The Girl with the Dragon Tattoo

‘ earnest

Stieg Larsson

the Girl with the Dragon Tattoo

พยัคฆสาวรอยสักมังกร นพดล เวชสวัสดิ์ แปล

the Girl with the Dragon Tattoo

พยัคฆ์สาวรอยสักมังกร Stieg Larsson เขียน นพดล เวชสวัสดิ์ แปล Reg Keeland แปลจากภาษาสวีเดนเป็นอังกฤษ

‘

earnest

publishing

พยัคฆ์สาวรอยสักมังกร the Girl with the Dargon Tattoo

Stieg Larsson เขียน

นพดล เวชสวัสดิ์

แปล

บรรณาธิการ วิลาส วศินสังวร บรรณาธิการบริหาร ชญานุช วศินสังวร รูปเล่ม ศุภรักษ์ ปฐมกสิวัฒนา ศิลปกรรม สนพ. เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง Män som hatar kvinnor © Stieg Larsson first published by Norstedts, Sweden, in 2005 Published by agreement with Norstedts Agency P.O. Box 2052, SE-103 12 Stockholm/Sweden ALL RIGHTS RESERVED.

จัดพิมพ์โดย: บริษัท เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง จ�ำกัด 610/35-36 ถนนทรงวาด แขวงจักรวรรดิ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพฯ 10100 โทรศัพท์: 02 223 9460-3 โทรสาร: 02 622 4419 Facebook : http://www.facebook.com/EarnestPublishing จัดพิมพ์: ห้ำงหุ้นส่วนจ�ำกัด เรือนแก้วกำรพิมพ์ 947 ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ 10700 โทรศัพท์: 02 411 1523 โทรสาร: 02 866 3248 จัดจ�ำหน่ำยทั่วประเทศ: บริษัท อมรินทร์ บุ๊ค เซ็นเตอร์ จ�ำกัด 108 หมู่ 2 ถนนบางกรวย-จงถนอม แขวงมหาสวัสดิ์ เขตบางกรวย นนทบุรี 11130 โทรศัพท์: 02 423 9999 โทรสาร: 02 499 9561-3 www.naiin.com สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2558 © บริษัท เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง จ�ากัด ลิขสิทธิ์บทแปลภาษาไทย © นพดล เวชสวัสดิ์ พ.ศ. 2558 เลขมำตรฐำนสำกลประจ�ำหนังสือ 978-616-7691-23-7 พิมพ์ครั้งที่ 1 ตุลาคม 2558 รำคำ 470 บาท

Jakob ‘the Swede’ Arborelius คุณศิรินทร์ ศิริคูณ คุณอธิชา มัญชุนากร กาบูล็อง

the Girl with the Dragon Tattoo

พยัคฆ์สาวรอยสักมังกร

บทนํา วันศุกร์ในเดือนพฤศจิกายน เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเป็นประจ�าทุกปี เหมือนพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ วันเกิดครบ รอบปีที่แปดสิบสอง ดอกไม้ส่งมาถึงเหมือนทุกคราว เขาแกะกระดาษห่อ ยกหูโทรศัพท์ โทรไปหาผู้ก�ากับการสืบสวนมอเรลล์ หลังเกษียณอายุแล้ว เขาย้ายมาพักที่ทะเลสาบซิเลียนในดาลาร์นา ไม่เพียงแค่อายุเท่ากัน แต่ ถึงขัน้ เกิดวันเดียวกัน สภาวการณ์เสียดเย้ย ต�ารวจชราผูน้ น้ั นัง่ ข้างโทรศัพท์ จิบกาแฟ รอคอย “มาถึงแล้ว” “ปีนี้ดอกอะไร?” “ไม่รู้ซี ไม่รู้ชื่อ คงต้องถามผู้รู้ ดอกสีขาว” “ไม่มีจดหมายกระมัง” “แค่ดอกไม้ กรอบประเภทเดียวกับปีที่แล้ว กรอบท�ามือ” “มีตราประทับไปรษณีย์ไหม?” “สต็อกโฮล์ม” “ลายมือ?” “เหมือนทุกคราว ตัวพิมพ์ใหญ่ทั้งหมด ตัวตรง เป็นระเบียบ” มีเพียงเท่านัน้ เรือ่ งพูดคุยกันไม่คบื หน้าไปถึงไหน ไม่มกี ารแลกเปลีย่ น ถ้อยค�าอีกนาทีเต็มๆ ต�ารวจชราเอนหลังพิงพนักเก้าอี้ในห้องครัว ดึง 7

สตีก ลาร์ซอน

กล้องยาสูบออกมา เขาทราบดีวา่ จะไม่มคี วามเห็นชีช้ ดั หรือค�าถามแหลมคม ที่จะให้ความกระจ่างต่อคดีปริศนารายนี้ วันวานผันผ่าน การพูดคุยของ ชายชราทั้งสองคล้ายจะเป็นพิธีกรรมที่กลัดติดด้วยเรื่องลึกลับซึ่งไม่มีผู้ใดใน โลกนี้จะหันมาสนใจคลี่ปริศนาให้คลายได้ ชื่อละตินคือ Leptospermum rubinette ต้นสูงราวสี่นิ้ว ใบเล็กคล้าย เฮธเธอร์ ดอกสีขาวห้ากลีบ กว้างราวหนึ่งนิ้ว พืชพื้นเมืองของออสเตรเลียพบได้ในท้องทุ่งกลางทวีป ซ่อนตัวอยู่ใน พงหญ้า ชือ่ เรียกขานว่า หิมะทะเลทราย เจ้าหน้าทีป่ ระจ�าสวนพฤกษศาสตร์ ในอุปป์สาลายืนยันในเวลาต่อมาว่าพืชพันธุน์ แี้ ทบไม่มกี ารปลูกในสวีเดน ใน รายงานเขียนไว้ว่าอยู่ในวงศ์ตระกูลเดียวกับทีทรี คนมักจะเข้าใจสับสนกับ Leptospermum scoparium ซึง่ แพร่กระจายทัว่ ไปในนิวซีแลนด์ ความ แตกต่างมีน้อยนิด rubinette จะมีจุดสีชมพูเล็กจิ๋วแต้มกระจายบนปลาย กลีบดอก ให้สีชมพูเรื่อจาง rubinette ถือก�าเนิดมาเป็นดอกไม้สถานเดียว ไม่มสี รรพคุณทางยา ไม่มสี ารหลอนประสาท กินไม่ได้ และไม่มกี ารใช้ในการผลิตสียอ้ ม ในทาง กลับกัน ชนเผ่าอะบอริจินถือว่าเป็นดอกไม้ประดับดินแดนศักดิ์สิทธิ์ของ มหาภูผา-อายเยอร์ส ร็อก นักพฤกษศาสตร์ยอมรับว่าเธอไม่เคยเห็นดอกไม้ชนิดนี้มาก่อน หลัง จากการน�าเรือ่ งนีไ้ ปปรึกษากับเพือ่ นร่วมงาน เธอรายงานให้ทราบว่ามีความ พยายามน�าดอกไม้พันธุ์นี้มาปลูกในเยือตบอร์ก และมีความเป็นไปได้ที่จะ เป็นผลงานของนักพฤกษศาสตร์สมัครเล่น แต่นับเป็นเรื่องยากที่จะปลูก ในสวีเดน เพราะเป็นพันธุ์ที่เติบโตได้ดีในเขตอากาศแล้ง ต้องเก็บรักษา ในอาคารครึ่งค่อนปี จะไม่เติบโตในดินชอล์ก และต้องให้น�้าจากเบื้องล่าง จ�าเป็นต้องประคบประหงมกันสุดชีวิต * * * 8

์สา

รอ สก กร

ในเมื่ อ เป็ น พั น ธุ ์ ไ ม้ ห ายาก ก็ ไ ม่ น ่ า ยากที่ จ ะสื บเสาะหาแหล่งที่มาของ ตัวอย่างนี้ แต่ในทางปฏิบัติแทบเป็นไปไม่ได้ ไม่มีทะเบียนให้สืบค้น ไม่มี ใบอนุญาตให้เสาะส�ารวจ อาจมีคนจ�านวนร้อยหรือเพียงแค่หยิบมือเดียว ได้ต้นหรือเมล็ดไว้ ได้มาแล้วเปลี่ยนมือระหว่างเพื่อนๆ หรือสั่งซื้อทาง ไปรษณีย์ในยุโรป หรือในดินแดนออสเตรเลียนิวซีแลนด์ แต่กเ็ ป็นเพียงดอกไม้ชอ่ เดียวในขบวนดอกไม้ปริศนาทีส่ ง่ มาเป็นประจ�า ทุกปี ส่งทางไปรษณีย์ มาถึงในวันที่หนึ่งเดือนพฤศจิกายน ดอกไม้สวย ส่วนใหญ่เป็นดอกไม้หายาก เป็นดอกไม้ทบั แห้งบนกระดาษวาดสีนา�้ ใส่กรอบ ท�ามือขนาดกว้างหกนิ้วยาวสิบเอ็ดนิ้ว เรื่องแปลกพิลึกของดอกไม้ทับแห้งไม่เคยปรากฏในหน้าหนังสือพิมพ์ มี เพียงไม่กคี่ นทีท่ ราบเรือ่ งนี้ เมือ่ สามสิบปีกอ่ น การเดินทางมาถึงเป็นประจ�า ทุกปีของดอกไม้เป็นเป้าการตรวจสอบโดยละเอียด ดอกไม้จะถูกส่งไปยังห้อง ปฏิบตั กิ ารนิตเิ วชวิทยาแห่งชาติ ผ่านสายตาของผูเ้ ชีย่ วชาญรอยนิว้ มือ นัก วิทยาการอ่านลายมือ สารวัตรสืบสวน ญาติ และเพือ่ นของผูร้ บั อีกคนสองคน บัดนี้ ตัวละครในเรือ่ งสะเทือนใจนีเ้ หลือเพียงสามคือ ชายผูร้ บั ของขวัญวันเกิด สารวัตรสืบสวนปลดเกษียณ และผูส้ ง่ ดอกไม้ทบั แห้ง สองคนแรกอายุมากโข ถึงอายุขัยที่กลุ่มผู้สนใจเรื่องนี้จะลดจ�านวนลงแล้ว นายต�ารวจมือเก่าเปีย่ มด้วยประสบการณ์ เขาไม่มวี นั ลืมคดีแรกได้ เขา จับคนงานเมาสุราอาละวาดทีส่ ถานีจา่ ยไฟย่อย คุมตัวไว้กอ่ นจะท�าอันตราย ผู้อื่น ในห้วงอาชีพการงาน เขาจับคนขโมยสัตว์ในที่ดินผู้อื่น คนทุบตี ท�าร้ายภรรยา พวกสิบแปดมงกุฎ โจรขโมยรถยนต์ และคนเมาแล้วขับ เขารับมือกับโจรตัดช่องย่องเบา พ่อค้ายาเสพติด ไอ้หื่นข่มขืน และ มือวางระเบิดจิตฟัน่ เฟือน เคยท�าคดีฆาตกรรมหรือฆ่าคนตายโดยไม่เจตนา เก้าราย ห้าในเก้าคดีนี้ มือสังหารเป็นผูโ้ ทรเรียกต�ารวจและเศร้าโศกเสียใจ ทีฆ่ า่ ภรรยา พีช่ ายน้องชาย หรือญาติ สองรายปิดคดีได้ในไม่กวี่ นั อีกหนึง่ 9

