ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ …………………………………………………………………………….. Ο Νίκος σκέφθηκε ότι καλύτερα να μην έλεγε τίποτε για να τελειώσει η συζήτηση. Σηκώθηκε, του έριξε μια ματιά, αλλά ο αστυνομικός ήδη είχε σκύψει στα χαρτιά του, κάνοντας ότι δήθεν διαβάζει κάτι. Όταν βγήκε από το γραφείο σκέφθηκε ότι δεν του είχε κάνει καμιά ερώτηση για τις άλλες οργανώσεις τις εθνικιστικές ή τις ισλαμιστικές. Όλη η προσοχή φάνηκε να είναι στραμμένη στην Μεταρρυθμιστική Νεολαία, που βέβαια ήταν η μεγαλύτερη και μαζικότερη αριστερή οργάνωση, άρα ήταν φυσικό να προσελκύει το ενδιαφέρον, αλλά ήταν περίεργη και η επίμονη του αστυνομικού για τον THKO που δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστός. Γιατί άραγε να είχαν βάλει, ειδικά την οργάνωση του ΤΗΚΟ στο στόχαστρο; Ποιός ήταν αυτός ο Αμερικανός; Υπήρχαν αρκετές άλλες παρόμοιες οργανώσεις, όπως το Μέτωπο του Κόμματος Λαϊκής Σωτηρίας, ή το Τουρκικό Κομμουνιστικό Κόμμα/Μαρξιστικό-Λενινιστικό, όλες οργανώσεις που είχαν σχέσεις με την DEV-GENÇ, για τις οποίες όμως δεν είχε μιλήσει καθόλου. Περίεργες ήταν και οι ανυπόστατες κατηγορίες και η αναφορά στην ασήμαντη Αριστερή Άμυνα, μια μικρή κλειστή οργάνωση με δράση μόνο στο πεδίο των ανακοινώσεων. Αλλά, ανακοινώσεις εξέδιδαν πολλοί. Κανείς, από όσο είχε ακουστά ο Νίκος, δεν είχε κατηγορήσει ως τώρα την Αριστερή Άμυνα ως δολοφονική. Ο εμπρησμός του αυτοκινήτου του αμερικανού διπλωμάτη είχε γίνει από άλλη οργάνωση, το έγραφαν οι εφημερίδες. …………………………………………………………………………………………..
Οπωσδήποτε, σκέφθηκε ότι η κλήση που έλαβε για παροχή πληροφοριών δεν ήταν απόλυτα αθώα την φορά αυτή, είχαν συγκεντρώσει πληροφορίες για εκείνον, ότι δηλαδή ήταν αριστερών αποκλίσεων, αφού δεν ρώτησαν για τις άλλες οργανώσεις. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι στο πολυτεχνείο ήταν αριστεροί. Ο Νίκος δεν νόμιζε ότι η αστυνομία είχε πληροφορίες που θα μπορούσαν να δείχνουν ότι παρουσίαζε κάποια ιδιαιτερότητα, λαμβανομένου υπόψη μάλιστα ότι ο αστυνομικός δεν είχε κάνει καμιά αναφορά στο γεγονός ότι ήταν Ρωμιός. Του είχε συμπεριφερθεί σαν να ήταν Τούρκος, αφού είχε μιλήσει ακόμη και για την παρακαταθήκη του Κεμάλ προς την νεολαία. Του Νίκου του φάνηκε λίγο περίεργο, δεν συνέβαινε συνήθως, αλλά από την άλλη πλευρά, αυτή ήταν η επίσημη γραμμή του τουρκικού κράτους, να θεωρεί δήθεν τους Ρωμιούς, ως Τούρκους. …………………………………………………………………………………………..
Την Δευτέρα το πρωί ξεκινούσανε τα μαθήματα στο Λύκειο, ψέλνοντας όλοι μαζί οι μαθητές τον τουρκικό εθνικό ύμνο, το Εμβατήριο της Ανεξαρτησίας, στο
προαύλιο του σχολείου, με την παρουσία των τούρκων καθηγητών και δασκάλων. Στην τάξη του Νίκου είχανε σταμπάρει μάλιστα έναν τούρκο καθηγητή που παρακολουθούσε ποιος έψελνε και ποιος όχι: «Μη φοβάσαι, δεν σβήνει η κόκκινη σημαία που πλέει στο λυκαυγές, προτού σβήσει ο καπνός και από το τελευταίο τζάκι της πατρίδας μας...». Καμιά αντίρρηση. Συνεχίζανε αμέσως μετά, στην τάξη, με την φιλολογική ανάλυση, από την τρίτη στροφή και κάτω, του Ύμνου προς την Ελευθερία, του Διονυσίου Σολωμού. Ίσως από τακτ, ίσως από φόβο, οι ρωμιοί καθηγητές δεν πολυ-αναλύανε τις δυο πρώτες στροφές, αρκετοί μαθητές όμως τις ξέρανε απέξω. …………………………………………………………………………………………
