‘
earnest
publishing
publishing
MITCHELL ZUCKOFF
ติดตามความเคลื่อนไหวของสำานักพิมพ์เอิร์นเนสได้ที่ www.facebook.com/EarnestPublishing www.instagram.com/earnestpublishing www.twitter.com/earnestpublish
earnest
และ ANNEX SECURITY TEAM
ในคืนวันที่ 11 กันยายน 2012 ที่ทาำ การทูตพิเศษกระทรวงต่างประเทศของสหรัฐอเมริกา และสถานีซีไอเอที่เรียกว่า แอนเน็กซ์ ในเบนกาซี ประเทศลิเบีย โดนผู้ก่อการร้ายโจมตี ผู้ปฏิบัติการพิเศษ 6 นาย เสียสละตนเอง หาญกล้าต้านสู้กับการระดมบุกเข้ามาไม่ขาดสาย หนังสือเล่มนี้เป็นคำาบอกเล่าที่ส่งตรงมาจากสนามรบ จากวีรบุรุษลับแห่งเบนกาซี ผู้สัมผัสประสบการณ์เปื้อนเลือดและมีความทรงจำาเพลิงเผาไหม้เกรียม จากเรื่องราวที่เกิดขึ้นจริงในห้วง 13 ชั่วโมงบีบหัวใจ
‘
จากเรื่องจริง สุดสะเทือนขวัญ ของเหล่าวีรบุรุษผู้กล้า สู่ภาพยนตร์ ฟอร์มยักษ์
MITCHELL ZUCKOFF และ ANNEX SECURITY TEAM เขียน นพดล เวชสวัสดิ์ แปล
Mitchell Zuckoff เขียน ร่วมกับ Annex Security Team นพดล เวชสวัสดิ์ แปล
‘
earnest
publishing
13 ชม. ทหารลับแห่งเบนกาซี 13 Hours in Benghazi
MItchell Zuckoff เขียน
นพดล เวชสวัสดิ์
แปล
บรรณาธิการ วิลาส วศินสังวร บรรณาธิการบริหาร ชญานุช วศินสังวร รูปเล่ม ศุภรักษ์ ปฐมกสิวัฒนา ศิลปกรรม สนพ. เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง This edition published by arrangement with Grand Central Publishing, New York, New York, USA. ALL RIGHTS RESERVED.
จัดพิมพ์โดย: บริษัท เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง จ�ำกัด 610/35-36 ถนนทรงวาด แขวงจักรวรรดิ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพฯ 10100 โทรศัพท์: 02 223 9460-3 โทรสาร: 02 622 4419 Facebook : http://www.facebook.com/EarnestPublishing จัดพิมพ์: ห้ำงหุ้นส่วนจ�ำกัด เรือนแก้วกำรพิมพ์ 947 ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ 10700 โทรศัพท์: 02 411 1523 โทรสาร: 02 866 3248 จัดจ�ำหน่ำยทั่วประเทศ: บริษัท อมรินทร์ บุ๊ค เซ็นเตอร์ จ�ำกัด 108 หมู่ 2 ถนนบางกรวย-จงถนอม แขวงมหาสวัสดิ์ เขตบางกรวย นนทบุรี 11130 โทรศัพท์: 02 423 9999 โทรสาร: 02 499 9561-3 www.naiin.com สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2559 © บริษัท เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง จ�ากัด ลิขสิทธิ์บทแปลภาษาไทย © นพดล เวชสวัสดิ์ พ.ศ. 2559 เลขมำตรฐำนสำกลประจ�ำหนังสือ 978-616-7691-25-1 พิมพ์ครั้งที่ 1 มกราคม 2559 รำคำ 300 บาท
คํานําผู้แปล
หลังเหตุการณ์ 9/11 รัฐบาลบุชประกาศท�าสงครามต้านการก่อการร้าย ไล่ล่าผู้น�าอัลกออิดะห์ไปทั่วโลก อนุมัติให้ซีไอเอท�าสงครามลับได้ทุกมุม โลก หากเป็นเพนตากอน ไม่อาจใช้คา� ว่า ‘สงคราม’ กับประเทศทีไ่ ม่มกี าร ประกาศสงคราม จะเลี่ยงไปใช้ค�าว่า ‘การเตรียมพร้อมสนามรบ’ สายลับซีไอเอท�าหน้าที่ทหาร สั่งการใช้โดรนสังหาร...ทหารพยายาม วางเครือข่ายสายลับ การส่งกองทหารเข้ายึดครองอัฟกานิสถานและอิรักดูดงบประมาณ มหาศาลและก�าลังพล ดังนัน้ ‘สงครามทุกมุมโลก’ ในหนทางหนึง่ จะเป็นการท�าสงครามตัวแทน โดยขนอาวุธและเงินเดือนไปให้กองก�าลังติดอาวุธท้องถิ่นท�าการรบแทน และในอีกทาง ใช้กองก�าลังอเมริกัน โดยมีการ ‘เอาต์ซอร์ส’ หรือว่าจ้าง เอกชนหรือมอบสัญญาจัดซื้อจัดจ้าง (contract) ให้ผู้รับเหมาเอกชนไป ท�าการรบแทนในดินแดนที่ไม่มีการประกาศสงครามหรือในพื้นที่ที่รองเท้า บู๊ตทหารไม่อาจเหยียบพื้นดินได้ นักรบเอกชน (contractor) แตกต่างจากทหารรับจ้าง เพราะก�าหนด สัญชาติว่าเป็นทหารอเมริกันเท่านั้น คัดสรรจากรบพิเศษนอกประจ�าการ ระดับพระกาฬ ไม่วา่ จะเป็นกรีนเบเรต์ เรนเจอร์ เดลตาฟอร์ซ หรือเนวีซลี
เพือ่ ท�าหน้าทีร่ กั ษาความปลอดภัยทีม่ นั่ ท�าหน้าทีค่ มุ้ ครองสายลับและเจ้าหน้าที่ หรือท�าหน้าที่แทนสายลับในการติดต่อสายข่าวในกรณีที่อันตรายเกินไปถ้า สายลับจะออกไปท�างานเอง ชื่อเรียกขานในเล่มนี้ จะใช้ผู้ปฏิบัติการพิเศษ ในเล่มนี้ จะแบ่งเป็น W เจ้าหน้าที่ GRS - Global Response Staff (ชุดตอบโต้ทว ั่ โลก) ของซีไอเอในสถานีแอนเน็กซ์ W เจ้าหน้าที่ DS - Diplomatic Security (ชุดรักษาความปลอดภัย ทูต) ในที่ทา� การทูตพิเศษ หลังการโจมตีที่ท�าการทูตพิเศษในเบนกาซีในวันที่ 11-12 กันยายน 2012 พลเมืองอเมริกันเสียชีวิต 4 ราย การรายงานข่าวผ่านสื่อและค�าแถลงของรัฐบาลสับสน นี่คือ ค�ำให้กำรของผู้ปฏิบัติกำรพิเศษที่อยู่ในเหตุกำรณ์