สตีก ลาร์ซอน

พึ่งพาความช่วยเหลือจากกองคดีอาญาต�ารวจแห่งชาติกับเวลาอีกสองปี คดีทเี่ ก้าให้ความพึงพอใจแก่ตา� รวจ ซึง่ ก็คอื รูต้ วั ฆาตกร แต่หลักฐาน อ่อน อัยการไม่สั่งฟ้อง ผู้ก�ากับการขมขื่นใจจนคดีหมดอายุความ จบเรื่อง ลงเพียงเท่านั้น แต่โดยรวมแล้ว เขามองย้อนอดีตด้วยความภาคภูมิใจใน งานที่ทา� รู้สึกทุกอย่าง ยกเว้นความอิ่มใจ ในฐานะนักสืบ คดี ‘ดอกไม้ทบั แห้ง’ เกาะกวนกัดกินใจเขามานานหลาย สิบปี เป็นคดีสุดท้ายในชีวิต แก้ปริศนาไม่ได้ ชวนให้หงุดหงิดใจเหลือเกิน สถานการณ์พลิ กึ พิลนั่ เป็นสองเท่าตัว เขาใช้เวลาหลายพันชัว่ โมงครุน่ คิดทัง้ ในเวลางานและยามว่าง แต่ไม่อาจกล่าวได้เต็มปากว่ามีการก่ออาชญากรรม ชายทัง้ สองทราบว่าผูส้ ง่ ดอกไม้จะต้องสวมถุงมือ เพราะไม่มรี อยนิว้ มือ บนดอกไม้หรือกรอบรูปหรือกระจก กรอบอาจหาซื้อได้ในร้านกล้องหรือ ร้านเครื่องเขียนที่ซอกมุมไหนของโลกก็ได้ บ่อยครั้งที่พัสดุจะส่งมาจาก สต็อกโฮล์ม แต่สามครั้งจากลอนดอน สองครั้งจากปารีส อีกสองจาก โคเปนเฮเกน หนึ่งครั้งจากมาดริด อีกครั้งจากบอนน์ และครั้งเดียวจาก เพนซาโคลา, ฟลอริดา ผู้กา� กับการสืบสวนต้องเปิดแผนที่โลกยืนยัน หลังจากวางหูโทรศัพท์แล้ว ชายเจ้าของวันเกิดอายุแปดสิบสองนั่งนิ่งมอง เพ่งจ้องดอกไม้สวยไร้ความหมาย ดอกไม้ทเี่ ขายังไม่รจู้ กั ชือ่ จากนัน้ เงยหน้า มองผนังเหนือโต๊ะท�างาน ที่นั่น มีกรอบรูปดอกไม้ทับแห้งสี่สิบสามดอก แถวละสิบ สี่แถว แถวล่างมีเพียงสี่ แถวบนสุด ช่องที่เก้าขาดหายไป หิมะทะเลทรายดอกนี้จะเป็นดอกที่สี่สิบสี่ เขาร�า่ ไห้ออกมาโดยไม่มสี ญ ั ญาณเตือนล่วงหน้า เขาระเบิดความรูส้ กึ ที่ อัดแน่นในอกนานสี่สิบปี

10

ชาตะ 1948

มาร์ติน

ชาตะ 1927 มตะ 1965

แฮเรียต

ชาตะ 1950

ชาตะ 1928

บีร์เยอร์

ซีซิเลีย

ชาตะ 1946

อิงกริด

อูลริกา

ชาตะ 1912 มตะ 1974

อะนิตา

ชาตะ 1948

เกรียเกอร์

ชาตะ 1885 มตะ 1969

ชาตะ 1925 มตะ 1992

ชาตะ 1939

ฮอรัลด์

เฟรดริก

ชาตะ 1886 มตะ 1964

ชาตะ 1911

อิสซาเบลลา

ชาตะ 1906 มตะ 1959

บีร์เยอร์

มาร์กาเรียตตา

โยอัน

ชาตะ 1884 มตะ 1956

ก็อตต์ฟรีด

ชาตะ 1907 มตะ 1940

ริชาร์ด

ก็อตต์ฟรีด

ชาตะ 1946

กุสตาฟ

ชาตะ 1918 มตะ 1955

อะเล็กซานเดอร์

ยาร์ดา

ชาตะ 1922

เฮนริก

เอดิธ

ชาตะ 1920 ชาตะ 1921 มตะ 1958

ตระกลวำงเงอร์

ภาคหนึ่ง มูลเหตุจูงใจ 20 ธันวาคม – 3 มกราคม สิบแปดเปอร์เซ็นต์ของสตรีในสวีเดน เคยโดนบุรุษข่มขู่คุกคามหนึ่งครั้ง

บทที่ 1 วันศุกร์ 20 ธันวาคม การพิจารณาคดีสนิ้ สุดลงแล้ว ทุกอย่างทีค่ วรกล่าวกล่าวไปหมดสิน้ แล้ว แต่ เขาไม่มคี วามแคลงใจ เขาแพ้แล้ว ค�าพิพากษาทีเ่ ป็นลายลักษณ์อกั ษรถูกอ่าน ให้ทราบในเวลาสิบโมงเช้าของวันศุกร์ ทีเ่ หลือจะเป็นการสรุปจากฝูงนักข่าว ที่มาออกันตรงทางเดินหน้าศาลแขวง ‘คาร์ล’ มิเกล โบลมควิสต์ มองเห็นนักข่าวผ่านช่องประตู เขาลด ความเร็วลง ไม่มีความปรารถนาจะชี้แจงค�าพิพากษา แต่ค�าถามเลี่ยงหลบ ไม่ได้ ในหมู่คนพวกนี้ เขารู้ว่านักข่าวจะถามอะไรและควรตอบด้วยค�าใด นีก่ ระมังสถานะอาชญากร เขาคิดในใจ อยูอ่ กี ฟากหนึง่ ของไมโครโฟน เขา ยืดตัวขึ้น ฝืนยิ้ม นักข่าวส่งค�าทักทายเป็นมิตรที่แทบจะอับอาย “มีใครมาบ้าง...อัฟตอนบลาเด็ต, เอ็กเพรสเซน, ส�านักข่าว TT, TV4...คุณมาจากไหน? อา ดาเก็นส์ ไนเฮเทอร์ ผมกลายเป็นเซเลบ ไปแล้วหรือ?” โบลมควิสต์กล่าว “ขอเสียงหน่อย คาลเลอ โบลมควิสต์” นักข่าวจากหนังสือพิมพ์ กรอบบ่ายตะโกนบอก โบลมควิสต์ได้ยนิ ชือ่ เล่นและบังคับตัวเองไม่ให้เหลือกตามองฟ้า กาลครัง้ หนึ่ง เมื่อครั้งที่เขาอายุยี่สิบสามและเพิ่งเริ่มงานอาชีพนักข่าว โบลมควิสต์ บังเอิญไปเจอแก๊งโจรปล้นธนาคารทีป่ ล้นมาแล้วห้าครัง้ ในช่วงสองปีทผี่ า่ นมา 15

สตีก ลาร์ซอน

เป็นแก๊งเดียวกันอย่างไม่ตอ้ งสงสัย เพราะเครือ่ งหมายการค้าจะเป็นการปล้น พร้อมกันสองธนาคาร ปฏิบตั กิ ารฉับไวหมดจดเหมือนทหาร สวมหน้ากาก ดิสนีย์เวิลด์จนต�ารวจตั้งชื่อให้ว่า แก๊งโดนัลด์ ดั๊ก หนังสือพิมพ์ตั้งชื่อให้ ใหม่ว่า แก๊งหมี แต้มความน่ากลัว เพราะมีการยิงปืนขู่และคุกคามคนมุง ถึงสองครั้งสองครา การปล้นครัง้ ทีห่ กเกิดขึน้ ในโอสเตอเยือตลันด์ในฤดูทอ่ งเทีย่ ว นักข่าว สถานีวิทยุท้องถิ่นบังเอิญอยู่ในธนาคารในช่วงเวลานั้น ในทันทีที่แก๊ง ปล้นธนาคารล่าถอยไป เขาไปทีโ่ ทรศัพท์สาธารณะ รายงานสดออกอากาศ ทันควัน โบลมควิสต์ใช้เวลาหลายวันกับเพือ่ นหญิงในกระท่อมฤดูรอ้ นของพ่อแม่ ของเธอทีค่ าธรินเนอโฮล์ม เขาไม่อาจอธิบายได้วา่ เขาเชือ่ มโยงเรือ่ งเข้าหากัน ได้อย่างไร แต่เขาฟังรายงานข่าวทางวิทยุ และจ�าได้ว่ามีชายหนุ่มสี่คนใน กระท่อมฤดูรอ้ นทีอ่ ยูห่ า่ งออกไปไม่กรี่ อ้ ยฟุต เขาเห็นหนุม่ พวกนีเ้ ล่นแบดมินตัน ในสนาม : หนุ่มผมบลอนด์ หุ่นนักกีฬา สวมกางเกงขาสั้น ถอดเสื้อ มี อะไรบางอย่างท�าให้เขาหันกลับไปมองซ�้าสอง อาจเป็นการเล่นกีฬากลาง แดดจ้าและการขับเคี่ยวเล่นกันเอาเป็นเอาตาย ไม่มเี หตุผลใดเลยทีจ่ ะสงสัยว่าคนทัง้ สีเ่ ป็นโจรปล้นธนาคาร แต่เขาขึน้ ไปบนยอดเนิน เฝ้าจับตาดูกระท่อมหลังนั้น ดูเหมือนว่ากระท่อมว่างเปล่า สี่สิบนาทีถัดมา มีรถวอลโวแล่นเข้ามาจอด หนุ่มผมบลอนด์กลุ่มนั้น ลงจากรถท่าทางเร่งรีบ ในมือถือกระเป๋ากีฬา ภาพธรรมดาของคนที่เพิ่ง กลับจากสระว่ายน�า้ แต่แล้วคนหนึง่ ย้อนกลับมาทีร่ ถ เปิดท้ายรถ หยิบของ ที่ซกุ ไว้ใต้เสือ้ แจ็กเก็ต แม้จะสังเกตการณ์อยูห่ า่ งไกล โบลมควิสต์มองเห็นว่า วัตถุสิ่งนั้นคือ AK4 ปืนไรเฟิลจู่โจมที่เขานอนกอดทุกเมื่อเชื่อวันเมื่อครั้ง เป็นทหารเกณฑ์ เขาโทรแจ้งต�ารวจ เป็นจุดเริม่ ต้นของการปิดล้อมกระท่อมฤดูรอ้ นนาน สามวัน นักข่าวยกกองทัพมารายงานข่าวโดยมีโบลมควิสต์นงั่ เก้าอีแ้ ถวหน้า 16