Κατεβαίνοντας την κατηφόρα του Γκιουμούς Σουγιού από το Ταξίμ προς το πολυτεχνείο, μετά το στρατιωτικό νοσοκομείο και λίγο πριν από την είσοδο του πολυτεχνείου, στο φαρδύ πεζοδρόμιο αριστερά, γινόταν μια φασαρία. Όταν πλησίασε ο Νίκος, είδε ότι μια ομάδα εύσωμων και χειροδύναμων νεαρών με κοντοκουρεμένα μαλλιά, σταματούσε τους κατερχόμενους φοιτητές. Τα κοντοκουρεμένα μαλλιά έκαναν εντύπωση γιατί στην σχολή, οι περισσότεροι είχαν μακριά μαλλιά και μουστάκια. Ο Νίκος δίστασε για μια στιγμή, αλλά μετά προχώρησε. Ένας μεγαλόσωμος, από αυτούς που είχαν στήσει το μπλόκο, έκοψε τον δρόμο σε ένα συμφοιτητή του που ήταν λίγα μέτρα μπροστά, ρωτώντας τον: Κομμουνιστής ή μουσουλμάνος; Αυτός του απαντά: Και σένα τι σε νοιάζει; Τότε ο μεγαλόσωμος τραμπούκος άρχισε να τον κτυπάει. Λίγο παραπέρα, ένας άλλος, απάντησε στην ανόητη ερώτηση ότι μεταξύ των δυο, μάλλον ήταν μουσουλμάνος, αλλά και πάλι τις έφαγε. Ο Νίκος προχώρησε, με τον αέρα εκείνου που δεν τον αφορούσε το θέμα, άλλωστε σκέφθηκε ότι δεν είχε τι να απαντήσει αν του έθεταν το ερώτημα. Ο αέρας του αυτός πάντως δεν ωφέλησε, αφού το μπλόκο ήταν πολυπληθές. Λίγο παρακάτω, ήλθε κοντά του ένας τύπος με στρατιωτικό τζάκετ και πολύ πιο μεγαλόσωμος από εκείνον. - Κομμουνιστής ή μουσουλμάνος; Εκείνη την ώρα νόμισε ότι καλύτερα ήταν να αστειευθεί: - Χριστιανός σοσιαλδημοκράτης! Ο τύπος δεν είχε καθόλου αίσθηση χιούμορ. - Τι λες βρε βρωμοαριστερέ! Τι λες βρε κομμούνι! Σήκωσε το ρόπαλο που κρατούσε, ενώ ο Νίκος ετοιμάστηκε να κάνει ένα ελιγμό για να το αποφύγει. …………………………………………………………………………… Οπισθοδρομικούς, έλεγαν τους ισλαμιστές, αυτούς που ήθελαν να πάνε την Τουρκία πίσω, στην εποχή πριν από τις μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ. Πολιτικός ηγέτης της παράταξης τους ήταν ο Necmettin hoca - το χοτζά σημαίνει δάσκαλος πρώην καθηγητής της σχολής μηχανολογίας του πολυτεχνείου. Προτού παραιτηθεί,
κατείχε την έδρα μηχανών εσωτερικής καύσης. Οι οπαδοί του καθηγητή συμπεριφερόταν στον Νίκο με ευγένεια και μάλλον φιλικά, ίσως λόγω της τότε κοσμοθεωρίας τους ή ίσως επειδή θεωρούσαν ότι ως ορθόδοξος χριστιανός της Πόλης, ήταν πιο κοντά στην θρησκευτική τους ιδεολογία. Υπήρχε και η εφημερίδα Bugün, (σήμερα) που όχι μόνο τους υποστήριζε αλλά αποτελούσε και το επίσημο όργανο του κινήματος τους. Στόχος τους είναι η κατάλυση του κοσμικού κράτους της Τουρκίας και η επαναφορά του Χαλιφάτου. Πάντως πολλοί πίστευαν ότι επρόκειτο για αμελητέα δύναμη και μπορεί και λίγο αστεία, αφού θέλουν να γυρίσουν πίσω το ρολόι της ιστορίας. Ο Νίκος πίστευε ότι δεν γίνονται αυτά τα πράγματα, οι δυνάμεις της αλλαγής προς προοδευτικές κατευθύνσεις στις κοινωνίες είναι πάντα ισχυρότερες. Βέβαια δεν έπρεπε να παραβλέπει κανείς ότι το θρησκευτικό συναίσθημα στις φτωχότερες τάξεις, ιδιαίτερα στην Ανατολία ήταν πολύ ισχυρό. Ο Κεμάλ το είχε καθυποτάξει με την βία. Οι ισλαμιστές δεν γινόταν δεκτοί ως αξιωματικοί στο στρατό. Το μη ευρωπαϊκό ντύσιμο ήταν απαγορευμένο. Με την ευκαιρία είχαν απαγορευθεί και τα ράσα στους παπάδες. Οι κεμαλιστές τώρα είναι ισχυρότεροι, έχουν όλα τα πόστα εξουσίας, κυριαρχούν. Η σύγχρονη ισλαμική λοιπόν παράταξη γεννήθηκε στη σχολή μηχανολογίας του Πολυτεχνείου. Όπως είναι προφανές ωστόσο δεν έχει μέλλον. Οι κεμαλιστές ποτέ δεν θα τους άφηναν να εφαρμόσουν τα σχέδια τους. ………………………………………………………………………………………….