คําอุทิศ For JCS, SPS, TSW, and GAD (เจ. คริสโตเฟอร์ สตีเวนส์, ฌอน สมิธ, ไทโรน วูดส์ และเกลน ‘บับ’ โดเฮอร์ตี) Veritas et Fortitudo
บันทึกถึงผู้อ่าน
หนังสือเล่มนี้บันทึกเรื่องราวหลายชั่วโมงท้ายสุดในกองรักษาด่านการฑูตใน มุมโลกหนึง่ ทีถ่ อื ได้วา่ อันตรายทีส่ ดุ ข้อมูลในหนังสือเล่มนีไ้ ด้จากความเห็นของ ผูอ้ ยูใ่ นเหตุการณ์ ซึง่ บรรยายถึงการบุกโจมตีโชกเลือด ความสูญเสียน่าเศร้า และการต้านสู้อย่างห้าวหาญของผู้คุ้มครองที่ท�าการฑูตพิเศษของกระทรวง การต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาและสถานีซไี อเอทีเ่ รียกว่า แอนเน็กซ์ ใน เบนกาซี ประเทศลิเบีย จากค�่าคืนวันที่ 11 กันยายน 2012 เรื่อยมา จนถึงเช้าวันถัดมา เรื่องราวในหนังสือเล่มนี้มิใช่สิ่งที่รัฐบาลสหรัฐฯ ทราบหรือกระท�า หลังเกิดเหตุการโจมตี มิใช่ประเด็นความเห็นแย้ง มิใช่การแถลงข่าวทางการ เมือง มิใช่การกล่าวหาหรือสมคบคิดกันเพื่อกลบเกลื่อน มิใช่เรื่องราวใน ห้องไต่สวนของคณะกรรมาธิการรัฐสภา ไม่ได้อยู่ในห้องสถานการณ์ของ ท�าเนียบขาว ไม่ได้อยู่ในห้องประชุมกระทรวงการต่างประเทศ หรือการ เสวนาในห้องส่งสถานีโทรทัศน์ เรื่องทั้งหมดเกิดขึ้นบนพื้นดิน เกิดในท้อง ถนน เกิดบนดาดฟ้าในเบนกาซีในยามที่กระสุนปลิวว่อน อาคารลุกไหม้ กระสุนเครื่องยิงระเบิดโปรยปราย ชีวิตดับสูญ ชีวิตได้รับการช่วยเหลือให้ รอดมาได้ และชีวิตเปลี่ยนไปไม่เหลือเค้าเดิม ด้วยประสบการณ์ของผูป้ ฏิบตั กิ ารพิเศษทีเ่ ป็นวิญญาณและกระดูกสันหลัง 9
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
ของหนังสือเล่มนี้ ทุกคนตระหนักถึงพายุทางการเมืองทีโ่ หมกระหน�า่ เบนกาซี ทุกคนตระหนักว่าชื่อเรียกนั้นได้เคลื่อนหลุดออกจากแกนไปแล้ว ไม่เหลือ ชื่อเมืองท่าเปื้อนฝุ่นทางตะวันออกเฉียงเหนือของลิเบียในเมดิเตอร์เรเนียน อีกต่อไป พวกเขารู้ว่าคนอเมริกันบางคนใช้เบนกาซีเป็นชวเลขแทนค่า ปฏิบัติการลับเลวร้ายของสหรัฐฯ ในดินแดนนี้ และพวกเขาทราบดีว่า ค�าอธิบายหรือการเผยข้อมูลเรื่องราวที่เกิดขึ้นจะถูกน�ามาใช้เป็นหลักฐาน ในการโต้เถียงกันหรือเป็นค�ากล่าวหาที่พวกเขาไม่อยากมีส่วนร่วม ใช่ว่าผู้ปฏิบัติการพิเศษเหล่านี้จะไม่ใส่ใจปัญหา เพียงแต่นั่นมิใช่ วัตถุประสงค์ของภารกิจ พวกเขาประสงค์เพียงแค่บนั ทึกประวัตศิ าสตร์ไว้ให้ แม่นย�าเทีย่ งตรงทีส่ ดุ เท่าทีจ่ ะท�าได้โดยบันทึกสิง่ ทีท่ า� สิง่ ทีพ่ บเห็น และสิง่ ทีเ่ กิด ขึน้ ต่อตัวเขา เพือ่ นพ้อง เพือ่ นร่วมงาน เพือ่ นร่วมชาติ...ในมหายุทธ์เบนกาซี * * * แม้เรื่องราวในหนังสือจะถูกเขียนให้เป็นบทบรรยาย แต่หนังสือเล่มนี้เป็น สารคดี ไม่มีฉากหรือล�าดับเหตุการณ์ใดถูกดัดเปลี่ยน ไม่มีการเจือดราม่า ไม่มีการปั้นแต่งตัวละครหรือสร้างขึ้นมาใหม่ ค�าบรรยายทั้งช่วงก่อนหน้า ขณะเกิดเหตุ และหลังเหตุการณ์ มาจากนักรบทีอ่ ยูท่ นี่ นั่ หรือการสอบทาน ข้อมูลเพือ่ ยืนยันทุกอย่างทีเ่ กิดขึน้ บทสนทนาเป็นเรือ่ งราวทีโ่ ต้ตอบกันของ ผู้ให้ข้อมูล ความคิดได้มาจากผู้ร่วมเหตุการณ์แต่ละคนโดยตรง แหล่งข้อมูลส�าคัญมาจากชุดรักษาความปลอดภัยอเมริกันเอกชน ห้านายผู้รอดชีวิต ซึ่งรู้จักกันในชื่อ 'ผู้ปฏิบัติการพิเศษ' หรือ 'ผู้คุ้มครอง' ผูร้ บั ผิดชอบต้านการโจมตีทที่ า� การทูตพิเศษในเบนกาซี และเป็นหัวหอกใน การตีโต้และช่วยเหลือเจ้าหน้าทีก่ ระทรวงการต่างประเทศและผูค้ นในสถานี แอนเน็กซ์ของซีไอเอ หลายชื่อถูกเปลี่ยนไปหรือถูกปกปิดเพื่อรักษาความเป็นส่วนตัวหรือ 10
ุุ ล
เ
ซ
เหตุผลทางความมัน่ คง แต่คา� บรรยายลักษณะและข้อมูลส่วนบุคคลจริงแท้ รายละเอียดลับที่ละเว้นไว้ไม่กล่าวถึงสอดคล้องไปกับมาตรฐานการรักษา ความลับของเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการลับและผู้ปฏิบัติการพิเศษ การเปลี่ยน ชื่อและการละเว้นไม่ส่งผลกระทบต่อเรื่องราวและไม่บิดเปลี่ยนข้อเท็จจริง ที่ทราบแล้ว รายละเอียดจากผู้ปฏิบัติการพิเศษแต่ละคนสอดคล้องตรงกัน แม้ รายละเอียดจะคลาดเคลื่อนไปบ้าง เช่น ส่งวิทยุเวลาใด ซึ่งก็เป็นธรรมดา ของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นรวดเร็ว สภาพความโกลาหลของการสู้รบ และ ความกังวลของชุดปฏิบตั กิ ารเพือ่ มุง่ เน้นการรักษาชีวติ ให้รอดแทนทีจ่ ะสนใจ รายละเอียดตามล�าดับเวลา แหล่งข้อมูลชั้นสองได้จากการสัมภาษณ์ รูปถ่าย วิดีโอ บันทึก สาธารณะจ�านวนมหาศาล รายงานรัฐสภา ค�าให้การ และการรายงานทางสือ่ แหล่งข้อมูลเหล่านี้แยกบันทึกไว้แล้วในบรรณานุกรมท้ายเล่ม ใช้เพิ่มเสริม ช่องว่างในจุดที่แหล่งข้อมูลปฐมภูมิขาดหายไป และน�ามาใช้ยืนยันค�ากล่าว การทบทวนความจ�าของผู้อยู่ในเหตุการณ์ การรายงานเหตุการณ์ในหนังสือ ในนิตยสาร และสื่อประเภทอื่นๆ ท�าให้ผู้ปฏิบัติการพิเศษผู้เล่าเรื่องนี้ขุ่นเคืองใจถึงขั้นขยะแขยง รายงานข่าว เวอร์ชนั่ ทีม่ กี ารเพิม่ เติมบทสนทนาทีไ่ ม่มอี ยูจ่ ริง แทรกเหตุการณ์ปน้ั แต่งขึน้ เพือ่ เพิม่ การกล่าวอ้างอันเป็นเท็จหรือขยายใหญ่เกินจริง รวมไปถึงการกล่าวหา หวือหวา ถือได้วา่ เหลวไหลไร้สาระ มีความประสงค์เพียงแค่จะท�าให้เรือ่ ง คลุมเครือหรือเติมเชื้อเพลิงให้เดือดพล่าน วัตถุประสงค์แท้จริงของชุดผู้ปฏิบัติการพิเศษจะเป็นการย้อนร�าลึก ถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในมหายุทธ์เบนกาซีโดยมองผ่านเลนส์โปร่งใสที่สุด ผู้ปฏิบัติการพิเศษทั้งหกและครอบครัวมีส่วนได้เสียทางการเงินในหนังสือ เล่มนี้ แต่ข้อเรียกร้องต่อต้นฉบับมีเพียงสถานเดียวคือ การบอกเล่าเรื่อง ตามความสัตย์จริง 11
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
คงเป็นเรื่องโง่เขลาถ้าจะคิดว่าการรายงานข่าวครั้งนี้หรือครั้งอื่นจะ เป็นค�าท้ายสุดต่อเหตุการณ์ที่มีผลกระทบในวงกว้าง แต่ในเมื่อมีเรื่องเล่า มากหลายไหลบ่าท่วมท้น และยังจะมีอีกหลายกระแสตามมา ขอให้ถือว่า หนังสือเล่มนี้เป็นค�าแรกที่ส่งตรงออกมาจากสนามรบ จากวีรบุรุษลับแห่ง เบนกาซีผสู้ มั ผัสประสบการณ์เปือ้ นเลือดและมีความทรงจ�าเพลิงเผาไหม้เกรียม จากเรื่องราวที่เกิดขึ้นจริงในห้วง 13 ชั่วโมงบีบหัวใจ - มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
12
รายนามผู้ปฏิบัติการพิเศษ เจ้าหน้าที่ GRS - ชุดรักษาความปลอดภัยแอนเน็กซ์ เดฟ ‘ดี.บี.’ เบนตัน - อดีตนายสิบนาวิกโยธิน และเจ้าหน้าที่หน่วยจู่โจมสวาท อายุ 38 ปี ดี.บี. เป็นแมวมองและพลซุ่มยิง เชี่ยวชาญการ ช่วยเหลือตัวประกัน การจู่โจมโดยตรง การ สอดแนม การลาดตระเวน และการสู้รบระยะ ประชิด ก่อนเบนกาซี เขาเป็นผูป้ ฏิบตั กิ ารพิเศษรักษาความปลอดภัยในอิรกั อัฟกานิสถาน และประเทศอืน่ ๆ ดี.บี.เงียบขรึม ช่างคิด แต่งงานมีลกู สาม ในเบนกาซี ดี.บี. จับคู่กับเพื่อนสนิท คริส ‘ตันโต’ พารอนโต มำร์ก ‘ออซ’ ไกซต์ - อายุสสี่ บิ หก อายุมากทีส่ ดุ ในทีม เป็นคนผ่อนคลายสบายตัว ใช้เวลากว่าสิบสองปีในทัพ นาวิกโยธิน รวมทั้งงานในหน่วยข่าวกรอง จากนั้น มาเป็นหัวหน้าสถานีต�ารวจในเมืองเล็กที่เขาถือก�าเนิด ในโคโลราโด เปิดบริษัทนักสืบเอกชนในปี 2004 รับ งานผูป้ ฏิบตั กิ ารพิเศษของกระทรวงการต่างประเทศใน 13
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
อิรกั แต่งงานสองครัง้ มีลกู ชายจากภรรยาคนแรก และลูกเลีย้ งสาววัยรุน่ กับลูกสาวตัวเล็กกับภรรยาคนที่สอง คริส ‘ตันโต’ พำรอนโต - อดีตเรนเจอร์ กรมเรนเจอร์ที่ 75 เป็นคนพูดไม่ขาดปาก บุคลลิกภาพหวือหวาเหมือน รอยสักบนร่างแกร่ง อายุสสี่ บิ เอ็ด ใช้เวลาตลอดทศวรรษ เป็นผูป้ ฏิบตั กิ ารพิเศษรักษาความปลอดภัย งานทีเ่ ขามอง ว่าเป็นส่วนหนึง่ ของการท�าศึกระหว่างความดีกบั ความชัว่ ตระเวนในหลายประเทศในตะวันออกกลาง ตันโตจบ ปริญญาโทสาขาการบริหารงานยุตธิ รรม เขาเป็นเจ้าของ บริษทั เจรจาตกลงประกันภัย มีลกู ชายกับลูกสาวอย่างละ หนึ่งจากภรรยาคนที่สอง แจ๊ก ซิลวำ - อดีตเนวีซีล ใช้เวลากว่าทศวรรษ รับใช้ชาติ ปฏิบตั ภิ ารกิจในโคโซโวและตะวันออกกลาง เป็นคนฉลาดใคร่ครวญรอบคอบ แจ๊กลาออกจากซีล เพื่อมาใช้เวลาร่วมกับลูกชายสองและภรรยา เขาเพิ่ง ทราบในตอนทีอ่ ยูใ่ นเบนกาซีวา่ ภรรยาตัง้ ท้อง แจ๊กอายุ สามสิบแปด แบ่งเวลาระหว่างงานผู้ปฏิบัติการพิเศษ กับผู้ประกอบการอสังหาริมทรัพย์ ซื้อ ตกแต่ง และ ขายอสังหาริมทรัพย์ แจ๊กจับคู่กับอดีตซีล ไทโรน ‘โรน’ วูดส์
14
ุุ ล
เ
ซ
