Europees samenwerkingsproject Sharepair wil burgers afhelpen van wegwerpmentaliteit

Tekst: Jan Larosse

Op 26 maart wordt de kick-off gegeven van Sharepair, een nieuw Europees samenwerkingsproject dat als doelstelling heeft burgers aan te zetten kapotte producten meer te herstellen in plaats van weg te gooien. Dat objectief wordt nagestreefd door een innovatieve integratie van verschillende digitale en fysieke tools en een infrastructuur die burgers helpt om de beslissing te nemen om zelf te herstellen, samen te herstellen of te laten herstellen door professionele dienstverleners. H et idee voor Sharepair vindt zijn oorsprong in Leuven en meer bepaald in het fenomeen van de repaircafés, vrijwilligersinitiatieven om mensen te helpen kapotte spullen een nieuw leven te geven. Die kleinschalige initiatieven werden groter en groter en zo ontstond Maakbaar Leuven, een beweging, bestaande uit vrijwilligers, partnerorganisaties en bedrijven, met een hart voor herstellen en duurzaamheid. Deze beweging weigert zich neer te leggen bij de vuilnisbak als ultieme bestemming voor kapotte toestellen en voorwerpen en wil via allerlei initiatieven Leuven upcyclen tot een circulaire stad.

Maakbaar Leuven kreeg het idee voor het Europees samenwerkingsproject nadat het de eerste stappen had genomen om een repair app te ontwikkelen, met informatie over wat op welke manier kan hersteld worden. Zo’n digitale tools kan je dan beter ineens aanmaken voor veel meer gebruikers, dachten de medewerkers. Hence: de blik op Europa. Maakbaar Leuven vond de Stad Leuven bereid om als lead partner op te treden van een breed partnership om samen tools te ontwikkelen voor beslissingsondersteuning en die met een pilot in de praktijk te zetten binnen steden met een groene ambitie. Dat project werd na een jaar voorbereiding en twee selectierondes goedgekeurd binnen het transnationaal programma Interreg Noordwest-Europa, binnen de prioriteit Resource Efficiency. Het project kreeg een budget van 7,7 miljoen euro voor de driejarige periode 2020- 2022.

Het gaat om een partnership tussen zeventien leden bestaande uit vier herstelorganisaties uit België en het VK, vier steden (Leuven, Roeselare,

24 ecoTips 20.1 - klimaat en omgeving Dit project is een unieke experimenteerruimte voor nieuwe gebruikersgerichte maak-en herstelpraktijken in de context van versnelde omschakeling van ons lineair productie- en consumptiemodel naar een circulair model

Ottignies- Louvain-la-Neuve en Apeldoorn), de consumentenorganisatie Test Aankoop, vijf universiteiten (Leuven, Manchester, Delft, Limrick en Galway) en enkele partijen die zorgen voor de technische ondersteuning, met softwarebedrijf Statik als belangrijkste. Sharepair kan daarnaast rekenen op een netwerk van 23 geassocieerde partners, onder meer bedrijven uit de circulaire economie, steden, kennisinstellingen, gespecialiseerde bedrijven …

Objectief De algemene doelstelling is om met een geïntegreerde aanpak burgers te helpen meer te herstellen en daardoor de afvalberg te verminderen, in het bijzonder voor elektrische en elektronische toestellen. WEEE of Waste of Electrical and Electronic Equipment is één van de snels stijgende afvalstromen, met meer dan 3% per jaar. Dat hangt samen met een vermindering van de levensduur van die toestellen, die goedkoop worden aangeboden. Onderzoek van het European Environmental Bureau wees uit dat de verlenging van de levensduur van smartphones met één jaar de milieuimpact in Europa zou verminderen met het equivalent van twee miljoen voertuigen.

In de circulaire economiestrategie wordt vooral gefocust op de recyclage van materialen – van bijvoorbeeld de edelmetalen in smartphones – maar wordt te weinig het potentieel van de binnenste cirkels – hergebruik, herstellen, delen – aangewend. Herstel behoudt de waarde van het product. Het in gebruik houden van toestellen is in de meeste gevallen vanuit klimaatoogpunt ook beter dan recyclage. Sharepair focust op die onderontwikkelde binnenste cirkel en stelt zich als doel om met een Repairgids voor de burgers en andere tools 110 ton afval te vermijden in de vier steden in 2023.

Hoe? De strategie van Sharepair is om de expertise van de repairbeweging te bundelen en aan te bieden aan een veel groter publiek in steden, die hun burgers willen mobiliseren voor de circulaire economie, en aan consumentenorganisaties.

Het pilootproject moet een kritische massa aan data genereren over herstel, waardoor niet alleen de lokale tools kunnen verbeterd worden, maar ook een netwerkeffect ontstaat dat andere spelers aantrekt en nieuwe beleids- en bedrijfsmodellen moet bewerkstelligen.

Wat hebben bedrijven aan Sharepair? Wat is de rol van de aanbodzijde, de bedrijven die de producten maken en die hersteldiensten aanbieden? Dit project is een unieke experimenteerruimte voor nieuwe gebruikersgerichte maaken herstelpraktijken in de context van versnelde omschakeling van ons lineair productie- en consumptiemodel naar een circulair model. Met de Europese Green Deal wordt het signaal gegeven dat circulaire economie geen carrousel van recycleerbare wegwerpproducten is. De materiaalstromen staan voor bijna 50% van onze CO 2 -uitstoot, dus die moeten drastisch verlagen door meer duurzame en meer herstelbare producten te ontwerpen. Bedrijven kunnen verschillende circulaire innovatieopportuniteiten aangaan, bijvoorbeeld burgers vanop afstand helpen bij onderhoud en herstellen via augmented reality, productiestromen monitoren via Internet of Things … De uitdaging is om nieuwe waardeketens te ontwikkelen waarin zowel de vraag- als de aanbodzijde de nieuwe repaircultuur omarmen.

Op 27 maart vindt in Leuven in het kader van het Sharepair-project ‘Repair is the future’ plaats, het beleidssymposium, in aanwezigheid van Minister Demir, Europese en nationale beleidsmakers en schepen Thomas Van Oppens. Een dag later is het aan het ‘Repair & Share Fest’ in het Leuvense OPEK. Je kan er terecht voor een divers programma bestaande uit workshops, demonstraties, lezingen, repaircafés …

Foto: Skitterphoto, Pexels