Στον αέρα απέμεινε να αιωρείται μια μυρωδιά σκόνης από κιμωλία. Ο Νίκος πήγε να σηκωθεί από τη θέση του. Δεν πρόλαβε. Πετάχτηκε στην έδρα ένας συμφοιτητής του, o Ρετζέπ, που ανήκε στους σκληρούς εθνικιστές: - Μείνετε όλοι στις θέσεις σας. Θέλω να σας πω δυο λόγια. Επικράτησε σιωπή. Όσοι είχαν σηκωθεί από τις θέσεις τους, ξανακάθισαν. Ο εθνικιστής συνέχισε. - Εμείς καθόμαστε εδώ ωραία - ωραία, αλλά οι ρωμιοί στην Κύπρο σκοτώνουν τα άοπλα αδέλφια μας. Θέλω να σας ανακοινώσω ότι χθες, ελληνοκύπριοι εθνοφρουροί σκότωσαν και πάλι μια τουρκική οικογένεια. Είδατε όλοι τις φωτογραφίες στις εφημερίδες. Δεν μπορείτε να μένετε αδιάφοροι σε αυτό το μίσος, σε αυτή την σφαγή. Τα αδέλφια μας στην Κύπρο είναι μακριά από εδώ. Μπορούμε όμως να τα βοηθήσουμε. Εάν λάβουμε αντίμετρα θα τους στοιχίσει. Μπορεί κάποιο αδέλφι μας να γλιτώσει την ζωή του. Οι Τούρκοι στην Κύπρο δεν μπορούν να σφάζονται και εμείς να μένουμε άπραγοι. Η περηφάνια μας υποχρεώνει να προβούμε σε αντίποινα. Έχουμε εδώ στην αίθουσα ένα ομοεθνή των σφαγέων. Εμπρός λοιπόν όσοι είσαστε πατριώτες! ………………………………………………………………………………………..
Η πλατεία του Ταξίμ που έπρεπε να διασχίσει ο Νίκος για μια ακόμη φορά, λίγο μόνο είχε αλλάξει από τότε που ήταν μικρός. Το Ηρώο του Ατατούρκ στο κέντρο της διαμορφωμένης κυκλικά πλατείας και οι τεράστιοι μαρμάρινοι κύβοι
στην είσοδο του δημοτικού κήπου του Ταξίμ, μνημείο προς τιμή του Ισμέτ Ινονού, ή ίσως και όχι, ο Νίκος δεν έδινε ποτέ σημασία σε τιμητικές εκδηλώσεις υπέρ πολιτικών, παρέμεναν πάντα στις θέσεις τους. Ο κήπος αυτός, είναι το πρώτο πράγμα που θυμόταν ο Νίκος από την ζωή του. Τους πήγαινε με τα αδέλφια του, όταν ήταν μικρά, η μαμά ή η γιαγιά τους να παίξουνε εκεί. Ήταν ένας κήπος γαλλικού τύπου. Του Νίκου του έκαναν εντύπωση τα μικρά πολύχρωμα βιολετί και κίτρινα λουλουδάκια που ήταν φυτεμένα με τάξη. Είχε πάντως πολλά χρόνια να περάσει από μέσα. Ήταν όμως βέβαιος ότι δεν είχε γίνει εκεί καμιά αλλαγή από τότε. Η κυριότερη αλλαγή στην πλατεία του Ταξίμ ήταν το μνημείο, από αγνώστου είδους υλικό, που αναπαριστούσε μια τεράστια στρατιωτική ξιφολόγχη, προς τιμή του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 27ης Μαΐου 1960 που ανέτρεψε τον Adnan Menderes. Είχαν προηγηθεί φοιτητικές διαδηλώσεις εναντίον του «δικτάτορα» Menderes, τις οποίες, αν και μικρός τις θυμόταν αμυδρά. Το παλιό ηρωικό οθωμανικό τραγούδι που έλεγαν οι διαδηλωτές, «ο ποταμός Δούναβης λέει ότι δεν κυλάει» ακουγόταν κάπως άσχετο, αλλά ο δεύτερος στίχος με το ερώτημα «πυροβολεί ο αδελφός τον αδελφό;» προσγείωνε στην πραγματικότητα. Του Νίκου, που ήταν μικρός εκείνη την εποχή, δεν του άρεζαν οι πολιτικές φασαρίες, επειδή συνήθως κατέληγαν σε απαγόρευση κυκλοφορίας που σήμαινε απαγόρευση εξόδου στους δρόμους και οι δρόμοι ήταν η ζωή του. Την πρώτη φορά που απαγορεύθηκε τότε η κυκλοφορία, τον Απρίλιο του 1960, ήταν μια μέρα μετά από τις μεγάλες διαδηλώσεις κατά τις οποίες η αστυνομία είχε ανοίξει πυρ εναντίον των διαδηλωτών φοιτητών. Είχε συμμετάσχει και ο στρατός, με τους στρατιώτες να αντιμετωπίζουν τους φοιτητές με προτεταμένες τις ξιφολόγχες πάνω στα όπλα τους. Το μνημείο στο Ταξίμ με την ξιφολόγχη, που ήθελε να καταδείξει την δύναμη του στρατού απέναντι στην «δικτατορία του Μεντερές» για όσους γνώριζαν τα γεγονότα που το κράτος είχε μεριμνήσει ώστε να μην είναι πολλοί, δεν μπορούσε παρά να είναι ένα κακόγουστο αστείο. …………………………………………………………………………………………..