์สา

รอ สก กร

และได้สินน�้าใจก้อนโตจากหนังสือพิมพ์กรอบบ่าย ต�ารวจตั้งคาราวาน กองบังคับการบนสนามหญ้าของกระท่อมฤดูร้อนที่โบลมควิสต์พักอาศัย การรวบตัวแก๊งหมีได้ยกแก๊งติดดาวให้โบลมควิสต์ในฐานะนักข่าว หน้าใหม่ ข้อเสียของการเป็นคนดังคือ หนังสือพิมพ์กรอบบ่ายอดใจไม่ไหว พาดหัวข่าว ‘คาลเลอ โบลมควิสต์ปดิ คดี’ คอลัมนิสต์สตรีวยั กลางคนใช้ชอื่ ‘คาลเลอ’ โยงเข้ากับหนุม่ น้อยนักสืบในหนังสือเยาวชนของอัสตริด ลินด์เกร็น เลวร้ายยิ่งไปกว่านั้น หนังสือพิมพ์ลงภาพเลอะเลือนของโบลมควิสต์หนุ่ม อ้าปากกว้างชี้นิ้ว โบลมควิสต์ไม่เคยใช้ชื่อต้น ‘คาร์ล’ แต่ไม่มีความแตกต่างใดเพราะ นับจากวันนั้นเป็นต้นมา เพื่อนพ้องนักข่าวมักใช้ชื่อ คาลเลอ โบลมควิสต์ ยัว่ ยุลอ้ เลียน ไม่ถงึ กับหยาม แต่กม็ ใิ ช่ดว้ ยความเอ็นดูรกั ใคร่ แม้โบลมควิสต์ จะชื่นชอบผลงานของอัสตริด ลินด์เกร็น แต่เขารังเกียจชื่อนี้ เขาต้องใช้ เวลานานหลายปี...กับผลงานหมัดหนักในฐานะนักข่าว...ก่อนที่ชื่อเล่นจะ เลือนจาง แต่เขาคอย่นทุกคราวที่มีคนยกชื่อนี้มาทักทาย เสี้ยววินาทีนี้เขาท�าได้เพียงแต้มยิ้มระเรื่อและตอบโต้นักข่าวจาก หนังสือพิมพ์กรอบบ่าย “ไม่เอาน่า คิดมุขใหม่มาใช้ได้แล้ว คุณท�าได้นนี่ า” น�้าเสียงของเขาไม่ถึงกับขุ่นเคือง ทุกคนรู้จักกันไม่มากก็น้อย และ คู่ปรับของโบลมควิสต์ก็ไม่ได้มาในเช้าวันนี้ มีนักข่าวคนหนึ่งที่เคยท�างาน ร่วมกัน และในงานปาร์ตีเมื่อหลายปีก่อน เขาเกือบจะประสบความส�าเร็จ ในการหิ้วนักข่าวสาวจากรายการ She ช่อง TV4 “คราวนี้โดนหนักสินะ” นักข่าวจาก ดาเก็นส์ ไนเฮเทอร์ ถาม เห็น ได้ชัดว่าเป็นนักข่าวทดลองงาน “รู้สึกไงบ้าง?” แม้สถานการณ์จะหนักหนาสาหัส ทั้งโบลมควิสต์และนักข่าวมือเก่า อดยิม้ มิได้ เขาเหลือบไปสบตากับ TV4 รูส้ กึ ไงบ้าง? นักข่าวสุดบือ้ แทงทิม่ ไมโครโฟนใส่ปากนักวิ่งที่หอบจนตัวโยนหายใจแทบไม่ทันขณะเข้าเส้นชัย “ผมแค่เสียใจทีศ่ าลไม่ได้มคี า� พิพากษาต่างไปจากนี”้ โบลมควิสต์ตอบ 17

สตีก ลาร์ซอน

เสียงห้วน “จ�าคุกสามเดือน ค่าปรับ 150,000 โครเนอร์ สาหัสเอาการนะ” นักข่าว She ช่อง TV4 ให้ความเห็น “ไม่ถึงกับตาย” “คุณจะขอขมาเวนเนอร์สโตรมไหม? จะจับมือกันหรือเปล่า?” “ไม่คิดจะท�า” “หมายความว่าคุณยืนยันว่าหมอนัน่ ขีฉ้ อ้ ?” ดาเก็นส์ ไนเฮเทอร์ ถาม ศาลเพิ่งมีค�าพิพากษาว่าโบลมควิสต์หมิ่นประมาทและท�าให้พ่อมด นักการเงินฮานส์-เอริก เวนเนอร์สโตรมเสื่อมเสียชื่อเสียง การพิจารณาคดี สิ้นสุดลงแล้ว เขาไม่คิดจะยื่นอุทธรณ์ ดังนั้น จะเกิดอะไรขึ้นถ้าเขายัง ยืนกรานเช่นเดิมบนขั้นบันไดหน้าศาล? โบลมควิสต์ตัดสินใจไม่เสาะหา ค�าตอบในเรื่องนั้น “ผมคิดว่าผมมีเหตุผลชัน้ ดีทจี่ ะตีพมิ พ์ขอ้ มูลทีม่ อี ยูใ่ นครอบครอง ศาล ตัดสินเป็นอืน่ ผมยอมรับกระบวนการยุตธิ รรม กองบรรณาธิการจะร่วมกัน พิจารณาค�าพิพากษาก่อนจะลงความเห็นว่าจะด�าเนินการอย่างไรต่อไป ผม ไม่มีความเห็นเพิ่มเติมอีกแล้ว” “คุณลืมไปได้ไงว่านักข่าวจะต้องมีหลักฐานยืนยันแน่ชดั ก่อนจะตีพมิ พ์ เรื่องใด?” She จากช่อง TV4 ถาม ใบหน้าของเธอราบเรียบ แต่เขายัง เห็นประกายตาต�าหนิ นักข่าวคนอืน่ ทีบ่ นั ไดศาล หากไม่นบั รวมนักข่าวหน้าใหม่จาก ดาเก็นส์ ไนเฮเทอร์ ล้วนแล้วแต่เป็นนักข่าวมือเก่า เช่นนัน้ ค�าตอบต่อค�าถามนัน้ ถือ ได้วา่ ไม่ควรหลุดออกจากปาก “ผมไม่มคี วามเห็นเพิม่ เติม” โบลมควิสต์กล่าว ซ�า้ แต่เมือ่ นักข่าวสาวจาก She ช่อง TV4 ต้อนเขาไปยืนพิงบานประตูศาล ตัง้ ค�าถามต่อหน้ากล้อง เธอมีเมตตาเกินกว่าทีเ่ ขาควรจะได้รบั นักข่าวทัง้ หลาย ทีย่ นื อยูข่ า้ งหลังเธอก็ได้รบั ค�าตอบเป็นทีพ่ อใจ คดีของเขาจะเป็นข่าวพาดหัว แต่ไม่เลวร้ายถึงระดับข่าวแห่งปีในวงการสื่อ นักข่าวได้สิ่งที่ต้องการแล้ว 18

์สา

รอ สก กร

ทุกคนแยกย้ายกันเดินทางกลับเข้าห้องข่าวของตน โบลมควิสต์คดิ จะเดิน แต่วนั นีใ้ นเดือนธันวาคมลมกระโชกเหน็บหนาว เขา หนาวเยือกแล้วในการยืนให้สมั ภาษณ์ เขามองเห็นวิลเลียม บอร์กในตอนที่ เดินลงบันไดมา บอร์กเปิดประตูรถ น่าจะนั่งรออยู่ในระหว่างที่นักข่าวรุม ซักถาม ทั้งสองประสานสายตา บอร์กยิ้มให้ “คุ้มค่าเหลือเกินที่มาที่นี่ มาดูภาพแกถือค�าพิพากษาในมือ” โบลมควิสต์ไม่ตอบ เขารูจ้ กั กับบอร์กนานสิบห้าปี เคยเป็นนักข่าวฝึกหัด ด้วยกันในโต๊ะการเงินของหนังสือพิมพ์กรอบเช้า อาจเป็นเคมีพอเหมาะที่ เพาะบ่มความเหม็นหน้ากันชั่วชีวิต ในสายตาของโบลมควิสต์ บอร์กเป็น นักข่าวปลายแถว คนโง่เง่าที่กวนประสาทคนรอบข้าง มีโจ๊กมุขแป๊ก และ มีความเห็นปากหมาระรานนักข่าวอาวุโส บอร์กเกลียดนักข่าวหญิงสูงอายุ มากเป็นพิเศษ และจากการมีปากเสียงและความเห็นขัดแย้งกันในงานอาชีพ ครั้งแรก ท�าให้เกิดการตั้งตัวเป็นศัตรูและมุ่งโจมตีกันเป็นการส่วนตัว หลายปีทผี่ า่ นมา ทัง้ สองโคจรมาพบหน้ากันเป็นครัง้ คราว พอถึงทศวรรษ เก้าศูนย์ ทัง้ สองก็กลายเป็นศัตรูไม้เบือ่ ไม้เมากันเป็นการถาวร โบลมควิสต์ ตีพิมพ์หนังสือข่าวเจาะการเงิน ยกวาทะโง่เง่าของบอร์กที่เขียนไว้ในหลาย บทความมาประกอบ บอร์กเป็นนักเขียนโง่เง่าขี้โอ่คุยโตและมีข้อเท็จจริง กลับทิศผิดทาง แซ่ซอ้ งบริษทั ดอตคอมทัง้ หลายทีใ่ กล้จะวายป่วงแล้ว หลัง หนังสือวางตลาด ทัง้ สองพบหน้ากันในบาร์ในโซดรา แทบถึงขัน้ วางมวยกัน บอร์ ก วางมื อ จากอาชี พ นั ก ข่ า วและไปท� า งานประชาสั ม พั น ธ์ โ ดยได้ รั บ เงินเดือนเพิม่ ขึน้ เป็นเท่าตัว มิใช่ใครทีไ่ หนเป็นผูว้ า่ จ้าง หากแต่เป็นบริษทั ใน เครือของนักอุตสาหกรรมพ่อมดการเงินฮานส์-เอริก เวนเนอร์สโตรม ทั้งสองมองตากันอยู่นาน โบลมควิสต์หมุนตัวออกเดินจากไป เป็น นิสยั ดัง้ เดิมของบอร์กทีจ่ ะขับรถมาทีศ่ าล เพียงเพือ่ มานัง่ ดูและหัวเราะเยาะ คู่ปรับ 19