จอห์น ‘ทิก’ เทียเก็น - ทิกอายุสามสิบหก เป็นอดีต นายสิบนาวิกโยธินจากโคโลราโด ใช้เวลานานหลายปี ท�างานผูป้ ฏิบตั กิ ารพิเศษของ ‘แบล็กวอเตอร์’ ท�างาน ให้บริษัทนั้นในอัฟกานิสถาน ปากีสถาน และอิรัก ก่อนจะมาท�างานให้ชดุ ตอบโต้ทวั่ โลก GRS - Global Response Staff ของซีไอเอ เป็นคนเงียบเฉียบขาด เป็นพ่อของลูกแฝดวัยทารก ทิกมาท�างานให้ GRS ใน เบนกาซีผลัดที่สามแล้ว ถือเป็นคนที่มีประสบการณ์ มากสุดในเมืองนี้ มักจับคู่กับมาร์ก ‘ออซ’ ไกซต์ ไทโรน ‘โรน’ วูดส์ - โรนอายุสสี่ บิ เอ็ด เป็นอดีตเนวีซลี ร่างยักษ์ ใช้เวลาสองทศวรรษในหน่วยซีล ก่อนจะ ลาออกมาเป็นพลเรือนในปี 2010 เมื่อครั้งยังเป็นซีล ท�างานในโซมาเลีย อัฟกานิสถาน และอิรัก ได้รับ เหรียญบรอนซ์สตาร์ ชั้น V-valor ส�าหรับความ ห้าวหาญ แต่งงานสองครัง้ มีลกู ชายสามคน โรนเป็น พยาบาลวิชาชีพและเจ้าหน้าทีก่ ารแพทย์ เขาอยากใช้เวลาร่วมกับครอบครัว ให้มากกว่านี้ เขาลงความเห็นว่าการท�างานในเบนกาซีจะเป็นการท�างาน เที่ยวสุดท้ายร่วมกับ GRS
15
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
คนส�าคัญ เจ. คริสโตเฟอร์ สตีเวนส์ - เอกอัครราชทูตอเมริกนั ในลิเบีย อายุหา้ สิบสอง ยังโสด เกิดในแคลิฟอร์เนีย เจ้าหน้าที่กระทรวงการต่างประเทศอุทิศตน เพื่อสานสัมพันธ์อันดีระหว่างสหรัฐฯ กับประเทศในดินแดนอาหรับ ฌอน สมิธ - เจ้าหน้าทีส่ อื่ สารกระทรวงการต่างประเทศตอนกลางวัน และ ยอดเกมเมอร์ออนไลน์ในยามราตรี อายุสามสิบสี่ แต่งงานแล้ว มีลกู ยังเล็ก สองคน ท�างานในกองทัพอากาศก่อนจะย้ายมากระทรวงการต่างประเทศ นานสิบปี เกลน ‘บับ’ โดเฮอร์ตี - อดีตเนวีซีล หนุ่มอารมณ์ดีจากหน่วย GRS ใน ตริโปลี บินมายังเบนกาซีเมือ่ การโจมตีเริม่ ขึน้ อายุสสี่ บิ สอง หย่าร้าง ไม่มี ลูก บับเป็นส่วนผสมของวินยั เคร่งกับอารมณ์ขนั เป็นมิตร เป็นเพือ่ นเก่าของ โรนกับแจ๊กจากการสังกัดหน่วยซีล และผูกมิตรเป็นเพือ่ นใหม่กบั ตันโตหลัง จากร่วมงานกันในตริโปลี ‘บ็อบ’ - หัวหน้าสถานีซีไอเอ เป็นเจ้าหน้าที่ระดับสูงในเบนกาซี ดูแล กิจกรรมข่าวกรองและบุคลากรในแอนเน็กซ์ รวมทั้งผู้ปฏิบัติการพิเศษที่ รักษาความปลอดภัย ‘เฮนรี’ - พลเรือนช่วงวัยหกสิบ ท�างานเป็นล่ามทีส่ ถานีแอนเน็กซ์ ร่วมทาง กับชุดรักษาความปลอดภัยทูตในภารกิจช่วยเหลือที่ท�าการทูตพิเศษใน เบนกาซี 16
ุุ ล
เ
ซ
อเล็ก เฮนเดอร์สัน - เจ้าหน้าที่ DS ระดับสูงในเบนกาซี เขาอยู่ในศูนย์ ยุทธการเมื่อการโจมตีเริ่มขึ้น เขาเป็นผู้ส่งสัญญาณเตือนภัยแรกสุด และ โทรขอความช่วยเหลือจากแอนเน็กซ์และสถานทูตในตริโปลี เดวิด อับเบ็น - เจ้าหน้าที่ DS ประจ�าเบนกาซี เคยท�างานในกองทัพบก เมือ่ การโจมตีเริม่ ขึน้ เขากับเจ้าหน้าที่ DS ประจ�าตริโปลีสองนายทีเ่ ดินทาง มาพร้อมกับทูตสตีเวนส์ วิ่งกลับห้องพักเพื่อหยิบไรเฟิลและเสื้อเกราะ สก็อตต์ วิคแลนด์ - เจ้าหน้าที่ DS ประจ�าเบนกาซี รับหน้าที่คุ้มครอง ทูตสตีเวนส์ เคยเป็นนักว่ายน�้ากู้ภัยในทัพเรือ เขาน�าทางทูตสตีเวนส์และ ผู้เชี่ยวชาญด้านคอมพิวเตอร์ฌอน สมิธเข้าไปหลบในที่ปลอดภัยเมื่อการ โจมตีเริ่มขึ้น
17
บทนํา
ฝูงชนกระหายเลือดถาโถมเข้าหาที่ท�าการทูตพิเศษที่แทบไม่มีการป้องกัน ในเบนกาซี, ลิเบีย ทูตพิเศษสหรัฐฯ และเจ้าหน้าที่ถอยร่นเข้าไปในห้อง ล็อกประตูแน่นหนา เมื่อคนร้ายบุกเข้ามาใกล้ คนอเมริกันที่ถูกปิดล้อม สวดมนต์ภาวนาและร้องขอความช่วยเหลือ โทรถึงทางบ้านในวอชิงตันและ โทรหาพันธมิตรทีอ่ ยูใ่ กล้ หากความช่วยเหลือเดินทางมาไม่ทนั ชะตากรรม สามทางรอท่าอยู่ หนึง่ คือ ถูกคนร้ายฆ่าตาย สอง เสียชีวติ จากควันรม และ สาม ถูกย่างสด ในระหว่างนั้น ทุกคนจับอาวุธขึ้นต่อสู้ ในคืนวันที่ 5 มิถุนายน 1967 สงครามระหว่างอิสราเอลกับอียปิ ต์เพิง่ เริม่ ต้น รายงานข่าวภาคเช้าทาง วิทยุมแี ต่การกล่าวหาอันเป็นเท็จว่าเครือ่ งบินรบสหรัฐฯ ให้ความคุม้ ครองทาง อากาศแก่อสิ ราเอล หรือทิง้ ระเบิดกรุงไคโรทีอ่ ยูห่ า่ งออกไปไม่ถงึ เจ็ดร้อยไมล์ คนเบนกาซีหลายพันหลายหมืน่ คนออกมาเดินถนนเพือ่ ชุมนุมประท้วงทีส่ ถาน กงสุลของสาธารณรัฐอาหรับ ซึง่ เป็นชือ่ ของอียปิ ต์ในขณะนัน้ คนเดินขบวน หนาตายิง่ ขึน้ มีคนงานอียปิ ต์ราวสองพันคนจากไซต์งานก่อสร้างสนามระดับ โอลิมปิกมาสมทบ ไม่นานผูช้ มุ นุมกลายเป็นฝูงชนบ้าคลัง่ งัดก้อนอิฐปูถนน มาขว้างปาอาคารทีเ่ คยเป็นธนาคารอิตาลี บัดนีเ้ ป็นทีต่ งั้ สถานกงสุลอเมริกนั ทหารรักษาการณ์ลเิ บียเพียงหยิบมือเดียวหนีกระเจิงจากป้อมยาม ฝูงชน 20
ุุ ล
เ
ซ