Είπε ότι λεγόταν Χανς και ότι ήταν από την Ολλανδία. Μιλούσε και λίγα τουρκικά, είπε όμως ότι καταλάβαινε πολύ περισσότερα. Η συζήτηση πάντως γινόταν αγγλικά αφού ο Νίκος μιλούσε καλύτερα αγγλικά από ότι εκείνος τουρκικά. Είπε ότι ήλθε στην Πόλη ως επισκέπτης φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, αλλά τώρα έχει τελειώσει. Ο Νίκος του είπε και αυτός το όνομα του. - Το όνομα σου δεν μου ακούεται τούρκικο. Δεν είσαι Τούρκος; Δεν είσαι από εδώ; - Από εδώ είμαι αλλά δεν είμαι Τούρκος. Είμαι Έλληνας. - Δηλαδή γεννήθηκες στην Τουρκία αλλά δεν είσαι Τούρκος; Οι γονείς σου είναι μετανάστες από την Ελλάδα; Ο Νίκος προσπάθησε να του εξηγήσει, χωρίς μεγάλη επιτυχία.
- Δεν τα καταλαβαίνω αυτά τα πράγματα. Άνθρωποι που γεννήθηκαν στην Τουρκία, ζουν στην Τουρκία, έχουν τουρκική υπηκοότητα αλλά είναι Έλληνες! Πολύ περίεργο και καθόλου βολικό. ……………………………………………………………………. Αφού ο Νίκος ενημερώθηκε διεξοδικά για το τι συνέβαινε στην Αμερική την περασμένη εβδομάδα, βγήκε στο δρόμο του Πέρα. Δεν είχε προχωρήσει πολύ όταν απέναντι του είδε την Φιντάν. Τον αναγνώρισε και έτσι αναγκάστηκε να την χαιρετίσει με το κεφάλι και ετοιμαζόταν να την προσπεράσει. Πέρα από μια καλημέρα, και αυτή σπάνια, δεν είχαν μιλήσει ποτέ πριν. Η Φιντάν όμως σταμάτησε. - Γεια σου. Τί κάνεις; - Σπουδάζω μηχανικός πεζοδρομίου. Εντύπωση έκανε στον Νίκο που η Φιντάν δεν αντέδρασε στο αστείο του, η τουλάχιστον σε αυτό που ο ίδιος νόμιζε ως αστείο. - Να μελετήσουμε μαζί; Είμαι από την επαρχία, δεν ξέρω και πολύ την Πόλη και ήθελα να περπατήσω λίγο, να πάρω λίγο αέρα, αλλά για ένα κορίτσι μόνο του είναι δύσκολο, όλο και βρίσκονται διάφοροι ανόητοι που νομίζουν ότι είμαστε εύκολη λεία. Τρία χρόνια μετά δεν ήξερε την Πόλη; Άλλο και τούτο. …………………………………………………………………………….. Η αίθουσα ήταν γεμάτη όταν φθάσανε. Ο Bülent μιλούσε ήσυχα, αλλά με ηγετική χροιά στην εκφορά του λόγου του. «Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για την κοινωνία και την δημοκρατία. Όταν λέω δημοκρατία εννοώ δημοκρατία δυτικού τύπου γιατί το σύστημα των κομμουνιστικών κρατών δεν περιέχει στοιχεία όπως ελεύθερες εκλογές και ελευθερία έκφρασης». Μερικά μουρμουρητά στην αίθουσα, αλλά ήταν αρχή ακόμη, υπήρχε περιέργεια για την συνέχεια και ανοχή. ………………………………………………………………………………………
Δεν είχανε άλλο μάθημα εκείνη την ώρα. Ο Νίκος κίνησε να φύγει. Ένας Κούρδος συμφοιτητής του, ο Ιχσάν, τον σταμάτησε στην έξοδο: Όλοι οι σύντροφοι στην μεγάλη αίθουσα τελετών, του πέταξε. Συνέχισε: - Θα αποφασίσουμε αν θα εξακολουθήσουμε να έχουμε τα όπλα μας ή θα αφοπλισθούμε όπως ζητάει η κυβέρνηση και οι άλλες φασιστικές οργανώσεις. Αντιλαμβάνεσαι βέβαια πόσο απροστάτευτοι θα είμαστε μόλις παραδώσουμε τα όπλα. Είδες τι έγινε τις περασμένες στον δρόμο, τι έπαθαν οι αριστεροί, οπλισμένοι
μόνο με τα μολύβια τους, που ερχόντουσαν στην σχολή να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. ………………………………………………………………………………………….
