‌ مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌كی‌و عه‌مه‌لی‌و ئه‌خالقیه‌كانی‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌‌و ئه‌مری���كا له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌ی‬ ‫ئێراندایه‌ كه‌ ده‌نگیان سه‌ركوت ده‌كرێت‪ .‬له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫هی�ل�اری كلینت���ۆن‪ ،‬وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا له‌‬ ‫كۆنفرانس���ێكی خه‌به‌ری وتی‪ :‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مین جاره‌‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌تی ئه‌مریكا به‌ هۆی پێشێكردنی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ���ه‌وه‌ ئێران س���زا ده‌دات‪ .‬كلینت���ۆن ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش���دا ك���ه‌ له‌ژێر فه‌رمان‌و چاودێر ئه‌م هه‌ش���ت‬ ‫كه‌س���ه‌دا‪ ،‬هاواڵتیانی ئێران س���ه‌ره‌رۆیانه‌ ده‌ستگیر‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌ كراون یان ده‌س���تدرێژییان كراوته‌سه‌ر‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ مردنیان لێكراوه‌‪.‬‬ ‫پێش���تر كه‌مپینی نێوده‌وڵه‌تی مافه‌كانی مرۆڤ له‌‬ ‫ئێ���ران له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ناوی ‪ 15‬به‌رپرس���ی بااڵی‬ ‫رژیمی���ان باڵوك���رده‌وه‌ كه‌ ئه‌وانه‌یان به‌ به‌رپرس���ی‬ ‫س���ه‌ركوتی دڕندانه‌ی نه‌یارانی ده‌وڵه‌ت ناولێبردبوو‪،‬‬ ‫كه‌ له‌و لیس���ته‌دا ناوی كه‌س���انێك وه‌ك فه‌رمانده‌ی‬ ‫به‌س���یج‌و وه‌زی���ری ئیتالع���ات‌و فه‌رمان���ده‌ی هێزه‌‬ ‫ئینتیزامیه‌كان به‌رچاو ده‌كه‌وتن‪.‬‬ ‫به‌دوای ئ���ه‌م بڕیاره‌ ئه‌مری���كا وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬

‫كۆماری ئیسالمی له‌ رێگه‌ باڵوێزی سوئیس له‌ تاران‬ ‫ناڕه‌زایی توندی خۆی به‌م بڕیاره‌ی ئۆباما‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئه‌مری����كا راگه‌یان����د‌و ئه‌وه‌ی به‌ «ده‌س����تێوه‌ردانی‬ ‫ئاش����كرا له‌ كاروباری ناوخۆی ئێران‌و پێشێلكردنی‬ ‫ماده‌ی یه‌كی به‌یاننامه‌ی ئه‌لجه‌زایر ناولێبرد»‪.‬‬ ‫به‌دوای ئه‌م بڕیاره‌ ده‌وڵه‌تی ئه‌مریكا بۆ س����زادانی‬ ‫هه‌ش����ت به‌رپرس����ی ب����ااڵی رژیمی ئێ����ران‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌گروپه‌كان����ی ماف����ی م����رۆڤ پێش����وازیان لێكرد‪.‬‬ ‫كه‌مپین����ی نێوده‌وڵه‌تی مافه‌كانی م����رۆڤ له‌ ئێران‬ ‫به‌ده‌ركردن����ی به‌یاننامه‌ی����ه‌ك داوا له‌ته‌واوی واڵتانی‬ ‫جیه����ان ده‌كات كه‌ به‌هۆی پێش����ێكردنی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ به‌رپرسانی كۆماری ئیسالمی سزا بده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م كه‌مپینه‌ داوا له‌ واڵتانی كانادا‪ ،‬یه‌كێتی ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫ئیماراتی یه‌كگرتوی عه‌ره‌بی‪ ،‬مالزی‌و تایله‌ند ده‌كات‬ ‫به‌ هه‌ڵوێس����تێكی سیاس����ی وه‌ك ئه‌مریكا ده‌س����ت‬ ‫به‌سه‌ر هه‌موو داراییه‌كانی به‌رپرسانی رژیمی ئێراندا‬ ‫بگرن‪.‬‬ ‫س����زای ئه‌م هه‌شت به‌رپرس����ه‌ی كۆماری ئیسالمی‬ ‫به‌ ئاراس����ته‌ی جێبه‌جێكردنی ئه‌و ئابلۆقانه‌یه‌ك كه‌‬ ‫كۆنگ����ره‌ی ئه‌مریكا له‌ مانگی ژوئه‌ن����ی رابردوو دژ‬ ‫به‌ ئێران په‌س����ه‌ندی كرد‪ .‬یاس����ادانه‌رانی ئه‌مریكا‬ ‫ل����ه‌ م����اده‌ی ‪105‬ی ئه‌و قانونه‌دا س����ه‌رۆك كۆماری‬ ‫ئه‌مری����كا به‌رپرس����یارده‌كه‌ن كه‌ تا م����اوه‌ی نه‌وه‌د‬ ‫رۆژ له‌ راپۆرتێكدا ناوی به‌رپرس����ان‌و كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫كۆماری ئیسالمی كه‌ به‌رپرسی ده‌ركردنی فه‌رمان یا‬ ‫جێبه‌جێكردنی ئه‌و كارانه‌بوون كه‌ مافه‌كانی مرۆڤی‬ ‫پێش����ێلكرد‌و له‌پاش سیناریۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئێران‬ ‫خه‌ڵكیان به‌ شێوه‌یه‌كی دڕندانه‌ سه‌ركوت كرد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫ئێران‪،‬هێزی‬ ‫ناوکیی‪ ....‬پاشماوە‬ ‫داپڵۆس����ین‌و داخس����تن‌و پێچانه‌وه‌ی‬ ‫هه‌م����وو ناوه‌نده‌کانی ماف����ی مرۆڤ‌و‬ ‫له زین����دان توندکردنی چاالکانی ئه‌م‬ ‫بواره‌و نه‌بیس����تن‌و داخستنی هه‌موو‬ ‫ده‌رگاکانی دانوسان بیستنی ناوه‌نده‬ ‫جیهانییه‌کان����ی ئه‌م ب����واره‌و الوازی‬ ‫هه‌ڵویس����تی جیه����ان‌و ک����ۆی دنیای‬ ‫مۆدێ����رن ت����ا ڕاده‌یه‌ک����ی زۆر رژێمی‬ ‫ئاسووده‌خاتر کردبوو که به سانایی‌و‬ ‫ب����ێ ته‌نگه‌ژه‌و که‌وتنه به‌ر پرس����ه‌وه‬ ‫ده‌توانێ هه‌موو جووڵه‌و ده‌نگێکی ئه‌م‬ ‫بواره سه‌رکوت‌و زمان بڕاو کات‌و له‌م‬ ‫ڕه‌وشه‌ش����دا به راستی که‌م وێنه‌و بێ‬ ‫وێنه بوو‪.‬‬ ‫جواڵنی جیهان‌و تا ڕاده‌یه‌ک هۆش����یار‬ ‫بوونه‌وه‌‌ی کێشوره‌ ئوروپا‌و هه‌ڵویست‬ ‫گرتنی له ئاست پێشڵکاریه‌کانی مافی‬ ‫مرۆڤ له ئێران����دا‌و له الیه‌ن رژێمه‌وه‬ ‫هه‌ر چه‌نده کارێگه‌ری به‌ربه‌ستکردنی‬ ‫ئ����ه‌م ره‌وته‌ی����ان نه‌ب����وو‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌تایه‌کی خراپ نه‌بوو بۆ جووڵه‌و‬ ‫وه‌خ����ۆ که‌وتنێکی باش����تر‌و ورووژانی‬ ‫ڕای گش����تی ئه‌وروپا و به دواداهاتنی‬ ‫کۆیه‌ک ل����ه هه‌ڵویس����ت‌و هاوده‌نگی‬ ‫جیه����ان‌و ناوچه‌ی����ی‪ .‬بزوتنه‌وه‌ی دژه‬ ‫دێکتاتۆری‌و دیموکراس����ی خوازانه‌ی‬ ‫گه‌النی ئێران دوای جۆزه‌ردانی ‪1388‬‬ ‫زۆر ب����ه روون����ی‌و راش����کاوی هه‌موو‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر‌و دوو دڵی‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫جیهانی له ئاس����ی پێشێلکاری مافی‬ ‫مرۆڤ له ئێران����دا رووبه‌ڕووی پرس‌و‬ ‫به‌رپرسایه‌تی جدی کردوه‪.‬‬ ‫به‌رجسته بوونه‌وه‌ی سیمای پڕ زه‌بر‌و‬ ‫زه‌نگ‌و ناوه‌رۆکی داپڵوسێنه‌رانه‌ی ئه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته له ئاس����ت نه‌یارانی بازنه‌ی‬ ‫باوه‌ڕ‌و ره‌وشی خۆشیدا ده‌رفه‌تێکیان‬ ‫بۆ خۆ بواردن‌و گێلکردن له ئاست ئه‌م‬ ‫جۆره له قه‌اڵچۆکردنی خه‌ڵکی ئێراندا‬ ‫نه‌هێشتوه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫هه‌ڵویس����ته یه‌ک ل����ه دوای یه‌که‌کانی‬ ‫ئه‌م چه‌ن����د مانگه‌ی دوای����ی جیهان‌و‬ ‫واڵتان����ی پێش����که‌وتوو و نه‌ت����ه‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرت����وه‌کان نیش����انیدا ک����ه رژێم‬ ‫ناتوان����ێ زۆر به ئاس����انی درێژه به‌م‬ ‫ره‌وته ب����دات‌و به به‌هان����ه‌و بیانووی‬ ‫جۆراج����ۆر ل����ه ژێر قه‌یران����ی ناوکیدا‬ ‫دۆخی گۆرس����تانی‌و که‌شی زمان بڕان‬ ‫به ئاره‌زووی خۆی به‌رێته پێش����ه‌وه‪.‬‬ ‫بڕیارنامه‌کان����ی کێش����وه‌ری ئه‌وروپا‌و‬ ‫ئه‌مریکا‌و نه‌ت����ه‌وه یه‌کگرتوه‌کان‪ ،‬دوا‬ ‫جاریش گه‌مارۆخس����تنه س����ه‌ر که‌سه‬ ‫دیاره‌کانی رژێم که له سه‌ر کۆتانه‌وه‌و‬ ‫قه‌اڵچۆکردن����ی که‌س����انی چاالک����ی‬ ‫بواره‌کان����ی مافی مرۆڤدا ده‌س����تێکی‬ ‫بااڵیان بووه ئه‌م راس����تیه ده‌رده‌خه‌ن‬ ‫که جیه����ان ئێتر ناتوان����ێ چاودێری‬ ‫بێ هه‌ڵویس����ت‌و کرده‌ی ئه‌م ره‌وشه‌و‬ ‫ئاکاره‌ی رژێم بێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵێک����ی ل����ه‌ بار‌ودۆخێک����ی گونجاو‬ ‫ل����ه ب����ه‌رده‌م چاالکانی ئ����ه‌م بواره‌دا‬ ‫ده‌رکه‌وت����وه ت����ا زۆرت����ر هه‌وڵه‌کانی‬ ‫خۆیان بخه‌نه گه‌ڕ‌و چ����ڕ که‌نه‌وه‌و له‬ ‫ئاس����تی جیهان‌و ناوچه‌که‌دا گوشاری‬ ‫زۆرتر‌و به برش����تانه‌تر بخه‌نه س����ه‌ر‬ ‫رژێمی ئێران‪.‬‬

‫ئازاد که‌مانگه‌ر ل ‌ه گرتووخانه‌ی ئیتالعاته‌و‌ه بۆ قه‌ره‌نتینه‌ی زیندان گوازرایه‌وه‌‬ ‫ئ���ازاد که‌مانگه‌رخوێندکاری زانکۆی یه‌زدان په‌نای‬ ‫شاری سن ‌ه رۆژی سێشه‌مم ‌ه (‪28‬ی سێپته‌مبه‌ر‪6/‬ی‬ ‫ره‌زبه‌ر) ل ‌ه گرتووخانه‌ی ئیداره‌ی ئیتالعاتی سنه‌و‌ه‬ ‫بۆ قه‌ره‌نتینه‌ی زیندانی ئه‌و شاره‌ گوێزرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ پێی س���ه‌رچاوه‌کانی هه‌واڵ‪ ،‬ئ���ازاد که‌مانگه‌ر‬ ‫خوش���که‌زای مامۆس���تای له‌س���ێداره‌دراوی ک���ورد‬ ‫«فه‌رزاد که‌مانگه‌ر» رۆژی سێشه‌مه‌ ل ‌ه گرتووخانه‌ی‬ ‫ئیداره‌ی ئیتالعاتی س���نه‌وه‌ بۆ زیندانی ئه‌و ش���ار‌ه‬ ‫گوێزرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی سه‌رچاوه‌ی هه‌واڵ‪ ،‬لێکۆڵەری لقی چواری‬ ‫دادگای گشتی و ئینقالبی شاری سنه‌‪ ،‬بۆ ئازاد کردنی‬

‫کاتی���ی ناوبراو بڕی ‪100‬ملیۆن تمه‌ن بارمته‌ی دیاری‬ ‫کردووه‌‪.‬جێی ئاماژه‌یه‌ ئازاد که‌مانگه‌ر خوش���که‌زای‬ ‫مامۆس���تای ل��� ‌ه س���ێداره‌دراوی ک���ورد ف���ه‌رزادی‬ ‫که‌مانگه‌ره‌ک ‌ه به‌ تاوانی به‌شداری ل ‌ه کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین له‌ هه‌مبه‌ر به‌ڕێوه‌بردنی حوکمی‬ ‫ئیعدامی له‌ سێداره‌دراوانی ‪19‬ی گواڵن‪ ،‬دوای چه‌ند‬ ‫مان���گ راوه‌دوونانی هێزه‌کان���ی ئیتالعات‪ ،‬ب ‌ه دوای‬ ‫بانگهێش���تی «کۆمیته‌ی ئینزیبات���ی»ی زانکۆ و ل ‌ه‬ ‫کاتی خۆ ناس���اندنی به‌و دامه‌زراو‌ه ئه‌منیه‌تییه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫پ���ڕدا‪ ،‬ل ‌ه الیه‌ن هێزه‌کان���ی ئیتالعاته‌و‌ه که‌له‌بچه‌ و‬ ‫ره‌وانه‌ی گرتووخانه‌ ده‌کرێ‪.‬‬

‫پێنج هاواڵتی کورد ده‌ستگیر‌و ره‌وانه‌ی‬ ‫زیندان كران‬

‫پێن���ج ش���ارۆمه‌ندی گوندێک���ی نزیک‬ ‫روانس���ه‌ر‪ ،‬له‌الیه‌ن هێزه‌کانی س���وپای‬ ‫پاس���دارانه‌وه‌ و ب ‌ه تۆمه‌ت���ی هاوکاریی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌کێک ل ‌ه حیزب���ه‌ کوردییه‌كان‬ ‫ده‌ستگیر‌و ره‌وانه‌ی شوێنێكی نادیاركران‪.‬‬ ‫هێزه‌کانی سوپای پاس���دارانی کۆماری‬ ‫‌ڵیانکوتایه س���ه‌ر گوندی‬ ‫‌‌‬ ‫ئیس�ل�امی‪ ،‬هه‬ ‫«بنه‌چڵه‌» له‌ ناوچه‌ی روانس���ه‌ر و پێنج‬ ‫هاواڵتیی کوردیان قۆڵبه‌ست کردوو‌ه ک ‌ه ب ‌ه‬ ‫«یارمه‌تیدانی یه‌کێک له‌ هێزه‌ نه‌یاره‌کانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت» تۆمه‌تباریان ده‌که‌ن‪ .‬ئایه‌‌ت و‬

‫س���اڵح که‌ریمی‪ ،‬ئه‌کبه‌ر غوالمی‪ ،‬سابیر‬ ‫محه‌م���ه‌دی و واحید ره‌حمانی ـ ناوی ئه‌و‬ ‫پێنج ش���ارۆمه‌ند‌ه کورده‌یه‌ که‌ تا ئێستا‬ ‫روون نیی ‌ه ل��� ‌ه کام گرتووخانه‌دا به‌ند و‬ ‫بنه‌ماڵه‌کانیش���یان هی���چ زانیارییه‌کیان‬ ‫له‌سه‌ریان نییه‌‪.‬‬ ‫ش���یاوی ئاماژه‌ی ‌ه ک ‌ه له‌ ش���ه‌ش مانگی‬ ‫یه‌که‌می ئه‌مس���اڵدا ژماره‌یه‌ک���ی زۆر ل ‌ه‬ ‫چاالکان���ی کورد‪ ،‬ب��� ‌ه تۆمه‌ت���ی نادیار‬ ‫قۆڵبه‌س���ت و ره‌وان���ه‌ی گرتووخانه‌کانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت کراون‪.‬‬

‫الوێكی كورد به‌هۆی ئه‌شكه‌نجه‌ی ئیتالعاتی‬ ‫ئێران گیانی له‌ده‌ستدا‬

‫ئیتالعان���ی ئێران گه‌نجێك���ی خه‌ڵكی‬ ‫باش���ووری كوردس���تان له‌ناوچ���ه‌ی‬ ‫سه‌رده‌شت ده‌س���تگیرده‌كات‌و دواتر ئه‌م‬ ‫كه‌سه‌ به‌هۆی ئه‌ش���كه‌نجه‌ی مه‌ئموورانی‬ ‫ئیتاڵعات گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م گه‌نج ‌ه ن���اوی ره‌وه‌ن���د محه‌مه‌د‬ ‫ئیسماعیله‌‌و خه‌ڵكی قه‌اڵدزه‌یی باشووری‬

‫كوردس���تانه‌‪ .‬ره‌وه‌ند محه‌مه‌د ئیسماعیل‬ ‫له‌كانیبی ‌ه زه‌ردی قاسمه‌ڕه‌شی سه‌رده‌شت‬ ‫ده‌س���تگیرده‌كرێت‌و له‌دوای ئه‌شكه‌نجه‌ی‬ ‫زۆر له‌ئیتالع���ات ب���ۆ نه‌خۆش���خان ‌ه‬ ‫ده‌گوازرێته‌وه‌‌و ب���ه‌اڵم به‌هۆی كاریگه‌ری‬ ‫برینه‌كانی گیانی له‌ده‌ستده‌دات‬

‫عه‌زیز ناسری شاعیری كورد بۆ زیندانی‬ ‫سن ‌ه گوازرایه‌وه‌‬

‫عه‌زیز ناسری شاعیری كورد ك ‌ه چه‌ند رۆژ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر له‌الی���ه‌ن هێز‌ه ئه‌منیه‌تییه‌كانی‬ ‫كۆماری ئیسالمییه‌و‌ه ده‌ستگیركرابوو بۆ‬ ‫زیندانی سنه‌ گوازرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه كورده‌ رۆژی سێ‌شه‌مه‌ی‬ ‫راب���ردوو ل��� ‌ه س���ه‌ر ش���وێنی كاره‌كه‌ی‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌‌ر و راپێچی شوێنێكی نادیار‬ ‫كرابوو‌‪ .‬به‌اڵم دواتر ده‌ركه‌وتوو‌ه له‌ ناسری‬ ‫له‌ ئیتالعاتی مه‌ریوانه‌و‌ه گوازاروه‌ته‌و‌ه بۆ‬

‫گرتووخانه‌ی ئتیالعاتی شاری سنه‌‪.‬‬ ‫عه‌زیز ناس���ری‪ ،‬ک���ه‌ خه‌ڵکی ش���اری‬ ‫مه‌هاب���اد و خاوه‌نی بروانامه‌ی ماس���تێر‬ ‫(فوق لیس���انس)ی ئه‌ده‌بیاته‪ ،‬نزیکه‌ی‬ ‫دوو س���اڵ ده‌سته‌ی به‌رێوه‌به‌ری گۆڤاری‬ ‫زرێبار بووه ‌و ل ‌ه زۆربه‌ی گۆڤار و رۆژنام ‌ه‬ ‫ک���وردی و فارس���ییه‌کاندا بابه‌ت���ی باڵو‬ ‫کردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ایانی باس���ه‪ ،‬تا ئێس���تا ه���ۆكاری‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ركردنی ناس���ری روون‬ ‫نییه‌‪ .‬گواس���تنه‌وه‌ی عه‌زیز ناس���ری ل ‌ه‬ ‫كاتێكدای��� ‌ه ك ‌ه ه���ه‌رود هورمه‌ندی كورد‬ ‫موختارهوش���مه‌ند پ���اش س���ێ‌ مانگ و‬ ‫بێهزاد كوردس���تانی نزیك س��� ‌‬ ‫ێ هه‌فت ‌ه‬ ‫هه‌روا له‌ زیندانه‌كانی كۆماری ئیسالمیدا‬ ‫چاره‌نوسیان نادیاره‌‪.‬‬

‫دادگای سەقز دوو هاواڵتی بە هەشت‬ ‫ساڵ زیندان مەحکوم کرد‬ ‫دادگای شۆڕشی ئیسالمی شاری سه‌قز‪،‬‬ ‫دوو ش���اڕۆمه‌ندی به ناوه‌كانی‪ :‬جه‌مال‬ ‫ئه‌مینی و محه‌مم���ه‌د مونیری به زیندان‬ ‫مه‌حكووم كرد‪.‬‬ ‫س���ه‌ید وه‌فا حسه‌ینی‪ ،‬وه‌کێلی ئه‌م دوو‬ ‫که‌س���ه له وتووێژێك���دا له‌گه‌ڵ ناوه‌ندی‬ ‫هه‌واڵنێری���ی موكری���ان رایگه‌یان���د‪ :‬به‬ ‫پێ���ی ئه‌م حوكمه كه له الیه‌ن لقی یه‌كی‬ ‫دادگای شۆڕشی سه‌قز ده‌رچووه‪ ،‬جه‌مال‬ ‫ئه‌مینی ب���ه تاوانی چاالكی ته‌بلیغاتی به‬ ‫دژی ده‌وڵه‌ت و هاوكاری له‌گه‌ڵ یه‌كێك له‬ ‫حیزبه كوردستانیه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن به‬ ‫‪ ٣‬س���اڵ زیندان مه‌حكووم كراوه كه ئه‌م‬ ‫حوكمه ل���ه الیه‌ن دادگای پێداچوونه‌وه‌ی‬ ‫پارێزگای كوردستانیش ئه‌رێ كراوه‪.‬‬ ‫ناوب���راو هه‌روه‌ها ل��� ‌ه په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬

‫بارودۆخ���ی په‌روه‌ن���ده‌ی «محه‌مم���ه‌د‬ ‫مونیری» كه ئه‌ركی پارێزه‌ری ئه‌ویش���ی‬ ‫له ئه‌س���تۆیه‪ ،‬گوتی‪ :‬لقی یه‌كی دادگای‬ ‫شۆڕش���ی س���ه‌قز به تاوانی ه���اوكاری‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێك له حیزبه كوردستانیه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن و هه‌روه‌ه���ا چاالك���ی‬ ‫ته‌بلیغات���ی به دژی ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬محه‌ممه‌د‬ ‫منیری به پێنج س���اڵ زیندان مه‌حكووم‬ ‫كردوه كه ئه‌م حوكمه له لقی ‪٤‬ی دادگای‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ی پارێزگای كوردس���تان بۆ‬ ‫س���اڵێك كه‌م كراوه‌ته‌وه‪ .‬ش���ایانی باسه‬ ‫كه ئه‌م دوو هاوواڵتییه س���ه‌قزییه ساڵی‬ ‫راب���ردوو هاوڕێ له‌گه‌ڵ چه‌ندین كه‌س���ی‬ ‫دیكه‪ ،‬له الی���ه‌ن هێزه ئه‌منیه‌تییه‌كانه‌وه‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ر كران‪ ،‬به‌اڵم پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫به دانانی بارمته ئازاد كرابوون‪.‬‬

‫ی‬ ‫حوكمی‌ ئیعدام ‌‬ ‫حه‌بیبواڵ گوڵپه‌ری پور‬ ‫ته‌ئید كرا‬

‫پەکەک ‌ە ئاگربه‌سته‌كه‌ی‬ ‫بۆ مانگێكی دیك ‌ه‬ ‫درێژكرده‌وه‌‬

‫ی حه‌بیب���واڵ‬ ‫ی ئێعدام��� ‌‬ ‫حوكم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پوور زیندان���ی‌ كورد ‌‬ ‫گوڵپ���ه‌ر ‌‬ ‫مه‌حك���وم ب���ه‌ ئێعدام‪ ،‬ل���ه‌ الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫دیوان���ی‌ بااڵی كۆماری ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ئێرانه‌و‌ه ته‌ئید كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب��� ‌ه پێ���ی ئاژانس���ی هه‌واڵنێر ‌‬ ‫ی‬ ‫موكریان‪ ،‬ئه‌م حوكم���ه‌ ل ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی راب���ردوو له‌ دادگا ب ‌ه‬ ‫چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌بیبواڵ گوڵپه‌ری‌‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه زیندان ‌‬ ‫مه‌هاباد به‌س���ه‌ر ده‌بات راگێنراوه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ل ‌ه‬ ‫ی س���ن ‌ه و مه‌هاباد‬ ‫گرتووخانه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ر كراوه‌‪ ،‬پێش���تر ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی موحاربه‌‪ ،‬ل ‌ه الیه‌ن دادگا ‌‬ ‫تۆمه‌ت ‌‬ ‫ئینقالب���ی مه‌هاباده‌و‌ه ب��� ‌ه ئێعدام‬ ‫مه‌حكوم كرابوو ك���ه‌ ئه‌م حوكم ‌ه‬ ‫ی عالیی���ه‌وه‌ ته‌ئید كرا‪.‬‬ ‫ل��� ‌ه دیوان ‌‬ ‫ئێس���تا ‪ 16‬زیندانی سیاسی كورد‬ ‫ل ‌ه كوردس���تان حوكمی ئیعدامیان‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پاوه‌‪.‬‬

‫پارتی كرێكارانی كوردس���تان (پ ك‬ ‫ك) ل��� ‌ه كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا بۆ‬ ‫ماوه‌ی مانگێكی دیكه‌ ئاگربه‌سته‌كه‌ی‬ ‫درێژكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی كۆنس���ەی بەرێوەب���ەری‬ ‫كۆما جڤاكین كوردس���تان كەجەكە‪،‬‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك���ی رۆژنامه‌وانی���دا ل��� ‌ه‬ ‫بناری قه‌ندی���ل درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی‬ ‫ئاگربه‌ستی بۆ ماوه‌ی مانگێكی دیك ‌ه‬ ‫راگه‌یاند‪ .‬موراد قه‌ره‌یالن ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌شكرد ك ‌ه ئه‌گه‌ر توركیا هه‌نگاوی‬ ‫ئیجابی بنێت له‌م مانگه‌دا ئه‌وا ئه‌وان‬ ‫ئاماده‌ن بۆ ماوه‌یه‌كی دیارینه‌كراو ب ‌ه‬ ‫ئاگربه‌سته‌كه‌وه‌ پابه‌ند بن‪.‬‬

‫ڕاگه‌یاندنی ده‌بیرخانه‌ی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ب ‌ه بۆنه‌ی ته‌قینه‌وه‌ ل ‌ه شاری مهاباد‬ ‫ب��� ‌ه پێی ئه‌و هه‌وااڵنه‌ی باڵوکراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬کاتژمیر ‪ 10‬و‬ ‫‪ 30‬ده‌قیق���ه‌ی به‌یانی ئه‌مڕۆ‪ ،‬ته‌قینه‌وه‌یه‌ک ل ‌ه ش���اری‬ ‫مهاباد رووی���داو‌ه ک ‌ه بووه‌ت ‌ه هۆی ک���وژران و بریندار‬ ‫بوون���ی ده‌یان ک���ه‌س و‪ ،‬ژوم���اره‌ی قوربانییه‌کانیش‬ ‫ل ‌ه زیاد ب���وون دایه‌‪ .‬ئ���ه‌و ته‌قینه‌وه‌ی ‌ه ل��� ‌ه یه‌که‌مین‬ ‫رۆژی زنجیره‌مه‌رس���مێکدا ڕووی دا ک��� ‌ه حکوومه‌ت بۆ‬ ‫یادکردنه‌وه‌ی شه‌ڕی ئێران و عێراق و با ناوی “هه‌فته‌ی‬ ‫دیفاعی موقه‌دده‌س” به‌ڕێ���وه‌ی ده‌با‪ .‬ته‌قینه‌وه‌ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫کاتی ڕێژه‌ی هێزه‌چه‌کداره‌کاندا و ل ‌ه نێو شارۆمه‌ندانی‬ ‫بێدیفاع���دا ڕووی دا و زیاتری���ن قوربانییه‌کان ل ‌ه ژنان‬ ‫و من���دااڵن پێک دێن‪ .‬کۆمه‌ل ‌ه ئ���ه‌و ته‌قینه‌وه‌یه‌و ئه‌و‬ ‫کوش���تار‌ه بێ ش���ه‌رمانه‌ی ‌ه و هه‌روه‌ها‪ ،‬ئ���ه‌و کرده‌و‌ه‬ ‫تیرۆریس���تیی ‌ه ب ‌ه تون���دی مه‌حکووم ده‌کا‪ .‬س���یمای‬ ‫بزووتن���ه‌وه‌ی ئازادیخوازان���ه‌ی کوردس���تان به‌و جۆر‌ه‬ ‫کرده‌و‌ه و پیالنان ‌ه خ���ه‌وش هه‌ڵناگرێ‪ .‬ب ‌ه پیچه‌وانه‌ی‬ ‫هه‌وڵی سازمانداری کۆماری ئیسالمی بۆ ئه‌وه‌ی نیشان‬

‫بدا ک ‌ه ئ���ه‌و کرده‌وه‌ی ‌ه ل ‌ه الیه‌ن هیز‌ه سیاس���ییه‌کانی‬ ‫کوردس���تانه‌و‌ه ئه‌نج���ام دراوه‌‪ ،‬ل ‌ه ڕوانگ���ه‌ی خه‌ڵکی‬ ‫ئازادیخ���وازی کوردس���تانه‌وه‌ تاوانباری راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫ئه‌و ڕووداو‌ه کۆماری ئیس�ل�امیی ‌ه ک ‌ه پێش���نینه‌یه‌کی‬ ‫درێ���ژی دوژمنایه‌تی ل��� ‌ه گه‌ڵ خه‌ڵکی کوردس���تان و‬ ‫پیالنگێ���ڕان و ئاژاوه‌نان���ه‌و‌ه ل��� ‌ه دژی ئ���ه‌و خه‌ڵکه‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌واڵده‌رییه‌کانی س���ه‌ر ب ‌ه کۆماری ئیسالمی ل ‌ه‬ ‫هه‌نگاوێکی هاوئاهه‌ن���گ و دژ کرده‌وه‌یه‌کی خێرادا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫زمان چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌کی ب ‌ه وته‌ی خۆیان ئاگاداره‌و‌ه‬ ‫ڕایانگه‌یاند ک ‌ه “ده‌ست و پیوه‌نده‌کانی “زدی ئینقالب”‬ ‫ل���ه‌و کرده‌وی��� ‌ه دا ده‌س���تیان هه‌ب���ووه‌” و یه‌کێک ل ‌ه‬ ‫کاربه‌ده‌س���تانی رێژیمیش ل ‌ه ناوچه‌ک ‌ه دا ب ‌ه پیوه‌ندی‬ ‫گرت���ن ل ‌ه گه‌ڵ هه‌واڵده‌ریی���ه‌کان‪ ،‬ئیدیعای کردوو‌ه ک ‌ه‬ ‫“ده‌ست و پیوه‌نده‌کانی ب ‌ه قه‌ولی خۆیان زدی ئینقالب‬ ‫ب ‌ه ئامانجی تۆڵ ‌ه کردنه‌و‌ه ل ‌ه خه‌ڵکی هه‌میش ‌ه ئاماده‌ی‬ ‫ش���اری مهاباد ئ���ه‌و کرده‌و‌ه کاره‌س���اتباره‌یان ئه‌نجام‬