สตีก ลาร์ซอน

รถเมล์สาย 40 หยุดหน้ารถของบอร์ก โบลมควิสต์กระโจนขึน้ รถเมล์ หลบหน้าไป เขาลงรถที่ฟรีดเฮมสพลาน ลังเลไม่รู้ว่าจะท�าอะไรดี เขายัง ถือค�าพิพากษาในมือ ในท้ายที่สุด เดินไปยังคาเฟอันนาที่อยู่ข้างทางเข้า โรงรถใต้ดินของโรงพัก ครึ่งนาทีถัดมา เขาสั่งกาแฟลาเต้กับแซนด์วิช ได้ยินข่าวเที่ยงวันทาง วิทยุ มีระเบิดพลีชพี ในเยรูซาเล็ม และค�าสัง่ ของรัฐบาลให้ตงั้ คณะกรรมการ สอบสวนการฮั้วในวงการก่อสร้าง นักข่าวมิเกล โบลมควิสต์จากนิตยสาร มิลเลนเนียม ต้องโทษจ�าคุก 90 วัน ในข้อหาหมิ่นประมาทนักอุตสาหกรรมฮานส์-เอริก เวนเนอร์สโตรม จาก บทความในตอนต้นปีที่ผ่านมาเรื่อง ‘เรื่องอื้อฉาวมินอส’ โบลมควิสต์ กล่าวอ้างว่าเวนเนอร์สโตรมผันเงินช่วยเหลือของรัฐบาลสวีเดนที่จะลงทุน สร้างงานอุตสาหกรรมในโปแลนด์ไปใช้ซื้ออาวุธ โบลมควิสต์ต้องโทษปรับ อีก 150,000 โครเนอร์ ในบันทึกต่อท้ายค�าพิพากษา เบอร์ทลิ แคมเนอร์ มาร์เกอร์ ทนายโจทก์ ลงความเห็นว่าลูกความของเขาพึงพอใจค�าตัดสิน คดีหมิ่นประมาทน่าชัง เขากล่าวเช่นนั้น

ค�าพิพากษายาวยี่สิบหกหน้ากระดาษ เสนอเหตุผลที่จะลงโทษโบลมควิสต์ ในข้อหาหมิน่ ประมาทเวนเนอร์สโตรมสิบห้ากระทง แต่ละกระทงมีโทษปรับ หนึง่ หมืน่ โครเนอร์กบั จ�าคุกอีกหกวัน เมือ่ บวกรวมกับค่าธรรมเนียมศาลและ ค่าทนายความ เขาไม่อยากบวกรวมตัวเลข แต่ยังใจชื้น เพราะเท่าที่คิด ค�านวณในใจ น่าจะเลวร้ายกว่านี้ ศาลยกประโยชน์ให้จ�าเลยเจ็ดกระทง ในขณะที่เขาอ่านค�าพิพากษา ความรู้สึกอึดอัดถ่วงหนักในช่องท้อง เรือ่ งนีน้ า� ความประหลาดใจให้เขา ในตอนเริม่ การพิจารณาคดี เขารูว้ า่ มีแต่ ต้องพึง่ ปาฏิหาริยเ์ ท่านัน้ จึงจะรอดไปได้ เขาค้อมรับผลตัง้ แต่แรกเริม่ แล้ว ใน การพิจารณาคดีสองวัน เขานั่งฟังด้วยอาการสงบอย่างน่าประหลาด และ 20

์สา

รอ สก กร

อีกสิบเอ็ดวันถัดมา เขารอคอยให้ศาลพิจารณาคดีและเขียนค�าพิพากษาที่ อยูใ่ นมือของเขาในขณะนี้ ตอนนัน้ เขาไม่มคี วามรูส้ กึ ใดในอกเป็นพิเศษ ถึง ตอนนี้เองที่ความอึดอัดทางกายเอ่อท้นท่วมร่าง ในยามทีก่ ดั กินแซนด์วชิ ดูเหมือนว่าขนมปังจะพองโตคับปาก กลืนกิน ลงคอไม่ได้ เขาผลักจานอาหารออกห่าง นี่เป็นคราวแรกที่โบลมควิสต์ต้องคดี การลงโทษถือได้ว่าน้อยนิด อาชญกรรมจิ๊บจ๊อย ไม่ใช่การปล้น การฆ่ากันตาย หรือการข่มขืน แต่ ในมุมมองทางการเงิน ถือได้ว่าหนักหนาสาหัส เพราะ มิลเลนเนียม มิใช่ เรือธงในวงการสื่อ ไม่ใช่นิตยสารที่มีทรัพยากรล้นเหลือ และเท่าที่ผ่านมา นิตยสารแค่ประคองตัวให้รอดไปได้เท่านั้น แต่ค�าพิพากษาไม่ถึงกับเป็น ภัยพิบตั ิ ปัญหาอยูท่ วี่ า่ โบลมควิสต์เป็นทัง้ เจ้าของร่วมและโง่ได้ระดับพอจะ เป็นนักเขียนและผู้พิมพ์ผู้โฆษณาของนิตยสาร ค่าปรับ 150,000 โครเนอร์ เขาจะควักกระเป๋าจ่ายเองได้ถึงแม้ว่าจะผลาญเงินออมเกือบทั้งหมดที่มีอยู่ นิตยสารจะช่วยเหลือค่าธรรมเนียมศาล และหากใช้ฝมี อื บริหารงบประมาณ สักนิด ก็น่าจะรอดได้ โบลมควิสต์ครุ่นคิดถึงการขายอพาร์ตเมนต์ เรื่องนี้พอจะท�าให้หัวใจ เขาสลายได้ ปลายยุคแปดศูนย์ หลังยุคฟู่ฟ่าทางการเงิน เขามีงานประจ�า เงินเดือนค่อนข้างสูง เขามองหาที่พักเป็นการถาวร เขาแวะดูอพาร์ตเมนต์ หลายแห่งจนมาพบแฟลตชั้นใต้หลังคาขนาด 700 ตารางฟุตปลายถนน เบลล์มันสกาตาน เจ้าของคนก่อนปรับปรุงที่พักอาศัยไปครึ่งทางแล้วก่อน จะได้งานบริษทั ดอตคอมในต่างแดน โบลมควิสต์ซอื้ อพาร์ตเมนต์ได้ในราคา ไม่แพงนัก เขาไม่เห็นพ้องกับสเกตช์ของมัณฑนากรและสานงานที่เหลือตามใจ ตัวเอง ใช้เงินส่วนหนึง่ ปรับปรุงห้องน�า้ และห้องครัว แทนทีจ่ ะท�าพืน้ ปาเกต์ และผนังกัน้ ภายในให้เป็นอพาร์ตเมนต์สองห้องนอน เขาขัดพืน้ ทาผนังขาว บนปูนเปลือย ซ่อนรอยกระเทาะบาดตาไว้ใต้ภาพสีน�้าของเอ็มมานูเอล 21

สตีก ลาร์ซอน

เบอร์นสโตน ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นพื้นที่อาศัยโล่งกว้าง ส่วนที่นอนอยู่หลัง ชั้ น หนั ง สื อ โต๊ ะ อาหารและห้ อ งนั่ ง เล่ น อยู ่ ติ ด ครั ว เล็ ก หลั ง เคาน์ เ ตอร์ อพาร์ตเมนต์มหี น้าต่างหลังคาสองช่อง และหน้าต่างใต้จวั่ ทีม่ องออกไปเห็น หลังคาละลานตาของกามลา สตาน ซึ่งเป็นเขตเมืองเก่าของสต็อกโฮล์ม และเวิ้งอ่าวรีดดาร์เฟรียเดน ภาพจอกว้างมองเห็นคลองเชื่อมทะเลสาบกับ ทะเลบอลติกที่ประตูนา�้ สลูส์เส็นและศาลาว่าการมหานคร ทุกวันนี้เขาไม่มี ทางซื้อหาอพาร์ตเมนต์นี้ได้ เขาอยากกอดกุมไว้ เขาอาจสูญเสียอพาร์ตเมนต์แห่งนี้ไป แต่ที่สา� คัญกว่านั้นคือ ในงาน อาชีพนักข่าว เขาโดนต่อยจมูกเต็มเปา คงต้องใช้เวลานานแสนนานกว่า จะกลบความเสียหายได้...ถ้าซ่อมแซมได้ แก่นแท้อยูท่ คี่ วามวางใจ ในอนาคตอันใกล้ บรรณาธิการคงลังเลทีจ่ ะ ตีพมิ พ์ผลงานของเขา แม้จะมีเพือ่ นพ้องในแวดวงสือ่ ทีท่ า� ใจยอมรับได้วา่ เขา พลั้งพลาดไปเพราะเคราะห์ร้ายและสภาวการณ์ไม่ปกติ เขาไม่มีวันที่จะท�า ผิดพลาดได้อีกแล้วแม้จะเป็นความบกพร่องเพียงน้อยนิด ทีเ่ จ็บปวดใจทีส่ ดุ จะเป็นความอับอาย เขาถือไพ่เด็ดในมือแล้ว แต่กย็ งั ล้มคว�า่ ไม่เป็นท่าให้แก่พวกแก๊งอันธพาลในสูทอาร์มานี พวกตัวแสบปัน่ หุน้ และพวกยัปปี้ที่มีทนายความเซเลบถ่มถุยเข้าใส่ตลอดการพิจารณาคดี ในนามของพระเจ้าเถิด เรื่องนี้ผิดพลาดได้อย่างไร? เรื่องอื้อฉาวเวนเนอร์สโตรมเริ่มต้นจากค�ามั่นสัญญาในห้องบังคับการ เรือยอตช์มาร์ลาร์-30 ขนาดสามสิบเจ็ดฟุต เรื่องนี้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ ใน วันมิดซัมเมอร์อฟี เมือ่ หนึง่ ปีครึง่ ก่อน เพือ่ นอดีตนักข่าวทีผ่ นั ตัวเองไปท�างาน ประชาสัมพันธ์ให้คณะกรมการเมืองอยากสร้างความประทับใจให้เพือ่ นหญิง โดยการเช่าเรือสกัมปิไปล่องน�้าสุดแสนโรแมนติกท่องหมู่เกาะสต็อกโฮล์ม สักสองสามวัน เพื่อนหญิงคนนั้นเพิ่งเดินทางมาจากฮัลล์สะตาฮัมมาร์ มา เรียนในสต็อกโฮล์ม เธอยอมล่องเรือด้วยหลังจากอิดออดพอเป็นพิธี โดย 22