- Η αιτία των συγκρούσεων είναι οι ιδεολογικές διαφορές, η διαφωνία για το πού θέλει ο καθείς να πάει αυτή η χώρα, αλλά βέβαια και οι τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές διαφορές, η δράση των διαφόρων κομπραδόρων, η καταπίεση και η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Υπάρχουν και οι διαφορές, τα προβλήματα που γεννήθηκαν στην ροή της ιστορίας. Πρόκειται για μια διαπάλη διάφορων ιδεολογικών ρευμάτων, δεξιοί, αριστεροί, εθνικιστές και ισλαμιστές συγκρούονται τόσο με τα λόγια, τις ιδέες όσο και με τα όπλα. Οι ισλαμιστές ονειρεύονται το Χαλιφάτο. Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι στρατιωτικοί έβαλαν την Τουρκία στο ΝΑΤΟ, όχι για να προστατεύσουν τα εθνικά της συμφέροντα, αλλά τα συμφέροντα της αστικής τάξης και του στρατιωτικό - πολιτικού κατεστημένου. Οι εθνικιστές θέλουν να κάνουν πόλεμο με την Ελλάδα. Η ανισοκατανομή του πλούτου γεννά οργή. Οι εκμεταλλευτές κερδίζουν εκατομμύρια με χρηματικές ή χρηματιστηριακές συναλλαγές, χωρίς να προσφέρουν κανένα παραγωγικό έργο, ενώ ο λαός πεινάει. Κυριότερος παίκτης στις φοιτητικές συγκρούσεις είναι η DEV-GENÇ, η Μεταρρυθμιστική Νεολαία, που είναι μια οργάνωση του αριστερού ρεύματος, βασικά με ιδεολογικοπολιτική δράση. Πολλοί φοιτητές είναι οργανωμένοι εκεί. Νομίζω όμως ότι πρόκειται για μια σοβαρή οργάνωση, με απήχηση στην νεολαία. …………………………………………………………………………………………
Πήρε το λεωφορείο από το Πέρα και κατέβηκε στο Μπεγιαζίτ, στην «Πλατεία Ελευθερίας» όπως μετονομάσθηκε μετά το πραξικόπημα της 27ης Μαΐου 1960 προς «τιμήν» των φοιτητών που διαδήλωναν και σκοτώθηκαν εκεί. Δέσποζε η μεγάλη πύλη του πανεπιστημίου την οποία διάβηκε, διέσχισε το αλσύλλιο και προχώρησε στο κυρίως κτήριο του πανεπιστήμιου. Πολλοί φοιτητές και φασαρία στο μεγάλο χολ με το ξύλινο πάτωμα. Βγήκε από την πίσω πόρτα στην περίκλειστη μεγάλη αυλή με το σιντριβάνι. Και εκεί πολύς κόσμος, παρέες φοιτητών, κορίτσια και αγόρια που συζητούσαν. Του Νίκου, που ήταν συνηθισμένος στο πολυτεχνείο να βλέπει μόνο αγόρια του έκανε εντύπωση η τόσο μεγάλη παρουσία κοριτσιών ντυμένων μοντέρνα. Καμιά δεν φορούσε μαντήλα. Είδε σε κάποια απόσταση την Φιντάν μαζί με μια άλλη κοπέλα, που ακόμη και από μακριά, φαινόταν ότι ήταν εξαιρετικά όμορφη. Δεν πρόφτασε να κάνει πολλά βήματα προς το μέρος τους όταν ακούσθηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Οι φοιτητές έτρεξαν δεξιά – αριστερά να προφυλαχθούν. Ο Νίκος προχώρησε προς την Φιντάν η οποία μόλις άκουσε τον πρώτο πυροβολισμό, έσπρωξε την όμορφη φίλη της πίσω από τις κολόνες μιας στοάς στο βάθος της τεράστιας αυλής. Οι πυροβολισμοί ακουγόταν πίσω από τον Νίκο και αυτός έτρεξε στα πλάγια, δεξιά από τα παρτέρια, έχοντας το βλέμμα προς την στοά. Σε κάθε περίπτωση, ήταν
βέβαιος ότι δεν πυροβολούσαν αυτόν. Η Φιντάν μαζί με την άλλη κοπέλα είχαν κρυφτεί πίσω από μια κολόνα της στοάς. Ο Νίκος άρχισε να κατευθύνεται με προσοχή σκυφτός προς την κολόνα αυτή όταν διαπίστωσε με τρόμο ότι οι σφαίρες είχαν σαν αποκλειστικό στόχο την ίδια κολόνα όπου ήταν κρυμμένες οι κοπέλες. Βούιζαν και άνοιγαν μικρές τρύπες στον τοίχο της, διασκορπίζοντας δεξιά αριστερά τους σοβάδες. Ο καταιγισμός των πυροβολισμών διάρκεσε περίπου δυο λεπτά. Μετά ακούσθηκαν άλλοι πυροβολισμοί από διαφορετική κατεύθυνση. Ο Νίκος είδε ότι έπαυσαν να πέφτουν πια σφαίρες στην κολόνα όπου ήταν προφυλαγμένες οι δυο κοπέλες. Υπήρξε σύντομη ανταλλαγή πυρών πίσω του, ακούστηκαν τρεξίματα και ο Νίκος γύρισε και είδε δυο άτομα που κυνηγούσαν δύο άλλους που έτρεχαν να ξεφύγουν. Όλοι είχαν όπλα στο χέρι τους. Ένας άλλος, που όμως δεν είχε εμφάνιση φοιτητή, τον κοιτούσε μάλλον επισταμένα, αλλά μόλις τον αντιλήφθηκε έστρεψε αλλού το βλέμμα του. Έμοιαζε και αυτός ταραγμένος, και είχε το χέρι στο σημείο όπου θα βρισκόταν το περίστροφο του. Φαινόταν έτοιμος να το σύρει. Ο Νίκος σκέφθηκε ειρωνικά ότι δεν τον θεωρούσαν δα και μεγάλο ψάρι, όλο ατζαμήδες έστελναν ξωπίσω του. Αυτό όμως σε κάθε περίπτωση, δεν ήταν καθησυχαστικό. Ο Νίκος δεν μπορούσε να ξέρει ότι την φορά αυτή τουλάχιστον, δεν ήταν ο εκείνος ο στόχος της παρακολούθησης, αλλά η Φιντάν. Και για πολύ διαφορετικούς λόγους. ………………………………………………………………………………………….