‫داوه‌ و ئامانجیان دڵ س���ارد کردنه‌وه‌ی خه‌لکی مهاباد‬ ‫ی ب��� ‌ه به‌رده‌وامی‬ ‫بووه‌‪ .‬حکوومه‌تی کۆماری ئیس�ل�ام ‌‬ ‫و ب��� ‌ه تایبه‌ت���ی ل��� ‌ه دوای مانگرتن���ی یه‌کگرتووان ‌ه و‬ ‫سه‌رتاسه‌ریی خه‌ڵکی کوردستان ل ‌ه به‌هاری ئه‌مساڵدا‪،‬‬ ‫هه‌وڵی تۆڵ ‌ه س���ه‌ندنه‌و‌ه و خراپکردنی ره‌وشی سیاسی‬ ‫و خه‌باتی خه‌ڵکی کوردس���تانی داوه‌‌‪ .‬ل ‌ه چه‌ند مانگی‬ ‫راب���ردوو دا کۆماری ئیس�ل�امی ب ‌ه ل ‌ه س���یدار‌ه دان و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی ل ‌ه س���یدار‌ه دان و کوشتاری کاسبکاران ل ‌ه‬ ‫سه‌ر س���نووره‌کان و هه‌روه‌ها ده‌سگیر کردنی سه‌دان‬ ‫که‌س ل��� ‌ه خه‌ڵکی کوردس���تان‪ ،‬نه‌یتوانیو‌ه ب ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ره‌وش���ی سیاسیی کوردس���تان دا زاڵ بێ و‪ ،‬ئێستا ب ‌ه‬ ‫به کرده‌وه‌یه‌کی جینایه‌تکارانه‌ی‬ ‫پیالنگێرییه‌کی تاز‌ه و ‌‌‬ ‫له‌و جۆر‌ه ده‌یه‌وێ ل ‌ه کوردس���تان ئ���اژاو‌ه بنێته‌و‌ه و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ده‌زگا ئه‌منیه‌تییه‌کانی خۆی له‌م ناوچه‌ی ‌ه‬ ‫پ���ه‌ر‌ه پێ ب���دا‪ .‬کۆمه‌ل ‌ه داوا ل ‌ه خه‌ڵک���ی خه‌باتگیڕی‬ ‫کوردستان ده‌کا ک ‌ه وه‌کوو هه‌میشه‌‪ ،‬پیالنه‌کانی رێژیم‬

‫بۆ ئاژاوه‌نانه‌و‌ه ل ‌ه کوردستان پووچه‌ڵ بکه‌نه‌و‌ه و ڕێگ‌ا‬ ‫نه‌ده‌ن س���یمای بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی کوردس���تان‬ ‫ک ‌ه به‌تایبه‌تی ب ‌ه خه‌باتی یه‌ک س���اڵی رابردوو ئیعتبار‬ ‫و قورساییه‌کی زیاتری به‌ده‌س���تهێناو‌ه و هه‌ر بۆیه‌ش‬ ‫بووه‌ت ‌ه ئامانجی پیالنگێڕی���ی ده‌زگا ئه‌منییه‌تییه‌کانی‬ ‫حکوومه‌ت‪ ،‬ب��� ‌ه پێچه‌وان ‌ه نیش���ان بدرێ���ت‪ .‬کۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها داوا ل ‌ه سه‌رجه‌م الیه‌ن و پارت ‌ه سیاسییه‌کانی‬ ‫کوردس���تان و ئی���ران ده‌کا ک ‌ه ب ‌ه هه‌ڵوێس���تی روونی‬ ‫خۆی���ان پێش ب ‌ه هه‌ر جۆر‌ه که‌ڵک وه‌رگرتنێکی خراپی‬ ‫رێژیمی ئیسالمی بگرن‪.‬‬ ‫به‌هێزتر بێت یه‌کگرتوویی شۆرشگێرانه‌ی خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان‬ ‫بڕۆخێت رژیمی کۆماری ئیسالمی‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬ ‫‪ ٢٢‬سپتامبری‪2010‬‬ ‫‪ ٣١‬خه‌رمانانی ‪١٣٨٩‬‬

‫جیهان‌و ناوچەکە‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫كورده‌ بێ ره‌گه‌زنامه‌كانی سوریا‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪5‬‬

‫راپۆرتی لێكۆڵه‌ری تایبه‌تی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان له‌سه‌ر كورده‌كانی سوریا‬ ‫و‪ :‬شاخه‌وان‬

‫‪ 2‬ملیۆن ده‌زانن‪ ،‬هه‌رچه‌ند زۆرێك له‌وانه‌ش‬ ‫ئه‌م ژماره‌یه‌ به‌ ‪ 3‬ملیۆن ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ی كه‌ كورده‌كانی زۆرتر‬ ‫لێ كۆبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ جه‌زیره‌ ناسراوه‌‬ ‫كه‌ده‌كه‌وێته‌ باكوری رۆژهه‌اڵتی سوریاوه‌‪.‬‬ ‫شاری كوبانی (عین العرب) له‌ پارێزگای‬ ‫حه‌ڵه‌ب‌و كوێستانی ناسراو به‌ (جبل‬ ‫االكراد) كه‌ كورده‌كان چیای كورمانجی‬ ‫پێده‌ڵێن كه‌به‌شێكی ئه‌م كوێستانه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ پارێزگای عه‌نته‌ب له‌ توركیا كه‌‬ ‫هه‌موویان كوردنشینن‪.‬‬ ‫له‌به‌شه‌كانی دیكه‌ی رۆژهه‌اڵت‌و باكوری‬ ‫سوریا كورده‌كان له‌گه‌ڵ عه‌ره‌ب‌و‬ ‫كه‌مایه‌تییه‌كانی ئاشوری‌و ئه‌رمه‌نی ده‌ژین‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌ كورده‌كان رۆیشتونه‌ته‌ دیمه‌شقی‬ ‫پایته‌خت‌و شاره‌ گه‌وره‌كان‌و ژماره‌یه‌كیشان‬ ‫بۆ لوبنان كۆچیان كردوه‌‌و ره‌گه‌زنامه‌ی‬ ‫لوبنانییان وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی كورده‌كانی سوریا موسڵمان‌و‬ ‫په‌یڕه‌وی مه‌زهه‌بی سوننی شافێعین‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌كی كه‌میشیان مه‌زهه‌بی عه‌له‌وی‌و‬ ‫ئێزدییان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫تا پێش له‌ ده‌یه‌ی شه‌ستی زایینی‪،‬‬ ‫كوردكان له‌ حكومه‌تی سوریا به‌شدارییان‬ ‫بووه‌‌و دوو كه‌س له‌ سه‌رۆك كۆماره‌كانی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ (فه‌وزی سلۆ)‌و (حوسنی زه‌عیم)‬ ‫كورد بوون‪ .‬سوریا هه‌ره‌وها په‌ناگای‬ ‫هه‌ڵسوڕاوانی كوردی سوریا بووه‌ كه‌‬ ‫له‌واڵته‌كه‌ی خۆیاندا داواكراو بوون‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌ سیما ناسراوه‌كانی كورد له‌‬ ‫بواری سیاسی‌و فه‌رهه‌نگی كه‌سانێك وه‌ك‬ ‫میرجه‌الده‌ت عه‌لی به‌درخان‌و جگه‌رخوێن‬ ‫شاعیری ناوداری كورد له‌ توركیاوه‌ به‌ره‌و‬ ‫سوریا كۆچیان كردوه‌‌و یه‌كێك له‌ ئه‌م‬ ‫كوردانه‌ی توركیا به‌ ناوی عوسمان سه‌بری‬ ‫له‌ساڵی ‪ ،1957‬حیزبی دیموكراتی كوردی‬ ‫له‌ سوریا دامه‌زراند‪.‬‬

‫ئولیویه‌ دۆشۆتێ‪ ،‬لێكۆڵه‌ری تایبه‌تی‬ ‫رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان له‌‬ ‫راپۆرتێكدا پاش دیدارێك له‌ سوریا‪،‬‬ ‫بارودۆخی ئه‌م واڵته‌ له‌ رووی ره‌چاوكردنی‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ به‌ جێگه‌ی نیگه‌رانی‬ ‫وه‌سفده‌كات‪.‬‬ ‫دۆشۆتێ كه‌ به‌ڕه‌گه‌ز بلژیكیه‌‪ ،‬لێكۆڵه‌ری‬ ‫تایبه‌ت له‌ بواری خۆراكه‌‌و بۆ ئاگاداربوون‬ ‫له‌بارودۆخی وشكه‌ساڵ له‌ رۆژهه‌اڵتی سوریا‬ ‫سه‌ردانی ئه‌م واڵته‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫سه‌فه‌ره‌دا شاهیدی ژیانی كورده‌كانی سوریا‬ ‫ده‌بێت‌و به‌شێكی گرنگ له‌ راپۆرته‌كه‌ی‬ ‫خۆی بۆ ئه‌وان ته‌رخان ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌و جۆره‌ی كه‌ له‌و راپۆرته‌دا هاتووه‌‪،‬‬ ‫‪ 300‬هه‌زار كورد له‌ سوریا ده‌ژین كه‌‬ ‫مافی هاواڵتیبوونیان نییه‌‪ ،‬واته‌ ده‌وڵه‌تی‬ ‫سوریا مافی هاواڵتی بونیان پێنادات‌و‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌ی هیچ واڵتێكی دیكه‌شیان‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌م پێیه‌ مافی شارۆمه‌ندییان نییه‌‪،‬‬ ‫مافی موڵكدارێتی‪ ،‬خوێندنی خۆڕایی‪،‬‬ ‫به‌كارهێنانی خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستی‬ ‫گشتی‪ ،‬مافی بوونی پاسپۆرت بۆ‬ ‫سه‌فه‌ركردن‪ ،‬مافی دامه‌زراندن له‌ به‌شه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌و تایبه‌تییه‌كانیان نیه‌‪.‬‬ ‫ئۆلیویه‌ دۆشۆتێ ده‌نوسێت بارودۆخێكی وا‬ ‫قابیلی قه‌بول نیه‌‌و ده‌بێت چاره‌یه‌ك بۆ ئه‌م‬ ‫كورده‌ بێ ره‌گه‌زنامه‌‌و شوناسانه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م كوردانه‌ له‌ به‌شێك له‌ سوریادا ده‌ژین‬ ‫كه‌ پێنج ساڵی ته‌واو وشكه‌ساڵییان‬ ‫تێپه‌ڕكرد‪ ،‬تا ئه‌و جێگه‌ی كه‌ به‌و جۆره‌ی‬ ‫له‌ راپۆرته‌كه‌ی دۆشۆته‌دا هاتووه‌‪ 80 ،‬تا‬ ‫‪ %80‬مه‌ڕومااڵتی ئه‌م ناوچه‌یه‌ تیاچووه‌‌و‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 800‬هه‌زار خه‌ڵكی ئه‌م ناوچانه‌ له‌‬ ‫هه‌ژارییه‌كی بێ راده‌دا ده‌ژین‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌حاڵێكدایه‌ رۆژهه‌اڵتی سوریا‬ ‫ناوچه‌یه‌كی نه‌وتاوییه‌‌و ته‌واوی به‌رهه‌می‬ ‫سووره‌كان‌و زه‌رده‌كان‬ ‫نه‌وتی سوریا كه‌ له‌ رۆژدا ‪ 375‬هه‌زار‬ ‫سااڵنی سه‌ره‌تای ده‌یه‌ی ‪1960‬ی زایینی‬ ‫بۆشكه‌یه‌ له‌م ناوچه‌یه‌ به‌رهه‌مدێت‪.‬‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌تی عێراق له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئۆتۆنۆمیخوازی مه‌ال مسته‌فا بارزانی‬ ‫په‌ناگای ناڕازییانی كورد‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ كورده‌كان چه‌ند (باوكی مه‌سعود بارزانی‪ ،‬سه‌رۆكی ئێستای‬ ‫له‌ دانیشتوانی سوریا پێكدێنن‪ ،‬هیچ هه‌رێمی كوردستانی عێراق) سه‌رقاڵی‬ ‫ئامارێكی ورد‌و ره‌سمی له‌به‌رده‌ستدانییه‌‪ .‬شه‌ڕبوو‪ ،‬كورده‌كانی سوریاش پشتگیری‬ ‫سه‌رچاوه‌ كوردیه‌كان ژماره‌یه‌ك تا ‪ 6‬شۆرشه‌كه‌ی بارزانییان كرد‌و هه‌ڵسوڕاوانی‬ ‫ملیۆن به‌ راست ده‌زانن كه‌ به‌ سه‌رنجدان سیاسی كوردی سوریا پشتیوانی ئه‌م‬ ‫به‌ ‪ 23‬ملیۆن دانیشتوی سوریا‪ ،‬زۆر بزوتنه‌وه‌یان كرد‪.‬‬ ‫واقعبینانه‌ نایه‌ته‌به‌رچاو‪ .‬زۆربه‌ی سه‌رچاوه‌ هاوكات‪ ،‬سوریا گۆڕه‌پانێكی سیاسی‬ ‫سه‌ربه‌خۆكان ژماره‌ی كورده‌كانی سوریا به‌ نائارام‌و ناسه‌قامگیری بوو و ده‌وڵه‌تی ئه‌م‬

‫واڵته‌ له‌ترسی كشانی بزوتنه‌وه‌ی بارزانی بۆ‬ ‫خاكی واڵته‌كه‌ی‪ ،‬كه‌وته‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌ی تا‬ ‫كورده‌كانی واڵته‌كه‌ی كۆنترۆڵ بكات‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ ،1962‬ده‌وڵه‌تی سوریا پالنێكی له‌‬ ‫ناوچه‌ی جه‌زیره‌ جێبه‌جێكرد كه‌ ئامانج له‌و‬ ‫پالنه‌ی‪ ،‬به‌ سه‌رژمێری خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌‬ ‫بۆ پێدانی ناسنامه‌ی نوێ راگه‌یاند‪.‬‬ ‫پاش كۆتایی سه‌رژمێرییه‌كه‌‪ ،‬به‌شێك له‌‬ ‫كورده‌كانی جه‌زیره‌ كه‌ ژماره‌یان له‌ نێوان‬ ‫‪ 70‬هه‌زار تا ‪150‬هه‌زار به‌راورد ده‌كرێت‬ ‫به‌ هاواڵتی سوریی نه‌ناسران‌و به‌ وته‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت نه‌یانتوانیه‌وه‌ به‌ڵگه‌و دیكۆمێنت‬ ‫بۆ سه‌لماندنی سوریی بونی خۆیان بده‌ن‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك‬ ‫كورده‌كانی جه‌زیره‌ی به‌ سوری یان نا‬ ‫سوری دیاریكرد‪ ،‬قسه‌‌و ناڕه‌زاییه‌كی‬ ‫زۆری لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫نمونه‌گه‌لێكی زۆر بوو كه‌ زۆرێك له‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كان ناسراوبوون به‌اڵم ناسنامه‌ی‬ ‫سوریایان وه‌رنه‌گرت یان كه‌سانێكی ناسراو‬ ‫وه‌ك تۆفێق نیزامه‌دین كه‌ سه‌رۆكی ئه‌ركانی‬ ‫سوپای سوریا بوو‪ ،‬به‌ سوریایی نه‌ناسرا‌و‬ ‫ناسنامه‌كه‌ی لێسه‌ندرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ده‌وڵه‌ت به‌ بیانی‬ ‫دیاریكردن بوون به‌ دوو به‌شه‌وه‌‪ ،‬گروپێك‬ ‫له‌وانه‌ ناسنامه‌ی سوور ره‌نگیان پێدرا‌و‬ ‫ناوه‌كانیان وه‌ك كه‌سانی بیانی له‌ به‌ڵگه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تییه‌كاندا تۆمار كرا‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌ی واڵتێكی دیكه‌یان هه‌بێت‪ ،‬به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ ئه‌م كه‌سانه‌ بوونه‌ كه‌سانێكی بیانی‬ ‫كه‌ ته‌نیا مافی مانه‌وه‌یان له‌ سوریادا بوو‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی كه‌ مافی شارۆمه‌ندییان هه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌شێكی دیكه‌ له‌و كه‌سانه‌ی به‌ بیانی‬ ‫ناسران‪ ،‬ناسنامه‌ی زه‌رد ره‌نگیان پێدرا‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی ته‌نانه‌ت ناویان تۆمار بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كه‌سانه‌ كه‌ به‌ (مه‌كتوم) ناسراون‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫مافی ئه‌وه‌یان پێدرابوو له‌ سوریا بژین‪،‬‬ ‫بێ ئه‌وی مافی هاواڵتیبوونیان هه‌بێت یان‬ ‫ته‌نانه‌ت مافی بیانییه‌كانی ئه‌و واڵته‌یان‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م كه‌سانه‌‌و منداڵه‌كانیان ك ‌ه ئێستا‬ ‫ب ‌ه پێی راپۆرته‌كه‌ی ئولیوی ‌ه دۆشۆتێ‪،‬‬ ‫ژماره‌یان زیاتر ل ‌ه ‪ 300‬هه‌زار كه‌س‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هه‌روا له‌ دۆخی بێ ناسنامه‌یی‬ ‫دا به‌سه‌ر ده‌بن‪ ،‬له‌حاڵێكدا ئه‌م وه‌زع ‌ه‬ ‫دژ ب ‌ه یاسا‌و رێسا نێوه‌ده‌وڵه‌تییه‌كان ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی سوریا وه‌ك ئه‌ندامی رێكخراوی‬ ‫نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوكان به‌رپرسیار‌ه ل ‌ه‬ ‫جێبه‌جێكردنیان‪.‬‬

‫جاڕنامه‌ی مافه‌كانی منداڵ كه‌ ساڵی ‪ 1959‬ره‌گه‌زنام ‌ه له‌دایك ده‌بن‪ ،‬ب ‌ه هاواڵتی‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان سوریا دێن ‌ه ئه‌ژمار‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌تی سوریا‬ ‫ده‌ركراوه‌‌و‪ ،‬په‌یماننامه‌ی نێوه‌ده‌ڵه‌تی ئه‌م قانونه‌ی تا ئێستا له‌سه‌ر كورده‌كان‬ ‫مافه‌كانی منداڵ ك ‌ه سوریا ساڵی ‪ 1993‬پێی جێبه‌جێ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ست بووه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تان به‌رپرسیارده‌كات ئه‌و پێشهاتانه‌ی ك ‌ه نه‌بوونی ره‌گه‌زنامه‌‌و‬ ‫ك ‌ه مندااڵن پاش له‌دایكبوونیان ناسنامه‌‌و ناسنامه‌ توشی كورده‌كانی سوریا‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌كانیان ب ‌ه پێی یاساكانی خۆیان ده‌بێته‌و‌ه وه‌ك مه‌حروم بوون ل ‌ه خوێندن‪،‬‬ ‫ب ‌ه پێچه‌وانه‌ی په‌یمانه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‬ ‫دیاری بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی ماده‌ی به‌ندی (ج)ی ماده‌ی ‪3‬ی مافی مندااڵن‪ ،‬جاڕنامه‌ی رێكخراوی‬ ‫قانونی ره‌گه‌زنامه‌ی سوریا‪ ،‬ئه‌و مندااڵنه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان‌و باقی په‌یمانه‌كانی‬ ‫ك ‌ه له‌ دایك‌و باوكی نه‌ناسراو یان بێ ده‌وڵه‌تی سوریایه‌‪.‬‬

‫قه‌یرانی پێکهێنانی حکومه‌تی نوێی عێراق ژماره‌ی پێوانه‌یی تۆمارکرد‬ ‫ئه‌م به‌رپرسه‌ ئیداره‌ی‌ ئێستای‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئا‪ :‬سۆران موکری‬ ‫به‌الیه‌وه‌ گرنگ نییه‌ هه‌ر مالیكی‌ سه‌رۆك‬ ‫عێراق ژماره‌یه‌کی نوێی پێوانه‌یی جیهانی وه‌زیران بێت‌و ده‌كرێت كه‌سێكیتر‬ ‫له‌ قه‌یرانی پێکهێنانی حکومه‌تی واڵته‌که‌یدا له‌لیسته‌كه‌ی‌ ئه‌م پۆسته‌ وه‌رگرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تۆمارکرد‪ ،‬که‌ پێشتر واڵتی هۆڵه‌ندا به‌الیه‌وه‌ گرنگه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسا به‌هاوپه‌یمانێتی‌ ئه‌لعێراقیه‌ی‌‬ ‫خاوه‌نی ئه‌و ژماره‌یه‌ بو‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ رۆژنامه‌ی (واشنتۆن پۆست) نیشتمانی‌‌و عه‌لمانی‌ بێت‪ ،‬نه‌ك ئیئتیالفی‌‬ ‫باڵویکرده‌وه‌‪ ،‬عێراق به‌هۆی ته‌نگژه‌ی نیشتمانی‌ شیعه‌‌و نزیك له‌ئێران‪.‬‬ ‫نێوان کوتله‌ په‌رله‌مانییه‌کانه‌وه‌و له‌دوای به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ ئێران گوشار ده‌كات‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌که‌ی ‪ 208‬رۆژی هاوپه‌یمانێتییه‌ حكومییه‌كه‌ ته‌نها له‌هێز‌و‬ ‫تێپه‌ڕاندو تاوه‌کو ئێستا حکومه‌ت لیسته‌ شیعییه‌كان پێكبێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫مۆركێكی‌ ئه‌مه‌ریكییان پێوه‌دیار نه‌بێت‪.‬‬ ‫پێکنه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌که‌ ئه‌وه‌شی خستوه‌ته‌رو‪ ،‬ئه‌و سه‌رچاوه‌ ئه‌مریكاییه‌كانیتر پێشبینی‌‬ ‫ماوه‌ی ‌ه له‌پێکنه‌هێنانی حکومه‌ت له‌عێراق‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌م‌ریكا بتوانێت تا كۆتایی‌‬ ‫درێژترین ماوه‌یه‌ له‌جیهاندا که‌ الیه‌نه‌کان مانگ بگاته‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‌و وه‌زیری‌‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌م‌ریكاش هیالری‌ كلینتۆن‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫له‌دوای‬ ‫ئاماده‌ی ئاهه‌نگی‌ راگه‌یاندنی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حکومه‌ت پێکبهێنن‪.‬‬ ‫جێی ئاماژه‌یه‌ پێشتر ئه‌م ژماره‌یه‌ پێوانییه‌ حكومه‌ت بێت له‌به‌غدا وه‌ك هێمایه‌ك بۆ‬ ‫واڵتی هۆڵه‌ندا خاوه‌نی بو‪ ،‬ئه‌ویش له‌ساڵی بااڵده‌ستیی‌ نفوزی‌ ئ ‌هم‌ریكا له‌عێراق‪.‬‬ ‫‪1977‬دا که‌ الیه‌نه‌کان دوای ‪ 207‬رۆژ چاودێرانی‌ سیاسی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫حكومه‌تی‌ نوێی‌ عێراق هه‌ركات‌و‬ ‫توانییان حکومه‌ت پێکبهێنن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ماوه‌ی‌ حەوت مانگ زیاتر به‌هه‌ر شێوازێك پێكبێت حكومه‌تێكی‌‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌ ئازاری‌ الواز‌و شڵۆق ده‌بێت چونكه‌ بنكه‌ی‌‬ ‫‪ 2010‬گوزه‌ریكردووه‌ كه‌چی‌ تائێستا هیچ پێكهێنانه‌كه‌ی‌ فراوان‌و فره‌ الیه‌ن ده‌بێت‌و‬ ‫له‌دانوستان‌و ده‌ستپێشخه‌رییه‌كان نه‌بونه‌ته‌ ناتوانێت به‌خێرایی‌‌و به‌شێوه‌ی‌ دروست‬ ‫ی نیشتمانی‌ كاره‌كانی‌ راپه‌ڕێنێت‌و كاری‌ له‌به‌ر ناڕوات‪.‬‬ ‫هۆی‌ پێکهێنانی ‌ حكومه‌تێك ‌‬ ‫بنكه‌ فراوان له‌عێراق‪ .‬به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ راید فیشه‌ر‪ ،‬كه‌ توێژه‌رێكی‌ نه‌رویجییه‌‬ ‫ئه‌م‌ریكایی‌ به‌نیویۆرك تایمزی‌ راگه‌یاندووه‌ له‌ماڵپه‌ڕی‌ هیستۆریا‌و كارناسێكی‌ دۆخی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر زۆره‌ ئه‌م پێشنیازه‌ نوێیه‌ی‌ ئه‌م‌ریكا عێراقه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫ببێته‌هۆی‌ له‌دایكبونی‌ حكومه‌تێكی‌ نوێ ئه‌لعێراقیه‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫تا مانگی‌ داهاتو‌و (‪ .)2010/10‬به‌بڕوای‌ له‌مه‌ودای‌ كورتدا بۆ پێكه‌وه‌ژیان‌و‬

‫ئاشتبونه‌وه‌ی‌ هێزه‌ ركابه‌ره‌ عێراقییه‌كان له‌گه‌ڵ ده‌ستوردا ناگونجێت‌و له‌م خوله‌دا‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوور مه‌ودادا زیان به‌عێراق سه‌رۆك كۆمار مافی‌ ڤیتۆی‌ نامێنێت‪.‬‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت وه‌كو ده‌وڵه‌ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ سیاسی‌و ئه‌منییه‌ی‌‬ ‫سیاس ‌هت‌و ئاراسته‌ی‌ حكومه‌ت په‌رته‌وازه‌‌و ئه‌مه‌ریكا كار بۆ پێكهێنانی‌ ده‌كات بڕیار‬ ‫فره‌الیه‌ن‌ ده‌كات‪ .‬هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا وایه‌ له‌سه‌رۆك وه‌زیران‪ ،‬سه‌رۆك كۆمار‪،‬‬ ‫پێكهاته‌ی‌ ئه‌و لیستانه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ قه‌زا‪ ،‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫كورسییه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك وه‌زیری‌ گرنگ پێكبێت‌و‬ ‫عێراقیان پێكهێناوه‌ ئاڵۆز‌و فره‌جۆره‌‌و به‌شێك له‌ده‌سه‌اڵته‌ ئه‌منییه‌كانی‌ مالیكیش‬ ‫هێشتا حكومه‌ت پێكنه‌هێنراوه‌ له‌ناو بدرێته‌ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌‪.‬‬ ‫خۆیاندا كه‌وتوونه‌ته‌ ركابه‌ری‌‌و كێشمه‌كێش له‌دیمانه‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانیدا عه‌لالوی‌‬ ‫له‌سه‌ر وه‌رگرتن‌و دیاریكردنی‌ پۆسته‌ مه‌رجی‌ وه‌رگرتنی‌ ئه‌میندارێتی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زارییه‌ گریمانكراوه‌كان‌و ئه‌مه‌ش واده‌كات ئاسایشی‌ نیشتمانی‌ به‌وه‌ دیاریكردووه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ به‌رنامه‌ی‌ حكومی‌‌و سیاسه‌تی‌ كه‌ «ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ته‌نفیزیی‌‬ ‫ئیداره‌كردنی‌ واڵت ببێته‌ شتێكی‌ الوه‌كی‌ هه‌بێت‪ ،‬بودجه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬راوێژكاری‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬مافی‌ بانگهێشتكردنی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫له‌چاو پشكه‌ حیزبی‌‌و تایفییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی‌ هه‌بێت‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ هاوتای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌‬ ‫له‌دوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكاییه‌كان له‌هه‌وڵی‌ وه‌زیران بێت»‪.‬‬ ‫سیاسی به‌دوای ده‌ستنیشانكردنی نوری مالیكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئه‌كتیڤكردنی‌‬ ‫ئاسایشی‌ نیشتمانیدان به‌جۆرێك مافی‌ بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق له‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی‌ سیاسه‌تی‌ ئه‌منی‌‌و پالنه‌كانی‌ الیه‌ن هاوپه‌یمانی نیشتمانی كه‌ له‌ لیسته‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وتی‌ هه‌بێت‌و جۆ بایدن‪ ،‬شیعه‌كان پێكدێت‪ ،‬ئه‌گه‌ری زۆر له‌ئارادایه‌‬ ‫باسی‌ له‌وه‌كردووه‌ كاری‌ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ كه‌ ره‌وتی كۆبوونه‌وه‌‌و گفتوگۆكان بۆ‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ پێكهێنانی حكومه‌ت خێرایی زیاتر‬ ‫ئه‌مه‌ریكابێت‌و له‌هه‌مان كاتدا «ده‌رفه‌ت بۆ به‌خۆیه‌وه‌ ببینێت‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك سیاسه‌توانی‌ جددی‌ بڕه‌خسێنێت حاچم حه‌سه‌نی‪ ،‬یه‌كێك له‌ وته‌بێژه‌كانی‬ ‫كه‌ ده‌یانه‌وێت كاربكه‌ن»‪ .‬به‌پێی‌ راپۆرتێكی‌ لیستی ده‌وڵه‌تی یاسا له‌م باره‌یه‌وه‌ راگه‌یاند‪:‬‬ ‫نیویۆرك تایمز‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاییه‌كان نیازی‌ پێده‌چێت له‌ ماوه‌ی چه‌ند رۆژی داهاتودا‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ عه‌لالوی‌ سه‌رپه‌رشتی‌ ئه‌م گفتوگۆكان له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ بكات یان پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ تردا به‌ شێوه‌یه‌كی چڕترده‌ست پێبكاته‌وه‌‬ ‫كۆمار به‌مه‌رجێك مافی‌ ڤیتۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی عێراقی داهاتو‪،‬‬ ‫به‌اڵم كێشه‌ی‌ ئه‌م پێشنیاز‌ه ئه‌وه‌یه‌ به‌تایبه‌ت پاش ده‌ستنیشانكردنی نوری‬