์สา

รอ สก กร

ตั้งข้อแม้ว่าขอให้พี่สาวกับเพื่อนชายร่วมทางไปด้วย ในเมื่อสามคนจาก ฮัลล์สะตาฮัมมาร์ไม่มปี ระสบการณ์ในการแล่นเรือ และโชคร้ายทีเ่ พือ่ นร่วม งานเก่าของโบลมควิสต์มีความหื่นมากกว่าประสบการณ์ สามวันก่อนแล่น เรือ ชายผู้นั้นจึงวิงวอนขอให้โบลมควิสต์ร่วมทางไปด้วยเป็นลูกเรือคนที่ห้า เพราะโบลมควิสต์เป็นคนที่รู้วิธีการเดินเรือ โบลมควิสต์ไม่ได้หวังอะไรมากนักจากข้อเสนอนั้น แต่ก็รับปากจาก ค�ามัน่ ทีว่ า่ จะได้รบั การพักผ่อนสักสองสามวันในหมูเ่ กาะสต็อกโฮล์ม มีอาหาร ดี มีเพื่อนร่วมทางแย้มยิ้ม แต่คา� สัญญาไม่เป็นจริง การล่องเรือกลายเป็น ความหายนะเกินกว่าจะวาดภาพได้ เรือแล่นจากบุลลันเดอะผ่านช่องแคบ ฟูรซุ นุ ด์ดว้ ยความเร็วเพียง 9 นอต เพือ่ นหญิงคนใหม่เมาคลืน่ พีส่ าวทะเลาะ กับเพื่อนชาย และไม่มีใครบนเรือสนใจอยากรู้เรื่องการแล่นเรือ เห็นได้ชัด ในเวลาไม่นานนักว่าโบลมควิสต์จะต้องเป็นผูบ้ งั คับควบคุมเรือแต่เพียงผูเ้ ดียว ในขณะทีท่ กุ อ้าปากออกความเห็นไร้สาระ มีความตัง้ ใจดีแต่ไม่เข้าท่า เพียงแค่ คืนแรกในอ่าวเอ็งเซอะ โบลมควิสต์พร้อมจะขึ้นฝั่งที่ฟูรุซุนด์และนั่งรถเมล์ กลับบ้านแล้ว มีเพียงค�าวิงวอนของคนบนเรือเท่านั้นที่รั้งเขาเอาไว้ เที่ยงวันวันถัดมา ยังเช้าพอที่จะเหลือที่ว่างให้ผู้มาเยือนผูกเรือเทียบ ท่าบนเกาะออร์โฮลมาวิวสวย คนบนเรือจัดท�าอาหารกลางวัน และเพิ่งรับ ประทานเสร็จสิ้นในตอนที่โบลมควิสต์สังเกตเห็นเรือไฟเบอร์กลาสสีเหลือง M-30 เคลื่อนเข้ามาในอ่าวโดยใช้ใบเรือใหญ่ เรือแล่นสลับฟันปลาสวยงาม ในระหว่างที่ผู้ถือท้ายเรือมองหาที่ว่างที่ท่าเทียบ โบลมควิสต์เหลียวมอง รอบตัว มองเห็นช่องว่างระหว่างเรือสกัมปิของพวกเขากับ H-boat ทาง กราบขวา ซึง่ เป็นทีว่ า่ งเดียวทีเ่ หลืออยู่ เรือ M-30 เล็กแคบ น่าจะเข้าจอดได้ เขายืนบนส่วนท้ายเรือ ชี้มือบอก ผู้ถือท้าย M-30 ยกมือตอบรับขอบคุณ และบังคับเรือเข้าหาท่าเทียบ โบลมควิสต์สงั เกตเห็นว่ามีคนเดียวบนเรือล�านัน้ เขาไม่เสียเวลาติดเครือ่ งยนต์ โบลมควิสต์ได้ยนิ เสียงโซ่สมอเกรียวกราว ไม่กี่ วินาทีถดั มา ใบเรือใหญ่ลดลง ผูถ้ อื ท้ายวิง่ พล่านเหมือนแมวโดนน�า้ ร้อนเพือ่ 23

สตีก ลาร์ซอน

บังคับหางเสือพาเรือเข้าช่องจอดและเตรียมเชือกหัวเรือให้พร้อมในเวลา เดียวกัน โบลมควิสต์ปีนราวเรือ ยื่นมือออกไปรับเชือกนิรภัย ผู้มาใหม่ปรับ หางเสือเป็นครัง้ สุดท้าย พาเรือแล่นเอือ่ ยเฉือ่ ยเข้ามาหาท้ายเรือสกัมปิ เรือ แล่นช้าแล้ว ในตอนที่ผู้ถือท้ายโยนเชือกนิรภัยให้ นั่นเองที่ทั้งสองจ�ากันได้ “ไฮ ร็อบบาน ท�าไมไม่ใช้เครือ่ งยนต์? คิดจะถากเรือให้ถลอกทัง้ อ่าว เลยหรือไง?” “ไฮ มิกเกอ ฉันเห็นลิบๆ คุ้นตาอยู่ ฉันเองก็อยากใช้เครื่องถ้าปล�้า มันให้เดินเครื่องได้ เครื่องยนต์ตายสนิทเมื่อสองวันก่อนที่เรอด์เลอกา” ทั้งสองสัมผัสมือข้ามราวเรือ อดีตกาลนานชั่วนิรันดร์ ที่โรงเรียนคุงส์โฮลเม็น มิเกล โบลมควิสต์ กับรอเบิรต์ ลินด์เบิรก์ เป็นเพือ่ นกัน เพือ่ นสนิทเสียด้วย และก็เป็นเหมือน เพือ่ นร่วมชัน้ คนอืน่ ๆ ความสัมพันธ์ฉนั เพือ่ นเลือนจางเมือ่ แยกทิศเลือกทาง ชีวติ ต่างกัน ในช่วงยีส่ บิ ปีทผี่ า่ นมา เคยพบกันสักห้าหรือหกครัง้ ครัง้ ท้ายสุด เมื่อเจ็ดหรือแปดปีก่อน ทั้งสองเพ่งจ้องมองหน้ากัน ลินด์เบิร์กผมกระเซิง ใบหน้าคล�้าแดด เครายาวสองสัปดาห์ โบลมควิ ส ต์ รู ้ สึ ก แช่ ม ชื่ น ขึ้ น มาในทั น ใดเมื่ อ นั ก ประชาสั ม พั น ธ์ พ า เพื่อนหญิงจอมเยอะไปเต้นร�ารอบเสามิดซัมเมอร์อีฟหน้าร้านช�าอีกฟาก หนึ่งของเกาะ โบลมควิสต์ได้ปลาเฮอร์ริงและอะควาวิต-ว็อดกาปรุงรสจาก ห้องบังคับการเรือ M-30 และนั่งสนทนาออกรสกับเพื่อนเก่า กลางดึกคืนนัน้ หลังจากยอมพ่ายฝูงยุงออร์โฮลมา ทัง้ สองย้ายลงมาในห้อง เคบิน เวลาผ่านไปพร้อมกับอะควาวิตสองสามช็อต การสนทนาจึงเปลี่ยน เป็นการหยอกเย้าและถกปัญหาจรรยาบรรณในโลกการเงิน ลินด์เบิร์กจบ จากวิทยาลัยเศรษฐศาสตร์ในสต็อกโฮล์มและเข้าท�างานในวงการธนาคาร โบลมควิสต์จบจากวิทยาลัยวารสารศาสตร์ ใช้เวลาในงานอาชีพเปิดโปง 24

์สา

รอ สก กร

คอรัปชัน่ ในโลกธนาคารและแวดวงธุรกิจ การสนทนาเคลือ่ นต่อไปถึงความ พึงพอใจในเชิงจริยธรรมทีม่ ตี อ่ ข้อตกลงจะมอบเงินชดเชยก้อนโตให้ผบู้ ริหาร ในยุคเก้าศูนย์ ลินด์เบิร์กยอมรับในท้ายที่สุดว่ามีไอ้ชั่วสองสามตัวในโลก ธุรกิจ เขาเพ่งจ้องโบลมควิสต์ ประกายตาจริงจัง “ท�าไมแกไม่สาวไส้ฮานส์-เอริก เวนเนอร์สโตรม?” “ไม่มีข้อมูลให้เขียนถึง” โบลมควิสต์ตอบ “ขุดซี ขุดคุ้ย เห็นแก่พระเจ้าเหอะ แกรู้เรื่องโครงการ AIA มาก แค่ไหน?” “โครงการยุคเก้าศูนย์ ช่วยเหลืออุตสาหกรรมในกลุ่มประเทศยุโรป ตะวันออกอดีตคอมมิวนิสต์ให้ลุกขึ้นยืนได้อีกครั้ง ปิดโครงการไปเมื่อสอง สามปีก่อน ไม่เห็นมีอะไรนี่” “โครงการ AIA-Agency for Industrial Assistance หรือส�านักงาน ความช่วยเหลือเชิงอุตสาหกรรม ได้การสนับสนุนทัง้ จากรัฐบาลและรัฐสภา มีตัวแทนจากบรรษัทยักษ์ใหญ่ของสวีเดีนอีกนับสิบแห่ง โครงการ AIA ได้ การค�า้ ประกันจากรัฐบาลต่อข้อตกลงทีก่ ระท�ากับรัฐบาลในโปแลนด์และกลุม่ ประเทศบอลติก สหภาพแรงงานสวีเดนร่วมให้การรับรองว่าการเคลือ่ นไหว ของผู้ใช้แรงงานในประเทศยุโรปตะวันออกจะแกร่งยิ่งขึ้นหากใช้โมเดล ของสวีเดน ในเชิงทฤษฎีแล้ว จะเป็นโครงการช่วยเหลือเพื่อให้ ‘พวกเขา ช่วยตัวเองได้’ จะเป็นการมอบโอกาสให้ประเทศยุโรปตะวันออกได้ปรับ โครงสร้างเศรษฐกิจเสียใหม่ อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติหมายความว่า บริษัทสวีเดนได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาลสวีเดนให้เข้าไปตั้งบริษัทในยุโรป ตะวันออกและเป็นเจ้าของร่วมในกิจการ รัฐมนตรีหะ่ นัน่ จากพรรคคริสเตียน เป็นตัวตั้งตัวตีโครงการ AIA จะไปตั้งโรงงานกระดาษในคราคอฟและ จัดหาเครื่องจักรใหม่ให้โรงงานเหล็กในริกา โรงงานปูนซีเมนต์ในทาลลินน์ และทีอ่ นื่ ๆ เงินทุนจะจัดสรรโดยบอร์ด AIA ซึง่ คณะกรรมการชุดนีล้ ว้ นแล้ว แต่เป็นยักษ์ใหญ่ในโลกธนาคารและบรรษัท” 25

สตีก ลาร์ซอน

“เงินภาษีอากร?” “ครึ่งหนึ่งได้จากรัฐบาล อีกครึ่งได้จากบรรษัทและธนาคาร แต่ โครงการนี้ไม่เฉียดไม่ใกล้อุดมคตินะ บรรษัทและธนาคารกระโจนมาร่วม โครงการเพราะวาดฝันก�าไรมหาศาล หากไม่มีก�าไร จะมีใครสนใจมาเสีย เวลา?” “คุยกันเรื่องเงินมากแค่ไหน?” “ฟังให้ดีนะ AIA จะเป็นโครงการที่จะรวบรวมอุตสาหกรรมยักษ์ใหญ่ ของสวีเดนที่ประสงค์จะเจาะตลาดยุโรปตะวันออก ในอุตสาหกรรมหนักมี บริษัท เช่น อาเซีย บราวน์ โบเวอรี, บริษัทก่อสร้างสกานสกา เป็นต้น กล่าวได้อีกอย่างหนึ่ง ไม่ใช่พวกเก็งก�าไร” “แกอยากบอกว่าสกานสกาไม่เข้าไปเก็งก�าไรหรือ? กรรมการผูจ้ ดั การ โดนไล่ออกนีน่ าหลังจากปล่อยให้เด็กไปเก็งก�าไรกว่าครึง่ พันล้านในตลาดหุน้ ? และปิดดีลการซื้อขายอสังหาริมทรัพย์สุดเพี้ยนในลอนดอนและออสโล?” “นั่นจริง ทุกบริษัทในโลกนี้มีไอ้งั่งประดับอยู่เสมอ แต่แกก็รู้ว่าฉัน หมายถึงอะไร อย่างน้อยที่สุดบริษัทพวกนี้ก็ยังผลิตอะไรบางอย่าง ถือเป็น กระดูกสันหลังของอุตสาหกรรมสวีเดน” “แล้วเวนเนอร์สโตรมเข้ามามีเอี่ยวในเรื่องนี้ยังไง?” “เวนเนอร์สโตรมเป็นโจ๊กเกอร์ในส�ารับ หมายถึงว่ามันโผล่มาจาก ที่ไหนก็ไม่รู้ ไม่มีความรู้ใดเลยในอุตสาหกรรมหนัก ไม่มีกิจใดเลยที่จะ เกี่ยวข้องกับโครงการนี้ แต่หมอนี่กอบเงินก้อนโตได้จากตลาดหุ้น และน�า ไปลงทุนในบริษัทยักษ์ใหญ่ เรียกได้ว่าเข้าทางประตูหลัง” โบลมควิสต์นั่งในเคบิน รินบรั่นดีเรมเมอร์สโฮล์มสลงแก้ว เอนหลัง พิงผนัง พยายามรวบรวมเรื่องราวของเวนเนอร์สโตรมเท่าที่ทราบ เกิด ในนอรร์ลานด์ ก่อตั้งบริษัทเงินทุนในทศรรษเจ็ดศูนย์ ฟันก�าไร ย้ายเข้า สต็อกโฮล์ม สร้างผลงานหวือหวาในยุคแปดศูนย์ ก่อตั้ง เวนเนอร์สโตรม กรุปเป็น-กลุม่ เวนเนอร์สโตรม มีสา� นักงานในลอนดอนและนิวยอร์ก ได้รบั 26

์สา

รอ สก กร

การกล่าวถึงเทียบชั้นได้กับเบเยอร์ ค้าหุ้นและออปชั่น ซื้อกิจการท�า ก�าไร กลายเป็นคนดังในฐานะหนึ่งในมหาเศรษฐีพันล้าน มีบ้านกลางเมือง สุดหรูในสตรานเวเง็น วิลลาฤดูร้อนบนเกาะแวร์มเดอะ และเรือยอตช์ แปดสิบสองฟุต ซึ่งซื้อต่อจากดาราเทนนิสล้มละลาย เวนเนอร์สโตรมเป็น พวกนับถัว่ นัน่ ก็คอื นักบัญชีขเี้ หนียว เงินน้อยนิดไม่ปล่อยให้กระเด็นหลุด จากมือ แต่ก็รับกับยุคสมัย เพราะยุคแปดศูนย์เป็นยุคสมัยของพวกนับถั่ว และพวกเก็งก�าไร เวนเนอร์สโตรมไม่หวือหวาเป็นข่าว ในทางตรงกันข้าม เขา อยูใ่ นเงามืดในกลุม่ พ่อมดการเงิน เขาไม่มมี าดโอ่อา่ เหมือนเจ้าพ่อสือ่ ยอน สเตียนเบ็ก ไม่ตกเป็นข่าวหย�าเหยอะในหนังสือพิมพ์แทบลอยด์เหมือน เพอร์ซี บาร์นเนวิก เวนเนอร์สโตรมกรุปเป็นอ�าลาวงการอสังหาริมทรัพย์ และทุ่มเงินลงทุนในประเทศยุโรปตะวันออก เมื่อฟองสบู่แตกในยุคเก้า ศูนย์ ซีอีโอบริษัทแล้วบริษัทเล่าถอนทุนแลกเงินชดเชยก้อนโต บริษัทของ เวนเนอร์สโตรมรอดมาได้อย่างสวยงาม ไฟแนนเชียล ไทมส์ เขียนยกย่อง ไว้ว่า “ตัวอย่างความส�าเร็จโดดเด่นของสวีเดน” “นั่นเป็นปี 1992” ลินด์เบิร์กกล่าวต่อ “เวนเนอร์สโตรมติดต่อ AIA แจ้งให้ทราบว่ามีความประสงค์อยากร่วมทุนด้วย เขาเสนอแผนงานเพื่อ ประโยชน์ของโปแลนด์โดยแท้ ตั้งเป้าสร้างอุตสาหกรรมผลิตบรรจุภัณฑ์ อาหาร” “หมายถึงโรงงานผลิตกระป๋อง?” “ก็ไม่เชิง แต่ในท�านองนั้น ฉันไม่รู้ว่ามันรู้จักใครใน AIA แต่มันเดิน ออกมาพร้อมกับเงินหกสิบล้านโครเนอร์ในมือ” “ชักน่าสนใจแล้วซี ขอเดานะ หลังจากนั้นไม่มีใครเห็นก้อนนี้อีก?” “ผิด” ลินด์เบิร์กยิ้มเจ้าเลห์ จิบบรั่นดีอีกหลายอึก “เรือ่ งทีเ่ กิดขึน้ เป็นการท�าบัญชีสดุ คลาสสิก เวนเนอร์สโตรมตัง้ โรงงาน ผลิตบรรจุภัณฑ์อาหารในเมืองลอดซ์ ประเทศโปแลนด์ บริษัทนั้นมีชื่อว่า มินอส AIA ได้รับรายงานความคืบหน้าระหว่างปี 1993 จากนั้นเงียบหาย 27

สตีก ลาร์ซอน

จู่ๆ ในปี 1994 มินอสล้มละลาย” ลินด์เบิร์กวางแก้วเปล่ากระแทกโต๊ะ “ปัญหาก็คือ AIA ไม่มีระบบตรวจสอบรายงานของโครงการลงทุน แกคงจ�าบรรยากาศในสมัยนั้นได้ ก�าแพงเบอร์ลินทลายลง ทุกคนชื่นมื่น มองโลกในแง่ดี จะมีการแนะน�าการปกครองระบอบประชาธิปไตยเข้าไปใน ดินแดนคอมมิวนิสต์เก่า สงครามเย็นและภัยคุกคามจากนิวเคลียร์สิ้นไป แล้ว พวกบอลเชวิกจะผันตัวเองมาเป็นนายทุนในชัว่ ข้ามคืน รัฐบาลสวีเดน ต้องการปักหมุดประชาธิปไตยลงในยุโรปตะวันออก นายทุนทุกคนอยาก กระโจนขึ้นขบวนรถและช่วยสร้างยุโรปใหม่ขึ้นมา” “ไม่ยักรู้ว่านายทุนกระเหี้ยนกระหือรืออยากท�างานการกุศลกันนัก” โบลมควิสต์กล่าว “เชื่อฉัน นี่เป็นฝันเปียกของนายทุน รัสเซียกับยุโรปตะวันออก น่าจะเป็นตลาดดิบที่ยังไม่มีการขุดค้นใหญ่ที่สุดในโลก รองลงมาจากจีน อุตสาหกรรมไม่มีปัญหาในการจับมือกับรัฐบาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามี ข้อเสนอยั่วใจให้ลงทุนร่วมพอเป็นพิธี กล่าวโดยรวมคือ AIA เขมือบเงิน ภาษีอากรของสวีเดนไปราวสามหมืน่ ล้านโครเนอร์ โดยหลักการแล้ว จะคืน กลับมาในรูปของก�าไรในอนาคต เป็นข้อก�าหนดบนแผ่นกระดาษเป็นทางการ AIA เป็นการริเริ่มของรัฐบาล แต่อิทธิพลของอุตสาหกรรมแผ่มาครอบคลุม มีบอร์ด AIA ท�างานเป็นอิสระ” “แค่นี้ก็เป็นข่าวได้เชียว?” โบลมควิสต์ถาม “อดทนข่มกลั้นสักนิด เมื่อโครงการเริ่มต้น ไม่มีปัญหาเรื่องเงินทุน สนับสนุน สวีเดนยังไม่โดนวิกฤติอัตราดอกเบี้ย รัฐบาลมีความสุข ถือว่า AIA เป็นผลงานชิ้นเอกที่จะส่งเสริมการปกครองระบอบประชาธิปไตยใน ยุโรปตะวันออก” “และนี่อยู่ภายใต้การดูแลของรัฐบาลอนุรักษนิยม?” “เฮ่ย อย่าดึงการเมืองมาเกี่ยว แค่เรื่องเงิน ไม่มีผลต่างเลย ไม่ว่า 28