Άρα δεν πρόβαλλαν κάποιο ιδιαίτερο λόγο. Αυτό τουλάχιστον, νόμισε εκείνη την ώρα, ότι ήταν θετικό. Κατάστρωσε στα γρήγορα μια υπερασπιστική γραμμή. - Μα τι ακριβώς έκανα; Γιατί κατηγορούμαι; - Αυτό είμαι βέβαιος ότι θα μας το πεις εσύ, άμα σε βάλω μέσα και σε ρωτήσω με τον κατάλληλο τρόπο, είπε με ύφος απειλητικό. Αρκετά κάναμε υπομονή. Γιατί δεν σηκώνεστε να φύγετε με το καλό από την Τουρκία; - Παρακαλώ; Εμείς είμαστε από εδώ. Γιατί να φύγουμε ; Τόσο απίστευτα ήταν αυτά που άκουγε ο Νίκος να ξεστομίζονται από ένα όργανο του κράτους σε καθαρή αντίφαση με τις επίσημες πολιτικές εξαγγελίες ώστε δεν μπορούσε καν να κατανοήσει το σκεπτικό αυτών που του έλεγε. Ήταν πάντως ξεκάθαρο ότι δεν αστειευόταν. Ο Νίκος θεώρησε σκόπιμο να επιστρέψει στο προσωπικό επίπεδο. - Δεν είναι δυνατόν, απάντησε. Εγώ είμαι τούρκος υπήκοος. Ο αστυνομικός συνέχισε ήσυχα: - Κοίτα δεν θα πιάσουμε κουβέντα. Στο τέλος θα φύγεις με το καλό ή το άγριο. Για την υπηκοότητα μπορούμε να το κανονίσουμε πολύ εύκολα. Μάζεψε τα λοιπόν και φύγε το συντομότερο δυνατόν, αλλιώς θα έχεις κακά ξεμπερδέματα. Σου δίνουμε λίγο καιρό, μερικές μέρες να τακτοποιήσεις τις υποθέσεις σου και να φύγεις σαν κύριος. ………………………………………………………………………………………….
Κάποτε, ο χρόνος αποκτά ένα ιδιαίτερο νόημα. Μοιάζει να διαρκεί για πάντα. Σταματημένος χρόνος, σαν ένα απειροστό τμήμα της αιωνιότητας. Και ο Νίκος, μαζί με την Φιντάν να πλέουν μέσα σε αυτή την αιωνιότητα, τον στεκάμενο χρόνο, σε μια λίμνη υγρό χρόνο, διαφανή πράσινο, σαν το σώμα του χοντρού γυαλιού, χωρίς κανένα κενό, ένα υγρό που τα γεμίζει όλα, που δεν αφήνει καμιά φυσαλίδα να εισχωρήσει στην απόλυτη συνέχεια του. ΄Η, σαν να πέφτουνε μαζί σε μια απύθμενη άβυσσο, με εξαφανισμένη τη βαρύτητα και το χρόνο, μια ατελείωτη πτώση, ένα ταξίδι χωρίς διάρκεια και χωρίς τέλος. Ο χρόνος που σταμάτησε, και μαζί εξαφάνισε την ύπαρξη τους, ωσάν η ύπαρξη να εξαρτάται από αυτό που κάνεις μέσα στο χρόνο, να μην είναι μια αυθύπαρκτη έννοια. Και βέβαια γνωρίζεις ότι δεν έχει κανένα νόημα, ότι δεν υπάρχει κανείς βαθύτερος λόγος, ότι δεν υπάρχουν αιτίες και αποτελέσματα για να αναζητηθούν, είναι κάτι σαν ένα στροβίλισμα που κάνει το νερό του ποταμιού καθώς τρέχει ορμητικό, ένας κυματισμός, ένα παιχνίδισμα του καπνού του τσιγάρου που δεν αφήνει κανένα ίχνος, κανένα σημάδι ότι κάτι κάποτε συνέβη, γεγονότα που ίσως θα μπορούσαν να εξηγηθούν αλλά δεν μας ενδιαφέρουν, δεν έχει κανένα νόημα η αναζήτηση του σκοπού των φαινομένων του κόσμου και της ζωής, πράγματα που μόλις καταφέρνεις να τα συλλάβεις για μια φευγαλέα στιγμή και μετά χάνονται στο βάθος του κενού, του τίποτε. Ένας χρόνος σταματημένος σαν ένα τέλμα που σε έχει παγιδεύσει και δεν μπορείς να ξεφύγεις και αναγκάζεσαι να σκέφτεσαι σε ένα διαφορετικό επίπεδο, να βλέπεις τα πράγματα από μια ασύλληπτη οπτική γωνία και δεν ξέρεις αν αυτό που βλέπεις είναι μια παραμορφωμένη εικόνα ή η πραγματική όψη των πραγμάτων. …………………………………………………………………………………………
Κανείς δεν ξέρει ποτέ ότι έχει πεθάνει. Το μόνο που μπορείς να ξέρεις, κάποια επόμενη στιγμή της ζωής σου, είναι ότι είσαι ακόμη ζωντανός. Για τον Ερσίν, δεν υπήρχε επόμενη στιγμή. Η σφαίρα, μάλλον αδέσποτη, τον βρήκε στο κεφάλι. ………………………………………………………………………………………….