ขว้างก้อนอิฐก้อนหินใส่อาคาร ท�าลายหน้าต่างเหล็กดัดและประตูหนาหนัก เจ้าหน้าที่อเมริกันแปดชายสองหญิงในอาคารเร่งรีบเผาเอกสารความลับ เจ้าหน้าที่กงสุลมีอาวุธครบมือ แต่จอห์น คอร์มานน์ หัวหน้าสถานกงสุล สัง่ ห้ามการใช้อาวุธ เพราะไม่อยากให้ฝงู ชนเดือดจัดไปกว่านัน้ เจ้าหน้าทีโ่ ยน แก๊สน�้าตาเพื่อชะลอการบุกรุก และถอยร่นจนมุมจนต้องรับมือฝูงชนด้วย พานท้ายปืนไรเฟิลและด้ามขวาน จากนั้นถอยขึ้นบันไดหินอ่อนไปซ่อนตัว ในห้องหลบภัยชั้นสอง ซึ่งใช้เป็นศูนย์การสื่อสารของสถานกงสุล ฝูงชนบุกเข้าไม่ถึงตัวคนอเมริกัน แต่ไม่อยากลาจาก จึงทุบท�าลาย ข้าวของในอาคารและจุดไฟเผา คอร์มานน์เกรงไปว่าฝูงชนจะสาดน�า้ มันใส่ ประตูนริ ภัยและจุดไฟปล่อยให้ควันรมคนอเมริกนั ทีซ่ อ่ นตัวอยูใ่ นนัน้ เขาไม่ ปริปากพูดถึงความกลัวในใจขณะที่เพลิงโหมท่วมอาคารกงสุล หนึ่งเดียวที่ พอจะปลอบประโลมคอร์มานน์กบั เพือ่ นร่วมงานได้คอื ไฟร้อนระอุและควันหนา ทึบท�าให้ฝงู ชนบ้าคลัง่ ถอยร่น เจ้าหน้าทีอ่ เมริกนั ผลัดกันใช้หน้ากากป้องกัน ไอพิษที่มีเพียงห้าอันในระหว่างเผาเอกสารลับสุดยอดและปลดการท�างาน ของเครื่องเข้ารหัส หลายคนขึ้นไปยังดาดฟ้าเพื่อเผาเอกสาร แต่ก็รีบกลับลงมาซ่อนตัว ในห้องหลบภัยเมื่อฝูงชนทิ้งบันไดลงมาจากดาดฟ้าของอาคารข้างเคียง และบุกเข้ามาหา ในเมื่อบุกจับตัวคนอเมริกันไม่ได้ ฝูงชนตัดเชือกชักธง ปล่อยให้ธงชาติสหรัฐฯ ห้อยปวกเปียกพาดหน้าอาคาร ร้อยเอกกองทัพบก ขออนุญาตคอร์มานน์ไปเชิญธงกลับขึ้นเสา คอร์มานน์ปฏิเสธ แต่ยอมตาม ในท้ายที่สุด “ผมเคยเป็นพลร่มในสงครามโลกครั้งที่ 2” เขาเขียนไว้ “ผม ทราบว่าการประกาศศักดาบ้าบิ่นจะส่งผลต่อขวัญก�าลังใจของทหาร การ แสดงออกหาญกล้าจุดแรงบันดาลใจให้แพร่ไปหาคนรอบข้าง ในขณะทีก่ าร หดหัวขลาดกลัวท�าลายขวัญให้หดหู่ท้อแท้” ผู้กองวิ่งหลบก้อนหินที่ขว้าง จากเบื้องล่างไปยังดาดฟ้า และเชิญธงชาติสหรัฐฯ ขึ้นสู่ยอดเสา เจ้าหน้าที่กระทรวงการต่างประเทศในวอชิงตันอภิปรายทางเลือกใน 21
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
การช่วยเหลือ รวมไปถึงการส่งนาวิกโยธินกับการใช้พลร่ม แต่การปฏิบัติ ภารกิจใช้เวลาเตรียมการ คนอเมริกันในสถานกงสุลไม่มีเวลาเหลืออีกแล้ว ในระหว่างนั้นเจ้าหน้าที่อเมริกันโทรติดต่อกองทหารอังกฤษที่ตั้งมั่นอยู่นอก เมืองเบนกาซีตามข้อตกลงในสนธิสัญญา ทหารอังกฤษห้าสิบนายพยายาม เดินทางมาช่วยเหลือสีร่ ะลอก แต่ไม่อาจฝ่าเข้ามาได้ เพราะฝูงชนจุดไฟเผา ยานหุ้มเกราะของทหารอังกฤษ ในเมื่อไม่มีหวังจะได้รับความช่วยเหลือ คอร์มานน์กระชากรูปของ ประธานาธิบดีลนิ ดอน จอห์นสัน และเลดีเ้ บิรด์ จอห์นสัน ออกจากกรอบ พลิกด้านหลังรูป เขียนค�าสั่งเสียไว้ ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น ทุกคนท�าหน้าที่ ของตนเต็มก�าลังแล้ว ทุกคนในห้องหลบภัยลงลายเซ็นและเขียนค�าอ�าลา เวลาผ่านไปในช่วงค�่าคืน ข่าวขาดห้วงชวนให้เจ้าหน้าที่กระทรวงการ ต่างประเทศแปลความหมายได้วา่ คนอเมริกนั ในสถานกงสุลร่อแร่ใกล้ตายแล้ว รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงการต่างประเทศ ดีน รัสก์ ร้องขอความช่วยเหลือ จากทหารอังกฤษอีกครั้ง สองชั่วโมงถัดมา ขบวนยานยนต์หุ้มเกราะของ อังกฤษเคลื่อนพลใหม่อีกครั้ง คราวนี้เจาะเข้าไปถึงสถานกงสุลและน�าคน อเมริกันทั้งสิบออกจากวงล้อมได้โดยปลอดภัย * * * สี่สิบห้าปีถัดมา วันที่ 12 กันยายน 2012 ที่ท�าการทูตพิเศษอเมริกันใน เบนกาซีตกอยูใ่ นวงล้อมของฝูงชนบ้าคลัง่ อีกครัง้ เหมือนเช่นคราวก่อน ฝูงชน ติดอาวุธเข้าถึงตัวเจ้าหน้าที่อเมริกันไม่ได้ จึงท�าลายข้าวของและจุดไฟเผา แต่คราวนี้ไม่มีกองทหารอังกฤษในละแวกนั้น ไม่มีกองทัพพันธมิตรอยู่ใกล้ พอจะให้ความช่วยเหลือ ไฟไหม้ลุกโหม ฝูงชนอาวุธครบมือบุกโจมตี เจ้าหน้าที่รักษาความ ปลอดภัยเข้าที่กา� บัง ทูตอเมริกันพลัดหลง เจ้าหน้าที่อเมริกันส่งวิทยุบอก 22
ุุ ล
เ
ซ
“ถ้ามาไม่ถึงที่นี่โดยเร็ว เราจะตายกันทั้งหมด!” ผู้ส่งข่าววิทยุเป็นกลุ่มยอดนักรบอเมริกันนอกประจ�าการ มาท�างาน รับจ้างองค์กรลับ พวกเขาเดินทางมายังเบนกาซีเพือ่ ท�าหน้าทีค่ มุ้ ครองสายลับ ที่รวบรวมข่าวกรองในต่างแดน อีกสายหนึ่ง ท�าหน้าที่เป็นชุดรักษาความ ปลอดภัยทูตและเจ้าหน้าทีซ่ ไี อเอ ไม่มคี วามช่วยเหลืออยูใ่ นละแวกใกล้เคียง มีเพียงการฝึกเคีย่ วกร�าในอดีต เนวีซลี สองนาย เรนเจอร์กองทัพบกอีกหนึง่ กับนาวิกโยธินสามนาย นักรบทัง้ หกทราบดีวา่ ผูบ้ กุ โจมตีมจี า� นวนเหลือคณานับ และพวกเขาเป็นความหวังเดียวของคนอเมริกันเพื่อนร่วมชาติ นี่คือ เรื่องราวเรื่องเล่าของวีรบุรุษลับแห่งเบนกาซี
23
หนึ่ง
