ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΟΜΙΚΟΥΔΗΣ
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ – ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΟΡΟΥΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ
ΣΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ, ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ & ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΣΤΑ ΝΕΑ & ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΑΠΟ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΕΩΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Θεσσαλονίκη 2014
978-618-81707-3-5
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2014
Γιάννης Νοµικούδης
ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ 2 ΝΕΑ & ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΟΡΟΥΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ, ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ & ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΑΠΟ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΩΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Πρόλογος συγγραφέα Ο ορισμός και η επεξήγηση ενός όρου ή μιας έννοιας είναι βασικές προϋποθέσεις για την κατανόησή τους. Είναι συχνό το φαινόμενο να προσπαθεί ένας μαθητής να εμπεδώσει και να εξασκηθεί πάνω σε κάποιο θέμα, χωρίς να έχει καταλάβει ούτε την βασική σημασία ούτε το σκοπό του. Σίγουρα ο τελευταίος που ευθύνεται γι’ αυτό είναι ο ίδιος ο μαθητής.. Από την άλλη θα ήταν υπερβολικό να αναζητηθούν και να αποδοθούν ευθύνες στους εκπαιδευτικούς. Ο κυριότερος ίσως λόγος είναι το γεγονός ότι δεν δίνεται η απαιτούμενη σημασία στις λέξεις από τις οποίες αποτελούνται οι διάφοροι όροι,είτε γιατί κρίνεται περιττό και επουσιώδες είτε γιατί θεωρείται αρκετό το να δίνονται μόνο η επεξήγηση και κάποια παραδείγματα. Αυτό ίσως θα ήταν φυσιολογικό αν οι μαθητές συναντούσαν λέξεις δανεισμένες από άλλες γλώσσες, τις οποίες δεν θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν. Στη Γλώσσα όμως,όπως και στις περισσότερες επιστήμες, σχεδόν όλες οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι ελληνικές. Αυτό δίνει τη δυνατότητα κατανόησής τους από την ετυμολογία και την αρχική τους σημασία και μόνο. Στο συγκεκριμένο σκεπτικό βασίζεται η εργασία αυτή. Οι όροι που έχουν επιλεγεί καλύπτουν την ύλη του Δημοτικού,του Γυμνασίου και των κυριότερων θεμάτων του Λυκείου. Δίνεται αρχικά η ετυμολογία και η αρχική σημασία τους,καθώς και η χρήση τους σήμερα στην καθημερινή γλώσσα. Ακολουθεί η επεξήγησή τους,με την ακριβή και εξειδικευμένη σημασία τους στη Γλώσσα και στη Γραμματική. Τέλος παρατίθενται κάποια επιπλέον στοιχεία, όπου είναι δυνατό, όπως και παραδείγματα για την καλύτερη κατανόηση των όρων αυτών. Το βιβλίο απευθύνεται τόσο στους μαθητές,όσο και στους εκπαιδευτικούς. Επίσης φιλοδοξεί να βοηθήσει τους γονείς ή όποιον άλλον προσπαθεί να συνδράμει στην εργασία των μαθητών. Για το λόγο αυτό η γλώσσα και το ύφος είναι όσο το δυνατόν πιο απλά,ώστε να είναι δυνατή η άμεση πρόσβαση για τον καθένα. Δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι επιστημονικοί όροι και δεν απαιτούνται κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις για την κατανόησή τους. Οι έννοιες παρουσιάζονται αλφαβητικά,με τρόπο που διευκολύνει πολύ την γρήγορη ανεύρεσή τους. Ελπίζουμε η συμβολή της εργασίας αυτής να είναι ουσιαστική και να δώσει μια διαφορετική διάσταση στην καθημερινή σχολική εργασία. Φιλικά Γιάννης Νομικούδης