‫مالیكی بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق‬ ‫له‌الیه‌ن هاوپه‌یمانی نیشتیمانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫وتیشی‪ :‬پاش كۆتاییهێنان به‌و دانوستانه‌‬ ‫له‌نێوان‬ ‫به‌رده‌وامانه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامانه‌‬ ‫فراكسیۆنی هاوپه‌یمانی نیشتیمانیدا‬ ‫ئه‌نجامدرا له‌چه‌ند مانگی رابردودا بۆ‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی كاندیدی سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬داواده‌كرێت دانیشتنی په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق ئه‌نجام بدرێت كه‌ تا ئێستا به‌‬ ‫كراوه‌ی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫باسی له‌وه‌شكرد‪ :‬به‌دوری ده‌زانێت‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیسالمی له‌گه‌ڵ لیستی‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ بگاته‌ رێكه‌وتنێك‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیسالمی و حیزبی‬ ‫فه‌زیله‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی تێبینیان هه‌بوه‌‬ ‫له‌ سه‌ر نوری مالیكی‪ ،‬به‌اڵم سورن له‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی كاندیدی پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫له‌ هاوپه‌یمانی نیشتمانی بێت‪.‬‬ ‫كورد‬ ‫جه‌ختیشیكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫هاوكات‬ ‫هاوبه‌شێكی سیاسیه‌‌و هاوپه‌یمانه‌ له‌ گه‌ڵ‬ ‫حیزبی ده‌عوه‌ ‌و ده‌وڵه‌تی یاسا ‌و ئێمه‌‬ ‫پێشوازی له‌ كاندیدكردنی جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫ده‌كه‌ین بۆ پۆستی سه‌رۆك كۆماری عێراق‬ ‫‌و له‌ چه‌ند رۆژی داهاتودا گفتوگۆكانیان له‌‬ ‫گه‌ڵ فراكسوێنی لیسته‌ كوردستانیه‌كان ‌و‬ ‫به‌ مه‌به‌ستی تاوتوێكردنی ئه‌و ‪ 19‬خاڵه‌ی‬ ‫پێشكه‌شیانكردوه‌‌و پۆستی سه‌رۆك كۆمار‬ ‫‌و سه‌رۆك وه‌زیران له‌ ئێستادا دابه‌شكراوه‌‬ ‫‌و ئه‌گه‌ر لیستی العێراقیه‌ش به‌ سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان رازیبن ئه‌وه‌ سه‌رجه‌م كێشه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی عێراق چاره‌سه‌ر ده‌بن‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫تایبەت‬

‫چاالکییەکانی کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان لەواڵتی نۆروێژ‬ ‫به‌ڕێوه‌چوونی سمیناری دیالۆگ له‌نێوان ڕێکخراووپارتیه‌کوردستانیه‌کانی واڵتی نۆروێژ‬ ‫له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی داییره‌کانی سه‌ربه‌وه‌زاره‌تی ناوخۆیی نۆروێژ‬ ‫ڕێککه‌وتی سێ‌شه‌مم ‌ه ‪ 21‬ی سپتامبری‬ ‫‪ 2010‬س���مینارێکی چ���وار س���ه‌عات ‌ه بۆ‬ ‫دیال���ۆگ له‌نێ���وان به‌ش���ێکی به‌رچ���او‬ ‫له‌رێکخراو وپاتیه‌‌کوردستانیه‌کانی نۆروێژ‬ ‫ی سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ونوێنه‌رانی داییره‌کان ‌‬ ‫ناوخۆیی نۆروێژ‪ ،‬به‌رێوه‌چوو‪.‬‬ ‫له‌به‌شی یه‌که‌میی ئه‌وسمیناره‌دا رێکخراو‬ ‫وپاتیه‌‌کوردستانیه‌کانی نۆروێژ باسێکیان‬ ‫له‌مه‌ڕ پێناس���ه‌‪ ،‬مێژوو وهه‌ڵوێسته‌کانی‬ ‫ڕۆژه‌ڤی رێکخراو وپاتیه‌‌‌کانیان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاره‌سه‌ری کێش���ه‌ی کورد وگرفته‌کانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت به‌گش���تی‬ ‫پێشکه‌شکرد‪.‬‬ ‫پاش���ان «ئارێ هۆوده‌ناک» له‌به‌ش���ی‬ ‫دووهه‌می ئه‌وس���میناره‌دا ل��� ‌ه داییره‌ی‬ ‫«الندئینفۆ» باس���ێکی پێشکه‌شکرد و‬ ‫هه‌روه‌ها وه‌اڵمی پرسیاری به‌شداربووانی‬ ‫دای���ه‌وه‌‪ .‬ل���ه‌م س���میناره‌دا ئ���ه‌م‬ ‫ڕێکخراووپارتیان ‌ه به‌شداربوون‪:‬‬

‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران‬ ‫پارتی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان‬ ‫پارتی دێموکراتیکی یه‌کگرتووی سوریا‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی دێموکراتیکی یارسان‬ ‫رێکخ���راوی خه‌بات���ی شۆڕش���گێری‬ ‫کوردستان‬ ‫پارتی ژیانی ئازادی کوردستان(پژاک)‬ ‫کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆران‬ ‫کۆنگره‌ی گه‌ل‬ ‫پزیشکانی بێسنوور‬ ‫پارتی دێموکراتی کوردستان(باکوور)‬ ‫حیزبی شیوعی کوردستان‬ ‫پارتی سه‌ربه‌ستی کوردستان‬ ‫شایانی باس ‌ه‌ ئه‌وس���مینار‌ه به‌هاوکاری‬ ‫ڕێکخراوی چاوه‌دێری کوردوساید ـ چاک‬ ‫وگرووپی ڕۆهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست(مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ئاڵنا) پێکهاتبوو‪.‬‬

‫ڕێزگرتن له‌یادی دوکتور سادقی شه‌ره‌فکه‌ندی‌و هاوڕێیانی‬ ‫ڕێککه‌وت���ی ش���ه‌مم ‌ه رێکه‌وت���ی ‪18‬ی‬ ‫س���پتامبری ‪ 2010‬س���مینارێک ب���ۆ‬ ‫ڕێزگرتن له‌یادی هه‌ژد‌ه س���اڵه‌ی تیرۆری‬ ‫دکتور س���ادقی ش���ه‌ره‌فکه‌ندی ڕێبه‌ری‬ ‫حیزب���ی دێموکراتی کوردس���تانی ئێران‬ ‫و هاوڕێیان���ی له‌ئۆس���ڵۆ پێکه���ات‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێش���انی کوردس���تان‬ ‫له‌سه‌ربانگهێش���تی کۆمیت���ه‌ی نۆروێژی‬ ‫حیزب���ی دێموکراتی کوردس���تانی ئێران‬ ‫به‌خوێندن���ه‌وه‌ی په‌یامێ���ک به‌ش���داری‬ ‫ئه‌ویاد‌ه بوو‪ .‬ئه‌مه‌ش ده‌قی ئه‌وپه‌یامه‌ی ‌ه‬ ‫که‌له‌وێ پێشکه‌شکرا‪:‬‬ ‫به‌ڕێزانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی‬ ‫ئێران‪ /‬کۆمیته‌ی نۆروێژ‬ ‫هه‌ژده‌س���اڵ به‌س���ه‌ر تێ���رۆری دوکتور‬ ‫س���ادقی ش���ه‌رفکه‌ندی ڕێبه‌ری حیزبی‬ ‫دێموکراتی کورستانی ئێراندا تێپه‌ڕبوو‪.‬‬ ‫دوکتور س���ادق له‌بنه‌ماڵه‌یه‌کی هه‌ژاری‬ ‫کورد له‌دایکبوو و هه‌رس���ه‌ره‌تای ژیانیدا‬ ‫تێک���ه‌اڵوی ڕه‌نجومه‌ینه‌ته‌کان���ی ژیانی‬ ‫ب���اوی ناو کۆمه‌ڵگه‌ی ک���ورده‌واری بوو‪.‬‬ ‫دوکتور س���ادق ب���رای مامۆس���تا هه‌ژار‬ ‫شاعیری نه‌ته‌وه‌یی س���ه‌رده‌می کۆماری‬ ‫کوردستان بوو‪ ،‬وله‌م ڕێگه‌و‌ه له‌نزیکه‌وه‬ ‫له‌گه‌ڵ سیاسه‌ت ودۆخی دژوار وناله‌باری‬ ‫کوردوس���تان و س���ته‌م وئازاره‌کان���ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ناوه‌ندی ڕژیم���ی په‌هله‌ویی‬ ‫به‌س���ه‌رخه‌ڵکی کورد ئاشنا بوو‪ .‬دوکتور‬ ‫ش���ه‌رفکه‌ندی له‌دوای س���ااڵنی ‪1979‬دا‬ ‫ده‌ورێکی کاریگه‌رو که‌موێنه‌ی له‌ناو هه‌موو‬ ‫قۆناخه‌کانی جواڵنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازانه‌ی‬ ‫گەلی ک���ورد له‌ڕۆژهه‌اڵتی کوردس���تان‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬و هه‌رله‌س���ه‌ره‌تاوه به‌ه���ۆی‬ ‫توانایی ولێهاتووییه‌کانی بوو به‌ئه‌ندامی‬ ‫ڕێب���ه‌ری‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاس���ی‪،‬‬

‫جێگ���ری س���کرتێری گش���تی‪ ،‬و دوای‬ ‫تێرۆری دوکتور عه‌بدولڕه‌حمانی قاسملو‬ ‫له‌الیه‌ن کۆماندۆکانی کۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫له‌ڤیه‌ن له‌ساڵێ ‪ ،1989‬بوو به‌سکرتێری‬ ‫گش���تی حیزبی دێموکراتی کوردستانی‬ ‫ئێران‪ .‬دوکتور ش���ه‌ره‌فکه‌ندی له‌ماوه‌ی‬ ‫سی س���اڵ ئهندامێتی له‌س���ه‌رۆکایه‌تی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردس���تانئ ئێران‪،‬‬ ‫ده‌وروکاریگه‌ریه‌ک���ی ب���ێ وێنه‌ومێژوویی‬ ‫له‌حه‌س���ته‌مترین کاتوس���اته‌کانی ژیانی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردس���تانی ئێران و‬ ‫جواڵن���ه‌وه‌ی ڕزگاریخوازنه‌ی گەلی کورد‬ ‫هه‌بوو‪ .‬دوکتور ش���ه‌ره‌فکه‌ندی هه‌روه‌ها‬ ‫له‌وماوه‌ له‌ژیانی سیاسیدا وه‌ک که‌سایه‌تی‬ ‫و س���یمایه‌کی ناودار و که‌موێنه‌ی کورد‬ ‫له‌حاس���تی نێونه‌ته‌وه‌یی وه‌ده‌رکه‌وتووه‪.‬‬ ‫بیرولێکدانه‌وه‌و نووس���راوه‌کانی دوکتور‬ ‫ش���ەرەفکەندی و ناس���ینی هه‌ن���گاو و‬ ‫که‌ندوکۆس���په‌کانی ئه‌وکاتی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫گەلی ک���ورد‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ته‌نیامانه‌وه‌ی‬ ‫گەلی کورد له‌ئێران له‌کاتی به‌ربه‌ره‌کانی‬ ‫و به‌ره‌وڕوبوونه‌وه له‌گه‌ڵ هارترین ڕژیمی‬ ‫دیکتاتۆریی مێژووی هاوچه‌رخ‪ ،‬شاره‌زایی‬ ‫ت���ه‌واوی ئه‌وبلیمه‌ته به‌س���ه‌رئه‌زموون و‬ ‫خه‌باته‌کان���ی هه‌تاوئه‌وکاتی گەلی کورد‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌لمێنێت‪ .‬ئه‌مان���ه نموونه‌یه‌ک���ی‬ ‫زین���دوو له‌که‌س���ێتی شۆڕش���گێر و‬ ‫ئیمان���ی قوڵ���ی دوکتور ش���ه‌رفه‌که‌ندی‬ ‫به‌س���ه‌رکه‌وتن و ب���ه‌دواڕۆژی ڕووناک بۆ‬ ‫گەلی ک���وردن‪ .‬دوکتور ش���ه‌ره‌فکه‌ندی‬ ‫ته‌نی���ا ڕێبه‌ران���ی خه‌ب���ات‌و به‌رخۆدانی‬ ‫ب���واری چه‌ک���داری نه‌ب���وو‪ ،‬زانس���تی‬ ‫تێئوریکی دوکتور س���ادق‪ ،‬ش���اره‌زایی‬ ‫ت���ه‌واوو که‌موێن���ه‌ی ئه‌و له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ی���ی ده‌س���ه‌لمێنێت‪ ،‬و ئه‌مانه‬ ‫ه���اوکات بوون له‌گه‌ڵ ڕاس���تیه‌تاڵه‌کانی‬

‫دۆخوژیان���ی گەل���ی کورد له‌وس���ه‌رده‌م‬ ‫که ‌له‌هه‌موو الیه‌ک���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هێرش و‬ ‫په‌الم���اری کۆماری ئیس�ل�امی به‌ره‌وڕوو‬ ‫بب���وو‪ .‬دوکتور ش���ه‌رفه‌که‌ندی له‌جیاتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ژیانی ئاسایی یان خه‌باتێکی‬ ‫ب���ێ ئاکامی ته‌نیا سیاس���ی و هێمنانه‪،‬‬ ‫وه‌ک���و ڕێبه‌رێکی ش���ێلگیری بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گەل���ی کورد له‌چی���اکان مایه‌وه‌و هه‌موو‬ ‫ژیانی خ���ۆی‪ ،‬له‌گۆڕه‌پان���ی به‌ره‌نگارێ‬ ‫وسیاسه‌ت و ملمالنێی زیندوودا به‌ختکرد‪.‬‬ ‫داوی کۆماری ئیس�ل�امی بۆ له‌ناوبردنی‬ ‫ڕێبه‌ران���ی گەل���ی ک���ورد‪ ،‬تۆس���قاڵێک‬ ‫زیره‌کی و بااڵده‌س���تی کۆماری ئیسالمی‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬و ئه‌مانه‌ته‌نیا به‌ڵگه‌یه‌کی زیندوو‬ ‫له‌تێرۆر و ڕه‌ش���ه‌کوژیه‌ک بوون که‌بوون‬ ‫به‌هۆی هه‌ڵخراندنی ناڕه‌زایه‌تی گه‌وره‌ی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی و س���ه‌لماندنی حه‌قانیه‌تی‬ ‫مافخوازی گەلی کوردس���تان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د گەل���ی ک���ورد به‌هایه‌ک���ی‬ ‫یه‌کج���ار گ���ه‌و‌ره و گران���ی داوه‌و‬ ‫جێگه‌وش���وێنی که‌س���ێتی که‌س���انێک‬ ‫وه‌ک دوکتورش���ه‌ره‌فکه‌ندی هه‌رگی���ز‬ ‫پڕناکرێته‌وه‪ ،‬به‌اڵم گەلی کورد له‌سه‌رداوا‬ ‫و ویس���ته‌به‌جێیه‌کانی پاشه‌کش��� ‌ه‬ ‫نه‌کردووه‪.‬‬ ‫ئێمه‌پێمانوایه‌ته‌نی���ا ڕێگ���ه‌ی گه‌یش���تن‬ ‫به‌ئ���اوات وئامانجه‌کان���ی گەل���ی کورد‬ ‫پاراستنی یه‌کگرتوویی‪ ،‬یه‌دڵی‪ ،‬هاوبه‌شی‬ ‫و هاوئاهه‌ن���گ ڕیزه‌کان���ی گەلی کورده‪.‬‬ ‫گەل���ی کورد هه‌ت���ا خاوه‌ن���ی گه‌اڵڵه‌ی‬ ‫سیاس���ی هاوب���ه‌ش نه‌بێ���ت‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫ئاس���ایش و خێروخۆش���ی له‌کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫کوردستان به‌دی بێنێت‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمهتکێش���انی کوردس���تان‬ ‫ڕێکخ���راوی نۆروێ���ژ ی���ادی دوکت���ور‬ ‫س���ادقی ش���ه‌ره‌فکه‌ندی دیس���ان به‌رز‬ ‫وبه‌ڕێ���ز ڕاده‌گرێ���ت و کۆبوون���ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌ده‌رفه‌تێ���ک ده‌زانێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫دیسانه‌وه‌هه‌ستی قوڵ و هاوده‌ردی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ حیزبی دێموکراتی کوردس���تانی‬ ‫ئێران بۆ ئه‌م خه‌ساره گه‌وره ده‌رببڕێت‬ ‫و دۆس���تایه‌تی له‌گه‌ڵ حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستانی ئێران بکات به بنه‌مایه‌ک بۆ‬ ‫خزمه‌تک���ردن به‌یه‌کگرتوویی وهاوده‌نگی‬ ‫له‌ناوڕیزه‌کان���ی گەلی ک���ورد بۆنه‌مان و‬ ‫هه‌ڵپێچانی یه‌کج���اری کۆماری گه‌نده‌ڵی‬ ‫ئیس�ل�امی وگه‌یش���تن به‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی‬ ‫یه‌کسان ودادوه‌ر له‌ئێران وله‌کوردستان‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمهتکێشانی کوردستان‬ ‫ڕێکخراوی نۆروێژ‬ ‫‪ 17‬سێپتامبری ‪2010‬‬

‫ڕاگه‌یاندنی‬ ‫ناوه‌ندی الوانی ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫حكومه‌تی ئیس�ل�امیی ئێ���ران ب���ه خێراییه‌كی به‌رچ���اوه‌وه خه‌ریكی‬ ‫گۆڕهه‌ڵكه‌ندنه بۆ خ���ۆی‌و ڕه‌وتی كه‌وتنه ناو زبڵدانیی مێژووی‪ ،‬ڕۆژانه‬ ‫خه‌ریكه به‌په‌له‌تر ده‌پێوێت‪ .‬بۆ گه‌النی بنده‌س���تی ئێران‌و ل ‌ه هه‌موویان‬ ‫چاالكترو گرنگتر به نیس���به‌ت ئێمه‌وه گه‌لی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌و خێراییه‬ ‫ده‌ورێك���ی توندتری به خۆوه گرتووه‌‪ ،‬بۆیه ڕۆژانه له س���ه‌ر ئاس���تی‬ ‫ڕووداوه‌كان پت���ر له پێ���ش ده‌وری ئه‌كتیڤ‌ترمان ده‌خوازێت‪ .‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫پێگه‌یش���تنه‪ ،‬هێناینیه س���ه‌ر ئه‌و بڕی���اره‌ی كه وه‌ك ل���ه ڕاگه‌یاندنی‬ ‫پێش���ووماندا ئاماژه‌یه‌ك���ی س���ه‌رپێییمان به ڕۆڵ‌و گرنگی���ی الوان له‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و له س���ه‌ر ئاس���تی كاری ڕێكخراوه‌یی له خزمه‌ت هاوبیری‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌ی هزری نوێ‌و ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ویس���ت‌و ئیراده‌ی ئه‌و توێژه وه‌ك‬ ‫به‌رچاوتری���ن توێژی كۆمه‌ڵگای ڕۆژهه‌اڵتی كوردس���تان وه‌ك هه‌ژمارو‪،‬‬ ‫چاالكترین توێژیش وه‌ك داهێنه‌ری ئاراسته‌ی نوێ بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌و خێرایی‌و تێپه‌ڕه مێژووییه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی كوردس���تانی خستۆته سه‌ر‬ ‫هێڵێكی نوێوه‪ ،‬له‌م ڕاگه‌یاندنه نوێیه‌دا پێداده‌گرینه‌وه له سه‌ر گرنگی‌و‬ ‫بایه‌خی هه‌رچی‌زیات���ری پێوه‌ندیی ئێمه به خه‌ڵكه‌كه‌مان له ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان‌و به‌تایبه‌تیش الوان‌و لێكۆڵه‌رانی كورد بۆ جۆشدانی خه‌باتی‬ ‫ئاش���كراو نهێنی له سه‌ر ئاراس���ته‌یه‌كی ڕووناكبیرانه‌ی پالنداڕێژه‌رانه‌و‬ ‫گرێدانه‌وه‌ی خه‌باتی شاخ‌و خه‌باتی مه‌ده‌نیی خه‌ڵكی كورد له ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان‪ .‬له‌م نێوانه‌دا بێگومان دابه‌شكارییه‌ك له نێوان گرنگی‌پێدانی‬ ‫ئه‌وله‌وییه‌ت���ه فك���ری‌و توێژیارییه‌كانمان ناده‌ین‌و هه‌م���وو بابه‌تێك به‬ ‫مه‌رجی به‌ڕۆژبوون‌و بوونی له خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی نه‌ته‌وه‌كه‌مان‌و‬ ‫پرۆسه‌ی مۆدێرنیته‪ ،‬ده‌كه‌وێته به‌ر دیدی لێكۆڵینه‌وه‌ی [زیاتر] مه‌یدانی‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌كیش ئاماری بۆ به‌كارهێنانی الوان‌و خوازیارانی گه‌له‌كه‌مان كه‬ ‫له ڕێگه‌ی باڵڤۆك‌و چاپه‌مه‌نییه‌كانیی���ه‌وه دواتر وه‌ك پردی پێوه‌ندیی‬ ‫چاالكییه‌كان‌و كۆمه‌اڵنی خه‌ڵكی كوردستان ‪ ،‬ڕاده‌گه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫به‌كارهێنانی زیاترین ئامرازه‌كان���ی پێوه‌ندیی‪[،‬به كواڵیتی‌و ئه‌منیه‌تی‬ ‫سه‌رووی مۆدێله پێش���ووتره‌كان]‪ ،‬زیاترین سوودوه‌رگرتن له توانایی‌و‬ ‫لێهاتوویی���ه زاتییه‌كانی ئه‌ندامان‌و هاوكاران‌و كه‌س���ه پێوه‌ندیداره‌كان‪،‬‬ ‫شكاندنی بازنه س���ه‌پاوه‌كان‌و تابۆ س���ه‌پێنراوو درووستكراوه‌كان‪ ،‬به‬ ‫كردن���ه‌ ته‌وه‌ری دوو ت���ه‌وه‌ره‌ی ڕێكخه‌ری ‘نه‌ته‌وه‌یی‌و س���ێكۆالربوون’‬ ‫چوارچێ���وه‌ی داهێنانی كاریمان ده‌بێت له‌ڕێگه‌ی به‌ش���داریی له كۆڕو‬ ‫سمیناری زانستی‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ دیتنه‌وه‌ی كه‌سی شیاو بۆ جێگه‌ی شیاو‬ ‫له كاره كرده‌وه‌ییه‌كان‌‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنی هه‌م���وو بابه‌تێكی پێوه‌ندیدار‬ ‫به كۆمه‌ڵگای كوردس���تان‌و ده‌روونی تاكی كورد‪ ،‬ش���ێوازی ئێستاكه‌ی‬ ‫كاریمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫دوای هه‌ڵس���ه‌نگاندنی زیاترو لێكدانه‌وه‌ی الیه‌نه جۆربه‌جۆره‌كانی هێڵی‬ ‫كاری���ی ئه‌و چوارچێوه‌یه‌ی به‌رباس‌و ئامانجی ئێمه‌یه‪ ،‬گه‌یش���تینه ئه‌و‬ ‫ئاكامه‌ی له چوارچێوه‌ی ‘ناوه‌ندی الوانی ڕۆژهه‌اڵت’ دا‪ ،‬دوو لقی كاری‬ ‫پێناس���ه بكه‌ین بۆ ئه‌م قۆناغه‌ كه برێتین ل���ه‪‘ :‬بنكه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫س���تراتێژیكی كوردستان_ڕۆژهه‌اڵت’ و ‘ساباتی كۆالره‌كان’(تایبه‌ت به‬ ‫مندااڵن)‪.‬‬ ‫بۆ پێوه‌ندیگرتن به ناوه‌ندی الوانی ڕۆژهه‌اڵت‪:‬‬ ‫‪nawendilawan@komala.com‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫هه‌ست‌و هێما؛ سیاسه‌ت له ڕۆژهه‌اڵ‌تی ناوه‌ڕاست‬ ‫كاوه كه‌ریمی‬ ‫ڕابردووی سیاسی‌و مێژووی عاتیفیی‬ ‫ڕێكخستن‌و پێكدادان‌و ڕێكه‌وتنه‌كانه‌وه‬ ‫هه‌ست واته هێزی ڕێكخستنی كۆمه‌اڵن‌و سیاسه‌ت ده‌بینن‌و ڕووداوه سیاسییه‌كان‬ ‫وزه‌ی شۆڕش‌و‪ ،‬هێما كه به‌شێكی له‌و سه‌یر ده‌كه‌ن‌و ته‌نانه‌ت به‌سه‌ریاندا دێت!‪.‬‬ ‫هێزو وزه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێت‌و هه‌ندێجار‬ ‫له‌ ناخی مێژووه‌وه پێكهێنه‌ری ئه‌و ئامرازه‌كانی هه‌ست‬ ‫هێزو وزه‌یه‌یه‪ ،‬دوو ئاراسته‌ی سیاسی‌و كاتێك باس‌ له هه‌ست ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ڕێچكه‌ی رێكخستنه‌كانی كاری سیاسین به‌تایبه‌ت له چوارچێوه‌ی كاری سیاسی‌و‬ ‫له ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‪ .‬زۆرجار ته‌نانه‌ت ڕێكخستندا‪ ،‬زیاتر الیه‌نه ‹كردار›یه‌كانی‬ ‫چركه‌ساته چاره‌نووسسازه‌كان له دێته پێش چاوو واتا بكه‌رییه خولقێنه‌ره‬ ‫ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫خۆی‬ ‫مێژووی گه‌النی ئه‌م ناوچه‌یه‌دا به خامه‌ی ڕادیكاڵه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ست واژۆ ئه‌كرێن‌و بگره ده‌قه‌كه‌یشی هه‌رچه‌نده خودی ئه‌و كرده‌یه‌ش‪،‬‬ ‫چۆڕاویه‌كه له جۆگه‌ی هه‌سته‌كانه‌وه‪ .‬وه‌اڵمێكه به ده‌ورووبه‌ر‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫هه‌ست بزوێنه‌ری گۆرانكارییه‌كان‌و له ڕووه ده‌روونیه‌كه‌یه‌وه‪ ،‬كه وه‌اڵمی‬ ‫ئاراسته‌ی به‌دواداچوونی كاتی‪ ،‬یا لۆژیكی‌و ئاسایی میكانیزمی مرۆڤه‬ ‫ته‌نانه‌ت (به‌ده‌گمه‌ن) به‌رده‌وامه‌كانه؛ به سه‌ركه‌وتن‌و دۆڕان‪ ،‬ترس‌و بوێری‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام له‌چاو مانه‌وه‌ی وشه‌كان‪ ،‬هیواو حه‌سره‌ت‌و باوه‌ڕو بێباوه‌ڕییه‌كانی‬ ‫به‌رده‌وام له چاو ته‌مه‌نی تاكه‌كه‌سانی ژیان‪ .‬ئه‌م هه‌سته‌ی باسی لێده‌كرێت‪،‬‬ ‫چۆن خۆی ده‌رده‌خات؟ هه‌ست چۆن‬ ‫پاڵه‌وانی حیكایه‌تی گۆڕانكارییه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ست نه‌ته‌نها شێوازی لێدوان‌و ‹ده‌هه‌ستێت›‌و ‹ده‌هه‌ستێنێت›؟ له‌وانه‌یه‬ ‫بنه‌ماو ناوه‌رۆكی سیخورمه سیاسی‌و پێویست نه‌كات وه‌اڵمی ئه‌و پرسیارانه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪ ،‬به‌ڵكوو له د‌هق‌و بده‌ینه‌وه كه بۆ نموونه ده‌ڵێن‪ :‬هه‌ست‬ ‫نووسراوه‌دا‪ ،‬له یاساو ده‌ستووردا‪ ،‬خولقێنه‌ره یا خولقاو؟[مه‌به‌ست خولقاوی‬ ‫له شێوازو فۆرمی كرده‌وه‌ییكردنیشدا سروشته]‪ ، ..‬النیكه‌م له‌و ڕووه‌وه‌ی كه‪:‬‬ ‫بنه‌مای ئێم ‌ه پێش ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ سروشتدا‬ ‫سه‌ره‌كیی‌و‬ ‫ڕێچكه‌ی‬ ‫«بوون»و «نه‌بوون»ی سیاسیی بژین‪ ،‬تێیدا ده‌ژین؛ ئێمه به‌شێكین له‬ ‫بووه‪ :‬هاوپه‌یمان‌بوون‪ ،‬هاوقسه‌بوون‪ ،‬سروشت‪ ،‬به‌رهه‌می سروشتین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاوده‌نگ‌بوون‪ ،‬به‌رهه‌می هه‌ست نین!(به‌ته‌واوی)‪ ،‬بۆیه‬ ‫هاوهه‌ڵوێست‌بوون‪،‬‬ ‫هاوبیر›بوون›‌و ‹نه‌بوون›‌ه‌كانی تر‪ ...‬له بااڵترین وێستگه‌ی بڕیاره‌كاندا واته‬ ‫له واڵتانی زیاتر له‌حاڵی تێپه‌ڕ بۆ سیاسه‌ت‪ ،‬هه‌ست ناتوانێت دیاریكه‌ری‬ ‫شۆڕشێكی تێكنۆلۆژیك‪ ،‬داب‌ونه‌ریتیی كۆتایی‌و دوابڕیارده‌ر بێت‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌‌ت له ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ،‬هه‌ست ناتوانێت دیاریكه‌ری كۆتایی‌و‬ ‫بناغه‌ی فۆرمی ئاراسته‌ی سیاسیی دوابڕیارده‌ر بێت چونكه هه‌ست له‬ ‫پێكدێنێت‪ .‬تاكه‌كان (هه‌رچه‌ند له‌م ڕێگای ئامرازه‌كانیه‌وه «ده‌هه‌ستێت»و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا‪ ،‬وه‌ك یه‌كه‌ی هه‌ڵبژێر‪« ،‬ده‌هه‌ستێته‌وه»‪ ،‬ئامرازه‌كانی هه‌ست‬ ‫بوونیان نییه‌و یه‌كه گه‌وره‌تره‌كانی‌ تر‪ ،‬كامانه‌ن‌و بۆچی كاردانه‌وه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫له سه‌ره‌وه هه‌ڵبژاردنیان بۆ شه‌رعی‌و كۆمه‌ڵگای ئێمه وه‌ك رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناشه‌رعی ده‌كه‌نه‌وه) له‌ ڕوانگه‌ی ناوه‌ڕاست تا ئێستاش وا قووڵه؟ ‪. ...‬‬