เบนกาซี แจ๊ก ซิลวา เอียงตัวไปหาหน้าต่างของเครือ่ งบินสายการบินตุรกี เมือ่ เครือ่ ง ร่อนลงท่าอากาศยานนานาชาติเบนินาของเบนกาซี เขามองออกไปข้างนอก มองเงาเครื่องบินที่แล่นลิ่วเหนือทะเลทรายสีเหลืองน�้าตาลเบื้องล่าง แจ๊ก เชื่อฝังใจในเรื่องหยิน-หยาง แนวคิดจีนที่มองว่ามีการเชื่อมโยงกันระหว่าง พลังงานสองปลายขั้ว เช่น มืดกับสว่าง ชีวิตและความตาย ก็ไม่น่า ประหลาดใจนักทีค่ วามคิดสองขัว้ จะผุดเข้ามาในห้วงความคิด ความคิดแรก เป็นความตืน่ เต้น : ฉันสงสัยว่ำกำรผจญภัยครัง้ นีจ้ ะน�ำอะไรมำมอบให้ได้บำ้ ง จากนั้นความคิดอีกปลายขั้วเป็นความกังวล : ฉันจะได้กลับไปเห็นหน้ำ ลูกเมียอีกหรือไม่ วันนั้นอยู่ในเดือนสิงหาคม 2012 แจ๊กเดินทางมาร่วมชุดปฏิบัติการ เบนกาซีในองค์กรลับที่มีชื่อเรียกว่า GRS - Global Response Staff ซึ่ง ก่อตั้งหลังเหตุการณ์ 9/11 GRS จะมีชุดรักษาความปลอดภัยซีไอเอ เสริม ก�าลังด้วยรบพิเศษนอกประจ�าการ เช่น แจ๊ก ว่าจ้างด้วยสัญญามูลค่าสูง เจ้าหน้าที่ GRS ท�าหน้าที่เป็นองครักษ์สายลับ นักการทูต และเจ้าหน้าที่ ภาคสนามอืน่ ๆ หากเป็นทีต่ งั้ อันตราย เจ้าหน้าที่ GRS จะซ่อนตัวในเงามืด เพื่อท�าหน้าที่คุ้มครองทูตพิเศษและสายลับที่รวบรวมข่าวกรอง อาจจะมี (ถ้ามี) ที่มั่นไม่กี่แห่งที่เปี่ยมอันตรายเหมือนเบนกาซี, ลิเบีย 24
ุุ ล
เ
ซ
ด้วยสถานะอดีตเนวีซลี แจ๊กเหมาะกับทีมงาน GRS อย่างยิง่ เขาอายุ สามสิบแปดปี เป็นคนเงียบขรึมช่างคิด เค้าหน้าเข้มหล่อเหลา สูงหกฟุตสอง เติมกล้ามเนือ้ แกร่ง 210 ปอนด์ทวั่ ร่าง ปกติสวมเสือ้ ยืดสีดา� กางเกงขาสัน้ สีกากี ให้ภาพคล้ายช่างรับเหมาก่อสร้าง แต่บนเครื่องบินวันนี้ เขาสวมกางเกง ขายาว รองเท้าหนังสีนา�้ ตาล เสือ้ เชิต้ ติดกระดุมครบทุกเม็ด เก็บชายเสือ้ เข้า กางเกง ท�าให้อาจดูผดิ ว่าเป็นนักธุรกิจอเมริกนั ผูม้ องหาโอกาสส่งออก-น�าเข้า หลังจอมเผด็จการกัดดาฟีเสียชีวติ ไปเมือ่ สิบเดือนก่อน นัน่ เป็นสิง่ ทีแ่ จ๊กคิดไว้ ในใจในตอนที่ล้อเครื่องบินแตะพื้น นี่เป็นการเดินทางมายังลิเบียครั้งแรกของแจ๊ก และเป็นงานสัญญา ว่าจ้างผลัดทีห่ กจาก GRS การเดินทางไปต่างแดนคราวอืน่ จะเป็นปฏิบตั กิ าร ในตะวันออกกลางและประเทศอืน่ ๆ หากมีคา� ถาม แจ๊กจะตอบเพียงว่าการ มาเยือนลิเบียของเขามาในฐานะชุดรักษาความปลอดภัยทูตจากกระทรวง การต่างประเทศ คนที่เดินทางมาคุ้มครองสายลับไม่ประกาศวัตถุประสงค์ โจ่งแจ้ง ก่อนจะเดินลงจากเครื่อง แจ๊กรูดแหวนทองที่นิ้วนางข้างซ้ายเก็บลง กล่องโลหะ นิสยั นีเ้ ขาเริม่ ปฏิบตั เิ มือ่ หลายปีกอ่ นหลังจากทีเ่ ขาคิดว่าไม่อยาก ให้ศัตรูรู้ว่าเขามีภรรยากับลูกชายตัวเล็กสองคนรอท่าเขาอยู่ที่บ้านในเขต ตะวันตกเฉียงเหนือของสหรัฐฯ แจ๊กเดินลงมายังรันเวย์ รู้สึกถึงความร้อนยามบ่ายของลิเบียแทรก เข้าไปถึงกระดูก แว่นนักบินสีดา� เป็นเพียงอุปกรณ์เดียวทีช่ ว่ ยป้องกันสายตา จากแสงจ้าขาวจากดวงอาทิตย์ของแอฟริกาเหนือ เขาเดินเข้าไปในอาคาร ผูโ้ ดยสารขาเข้า ผ่านประตูเข้าไปในห้องสายพานกระเป๋า คนนับร้อยชุมนุม รอกระเป๋าในห้องที่ถือได้ว่าเบียดเสียดแล้วหากมีคนแค่ครึ่งเดียว ผู้รอ กระเป๋าเดินทางส่วนใหญ่เป็นชาย ตะโกนภาษาอาหรับ โบกมือขวักไขว่ ทะเลาะแย่งชิงกระเป๋า อากาศหนาแน่นด้วยแมลงวันและกลิ่นเหงื่อแห้ง ติดผิว แจ๊กหายใจทางปากห้วงสั้นๆ ความพยายามต้านทั้งสองเรื่องไม่ใคร่ 25
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
ได้ผลนัก เขาระวังระไวตัง้ แต่วนิ าทีทเี่ ดินลงจากเครือ่ ง การตอบสนองเกิดขึน้ โดย อัตโนมัตใิ นทุกคราวทีย่ า่ งเหยียบเข้าไปในดินแดนไม่เป็นมิตร เขาสดับทุกการ เคลือ่ นไหว กรามขบกัน ส่งภาษากายออกไปรอบข้างว่าเขาไม่เสาะหาปัญหา แต่กไ็ ม่คดิ จะถอยหนีเช่นกัน แจ๊กรูส้ กึ ถึงการเบิง่ ตาจ้องมองจากคนแปลกหน้า เขารูว้ า่ อย่างน้อยมีหลายคนทีม่ อี าวุธติดตัว และรูเ้ ช่นกันว่าทุกคนทีม่ องจ้องเขา ได้ข้อสรุปเดียวกันคือ คนอเมริกัน เขาเดาเอาว่าอย่างน้อยจะต้องมีใคร สักคนอยากเด็ดหัวเขา ในระหว่างที่รอกระเป๋า แจ๊กมองเห็นชายร่างยักษ์เคราครึ้มยืนพิง ผนังในละแวกนั้น สายตามองส่องกวาดฝูงชนในขณะที่ร่างยืนนิ่งไม่ไหวติง เหมือนกิง้ ก่าเกาะค่าคบ ชายเคราสวมกางเกงช่างทีม่ กี ระเป๋าติดข้างขาสีกากี เสื้อโปโลสีน�้าเงินปล่อยชาย หมายความว่าคลุมซ่อนปืนไว้ท่ีเอว สายตา ประสานกันชัว่ ขณะ แจ๊กเบือนหน้ากลับมามองสายพานกระเป๋า ชายเครา ใบหน้าเรียบเฉย ยืนนิ่งหลังพิงผนัง แจ๊กคว้ากระเป๋า ชายเคราดันหลังพ้นผนัง