3
Πρόλογος Χρήστου Τσολάκη Η ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΝΕΡΓΕΙΑ Υπάρχουν μερικά βασικά γνωρίσματα της γλώσσας που μπορούν να εμπνεύσουν και να οδηγήσουν τον δάσκαλο κατά τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος. Μερικά από αυτά θα μπορούσαν να είναι τα ακόλουθα: 1. Η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν: εκπορεύεται από την κοινωνία, την υπηρετεί σε όλες της τις ανάγκες και επιστρέφει σ’αυτήν. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα ενδείκνυται να διδάσκεται σε σχέση με τα κοινωνικά γεγονότα, τα οποία την παράγουν και τη θρέφουν. 2. Η γλώσσα είναι επικοινωνιακό προϊόν: γεννήθηκε κατά την ανθρώπινη επικοινωνία και αυτήν θεραπεύει και εξελίσσει. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η προσφορότερη μέθοδος είναι η επικοινωνιακή. 3. Η γλώσσα είναι ενέργεια: πνευματική ενέργεια, ψυχική και σωματική, η οποία παράγεται και αναπαράγεται, σχηματίζεται και ανασχηματίζεται, δομείται και αναδομείται, χρωματίζεται και μεταχρωματίζεται διαρκώς κατά τις περιστάσεις / συνθήκες επικοινωνίας. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα διδάσκεται ενεργητικά / δραστικά. 4. Η γλώσσα είναι κοινωνική ενέργεια, αφού παράγεται από τα μέλη της ανθρώπινης κοινότητας, από τα οποία εκπορεύεται, στα οποία απευθύνεται και τα οποία υπηρετεί. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι στο κέντρο των γλωσσικών φαινομένων βρίσκεται ο δρών άνθρωπος, και μάλιστα ο άνθρω-πος που δρα κοινωνικά. Επομένως, ο λόγος παράγεται κατά την επικοινωνία των ανθρώπων/μαθητών και δεν απομνημονεύεται από τα βιβλία. 5. Η γλώσσα είναι κοινωνική αλληλενέργεια: με τη γλώσσα τα μέλη μιας γλωσσικής κοινότητας δέχονται και ασκούν επιδράσεις. Κοινωνικές και γλωσσικές δυναμικές επηρεάζονται και διαμορφώνονται αμοιβαία. Αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια που παράγεται και διαμορφώνεται στη ζωή διοχετεύεται στη γλώσσα και την επηρεάζει. ¨Όπως σημαίνει και το αντίστροφο. Ότι η ενέργεια που παράγεται και αναπτύσσεται με τη γλώσσα διοχετεύεται στη ζωή και, φυσικά, την επηρεάζει. Είναι συνεπώς εύλογο σε μια εξελισσόμενη και διαμορφούμενη κοινωνία να εξελίσσεται και να διαμορφώνεται και η γλώσσα. Στατικές είναι οι γλώσσες των στατικών κοινωνιών και των ζώων. Οι ζωντανές γλώσσες και οι ζωντανές κοινωνίες διαφοροποιούνται από τις παλαιότερες μορφές τους. Έτσι μια γλώσσα αλλάζει: στη φωνολογία, στη μορφολογία, στη σύνταξη, στο λεξιλόγιο. Οι αλλαγές της γίνονται συνήθως σε πολύ βραδείς ρυθμούς και σχεδόν ανεπαίσθητα. Κατανοούνται και αποκρυσταλλώνονται ύστερα από μεγάλα χρονικά διαστήματα, όταν πια έχουν λησμονηθεί ή έχουν πάψει να λειτουργούν οι παλιές μορφές των φυσικών φαινομένων. Επομένως, οι κοινωνικές διακυμάνσεις συνεπάγονται γλωσσικές διακυμάνσεις.