‫پرسیاری وه‌اڵمی دووه‌م به‌هۆی یه‌كگرتوو‬ ‫بوونیه‌وه له‌پێشتر ده‌نوێنێت‪ :‬بڕگه‌كانی‬ ‫دابه‌شكاریی مێژووی مرۆڤ له‌م ناوچه‌یه‬ ‫له چه‌ند ساڵی دواییدا ترافیكێكی‬ ‫قورسی شان‌هه‌ڵنه‌گری خستۆته سه‌ر‬ ‫هێڵه‌ فكرییه‌كانی؛ به هێڵه حازره‌كانی‬ ‫خۆی وه‌ك جوگرافیای سیاسی‌و‬ ‫ره‌وشی فكری‌و هێڵه دیاریكه‌ره‌كان له‬ ‫ژیۆپۆلیتیكی دیاریكه‌ردا‪ ،‬كه ده‌كرێ‬ ‫جه‌نگ‌و دیمۆكراتیزاسیۆن‪ ،‬دوو ئاراسته‌ی‬ ‫ده‌ره‌كی‪ ،‬به‌اڵم له سه‌ر هێڵی ئه‌م ناوچه‌یه‬ ‫بن‪ .‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش پێكهاته دێرینه‌كان‬ ‫وه‌ك هۆزو عه‌شیره‌ته‌كان له‌م ناوچه‌یه‬ ‫تا ئێستاش سه‌ره‌كیترین پێكهێنه‌ره‌كانی‬ ‫نه‌ریت‌و كولتووری عه‌قڵیه‌تی پارێزگارن‬ ‫تێیدا‪ .‬خولی پێكهێنه‌رو پێكهێنه‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و یه‌كه كۆمه‌اڵیه‌تیانه‪ ،‬سیاسیترو‬ ‫له‬ ‫بنه‌ماییتر‬ ‫به‌شداریخوازانه‌ترو‬ ‫ناوچه‌كانی هاوچه‌شنی دوورونزیكی‬ ‫دیكه هه‌ڵوێستی سیاسی[په‌رچه‌كرداری‬ ‫ئه‌وێ‬ ‫‪،‬‬ ‫نواندووه‬ ‫سیاسی]ی‬ ‫وێستگه‌یه‌كی لۆژیكییه بۆ تێگه‌یشتن‬ ‫له‌و بنه‌مایه‌ی كه‪ :‬سیاسه‌ت له‌م ناوچه‌یه‬ ‫عه‌شیره‌ییتره‪ ،‬به‌اڵم عه‌شیره سیاسیتر‬ ‫نییه!(له‌چاو ناوچه‌كانی تر)‪ . ...‬ئه‌وه‬ ‫خاڵی ده‌سپێكی ئامرازه‌كانی هه‌سته‪،‬‬ ‫وه‌ك شۆڕش‪ ،..‬واته یه‌كگرتنه‌وه‌ی دوو‬ ‫راستیی ته‌ریب‪ ،‬به‌اڵم ناهاوتا له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌ك‪. ..‬‬

‫هه‌ڵچوون‌و پاشگه‌زبوونه‌وه‪:‬‬ ‫دوو دیوی پوولێكن‪ ،‬پوولێك كه له كاتی‬ ‫وه‌رچه‌رخان‌خوازییه‌كدا ڕوو ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له هه‌ڵچووندا «به‌ها» كان ده‌وری‬ ‫سه‌ره‌كی‌و دیاریكه‌ر ده‌نوێنن؛ بوێربوون‌‬ ‫به‌گژداچوونه‌وه له هه‌وڵ بۆ ڕاگرتنی‬ ‫بااڵنسێكی عاتیفی له ژێرناوی ‹تۆڵه› ‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین ڕێگره له به‌رده‌م ده‌ربڕینی‬

‫دۆخی ئێستاكه‌دا‪ ،‬به‌رامبه‌ر به دواكه‌وتنه‬ ‫له‌و ده‌ربڕینه پاشگه‌زبوونه‌وه‪ ،‬له ژێر‬ ‫گوشارو خۆڕێكخستن بۆ قوربانیدانێكی‬ ‫به‌رهه‌ق كه جێگا له بیرۆكه‌ی تاكدا‬ ‫خۆشده‌كات‪.‬‬ ‫عیشق‌و چاوه‌ڕوانی‪:‬‬ ‫عیشق‪ ،‬ویستن تا ئه‌وپه‌ڕی سنوورو‬ ‫توانه‌وه‌یه‌كی مه‌جازییه له بوونێكی‬ ‫مه‌جازیی له دنیای سیاسه‌تدا‪ .‬عیشق‬ ‫به خاك‌و نیشتمان‌‪ ،‬به نه‌ته‌وه‌و حیزب‌و‬ ‫شۆڕش‪ ،‬عیشقه به‌و شتانه‌ی ده‌ربڕینیان‬ ‫له ته‌نگانه‌و له ناو ‹حه‌سار›ی‬ ‫باوكم»[چیرۆكی‬ ‫«سه‌گه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵناسانه‌ی به‌ناوبانگی شیرزاد‬ ‫حه‌سه‌ن] دا شتێكی وه‌ك نه‌خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫لۆژیكی سیاسیی لێده‌كه‌وێته‌وه‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫نه‌بوونی ستراتێژیك‌و قرتانی تاكتیكیش‬ ‫ته‌نانه‌ت‪ ...‬؛ ده‌ربڕینی عیشقی سیاسیی‬ ‫له ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ،‬تێرۆریزم‌و‬ ‫شكاندنی جه‌ماوه‌ر ی لێكه‌وتۆته‌وه‪ ،‬له‬ ‫حاڵێكدا ڕۆژانه‪ ،‬هه‌ر له‌م ناوچه‌یه‌و له‬ ‫كوردستان‪ ،‬خه‌ڵك به تاوانی عیشقی‬ ‫جێنده‌ری‪ ،‬عیشقی سێكسی ده‌كوژرێن‌و‬ ‫ده‌كوژن‌و به پێشوازیشه‌وه بكوژ‬ ‫وه‌رده‌گیرێت!‪ ...‬كوژراوی قوربانی‪،‬‬ ‫بكوژی قوربانی‌تر‪ .‬بێگومان عیشقی‬ ‫سیاسی‪ ،‬له‌و عیشقه مۆدێرن(!)انه نییه‬ ‫كه به هۆیه‌وه نه‌توانین «غیره‌تی»‬ ‫نه‌بین‌و له‌په‌نایدا وه‌ك كوشتن له‌سه‌ر‬ ‫كچه هاوڕێ داگیركراوه‌كه‌مان‪ ،‬شانازی‬ ‫پێوه نه‌كه‌ین‪ ،‬چۆنه كه وه‌ك ‹عیشق›‬ ‫وه‌رنه‌گیراوه؟!‪. ...‬‬ ‫شانازی‌و شه‌ره‌ف‪ ،‬له چه‌مكه گرنگه‌كانی‬ ‫تری هه‌ستاندنن كه بازنه‌كه‌یان‬ ‫ته‌نراوتر له دوو ته‌وه‌ری پێشوو‪ ،‬واته‬ ‫‹خوازراو›و ‹نه‌خوازراو› له بازنه‌ی‬ ‫شوێندا قه‌تیس ماوه‌ته‌وه‌و خه‌ریكی‬ ‫سوڕخواردنه‌وه‌یه‪، ...‬كه له جێی‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪7‬‬

‫خۆیه‌وه له‌سه‌ر پێكهاته‌ی نه‌خوازراوی‬ ‫«هه‌ڵچوون»و خوازراوی «عیشق»‬ ‫كاریگه‌ریی ده‌بێت؛ شانازی به واتای‬ ‫هه‌قیقه‌تی دوور له ده‌مارو‪ ،‬شه‌ره‌ف به‬ ‫واتای پێبه‌ندیی ویژدانی‪ .‬سێ خاڵی‬ ‫حازر‪ ،‬تێكئااڵنێكی جارنه‌جار گرێكوێره‬ ‫پێكدێنن كه سه‌رلێشێوانی هه‌ست‌ی‬ ‫سیاسیی لێكه‌وتۆته‌وه له ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬ ‫ئاكام‪ ،‬وه‌ك هێما‬ ‫ده‌توانین بڵێین هێما‪ ،‬خاڵی ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫هه‌ستاندنی شته‌كانه‪ .‬ڕه‌مزو وێنای‬ ‫بناغه‌یی له‌سه‌ر ڕاوه‌ستاویی خه‌ڵك‌و‪،‬‬ ‫مێژووی‬ ‫ساغه‌وه‌بووی‬ ‫ڕه‌وتی‬ ‫دیارده‌كانه‪ .‬ئه‌گه‌ر سێكوچكه‌ی‪:‬‬ ‫«په‌له_عیشق_ ویژدان» ده‌توانێ‬ ‫پێكهاته‌ی هه‌ست له پێوه‌ندیی له‌گه‌ڵ‬ ‫سیاسه‌ت‌دا بناغه‌داڕێژبكات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هێما هه‌یكه‌لی براوه‌ی ناوه‌ڕاستی ئه‌و‬ ‫سێكوچكه‌یه كه كرداری سیاسیش له‬ ‫پێوه‌ندییه‌كی سه‌یروكالسیكیدا‪ ،‬قه‌تیس‬ ‫ئه‌مێنێته‌وه به رواڵه‌ت‌و فۆرمێكی‬ ‫نۆستالۆژیكه‌وه‪ ،‬ستایل لێره‌دا ده‌ق‬ ‫دیاریده‌كات‌و ناوه‌رۆك له ڕواڵه‌ته‌وه‬ ‫گیان ده‌گرێت‪ .‬له ڕۆژهه‌اڵتی ناو‌ڕاست‌و‬ ‫له كوردستان به هه‌موو به‌شه‌كانیه‌وه‪،‬‬ ‫كرداری سیاسیی شوێنكه‌وتووی‬ ‫ناوو تابلۆیه‪ ،‬تا ئاراسته‌و ده‌قی‬ ‫پێگه‌یشتووی مێژووی‪ ،‬ڕوانین له‬ ‫په‌نجه‌ره‌ی لێكدانه‌وه‌وه‪ ،‬زۆر الوازتره‬ ‫له ئاسۆی ڕوونی سه‌ركه‌لی هێمای‬ ‫تاكه‌كه‌سه ڕابه‌ره‌كان؛ شوێنه‌وارو ناوچه‬ ‫مێژوویه‌كانی شۆڕشه‌كان قودسیه‌تی‬ ‫سێمبۆلیك وه‌رده‌گرن‌و ئه‌گه‌ر نه‬ ‫له جلی ئۆتۆریته‌ی زاڵ‌و سێبه‌ری‬ ‫كاریزمادا‪ ،‬له به‌رگی ڕێزو ئه‌مه‌گدا‪،‬‬ ‫داهێنانه‌كان سه‌ركوت ده‌كات‪.‬‬

‫دواڕۆژی به‌رنامه‌ناوه‌كییه‌كانی كۆماری ئیسالمی به‌ره‌و نادیار‬ ‫ئا‪ :‬دواڕۆژ‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و ده‌ڵێن به‌رنامه‌ناوه‌كییه‌كانی‬ ‫ئێران به‌مه‌به‌ستی ده‌ستخستنی وزه‌ی‬ ‫نوێنه‌رانی ئه‌مریكا‪ ،‬ئینگلیس‌و فه‌رانسه‌ كاره‌بایه‌‌و تا ئێستاش هیچ كام له‌‬ ‫له‌ رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان داوایان بڕیارنامه‌كانی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی قبول‬ ‫له‌ ئه‌نجومه‌نی ئاسایشكرد پرۆسه‌ی نه‌كردوه‌‌و وه‌ك هه‌میشه‌ سه‌رقاڵی چاالكییه‌‬ ‫پێكهێنانی كومیته‌ی شاره‌زایانی رێكخراوی ئه‌تۆمییه‌كانی خۆیه‌تی‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان بۆ چاودێری كردنی هه‌فته‌ی رابردوو نوێنه‌رانی ئه‌مریكا‌و‬ ‫له‌‬ ‫فه‌رانسه‌‬ ‫ئاڵمان‌و‬ ‫چۆنیه‌تی جێبه‌جێكردنی ئابلۆقه‌‌و سزاكانی بریتانیا‌و‬ ‫په‌سه‌ندكراوی ئه‌و رێكخراوه‌یه‌ به‌سه‌ر به‌یاننامه‌یه‌كی هاوبه‌شدا بۆ شۆرای‬ ‫ئێران خێراتر بكات‪.‬‬ ‫حوكامی ئاژانسی نێوده‌وڵه‌تی وزه‌ی ئه‌تۆم‬ ‫پێكهێنانی ئه‌م كومیته‌یه‌ یه‌كێك له‌و ره‌خنه‌ له‌ ئێران ده‌گرن سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫خااڵنه‌بوو كه‌ له‌دوایین بڕیارنامه‌ی رێگه‌ نادات پشكێنه‌رانی ئاژانس سه‌ردانی‬ ‫په‌سه‌ندكراوی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش به‌هۆی هه‌موو به‌شه‌كانی ناوه‌نده‌ ئه‌تۆمییه‌كانی‬ ‫به‌رنامه‌ناوه‌كییه‌كانیه‌وه‌ به‌سه‌ر ئێراندا ئێران بك ‌هن‌و له‌ رێگه‌ی تۆقاندن‌و رێگری‬ ‫سه‌پا‪ .‬هاوكات نوێنه‌رانی واڵتان ئوروپایی له‌به‌رده‌م كاری پشكێنه‌رانی ئاژانس‬ ‫له‌ شۆرای حوكامی ئاژانسی نێوده‌وڵه‌تی ده‌كه‌ن‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا مه‌نوچێهر موته‌كی‬ ‫وزه‌ی ئه‌تۆمی ره‌خنه‌یان له‌ سیاسه‌ته‌ له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند‬ ‫ئه‌تۆمییه‌كانی كۆماری ئیسالمی گرت‌و ئه‌م كه‌هه‌ر چه‌شنه‌ به‌یاننامه‌یه‌ك كه‌له‌ الیه‌ن‬ ‫رژیمه‌یان به‌وه‌ تۆمه‌تباركرد كه‌ به‌ ئامرازی ئاژانسی نێوده‌وڵه‌تی‌و شۆرای حوكامه‌وه‌‬ ‫جۆراجۆر ده‌یه‌وێت ئاژانس‌و پشكێنه‌رانی ده‌رده‌كرێت كه‌ له‌ژێر كاریگه‌ریی‬ ‫ئاژانس له‌ ئێران بتۆقێنێت‪.‬‬ ‫بڕیارنامه‌كانی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشدا بێت‪،‬‬ ‫له‌م بارودۆخه‌دا سه‌ره‌ڕای هۆشداره‌كانی له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه‌ قبوڵ ناكرێت‌و تاران‬ ‫هاشمی ره‌فسنجانی‌و داواكاریی ئه‌و له‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی كۆماری ئیسالمی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌ كه‌ بڕیاره‌ له‌م‬ ‫ئه‌م ئابلۆقانه‌ به‌جدی بگرن‪ ،‬مه‌حمودی هه‌فته‌یه‌دا ئه‌ندامانی گروپی ‪5+1‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی نژاد له‌ چاوپێكه‌وتنێكیدا كۆببنه‌وه‌‌و له‌سه‌ر دۆسیه‌ی ئه‌تۆمی‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆنی ئه‌مریكا ئێران گفتوگۆبكه‌ن‪ .‬وته‌بێژی وه‌زاره‌تی‬ ‫وتی ئه‌و ئابلۆقه‌‌و سزا نوێیانه‌ی دژ به‌ ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا راگه‌یاند نوێنه‌رانی‬ ‫ئێران په‌سه‌ندكراوه‌ هیچ كاریگه‌رییه‌كی پێنج واڵتی ئه‌مریكا‪ ،‬فه‌رانسه‌‪ ،‬بریتانیا‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كۆماری ئیسالمی واڵتانی ئوروپا‌و چین‌و روسیه‌ له‌گه‌ڵ ئاڵمان كۆده‌بنه‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌مریكا ئێران به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن كه‌ چاوه‌ڕوان ده‌كرێت له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫له‌ژێرپه‌رده‌ی چاالكی ناوه‌كی سه‌رقاڵی پێشنیار بخرێته‌ به‌رده‌م ئێران تا بێته‌ سه‌ر‬ ‫دروستكردنی چه‌كی ئه‌تۆمییه‌‌و له‌م مێزی دانوستانه‌كان‌و له‌ رێگه‌ی گفتوگۆ‬ ‫په‌یوه‌نده‌شدا تا ئێستا ئه‌نجومه‌نی كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫ئاسایشی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان سه‌رجه‌م هه‌وڵ‌و بڕیاره‌كانی واڵتانی‬ ‫به‌‬ ‫سه‌باره‌ت‬ ‫ئه‌مریكا‬ ‫چه‌ندین بڕیارنامه‌ی سزا‌و ئابلۆقه‌ی به‌سه‌ر رۆژئاوا‌و‬ ‫ئێراندا سه‌پاندوه‌‌و داوای له‌ئێران كردوه‌ كه‌ گوشارخستنه‌ سه‌ر ئێران له‌ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫چاالكییه‌كانی پیتاندنی ئۆرانیۆم رابگرێت‌و مانگی رابردوو زیاتر ته‌شه‌نه‌ی سه‌ندوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ به‌ ئاژانسی ئه‌تۆمی بسه‌لمێنێـت كه‌ ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌ مه‌حمودی ئه‌حمه‌دی‬ ‫چاالكییه‌ ئه‌تۆمیه‌كانی ئاشتیخوازانه‌یه‌‪.‬‬ ‫نژاد چه‌ند رۆژ له‌وه‌پێش له‌ لێدوانێك بۆ‬ ‫به‌رپرسانی ئێران له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌م قسان ‌ه كه‌ناڵی ئێن بی سی ئه‌مریكا‪ ،‬به‌ ئاماژه‌ به‌‬

‫ئابلۆقه‌‌و سزاكانی سه‌ر ئێران وتی‪ :‬میلله‌تی‬ ‫ئێران پێویستی به‌ ئه‌مریكا نیه‌‌و به‌ وته‌ی‬ ‫ئه‌و ئه‌گه‌ر ئه‌مریكا ئه‌م ته‌حریمانه‌ سه‌د‬ ‫به‌رابه‌ریش بكاته‌وه‌‌و ئوروپاش بۆ سه‌پاندنی‬ ‫سزای ئابوریی زیاتر پشتی ئه‌مریكا بگرن‪،‬‬ ‫ئێران ده‌توانێت پێداویستییه‌كانی خۆی‬ ‫دابین بكات‪ .‬ئه‌حمه‌دی نژاد سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ رێگه‌گرتن له‌ دوو پشكێنه‌ری ئاژانسی‬ ‫نێوه‌ده‌وڵه‌تی ئه‌تۆمی بۆ تاران وتی ئه‌وان‬ ‫زانیاری ناڕاستیان له‌سه‌ر چاالكی ناوه‌كی‬ ‫ئێران خستبوه‌ڕوو‪.‬‬ ‫سزاكانی سه‌ر ئێران كاتێك سه‌ختتر‬ ‫بووه‌وه‌ كه‌ رۆژئاوا‌و ئه‌مریكا به‌ شێوه‌یه‌‬ ‫یه‌كالیه‌نه‌ ئه‌و ئابلۆقانه‌یان كه‌ چین‌و روسیا‬ ‫له‌ ده‌قی بڕیارنامه‌ی چواره‌م البردوو‪،‬‬ ‫یه‌كالیه‌نه‌ جێبه‌جێیان كرد‪ .‬له‌یه‌كه‌مین‬

‫رۆژه‌كانی مانگی جواللی تا ئێستا ئێران‬ ‫له‌گه‌ڵ سزاگه‌لێ نوێ‌و واڵتانی زیاتر‬ ‫رووبه‌ڕووده‌بێته‌وه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ئابلۆقه‌كان به‌ هۆی به‌رنامه‌ناوه‌كییه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌سه‌ر ئێراندا سه‌پا‌و پیشه‌سازی نه‌وتی‬ ‫نه‌ده‌گرته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئابلۆقه‌كان كاریگه‌ریی‬ ‫راسته‌وخۆی له‌سه‌ر نه‌وتی ئێران داناوه‌‪.‬‬ ‫ئێران چواره‌مین هه‌نارده‌كاری نه‌وته‌‪.‬‬ ‫زۆرترین كڕیارانی نه‌وتی ئێران واڵتانی‬ ‫ژاپۆن‪ ،‬چین‌و هێند‌و كوره‌ی باشوره‌‪،‬‬ ‫ئیتالیا‌و ئیسپانیاش له‌ كڕیارانی ئوروپایی‬ ‫نه‌وتی ئێرانن‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ بازرگانانی نێوده‌وڵه‌تی نه‌وت باس‬ ‫له‌ كه‌مبوونه‌وه‌ی هه‌نارده‌ی نه‌وت له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌دا ده‌كه‌ن‪ .‬ئاژانسی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫چادوێری نه‌وتیی واڵتانی رۆژئاوا له‌م‬

‫باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێن‪ :‬ره‌نگه‌ ئێران مه‌جبوربێت‬ ‫نه‌وته‌كه‌ پاشكه‌وت بكات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئابلۆقه‌كان كاریگه‌ری ناڕاسته‌وخۆیان‬ ‫له‌سه‌ر كڕیارانی نه‌وتی ئێران داناوه‌‪.‬‬ ‫بانكه‌كانی واڵتانی كه‌نداو له‌ گواستنه‌وه‌‬ ‫دراوی ئێران خۆیان ده‌بوێرن ئه‌مه‌ش‬ ‫پرۆسه‌ی گه‌ڕانی نه‌ختینه‌ی ئێران توشی‬ ‫كێشه‌كردوه‌‪ .‬ئێران ناتوانێت نه‌وتی‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوی خۆی بفرۆشێت چونكه‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتنی پاره‌ی فرۆشی نه‌وته‌كه‌ی‬ ‫كێشه‌ی زۆری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاستی نه‌وتی به‌رهه‌مهێنراوی ئێران له‌‬ ‫مانگی ئه‌گۆست سێ ملیۆن بۆشكه‌ له‌‬ ‫رۆژدابووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش یه‌كێك له‌كه‌مترین‬ ‫ژماره‌كانی به‌رهه‌می نه‌وتی ئێران له‌ ساڵی‬ ‫‪ 2003‬به‌م الوه‌بووه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫«كاك سدیق به واتای وشه‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی جه‌ماوه‌ری بوو»‬ ‫چەند بیرەوەرییەک له‌سه‌ر كه‌سایه‌تیی كاك سدیقی كه‌مانگه‌ر لەدیدارێکدا له‌گه‌ڵ هاوڕێ لوتفواڵ لوتفواڵیی(مامۆ)‬

‫ئاماژه‪ :‬مامۆ‪ ،‬تێكۆشه‌ری دێرین‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیی سیاسیی ناوچه‌ی كامیاران‌ه‪،‬‬ ‫كه له نه‌وجه‌وانیدا سه‌ره‌ڕای ته‌مه‌نی‬ ‫كه‌م‌و وه‌رنه‌گیرانی وه‌ك پێشمه‌رگه‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵ ‌ه وه له سااڵنی سه‌ره‌تای‬ ‫خه‌باتی چه‌كداری‌و ئاشكرابوونی ئه‌و‬ ‫حزبه‪ ،‬وه‌ك كه‌سێكی هۆگرو خۆبه‌خش‬ ‫به یارمه‌تیی لۆجستیكیی گه‌یاندنی‬ ‫خۆراك‌و جلوبه‌رگ هاوسه‌نگه‌ری‬ ‫پێشمه‌رگه بووه‪ ،‬له نزیكه‌وه چه‌ند جار‬ ‫كاك سدیقی كه‌مانگه‌ر‪ ،‬سه‌ركرده‌ی‬ ‫ناسراوی كۆمه‌ڵ ‌ه ی بینیوه‌و چه‌ند‬ ‫بیره‌وه‌ریی لێ هه‌یه‪ .‬مامۆ تا ئه‌م‬ ‫دواییانه‌ش به حوكمی یارمه‌تیدانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی گیانبه‌ختكردووی كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان‪ ،‬شه‌هید ئێحسان‬ ‫فه‌تاحیان‪ ،‬بیست ساڵ حوكمی زیندانی‬ ‫هه‌بوو كه پاش تێپه‌ڕاندنی دوو ساڵ‬ ‫توانی له كوردستانی بنده‌ستی ئێران‬ ‫بێته ده‌رو به ڕیزه‌كانی كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان په‌یوه‌ست‬ ‫بێت‪ .‬ده‌قی خواره‌وه چاوپێكه‌وتنێكه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و هاوسه‌نگه‌ره به‌بۆنه‌ی‬ ‫ساڵوه‌گه‌ڕ‌ی گیانبه‌ختكردنی كاك سدیق‬ ‫له بیست‌ویه‌ك خه‌رمانان له‌وه پێشی‬ ‫ئه‌و ماته‌مینه‌دا‪.‬‬ ‫دواڕۆژ‪ :‬تایبه‌تمه‌ندیی سه‌ره‌كیی كاك‬ ‫سدیق وه‌ك ڕێبه‌رێكی كۆمه‌ڵه چی‬ ‫بوو؟ ده‌كرێت ئه‌و ڕێبه‌ر‌ه مێژووییه‌ی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی كوردستان له دیارترین‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیدا بناسێنیت؟‬ ‫مامۆ‪ :‬كه‌سایه‌تیی كاك سدیق پێویستی‬ ‫به‌ یه‌ك یا چه‌ند وشه وه‌ك پێناسه‌ی‬ ‫سه‌ره‌كی نییه‪ .‬ئه‌و هاوكات كه بۆ‬ ‫خۆی وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌كی سیاسی‌و‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی مۆدێرن كاریزماپه‌روه‌ری‬ ‫(ته‌نانه‌ت له‌و كاتی كوردستاندا) به‬ ‫پێویست نه‌ده‌زانی‪ ،‬به‌اڵم كۆی كارو‬ ‫هه‌ڵسووڕانی‪ ،‬نه‌خوازراو وایلێكردبوو‬ ‫وه‌ك رێبه‌رێكی دڵسۆزو كاریزمایه‌كی‬ ‫به‌رجست ‌ه بناسرێت‪ .‬پێش هه‌موو شتێك‬ ‫حه‌قخوازێكی ڕاسته‌قینه بوو‪ ،‬له باری‬ ‫دادوه‌رییه‌وه هیچ جیاوازییه‌كی له نێوان‬ ‫كه‌سی پێشمه‌رگه‪ ،‬كه هاوسه‌نگه‌ری خۆی‬ ‫بووو كه‌سێكی بێالیه‌ندا نه‌ده‌كرد‪.‬‬ ‫دواڕۆژ‪ :‬كاریگه‌ری دیاری كاك سدیق‬ ‫به‌سه‌ر كۆمه‌ڵه وه‌ك ڕه‌وتێكی سیاسیی‬ ‫هاوچه‌رخی تازه پێگه‌یشتووی ئه‌وده‌م‬ ‫چی بوو؟ چ ئاسه‌وارێكی به‌سه‌ر‬

‫كه‌متر خه‌ساربه‌ركه‌وتنیشیان بوو‪.‬‬ ‫دواڕۆژ‪ :‬ده‌گێڕنه‌وه كه كه‌س له گوێگرتن‬ ‫بۆ قسه‌كانی كاك سدیق له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی زۆریش بوایه‌ت ماندوو‬ ‫نه‌ده‌بوو‪ ، ..‬بۆ نموونه به‌هۆی شۆخ‌بوون‬ ‫له قسه‌كانیدا‪ .‬بیره‌وه‌ریت هه‌یه له‌و‬ ‫پێوه‌ندیه‌دا؟‬

‫كۆمه‌ڵه‌دا دانا بۆ یه‌كه‌مجار؟‬ ‫مامۆ‪ :‬بێگومان ئه‌وه كه‌سایه‌تیی به‌رزو‬ ‫خه‌باتكاری كاك سدیق بوو كه گه‌شه‌ی‬ ‫ی ڕۆژی كۆمه‌ڵه‌ی‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‬ ‫ڕۆژله‌دوا ‌‬ ‫ناوچه‌كانی سنه‌و كامیاران‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫مسۆگه‌ر كرد‪ ،‬له‌حاڵێكدا هه‌ر له‌و ناوچانه‬ ‫ده‌یان كه‌سایه‌تیی دیارو خوێنده‌وارو‬ ‫به‌رجسته‌ی حزب‌و ڕه‌وته‌كانی دیكه‌ش‬ ‫له گۆ‌ڕه‌پاندا بوون‪ ،‬به‌اڵم تایبه‌تمه‌ندیی‬ ‫سیاسی‌و جه‌ماوه‌ریی كاك سدیق‬ ‫به‌تایبه‌تی وایكرد كه كۆمه‌ڵه زیاترو‬ ‫خێراتر له ده‌وری پێگه‌یشتنی خۆی‬ ‫له‌نێو كۆمه‌اڵنی زه‌حمه‌تكێشدا گه‌شه‬ ‫بكات‪ .‬كاك سدیق چه‌ند تایبه‌تمه‌ندییه‌كی‬ ‫دیاری هه‌بوو‪ :‬یه‌ك له تایبه‌تمه‌ندییه‬ ‫دیاره‌كانی‪ ،‬خاكی‌بوون‌‌و خه‌ڵكی‌بوونی‬ ‫بوو‪ ،‬جیاواز له‌وه‌ی له نێو خه‌ڵكی‬ ‫خوێنده‌وارو ڕووناكبیردا‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‬ ‫شاره‌كانی سنه‌و كامیاران كاریگه‌ری‌و‬ ‫ئیعتباری تایبه‌تیی بوو‪ ،‬وه‌ك ڕێبه‌رێكی‬ ‫هه‌میشه له‌مه‌یدان‌و كه‌سایه‌تیه‌كی خاكیی‬ ‫ڕیزی سه‌ركردایه‌تیی كۆمه‌ڵه ده‌ناسرا‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی دیاری دیكه‌ی كاك سدیق‪،‬‬ ‫توانایی قسه‌كردنی بوو؛ تا شوێنێك كه له‬

‫كۆبوونه‌وه‌كانی لیژنه‌ی نوێنه‌رێتیی گه‌لی‬ ‫كوردو وه‌فدی به‌ناو دانووستانكاری ڕژێم‬ ‫له سه‌ره‌تای شۆڕشی گه‌الن‪ ،‬به كه‌سایه‌تی‬ ‫ڕادیكاڵ ده‌ناسرایه‌وه‪ ،‬كه‌سایه‌تیه‌ك‬ ‫كه هه‌میشه وه‌فده‌كه‌ی ڕژێم سۆراغیان‬ ‫ده‌گرت‌و به‌ئاوات بوون له‌ناو لیژنه‌ی‬ ‫كورده‌كاندا نه‌بێت(!)‪ ،‬چونكه له سه‌ر‬ ‫ویست‌و داواكاریه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫ته‌نازولی نه‌ده‌كرد‪ .‬جگه له‌وه كاك سدیق‪،‬‬ ‫له بیره‌وه‌ریی مندا له ڕیزی پێشه‌وه‌ی‬ ‫خه‌باتی چه‌كدارانه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌شدا‬ ‫ده‌دره‌وشایه‌وه‌و هه‌میشه چه‌ك‌له‌شان‪،‬‬ ‫گوندبه‌گوندو سه‌نگه‌ربه‌سه‌نگه‌ری به‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرده‌وه؛ له كێشه‌و گرفته تایبه‌تیه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانی ده‌پرسیه‌وه‌و وه‌ك‬ ‫ڕێبه‌رێكی ئااڵهه‌ڵگری بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫گه‌له‌كه‌ی‪ ،‬هاوكات هاوڕێ‌و هاوقسه‌یه‌كی‬ ‫نزیكی پێشمه‌رگه‌ش بوو‪.‬‬ ‫دواڕۆژ‪ :‬باست له ڕۆڵی چه‌كداریی كاك‬ ‫سدیق كرد؛ ئایا كاك سدیق به‌ته‌نیا له‬ ‫ڕیزی پێشه‌وه‌ی شۆڕشی كوردستان‬ ‫به‌شداریی ده‌كرد‪ ،‬یا وه‌ك فه‌رمانده‌رو‬ ‫داڕێژه‌رێكی پالنه چه‌كدارییه‌كانیش‬ ‫به‌شدار بوو؟‬