์สา

รอ สก กร

จะเป็นพรรคโซเชียลเดโมแครตหรือมอเดอเรตหรือพรรคไหนที่จะแต่งตั้ง รัฐมนตรี นีเ่ ลย เดินหน้าเต็มตัว จากนัน้ ก็เกิดปัญหาการแลกเปลีย่ นเงินตรา หลังจากนั้นก็เป็นพวกนิวเดโมแครตบ้าพวกนั้น ยังจ�าได้ใช่ไหม? พวกนั้น เริ่มส่งเสียงโวยวายว่าโครงการ AIA ไม่มีการพิจารณาให้ถี่ถ้วนรอบคอบ ลูกหาบของพวกนั้นถึงขั้นจ�าสับสนกับโครงการพัฒนานานาชาติของสวีเดน ที่เป็นโครงการการกุศลเหมือนที่ท�าในแทนซาเนีย เมื่อมาถึงฤดูใบไม้ผลิปี 1994 มีการตัง้ คณะกรรมการสอบสวน หลายโครงการทีเดียว แต่มนิ อสเป็น รายแรกที่โดนสอบ” “และเวนเนอร์สโตรมไม่อาจแสดงผลงานว่าใช้จา่ ยเงินทุนไปอย่างไร?” โบลมควิสต์เดา “ตรงกันข้ามเลย เวนเนอร์สโตรมมอบบัญชีสุดหรูให้คณะกรรมการ เขาลงทุนไปในมินอสจ�านวนห้าสิบสีล่ า้ นโครเนอร์ ดูเหมือนว่าจะมีปญ ั หาเชิง บริหารในโปแลนด์จนมินอส บริษัทผลิตบรรจุภัณฑ์อาหารยุคใหม่ ไม่อาจ ด�าเนินการต่อไป ในทางปฏิบัติ มินอสต้องปิดตัวลงเพราะไม่อาจแข่งขัน กับโครงการลักษณะเดียวกันของเยอรมนี เยอรมันทุม่ เงินมหาศาลกว้านซือ้ ทุกอย่างในดินแดนเยอรมนีตะวันออกเดิม” “แกบอกว่าเขารับเงินไปหกสิบล้านโครเนอร์?” “ใช่ เ ลย เงิ น ก้ อ นนี้ ป ลอดดอกเบี้ ย แนวคิ ด ของโครงการก็ คื อ บริษัทเปิดใหม่จะช�าระคืนในอนาคต ในเมื่อมินอสล้มละลาย จะโทษ เวนเนอร์ ส โตรมก็ ไ ม่ ไ ด้ นี่ ไ ง การค�้ าประกั น ของรั ฐ บาลท� า งานแล้ ว เวนเนอร์สโตรมไม่ต้องรับผิดชอบ ที่เหลือก็เป็นส่วนต่างหกล้านโครเนอร์ที่ หายไปในตอนปิดโรงงานมินอส เขายืน่ บัญชีวา่ ตัวเขาเองก็ขาดทุนเท่าเทียม กับเงินทุนของรัฐบาล” “เดี๋ยวนะ ฉันเข้าใจถูกหรือเปล่า? รัฐบาลเอาเงินภาษีอากรหลาย พันล้านบวกกับการทูตเปิดประตูดนิ แดนใหม่ให้นกั อุตสหกรรมน�าไปลงทุนใน กิจการร่วม ซึ่งในเวลาต่อมาพวกมันท�าก�าไรได้มหาศาล กล่าวได้อีกอย่าง 29

สตีก ลาร์ซอน

หนึ่ง การลงทุนถือว่าปกติสามัญในโลกธุรกิจ” “แกเป็นเจ้าแห่งความหวาดระแวง เงินกู้ยืมก้อนนี้จะมีการจ่ายคืน ให้รัฐบาล” “แกบอกว่าเงินยืมปลอดดอกเบี้ย นั่นก็หมายความว่าผู้เสียภาษีไม่ ได้อะไรเลยจากการทุ่มเงินหลายพันล้านโครเนอร์? เวนเนอร์สโตรมได้ไป หกสิบล้าน ลงทุนไปห้าสิบสี่ แล้วเกิดอะไรกับส่วนต่างหกล้านโครเนอร์?” “เมือ่ เห็นชัดแล้วว่าจะมีการตรวจสอบโครงการมินอส เวนเนอร์สโตรม ส่งเช็คจ�านวนหกล้านโครเนอร์คืนให้รัฐบาล กลบส่วนต่างไปสิ้น หมดจด อย่างน้อยที่สุดก็ถูกต้องตามกฎหมาย” “ฟังดูเหมือนว่าเวนเนอร์สโตรมแอบมุบมิบเล็มเงินน้อยนิดจาก AIA เมื่อเทียบกับครึ่งพันล้านโครเนอร์ที่หายวับไปกับสกานสกาและเงินชดเชย ก้อนโตที่ซีอีโออาเซีย บราวน์ โบเวอรีจ่ายให้ตัวเองหนึ่งพันล้าน เรื่องนี้ ท�าให้ผู้คนเดือดจัด แต่ก็ไม่มีอะไรให้เขียนถึง” โบลมควิสต์กล่าว “ผู้อ่าน เบือ่ หน่ายเต็มทีแล้วกับพวกนักเก็งก�าไร แม้จะเป็นเงินกองทุนจากภาษีอากร ก็ตามที หมดแค่นี้หรือ?” “ตอนเด็ดยังมาไม่ถึง” “แกรู้เรื่องการลงทุนของเวนเนอร์สโตรมในโปแลนด์ได้ไง?” “ฉันท�างานธนาคารฮันเดลสบังเคนในยุคเก้าศูนย์ เดาหน่อยไหมว่า ใครเขียนรายงานตัวแทนธนาคารใน AIA?” “อะฮ้า ว่ามาเลย” “เริม่ จาก AIA ได้รบั รายงานจากเวนเนอร์สโตรม มีการจัดท�าเอกสาร กระทบยอดบัญชี และเงินหกล้านทีข่ าดหายไปส่งคืนรัฐบาล มุขนีเ้ ด็ดสุด” “เข้าเรื่องได้แล้ว” “โบลมควิสต์ที่รัก...นั่นละประเด็นของเรื่อง AIA พอใจไปกับรายงาน ของเวนเนอร์สโตรม ก็เป็นแค่การลงทุนตกนรก แต่ไม่มีค�าต�าหนิติเตียน วิธีบริหารจัดการ เราตรวจใบเรียกเก็บเงิน ดูหลักฐานการโอน ดูเอกสาร 30

์สา

รอ สก กร

ทุกอย่าง หมดจดครบถ้วน ฉันเชือ่ เจ้านายเชือ่ AIA เชือ่ หลักฐานพวกนัน้ รัฐบาลไม่มีอะไรต้องพูดมากไปกว่านี้” “ท่อนฮุกอยู่ไหน?” “จุดนี้เองที่เรื่องทั้งหมดชวนจั๊กจี้” ลินด์เบิร์กกล่าว เค้าหน้าไม่มี อาการมึนเมา “ในเมื่อแกเป็นนักข่าว เรื่องที่ฉันจะเล่าให้แกฟังไม่เป็น ทางการนะ” “ไม่เอาน่า แกมานั่งเล่าให้ฉันฟังเสียยืดยาว แล้วบอกว่าฉันน�าไปใช้ ไม่ได้” “ไม่ได้กต็ อ้ งได้ เรือ่ งทีฉ่ นั เล่าให้แกฟังมาแล้วล้วนเป็นบันทึกสาธารณะ แกไปสืบค้นได้เต็มที่ แต่นิยายเรื่องยาวที่เหลือ...เรื่องที่ฉันยังไม่ได้เล่า แก จะเอาไปเขียนก็ได้ แต่ต้องถือว่าฉันเป็นแหล่งข้อมูลไม่เปิดเผย” “โอเค ‘ไม่เป็นทางการ’ ตามศัพท์บญ ั ญัตปิ จั จุบนั หมายความว่าฉัน ได้รับแจ้งข่าวลับและน�าไปเขียนไม่ได้” “ช่างแม่นศัพท์บัญญัติ แกอยากเขียนอะไร เขียนไปเลย ปกปิดชื่อ ฉันไว้เป็นแหล่งข้อมูลลับก็พอ เข้าใจตรงกันนะ?” “เออ” โบลมควิสต์ตอบ มองย้อนกลับไปในอดีต การตอบรับครัง้ นัน้ ถือได้วา่ ผิดพลาดใหญ่หลวง “งั้นก็ฟังต่อ โครงการมินอสเริ่มเมื่อสิบกว่าปีก่อน หลังจากก�าแพง เบอร์ลินทลายลงแล้ว พวกบอลเชวิกสวมสูทผูกเน็กไทเหมือนนายทุน ฉัน เป็นหนึ่งในคณะสอบสวนเวนเนอร์สโตรม ตลอดเวลาที่ไปท�างาน ฉันรู้สึก ว่ามีกลิ่นทะแม่งพิกล” “ท�าไมแกไม่จดแจ้งไว้ในตอนลงลายเซ็นในรายงาน?” “ฉันคุยกับเจ้านาย แต่เอกสารที่มีอยู่ไม่มีจุดไหนผิดปกติ เอกสาร หมดจด ฉันแค่ลงชื่อรับรอง ทุกคราวที่ฉันเห็นชื่อเวนเนอร์สโตรมในหน้า หนังสือพิมพ์ ฉันอดนึกถึงมินอสไม่ได้ สังหรณ์ไม่พลาด เพราะกลางยุค เก้าศูนย์ ธนาคารของฉันท�าธุรกิจร่วมกับเวนเนอร์สโตรม เงินเยอะเสียด้วย 31