4
Γι’αυτό θεωρείται σφάλμα η επιμονή στη διατήρηση και στη διαιώνιση μιας συγκεκριμένης, έστω και τέλειας κατά την άποψή μας, μορφής που απόκτησε η γλώσσα σε κάποια φάση της ζωής της. Σε τέτοιες αντιλήψεις οφείλεται π.χ. το γλωσσικό ζήτημα, το οποίο πολλές δεκαετίες δίχασε και ταλάνισε τον ελληνισμό. Πάντως κάθε λέξη γεννιέται με μια μονάχα σημασία, την αρχική/κύρια σημασία της. Με τον καιρό, με το άνοιγμα στον χώρο, στον χρόνο και με τη χρήση της, η αρχική αυτή σημασία, χωρίς να αποτελέσει τον πρώτο της πυρήνα, αποκτά, ανάλογα με τις συνθήκες επικοινωνίας, διάφορες σημασιακές αποχρώσεις. Πυρήνας, δηλαδή, και ιριδισμοί του πυρήνα. Θα μπορούσαμε, σύμφωνα μ’αυτά, να εξεικονίσουμε τη λέξει με κύκλο, το κέντρο του οποίου κατέχει η αρχική σημασία της, ενώ πέρα από το κέντρο προς την περιφέρεια ιριδίζουν οι ποικίλες αποχρώσεις που παίρνει κατά περιπτώσεις η αρχική σημασία. Για τη διδασκαλία της γλώσσας αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα πρέπει να παράγεται στο φυσικό της κοινωνικό αλληλενεργειακό πλαίσιο. Αυτά έτσι έχουν και σε τέτοιο πλαίσιο ζωντανό κινείται και διδάσκεται η γλώσσα. Δεν φτάνουν όμως μόνο αυτά, για να έχουμε μια συνολική/πλήρη εικόνα για τη γλώσσα. Δεν αρκεί δηλαδή να την παράγουμε και να την αναπαράγουμε. Χρειάζεται και κάτι ακόμη: να εμβαθύνουμε στη γλώσσα. Δηλαδή να τη μελετούμε και να την αναλύουμε στα διάφορα επίπεδά της: το φθογγολογικό/φωνολογικό, το μορφολογικό/τυπολογικό, το σημασιολογικό/ λεξιλογικό και το συντακτικό/συνταγματικό. Με άλλα λόγια να είμαστε σε θέση να μιλούμε για τα επίπεδά της, τόσο για τα επίπεδα δομής (εσωτερικός και φωνούμενος λόγος, προφορικός και γραπτός λόγος κτλ), όσο και για τα επίπεδα ανάλυσης. Τότε η κατάρτισή μας για τη γλώσσα καθίσταται πληρέστερη. Πώς είναι δυνατόν να θεωρείται κανείς, και μάλιστα όταν αυτός είναι δάσκαλος, επαρκής αναγνώστης του λόγου, χωρίς να είναι σε θέση να μιλάει για τα γλωσσικά φαινόμενα, χωρίς να είναι σε θέση να τα κατανοεί, να τα αναλύει, να τα ερμηνεύει και να τα διδάσκει. Δεν φτάνει, ιδιαίτερα εμείς οι δάσκαλοι, να μιλούμε και να γράφουμε επαρκώς της γλώσσα, αλλά πρέπει και να είμαστε σε θέση να μιλούμε για τη γλώσσα και τα επίπεδά της. Σε αυτόν τον τομέα πολύτιμο βοήθημα είναι το βιβλίο του Γιάννη Νομικούδη «Λεξιγνωσία», το οποίο βοηθά ουσιαστικά τον καθένα να μελετήσει σε βάθος τη γλώσσα και να κατακτήσει την ορολογία της, πράγμα που αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εμβάθυνση σ’αυτήν και για τη διδασκαλία της. Από την άποψη αυτή η προσφορά του συγγραφέα είναι ση-μαντική. Με υπομονή και μεθοδικότητα ετοίμασε αυτό το πόνημά του, που είναι χρήσιμο για κάθε μελετητή/ερευνητή της γλώσσας και για κάθε δάσκαλο. (Τη Γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική ) Χρίστος Λ. Τσολάκης Ομότιμος Καθηγητής Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσ/κης
5
ΑΛΦΑ Το άλφα είναι το πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Είναι το πρώτο γράμμα που χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει τον ήχο ενός φωνήεντος και ήταν,όπως και τα υπόλοιπα φωνήεντα,μια επινόηση των Ελλήνων, που δημιούργησαν έτσι το πιο λειτουργικό σύστημα γραφής. Μέχρι τότε τα πιο εξελιγμένα αλφάβητα είχαν σύμβολα που δήλωνα μόνο σύμφωνα ή συλλαβές, Η προέλευση του γράμματος άλφα,είναι από το σημιτικό γράμμα alef, που σήμαινε βόδι. Η αρχική μορφή του γράμματος ήταν ανάποδη από την σημερινή και παρίστανε το κεφάλι ενός βοδιού με τα κέρατά του.