‫سدیق‬ ‫كاك‬ ‫بێگومان‬ ‫مامۆ‪:‬‬ ‫داڕێژه‌رو ڕاوێژكارێكی گه‌وره بوو له‬ ‫تێكهه‌ڵچوونه‌كانی ده‌ورروبه‌ری كامیاران‬ ‫له بیره‌وه‌ریی مندا‪ .‬من بیره‌وه‌رییه‌كم له‬ ‫پالنداڕێژی‌و به‌شداریی چه‌ند كاتژمێریی‬ ‫كاك سدیق هه‌یه له تێكهه‌ڵچوونێكی‬ ‫قورس له سه‌ره‌تای شۆڕش‪ .‬كاتێك‬ ‫ستوونێكی گه‌وره‌ی ئه‌رته‌شی ڕژێم‬ ‫ده‌یویست له كامیارانه‌وه به‌ره‌و سنه‬ ‫بڕوات‌و سنه داپڵۆسێنێت‪ ،‬هێزێكی نزیك‬ ‫په‌نجا كه‌سیی له پێشمه‌رگه‌كانی كۆمه‌ڵه‬ ‫به فه‌رمانده‌ریی كاك سدیق‪ ،‬له نێوان‬ ‫ئاوایی «كه‌وانه»و «دووڕێیانی مووچش‪،‬‬ ‫یا توونێلی هه‌واساوا»‪ ،‬دوانیوه‌ڕۆی‬ ‫ڕۆژێكی هاوینی بۆسه‌یه‌ك بۆ ئه‌و ستوونه‬ ‫ئه‌نێنه‌وه‌و له‌و شه‌ڕه‌دا زه‌برێكی كاریی به‌ر‬ ‫دوژمن ده‌كه‌وێت‌و له خێرایی داگیركردنی‬ ‫كوردستانی زۆر كه‌م ده‌بێته‌وه‪ ،‬له‌و‬ ‫شه‌ڕه‌دا ده‌ستكه‌وتێكی زۆر له ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫چه‌كی قورس‌و نیوه‌قورس هاته‌به‌رهه‌م‬ ‫بۆ هێزه‌كانی كۆمه‌ڵه‪ .‬بۆیه له زۆربه‌ی‬ ‫پێكدادانه‌كاندا بوونی كاك سدیق‪ ،‬له‬ ‫داڕێژه‌ری‌و به‌شداریدا‪ ،‬جگه له‌وه‌ی‬ ‫هێزو وره‌ی ده‌به‌خشییه پێشمه‌رگه‌كان‪،‬‬ ‫مسۆگه‌ری سه‌ركه‌وتنی هێزه‌كانی كۆمه‌ڵه‌و‬

‫مامۆ‪ :‬كاك سدیق له قسه‌كانیدا زۆر‬ ‫سه‌رنجی به‌خه‌رج ده‌دا‪ .‬له گرێدانه‌وه‌ی‬ ‫مه‌سه‌له حقووقی‌و سیاسییه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ی ڕاسته‌وخۆ پێوه‌ندییان به‬ ‫خه‌ڵكی زه‌حمه‌تكێشی كوردستانه‌وه‬ ‫بوو‪ .‬زۆر لێهاتوو بوو له قسه‌كردنداو به‬ ‫هێورو له‌سه‌رخۆبوو له هه‌ندێ هه‌ڵچوونی‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‪ ،‬كه من بینیومه‪ .‬له‬ ‫چوون بۆ ئاواییه‌كان هه‌وڵی ده‌دا ببێته‬ ‫میوانی ماڵه هه‌ژاره‌كان‌و به‌شداری‬ ‫قسه‌و خه‌مه‌كانیان بێت‪ .‬به‌چه‌ندجار‬ ‫بیره‌‌وه‌ریی وام له كاك سدیق هه‌یه‪،‬‬ ‫تووڕه‌بوونی پێشمه‌رگه‌ی سه‌رمابردوو‌و‬ ‫بێ گۆره‌وییه‌كان‪ ،‬له نوچكه‌دانی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه شه‌وبێداره‌كان له كۆبوونه‌وه‬ ‫گشتییه‌كانی بنكه‌و باره‌گاكانی كۆمه‌ڵه‪،‬‬ ‫كاك سدیق له‌و حااڵنه‌دا به‌وپه‌ڕی‬ ‫نوكته‌بێژی‌و قسه‌خۆشیی خۆیه‌وه هه‌م‬ ‫كه‌شوهه‌وای پێشمه‌رگه ماندووه‌كانی‬ ‫ده‌گۆڕی‌و هه‌م تێكه‌اڵوی گه‌رمی باسه‌كانی‬ ‫ده‌كردن‪ .‬به‌رامبه‌ر به بێتاقه‌تی‌و‬ ‫كه‌موره‌بوونه‌وه په‌نجه‌ژمێره‌كان‪ ،‬كاك‬ ‫سدیقی شۆخ‌و شه‌نگ‌و قسه‌خۆش‪ ،‬به‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی به‌سه‌رهات‌و قسه‌ی نه‌سته‌ق‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی ئه‌هێنایه‌وه ناو باسی‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌‪ .‬كاك سدیق هاوڕێی‬ ‫مندااڵن بوو‪ ،‬له هاتۆچۆكانیدا سه‌رنجیانی‬ ‫ده‌دایه‌و له ئامێزی ده‌گرتن؛ له ئاوات‌و‬ ‫حه‌زه‌كانیانی ده‌پرسیه‌وه‪ .‬تایبه‌تمه‌ندیی‬ ‫«خزمه‌تگوزاریی» كاك سدیق‪ ،‬الیه‌نێكی‬ ‫تری جه‌ماوه‌ریبوون‌و له‌پێناوهه‌ژاراندا‬ ‫بوونی بوو‪ .‬له چه‌ند نموونه‌دا له‬ ‫ڕێگای هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆمه‌ڵ ‌ه وه‪،‬‬ ‫قوتابخانه‌ی له الدێكان درووستده‌كرد‪،‬‬ ‫لووله‌كێشیی بۆ مااڵنی الدێكان ‪،‬‬ ‫دابه‌شكردنی خوارده‌مه‌نی له الیه‌ن هێزی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه وه به‌سه‌ر هه‌ژاران‌و خه‌ڵكی‬ ‫گوندنشینی كه‌م‌داهاتی ده‌ورووبه‌ری‬ ‫كامیاران‌و ده‌یان خزمه‌تگوزاریی دیكه له‬ ‫بیره‌وه‌رییه هه‌میشه‌ییه‌كانی كاك سدیق‌ه‬ ‫بۆ خه‌ڵكی كوردستان‪ .‬كاك سدیق به‬ ‫واتای وشه‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی جه‌ماوه‌ری‬ ‫بوو‪.‬‬

‫رووداوی گیانبه‌ختکردنی چوار که‌س له‌ پێشمه‌رگه‌کانی کۆمه‌ڵه‌‬ ‫خه‌ڵکی ئازادیخوازی کوردستان!‬ ‫دۆستان‌و دڵسۆزانی کۆمه‌ڵه‌‌و‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازانه‌ی‬ ‫کوردستان!‬ ‫گه‌النی مافخوازی ئێران!‬ ‫به داخه وه له ڕۆژی ‪ 11‬خه‌رمانانی‬ ‫ئه‌مساڵدا چوار که‌س له هاوڕێیانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی کۆمه‌ڵه له نزیک شاری سنه‬ ‫که‌وتنه بۆسه‌یه‌کی هێزه داگیرکه‌ره‌کانی‬ ‫ڕژێمی ئیسالمی و له ئاکامدا هه‌ر‬ ‫چواریان بوونه قوربانی سیاسه تی‬ ‫داپڵۆسێنه‌ر وسه‌رکوتکارانه‌ی ئه‌م‬ ‫ڕژێمه دژه مرۆڤه و چوونه کاروانی‬ ‫پر له سه‌روه‌ریی گیانبه‌ختکردووانی‬ ‫کۆمه‌ڵه‌‪ .‬ئێمه وه‌ک کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬ ‫ڕاده‌گه‌یه‌نین‪ ،‬که ئه‌م چوار هاوڕێ گیان‬

‫به‌ختکردووه که‌سانێک له ژماره‌یه‌ک له‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی کۆمه‌ڵه‌ن که ماوه‌یه‌ک‬ ‫له‌وه‌ پێش بێ پرسی سه‌رکردایه‌تی و‬ ‫ئۆرگانی به‌رپرس و دوور له پرێنسیپ‬ ‫و ڕێساکانی کۆمه‌ڵه‪ ،‬سه‌ربه‌خۆ و‬ ‫سه‌ره‌ڕۆیانه‌ چوونه‌ته‌وه رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫کۆمیته ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه سه‌ره‌ڕای‬ ‫به داخبوون و خۆ به به‌رپرس زانین‬ ‫له ئاست ئه‌م ڕووداوه ڕاده‌گه‌یه‌نێت که‬ ‫هه‌رچه‌ند ئه‌م هاوڕێیانه‌ به بێ بڕیاری‬ ‫سه‌رکردایه‌تی چوونه‌ته‌وه و به‌داخه‌و‌ه‬ ‫تووشی ئه‌م کاره‌ساته‌ بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویسته ئه‌و راستییه بسه‌لمێنین که‬ ‫ئه‌م دیارده‌ی سه‌ره‌رۆییه له ناو ئێمه‌دا‬ ‫و دووپات بوونه‌وه‌ی‪ ،‬نیشانده‌ری‬ ‫بوونی گیروگرفته له کار و دیسیپلینی‬ ‫رێکخراوه‌یی و په‌ره‌سه‌ندنی چه‌شنێک‬ ‫له نیزامیگه‌ری که‌ به زۆری ئۆباڵه‌که‌ی‬ ‫ده‌که‌وێته ئه‌ستۆی ر‌ێبه‌ری و کومیته‌ی‬

‫ناوه‌ندیی و خۆمان له‌مباره‌وه ب ‌ه‬ ‫شیاوی رخنه‌ی جیددی ده‌زانین‌‪.‬‬ ‫بۆیه ڕاشکاوان ‌ه ڕوو له جه‌ماوه‌ری‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان ڕاده‌گه‌یه‌نین که‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ی ورد له‌مباره‌وه ده‌که‌ین‬ ‫بۆ دۆزینه‌وه و ناسینی هه‌موو ڕه‌گه‌ز‬ ‫و هۆکاره‌کانی ئه‌م خه‌سارانه تا به‬ ‫زووترین کات هه‌موو سه‌رچاوه و‬ ‫ئاخێزگه و هۆ و هۆکار و به‌ستێنه‌کانی‬ ‫ئه‌م دیارده‌یه بنبڕ بکرێت و ئه‌نجامی‬ ‫لێکۆڵینه‌وه و وردبینیه‌کانیش بۆ‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان و رای گشتی‬ ‫راده‌گه‌یه‌نین‪.‬‬ ‫کومیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه سه‌ره‌تا‬ ‫و پێش هه‌ر ئه‌نجامێک له بابه‌ت ئه‌م‬ ‫رووداوه‌وه به‌رپرسایه‌تییه سیاسی و‬ ‫ئه‌خالقیه‌کانی خۆی قبووڵ ده‌کات‬ ‫و بۆ بنبڕ کردنی ئه‌م خه‌سارانه و‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ی جیددی به جۆری به‌رێوه‬ ‫بردن و به‌هێزکردنه‌وه‌ی پره‌نسیپه‬

‫حیزبیه‌کانی خۆی تێده‌کۆشێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه ما‌وه‌ی دوو ڕۆژی ڕابردوودا و‬ ‫پاش گیانبه‌ختکردنی ئه‌م هاۆڕێیانه‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر له هاۆڕێیان‪ ،‬دۆ‌ستان‬ ‫و دڵسۆزانی کۆمه‌ڵه‌ و گه‌لێک ناوه‌ند و‬ ‫رێکخراو‌هی‌ سیاسی‪ ،‬له‌گه‌ڵ ده‌ربڕینی‬ ‫هاوده‌ردی و هاوخه‌می خۆیان پرسه‌ و‬ ‫سه‌ره‌خۆشییان لێ کردووین و هه‌روه‌ها‬ ‫که‌سانێکیش دڵسۆزانه ڕه‌خنه‌یان‬ ‫لێگرتووین‪ .‬ئێم ‌ه وێڕای سپاس و‬ ‫پێزانین بۆ هه‌موو ئه‌م به‌ڕێزانه‪،‬‬ ‫ڕاده‌گه‌یه‌نین ک ‌ه به‌ د‌ڵی ئاو‌هاڵ‌وه‬ ‫گوێبیستی ڕه‌خنه‌کان ده‌بین و ب ‌ه‬ ‫دڵنیاییه‌و‌ه ئاکامه‌که‌شی له‌ بڕیاره‌کانی‬ ‫رێبه‌رایه‌تی‌ کۆمه‌ڵه‌دا ره‌نگ ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌مری و سه‌ربه‌رزی بۆ گیانبه‌ختکردوانی‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ و رێگای ئازادی و سوسیالیسم‬ ‫کومیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬

‫چاوپێکەوتن‌‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫‪9‬‬

‫ئێران له‌سه‌ر رووپه‌ڕی میدیا جیهانییه‌كانه‌وه‬ ‫ئا‪ :‬دواڕۆژ‬ ‫‌‬ ‫پڕچه‌ككردنی عه‌ره‌بستان‪ ،‬په‌یامێك بۆ‬ ‫رژیمی تاران‬

‫رۆژنامه‌ی بۆستۆن گلوب له‌ دوا ژماره‌ی‬ ‫خۆیدا سه‌باره‌ت به‌ فرۆشی چه‌ك‌و‬ ‫چۆڵ له‌الیه‌ن ئه‌مریكا به‌ عه‌ربستانی‬ ‫سعودی‌و نیگه‌رانییه‌كانی ئێران بابه‌تێك‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆستۆن گلوب ده‌نوسێت‪ :‬ده‌وڵه‌تی ئۆباما‬ ‫خۆی ئاماده‌ ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‪ ،‬كۆنگره‌‬ ‫له‌ جه‌ریانی فرۆشی ‪ 60‬ملیارد دۆالری‬ ‫مووشه‌كه‌ شه‌ڕكه‌ره‌ پێشكه‌وتووه‌كان‌و‬ ‫هلیكۆپتێر به‌ عه‌ربستان ئاگادار بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ گه‌وره‌ترین موعامڵه‌ی ته‌سلیحاتی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكایه‌ كه‌ تا ئێستا‬ ‫قسه‌وباسێكی زۆری له‌سه‌ر كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند دانی ئه‌م چه‌ك‌و چۆڵ‌و‬ ‫زانسته‌ سه‌ربازییانه‌ی ئه‌مریكا به‌‬ ‫پادشای عه‌ره‌بستان بوه‌ته‌ هۆی ریسك‌و‬ ‫مه‌ترسیگه‌لێكی ئاشكرا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ به‌ هۆی ناچاربوونی ئه‌مریكا به‌‬ ‫پێشگرتنی رژیمی ئێران له‌ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫چه‌كی ئه‌تۆمی‪ ،‬باشترین جۆری ئه‌م‬ ‫هه‌ڵوێستانه‌یه‌‪ .‬ده‌وڵه‌تی ئه‌مریكا له‌‬ ‫هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ به‌ فرۆشی ‪84‬‬ ‫مووشه‌كی شه‌ڕكه‌ری ئێف ‪ ،15‬به‌‬ ‫رۆژكردنی ‪ 70‬مووشه‌كی شه‌ڕكه‌ری‬ ‫دیكه‌ی ئه‌م واڵته‌‌و رێككه‌وتنی دانی ‪70‬‬ ‫هلیكۆپتێر ئاپاچی‌و ‪ 72‬هلیكۆپتێر هه‌ڵۆی‬ ‫ره‌ش‌و ‪ 36‬هلیكۆپتێر په‌له‌وه‌ری بچووك‪،‬‬ ‫په‌یامێك بۆ رژیمی ئێران روانه‌ بكات‪ .‬ئه‌م‬ ‫مووشه‌كانه‌ی له‌گه‌ڵ چه‌ندین سیسته‌می‬ ‫به‌رگری مووشه‌كی دیكه‌‪ ،‬ئێستاكه‌ له‌‬ ‫سه‌ر مێزی دانوستانه‌كاندایه‌و به‌ رژیمی‬ ‫ئێرانی نیشاندده‌دات‪ ،‬له‌ ئه‌گه‌ری بوون‬ ‫به‌ هێزێكی گه‌وره‌ی ئه‌تۆمی‪ ،‬ئیزنی‬ ‫داسه‌پاندنی خواسته‌كانی خۆی به‌سه‌ر‬ ‫واڵتانی دراوسێی پێنادرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی فرۆشی چه‌ك‌و چۆڵی نیزامی‬ ‫به‌ عه‌ره‌بستان بتوانێت رێبه‌رانی رژیمی‬ ‫ئێران له‌ هه‌وڵدان بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫چه‌كی ئه‌تۆمی پاشگه‌ز بكاته‌وه‌‪ ،‬وه‌كوو‬ ‫هه‌وڵێكی په‌سه‌ندكراو دێته‌ ئه‌ژمار‪.‬‬ ‫بوونی رژیمی ئێستای ئێران به‌ هێزێكی‬ ‫ئه‌تۆمی به‌ دڵنیاییه‌وه‌ زۆر مه‌ترسیدارتر‬ ‫له‌ عه‌ره‌بستانی ته‌یار به‌ مووشه‌كی‬ ‫شه‌ڕكه‌ری ئێف ‪ 15‬ده‌بێت‪.‬‬ ‫مه‌ترسیه‌كی دیكه‌ كه‌ سه‌باره‌ت به‌‬ ‫فرۆشتنی چه‌ك‌و چۆڵی نیزامی به‌‬ ‫عه‌ره‌بستان الیه‌نێكی به‌رباڵوتری دیكه‌ی‬

‫ده‌وڵه‌تی ئۆباما وتی‪ ،‬یه‌كێك له‌‬ ‫گرینگترین په‌یامه‌كانی ئۆباما له‌ جه‌ریانی‬ ‫چاوپێكه‌وتنی سێ رۆژه‌ له‌ نیۆیۆرك‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌ رێگه‌ چاره‌ی‬ ‫دیپلۆماتیك بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌ی‬ ‫ئه‌تۆمی رژیمی كۆماری ئیسالمیه‌‪.‬‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌گه‌ری هێرشی نیزامی ئه‌تۆم له‌ ویه‌ن رایگه‌یاند‪ ،‬رژیمی ئێران‬ ‫ئه‌مریكا‌و ئیسرائیل بۆ سه‌ر ناوه‌نده‌ ده‌بێ ئه‌و كارانه‌ی كه‌ پێشتر ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌تۆمیه‌ ناسراوه‌كانی ئێرانه‌‪ .‬ئه‌م هێرشه‌ نه‌داوه‌ی ئێستاكه‌ به‌ڕێوه‌ی ببات‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌ باشترین بارودۆخدا ده‌توانێت‪ ،‬زه‌رفیه‌تی ملكه‌چی هه‌موو بڕیاره‌كانی رێكخراوی‬ ‫رژیمی ئێران بۆ به‌ده‌ستهێنانی چه‌كی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ئه‌تۆمی‪ ،‬تا ماوه‌یه‌كی درێژ وه‌دوا بخات‪ .‬به‌رنامه‌ ئه‌تۆمیه‌كه‌ی بێت‌و هه‌روه‌ها‬ ‫خراپترین حاله‌تیش ئه‌وه‌یه‌كه‌‪ ،‬ئاگرێكی كۆمه‌ڵگای جیهانی دڵنیا بكات كه‌‪،‬‬ ‫نوێ له‌ تیرۆریزم‌و شه‌ڕ له‌ چه‌ندین واڵتی چاالكیه‌ی ئه‌تۆمیه‌كه‌ی مه‌به‌ستێكی رژیمی ئێران‪ :‬ئێمه‌ ئاماده‌ی دانوستانی‬ ‫ئه‌تۆمین‬ ‫دیكه‌ په‌ره‌ ده‌ستێنێت‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئاشتیخوازانه‌ی له‌ پشته‌وه‌یه‌‪ .‬ئێتسوێن‬ ‫ئه‌م موعامڵه‌ نه‌توانێت رژیمی كۆماری چۆ له‌ كۆتایی قسه‌كانیدا وتی‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئیسالمی له‌ بیری به‌ده‌ستهێنانی چه‌كی درێژه‌ به‌ گوشاره‌كانی خۆمان بۆ سه‌ر‬ ‫ئه‌تۆمی دوور بخاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م سیاسه‌ته‌ی رژیمی ئێران دێنین‌و ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ش‬ ‫به‌رگری ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌ الیه‌ن یه‌كیه‌تی ئوروپاوه‌ پشتیوانی‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ببێته‌ هۆی نه‌مانی نیگه‌رانیه‌كان لێكراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ بوونی ئێرانێكی ئه‌تۆمی له‌‬ ‫بونبه‌ستی ئه‌تۆمی‌و پێشنیاره‌‬ ‫نێوان دراوسێكانی عه‌ر‌هب‌و ئیسرائیل‌و‬ ‫چه‌ند ساڵه‌ی كه‌‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫دیپلۆماتیكه‌كان‬ ‫بیری گشتی ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫قه‌یرانی ئه‌تۆمی كۆماری ئیسالمی زیاتر‬ ‫ته‌شه‌نه‌ی سه‌ندوه‌‪ ،‬به‌رپرسانی رژیمی‬ ‫هه‌وڵی ئه‌مریكا بۆ درێژه‌دان به‌ گوشار‬ ‫تاران سه‌ره‌ڕای درێژه‌دان به‌ چاالكی‬ ‫بۆ سه‌ر رژیمی ئێران‬ ‫پیتاندنی ئۆرانیۆم‪ ،‬به‌رده‌وام هاواری‬ ‫رۆژنامه‌ی فاكس نیوز سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ئه‌وه‌یان بوه‌ كه‌ به‌رنامه‌ ناوه‌كییه‌كه‌یان‬ ‫هه‌وڵه‌كانی ویالیه‌یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا‬ ‫ئاشتیخوازانه‌یه‌‌و ئاماده‌ن كۆبوونه‌وه‌‌و‬ ‫بااڵی‬ ‫كاربه‌ده‌ستێكی‬ ‫ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫دانوستان بكه‌ن له‌م باره‌یه‌وه‌‪ .‬رۆژنامه‌ی‬ ‫ئه‌مریكایی هاوكات له‌گه‌ڵ كۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫دیپلۆماته‌كان سه‌باره‌ت به‌ كۆبوونه‌وه‌ی كێشه‌ی به‌رنامه‌ ناوه‌كییه‌كانی ئێران فاینه‌شناڵ تایمز سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫سااڵنه‌ی ئاژانسی نێونه‌ته‌وه‌یی وزه‌ی به‌رده‌وام به‌شێك له‌میدیاكانی ناوچه‌كه‌‌و ده‌نوسێت‪ :‬سه‌رۆك كۆماری رژیمی‬ ‫ئه‌تۆم رایگه‌یاند‪ ،‬ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان جیهانی به‌خۆیه‌وه‌ خه‌ریك كردوه‌‪ ،‬كۆماری ئیسالمی به‌ ناردنی په‌یامێكی‬ ‫كۆنیل‪ ،‬هێمنانه‌ بۆ ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫سانفرانسیسكۆ‬ ‫درێژه‌ به‌ گوشاره‌كانی خۆیان بۆ سه‌ر رۆژنامه‌ی‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمی‪ ،‬بۆ ئه‌نجامدانی چاپی ئه‌مریكا سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌‌و رایگه‌یاند‪ ،‬پێوه‌ندیه‌كانی نێوان دوو واڵت‬ ‫ملكه‌چبوون به‌ بڕیاره‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی تاران‌و واشینگتۆن بۆ ده‌بێ له‌سه‌ر بنه‌مای رێزگرتن‌و عه‌داڵه‌ت‬ ‫روونكردنه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ به‌رنامه‌ی چاره‌سه‌ری قه‌یرانی ئه‌تۆمی ئێران بێت‪ .‬ئه‌حمه‌دینژاد وتی‪ ،‬ئێمه‌ هه‌میشه‌‬ ‫له‌ بابه‌تێكدا ده‌نوسێت‪ :‬ویالیه‌ته‌ ئاماده‌ی وتوووێژكردن بووین‌و ئێستاكه‌ش‬ ‫ئه‌تۆمی ئه‌م رژیمه‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫رژیمی كۆماری ئیسالمی به‌ هۆی یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‌و هێزه‌ گه‌وره‌كانی ئاماده‌ین‪ .‬من وا بیر ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫خۆبواردن له‌ راگرتنی پیتاندنی ئۆرانیۆم‌و دیكه‌ی جیهان له‌ كۆبوونه‌وه‌ی رێكخراوی دانوستانه‌كان له‌ داهاتوویه‌كی نزیكدا‬ ‫ئاكامه‌كانی ده‌سپێده‌كات‪ .‬هه‌ر وه‌ها به‌رپرسانی‬ ‫خواسته‌كانی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان‪،‬‬ ‫نه‌گرتنی‬ ‫له‌به‌رچاو‬ ‫رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی گه‌مارۆخستنه‌ سه‌ر رژیمی رژیمی ئێران به‌ بۆنه‌یه‌كی دیكه‌‪ ،‬ئاواتی‬ ‫نه‌مانی نیگه‌رانیه‌كانی تایبه‌ت به‌ ئێران له‌ دژی چاالكیه‌كه‌ی ئه‌تۆمیه‌كانی ئه‌وه‌یان خواست كه‌ كێشه‌ی ئه‌تۆمی‬ ‫رژیمی ئێران له‌ رێگه‌ی ئاشتیخوازانه‌‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی ئه‌تۆمی‪ ،‬تا ئێستا چوارجار داوه‌ته‌ به‌ر باس‌و لێكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌ن شورای ئه‌منیه‌تی رێكخراوی ئه‌وان له‌ هه‌مانكاتیشدا مه‌سه‌له‌ی هێمنانه‌وه‌ گه‌اڵڵه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان خراوه‌ته‌ ژێر كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌ رێكاری دیپلۆماتیك عه‌لی ئه‌كبه‌ری سوڵتانیه‌ سه‌رۆكی‬ ‫گه‌مارۆوه‌‪ .‬ئۆكیا ئامانۆ سكرتێری گشتی بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌ی ئه‌تۆمی رژیمی رێكخراوی وزه‌ی ئه‌تۆمی رژیمی ئێران‬ ‫سۆزان رۆژی دووشه‌مه‌ی رابردوو له‌ شاری ویه‌ن‬ ‫له‌به‌رده‌ستدایه‌‪.‬‬ ‫ئاژانسی نێونه‌ته‌وه‌یی وزه‌ی ئه‌تۆم ئێرانیان‬ ‫هه‌فته‌ی رابردوو رایگه‌یاند‪ ،‬ناتوانێت رایس نوێنه‌ری ئه‌مریكا له‌ رێكخراوی ئاماژه‌ی به‌وه‌دا‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ئاماده‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌ ئاشتیخوازانه‌ بوونی به‌رنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان به‌ هه‌واڵنێرانی پێشنیاری ناردنی به‌شێك له‌ ئۆرانیۆمی‬ ‫ئه‌تۆمیه‌كه‌ی رژیمی كۆماری ئیسالمی راگه‌یاند‪ ،‬هیالری كلینتۆن وزیری كه‌م پیتێندراوی خۆی بۆ توركیه‌ قبووڵ‬ ‫باوه‌ڕ بكات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م واڵته‌ ته‌نیا كاروباری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا‌و هاوتاكانی بكات‪ .‬ئه‌مه‌ حاڵێكدایه‌ كه‌ ئه‌م پێشنیاره‌‬ ‫له‌ ئاستی قسه‌و لێدوان له‌گه‌ڵ ئاژانسی خۆی له‌ بریتانیا‪ ،‬چین‪ ،‬فه‌ڕانسه‌‪ ،‬سه‌ره‌تای ئه‌مساڵ له‌گه‌ڵ دژایه‌تی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی وزه‌ی ئه‌تۆم هاوكاری ئاڵمان‌و روسیه‌ له‌ به‌رانبه‌ر رژیمی به‌رپرسانی رژیمی ئێران به‌ره‌وڕوو‬ ‫كردووه‌‌و ئیزنی سه‌ردانی چه‌ندین ئێران خاوه‌نی یه‌ك هه‌ڵوێستن‪ .‬رایس بوویه‌وه‌‌و هه‌ر بۆیه‌ ئه‌م دژایه‌تیكردنه‌‬ ‫به‌رپرسی ئاژانسی نه‌داوه‌ كه‌ سه‌ردانی هه‌فته‌ی رابردوو هوشداریدا كه‌ نابێ رێگای بۆ په‌سه‌ندكردنی بڕیارنامه‌ی‬ ‫له‌م كۆبوونه‌وه‌ چاوه‌ڕوانیه‌كی ئه‌تۆمان ‪1929‬ی شورای ئه‌منیه‌تی رێكخراوی‬ ‫ناوه‌نده‌ ئه‌تۆمیه‌كانی ئه‌م رژیمه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئێستیوێن چۆ‪ ،‬وه‌زیری وزه‌ی ویالیه‌ته‌ هه‌بێت‪ .‬له‌ حاڵێكدا كه‌ كه‌ نیگه‌رانیه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان دژی رژیمی كۆماری‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‪ ،‬به‌ هه‌یئه‌ته‌كانی نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان سه‌باره‌ت به‌ هه‌وڵدانی ئیسالمی له‌ مانگی ژوه‌ن‪ ،‬ئاوه‌اڵكرد‪.‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی به‌شداربوو له‌ كۆبوونه‌وه‌ی رژیمی ئێران بۆ داڕشتن‌و درووستكردنی هه‌ر بۆیه‌ باراك ئۆباما له‌ وته‌كانی‬ ‫گشتی ئاژانسی نێونه‌ته‌وه‌یی وزه‌ی چه‌ك‌وچۆڵی ئه‌تۆمی هێشتاكه‌ بوونی خۆی له‌ رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م واڵته‌ هه‌موو پڕسیاره‌كانی رایگه‌یاند‪ ،‬خوازیاری ئه‌وه‌یه‌كه‌ كێشه‌ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ راگرتنی به‌رنامه‌ی ئه‌تۆمی ئه‌تۆمی رژیمی كۆماریئ ئیسالمی به‌‬ ‫خۆی بێ واڵم هێشتووته‌وه‌‪ .‬فیلیپ جی شێوه‌ی هێمنانه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫كراوڵی وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سزاكانی سه‌ر رۆژنامه‌نوسان‬ ‫ئه‌مریكا له‌ نیۆیۆرك به‌ هه‌واڵنێرانی‬ ‫په‌ره‌ده‌ستێنێت‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬رژیمی كۆماری ئیسالمی ده‌بێ‬ ‫ئاماده‌یی خۆی بۆ پێوه‌ندیه‌كی به‌رباڵو له‌چه‌ند ساڵی رابردوودا زیاتر هه‌میشه‌‬ ‫نیشان بدات‌و ئه‌گه‌ر ئه‌وان ئه‌م كاره‌ بكه‌ن سه‌ركوت‌و بێده‌نگ كردنی رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫ئێران له‌الیه‌ن كۆماری ئیسالمییه‌وه‌ په‌ره‌ی‬ ‫ئێمه‌یش واڵمیان ده‌ده‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێن رادز راوێژكاری ئه‌منیه‌تی نه‌ته‌وه‌یی سه‌ندوه‌‪ .‬رۆژنامه‌ی نیویۆرك تایمز له‌‬ ‫له‌ كاروباری پێوه‌ندیه‌ ئیستراتژیكه‌كانی راپۆرتێكدا له‌سه‌ر ره‌وشی رۆژنامه‌نوسان‬