สตีก ลาร์ซอน

ผลออกไม่ดีนัก” “เขาโกงธนาคารของแกหรือไง?” “ไม่ ไม่ใช่เรื่องชัดขนาดนั้น ทั้งสองฝ่ายท�าก�าไรจากธุรกิจนั้น มี อะไรซ่อนมากกว่านั้น...ฉันไม่รู้จะอธิบายยังไงดี นี่ฉันก�าลังนินทานายจ้าง ไม่อยากท�าเลย แต่ลกึ ๆ แล้วมีอะไรบางอย่างติดอยูใ่ นใจ ความรูส้ กึ ทีไ่ ม่ใคร่ เป็นเชิงบวกเท่าไหร่ เวนเนอร์สโตรมออกสื่อในฐานะพ่อมดการเงิน เขา เจริญเติบโตจากภาพลักษณ์นั้น นั่นเป็น ‘ทุนทางสังคม’ ของเขา” “ฉันรู้ว่าแกหมายถึงอะไร” “ภาพในใจของฉัน ฉันรูส้ กึ ว่ามันสร้างภาพ มันไม่ได้ฉลาดปราดเปรือ่ ง ถึงขั้นพ่อมดการเงิน แท้จริงแล้ว ฉันคิดว่ามันโง่เง่าไม่รู้อะไรเลย ดีตรงที่ มีนักรบหนุ่มอัจฉริยะให้ค�าปรึกษา โดยส่วนตัวแล้ว ฉันไม่ชอบขี้หน้า ไอ้หมอนี่” “แล้วไง?” “เมือ่ หลายปีกอ่ น ฉันเดินทางไปโปแลนด์ ไปท�างานอืน่ คณะท�างาน ของเราดินเนอร์กับนักลงทุนในลอดซ์ ฉันนั่งโต๊ะเดียวกับนายกเทศมนตรี เราคุยกันถึงอุปสรรคทีท่ า� ให้เศรษฐกิจของโปแลนด์กระเตือ้ งขึน้ ได้ยาก ไม่รู้ ที่มานะ ฉันโพล่งถามเรื่องมินอส นายกเทศมนตรีหน้าเด๋อด๋า เหมือนว่า ไม่เคยได้ยินชื่อนี้มาก่อน เขาบอกฉันว่ามินอสก็แค่เพิงไม้ ไม่ได้ผลิตอะไร เป็นชิน้ เป็นอัน เขาหัวเราะร่วน ยกค�ากล่าวของเขามาเลยนะ ‘ถ้าท�าธุรกิจ ได้แค่นี้ สวีเดนคงรอดได้อีกไม่นาน’ แกตามฉันทันไหม?” “นายกเทศมนตรีเมืองลอดซ์เป็นคนฉลาด...เล่าต่อ” “วันต่อมา ฉันมีประชุมช่วงเช้า ตอนบ่ายว่าง ฉันขับรถเล่น แวะไป ดูโรงงานมินอสเสียหน่อย เมืองเล็กๆ นอกเมืองลอดซ์ โรงงานมินอสเป็น โรงไม้ขนาดใหญ่ โกดังตีสังกะสี โรงงานเก่าที่กองทัพแดงสร้างไว้ตั้งแต่ยุค ห้าศูนย์โน่น ฉันเจอยามที่พอจะพูดภาษาเยอรมันได้ คุยกันและได้ทราบ ว่าญาติของเขาเคยท�างานในโรงงาน เราก็เลยไปที่บ้าน ยามเป็นล่ามให้ฉัน 32

์สา

รอ สก กร

แกอยากรู้ไหมว่าเขาเล่าเรื่องอะไรให้ฟัง?” “แทบอดใจรอไม่ไหว” “มินอสเปิดท�าการในฤดูใบไม้รว่ งปี 1992 มีคนงานสิบห้าคน ส่วนใหญ่ เป็นหญิงชรา ค่าจ้างตกเดือนละร้อยห้าสิบโครเนอร์ ในระยะแรกไม่มี เครื่องจักร คนงานใช้เวลาปัดกวาดโรงงาน ต้นเดือนตุลาคม เครื่องจักร ในลังกระดาษเดินทางมาถึง เครื่องจักรเก่าล้าสมัย ขายเป็นเศษเหล็กได้ ไม่กพี่ นั โครเนอร์ เครือ่ งจักรท�างานได้จริง แต่ขดั ข้องบ่อยครัง้ ไม่มอี ะไหล่ ดังนั้น สายการผลิตของมินอสชะงักบ่อยครั้ง” “ฟังแล้วมีเค้าว่าจะเป็นข่าวได้” โบลมควิสต์บอก “โรงงานผลิต อะไร?” “ตลอดปี 1992 จนถึงครึ่งปี 1993 ผลิตกล่องกระดาษใส่ผงซักฟอก กล่องไข่ ของพวกนั้น จากนั้นเริ่มผลิตถุงกระดาษ แต่โรงงานไม่มีวัตถุดิบ มาป้อนเพียงพอ ดังนั้น ผลผลิตไม่มีนัยส�าคัญ” “ฟังแล้วไม่เหมือนการลงทุนขนาดยักษ์” “ฉันค้นตัวเลขนะ ค่าเช่าโรงงานสองปีตกอยู่ที่ 15,000 โครเนอร์ เงินเดือนไม่เกิน 150,000 โครเนอร์ นี่ฉันใจดีแล้วนะ ต้นทุนเครื่องจักร ค่าขนส่ง...รถตู้ส่งกล่องไข่ เดาเอาว่าสัก 250,000 โครเนอร์ บวกรวมกับ ค่าธรรมเนียม ค่าเดินทางของใครสักคนไปกลับระหว่างโรงงานกับสวีเดน หลายครั้งต่อปี ดูเหมือนว่าธุรกิจนี้ใช้งบไม่เกินสองล้าน อยู่มาวันหนึ่ง ใน ฤดูร้อนปี 1993 หัวหน้าคนงานไปที่โรงงาน ประกาศให้ทราบว่าโรงงาน ปิดท�าการแล้ว รถบรรทุกจากฮังการีมาขนเครื่องจักร...บ๊ายบาย มินอส” ในช่วงการพิจารณาคดี โบลมควิสต์ย้อนนึกถึงค�่าคืนมิดซัมเมอร์อีฟ การ พูดคุยกันออกรสเหมือนตอนเรียนหนังสือด้วยกัน เมื่อครั้งยังเป็นวัยรุ่น ทัง้ สองแบกรับภาระคล้ายกันในช่วงนัน้ ของชีวติ แต่เมือ่ เติบใหญ่และแยกทาง กันเดิน กลายเป็นคนแปลกหน้าต่อกันไปแล้ว ในช่วงทีพ่ ดู คุยกัน โบลมควิสต์ 33

สตีก ลาร์ซอน

นึกทบทวน นึกไม่ออกว่าอะไรทีด่ งึ ดูดให้คบหากันเป็นเพือ่ น ลินด์เบิรก์ เป็น คนเก็บเนื้อเก็บตัว เขินอายเมื่อคุยกับผู้หญิง แต่เมื่อเติบใหญ่ ลินด์เบิร์ก กลายเป็นคนประสบความส�าเร็จ เป็นนักไต่เต้าในแวดวงธนาคาร โบลมควิสต์ไม่ใคร่ดื่มจนเมามายนัก แต่การพบเจอกันโดยบังเอิญ ในการล่องเรือน่าร�าคาญเปลี่ยนผ่านเป็นย�่าเย็นชื่นมื่น การพูดคุยออกรส เหมือนเมื่อครั้งเรียนหนังสือในโรงเรียน ท�าให้เขาไม่สนใจเรื่องราวของ เวนเนอร์สโตรมจริงจังนัก แต่สัญชาติญาณนักข่าวฟื้นตื่นขึ้นทีละน้อย ใน ท้ายที่สุด เขารับฟังด้วยความสนใจยิ่ง ตรรกะโต้แย้งผุดขึ้นมาสู่ผิวหน้า “รอเดี๋ยวซี” โบลมควิสต์กล่าวขัด “เวนเนอร์สโตรมเป็นนักลงทุน เก็งก�าไรระดับแนวหน้า เขาท�าเงินได้เป็นพันล้านไม่ใช่หรือ?” “กลุม่ เวนเนอร์สโตรมนัง่ ทับเงินทุนอยูร่ าวสองแสนล้าน แกคิดจะถาม หรือไม่ว่าท�าไมเศรษฐีพันล้านสนใจและเล็มเงินไม่กี่สิบล้าน?” “ถามอย่างนี้ดีกว่า ท�าไมเอาชื่อเสียงของตัวเองและบริษัทไปเสี่ยง กับเงินเล็กน้อย?” “ไม่เห็นชัดว่าเป็นการฉ้อฉล ในเมื่อบอร์ด AIA ธนาคาร รัฐบาล ผู้สอบบัญชีของรัฐสภา ต่างเห็นพ้องยอมรับบัญชีของเวนเนอร์สโตรมโดย ไม่จดแจ้งข้อแย้งแม้แต่รายเดียว” “ก็ยังเป็นเงินน้อยนิดเมื่อเทียบกับความเสี่ยง” “นั่ น จริ ง แต่ ล องคิ ด ดู กลุ ่ ม เวนเนอร์ ส โตรมเป็ น บริ ษั ท ลงทุ น อสังหาริมทรัพย์ หลักทรัพย์ ออปชั่น อัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา...เอ่ยชื่อ มาเลย เวนเนอร์สโตรมติดต่อ AIA ในปี 1992 ในตอนที่ตลาดใกล้วายป่วง แกยังจ�าฤดูใบไม้ร่วงปี 1992 ได้ไหม?” “จ�าได้ไหม? ฉันผ่อนอพาร์ตเมนต์ด้วยอัตราดอกเบี้ยแปรผันในตอน ที่อัตราดอกเบี้ยพุ่งพรวดพราดห้าร้อยเปอร์เซ็นต์ในเดือนตุลาคม ฉันโดน ไปสิบเก้าเปอร์เซ็นต์ต่อปี” “นั่นเลย ยุคนั้น” ลินด์เบิร์กกล่าว “ฉันสูญไปเยอะเหมือนกันปีนั้น 34

์สา

รอ สก กร

และฮานส์-เอริก เวนเนอร์สโตรม เหมือนเช่นผู้เล่นคนอื่นๆ ต้องปล�้ากับ ปัญหาเดียวกัน บริษัทของเขาถือหลักทรัพย์แผ่นกระดาษไว้เยอะ แต่ไม่มี เงินสด ในทันใด ไม่อาจกู้เงินในปริมาณที่ต้องการได้ วิถีปกติจะเป็นการ ผ่องถ่ายขายสินทรัพย์บางส่วนเปลี่ยนเป็นเงินสดและเลียแผลตัวเอง แต่ใน ปี 1992 ไม่มีใครอยากควักเงินสดมาซื้ออสังหาริมทรัพย์” “ปัญหาสภาพคล่อง” “ชัดทีส่ ดุ และเวนเนอร์สโตรมไม่ใช่รายเดียว นักธุรกิจทุกคนล้วน...” “เรียกชือ่ อืน่ ได้ อย่าเรียกนักธุรกิจเลย จะเป็นการหยามหมิน่ อาชีพ” โบลมควิสต์กล่าว “เอาเถอะ เรียกนักเก็งก�าไรก็ได้ พวกนั้นมีปัญหาสภาพคล่อง มอง แง่นี้ เวนเนอร์สโตรมได้เงินสดมาหกสิบล้านโครเนอร์ จ่ายเงินสดคืนแค่ หกล้าน...ในสามปี ต้นทุนด�าเนินงานมินอสแค่สองล้าน ดอกเบีย้ อย่างเดียว จากต้นเงินหกสิบล้านในช่วงสามปี เยอะเอาการนะ ขึน้ อยูก่ บั ว่าเขาน�าเงิน ไปลงทุนอะไร เขาอาจน�าเงินสดของ AIA ไปท�าให้งอกเงยสองเท่าตัวหรือว่า สิบเท่าตัว เราไม่ได้พูดกันเรื่องเงินเล็กน้อยขี้แมวอีกแล้ว...เอ้า กระดก!”

35