- Η Ανατολή φίλε μου, λέει ο Χανς. Η Ανατολή κρύβει τα μυστικά. Εμείς στην Δύση βλέπουμε μόνο την υλική πλευρά. Η πνευματικότητα, το βαθύτερο νόημα των πραγμάτων μας διαφεύγει. Η πύλη του θανάτου ... Σταμάτησε και κοίταξε ένα αστυνομικό που ερχόταν καταπάνω τους. Γύρισε και ο Νίκος. -Έλεγχος ταυτοτήτων, φώναξε άγρια ο αστυνομικός στα τουρκικά. Ξαφνικά ο Νίκος παρατήρησε ότι είχαν μαζευτεί πολλοί τριγύρω, άλλοι με αστυνομική στολή άλλοι με πολιτικά. Σε κλάσμα δευτερολέπτου σκέφθηκε ότι δεν είχε καμιά τουρκική ταυτότητα παρά μόνο το διαβατήριο του, κάτι που δεν ήταν κανονικό για ένα τούρκο υπήκοο στην Τουρκία. Θα επεδείκνυε διαβατήριο μαζί με ένα αλλοδαπό, το ποιόν και την ιδιότητα του οποίου όχι μόνο δεν ήξερε, αλλά τον θεωρούσε και ύποπτο! Η κατάσταση αυτή ήταν ιδιαίτερα επιβαρυντική για την θέση
του. Εάν δεν ήταν ειδικά σχεδιασμένο, η τύχη έπαιζε ένα άσχημο παιχνίδι σε βάρος του. Η σκηνή, ακολούθως, εξελίχθηκε κινηματογραφικά. …………………………………………………………………………. Το νησί των ξεπεσμένων βυζαντινών αυτοκρατόρων. Το πρωί λάμπει ο ήλιος, νωρίς το απόγευμα ξεκινά ο αέρας από τον βοριά που δροσίζει τις ζεστές πέτρες. Το βράδυ η φύση αποτραβιέται από την ζωή των ανθρώπων. Οι εποχές αλλάζουν τα χρώματα και το πράσινο της άνοιξης δίνει τη θέση του στο κίτρινο του καλοκαιριού μέχρι την ακινησία του φθινοπώρου. Ελάχιστα δέντρα. Κυριαρχεί η μεσογειακή βλάστηση, οι βράχοι και η θάλασσα. Οι κουμαριές χωρίς κούμαρα. Τα γκριζοπράσινα βράχια και θάλασσα είναι το ένα, η θάλασσα μπαίνει ανάμεσα τους, δημιουργεί ρυάκια και ρηχές στέρνες που άλλοτε γεμίζουν, άλλοτε αδειάζουν σε ένα ασταμάτητο πήγαινε – έλα. Το φως ατενίζει τον ήλιο χωρίς τον φόβο του σκοταδιού. Το καλοκαίρι στο νησί σταματά τον χρόνο. Η ζωή διαρκεί μια αιωνιότητα. Τα πάντα παραμένουν τα ίδια για πάντα. Οι ημέρες κυλούν απαράλλακτες. Οι άνθρωποι έχουν σταθερά την ίδια ηλικία. Τα συναισθήματα δεν τα δημιουργούν οι σχέσεις αλλά το περιβάλλον. Ανεξήγητα δημιουργούνται σαν να αναδύονται από μια μυστική πηγή. Χλωμές οι αμφιβολίες. Τα πρόσωπα ανύπαρκτα, χωρίς ουσιαστικό ρόλο. Ο κόσμος λιγοστός και υπεραρκετός. Οι σκέψεις ακίνητες σαν τα χαλίκια στην παραλία, κάτω από τον καυτό ήλιο. Ένα κύμα τα παρασέρνει. Χαλάει η τάξη. Βγάζουν ένα ήχο σε μια ενδελεχή συνομιλία με τα σωθικά της θάλασσας καθώς πάνε πέρα - δώθε. Δεν υπάρχει μέλλον. Ούτε ίσως και παρελθόν. Σαν μια φωτογραφία που αποθανατίζει τη στιγμή. Ακίνητη, αμίλητη, χωρίς αναπνοή. Το μέλλον δεν αφορά αυτά που συνέλαβε ο φακός αλλά το φωτογραφικό χαρτί. Κιτρινίζει το φθινόπωρο. Τα πρόσωπα ξεθωριάζουν, χάνονται. Λησμονιούνται. Κάποτε όλα τελειώνουν. Οι φίλοι, πάντα μέχρι ένα σημείο. Οι μισητοί εχθροί. Οι άγριοι πόλεμοι. Οι αγωνίες. Οι έρωτες, κάποτε πριν καν αρχίσουν. Το παντοτινό νησί. Η ακτή που έμοιαζε παντοτινή. Τη μια στιγμή είσαι εκεί καθισμένος στις ζεστές άσπρες πέτρες με τον ήλιο να σε καίει και τη γαλαζοπράσινη θάλασσα έτοιμη να σε υποδεχθεί, και την άλλη βρίσκεσαι σε μια νυκτερινή πτήση στον κατάμαυρο ουρανό, μερικά χιλιόμετρα ψηλότερα, να βλέπεις ή μάλλον να υποψιάζεσαι την ίδια αυτή ακτή από το αεροπλάνο που σε πηγαίνει στην άγνωστη Δύση. ………………………………………………………………………………………….