‫له‌ ئێران‌و چاره‌نوسی حسه‌ین دره‌خشان‌و‬ ‫عیسا سه‌حه‌رخیز تیشكده‌خاته‌سه‌ر ره‌وشی‬ ‫رۆژنامه‌نوسی له‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی كۆماری‬ ‫ئیسالمی‪ .‬رۆژنامه‌كه‌ ده‌نوسێت‪ :‬ئێران‬ ‫رۆژنامه‌نوسێكی دیاری ئیساڵحخوازی به‌‬ ‫سێ ساڵ زیندان مه‌حكوم كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ وێبالگنوسێكی ئێرانی –‬ ‫كانادایی پاش به‌سه‌ربردنی ‪ 2‬ساڵ له‌‬ ‫زیندانی ئیڤین‪ ،‬دیسان ‪ 19‬مانگی زیندانی‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پاوه‌‪.‬‬ ‫عیسا سه‌حه‌رخیز رۆژنامه‌نوسی ‪56‬‬ ‫ساڵه‌ی ئێران‌و یه‌كێك له‌ هه‌ڵسوڕاوانی‬ ‫ئازادی چاپه‌مه‌نییه‌كان به‌ تۆمه‌تی‬ ‫سوكایه‌تی به‌ عه‌لی خامه‌نه‌یی رابه‌ری‬ ‫رژیم‪ ،‬به‌ دووساڵ زیندان‌و به‌ تۆمه‌تی‬ ‫پاگه‌نده‌ دژی رژیم به‌ ساڵێك زیندان‬ ‫مه‌حكوم كراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌حه‌رخیز كه‌ به‌هۆی هه‌ڵسوكه‌وتی‬ ‫نه‌شیاو له‌ زیندان توشی كێشه‌ی‬ ‫له‌كاتی‬ ‫بووه‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ربوونی له‌ ژوئیه‌ی ‪ ،2009‬ته‌نیا‬ ‫چه‌ند رۆژ پاش هاتنه‌سه‌ركاری دووباره‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی نژاد به‌شێوه‌ی به‌رده‌وام له‌‬ ‫زینداندا بووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌حاڵێكدایه‌ كه‌‬ ‫دادگای ناوبراو تا ساڵێك زیندانی بوونی‬ ‫به‌ڕێوه‌نه‌چوو‪ .‬پارێزه‌ره‌كه‌ی سه‌حه‌رخیز‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ به‌ڕێوه‌چوونی نهێنی دادگا‌و‬ ‫به‌شداری تۆمه‌تبار له‌ ده‌ستبه‌سراوی‬ ‫ناڕه‌زایی ده‌ربڕی‪ .‬سه‌حه‌رخیز به‌ هۆی‬ ‫داواكارییه‌كی سه‌باره‌ت به‌ به‌رخوردكردن‬ ‫له‌گه‌ڵ خامه‌نه‌یی به‌ هۆی خستنه‌ژێر‬ ‫پێی یاسای بنه‌ڕه‌تی‌و چاونوقاندن‬ ‫له‌ئاست ئه‌شكه‌نجه‌ی زیندانیانی سیاسی‪،‬‬ ‫بنه‌ماخوازانی رژیمی توڕه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌واڵی ده‌ستبه‌سه‌ربوونی سه‌حه‌رخیز‬ ‫هاوكات بوو له‌گه‌ڵ ده‌ركردنی حوكمی‬ ‫‪ 19‬ساڵ زیندان بۆ حسه‌ینی دره‌خشان‪،‬‬ ‫وێبالگنوسی ئێرانی – كانادایی‪.‬‬ ‫حسه‌ینی دره‌خشان كه‌ هه‌شت ساڵ له‌‬ ‫كانادا‌و بریتانیا ژیاوه‌‪ ،‬مافی شارۆمه‌ندی‬ ‫كانادای هه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌حاڵێكدایه‌ كه‌‬ ‫ئێران بوونی ره‌گه‌زنامه‌یه‌كی دیكه‌ بۆ‬ ‫هاواڵتیانی ئێران قبوڵ ناكات‪ .‬هه‌واڵه‌كان‬ ‫باس له‌ تۆمه‌تباركردنی دره‌خشان ‪35‬‬ ‫ساڵ به‌ تاوانگه‌لێك وه‌ك «هاوكاری‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تانی بێگانه‌«‪ ،‬دامه‌زراندنی‬ ‫وقیح»‌و‬ ‫«موبته‌زه‌ل‌و‬ ‫وێبسایتی‬ ‫«سوكایه‌تی به‌ موقه‌ده‌سات» ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌ی پێشتر رایانگه‌یاندبوو‬ ‫كه‌ بازجووه‌كانی ئیتالعات داوای سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانیان بۆ كردوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ له‌درێژه‌دا ده‌نوسێت‪ :‬گروپه‌كانی‬ ‫مافی مرۆڤی ئێران ده‌ڵێن كه‌ حسه‌ین‬ ‫دره‌خشان به‌ هۆی چاالكییه‌كانی له‌ بواری‬ ‫وێبالگ به‌ «باوكی وێبالگنوسی» ئێران‬ ‫ناسراوه‌‌و النیكه‌م هه‌شت مانگی له‌ ژووری‬ ‫تاكه‌كه‌سی له‌ژێر ئه‌شكه‌نجه‌و ئازاری‬ ‫جه‌سته‌یی‌و رۆحیدا بووه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫ئه‌ندێشه‌‬

‫دە‌قگرتویی لە‌زە‌مە‌ندا‬

‫جە‌‌لیل ئازادیخواز‬ ‫(‪)2- 1‬‬ ‫ئاماژە‌‬ ‫ئە‌م وتارە ‌دە‌یتوانی هە‌ڵگری ناو‪ ،‬یا‬ ‫ناونیشانێکی دی بێت‪ .‬وە‌ک (نا مێژووی‬ ‫ئە‌ندێشە‌) یا(هزری دابڕاو لە‌قۆناخ)‌و‬ ‫زۆر شتی دیکە‌‪ .‬بە‌اڵم وادە‌زانم مێژوو‬ ‫وە‌قۆناخ دوو واژە‌و ووشە‌ن کە‌باری‬ ‫ماناییان زۆر بە‌رینترە‌و ڕووبە‌رێکی‬ ‫فراوان تر لە‌کات دە‌گرنە‌وە‌‪ ،‬بە‌تایبە‌تی‬ ‫مێژوو کە‌دە‌توانێ لهە‌ە‌ناوی خۆیدا‌و‬ ‫له ‌ەە‌رکام لە‌قۆناخە‌کانی خۆیدا هە‌ڵگری‬ ‫زۆر ڕواڵە‌تبە‌ندی‌و پێکهاتە‌ی کۆمە‌اڵیە‌تی‬ ‫بێت‪ .‬قۆناخیش النیکە‌م یە‌ک یا چە‌ند‬ ‫لە‌پێکهاتە‌و ڕواڵە‌تبەندییە‌ک (فرماسیون) ‌ مۆدێڕنە‌ لە‌کۆی‬ ‫هە‌ڵدە‌گرێت‪ .‬بە‌اڵم مە‌بە‌ستی سە‌رە‌کی‬ ‫ئە‌م نوسین ‌ە زۆرترو زۆرتر زە‌مە‌نی سی‌و خۆیدا لە‌هە‌موو ڕە‌هە‌ند‬ ‫یە‌ک ساڵە‌ی دە‌سە‌اڵتداریە‌تی ڕژێمی‬ ‫ئیسالمی ئێران‌و بە‌رهاتنە‌وە‌ی کۆی و بازنە‌کانی ژیانی‬ ‫باوە‌ڕو بەهاکانی لە‌لۆژیکی ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫‌ن) کۆمە‌اڵیە‌تی ئێراندا‪،‬‬ ‫خۆیدایە‌‪ ،‬وە‌ئە‌گە‌ر ووشە‌ی (زە‌مە‬ ‫وای‬ ‫لە‌مانا عە‌رە‌بیە‌کە‌یدا وە‌رنە‌گرین‌و‬ ‫بە‌ڕوونی‌و لە‌م زە‌مە‌نە‬ ‫دانێین کە‌ زە‌مە‌ن هە‌ر ئە‌و(ژە‌مە‌ن)‬ ‫ە‌ی کوردیی خۆمانە‌‪ .‬ئە‌وکات وادە‌زانم ‌دیاریکراوە‌دا‪،‬‬ ‫ناونیشانە‌کە ‌پڕاوپڕ کاکڵە‌و ناوە‌رۆکی‬ ‫باسە‌کە‌دە‌گرێتە‌وە‌‪ ..‬کە‌میتۆد‪ ،‬ئە‌نجام‌و هە‌رچە‌ند ئامادە‌بوونێکی‬ ‫بە‌رئە‌نجامی هزرو ئاخێزگ ‌ە ئاوە‌زیە‬ ‫‌کانی لە‌رزۆکی هە‌یە‌بە‌اڵم‬ ‫ئە‌م پێکهاتە‌ی دە‌سە‌اڵتە ‌لە‌رووبە‌ری‬ ‫ڕامیاریدا‪ ،‬بە‌تایبە‌تی لە‌دوو چە‌مکی ماف‌و نە‌یتوانی ببێت ‌ە‬ ‫دیموکراسیدا‪ .‬راست ‌ە ک ‌ە سی‌و یە‌ک ساڵ‬ ‫ئە‌گە‌ر لە‌ڕوانگە‌یە‌کی کۆمە‌ڵناسانە‌وە گوتار بە‌مانا بە‌رینە‬ ‫‌سە‌یریکە‌ین دە‌کرێت بڵێین گۆڕە‌پانی‬ ‫سە‌رهە‌ڵدان‌و کایە‌ی سێ نە‌وە‌یە‌‪ ،‬بە‌اڵم ‌کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کە‌ی خۆی‬ ‫تە‌نانە‌ت ئە‌م سێ نە‌وە‌و سی‌و یە‌ک‬ ‫ساڵە‌ش لە‌مێژوودا هێندە ‌کە‌من کە‬ ‫هە‌لی دیتنی تە‌نیا گۆڕانێکی بونیادی‌و بە‌ر بێنێتە‌وە‌و لە‌لۆژیکی کردار‌و گوتاری‬ ‫سە‌رهە‌ڵدان‌و گە‌شە‌ی ڕواڵە‌تبە‌ندییە‌کیش ئە‌ویشدا ئامادە‌ییە‌کی فراوانی هە‌بێت‪.‬‬ ‫هە‌رچە‌ندە‌کە‌زۆر جاران وانیشان دە‌درێت‬ ‫بە‌مرۆڤ نابە‌خشن ‪.‬‬ ‫کە هێزی بە‌رامبە‌ر هۆشیاری ئە‌م‬ ‫ئامادە‌بوونە‌نییە‌بە‌اڵم جێگای باوە‌ڕ نیی ‌ە‬ ‫سی‌و یە‌ک ساڵ خوالنە‌وە‌‬ ‫کە‌ئە‌م نا هۆشیارییە‌راست بێت‪ .‬ڕژێمی‬ ‫سی‌و یە‌ک ساڵ لە‌تە‌مە‌نی ڕژێمێک ئیسالمی ئە‌گە‌ر کۆی هە‌موو شرۆڤە‌و‬ ‫ڕادە‌بورێت کە ‌بانگە‌شە‌ی ماف‌و خویندنە‌وە‌و راڤە‌کاریە‌کانی خاوە‌ن‬ ‫هزرو ڕایانی فەلسە‌فە‌ی ڕامیاری‌و کۆمە‌اڵیە‌تی‬ ‫لە‌هە‌ناوی‬ ‫دیموکراسی‬ ‫یە‌کجار ئیسالم نە‌بێت‪ ،‬بێگومان بە‌رئە‌نجامی‬ ‫ڕووبە‌ریکی‬ ‫ئایدۆلۆژیایدا‬ ‫فراوانی لە‌بوون‌و شوناس‌و کە‌سیە‌ت‌و بە‌شی هە‌رە‌زۆری هزرمە‌ندانی دنیای‬ ‫پە‌سە‌ندی‌و ڕە‌وای گرتۆتە‌وە‌‪ .‬پێگە‌ی شیعە‌یە ‌بە‌نۆی‌و نە‌ریتیە‌وە‌‪ .‬بارودۆخی‬ ‫تۆکمە‌ی ئاین بە‌گشتی‌و دینی ئیسالم سە‌رهە‌ڵدان‌و گە‌شە‌و جۆرە‌ئە‌نجامێک ک ‌ە‬ ‫بە‌تایبە‌تی‌و مە‌زهە‌بی شیع ‌ە بە‌تایبە‌تی لە‌راپە‌ڕینی ڕێبە‌ندان بە‌دە‌ست هات ب ‌ە‬ ‫ترو هە‌رواتریش فام‌و خوێندنە‌وە‌و هە‌موو پێوە‌رە‌کانی سە‌ردە‌می خۆیەوە‬ ‫گشتگیر بوونی ڕەهە‌ندە‌حوجرە‌یی‌و ‌ئە‌و شیکاریانە‌ی کە‌لە‌و ساتە‌وە‌ختە‌دا‬ ‫فە‌قێیانە‌کە‌ی(فە‌قا هه‌تی) لە‌کۆمە‌ڵگای لە‌ڕووی ڕامیاری‌و کۆمە‌ڵناسیە‌وە‌دە‌کران‬ ‫ئێراندا (جگە‌لە‌چە‌ند رووبە‌رو کرداری دە‌بوایە ‌بە‌الی کە‌مە‌و‌ە ئاوە‌ها نە‌بوبایە‌‪.‬‬ ‫ڕامیار ئە‌و سااڵنە‌‪ ،‬و یە‌ک دوو ڕە‌وتی یا لە‌الوازترین دۆخی خۆیدا ئە‌نجامە‌کە‌ی‬ ‫دە‌سە‌اڵتی‬ ‫پێکهاتە‌ی‬ ‫تاقانە‌و دە‌گمە‌ن) ڕە‌ووتی بە‌تە‌واو حکومە‌ت‌و‬ ‫زاڵ‌و سوابوو‪ .‬بە‌‌هێزی‌و ئامادە‌بوونی (والیە‌تی فە‌قێ) نە‌بوایە‌‪ .‬دیار‌ە ئە‌م بڕگ ‌ە‬ ‫ئە‌م ڕە‌گە‌زە هێند‌ە بە‌رجە‌ستە‌بوو بە‌مانای ئە‌وە‌نییە‌کە‌دە‌بوایە‌ڕێکخراوە‌و‬ ‫لە‌تایبە‌تیترین پەیوە‌ندیە ‌تاکە‌کە‌سی‌و پێکهاتە‌یە‌کی بە‌تە‌واوی دیموکراتی‬ ‫کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کانیشدا دە‌بینراو ئێستاش لێوە‌دە‌ست بهاتایە‌‪ .‬چونکە ‌سە‌ردە‌م‬ ‫بە‌ڕێژە‌یە‌کی بە‌رچاوو ئامادە‌یە‌‪ .‬ئایا سە‌ردە‌می ڕوایە‌تە ‌زە‌بە‌الحە‌کان‌و‬ ‫بە‌باو‌ەڕ‌و‬ ‫مرۆڤی‬ ‫سە‌پان‌و چڕبوونە‌وە‌شی لە‌چە‌مکی ئارمانخوازی‌و‬ ‫سیاسیشدا میکانیزم‌و هۆکارە‌کانی شۆڕشی ئایدۆلۆژی بوو(ئایدۆلۆژی‬ ‫ئامادە‌بوون؟ ئە‌م ئامادە‌بوونە‌بە‌ڕادە‌یە‌کە گە‌لێ کە ‌پێشە‌نگ‌و پێشکە‌وتنیان‬ ‫‌لە‌م چرکە‌ساتە‌دا کە‌کرانە‌وە‌ی کۆمە‌لگاو چووبووە ‌خانە‌ی ئاسای بوون‌و‬ ‫درزو کە‌لێن ‌ە یە‌ک لە‌دوای یە‌کە‌کانی بە‌ڵگە‌نە‌ویستبوو کە‌ئیسالم لە‌وساتانە‌دا‬ ‫ئە‌م ئایدۆلۆژیاو لۆژیکە ‌بێ توانای‌و لە‌م خانە‌یە‌دا جێگای نە‌دە‌گرت)‪ .‬ئە‌م‬ ‫قە‌یراناوی بوونی سە‌لماوە‌و ئاقاری جێنە‌گرتن‌و نائامادە‌بوونە‌ی ئیسالمی‬ ‫گشتی کۆمە‌ڵگا لە‌زۆرکردە‌و هە‌ڵوێستا ڕامیاری وایکردبوو کە ‌هێزە‌رامیاریە‬ ‫مالئاوایی لێکردووە‌‪ ،‬لە‌الی بە‌شێک ‌ئیسالمیە‌کانیش بۆ پە‌سە‌ندی شرۆڤە‌ی‬ ‫لە‌سیاسە‌توانانی کۆی ئۆپۆزسیۆنی ماتریالیستی‌و میتۆدی دیالیکتیکی بە‌کار‬ ‫ناوە‌و دە‌رە‌وە ‌جۆرە‌ ناها‌وزە‌مانیێکی بگرن‪ .‬پێشینە‌و مێژووی کاری ڕامیاری و‬ ‫بە‌ر چاوی خولقاندووە‌و هە‌ر ئە‌مش بااڵنسی هێزە‌سیاسیە‌کانی ناوکۆمە‌ڵگاو‬ ‫وایکردووە ‌کە ‌دووفاقی بزووتنە‌وە‌ی ئامادە‌بوونیان‌و واقعێتی کلتوری‌و‬ ‫مافخوازی نوێ‌و هە‌ستانە‌وە‌ی گوتاری جۆری ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تی ساتە‌وە‌خت ‌ە‬ ‫دیموکراسی بارگاو نە‌کراو بە‌ئایدۆلۆژی کە هە‌رهە‌موو ئاماژە‌ن بۆ ئە‌وە‌ی‬ ‫دە‌رکە‌وێت‌و ئە‌م خە‌سارە ‌بێتە هۆی کە‌دە‌بوو ئە‌نجامی ڕاپە‌ڕینی ڕێبە‌ندان‬ ‫ناتە‌ندروستی ئە‌م ڕە‌وت‌و بزوتنە‌وە‌‪ .‬کراوە‌تر‌و فرە‌چە‌شن تر بوایە ‌لە‌وە‌ی‬ ‫سە‌رە‌ڕای ئە‌وە‌ی هێزی پێشینە‌ی ئە‌م کە‌ئێستا هە‌یە‌‪ .‬ڕامان لە‌جۆری ژیانی‬ ‫گوتارە‌ بە‌ڕادە‌یە‌کە‌توانیویە‌تی ل ‌ە هە‌ناوی کۆ‌و تاکی زۆرینە‌ی جە‌ماوە‌ری گە‌النی‬ ‫هێزی نە‌یارو بە‌رانبە‌ردا بە‌جۆرێ خۆی ئێران لە‌ڕواڵە‌تدا نیشان لە‌وە‌بوون کە‌تا‬

‫ڕادە‌یە‌کی باش‌و بااڵ هە‌ڵکشاو هۆشیاری‬ ‫تاک‌و ناسینی ماف ‌ە کۆمە‌اڵیە‌تی‌و کە‌سی‌و‬ ‫کۆ دیموکراسیە ‌سە‌رە‌تایە‌کان فامکراو‬ ‫هە‌زمکراون‌و بوونە‌تە ‌جۆرە‌ماف‌و‬ ‫داخوازیگە‌لێک کە‌ئیتر پرێنسپن‌و الدان‌و‬ ‫پووچە‌ڵکردنە‌وە‌یان نە‌گونجاوە‌بە‌تایبە‌تی‬ ‫لە‌ڕووبە‌ری مافە ‌مە‌دە‌نیە‌کاندا‪ .‬بە‌اڵم‬ ‫یە‌کە‌م پە‌المارە‌کان لە‌الیە‌ن دە‌سە‌اڵتی‬ ‫ڕاپە‌ڕینە‌وە ‌دە‌کرێتە‌سە‌ر مافە ‌مە‌دە‌نی‌و‬ ‫کۆمە‌اڵیە‌تی‌و دیموکراتە‌کان‌و کە‌مترین‬ ‫بە‌رە‌نگاربوونە‌وە‌بۆ پاراستنیان دە‌کرێت‪.‬‬ ‫دژوازی‬ ‫یە‌کە‌م‬ ‫سە‌رە‌تایترین‌و‬ ‫و(پارادۆکسە‌کان) لە‌م ڕووبە‌رانە‌دا‬ ‫دە‌ردە‌کە‌ون‪ ،‬سیمای مۆدێڕنی شارو‬ ‫ژیانی شارستانی تاک‌و کۆو مافە‌مە‌دە‌نی‌و‬ ‫سە‌رە‌تایە‌کان لە‌پاشە‌کشە‌یە‌کی سە‌یردا‬ ‫ملکە‌چی نە‌ریت‌و خوێندنە‌وە ‌کۆن‌و‬ ‫کۆنە‌پە‌رستانە‌و دواکە‌وتوانە‌کان دە‌بن‪.‬‬ ‫پاراستنی بە‌رژە‌وە‌ندی کۆمە‌اڵیە‌تی‌و‬ ‫ئاسایشی هاوژینی تاک دە‌کە‌ون ‌ە بازنە‌ی‬ ‫کایە‌کانی شە‌ڕی دە‌سە‌اڵت‌و پێناسە‌و‬ ‫تاریفی ئایدۆلۆژیکیان بۆ دە‌کرێت‪ .‬لە‌م‬ ‫بە‌شە‌دا دە‌سە‌اڵت‌و گوتاری ئایدۆلۆژی‬ ‫سی و یە‌ک ساڵە‌ی میری و ئە‌میرانی‬ ‫ئیسالمی هە‌ر زە‌ق‌و بە‌رچاوە‌و دە‌کرێت‬ ‫بڵێین لە‌کۆی الیە‌نە ‌کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کانی‬ ‫ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تیدا زۆرێ لە‌بزاوت‌و‬ ‫بزوتنە‌وە‌بە‌ناو مۆدێرنە‌کانی مل کە‌چی‬ ‫ئیرادە‌ی خۆی کرد‪ .‬دیارە ‌لە‌دووبازنە‌ی‬ ‫مافی گە‌الن‌و بزوتنە‌وە‌ی ژناندا کۆبە‌ندی‬ ‫هە‌وڵە‌کانی ئە‌م دە‌سە‌اڵتە ‌نە‌زۆک بوو‪،‬‬ ‫کە‌پاشان هە‌وڵە‌دە‌م وردتر ئاوڕ لە‌م دوو‬ ‫بوار‌ە بدە‌مە‌وە‌‪ .‬لە‌جیهانی ڕووناکبیری‬ ‫و گوتاری ئە‌م جیهانە‌شدا جگە‌ هە‌ندێ‬ ‫نمونە‌ی تاک و ڕە‌سە‌ن کە‌شاز وە‌ستان‌و‬ ‫ئیرادە‌یان خۆی نە‌دا بە‌دە‌ستە‌وە ‌کە‬ ‫‌دە‌کرێت بڵێین سە‌رباشقە‌یان شاملو‬ ‫بوو‪ ،‬ڕوایت‌و شیکاری دە‌سە‌اڵت باوە‌ڕ‬ ‫نە‌کراوانە ‌چووە‌پێشە‌وە‌و بە‌هە‌وڵ بۆ‬ ‫بنکۆڵکردنی ڕوانگە‌ی جوانی ناسانە‌ی‬ ‫ڕە‌سە‌ن وە‌زری ئازاد سیستە‌می جوانی‬ ‫ناسانە‌ی دە‌سە‌اڵت خۆی سە‌پاند‌و هە‌تای‬ ‫هە‌ندێ بە‌شی هونە‌رو ئە‌دە‌بی بە‌رە‌و‬ ‫دە‌ستە‌مۆکردنی هە‌میشە‌ی خۆی دە‌برد‪.‬‬ ‫ڕوون ‌ە کە ‌مە‌بە‌ست ئە‌وە ‌نی ‌ە کە ‌لە‌م‬ ‫بە‌ستێن‌و بوارانە‌دا بزاوت‌و بە‌رخۆدان‌و‬ ‫ڕوانگە‌ی نە‌یار‌و خۆبە‌دە‌ستە‌وە‌نە‌دە‌ر‬ ‫نە‌بوون و بە‌ڕووی دە‌سە‌اڵت‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیە‌کە‌یدا هە‌ڵنە‌شاخاون‪ .‬مە‌بە‌ست‬ ‫ئە‌وە‌ی ‌ە لە‌ هە‌موو کۆئە‌ندامی کۆمە‌ڵگاو‬ ‫بوارە‌ئاماژە‌پێکراوە‌کاندا جگ ‌ە دوو الیەنی‬ ‫ژنان و مافی گە‌الن کە ‌لە‌م ناوە‌شدا‬ ‫ئە‌گە‌ر کە‌سانێ قە‌ڵس نە‌کات گە‌لی‬ ‫کورد تاقان ‌ە دە‌نووینێ‪ .‬بە‌ڕخۆدانێکی‬ ‫ڕێکخراو بە‌بە‌رنامە‌و خاوە‌ن ناسنامە‌و‬ ‫بە‌داخوازی بە‌دی ناکرێت‪ .‬لۆژیکی ڕژێمی‬ ‫ئیسالمی هە‌ر لە‌سە‌رە‌تاوە ‌پێناسکردنی‬ ‫هە‌موو ئاقارە‌کانی ژیان بووبە ‌پێوە‌ر‌ە‬ ‫ئایدۆلۆژیە‌کانی خۆی‪.‬‬ ‫بە‌ڕێوە‌بە‌رایە‌تی و پێکهاتە‌و ئاسۆکانی‬ ‫ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تی پێناسە‌و پۆلێنی‬ ‫پێشوە‌ختی بۆ کرابوو تاقانە‌ ئە‌رکی‬ ‫مرۆف‌و جە‌ماوە‌ر بریتی بوو لە‌باش‬ ‫ئە‌نجامدانی ئە‌م پێناسە‌و پۆلێنانە‌‪.‬‬ ‫هە‌موو ڕووبە‌رە‌کانی ژیانی تاک و کۆ‬ ‫تە‌نانە‌ت نمونە‌کانی بیرکردنە‌وە‌و کرداری‬ ‫تاکە‌کە‌سیش دە‌بوایە‌بە‌بااڵی ئە‌م لۆژیک‬ ‫و ئاخێزگە ‌بگیرایە‌‪ .‬زۆر ئە‌ستە‌م نییە‬ ‫‌ئە‌گە‌ر بڵێین مرۆڤ‌و کۆمە‌ڵگاو بوونە‌وە‌ر‬ ‫بە‌بااڵی ئە‌م جۆرە‌بیرکردنە‌وە‌یە ‌گرتن‬ ‫واتە‌بێ باوە‌ڕی بە‌ئە‌قڵ و کۆتای چاالکی‬ ‫هزرو ئە‌ندێشە‌و قوروخ‌و سنووربە‌ندکردنی‬ ‫پرۆسە‌ی ئازادی ناسین‌و ئە‌ندێشە‌و‬ ‫ئە‌نجامگیری مرۆڤ و داخستنی دە‌رگای‬ ‫بیرکردنە‌وە ‌کۆتایهێنان بە‌ڕە‌وتی پرس‌و‬ ‫بیرو دە‌ستە‌بە‌رکردنی وەاڵمی گونجاو وە‬ ‫‌لەهە‌موو گرنگتر نە‌مانی هیچ دە‌رفە‌ت‬ ‫و ئە‌گە‌رێ بۆ هە‌ڵبژاردن‌و هە‌ڵبژاردنی‬ ‫ئازادو بە‌خواست‪ .‬کۆمە‌ڵگای ئێران‬ ‫هە‌ر پاش شە‌ڕی یە‌کە‌می جیهانی و‬ ‫کرانە‌وە‌و گە‌ردوونی بوونی پیوە‌ندیە‌کان‬ ‫و ئاکارە‌کانی پاش شە‌ڕو هە‌موو‬ ‫گۆڕانکاریە ‌ڕامیاری‌و کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کانی‌و‬ ‫گە‌شە‌ی ئابووری‌و بازرگانی تامی ژیانی‬