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Αίτιος είναι ο υπεύθυνος, αυτός στον οποίο οφείλεται μια ενέργεια και αιτιατός είναι αυτός που προκύπτει ως αποτέλεσμα μιας αιτίας. Η αιτιατική ̟τώση ονομάζεται έτσι γιατί δείχνει το αποτέλεσμα μιας ενέργειας, η οποία είναι η αιτία της δημιουργίας ή της μεταβολής του. Είναι η 4η πτώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και η τρίτη της νέας. Τα σημαντικότερα είδη της είναι: i. αιτιατική της αναφοράς: Αγαθός τα πολεμικά ii. αιτιατική που φανερώνει έκταση: απέχει σταδίους τριάκοντα iii. αιτιατική που φανερώνει χρονική διάρκεια ή χρονικό σημείο: έφυγαν τη νύχτα ,κράτησε ένα μήνα. iv. αιτιατική που δείχνει τρόπο: δίκην λύκου
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΣ Αιτιολογικός είναι αυτός που φανερώνει την αιτία ή δικαιολογεί κάτι. Στο Συντακτικό, αιτιολογική χαρακτηρίζεται η ̟ρόταση με την οποία παρουσιάζεται η αιτία του γεγονότος που περιγράφεται στην κύρια πρόταση. π.χ. Πήρα τον Νίκο και φύγαμε,γιατί βαρεθήκαμε. Στη Γραμματική, αιτιολογικοί λέγονται οι σύνδεσµοι που συνδέουν τις αιτιολογικές προτάσεις με την κύρια πρόταση. Στα Νέα Ελληνικά οι σπουδαιότεροι είναι οι:γιατί, επειδή, αν, όμως. Στα Αρχαία Ελληνικά οι πιο σημαντικοί είναι οι:Ότι,γαρ,επεί,επειδή,ως,διότι.
6
ΑΚΛΙΤΟ Κλιτά μέρη του λόγου ονομάζονται αυτά που μεταβάλλεται η μορφή τους στη χρήση τους μέσα στο λόγο. Αντίθετα, αυτά που η μορφή τους παραμένει σταθερή και δεν αλλάζει λέγονται άκλιτα. Τα άκλιτα μέρη του λόγου είναι οι προθέσεις, οι σύνδεσμοι,τα επιρρήματα και τα επιφωνήματα.
ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥ∆ΙΑ Ακρίτες ονομάζονταν οι πολεμιστές που φρουρούσαν τα ανατολικά σύνορα του βυζαντινού κράτους και τα κατορθώματα των οποίων έκαναν το λαό να τους θαυμάζει. Η λέξη τραγούδι προέρχεται από την τραγωδία και περιγράφει τη μελωδία που αποδίδεται, εκφράζεται, ερμηνεύεται με την ανθρώπινη φωνή,το άσμα.
Ακριτικά τραγούδια ή ακριτικός κύκλος, ονομάστηκε μια ομάδα δημοτικών τραγουδιών που έχουν σαν κύριο θέμα τους τη ζωή των ακριτών και τους αγώνες τους. Ακριτικό έπος ονομάζεται το μεγάλο ποίημα του οποίου ο δημιουργός είναι άγνωστος και εξυμνεί τα κατορθώματα ενός ακρίτα. Το πιο γνωστό αυτά είναι αυτό που αναφέρεται στον Βασίλειο Διγενή Ακρίτα.
ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ Αγορεύω σημαίνει μιλώ σε δημόσιο χώρο, στην Αγορά. Η αλλ-ηγορία (άλλος– αγορεύω) δείχνει ότι κάποιος εννοεί άλλα από αυτά που λέει. Η αλληγορία περιέχει μια έννοια βαθύτερη,διαφορετική από το θέμα στο οποίο αναφέρεται και έχει συνήθως στόχο να προβληματίσει ή να διδάξει όσους την ακούν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αλληγορίας ήταν οι μύθοι του Αισώπου και οι παραβολές του Χριστού.
ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ Το ουσιαστικό πάθος προέρχεται από το απαρέμφατο παθείν του πάσχω που σημαίνει υποφέρω, παθαίνω. Αλληλο- παθητικός είναι αυτός που ενεργεί σε κάποιον και παθαίνει ταυτόχρονα από αυτόν. Στη Γραμματική, αλληλο̟αθητική λέγεται η αντωνυµία που δείχνει ότι δύο πρόσωπα ενεργούν και παθαίνουν αμοιβαία. Η αντωνυμία αυτή έχει μόνο πληθυντικό αριθμό και μάλιστα μόνο στις πλάγιες πτώσεις:
7
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΓΕΝΟΣ Γενική τῶν Δοτική τοῖς Αιτιατική τούς ΘΗΛΥΚΟ ΓΕΝΟΣ Γενική Δοτική Αιτιατική
Αλλήλων Αλλήλοις Αλλήλους
τῶν ταῖς τάς
ΟΥΔΕΤΕΡΟ ΓΕΝΟΣ Γενική τῶν Δοτική τοῖς Αιτιατική τά
Αλλήλων Αλλήλαις αλλήλας
Αλλήλων Αλλήλοις άλληλα
ΑΜΕΤΑΒΑΤΟ Το ρήμα μεταβαίνω πηγαίνω κάπου, αλλάζω τόπο διαμονής. Α-μετάβατος είναι αυτός που δεν μπορεί να πάει κάπου. Ένα ρήμα είναι αµετάβατο όταν η ενέργειά του δεν πηγαίνει, δεν μεταβαίνει σε κάποιο αντικείμενο αλλά παραμένει στο υποκείμενο. Τέτοια ρήματα είναι π.χ. τα: Εργάζομαι,υποφέρω,κρυώνω,τρέχω.
ΑΝΑ∆ΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Ανα- διπλασιασμός είναι ο διπλασιασμός, η επανάληψη. Αναδι̟λασιασµός ονομάζεται η επανάληψη του πρώτου συμφώνου του θέματος μαζί με ένα φωνήεν. Π.χ. δί-δαγμα, βέ-βαιος. Το φαινόμενο αυτό το συναντούμε χαρακτηριστικά στο σχηματισμό του Παρακειμένου και του Υπερσυντέλικου στα Αρχαία Ελληνικά. Στην περίπτωση αυτή επαναλαμβάνεται το πρώτο σύμφωνο ή κάποιο που ανήκει στην ίδια ομάδα μαζί με ένα -ε: Π.χ. λύω, λέ–λυκα, ἐ -λελύ-κειν
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ Το ρήμα ανακεφαλαιώνω (ανά –κεφαλή)σημαίνει πηγαίνω ξανά στο κεφάλι, ξαναέρχομαι στα βασικά, στα αρχικά. Με τον τρόπο αυτό συνοψίζω και βγάζω συμπέρασμα, κάνω την περίληψη. Επομένως, η ανακεφαλαίωση ενός κειμένου είναι μια σύντομη επανάληψή του, με την οποία μπορούμε να κάνουμε την περίληψή του.
8
ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ Η λέξη αναλογία σημαίνει τη σχέση που συνδέει τις διαστάσεις ή την ποσότητα σε κάποια σώματα ή μεγέθη.
Αναλογικά λέγονται τα αριθµητικά επίθετα, που φανερώνουν πόσο μεγαλύτερο ή μικρότερο είναι κάτι από κάποιο άλλο,την αναλογία μεταξύ τους. Οι καταλήξεις των επιθέτων αυτών είναι–πλάσιος, -πλάσια, -πλάσιο. Π.χ. το βάρος του είναι διπλάσιο από το δικό σου.