- Και όμως δεν είμαι. Δεν θέλω να φύγω. Θέλω να μείνω για πάντα εδώ, σε αυτές τις ανηφόρες, στους τακτοποιημένους δρόμους του νησιού, να νιώθω αυτόν τον αέρα που φυσά ασταμάτητα και κάνει τις ακακίες το καλοκαίρι να σείονται και
τα τριαντάφυλλα να αναδίδουν αυτό το καταπληκτικό άρωμα, να μείνω εδώ με αυτούς τους ανθρώπους στον δρόμο που τους γνωρίζω όλους, στην παραλία του νησιού, με το κολύμπι ανοικτά στην απέραντη, όπως μοιάζει, θάλασσα, τις βόλτες στο quai το απόγευμα, το ανοικτό σινεμά το βράδυ, την παρέα. - Δεν είσαι εσύ που φεύγεις, αλλά ο χρόνος. Και ο χρόνος δεν είναι ιδιοκτησία σου όπως δεν είναι και όλα αυτά που πάνε μαζί του. Προσφέρεται γενναιόδωρα και αποσύρεται γρήγορα, ανεξάρτητα από την θέληση σου και έξω από τον έλεγχο σου. Πρέπει να το έχεις καταλάβει ότι τη ζωή σου την κυβερνούν η τύχη και ο χρόνος. Εσύ απλώς αντιστέκεσαι και μόνο έτσι καθορίζεις ως ένα μικρό βαθμό την μοίρα σου. …………………………………………………………………………………………..
Προχωρήσανε με την Φιντάν προς την Κλειστή Αγορά. Για πρώτη φορά στη ζωή του, ο Νίκος είχε στην τσέπη περίπου τριάντα λίρες που του είχαν περισσέψει από την αγορά συναλλάγματος, αλλά σε λίγο θα του ήταν άχρηστες. Ήταν ένα φοβερό συναίσθημα, τα χρήματα αυτά, οι τουρκικές λίρες, που από τις καταστάσεις έμαθε να σέβεται σε όλη του την ζωή, δεν θα είχαν σε λίγο καμιά αξία για εκείνον. Τα σύμβολα που τον έδεναν με την ζωή, την μοναδική του στην πόλη αυτή, εξαφανιζόταν διαδοχικά. Δεν είχε πια ούτε ταυτότητες, ούτε κλειδιά, ούτε κάτι άλλο σταθερό να τον συνδέει με τον τόπο αυτό, τον τόπο που γεννήθηκε και έζησε μέχρι τότε, όλη του την ζωή. Οι δρόμοι, τα κτήρια, οι πλατείες, οι άνθρωποι διαλυόταν σαν καπνός, χανόταν. Η λογική για να λειτουργήσει, θέλει κάποιες βάσεις, κάποιο χώρο, κάποιο σταθερό έδαφος να πατήσει. Όμως γύρω του υπήρχε μόνο ατμός. Ο λαμπρός ανοιξιάτικος ήλιος δεν μπορούσε να τον διαλύσει. Ήταν μέσα στο τοπίο που τον περιέβαλε, ή ήταν έξω από αυτό; Αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις τριάντα λίρες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Υπήρχε μόνο ένας άνθρωπος εκείνη την στιγμή στο κόσμο που παρέμενε σταθερή ορίζουσα των καταστάσεων, ενώ γύρω οι παράμετροι κατέρρεαν. …………………………………………………………………………………………..
Μετά από λίγο όμως, οι σφαίρες άρχισαν να πέφτουν η μια πίσω από την άλλη, ασταμάτητα. Άκουσε και μερικές ριπές αυτόματου όπλου. Συνέχισε να τρέχει. Οι πυροβολισμοί ακουόταν όλα και από πιο μακριά. Παρά το τρεχαλητό, οι σκέψεις του συνεχιζόταν με μανία. Πώς είναι δυνατόν να έχουν πυροβολήσει τόσες φορές και να μην τον έχουν πετύχει ούτε ξώφαλτσα; Μια εκδοχή θα ήταν, ότι ήταν δύσκολο να τον πετύχουν αφού τον προστάτευαν τα διάφορα αντικείμενα δίπλα στις σιδηροτροχιές, η άλλη, να μην τον σημάδευαν πραγματικά, να μην ήθελαν να τον πετύχουν. Έλπιζε ότι επρόκειτο για την δεύτερη εκδοχή. Το χειρότερο, έκανε την σκέψη λίγο χιουμοριστικά όπως συνήθιζε να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις, δεν ήξερε γιατί τον πυροβολούσαν: Ως Ρωμιό που έδιωχναν από την Τουρκία, ως συνεργό του Ολλανδού ή ως αριστερό ακτιβιστή;
η συνέχεια στο... http://www.easywriter.gr/ebooks/item/1115