‫نوێ‌و ئامادە‌بوونی مادی و بە‌رجە‌ستە‌ی‬ ‫مۆدێرنە ‌دە‌کات بە‌تایبە‌تی چینە‌کانی‬ ‫سە‌رە‌وە‌ی کۆمە‌ڵگاو تاڕادە‌یە‌کیش چینی‬ ‫نێوە‌ندی‪ .‬هە‌موو بیچمە‌کانی ڕسکاو‬ ‫گیرساوی ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تی‌و پێکهات ‌ە‬ ‫مە‌دە‌نیە‌کانی کۆمە‌ڵ هە‌تا لە‌بە‌شێکی‬ ‫زۆر لە‌یاساکانی بنە‌ماڵە‌و بازرگانی‌و‬ ‫یاسا مە‌دە‌نیە‌کاندا هە‌موو فۆرمی‬ ‫مۆدێڕن بوون و لە‌کۆی خۆیاندا جگە‬ ‫‌شرۆڤە‌یە‌کی مۆدێڕن هیچ شرۆڤە‌یە‌کی‬ ‫دیان هە‌ڵنە‌دە‌کرت‪ .‬مافی تاکە‌کە‌س‌و‬ ‫ماف ‌ە مە‌دە‌نیە‌کانی ژنان‌و ڕێکخراوە‬ ‫‌پیش ‌ەی‌و سیاسیە‌کانی رووبە‌ری ژیانی‬ ‫کۆمە‌ڵ ئە‌گە‌ر تە‌نیا لە‌ڕواڵە‌تیشدا بێت‬ ‫هە‌موو باس لە‌مۆدێرنە‌یا بە‌الی کە‌مە‌وە‬ ‫‌جۆرە ‌مۆدێڕنیزاسۆێنێک دە‌کە‌ن‪.‬‬ ‫واڵتێک کە‌ لە‌سااڵنی ‪1906‬دا داوای‬ ‫دە‌سە‌اڵتی یاسای دە‌کات‌و مە‌شروتە‬ ‫‌دە‌سە‌لمێنێ چۆن لە‌‪1979‬دا دە‌وڵە‌تی‬ ‫موتە‌شریعان قبوڵ دە‌کات‌و ملکە‌چی‬ ‫دە‌بێت‪ .‬دژوازێکی گرنگ‪ ،‬بە‌رجە‌ستە‌و‬ ‫نە‌دۆزراو‌ە لە‌کۆی ئە‌م کۆمە‌ڵگا‌و‬ ‫پە‌یوە‌ندیە‌کانیدا ئامادە‌یە‌‪ .‬ئە‌م دژوازە‌یە‬ ‫‌کە‌دە‌ریدە‌خات ئایا گوتاری مۆدێڕن ‌ە لە‌م‬ ‫واڵتە‌دا ئامادە‌بوونێکی مادی‌و بونیادی‬ ‫هە‌یە‌‪ ،‬واتە ‌ئە‌م گوتارە ‌وە‌ک بە‌شێک‬ ‫لە‌ڕواڵە‌تبە‌ندی سە‌ردە‌مێکی دیاریکراو‬ ‫بنە‌ما مادی‌و کلتوریە‌کانی رسکاون و‬ ‫بیچمی ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تی سە‌رلە‌بە‌ری‬ ‫یاسا‌و میکانیزمە‌کانی ئە‌م پێکهاتە‌ن؟‬ ‫یا مۆدێڕنە ‌لە‌م واڵتە‌و لە‌چە‌مکی ژیانی‬ ‫گشتیدا ئامادە‌بوونێکی ئارایشکراوە‌ی‬ ‫هە‌یە‌و بە‌س‪ .‬مۆدێڕنە‌ لە‌کۆی خۆیدا‬ ‫لە‌هە‌موو ڕە‌هە‌ند و بازنە‌کانی ژیانی‬ ‫کۆمە‌اڵیە‌تی ئێراندا بە‌ڕوونی‌و لە‌م‬ ‫زە‌مە‌نە ‌دیاریکراوە‌دا‌و بە‌هە‌موو داتاو‬ ‫ڕە‌گە‌زە ‌ئامادە‌کانی تری واڵت لە‌هە‌موو‬ ‫بە‌ستێنە‌کاندا هە‌رچە‌ند ئامادە‌بوونێکی‬ ‫لە‌رزۆکی هە‌یە ‌بە‌اڵم نە‌یتوانی ببێت ‌ە‬ ‫گوتار بە‌مانا بە‌رینە ‌کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کە‌ی‬ ‫خۆی‪ .‬هونە‌رو سیاسە‌ت‌و کلتور‌و ژیانی‬ ‫بە‌کۆی کۆمە‌ڵگا لە‌م دۆخە ‌نە‌یتوانی‬ ‫ئۆرگانیک سود بە‌رێت‌و دنە‌دە‌ڕێک بێت‬ ‫بۆ باشتر ژیان‌و دە‌ستە‌بە‌رکردنی ژیانی‬ ‫تاک‌و مافە‌کانی‪ .‬کۆمە‌ڵگای نە‌ریتی وا‬ ‫زە‌ق دە‌بێتە‌وە‌و خۆی نۆژە‌ن دە‌کاتە‌و‌ە‬ ‫کە‌زۆرێک لە‌پێشکە‌وت‌و دە‌سکە‌وتە‌کانی‬ ‫تاک‌و کۆی کۆمە‌ڵ دە‌سێنێتە‌وە‌و فۆرمێک‬ ‫لە‌ژیانی کۆمە‌اڵیە‌تی دە‌سە‌پێنێتە‌وە ‌کە‬ ‫‌بە‌رئە‌نجامی سونە‌ت‌و ڕوانگە‌و لە‌یە‌ک‬ ‫قسە‌دا گوتاری نە‌ریتن‪ .‬هە‌موو ناوە‌ندو‬ ‫ڕێکخراو و پێکهاتە ‌کۆیە‌کانی ئە‌م‬ ‫فۆرمە ‌لە‌ژیانی بە‌کۆی گوتاری نە‌ریت‬ ‫تان‌و پۆی کۆمە‌ڵگا دادە‌گرن‌و خۆیان‬ ‫وە‌ک ناوە‌ند‌و فۆرمی گونجاو نە‌ک‬ ‫هه‌ر دە‌سە‌پێنن‪ ،‬بە‌ڵکو دە‌سە‌لمێنن‌و‬ ‫دە‌رچوون لە‌م نۆرمە ‌بە‌جۆرە‌بە‌ها‬ ‫شکێنی‌و نا تە‌ندروستییە‌ک دێتە‌ژمار‪.‬‬ ‫ئە‌م دۆخە‌بە‌الی کە‌مە‌وە ‌لە‌هە‌ردوو‬ ‫دە‌یە‌ی شە‌ست‌و حە‌فتادا زاڵە‌‪ ،‬زاڵێکی‬

‫‌ڕژێمی ئیسالمی‬ ‫ئە‌گە‌ر کۆی هە‌موو‬ ‫شرۆڤە‌و خویندنە‌وە‌و‬ ‫راڤە‌کاریە‌کانی خاوە‌ن‬ ‫ڕایانی فەلسە‌فە‌ی‬ ‫ڕامیاری‌و کۆمە‌اڵیە‌تی‬ ‫ئیسالم نە‌بێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫بە‌رئە‌نجامی بە‌شی‬ ‫هە‌رە‌زۆری هزرمە‌ندانی‬ ‫دنیای شیعە‌یە‌بە‌نۆی‌و‬ ‫نە‌ریتیە‌وە‌‪.‬‬

‫کونبڕ کە‌کۆی ڕە‌هه‌ندە‌کانی ژیان سە‌ر‬ ‫لە‌بە‌ری خۆی دە‌کات‌و ناچاریان دە‌کات‬ ‫کە‌پە‌یڕە‌و پە‌یوە‌ستی ئە‌م دۆخە‌بن‪.‬‬ ‫ڕاست ‌ە لە‌ئە‌م دە‌یانە‌شدا بە‌رخۆدان‌و‬ ‫ڕووبە‌ڕووبونە‌وە‌ی گوتاری زاڵ هە‌یە‬ ‫‌بە‌تایبە‌ت لە‌بازنە‌ی سیاسە‌ت‌و خە‌باتی‬ ‫هێزە ‌سیاسیە‌کاندا‪ ،‬بە‌اڵم ئە‌وە‌ی‬ ‫گرنگە‌ئە‌م بە‌رخۆدانە ‌نابێتە‌گوتاری زاڵ‬ ‫یا ئۆرگانیک یا هاوتای ئە‌و گوتارە‌ی‬ ‫کە ‌دە‌سە‌اڵت زاڵیکردووە‌‪ .‬زۆربە‌ی‬ ‫هە‌نگاوە‌کانی بە‌جۆرێ کاردانە‌وە‌یان‬ ‫پێوە‌دیارە‌‪ .‬ئە‌م رە‌وتە‌ش بارگاوکراوی‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و بە‌مانا جە‌وهە‌ریە‌کە‌ی‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬نا دیموکراسیە‌‪ ،‬بە‌شێکی‬ ‫بە‌رچاویشی هە‌ر بە‌میکانیزم‌و هە‌ناو‬ ‫بونیادی گوتاری زاڵ خۆیە‌وە‌ بە‌رنگاری‬ ‫دە‌بێتە‌وە‌و خواستە‌کانی تە‌نیا لە‌گۆڕانی‬ ‫ڕە‌وشە‌کاندا خۆدە‌بیننە‌وە‌‪ .‬باشترین‬ ‫نمون ‌ە جوڵە‌یە‌کە‌کە‌خۆی بە‌ناوی سە‌وز‬ ‫دە‌ناسێنێ‌و دە‌خوازی کۆی ناتە‌بای‌و‬ ‫دژایە‌تی‌و بە‌رخۆدانە‌کانی ماوە‌ی تە‌مە‌نی‬ ‫ڕژیمی ئێسالمی بە‌ئە‌نجام‌و دە‌ستکە‌وتی‬ ‫خۆی دانیت‪ .‬سە‌رە‌ڕای ئە‌مە‌ش‬ ‫خوازیارە ‌وا نیشان بدات کە ‌کۆی‬ ‫ئە‌م هە‌واڵنە‌و بزاوتە ‌کۆمە‌اڵیە‌تیە‌کان‬ ‫بۆ دە‌ستە‌بە‌رکردنی جۆرێکی ترە‬ ‫‌لە‌دە‌سە‌اڵتی ئە‌م ئایدۆلۆژی‌و گوتار‌ە‬ ‫زاڵە‌کە ‌تە‌نیا گۆڕان لە‌ڕە‌وشە‌کاندا‬ ‫دە‌خوازێ‌و بە‌س‪ .‬جگە‌ئە‌وە‌ی ئە‌م ڕوانگە‌و‬ ‫خوێندنە‌وە ‌بۆ خۆی ناهاوزە‌مانییە‌کی‬ ‫بە‌رچاوی ئاقاری گشتی و ڕە‌وتی بە‌ناو‬ ‫سە‌رتە‌ڵی ڕامیارییە‌‪ ،‬نا هاوچە‌رخییە‌کی‬ ‫یە‌کجار گە‌ورە‌و بە‌رچاوی پێو‌ە دیار‌ە‬ ‫کە‌ئە‌ویش قۆناغی مۆدێرنە‌و زە‌مە‌نی‬ ‫نە‌ریتە ‌کە ‌ئە‌م جۆرە‌خوێندنە‌وانە‌و‬ ‫ئە‌ندێشانە ‌تێیدا چە‌قیون‪ .‬قۆناغی‬ ‫مۆدێڕنە‌یە ‌کە ‌ئە‌گە‌ر بڵێین بزوتنە‌وە‌ی‬ ‫ژنان پێشانگیە‌تی‌و جواڵنە‌وە‌ی نە‌تە‌وە‌ی‬ ‫دیموکراتیخوازی گە‌الن هاودووندی‬ ‫پێم وابێت قسە‌یە‌کی شیاومانکردووە‌‪،‬‬ ‫لە‌ڕەهە‌ندە‌کانی تری ژیاندا کە‌متر خۆی‬ ‫نیشان‌و بە‌رجە‌ستە‌کردۆتە‌وە‌‪.‬‬ ‫ڕاستە‌ ک ‌ە لە‌م چرکە‌ساتە‌دا کۆی‬ ‫جواڵنە‌وە ‌دژە‌کانی دە‌سە‌اڵتی ئیسالمی‬ ‫فۆرم‌و کاکڵە‌یە‌کی مۆدێڕن لە‌خۆیان‬ ‫نیشان دە‌دە‌ن‌و بانگی لە‌ق بوون‌و‬ ‫لە‌گێژنە‌چوونی نە‌ریتن‌و هە‌ناسە‌ی‬ ‫دیموکراسی نا بارگاوکراو بە‌ئایدۆلۆژیا‬ ‫دە‌دە‌ن و بڕگە‌ی زاڵیان جۆر‌ە مرۆڤ‬ ‫ویستی‌و ڕە‌وشە‌نگە‌ری سازدانێکە‌‪،‬‬ ‫بە‌اڵم ئە‌گە‌ر بە‌بااڵی بزوتنە‌وە‌ی ژنان‌و‬ ‫نە‌تە‌وە‌کانی ئێرانیان بگرین درە‌نگ‬ ‫ڕە‌خسان و هۆکارە‌کانی دە‌رکە‌وتنیان‬ ‫سە‌ریان هە‌ڵهێنا‪ .‬کە ‌ئە‌مە‌ش تە‌نیا‬ ‫لە‌ئاست بزوتنە‌وە‌کانی ناوە‌وە‌ی واڵت‬ ‫بە‌ڕاست دە‌گە‌ڕیت‌و بە‌ریانە‌کانی تری‬ ‫تاراوگە‌نشین یا لە‌کۆمە‌ڵگا هە‌ڵبڕاو‬ ‫نا چنە‌بازنە‌ی پێناسە‌ی ئە‌م بڕگە‌وە‌‪.‬‬ ‫زۆرێک لە‌م بە‌ریانانه هێشتا هە‌ر‬ ‫بە‌میتۆدو‌ ئاوە‌زی سی‌و چە‌ند ساڵ پێش‬ ‫ئێستا کۆمە‌ڵگا دە‌بینن‌و هە‌ندێکیشیان‬ ‫هە‌موو بوون‌و ژیان‌و کۆمە‌ڵگا بە‌بااڵی‬ ‫خۆیان دە‌گرن‌و دە‌خوازن که هە‌موو‬ ‫ئە‌م بە‌ستێن‌و رەهە‌ندان هە‌ڵوە‌شێننە‌وە‌و‬ ‫سە‌رلە‌نوێ لە‌سە‌ر نمونە‌ی باوە‌ڕو بااڵی‬ ‫خۆیان دایان ڕژنە‌وە‌‪.‬‬ ‫گوتاری ئایدۆلۆژی دە‌سە‌اڵت بێ پاساوو‬ ‫ڕاکردن لە‌خوێندنە‌وە‌یە‌کی واقعیانه‬ ‫هێند‌ە به ‌هێزبوو کە‌کۆمە‌ڵگایە‌کی‬ ‫بە‌ئیرادە‌ی‬ ‫ملکە‌چ‬ ‫شارنشینی‬ ‫خۆی کرد‪ .‬ئیرادە‌یە ‌کە‌ لە‌ڕووی‬ ‫فە‌رهە‌نگیشە‌وە ‌لە‌چاوئاستی گشتی‬ ‫فە‌رهە‌نگ‌و ڕادە‌ی تێگە‌شتنی جە‌ماوە‌ری‬ ‫کۆمە‌ڵگادا بە‌خە‌ستی دواکە‌وتوانە‌و‬ ‫کلتورو فە‌رهە‌نگێکی گوندی بوو‪ .‬ئە‌م‬ ‫چە‌مکە ‌لە‌فکر هە‌رچە‌ند ناهاو زە‌مانی‌و‬ ‫چە‌رخی پێوە‌دیاربوو‪ ،‬بە‌اڵم توانی‬ ‫هە‌موو پێناسە‌کانی خۆشی لە‌ماف‌و‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬زاراوە‌ی شارۆمە‌ندی‌و‬ ‫مافەکان بسە‌پێنێ کە ‌سە‌پاندی‪ .‬ئە‌م‬ ‫پێناس‌و سە‌پان‌و پۆلێنکردنانە‌ی گوتاری‬ ‫زاڵ بوو بە‌میتۆدی هێزە ‌نە‌یارە‌کانی‬ ‫خۆشی‪.‬‬

‫ئەدەب‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫ویروسی "ستاكس نێت" دژ ب ‌ه دامه‌زراوه‌ ئه‌تۆمییه‌كانی ئێران‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬دوارۆژ‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه ئالوده‌بوونی سیستمی‬ ‫كامپیوته‌ری پیشه‌سازی ئێران‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و هه‌واڵه‌ گرنگانه‌یه‌ كه‌ له‌ گه‌رماوگه‌رمی‬ ‫سزائابوریی‌و سیاسیه‌كانی ئێران ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن رۆژئاواوه‌ هه‌رای ناوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زانیاری نوێ ده‌رباره‌ی ئه‌م ویروس ‌ه‬ ‫نیشانی ده‌دات ك ‌ه "ستاكس نێت"‬ ‫توانای ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ بێجگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫كامپیوتێر‌ه پیشه‌سازیه‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫بچێته‌ ناو به‌رنام ‌ه ناوه‌كییه‌كانی ئه‌م‬ ‫واڵته‌وه‌‪ .‬مانگی پوشپه‌ڕی رابردوو‬ ‫هه‌واڵی ئه‌وه‌ باڵوكرایه‌وه‌ ك ‌ه سیستم ‌ه‬ ‫پیشه‌سازییه‌كانی ئێران ئالوده‌ی‬ ‫كرمێكی سیخوڕی به‌ ناوی "ستاكس‬ ‫نێت" بوون ك ‌ه ئه‌گه‌رێكی زۆری هه‌ی ‌ه‬ ‫زانیارییه‌كی زۆری پیشه‌سازی‌و نهێنی ل ‌ه‬ ‫ئێران بردبێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وكاته‌دا شاره‌زایانی ئای تی رایانگه‌یاند‬ ‫كه‌ ئه‌م هێرش ‌ه سایبریه‌ ده‌توانێت ل ‌ه‬ ‫داهاتوودا كاریگه‌ری نێگه‌تیڤی له‌سه‌ر‬ ‫به‌ش ‌ه ئه‌منیه‌تی‌و زانیارییه‌كانی ئێراندا‬ ‫هه‌بێت‪ .‬لێكۆڵینه‌وه‌كان نیشانی ده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ "ستاكس نێت" یه‌كه‌م كرمی سیخوری ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌توانێت دامه‌زراو‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫وه‌ك كاره‌با‪ ،‬سیستمی دابه‌شكردنی‬ ‫ئاوی خواردنه‌وه‌‌و یه‌ك ‌ه پیشه‌سازیی ‌ه‬ ‫گه‌وه‌ركان بكات ‌ه ئامانجی خۆی‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ یه‌كێك له‌ شاره‌زایانی‬ ‫كۆمپانیای سۆفت وێری سیمانتیك ب ‌ه‬ ‫ئاشكرای ده‌كات ك ‌ه ئه‌م ویروسه‌ زۆرترین‬ ‫ئالوده‌بوونی ل ‌ه سیستی كامپیۆتێری‬ ‫پیشه‌سازی ئێراندا دروستكردوه‌‌و‬ ‫گومانی ئه‌و‌ه ده‌كرێت ئه‌وه‌ی ئه‌م كرمه‌ی‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬ئامانجی سه‌ره‌كی ته‌نها‬ ‫سیستمی كامپیۆتێری ئێران بووبێت‪.‬‬ ‫تا ئێستا له‌سه‌رشوناس‌و مه‌به‌ستی‬ ‫دروستكه‌رانی ئه‌م كرم ‌ه سیخوڕیه‌ هیچ‬ ‫زانیارییه‌كی ته‌واو باڵونه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫بێجگ ‌ه ل ‌ه ئێران ئه‌م ویروس ‌ه ل ‌ه واڵتانی‬ ‫ئه‌ندونێزی‌و هێند چاالكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ل ‌ه‬ ‫چه‌ندین واڵتی دیكه‌ش وه‌ك ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫بریتانیا‌و ئاڵمان چه‌ندین حاڵه‌ت ئاشكرا‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی ئێران ل ‌ه ئاستێكدای ‌ه‬ ‫ك ‌ه واڵتانی دیكه‌ به‌ نه‌بوو دێنه‌ ئه‌ژمار‪.‬‬ ‫ئاڵۆزبوونی ئه‌م ویروسه‌‌و زۆرترین‬ ‫چاالكی ل ‌ه ئێران گومانی ئه‌و‌ه دروست‬ ‫ده‌كات ك ‌ه دروستكه‌رانی ئه‌م ویروس ‌ه‬ ‫مه‌به‌ستێكی تایبه‌تیان هه‌بێت‪ .‬زۆرێك ل ‌ه‬

‫شاره‌زیانی ئای تی‌و ئه‌منیه‌تی سیستمی‬ ‫كامپیوتێری باڵوبوونه‌وی ئه‌م ویروس ‌ه‬ ‫ب ‌ه هێرشێكی سایبێری ناولێده‌به‌ن‬ ‫كه‌ ئامانجی سه‌ره‌كی چاالكی ناوه‌كی‬ ‫كۆماری ئیسالمی‪ ،‬به‌تایبه‌تی وزه‌خانه‌ی‬ ‫بوشێهره‌‪.‬‬ ‫ویروس ‌ه‬ ‫باقی‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫هاوشێوه‌كانی‪" ،‬ستاكس نێت" ئه‌و‬ ‫كامپیۆتێرانه‌ ده‌كاته‌ ئامانج ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی جار ل ‌ه ترسی ئالوده‌نه‌بوون‬ ‫به‌ ویروس‪ ،‬ب ‌ه ئینترێنت وه‌سڵ نابن‪.‬‬ ‫ئه‌م كرمه‌ توانای گواستنه‌وه‌ی ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ی یوئێس بی به‌ كامپیۆتێری‬ ‫هه‌یه‌‌و پاش ئه‌وه‌ی چوو‌ه ناویه‌كه‌مین‬ ‫كامپیوتێر له‌ رێگه‌ی هه‌ر تۆڕێكه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك ئینترنێت ده‌چێته‌ناوسیستمه‌كانی‬ ‫دیكه‌وه‌‪ .‬ستاكسنێت پاش گه‌یشتنی به‌م‬ ‫سیستمانه‌‪ ،‬ده‌ستده‌كات به‌كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫زانیاری له‌سه‌ر به‌رهه‌مه‌كانی ئه‌و‬

‫كارخانه‌یه‌‪ ،‬پرۆسه‌ی به‌رهه‌مهێنان‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت زانیاریی ‌ه گرنگه‌كان كه‌ زه‌خیر‌ه‬ ‫كراون ده‌توانێت هه‌مووی كۆبكاته‌وه‌‌و‬ ‫به‌ده‌ستی بێنێت‌و دواتر ل ‌ه رێگه‌ی‬ ‫ئینترنێته‌و‌ه بۆ شوێنێكی نادیاری‬ ‫بنێرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ مه‌سه‌له‌ی ‌ه ئه‌و كات ‌ه گرنگ ‌ه ك ‌ه‬ ‫بزانین مه‌به‌ستی ئه‌م ویوس ‌ه سیستم ‌ه‬ ‫پیشه‌سازییه‌كانه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت پسپۆرانی‬ ‫ئه‌ڵمانی زانیویان ‌ه ئه‌م كرم ‌ه چووت ‌ه نێو‬ ‫سیستمی كۆنترۆڵی پیشه‌سازی زیمنس‬ ‫ك ‌ه له‌زۆربه‌ی كارخان ‌ه به‌رهه‌مهێن ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كانی ئاڵمان به‌كار ده‌برێت‪.‬‬ ‫له‌ ئێرانیش دا به‌ڵگه‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌ستدای ‌ه ك ‌ه نزیك ب ‌ه سێ مانگ‬ ‫له‌وه‌پێش ئه‌و‌ه راگه‌یه‌نرا ك ‌ه ئه‌گه‌ری‬ ‫زۆر هه‌ی ‌ه كه‌ سیستمه‌كامپیۆتێرییه‌كانی‬ ‫وزه‌خانه‌ی بوشێهر ئالوده‌ی ئه‌م‬ ‫ویروس ‌ه ببێت‪ .‬ئه‌م وزه‌خانه‌یه‌ وه‌ك‬

‫زۆربه‌ی پیشه‌سازیی ‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫ئیران ل ‌ه سیستمی كۆنترۆڵی كۆمپانیای‬ ‫زیمنس كه‌ڵك وه‌رده‌گرێت كه‌ ئه‌م‬ ‫كرم ‌ه جاسوسی ‌ه بۆ ئه‌م سیستم ‌ه‬ ‫دروست كراوه‌‪ .‬ماوه‌یه‌ك له‌وه‌ پێش‬ ‫هه‌ندێك ل ‌ه سایته‌ ئینترنێتیه‌كانی‬ ‫كۆمپانیای "ئه‌تۆم سترۆم ئیسكپۆرت"‬ ‫ك ‌ه وزه‌خانه‌ی بوشێهری دروستكردو‌ه ب ‌ه‬ ‫هۆی هێرشی هه‌كره‌كان له‌كار كه‌وتوون‪.‬‬ ‫هه‌واڵنێری مێهر ل ‌ه راپۆرتێكدا ل ‌ه ژێر‬ ‫ناوی هه‌واڵه‌كانی ئێران بۆ رووبه‌ڕووبوون‬ ‫له‌گه‌ڵ تیرۆریزمی سایبری باس ل ‌ه‬ ‫چاالكی مه‌ترسیداری ویروسی ستاكس‬ ‫نێت ل ‌ه سیستمی كامپیۆتێر پیشه‌سازی‬ ‫ئێران ده‌كات‌و ب ‌ه پێی ئامارێك‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت زیاتتر ل ‌ه ‪ 30‬هه‌زار ئای‬ ‫پی ل ‌ه ئێراندا توشی ئه‌م ویروس ‌ه بوون‪.‬‬ ‫زۆرێك ل ‌ه شاره‌زایانی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫پێیانوای ‌ه ب ‌ه سه‌رنجدان ب ‌ه ئاڵۆزیی‬

‫نێت‌و‬ ‫ستاكس‬ ‫له‌راده‌به‌ده‌ری‬ ‫ئامانجه‌كان‌و ئه‌و ئه‌ركانه‌ی بۆی‬ ‫پێناسه‌كراوه‌‪ ،‬دروستكه‌رانی ئه‌م‬ ‫ویروسه‌ چه‌ندین چاالكی تایبه‌تیان ل ‌ه‬ ‫واڵتانێكی تایبه‌ت له‌به‌رچاوگرتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ویروس ‌ه به‌پێچه‌وانه‌ی نمونه‌كانی‬ ‫دیكه‌ ناچێته‌ ناو كامپیوتێر‌ه‬ ‫شه‌خسیه‌كان‪ .‬به‌رپرسانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی رایده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه دروستكردن‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ویروس ‌ه ب ‌ه‬ ‫سیاسی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫هه‌وڵێكی‬ ‫دروستكراوه‌‌و مه‌به‌ست له‌وه‌ش‬ ‫رێكخستنی شه‌ڕێكی ئێلكترۆنی له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆماری ئیسالمیدایه‌‪ .‬هه‌واڵنێری‬ ‫ئیسنا له‌زاری پسپۆرێكی تێكنۆلۆژی‬ ‫په‌ره‌ئه‌ستاندنی ئه‌م ویروسه‌ به‌ كاری‬ ‫ئه‌و واڵتان ‌ه ده‌زانێت كه‌ ب ‌ه هۆی‬ ‫به‌رنام ‌ه ناوه‌كییه‌كانه‌و‌ه ئابلۆقه‌یان‬ ‫به‌سه‌ر ئێراندا سه‌پاندوه‌‪.‬‬

‫خودا ده‌ریای بۆ موسا دوو كه‌رت كرد یان سروشت؟‬ ‫و‪ :‬سامان‬ ‫ژماره‌یه‌ك توێژه‌ری ئه‌مریكایی ده‌ڵێن كه‌‬ ‫توێژینه‌وه‌كانیان ده‌ریخستوه‌ كه‌ موسا‌و‬ ‫قه‌ومی به‌نی ئیسراییل له‌ چ شوێنێك له‌‬ ‫ئاوه‌كانی ده‌ریا سور گوزه‌ریان كردوه‌‌و‬ ‫موسا به‌ كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌ چ هۆكاری‬ ‫سروشتی توانیویه‌تی‪ ،‬به‌و شێو‌هه‌ی كه‌‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬ئاوی ده‌ریا دوو كه‌رت بكات‪.‬‬ ‫هه‌واڵنێری فه‌رانسه‌ له‌زاری كارڵ دروس‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رستی ئه‌م گروپی توێژینه‌وه‌یه‌ له‌‬ ‫ناوه‌ندی توێژینه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی كه‌ش‌و‬ ‫هه‌وا ل ‌ه ئه‌مریكا ده‌نوسێت "سه‌باره‌ت به‌‬ ‫شێوه‌ی كۆچی قه‌ومی به‌نی ئیسراییل له‌‬ ‫میسره‌وه‌ بۆ كه‌نعان‌و تێپه‌ڕبوونی موسا‌و‬ ‫ئۆمه‌ته‌كه‌ی له‌ ئاوه‌كانی ده‌ریای سوو‬ ‫هه‌میشه‌ سه‌رسورمانێكی زۆر هه‌بوو و‬ ‫هیچ كه‌س به‌ وردی نه‌یده‌توانی بڵێت‬ ‫رووداوێكی له‌و چه‌شنه‌ ئایا راسته‌ یان‬ ‫ته‌نیا گێڕانه‌وه‌‪ .‬له‌و توێژینه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌نجاممانداوه‌‪ ،‬ده‌رمانخستوه‌ كه‌ دوو‬ ‫كه‌رتبوونی ئاوی ده‌ریا سوور له‌ شوێنێكی‬ ‫دیاریكراو ده‌توانێت هۆكار‌و بنه‌مای‬ ‫زانستی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ده‌قی ئینجیلدا هاتووه‌ كه‌ له‌كاتی‬ ‫گه‌یشتنی قه‌ومی به‌نی ئیسراییل به‌‬ ‫كه‌ناری ده‌ریا‪ ،‬موسا ده‌ستی خۆی به‌ره‌و‬

‫ئاسمان درێژكرده‌وه‌‌و هاوكات بایه‌كی توند‬ ‫له‌ خۆرهه‌اڵته‌وه‌ هات‌و له‌و كاته‌دا ئاوی‬ ‫ده‌ریا دوو كه‌رت بوو و له‌ ناوه‌ڕاستیدا‬ ‫وشكانی ده‌ركه‌وت كه‌ قه‌ومی به‌نی‬ ‫ئیسراییل پێیدا گوزه‌ریان كرد‪.‬‬ ‫به‌ پێی نوسراوه‌ی هه‌واڵنێری فه‌رانسه‌‪،‬‬ ‫توێژه‌ره‌ ئه‌مریكییه‌كان به‌ پشت به‌ستن‬ ‫به‌ ده‌قی ئینجیل ناتوانن به‌ وردی شوێنی‬ ‫تێپه‌ڕبوون له‌م ده‌ریایه‌ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ر كام له‌و سێ ناوه‌ی ك ‌ه بۆ ئه‌م شوێنه‌‬

‫له‌ ئینجیلدا هاتوو نه‌ناسراوه‌‌و نادۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫توێژه‌رانی ناوه‌ندی توێژینه‌وه‌ی كه‌ش‌و‬ ‫هه‌وا له‌ ئه‌مریكا توێژینه‌وه‌كانی خۆیان‬ ‫له‌سه‌ر شوێنێك له‌ ده‌ریاكه‌ كه‌ پێچی‬ ‫تێكه‌وتوه‌ دانا‌و باقی ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌ له‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانی پێشووتردا وه‌ك كه‌نداوی‬ ‫سوئێز یان ده‌وروبه‌ری عه‌قه‌به‌ له‌ ئه‌رده‌ن‬ ‫له‌م توێژینه‌وه‌یان خسته‌الوه‌‪.‬‬ ‫به‌ پێی لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌م گروپه‌ كاتێك‬ ‫با توند‌و به‌هێزه‌كان هه‌ڵه‌كه‌ن‪ ،‬ئاوی‬

‫ده‌ریاكه‌ ئاراسته‌كه‌ی ده‌گۆڕێت‌و رێك له‌و‬ ‫شوێنه‌ی كه‌ ده‌ریاكه‌ پێچی تێكه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ئاو ده‌توانێت كه‌رت بێت‌و كه‌لێنێكی‬ ‫تێبكه‌وێت‪.‬‬ ‫كارڵ دروس به‌رپرسی گروپه‌كه‌ به‌‬ ‫هه‌واڵنێری فه‌رانسه‌ ده‌ڵێت "به‌ پێی ئه‌م‬ ‫هۆكاره‌ ده‌كرێت وێنای بكه‌ین كه‌ گروپێكی‬ ‫په‌نابه‌ر كه‌ ده‌گه‌نه‌ كه‌ناری ده‌ریاكه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫كاته‌دا ئاوه‌كه‌ دوو كه‌رت ده‌بێت‌و لێی‬ ‫تێپه‌ڕده‌بن‌و پاش گوزه‌ركردنیان‌و پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی بگه‌نه‌ سه‌ریان‪ ،‬دووباره‌ ئاوی‬ ‫ده‌ریاكه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دۆخی ئاسایی‬ ‫خۆی"‪.‬‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌ ئه‌مریكاییه‌كان له‌ درێژه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی خۆیاندا به‌و ده‌ره‌نجامه‌‬ ‫گه‌یشتون كه‌ ره‌نگه‌ ئه‌و شوێنه‌ی كه‌ زیاتر‬ ‫له‌ هه‌ر شوێنی دیكه‌ گومانی لێده‌كرێت‬ ‫ئه‌م دیارده‌ سروشتییه‌ رووبدات‪ ،‬ناچه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌ ناوی "تێل كدوئا" كه‌ له‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫روباری نیل‌و له‌ باكوری كاناڵی سوئێز‬ ‫له‌ كه‌ناره‌كانی مه‌دیته‌رانه‌ دایه‌‪ .‬تیۆری‬ ‫ئه‌م زانایانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ سه‌رده‌می‬ ‫دێرین لقێكی وشك بووی روباری نیل له‌م‬ ‫شوێنه‌ له‌شێوه‌ی پیتی ئینگلیزی (‪)U‬‬ ‫به‌ ده‌ریاچه‌یه‌كی بچوك له‌ كه‌ناره‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ست ده‌بێت‪.‬‬ ‫هه‌واڵنێی فه‌رانسه‌ ده‌نوسێت‪ ،‬لێكۆڵه‌ره‌‬