เดินมุ่งหน้าตรงไปยังด่าน ศุลกากร แจ๊กเดินตามหลังมาห่างๆ เมือ่ แจ๊กเดินออกจากอาคาร ชายเครา หยุดเท้ารอบนฟุตบาท แจ๊กเดินไปสมทบ ออกเดินไปพร้อมกัน ไม่มีการ พูดคุย ชายเคราครึ้มเดินน�าไปยังรถกระบะโตโยต้าสีขาวฝุ่นเกาะหนา แจ๊กโยนกระเป๋าไว้ทา้ ยรถ เลือ่ นตัวไปนัง่ บนเบาะผูโ้ ดยสาร ชายเครา นั่งที่คนขับ ก้มลงมือคว้าปืนพก “ขึ้นล�าแล้ว” เขาบอก ชายเครายื่นส่งด้ามปืนพกให้แจ๊ก แจ๊กผ่อนคลายเมือ่ มีปนื ในมือ มือขวายืน่ ออกไปสัมผัสมือทรงพลังของ เพื่อนหน่วยซีลในอดีตและเพื่อนร่วมงานหน่วย GRS ไทโรน วูดส์ นาม เรียกขานวิทยุ ‘โรน’ “เป็นไงบ้าง เกลอ?” โรนถาม ฉีกยิ้มกว้างใต้เคราขนหงอกเจือ 26
ุุ ล
เ
ซ
โรนสตาร์ตรถกระบะ แลกเปลี่ยนเรื่องราวความเป็นไปของชีวิตและ ครอบครัว แล้ววางเรือ่ งนัน้ ไว้เหมือนแหวนแต่งงานทีเ่ ก็บเข้ากล่องโลหะ โรนขับ รถไปหาประตูทางออกท่าอากาศยาน มุ่งหน้าไปยังย่านผู้มีอันจะกินที่เรียก ว่า ฟาเวย์ฮัตตะวันตก จุดหมายจะเป็นกลุ่มอาคารที่ซีไอเอเช่าไว้ เรียกว่า สถานีแอนเน็กซ์ ศูนย์บญ ั ชาการลับของซีไอเอในเบนกาซีหา่ งจากแอนเน็กซ์ ไม่ถึงครึ่งไมล์ จะเป็นที่ทา� การทูตพิเศษสหรัฐฯ ซึ่งเป็นฐานปฏิบัติการของ เจ้าหน้าที่กระทรวงการต่างประเทศ เมือ่ การพูดคุยเปลีย่ นเป็นเรือ่ งงาน โรนบรรยายสรุปเมืองแปลกพิลกึ ที่ พวกเขามาท�างานคุม้ ครองคนอเมริกนั ให้อยูร่ อดปลอดภัย โรนออกค�าเตือน ว่าจะต้องตืน่ ตัวและท�างานให้ยงุ่ เข้าไว้ แต่ทงั้ สองทราบดีวา่ ไม่มอี ะไรเหลือบ่า กว่าแรง ไม่มีอะไรเกินรับมือได้ในเบนกาซี โรนบอกว่าเขาแทบจะชอบ เมืองนี้ด้วยซ�้าไป แต่มบี างอย่างชอบกลในการบรรยายสรุป ส�าเนียงบอกเล่าของเพือ่ นเก่า บรรยายเบนกาซีว่าเป็นเมืองเถื่อนไม่มีข่ือมีแป ไม่มีใครมีอ�านาจเบ็ดเสร็จ เด็ดขาดควบคุมไว้ เส้นขีดกัน้ ระหว่างมิตรกับศัตรูของคนอเมริกนั เลอะเลือน และปรวนแปร ดินแดนนีห้ วังพึง่ พาได้แต่เฉพาะเพือ่ นร่วมงานเท่านัน้ แจ๊ก ได้ความรู้สึกว่าโรนถือว่าปฏิบัติการในเบนกาซีผลัดนี้เป็นงานเสี่ยงภัยที่สุด อีกครั้ง * * * แจ๊กร่อนลงในประเทศที่คนอเมริกันส่วนใหญ่รู้จักจากพาดหัวข่าวสะเทือน ขวัญ ประเทศในแอฟริกาเหนือมีขนาดเกือบเท่ารัฐอะแลสกา ลิเบียเป็น ทะเลทรายกว้างใหญ่ มีพื้นที่พอจะเพาะปลูกได้ทางชายฝั่งทะเลตอนเหนือ ทางตะวันตกติดกับตูนิเซียและแอลจีเรีย ตะวันออกติดกับอียิปต์ ทางใต้ ติดกับไนเจอร์ ชาด และซูดาน ลิเบียแบ่งออกเป็นสามภาค ตริโปลิตาเนีย 27
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
ทางตะวันตก มีตริโปลีเป็นเมืองหลวง ไซเรนไนกาทางตะวันออก มีเบนกาซี เป็นเมืองหลวง และเฟซซาน ดินแดนแห้งแล้งทางใต้ ประชากรส่วนใหญ่ของ คนหกล้านคนชุมนุมกันที่ตริโปลีและเบนกาซี ซึ่งติดทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ประชากรราว 97 เปอร์เซ็นต์เป็นมุสลิมนิกายสุหนี่ ประวัตศิ าสตร์โดยย่อของลิเบียแทบเป็นบัญชีรายการการยึดครองจาก กองก�าลังต่างชาติ หากมหาอาณาจักรใดในแถบเมดิเตอร์เรเนียนมีกองเรือ และกองทัพบก จะต้องบุกยึดครองท่าเรือใหญ่สองแห่งของลิเบีย ตริโปลีทาง ตะวันตกและเบนกาซีทางตะวันออกแยกคัน่ กันด้วยอ่าวซิดรา ในห้วงหลาย พันปีที่ผ่านมา ทัพยึดครองประกอบด้วยพวกโพลีนีเชีย เปอร์เซีย โรมัน บิซแซนไทน์ และออตโตมาน บางคราวมีการแยกดินแดน กองทัพกรีก ครอบครองดินแดนเบนกาซีเมื่อ 630 ปีก่อนคริสตกาล ในระหว่างที่โรมัน ปักหลักใกล้ตริโปลี นักประวัตศิ าสตร์กล่าวกันว่าคนกรีกเป็นผูต้ งั้ ชือ่ ลิเบีย บ่งบอกถึงดินแดนทางเหนือทัง้ หมดของแอฟริกา ซึง่ อยูท่ างตะวันตกของอียปิ ต์ เมือ่ ถึง 74 ปีกอ่ นคริสตกาล โรมันยึดครองดินแดนทางตะวันออกของ ลิเบีย รวบรวมดินแดนตะวันออกและตะวันตกเป็นแคว้นเดียวกันเป็นการ ชั่วคราว จากนั้นเป็นพวกวานดาล เผ่าเยอรมันที่ไล่ขับทหารโรมันและ สร้างชือ่ ฉาวโหดเหีย้ มโดยการบุกปล้นฆ่าทางตะวันออก กองทัพออตโตมาน รุกรานลิเบียในปี 1551 ปกครองลิเบียนานกว่าสามศตวรรษ แผ่อ�านาจ ปกครองเผ่าตะวันออกได้เพียงน้อยนิด ในขณะที่ผู้รุกรานสองรายหลังปล้นเผาขูดรีดลิเบีย อาหรับสองเผ่า เคลือ่ นข้ามผืนทรายเข้ามาในลิเบียในศตวรรษที่ 11 เผ่าบานีไฮลาลปักหลัก ในตริโปลี ส่วนเผ่าบานีซาลิมยึดครองตะวันออก บานีซาลิมคบหาสานความ สัมพันธ์แต่งงานกับคนพื้นเมืองเผ่าเบอร์เบอร์ในเบนกาซี หลายรุ่นถัดมาไม่ เหลือความแตกต่างระหว่างเชื้อชาติและศาสนาอีกแล้ว นักประวัติศาสตร์ เรียกว่า ‘การผสมกลมกลืนอาหรับ’ ของลิเบียตะวันออก ในศตวรรษที่ 18 พวกเติร์กออตโตมานถอดใจไม่ขอยึดครองเบนกาซี 28