ΑΝΑΛΥΣΗ Το ρήμα αναλύω σημαίνει ξαναλύνω, λύνω από την αρχή,δηλαδή επανέρχομαι στα αρχικά στοιχεία, στα βασικά σημεία. Κατά την επεξεργασία ενός κειμένου ανάλυση ονομάζεται η ανεύρεση και εξήγηση των βασικών στοιχείων του και η οργανωμένη παρουσίασή τους.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η αρχική σημασία του ρήματος αναπτύσσω είναι ξεδιπλώνω,ανοίγω. Επομένως, ανάπτυξη είναι το ξετύλιγμα, άπλωμα, ξεδίπλωμα. Στη Γραμματική, ανά̟τυξη φωνήεντος ή συμφώνου ονομάζεται η δημιουργία ενός φωνήεντος ή συμφώνου αντίστοιχα, ανάμεσα σε 2 γράμματα. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι δύσκολο να προφερθούν αυτά τα δύο γράμματα μαζί. Π.χ. μεσημ-β–ρία,καπ-ι-νός
ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ Το ρήμα ανά-φέρω,σημαίνει κάνω λόγο για κάποιον ή κάτι,το κάνω γνωστό. Έτσι αναφορά είναι η κατονομασία, η σύνδεση με ένα θέμα. και αναφορικός είναι αυτός που αναφέρεται σε κάτι ή σχετίζεται με κάτι. Στη Γραμματική, αναφορικές αντωνυµίες, ε̟ιρρήµατα ή ̟ροτάσεις, ονομάζονται οι λέξεις που σχετίζονται,κατονομάζουν ή περιγράφουν κάποιον από τους όρους της πρότασης ή που έχουν γραφεί προηγουμένως. Στα Νέα Ελληνικά, αναφορικές είναι οι αντωνυμίες οποίος,όποιος,που,ό,τι κ.ά. Αναφορικά είναι τα επιρρήματα όπως,όπου όσο,καθώς, που κ.ά
9
Στα Αρχαία Ελληνικά αναφορικές είναι οι αντωνυμίες: • ὅς, ἡ, ὅ (ο οποίος, αυτός που) • ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ (αυτός ακριβώς που) • ὅστις, ἥτις, ὅ,τι (όποιος) • ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον (όποιος από τους δύο) • ὅσος, ὅση, ὅσον • ὁπόσος, ὁπόση, ὁπόσον (όσος) • οἷος, οἵα, οἷον (τέτοιος που) • ὁποῖος, ὁποῖα, ὁποῖον (χωρίς άρθρο όποιας λογής) • ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον (όσο μεγάλος) • ὁπηλίκος, ὁπηλίκη, ὁπηλίκον (όσο μεγάλος) • ὁποδαπὸς, ὁποδαπὴ, ὁποδαπὸν (από όποιον τόπο) Αναφορικά είναι τα επιρρήματα: • οὗ(=ἐκεῖ ὅπου), ὅπου, ἔνθα, ὅθι • οἷ, ὅποι(=πρὸς τὰ ἐκεῖ ὅπου, ἔνθα • ὅθεν(=ἀπ’ ὅπου), ὁπόθεν, ἔνθεν • ὅτε, ὁπότε, ἡνίκα, ὁπηνίκα(=τὴν ὥρα πού) • ὡς(=ὅπως), ὥσπερ(=ὅπως ἀκριβῶς), ὅπως • ᾖ, ὅπῃ(=ὅπου - ἤ ὅπως) ὅπου, ὁπόσον Αναφορικές λέγονται οι ̟ροτάσεις που εισάγονται και εξηγούνται με αναφορική αντωνυμία ή επίρρημα. Π.χ. Ο Γιάννης αγόρασε το αμάξι,το οποίο και κράτησε για χρόνια.
ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΣ Ανα-χρονισμός λέγεται το λάθος στη χρονολόγηση ενός γεγονότος είτε εσκεμμένα είτε κατά λάθος. Αναχρονισµός λέγεται η περιγραφή κάποιων γεγονότων με την χρησιμοποίηση πολιτισμικών στοιχείων από άλλες εποχές. Για παράδειγμα η παρουσίαση του Ηρακλή από την σειρά στην τηλεόραση περιέχει μια σειρά από αναχρονισμούς με κυριότερους αυτούς που αφορούν το ντύσιμο, αφού οι ήρωες φορούν ρούχα της Μεσαιωνικής εποχής και όχι της αρχαίας στην οποία υποτίθεται ότι αναφέρονται.
ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ Κάθε λέξη αποτελείται από έναν αριθμό συλλαβών. Όταν ο αριθμός αυτός είναι ο ίδιος σε όλες τις πτώσεις τότε η λέξη ονομάζεται ισοσύλλαβη, ενώ όταν αυτός ο αριθμός είναι διαφορετικός σε κάποιες πτώσεις τότε το όνομα χαρακτηρίζεται ανισοσύλλαβο.
10
η συνέχεια στο... http://www.easywriter.gr/ebooks/item/356