‫ئه‌مریكاییه‌كان به‌ پێی زانیاری ماهواره‌یی‬ ‫مودێلێك له‌ بارودۆخی كه‌شی‌و جوگرافیای‬ ‫ناوچه‌كه‌ له‌ سێ هه‌زارساڵ له‌وه‌ پێش‬ ‫دروست ده‌ك ‌هن‌و دواتر ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌‬ ‫شوێنی گوزه‌ركردنی روبار‌و ده‌ریای سوور‬ ‫بوو‪ ،‬به‌ ئاو پڕ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه جێبه‌جێكردنی ئه‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت كه‌ ئه‌گه‌ر بایه‌ك به‌ خێرایی ‪100‬‬ ‫كیلۆمیتر‌و بۆ ماوه‌ی ‪ 12‬كاتژمێر بێت‪،‬‬ ‫ده‌توانێت بڕی ئاوێك به‌ قواڵیی نزیكه‌ی‬ ‫دوو میتر جێگۆڕكێ بكات‌و به‌م پێیه‌‬ ‫رێگایه‌كی وشكانی به‌ پانی ‪ 5‬كیلۆمیتر‌و به‌‬ ‫درێژایی ‪ 5‬هه‌زار‌و ‪ 300‬میتر دروست بكات‪.‬‬ ‫ئه‌م رێگا وشكانیه‌ كه‌ به‌ هۆی دووكه‌رت‬ ‫بوونی ئاوه‌وه‌ دروست بووه‌‪ ،‬نزیك به‌‬ ‫چوار كاتژمێر به‌رده‌وام ده‌بێت كه‌ كاتی‬ ‫پێویست بۆ تێپه‌ڕبوونی موسا‌و قه‌ومی‬ ‫به‌نی ئیسراییل له‌م رێگه‌یه‌‌و ته‌نانه‌ت به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی ئاراسته‌ی با‪ ،‬فه‌راهه‌م ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی ئه‌م لێكۆڵینه‌وانه‌ له‌سه‌ر‬ ‫وێبسایتی "كتێبخانه‌ی گشتی زانست"‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌رپرسی ئه‌م گروپه‌‬ ‫ده‌ڵێت دروستكردنه‌وه‌ی ئه‌م ناوچه‌یه‌‌و‬ ‫بارودۆخی كه‌ش‌و هه‌واكه‌‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ له‌سه‌ر نمونه‌كه‌ ئه‌نجامدرا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی كۆچی قه‌ومی به‌نی ئیسراییل‬ ‫له‌ سێ هه‌زار ساڵ له‌وه‌ پێشدا دێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )4٤‬ساڵی سێهه‌م‪2010/9/٣ ،‬‬ ‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫کۆمەڵگا‌‬

‫ژنانی كرێكار قوربانیانی ‌ه بێده‌نگه‌كانی رووداوه‌كانی شوێنی كار‬ ‫ئا‪ :‬کوێستان جەعفەری‬ ‫هه‌موو ساڵێك له‌ واڵتی ئێم ‌ه به‌رپرسانی‬ ‫ئیداره‌ی كارو رێكخراوه‌كانی دابینكردنی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی رێژه‌یه‌ك له‌ رووداوه‌كانی‬ ‫شوێنی كار باڵوده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ب ‌ه پێی‬ ‫وته‌ی به‌شێك ل ‌ه توێژه‌رانی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫واڵت‌و به‌شێك ل ‌ه به‌رپرسانی خانه‌ی‬ ‫كرێكار‪ ،‬ئه‌م رێژانه‌ ته‌نیا به‌شێك ل ‌ه‬ ‫بارودۆخی ناله‌بار‌و نه‌پاراستنی ئیمه‌نی‬ ‫كار نیشانده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه راپۆرتی ئه‌م دواییانه‌ی رێكخراوی‬ ‫دابینكردنی كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌بینین كه‌ ل ‌ه‬ ‫ساڵی ‪ 16 ،1382‬هه‌زار‌و ‪ 283‬كه‌س‌و ل ‌ه‬ ‫ساڵی ‪ 18 ،1383‬هه‌زار له‌ كاتی كاركردن‬ ‫تووشی رووداوی شوێنی كار هاتوون‌و‬ ‫‪ 83‬كه‌سیان گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1384‬زیاتر ل ‌ه ‪ 20‬هه‌زار كرێكار‬ ‫خه‌ساری قورسیان وه‌به‌ر كه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه ساڵی ‪ 21 ،85‬هه‌زار ل ‌ه ساڵی ‪86‬‬ ‫ب ‌ه چوونه‌سه‌ره‌وه‌ی رێژه‌ی ‪ 9‬ده‌رسه‌د‬ ‫رووداوه‌كانی شوێنی كار گه‌یشت ‌ه ‪23‬‬ ‫هه‌زار جۆر‪ .‬هه‌ر به‌ پێی ئه‌م رێژ‌ه ساڵی‬ ‫‪ 87‬ب ‌ه گشتی ‪ 22‬هه‌زار‌و ‪ 134‬رووداوی‬ ‫شوێنی كار له‌ ده‌فته‌ری تایبه‌تدا‬ ‫په‌سه‌ندكراوه‌ك ‌ه تێیدا ژنان ‪ 315‬جار‬ ‫تووشی رووداوگه‌لی دڵته‌زێن ل ‌ه شوێنی‬ ‫كار بوون‪ .‬ب ‌ه زیادبوونی رووداوه‌كانی‬ ‫شوێنی كارو نائه‌منبوونی بارودۆخی‬ ‫شوێنی كاركردن‪ ،‬ئه‌حمه‌دینژاد ده‌ستی‬ ‫داوه‌ت ‌ه ساخته‌كاریه‌كی گه‌وره‌و بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫نیشانی بدات ك ‌ه رێژ‌هی‌ رووداوه‌كانی‬ ‫شوێنی كار كه‌مبوه‌ته‌وه‌‪ ،‬رایگه‌یاندووه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌ی رووداوه‌كانی شوێنی كار ته‌نیا ‪9‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 859‬كه‌س بووه‌‪ .‬ساڵی رابردوو‬

‫‪ 159‬ژنی كرێكار خه‌ساری گه‌وره‌یان ل ‌ه‬ ‫كاتی كاركردندا وه‌به‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫به‌شی نه‌خۆشیه‌ پێسیه‌كانی زانكۆی‬ ‫سدووقی ل ‌ه شاری یه‌زد راپۆرتێكی‬ ‫باڵو كردوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه نیشانده‌دات‪92 ،‬‬ ‫ده‌رسه‌دی گلیم بافان‌و قاڵیبافان ژنان‬ ‫پێكی ده‌هێنن‪ .‬نیوه‌ی كرێكارانی ژن‬ ‫كچانی ژێر ‪ 18‬ساڵ ته‌مه‌نن كه‌ رۆژان ‌ه ‪12‬‬ ‫تا ‪ 16‬كار ده‌كه‌ن‪ .‬له‌م ناوه‌ند‌ه پزیشكی ‌ه‬ ‫دوای توێژینه‌وه‌ی خه‌سارناسانه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 10‬جۆر نه‌خۆشی پێستی‌و ئێسكیان‬ ‫له‌ نێوان ژنانی كرێكار شناسایی كردووه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها مه‌سه‌له‌ی ئازاردانی جنسی‬ ‫ژنانی كرێكار یه‌كێكی دیكه‌ ل ‌ه‬ ‫كێشه‌كانی هه‌میشه‌یی كرێكارانی ژن‬ ‫له‌ ئێرانه‌‪ .‬به‌ پێی كۆنواسیۆنی ‪111‬ی‬ ‫رێكخراوی جیهانی كار‪ ،‬ئازاردانی‬ ‫جنسی‌و به‌كارهێنانی توندوتیژی ل ‌ه‬ ‫شوێنه‌كانی كار به‌شێكی دیكه‌ ل ‌ه‬ ‫بارودۆخی ناله‌باری ژنانی كرێكار‬ ‫له‌ ئێران راگه‌یندراوه‌‪ .‬ژنانی كرێكار‬ ‫جیاله‌وه‌ی كه‌ وه‌كوو هاوكارانی پیاوی‬ ‫خۆیان ده‌بن ‌ه قوربانی رووداوه‌كانی‬ ‫شوێنی كار‪ ،‬به‌ هۆی ژن بونیان‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن خاوه‌نكارانه‌و‌ه ده‌بنه‌ قوربانی‬ ‫ئازاری جنسی‪.‬‬ ‫به‌ پێی راپۆرتێك كه‌ باڵو كرایه‌وه‌‪ ،‬ژنان‬ ‫ب ‌ه هۆی گوشاری ماڵی یان ناچار ده‌بن‬ ‫ك ‌ه ملكه‌چی خواسته‌كانی به‌شێك ل ‌ه‬ ‫خاوه‌نكاران بن یان ده‌بێ هه‌موو كێش ‌ه‬ ‫ده‌روونیه‌كان قبووڵ بكه‌ن‪ .‬بۆ نموون ‌ه‬ ‫‪ 68‬ده‌رسه‌دی ئه‌و ریكالمانه‌ی كه‌ ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن خاوه‌نكارانه‌و‌ه باڵو ده‌وبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫داواكاریه‌ بۆ هێنانی ژنان بۆ كارگه‌و‬ ‫كارخانه‌كان‪ .‬هه‌ر له‌م پێوه‌نده‌دا یه‌كێك‬

‫له‌ توێژه‌رانی دابینكردنی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌دا‪ ،‬خاوه‌نكاران به‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌ شوێنی كاری ناده‌وڵه‌تی‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ تۆماركردنی رێژه‌ی رووداوه‌كانی‬ ‫شوێنی كار ب ‌ه شێوه‌ی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫رووداوه‌كان په‌سه‌ند ده‌كه‌ن‌و به‌شێك‬ ‫ل ‌ه رووداوه‌كان به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك ل ‌ه‬ ‫ده‌فته‌ره‌كه‌یاندا تۆمار ناكرێت‪.‬‬ ‫به‌شی هه‌ر‌ه زۆری ئه‌و رووداوانه‌ی‬

‫دابه‌زینی نرخی تمه‌ن‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌دۆالر‌و پێشهاته‌كانی‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د حه‌كیمی‬

‫به پێی بازاری شاری تاران نرخی دوالر‬ ‫تا ‪ 1200‬تمه‌ن و یورو تا ‪ 1500‬و پوندیش‬ ‫تا ‪ 1750‬تمه‌ن چووه و زۆربه‌ی دراوە‬ ‫بیانیه‌کان تا ‪ 150‬تمه‌ن گرانتربوون‪.‬‬ ‫لەئێستاشدا سەرلێشێواییەک لەبازاری‬ ‫دراودا بەدیدەکرێت و هه‌ر ئه‌مەش بۆه‌ته‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی که ده‌ستفرۆشه‌کان به دڵی‬ ‫خۆیان ئه‌و دراوانە به خه‌ڵک بفرۆشن و‬ ‫بازاری ره‌ش دروست بکه‌ن‪.‬‬ ‫له به‌رامبه‌ریشدا بانکی ناوه‌ندی که‬ ‫به‌رپرسی سیاسەتی پوولی ئێرانه هیچ‬ ‫هەڵوێستێکی عەمەلی له‌مه‌ڕ ئه‌م گرانیه‬ ‫ده‌رنه‌بریوه ‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه نه‌بێت‬

‫که نرخی رۆژانه‌ی خۆی وه‌کوو رۆژانی‌تر‬ ‫نووسیوه وتویه‌تی ئه‌مڕۆ نرخی دوالر‬ ‫‪ 1025‬تمه‌نه و یورو ‪ 1381‬تمه‌ن و‬ ‫پوندیش ‪ 1623‬تمه‌نه که زۆر له خوارتر‬ ‫له‌و نرخه‌یه که له بازار ده‌فرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئابووریناسان ئه‌م گرانیه‌ی ئه‌رز له ئێران‬ ‫ده‌گه‌رێننه‌وه بۆ گه‌ماڕۆکان و ده‌ڵێن‬ ‫ئابووری به‌شێک له جیهان تووشی‬ ‫داڕمان ده‌بێت و نرخی ئاڵتونیش تا‬ ‫دێت گرانتر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم جیا له‌و‬ ‫فاکتانه گه‌ماڕۆکان پشتی ئابوور ئێرانی‬ ‫شکاندوه نرخی دراوی ئێران تا دێت‬ ‫زیاتر داده‌به‌زێت و ئه‌مه‌ش کارێگه‌ریی‬ ‫هه‌یه له سه‌ر ئابووری و به‌تایبه‌تی‬ ‫بواری بازرگانی‪.‬‬ ‫نرخی‬ ‫دابەزینی‬ ‫هۆکارێکی‌تری‬ ‫لەبەرامبەر‬ ‫تمەن‬ ‫دراوی دۆالر‬ ‫د ه‌گه‌ر ێته‌و ه‬ ‫بۆ سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌کی ئێران‬ ‫ده‌وڵه‌تی‬ ‫و‬ ‫ئه‌حمه‌دی نژاد‬ ‫ئابووری‬ ‫که‬ ‫ئێرانی به‌ره‌و‬ ‫له ناو چوون‬ ‫بردووە‪ .‬به‌شێکی‬ ‫به‌رچاو له ئه‌رزی‬ ‫ئێران له ده‌ست‬ ‫بانکی ناوه‌ندیدایه و‬ ‫زۆربه‌ی ئابووریناسان له‬ ‫سه‌ر ئه‌و باوه‌ره‌ن که بانکی‬ ‫ناوه‌ندی خۆی بۆت ‌ه هۆکاری‬ ‫گران بوونی ئه‌رز و ئه‌م باردۆخ ‌ه‬ ‫لەبەرژەوەندی دەوڵەتدایەو نایه‌وێ‬ ‫ئه‌م باردۆخه کونترۆڵ بکات ئه‌گینا‬ ‫ده‌یتوانی به ناردنی برێکی به‌رچاو له‬ ‫ئه‌رز بازار بخاته ژێر رکێفی خۆیی و‬

‫نه‌هێڵێت ئاوا و به‌و شێوه له ماوه‌ی دوو‬ ‫رۆژدا ‪ % 15‬بچێت به‌سه‌ر ئه‌رزه‌کاندا‪.‬‬ ‫گرانبوونی نرخی دراوه‌ بیانییه‌كان‬ ‫له‌كاتێدای ‌ه ك ‌ه نرخی سك ‌ه له‌ ئێران‬ ‫هه‌ڵكشاوه‌‪ ،‬به‌دوای داخستنی بازاڕی‬ ‫ناڕه‌زایی‬ ‫تاران‌و‬ ‫ئاڵتونفرۆشانی‬ ‫دوكاندارانی ئه‌م بازاڕ‌ه به‌ شێوه‌ی‬ ‫وه‌رگرتنی ماڵیاتی زێده‌بایی‪ ،‬نرخی‬ ‫سك ‌ه به‌ شێوه‌یه‌كی بێ وێن ‌ه زیادیكردوه‌‌و‬ ‫زۆرێك ل ‌ه دوكانداران ل ‌ه كڕین‌و فرۆشی‬ ‫سك ‌ه خۆیان بدوور ده‌گرن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی بانكی ناوه‌ندی ئێران‬ ‫له‌كاردانه‌وه‌یه‌ك ب ‌ه زیادبوونی نرخی‬ ‫دۆالر ل ‌ه بازاڕه‌كانی ئێران رایگه‌یاند له‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌دا ب ‌ه بێ هیچ به‌ربه‌ستێك دراوی‬ ‫بیانی‌و سكه‌ی ئالتونی ده‌خاته‌ بازاڕه‌و‌ه‬ ‫تاكو نرخه‌كان ئاسایی ده‌بنه‌وه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ باڵوبوونه‌وه‌ی هه‌واڵی رژانه‌ بازاڕی‬ ‫بڕێكی زۆری دراوی بیانی له‌الیه‌ن بانكی‬ ‫ناوه‌ندی‪ ،‬بووت ‌ه هۆی نیگه‌رانی بازاڕی‬ ‫دراوی تاران‌و به‌و هۆیه‌و‌ه كڕین‌و فرۆشی‬ ‫دراو ل ‌ه سه‌رافییه‌كاندا وه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌ شاره‌زایانی ئابوری‬ ‫هه‌ڵكشانی دراوی بیانی و سكه‌ی‬ ‫ئاڵتونی بۆ چه‌ندین هۆكاری جیاجیا‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‌و له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕن ك ‌ه‬ ‫ئابلۆق ‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان یه‌كێك ‌ه ل ‌ه‬ ‫هۆكاره‌كانی گرانبوونی نرخی دۆالر‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رۆكی بانكی ناوه‌ندی هۆكاری‬ ‫ئه‌م ‌ه بۆ هه‌ڵكشانی نرخه‌كان له‌بازاڕ‌ه‬ ‫جیهانییه‌كان ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه زۆرێك ل ‌ه ئابوریناسان‬ ‫هه‌ڵكشانی نرخی سكه‌یان بۆ مانگرتنی‬ ‫ئاڵتونفرۆشانی تاران ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫مانگرتنێك كه‌ بۆ شار‌ه گه‌وره‌كانی‬ ‫دیكه‌ی ئێران كشاوه‌‌و چه‌ندین شاری‬ ‫زه‌رنگه‌رییه‌كانیان‬ ‫دوكانی‬ ‫دیك ‌ه‬ ‫داخستوه‌‪.‬‬

‫كه‌ له‌ كارگه‌ بچووكه‌ بنه‌ماڵه‌ییه‌كان‪،‬‬ ‫كیشاوه‌رزی‌و به‌ گشتی له‌ شوێن ‌ه‬ ‫سوننه‌تیه‌كاندا روو ده‌دات ب ‌ه هۆی‬ ‫نه‌بوونی پشتیوانی یاسایی ل ‌ه هیچ‬ ‫شوێنێك تۆمار ناكرێت‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م ئابووری ‌ه رووخاوه‌ی‬ ‫كه‌ رژیمی ئێران بۆ خه‌ڵكه‌كه‌ی ب ‌ه‬ ‫دیاری هێناوه‌‪ ،‬هه‌رجۆر‌ه هه‌وڵدانێكی‬ ‫حه‌قخوازانه‌‌و عاداڵن ‌ه بۆ باشتر بوونی‬

‫بارودۆخی كارو پێكهێنانی رێكخراو‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆ سنفیه‌كانیش‪ ،‬له‌گه‌ڵ توندو‬ ‫تیژی‌و سه‌ركوت به‌ره‌وڕوو ده‌بێت‌و‬ ‫ئه‌و كرێكارانه‌ی كه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫مافه‌كانیان ده‌یانه‌وێت رێپێوانێكی‬ ‫هێمنانه‌ش بكه‌ن به‌ نامرۆڤانه‌ترین‬ ‫شێو‌ه ده‌كه‌ونه‌ به‌ر توندترین كرده‌و‌ه‬ ‫هێزه‌ئه‌منیه‌تیه‌كانی رژیمی كۆماری‬ ‫ئیسالمی‪.‬‬

‫پێنج كۆمپانیای گه‌وره‌ی نه‌وت‬ ‫كۆتایی ب ‌ه چاالكییه‌كان له‌ئێران ده‌هێنن‬

‫گروپی نه‌وتیی ئینپێكس ك ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترین پشكداره‌كه‌ی وه‌زیری‬ ‫ئابوری‌و بازرگانی‌و پیشه‌سازی ژاپۆنه‌‪،‬‬ ‫به‌ته‌مای ‌ه ته‌واوی هاوكارییه‌كانی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران بۆ كاركردن له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫مه‌یدانی نه‌وتیی ئێران ناسراو ب ‌ه‬ ‫"ئازاده‌گان" كۆتایی پێبێنێت‪ .‬هاوكات‬ ‫وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ چواركۆمپانیای دیكه‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫نه‌وتی جیهان وه‌ك "تۆتاڵ‪ ،‬ئه‌نی‪،‬‬ ‫شێڵ‌و ستات ئۆیل" چاالكییه‌كانی‬ ‫خۆیان ل ‌ه پیشه‌سازی نه‌وت‌و گازی‬ ‫ئێران كۆتایی پێدێنن‪ .‬ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئه‌مریكاش ئه‌م ‌ه وه‌ك شكستێكی‬ ‫گه‌وره‌ بۆ رژیمی ئێران ناولێده‌بات‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی رۆژنامه‌كانی ژاپۆنی‬ ‫گروپی نه‌وتیی ئه‌م واڵت ‌ه ناسراو ب ‌ه‬ ‫"ئینپێكس" بۆ پێشگرتن له‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ی سزای ئه‌مریكا‪ ،‬چاالكییه‌كانی خۆی‬ ‫ل ‌ه مه‌یدانی نه‌وتیی ئازاده‌گان كۆتایی‬ ‫پێدێنێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا گروپی نه‌وتی ئینپێكس‪،‬‬ ‫سه‌رمایه‌گوزاری سه‌ره‌كی ئه‌م مه‌یدان ‌ه‬ ‫نه‌وتیی ‌ه بوو ك ‌ه پاشكه‌وته‌كه‌ی ب ‌ه بری‬

‫‪ 42‬ملیار بۆشك ‌ه به‌راورد ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 2006‬گروپی ئینپێكس ب ‌ه هۆی‬ ‫قه‌یرانی نێوده‌وڵه‌تی سه‌باره‌ت ب ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌ ناوه‌كییه‌كانی ئێران پشكی‬ ‫سه‌رمایه‌كه‌ی خۆی له‌و مه‌یدان ‌ه نه‌وتیی ‌ه‬ ‫ل ‌ه ‪%75‬ه‌وه‌ بۆ ‪ %10‬كه‌مكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌كانی ژاپۆن ده‌نوسن ئه‌م‬ ‫گروپ ‌ه ب ‌ه ته‌مایه‌ به‌مزووان ‌ه ته‌واوی‬ ‫هاوكارییه‌كانی خۆی ل ‌ه مه‌یدانی‬ ‫نه‌وتیی ئازاده‌گان كۆتایی پێبێنت‪.‬‬ ‫وه‌زیری ئابوریی‌و بازرگانی ژاپۆن ك ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترین پشكداری ئه‌م كۆمپانیایه‌ی ‌ه‬ ‫ب ‌ه جه‌خت كردنه‌و‌ه له‌سه‌ر ئه‌و هه‌واڵ ‌ه‬ ‫وتویه‌تی چوون ‌ه ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫كۆمپانیایه‌ بژارده‌یه‌ك ‌ه كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانی ئینپێكسه‌و‌ه له‌حاڵی‬ ‫تاوتوێكردن دایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رگروپی ئینپێكس كۆتایی ب ‌ه‬ ‫هاوكارییه‌كانی خۆی له‌گه‌ڵ ئێراندا‬ ‫نه‌هێنێت‪ ،‬ب ‌ه شێوه‌ی ئۆتۆماتیك‬ ‫ده‌چێته‌ لیستی ره‌شی ئه‌و كۆمپانیانه‌ی‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی په‌یوندی له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تی ئه‌مریكاوه‌ سزا‬ ‫ده‌درێن‪.‬‬

‫‪FES: 5\6‬‬

‫‪HOTBIRD11604 MHZ Horizontal Symbol 27500‬‬

‫په‌یوه‌ندی‪:‬‬ ‫‪radio@komala.eu‬‬

‫‪contact:‬‬ ‫‪info@asosat.tv - nwes@asosat.tv‬‬

‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی دواڕۆژ له‌سه‌ر تۆڕی ئینتێرنێت سه‌ردانی‬

‫‪www.komala.net‬‬

‫بک ‌ه‬

‫‪dwaroj@komala.net‬‬

‫رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ‬

‫که‌ناڵی ئاسمانی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪:‬‬

‫عه‌تا ناسرسه‌قزی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین‪:‬‬

‫فه‌ریبا محه‌مـــــه‌دی‬

‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬

‫هه‌ژیر‬

‫راگه‌یاندنی رێوڕه‌سمێك بۆ وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ژنانی له‌سێداره‌دراوی كورد (الله‌كان)‬

‫یه‌كه‌مین دوورخستنه‌وه‌‌و له‌سێداره‌دانی ژنان له‌كۆماری ئیسالمی ل ‌ه كوردستانه‌و‌ه ده‌ستی پێكرد‪.‬‬ ‫كۆماری ئیسالمی بۆ تێكشكاندنی خۆراگری خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬ب ‌ه له‌سێداره‌دان‌و ژنان‌و كچانی كه‌م‬ ‫ته‌مه‌ن ره‌هه‌ندێكی سامناكی ب ‌ه جه‌نایه‌ته‌كانی خۆی به‌خشی‪ .‬ده‌بێت دان به‌وه‌دا بنرێت ك ‌ه جه‌نایه‌ت ‌ه‬ ‫سامناكه‌كانی رژیمی ئیسالمی ل ‌ه ئێعدامی كچان‌و ژنان ئاشكرا نه‌كراوه‌‌و بزوتنه‌وه‌ی كوردستان‌و حیزب ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانی‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه ئه‌ركی خۆیان به‌جێ نه‌هێناوه‌‪ .‬له‌سێداره‌دانی ژنان له‌كوردستان ده‌توانێت‌و‬ ‫ده‌بێت بكرێت ‌ه به‌ڵگه‌‌و دیكۆمێنت‪ ،‬تا كۆمه‌ڵگه‌ی جیهانی ل ‌ه جه‌نایه‌ته‌كان‌و ده‌سه‌اڵتی دڕندانه‌ی كۆماری‬ ‫ئیسالمی ل ‌ه كوردستان باشتر ئاگاداربن‪ ،‬تا به‌م شێوه‌ی ‌ه به‌ڵگه‌‌و دیكۆمێنته‌كان‪ ،‬پارێزراوو بخرێن ‌ه به‌ر‬ ‫ده‌ست مرۆڤایه‌تی پێشكه‌وتنخواز‌و ئازادیخواز‌و نه‌وه‌كانی داهاتوو‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان‌و كورده‌كانی نیشته‌جێی ده‌ره‌وه‌ی واڵت ئاگادار ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه چه‌ند مانگ له‌وه‌پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه ژماره‌یه‌ك ل ‌ه هه‌ڵسوڕاوانی ژنانی كورد سه‌رقاڵی رێكخستنی رێوه‌ڕه‌سمی وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ژنانی‬

‫له‌سێداره‌دراوی كوردین له‌كوردستانی ئێران‪ .‬ئه‌م رێوره‌سم ‌ه رۆژی ‪17‬ی ره‌زبه‌ری ‪ 1389‬به‌رابه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫‪9‬ی ئۆكتۆبه‌ری ‪ 2010‬ل ‌ه شاری ستۆكهۆڵمی پایته‌ختی سوید به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ .‬به‌م وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ستپێده‌كه‌ین‪ ،‬تا ب ‌ه هاوكاری یه‌كتر بتوانین مێژووی خه‌باتی ژنانی كورد ل ‌ه گۆشه‌‌و روانگ ‌ه‬ ‫جۆراجۆره‌كانیه‌و‌ه تۆمار بكه‌ین‌و هه‌روه‌ها قه‌تڵ‌و له‌سێداره‌دان‌و كوشتاری وه‌حشیانه‌ی ژنان له‌كوردستان‬ ‫به‌شێوه‌ی به‌ڵگه‌‌و دیكۆمێنت باڵوبكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫رێوه‌ڕه‌سمه‌كه‌‪:‬‬ ‫رۆژی ‪ ،2010/10/9‬كاتژێر ‪ 15:00‬تا ‪18:00‬‬ ‫شوێن‪Stockholm . Bredäng skolan Bredäng Centrum :‬‬ ‫بۆ په‌یوه‌ندی زیاتر له‌گه‌ڵ كومیته‌ی وه‌بیرهێنانه‌وه‌‌و ناردنی په‌یام‪lalakan59@gmail.com :‬‬ ‫كومیته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری رێوه‌ره‌سمی وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ژنانی له‌سێداره‌دراوی كوردستان (الله‌كان)‬

‫پاش ملمالنێیه‌ك ‌ی زۆر له‌گه‌ڵ نه‌خۆشیدا هونه‌رمه‌ند ‌ی گه‌وره‌ ‌ی كورد حه‌مه‌جه‌زا ڕابردو ‌ی گیان ‌ی‬ ‫له‌ده‌ستدا و هه‌واداران و خۆشه‌ویستان ‌ی ده‌نگی‌ به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫پاش ئه‌و ‌ی هونه‌رمه‌ند بۆ چه‌ندین مانگ ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌ی واڵت ل ‌ه ژێر چاودێریی پزیشكیدا بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رجه‌م چاره‌سه‌ره‌كان ‌ی بێ ئه‌نجام بون‌و ل ‌ه دره‌نگانێك ‌ی شه‌و ‌ی ‪ 10/1‬گیان ‌ی له‌ده‌ستدا‬ ‫بۆ رۆژی دواتر ل ‌ه رێوه‌ڕه‌سمێكی شایسته‌داب ‌ه ئاماده‌بون ‌ی نوێنه‌ر ‌ی سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان‌و ئه‌ندامان‌و به‌رپرسان ‌ی حیزبی‌‌و حكومی‌‌و هونه‌رمه‌ندان‌و هاواڵتیان ‌ی شار ‌ی سلێمانی‌ ‬ ‫ته‌رمی‌ هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌جه‌زا ل ‌ه گردی سه‌یوانی سلێمانی به‌خاك سپێردرا‪.‬‬ ‫بەم بۆنەوە وەک ستافی دواڕۆژ سەرەخۆشی خۆمان ئاراستەی بنەماڵەو کەسوکارو سەرجەم‬ ‫خەڵکی کوردستان دەکەین‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ له‌ سلێمانی‌‬ ‫‪✉ peiwendiekan@komala.eu‬‬ ‫‪✆ 0533193729-07701363295-07701559457‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬گه‌ڕه‌کی به‌ختیاری‪ ،‬به‌رامبه‌ر کۆمیته‌ی ‪8‬ی ریکخستنی یه‌کێتی‬

‫په‌یوه‌ندیگرتن به‌ كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان‌‬ ‫كۆمیت ‌هی‌ ناوه‌ندیی‌ ‬

‫ ‪ komite.nawendi@komala.eu‬‬

‫ده‌بیرخانه‌‬

‫‪debirxane@komala.eu‬‬

‫ناوه‌ندی راگه‌یاندنی کۆمه‌ڵه‬

‫✉ ‌‪rageiandn@komala.eu‬‬

‫✆‬

‫‪07708663340 - 07480113948‬‬

‫ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ له‌ هه‌ولێر‬ ‫‪✉ peiwendiekan2@komala.eu‬‬ ‫ ‪✆ 7504206999-07703606460-0662562916‬‬ ‫ ناونیشان‪ :‬گه‌ڕه‌کی ئازادی‪ ،‬به‌رامبه‌ر یاریگا‬