ุุ ล
เ
ซ
อีกต่อไปแล้ว พวกเติร์กยินยอมให้เบนกาซีด�ารงอยู่ในฐานะรัฐกึ่งเอกราช ปกครองโดยมุสลิมนิกายเซนุซซี สอนสัง่ อิสลามบริสทุ ธิแ์ ก่สาวกในทุกแง่มมุ ของชีวิต ยึดค�าสอนศาสดามูฮัมหมัดอย่างเคร่งครัด ในระหว่างที่ตริโปลี และแคว้นทางตะวันตกหมุนเปลี่ยนไปหาโลกใหม่ เบนกาซีทางตะวันออก ยังอยู่ในวิถีชีวิตโบราณ ปกครองด้วยพันธะของเผ่าและกฎหมายศาสนา การแบ่งแยกเด็ดขาดระหว่างเบนกาซีโบราณกับตริโปลีคู่แฝดที่กว้างใหญ่ ทันสมัย สวย และร�่ารวยกว่าแทบท�าความเข้าใจไม่ได้ ในปี 1912 มหาอาณาจักรออตโตมานเหนื่อยล้า แอบเซ็นสัญญาลับ กับอิตาลี มอบอ�านาจการปกครองชายฝัง่ ทัง้ ทางตะวันตกและตะวันออกให้ ตริโปลีโอบรับการปกครองของอิตาลี แต่เบนกาซีลุกฮือต่อต้านอาณานิคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อชาตินั้นเป็นคริสเตียน ถึงปี 1920 อิตาลียากจน จากสงครามโลกครัง้ ที่ 1 มอบอ�านาจการปกครองลิเบียตะวันออกให้ไอดริส อัล-เซนุซซี อิหม่ามเคร่งหลักศาสนานิกายเซนุซซี เมื่อเบนิโต มุสโสลินีเถลิงอ�านาจขึ้นปกครองอิตาลีในอีกสองปีถัดมา จอมเผด็จการฟาสซิสต์อยากผนวกเบนกาซีมาอยู่ในอาณาจักรของตน การ สู้รบดุเดือดจึงด�าเนินนานหลายปี ในเดือนกันยายน 1931 กองทัพอิตาลี ยึดเมือง จับผูน้ า� กองโจร โอมาร์ อัล-มุคห์ตาร์ ชีคเซนุซซี แขวนคอ โอมาร์ อัล-มุคห์ตาร์กลายเป็นผู้พลีชีพเพื่อลิเบีย แม้มุคห์ตาร์จะลาลับไปแล้ว แต่ มุสโสลินยี งั อยากท�าลายล้างการต่อต้านในเบนกาซีให้สนิ้ ซาก จอมเผด็จการ สร้างรัว้ ยาวสองร้อยไมล์ตลอดแนวพรมแดนทีต่ ดิ อียปิ ต์ มีการประมาณการ ไว้ว่ามีการเนรเทศคนลิเบียตะวันออกเข้าค่ายกักกันถึงหนึ่งในสาม และ ฆ่าทิ้งอีกหนึ่งหมื่นสองพันคน ในระหว่างทีเ่ บนกาซีตกอยูภ่ ายใต้การปกครองของอิตาลี คนงานหลัง่ ไหล ข้ามทะเลเมดิเตอร์เรเนียน คนอาหรับพืน้ เมืองถูกบังคับให้ทา� งานเป็นข้ารับใช้ ไม่มีโรงเรียนไร้การศึกษา กีดกันไม่ให้ข้องเกี่ยวทางการเมือง สงครามโลก ครัง้ ที่ 2 ท�าให้ทกุ อย่างเลวร้ายกว่าเดิม เบนกาซีถกู ทิง้ ระเบิดหลายร้อยครัง้ 29
มิตเชลล์ ซุคคอฟฟ์
ในยามทีฝ่ า่ ยอักษะและสัมพันธมิตรช่วงชิงการครอบครองกองซากปรักหักพัง นักบินอังกฤษแปลงเนือ้ เพลงป๊อบด้วยวลีทวี่ า่ “เราบินไปทิง้ ระเบิดเบนกาซี” เบนกาซีจงึ ระแวงภัยและโกรธกราดเกรีย้ วเหมือนเช่นสัตว์ทถี่ กู กระท�าทารุณ หลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 ลิเบียถูกตัดแบ่งกันระหว่างอังกฤษ ฝรัง่ เศส และสหรัฐฯ ตอนนั้นยังไม่มีการค้นพบน�้ามัน ดังนั้น ไม่มีประเทศใดอยาก รับผิดชอบอาณานิคมใหม่ จึงปล่อยให้ลเิ บียเป็นเพียงกระบะทรายอาหรับที่ ถูกทิง้ ระเบิดจนปีป้ น่ ยากจนข้นแค้น ในปี 1951 ฝ่ายสัมพันธมิตรสถาปนา สหราชอาณาจักรลิเบียเป็นประเทศเอกราช ปกครองโดยระบอบกษัตริย์ ใต้รัฐธรรมนูญ มีกษัตริย์มุสลิมไอดริส อัล-เซนุซซีเป็นองค์พระประมุขผู้ ปกครองประเทศยากจนที่สุดและไม่รู้หนังสือมากที่สุดในโลก ภาวการณ์เปลี่ยนไปพลิกฟ้าพลิกดินเมื่อมีการค้นพบบ่อน�้ามันใน ปี 1959 บ่อมีขนาดใหญ่ระดับ 2 เปอร์เซ็นต์ของน�า้ มันทัง้ โลก หรือการส่งออก วันละล้านบาร์เรลในปี 2012 กษัตริยไ์ อดริสมีเงินทองล้นเหลือในทันใด จึง บ�ารุงบ�าเรอเพือ่ นพ้องและโครงการไร้สาระสวยหรูในดินแดนตะวันออกของ ตน ปล่อยให้ตริโปลีและลิเบียตะวันตกเสื่อมโทรม ชนชั้นปกครองร�่ารวย มหาศาล คนจนทุกหัวระแหงทั้งตะวันออกตะวันตกยังคงยากไร้ดุจเดิม ในปี 1969 ในระหว่างทีก่ ษัตริยไ์ อดริสวัย 80 ปีเสด็จประพาสต่างแดน ได้เวลาเหมาะสมส�าหรับการท�ารัฐประหารโดยไม่สญ ู เสียเลือดเนือ้ นายทหาร หนุม่ กระหายอ�านาจอายุยสี่ บิ เจ็ดชือ่ มูอมั มาร์ อัล-กัดดาฟี เป็นหัวหน้า คณะปฏิวัติ ตลอดสี่สิบสองปีถัดมา กัดดาฟีบ้าอ�านาจ แปรปรวน และ เหี้ยมโหด ได้ชื่อเล่นจากโรนัลด์ เรแกนว่า ‘หมาบ้าแห่งตะวันออกกลาง’ กัดดาฟีเป็นกังวลต่อการประท้วงขัดขืนในเบนกาซีและความผูกพัน ต่อกษัตริย์ไอดริสนับตั้งแต่เริ่มต้น ดังนั้น เขาจึงรีดเลือดเนื้อจากดินแดน ตะวันออกจนแห้งผาก ก่อนหน้านีเ้ มืองหลวงอยูส่ ลับกันไปมาระหว่างตริโปลี กับเบนกาซี แต่กดั ดาฟีประกาศให้ตริโปลีเป็นเมืองหลวงถาวรและย้ายบรรษัท น�้ามันแห่งชาติจากเบนกาซีไปยังตริโปลี...แม้ว่าน�้ามันส่วนใหญ่จะอยู่ใน 30